tourisme CDT Comité Départemental du Tourisme de la Meuse

CDT

Comité Départemental du Tourisme de la Meuse

Hôtel du Département BP 514 F-55012 BAR-LE-DUC CEDEX Tel: +33 (0) 3 29 45 78 40 Fax: +33 (0) 3 29 45 78 45 E-mail: [email protected] Website: www.tourisme-meuse.com

GRIFFON Communication

tourisme

2 Stenay > Waar hop groeit, vloeit bier 3 Dun-sur-Meuse > In de heuvels langs het Maasdal 4 Damvillers > Een en al uitzicht! 5 St-Pierrevillers > De Duitse achterhoede 6 Varennes-en-Argonne > Lodewijk XVI en Pershing 7 Étain > Van de Woëvre naar de ‘Jumelles’ van Ornes 8 Verdun > Een en al slagveld 9 Clermont-en-Argonne > In het land waar de boom koning is (Noord) 10 Clermont-en-Argonne > In het land waar de boom koning is (Zuid) 11 Sommedieue > Strijdende schrijvers, schrijvende strijders 12 Génicourt-sur-Meuse > In het land van de Mirabellen 13 Vigneulles-lès-Hattonchatel > Over de heuvels langs de Maas 14 St-Mihiel > Een stukje Regionaal Natuurpark van Lorraine 15 St-Mihiel > Bosgeruis 16 Nonsard > Om het Madinemeer 17 Commercy > In het land van Koning Stanislas 18 Revigny-sur-Ornain > Langs weggevaagde dorpen 19 Bar-le-Duc > Renaissance in het dal van de Saulx 20 Ligny-en-Barrois > Vrijplaats en open lucht 21 Vaucouleurs > Door een ‘kleurrijk’ dal 22 Montiers-sur-Saulx > De bronnen van de Saulx en de Orge 23 Gondrecourt-le-Château > Archeologische tocht 24 Gondrecourt-le-Château > In het land van Jeanne d’Arc

De adressen van accommodaties en restaurants zijn te vinden in het speciale gidsje ‘Guide hébergements et restauration’, uitgegeven door het CDT.

I n houd

1 Montmédy > Over Vauban en Karel de Vijfde

> O v e r Va u b a n e n K a r e l d e Vi j f d e Vertrekpunt: 1 De Citadel, voor het Museum (over vestingwerken en de schilder Jules Bastien Lepage). > Vertrek vanaf de Citadel. > 0.6km • Neem de D110d naar links richting Stenay. > 1.3/1.6 en 2.7km • Ga richting Vigneul-sous-Montmédy via de D110. > 3.1km • Ruïne van een kapel. > 3.5km • Brug over de Chiers. > 3.7km • Vigneul-sous-Montmédy. 2 Op de ‘Pré du Roi’ had Lodewijk XIV zijn kampement opgezet om bevel te voeren over het beleg van de citadel in 1657. > Blijf op de D110. > 5.8 km • Uitzicht over het dal van de Loison. > Nog steeds richting Han-lèsJuvigny en Juvigny-sur-Loison op de D110. > 7.3 km • Brug over de Loison. > 7.4 km • Han-lès-Juvigny: dal van de Loison. 18e -eeuws huis. > Blijf op de D110 richting Juvignysur-Loison. > 9.8 km • Juvigny-sur-Loison.

> 12.4 km • Sla linksaf de D69 op, richting Louppy-sur-Loison. > 12.7 km • Louppy-sur-Loison. 4 Stop even bij het kasteel van Imécourt (historisch monument, 17e eeuw), hoofdkwartier van Lodewijk XIV tijdens het beleg van Montmédy. De ruïnes van de oude burcht (13e, 14e eeuw) zijn ook te bezichtigen. > Blijf op de D69 richting Jametz. : > 13.8 km • Remoiville 17e -eeuwse woning, oude wasplaats, kerk Saint-Jacques uit 1783. > Ga door op de D69 richting Jametz. > 14.2 en 14.4 km • Picknickplaats. > 16 km • Jametz. 5 Jametz hoorde vroeger bij de landerijen van Godfried van

Bouillon. Het fort werd in 1673 verwoest op bevel van Lodewijk XIV. > Steek bij het stopbord over naar de landweg voor voertuigen van minder dan 20T. > 20.8 km • Ga bij de tweesprong naar rechts. > 21.6 km • Watertank. > 22.4 km • Boerderij ‘Le Mont d’Or’. >22.7 km • Kruisbeeld. > 22.8 km • Marville . 6 In het centrum, prachtige Spaanse gevels en de kerk Saint-Nicolas. Maak even een omweg naar het kerkhof SaintHilaire met het knekelhuis van de ‘opgeruimde beenderen’ op 24.6 km. Een moment

3 Richilde, echtgenote van Karel de Kale, stichtte in 874 een koninklijke nonnenabdij in Juvigny-sur-Loison. > Neem de D110 richting Louppysur-Loison. > 11.6 km • De ‘Hugne’, een versterkte boerderij omgeven door grachten. www.tourisme-meuse.com

© CDT Meuse

Montmédy

7 Een plek met geschiedenis: 2 burchten, uit de 14e en de 17e/ 19e eeuw en een 18eeeuwse kasteelkapel. Picknickplaats in het dorp. > Rijd richting Iré-le-Sec. > 31.2 km • Sla rechtsaf richting Bazeilles-sur-Othain. > 33.4 km • Ga rechtdoor. > 34.4 km • Bazeilles-surOthain. Neem in het dorp richting Velosnes. > Neem aan de uitgang van Bazeilles-sur-Othain de D193 naar Othe. > 35.7 km • Othe. 8 Dit dorpje ligt in de Maasstreek, maar hoort bij het buurdepartement, de Meurthe-et-Moselle.

9 De heuvel die boven het dorp uitsteekt, La Ramonette, is een natuurreservaat met een belangrijk kalkgrasland. Er zijn ook bouwwerken van de Maginotlinie te zien. > 36.9 km • Neem bovenaan de heuvel de weg naar links voor voertuigen van minder dan 8T. > 38.1 km • Sla linksaf. U bent nu in Velosnes. > Neem de D118 naar Montmédy. > 43.5 km • Villécloye: deze naam is een samenstelling van Ville en het in 1636 verdwenen buurdorp Cloye. > Rijd door op de D118 richting Montmédy. > 45.3 km • Montmédy: ga richting centrum, vervolgens naar de Citadel – Ville Haute tot het museum. De 48.3 km zitten erop.

rd Het weten waa De Citadel van Montmédy Deze citadel werd in de 16e eeuw gebouwd en bitter omstreden, van Karel de Vijfde tot aan de Zonnekoning. Vauban (1633 – 1707), militair ingenieur en architect van dezelfde Zonnekoning, onderwierp de citadel van Montmédy, en ook die van Verdun, aan een innoverende en onoverwinnelijke opknapbeurt.

Terug in Montmédy

.

Reliëfschaal x 20 • Totaal hoogteverschil 980 meter.

Informatie: Citadel van Montmédy • Tel: 00 33 (0)3 29 80 15 90 • [email protected]

Ci r c u it N ° 1

> Rijd terug richting Marville, sla vervolgens bij de N43 (26.7 km) rechtsaf richting Montmédy. > 27.2 km • Kruisbeeld ‘Bon Dieu de Mouza’. > 27.3 km • Ga richting Flassigny via de C1. > 29.3 km • Kruisbeeld. > 29.8 km • Flassigny.

> Ga richting Villers-le-Rond. > Klim bij het verlaten van Othe de heuvel ertegenover op. > 36.4 km • Het kalkgrasland van La Ramonette.

© Michel PETIT

van ontspanning in het recreatiecentrum van de Othain: paardrijden, zeilen, kamperen (25.8 km).

48.3 km

> Wa a r h o p g r o e i t , v l o e i t b i e r Vertrekpunt : 1 1) VVV (Office de Tourisme). Neem de D947 richting Reims. > 0.8 km • Brug over de Maas. > 1.9 km • Laneuville-sur-Meuse. 2 Laneuville-sur-Meuse was een brouwersstadje. Te zien: het 17e/19e-eeuwse kasteel. > 2.6 km • Ga linksaf de D30 op, richting Wiseppe. > 4.9 en 5.8 km • Oude spoorweg. : het oude > 6.6 km • Wiseppe kasteel van Boulain werd in 1292 al vermeld. Saint-Rémy kerk: koor uit 1624, kerkschip uit 1729. > 6.9 km • Neem tegenover de kerk Saint-Rémy de C1 richting Beauclair. > 10.7 km • Sla bij de voorrangsweg linksaf (geen bord). > 12 km • Beauclair . Verlaten dakpannenfabriek en molen. > 12.2 km • Sla linksaf richting Halles-sous-les-Côtes via de D30a. > 13 km • Halles-sous-les-Côtes .

> 16.5 km • Ga rechtdoor richting Mont-devant-Sassey op de D205. > 16.8 km • Sla linksaf naar Montdevant-Sassey via de C3. > 18.9 km • Kapel met inscriptie uit 1869 ‘Aan onze lieve vrouwe, beschermster van kleine kinderen’. Prachtig zicht op de kerk NotreDame. > 19.1 km • Klim naar rechts tot aan de kerk. > 19.3 km • Kerk Notre-Dame.

5 Romaanse kerk Notre-Dame uit 11e/12e eeuw. > Neem dezelfde weg terug. > 19.6 km • Sla rechtsaf naar Mont-devant-Sassey. > 19.7 km • Mont-devant-Sassey: de weg gaat om het dorp heen. > 21.5 km • Ga naar rechts de D30 op naar Dun-sur-Meuse. > 21.6 km • Sassey-sur-Meuse.

3 Prachtige open wasplaats met zuilen naast de kerk SaintBarthélemy. > Blijf op de D30a. > 16.1 km • Montigny-devantSassey. 4 In Montigny-devant-Sassey werd in 1914 meteen gevochten. Het plaatsje werd na de oorlog weer in ere hersteld. www.tourisme-meuse.com

© OTSI Stenay

Stenay

> 21.9 km • Ga naar rechts richting Dun-sur-Meuse via de D13. > 25 km • Aan uw rechterhand, de boerderij van Jupille. 7 De boerderij van Jupille ligt aan een oude bocht van de Maas. De villa die hier in de 7e eeuw stond, behoorde toe aan Pepijn van Landen, voorvader van Karel de Grote. . > 26.1 km • Doulcon > 26.6 km • Neem de D998 naar links, richting Dun-surMeuse. > 27.3 km • VVV. > 27.4 km • Het ‘Lac Vert’. > 27.5 km • Dun-sur-Meuse . > 27.7 km • Sla linksaf richting Stenay. > 28.2 km • Ga naar rechts richting Milly-sur-Bradon. > 29.7 km • Kruisbeeld. > 30 km • Milly-sur-Bradon.

8 Het kasteel van BasCharmois dateert uit 1870, dat van Haut-Charmois uit 1615. > Blijf op de D195. > 39 km • Mouzay. 9 Op 23 december 679 werd koning Dagobert II vermoord op de plek waar nu de Saint-Dagobert fontein staat in het bos van de Woëvre. > 39.9 km • Sla rechtsaf de D964 op, richting Stenay. > 41.5 km • Ga naar links richting Reims via de D195. > 43.3 km • Stenay. > 44 km • Sla rechtsaf richting centrum en Office de Tourisme via de D947. > 44.4 km • Aankomst bij het VVV.

Terug in Stenay • In 714 heette dit plaatsje nog Sathanagium. Later verscheen er in het wapenschild een duivelskop. Versterkte plaats, verwoest op bevel van Lodewijk XIV in 1689. • Een must: het Europees Biermuseum.

rd Het weten waa Het Europees Biermuseum van Stenay In dit museum worden de ontwikkelingen in de brouwtechnieken van ver terug in de oudheid tot nu weergegeven. Het bezoek eindigt in een met aan bier verwante voorwerpen ingerichte kroeg… achter een schuimig biertje!


Informatie: VVV Stenay • Tel: 00 33 (0)3 29 80 64 22 • [email protected] • www.stenay.com

Ci r c u it N ° 2

> 30.3 km • Neem richting Lion-devant-Dun via de D102c. > 30.9 km • Boerderij ‘Beauregard’. > 32.4 km • Lion-devant-Dun, houd rechtdoor aan op de C2. > 35.3 km • Ga linksaf richting Stenay via de D195. > 37.5 km • De twee kastelen van Charmois aan uw rechterhand .

© Michel PETIT

6 Bovenop Le Chatel, met uitzicht over het dorp, ligt een Gallo-Romeinse vesting, die met de ‘castrum’ van Dun het reilen en zeilen in het Maasdal overzag.

44.4 km

> In de heuvels langs het Maasdal Vertrekpunt: 1 Ga vanaf het VVV (Office de Tourisme) bij het Ipoustéguycentrum in Doulcon richting Dun-sur-Meuse. > 0.2 km • Brug over de Maas bij Dun-sur-Meuse. > 0.4 km • Neem de D964 richting Stenay. > 0.8 km • Rijd richting Damvillers en Milly-sur-Bradon. > 2.3 km • Kruisbeeld. > 2.6 km • Milly-sur-Bradon. 2 Niemand kent de ware geschiedenis van de ‘Hotte du Diable’ (duivelszak): een menhir, grenspaal tussen ‘Remes’ en ‘Trevires’, een herdenkingssteen of zomaar een steen.

massagraven en in enkele graftombes begraven. > 13 km • Brandeville. 5 Brandeville was vroeger zowel van de Spanjaarden (in Marville en Montmédy) als van de Fransen. Uit deze periode zijn nog veel gevels overgebleven. > Neem de D110 naar Haraumont. > 15.1 km • Picknicktafel en prachtig uitzicht op Brandeville en de vlakte van de Woëvre. > 15.9 km • Eindelijk boven! Rijd door naar Haraumont. > 20.8 km • Haraumont. 6 Schilderachtige plek, geheel verwoest tijdens de Dertigjarige

Oorlog. Vroeger prijkte er een optische telegraaf op de top van de heuvel (388 m). Uitzicht over het Maasdal. > Ga richting Verdun via de D110. > 23.7 km • Neem bij het stopbord de D213b richting Vilosnes. > 24.3 km • Vilosnes, gemeente . Vilosnes-Haraumont 7 Vilosnes ligt aan de Maas en heeft daardoor van oudsher een sterke binding met het water. Een kapel voor schipbreukelingen werd gebouwd op de plek waar de Maas de lijken ‘afleverde’. > Fiets door op de D123b.

> Neem de D102 richting Murvaux. > 6 km • Murvaux. 3 Tegen de muur van de kerk staat een monument, gewijd aan een schooljuffrouw. Jeanne Levacq onderwees in Murvaux van 1779 tot haar dood in 1826. > 9.6 en 11.7 km • Blijf op de D102 richting Brandeville. > 12.3 km • Nationale begraafplaats van Brandeville. 4 2.600 soldaten verlieten het fort van Montmédy in 1914 om zich bij de rest van het Franse leger te voegen. Bij Murvaux kwamen ze het Duitse leger tegen. De 600 gesneuvelde soldaten werden in twee

www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Dun-sur-Meuse

8 Deze gedenknaald is een van de 27 herdenkingsmonumenten in de Maasstreek van de Vereniging van Oudstrijders van de 5e Amerikaanse Divisie. > 29.1 km • Brieulles-surMeuse . > Rijd door richting Dun-surMeuse op de D164. > 33.2 km • Cléry-le-Petit. 9 De toren van de kerk Saint-Vincent is heel bijzonder: het is de vierkante toren van de

> Rijd door richting Dun-surMeuse op de D164. . > 35.2 km • Doulcon > Ga rechtsaf naar Dun-surMeuse via de D998. > 36.1 km • Aankomst bij het VVV.

Terug in Dun-sur-Meuse • De naam komt uit het Keltische ‘dun’, hoogte en vesting. Op bevel van Mazarin werd het 11eeeuwse kasteel in 1642 ontmanteld. De oude dorpskern werd tijdens de Eerste Wereldoorlog verwoest, alleen de kerk Notre-Dame, het kerkhof en enkele huizen hebben het overleefd.

rd Het weten waa Uitzicht vanaf de kerk Notre-Dame De kerk Notre-Dame de Bonne Garde uit de 14e eeuw kijkt uit over Dunsur-Meuse. U ziet er het beeld ‘De Dood van Bisschop Neumann’, van Ipouostéguy (1920 - 2006). De ruïnes van de verdedigingswerken van de citadel van Dun-Haut bevinden zich op deze plek, die een geweldig uitzicht biedt over het Maasdal.


Informatie : VVV Val Dunois • Tel: 00 33 (0)3 29 80 82 27 • [email protected] • www.dun-sur-meuse.com

Ci r c u it N ° 3

voormalige middeleeuwse burcht.

© Jean-Marie LECOMTE

> 24.9 km • Brug over de Maas. > 25.4 km • Ga naar rechts naar Dun-sur-Meuse via de D123. > 27.8 km • Amerikaans monument.

36.1 km

> Een en al uit zicht ! Vertrekpunt: 1 Vanaf het VVV (Office de Tourisme) neemt u de Rue SaintHubert naar links. > 0.75 km • Ga naar links naar het beeld van Graaf E.M. Gérard. > 1.1 km • Sla rechtsaf richting Écurey-en-Verdunois. > 1.6 km • Ga bij de rotonde nog steeds richting Écurey-enVerdunois via de D102. > 2.4 km • Fiets steeds rechtdoor. > 3.3 km • Uitzicht over de vlakte van de Woëvre. > 3.9 km • Kruisbeeld. > 4.2 km • Houd rechtdoor aan. > 4.5 km • Écurey-en-Verdunois .

2 Écurey bestond al in de Romeinse tijd. Het is de geboorteplaats van de priester François Vignon (1765 – 1841), een belangrijk persoon uit de Franse Revolutie. > 4.7 km • Sla rechtsaf richting Lissey via de D102. > 5.7 km • Lissey. > Ga naar rechts naar de Duitse begraafplaats. > 6.7 km • U mag hier niet harder dan 50 km/u. > 6.75 km • Een aan André Sirot gewijd monument. Hij overleed hier op 3 oktober 1977. > 8.2 km • Blijf rechtdoor gaan. > 9.5 km • Brug over de Thinte. > 9.55 km • Gedenksteen ‘Klaus

Borg 6.2.1944 / Volker Mang 25.8.1946 / +17.7.1962’. > 10.1 km • Sla bij de voorrangsweg linksaf. > 10.6 km • Neem de D150 naar rechts, richting Delut. > 11.9 km • Vittarville. > Ga op de D16 door richting Delut. > 12.5 km • Ga rechtsaf naar Delut via de D150. > 14.4 km • Delut. > Neem bij het oorlogsmonument de weg naar Dombras en u rijdt langs het kasteel van Delut. 3 Het huidige kasteel dateert uit de 18e eeuw en werd gebouwd op de plaats van het kasteel uit de 15e eeuw. U rijdt langs de portiektoren uit 1773.


© Michel PETIT

Damvillers

4 Deze kapel werd in de 18e eeuw gebouwd en heeft een open klokkentorentje. > 17.5 km • Dombras. > 17.9 km • Ga bij het stopbord naar rechts. > 18.5 km • Neem de D16 naar links naar Merles-surLoison. > 20.8 km • Merles-surLoison. Rijd door op de D16 naar Mangiennes. > 23.2 km • Nog steeds richting Mangiennes op de D16. > 25.3 km • Mangiennes. 5 De Duitse militaire begraafplaats van Mangiennes is er een van vele: u bent hier in het gebied dat zich tijdens de Eerste Wereldoorlog achter de Duitse frontlinie bevond. > Ga bij het stopbord naar rechts naar Damvillers via de D66. > 27.4 km • Bunker. > 28.5 km • Rijd rechtdoor richting Damvillers.

6 Niet ver van Romagnesous-les-Côtes ligt het landgoed ‘Les Roises’ met het Museum van Oude Ambachten. In mei worden elke zondag alle 80 ambachten uit de 19e eeuw door 400 vrijwilligers tot leven geroepen. GEVO - Les Vieux Métiers [email protected] www.vieuxmetiers.com > Rijd door richting Damvillers via de D19. > 36.2 km • Nog steeds rechtdoor naar Damvillers. > 38.8 km • Neem de D19 naar links naar Damvillers. > 39.1 km • Damvillers. > Ga bij het stopbord naar links. > U hebt nu 39.3 km gefietst.

Terug in Damvillers • Dit vestingstadje werd in de 14e eeuw gebouwd en in de 16e eeuw door

Karel de Vijfde versterkt. In 1659 werd het Frans via de Vrede van de Pyreneeën en in 1678 werd het ontmanteld door Lodewijk XIV. • Het is de geboorteplaats van Jules Bastien Lepage. In Montmédy (zie circuit n°1) is een museum aan hem gewijd.

rd Het weten waa Rodin maakte een beeld van Lepage De Franse schilder Jules Bastien Lepage werd in 1848 in Damvillers geboren. Hij overleed in 1884 in Parijs. Dit bronzen beeld uit 1889 van Auguste Rodin was een stempel op hun vriendschap. Het beeld is te zien in de Allée des Tilleuls. Op het plein Jules Bastien Lepage staat een gedenksteen, gewijd aan de werken van de kunstenaar, ontworpen door Emile, de broer van Jules Bastien.


Informatie: VVV Damvillers • Tel: 00 33 (0)3 29 85 57 01 • [email protected] • www.cc-damvillers.fr

Ci r c u it N ° 4

> 29.9 km • Neem de D19 naar rechts richting Damvillers. > 31.7 km • Duitse begraafplaats van Romagnesous-les-Côtes. > 31.8 km • Romagne-sousles-Côtes.

© Musée d’Orsay

> Blijf op dezelfde weg richting Dombras. > 15.9 km • Mooi uitzicht. > 17.4 km • Kapel ‘N.D. de Bon Secours P.P.N.’.

39.3 km

> De Duitse achterhoede Vertrekpunt: 1 Voor de versterkte kerk uit de 12e/15e eeuw van SaintPierrevillers. De romaans aandoende toren en koor dateren uit 1117. De kerk deed dienst als schuilplaats voor volk en vee tijdens de invallen in de Dertigjarige Oorlog. > Met uw rug naar de kerk: neem de weg die rechts van u naar beneden gaat. > 0.1 km • Rijd rechtdoor richting de landerijen van Remenoncourt. > 1.4 km • Landerijen van Remenoncourt. ‘Kasteelboerderij’ uit de 18e /19e eeuw, gebouwd op een voormalig klooster. Huis uit 1774. > 1.6 km • Ga naar links richting Rouvrois. > 2.6 km • Brug over het spoor. > 4.4 km • Rouvrois-sur-Othain . Dit dorp hoorde bij Luxemburg tot het in 1323 bij het hertogdom van Lotharingen getrokken werd. > 4.6 km • Neem bij de kruising de N18 naar rechts richting Longwy. > 7 km • Sla bij Constantine linksaf richting Pillon via de D66. > 10.2 km • Brug over de Othain, ‘Châtillon l’Abbaye’. > Alsmaar rechtdoor. . Ooit > 11.1 km • Pillon eigendom van het bisdom met vroeger een belangrijke abdij bij Châtillon.

> 11.4 km • Neem de D14a naar links richting Étain en Billy-sousMangiennes. > 16.5 km • Billy-sousMangiennes. 2 Dit dorp was lang de hoofdplaats van het kanton. De wasplaats (rechts van u als u het dorp in rijdt) dateert uit 1857 en heeft de bouwstijl en de afmetingen van een lekentempel. > Ga voor het oorlogsmonument naar links richting Muzeray / Spincourt.

> 17.1 km • Neem de D14 naar rechts richting Loison. . > 20.9 km • Loison 3 Camp Marguerre (op 5 km) was van 1914 tot 1918 een Duitse achterhoedebasis. Een rustplaats voor het garnizoen, maar hier werd ook het gewapend beton getest. Rijd voor een bezoek rechtdoor en volg de borden. > Sla linksaf en na de kerk nog eens linksaf om naar Muzeray te gaan. > 23.4 km • Ga bij de kruising naar links.


© Agence PLP

St-Pierrevillers

5 Dit 380-mm kanon bombardeerde de Franse verdedigingsforten op een afstand van 30 km. De enorme kanonskuil is er nog van over. Met dit kanon werd op 21 februari 1916 de kathedraal van Verdun geraakt. > Neem dezelfde weg terug.

rd Het weten waa De versterkte kerk van St-Pierrevillers De Maasstreek telt meer dan honderd versterkte kerken, waarvan 69 met verdedigingselementen. Het schijnt dat die van Saint-Pierrevillers de Zweden heeft weten te weren tijdens de Dertigjarige Oorlog. In deze kerk is een permanente expositie over de versterkte kerken in de Maasstreek.

Terug in Saint-Pierrevillers.


Informatie: VVV Étain • Tel: 00 33 (0)3 29 87 20 80 • [email protected] • www.tourisme-etain.fr

Ci r c u it N ° 5

4 In december wordt Muzeray een Kerststallendorp: er zijn dan kerststallen uit de hele wereld te zien. > 25.7 km • Neem vanaf het dorpsplein de D105 naar rechts richting Nouillonpont / Pierrepont. > 26 km • Ga naar links richting de Molen van Mercameix. > 26.3 km • Sla linksaf naar het kanon van Duzey. > 28.3 km • Sla linksaf voor een bezoek aan de plek van deze Duitse artillerieeenheid. > 29.1 km • Het Duitse kanon Max.

> 29.9 km • Ga weer richting Duzey. > 31.2 km • Duzey werd in 1153 al vermeld in de oorkonde van Adalbero van Chiny, bisschop van Reims. > Rijd op deze weg het dorp door. > 31.9 km • Sla bij de kruising rechtsaf. > 32 km • Nouillonpont. Jan van Metz, landheer in 1429, was metgezel van Jeanne d’Arc. In dit dorp werd op 24 augustus 1914 door de Duitse en Franse legers flink gevochten. > Neem de N18 naar links richting Longwy. > 32.6 km • Sla af naar rechts, de D105 richting SaintPierrevillers / Pierrepont. > 33.3 km • Steeds rechtdoor. > 33.9 km • Spoorbrug. > 36.8 km • Ga naar links richting Saint-Pierrevillers. > 36.8 km • SaintPierrevillers. > 37.2 km • Terug bij af.

© Michel PETIT

> 23.7 km • Sla rechtsaf richting Muzeray via de C1. > 25.2 km • Muzeray.

37.2 km

> L o d e w ij k X V I e n P e r s h i n g Vertrekpunt: 1 Kerkplein. Neem de D38 richting Montfaucon. > 1.5 km • Sla linksaf richting Montfaucon via de D19. > 1.6 km • Picknickplaats. > 1.8 km • Amerikaans monument uit Missouri. > 2.3 km • Cheppy. 2 Dal van de Buanthe, geboorteplaats van de schrijver François Victor Fournel (1829 - 1894). Duitse begraafplaats.

> 18.4 km • Duitse militaire begraafplaats. > 19.4 km • Amerikaans monument van 14 oktober 1918. > 20.3 km • Ga richting Romagnesous-Montfaucon. > 20.4 km • Cunel. 4 Dit dorp werd in 1918 geheel verwoest en vervolgens weer herbouwd. De kerk SaintChristophe werd gerestaureerd.

> Rijd door richting Romagne-sousMontfaucon. > 22.2 km • U belandt nu bij de Amerikaanse begraafplaats van Romagne-sous-Montfaucon. 5 Op deze Amerikaanse begraafplaats van meer dan 50 hectare rusten 14.238 Amerikaanse soldaten. > 23 km * Romagne-sousMontfaucon.

> Rijd door richting Montfaucond’Argonne. > 4.7 km • Nog steeds richting Montfaucon-d’Argonne. > 9.9 km • Montfaucon-d’Argonne: volg ‘Mémorial Américain’. 3 De Heilige Balderik stichtte rond 587 een klooster in Montfaucon. Naar zeggen heeft een valk hem naar de top van de berg geleid. De Duitse Kronprinz richtte er in 1914 zijn hoofdkwartier in. Het dorp werd herbouwd aan de voet van de heuvel, de top werd toegewezen aan de Amerikanen voor de bouw van het huidige monument. > Rijd 100 meter terug en neem de D15a naar Nantillois. > 12.7 km • Blijf op de D15 richting Nantillois. > 15.2 km • Nantillois: Amerikaans monument uit Pennsylvanië. > Neem de D15 richting Cunel. > 16 km • Kruisbeeld. www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Varennesen-Argonne

> Neem ‘Toutes Directions’ en vervolgens Varennes-enArgonne via de D998. > 24.2 km • Ga naar links richting Cierges-sousMontfaucon via de D104. > 24.3 km • Picknickplaats. > 25 km • Brug over het oude spoor. > 27.4 km • Cierges-sousMontfaucon. 7 Cierges-sousMontfaucon: in 1480 was Jean de Fontaines, voorvader van de Graaf van Fontaines die de Slag om Rocroi (1643) tot een glorieus einde bracht, landheer van Cierges. Te zien: de kerk Saint-Martin (1852) die in 1914/18 beschadigingen opliep. > Richting Varennes-enArgonne, aangegeven op een ouderwets Michelinbord. > 29 km • Ga bij het stopbord naar links.

Terug in Varennes-en-Argonne • Bekend om de arrestatie van Lodewijk XIV op 21 juni 1791 toen hij uit Frankrijk vluchtte. Een gedenkplaat bij de ‘Tour de l’Horloge’ (18e-eeuwse klokkentoren) geeft de plek van zijn arrestatie aan. • Ook te zien: Museum van Argonne en het Amerikaanse Memoriaal.

Ci r c u it N ° 6

> 30 km • Duitse militaire begraafplaats van Épinonville. > 30.8 km • Éclisfontaine, ga door richting Varennesen-Argonne via de D998. > 34.5 km • Charpentry. > Ga door op de D998 richting Varennes-en-Argonne. > 36.6 km • Sla bij het stopbord linksaf richting Varennes-en-Argonne via de D946. > 38.7 km • Varennes-enArgonne. Rijd rechtdoor tot het kerkplein. > 39.4 km • Aankomst op het kerkplein.

© CDT Meuse

6 In Romagne-sousMontfaucon bevond zich een vesting van de tempeliers, die in 1314 op bevel van de Franse Filips de Schone verwoest werd.

rd Het weten waa Amerikaanse herdenkingsplaatsen In 1917 en 1918 vochten de Amerikaanse troepen in de Argonne. Op veel plaatsen wordt hun inzet herdacht, zoals het monument van Montfaucond’Argonne, de grootste Europese Amerikaanse begraafplaats van Romagne-sousMontfaucon, het monument van Pennsylvanië bij Varennes-en-Argonne…


Informatie: VVV Pays d’Argonne • Tel: 00 33 (0)3 29 88 42 22 • [email protected]

39.4 km

> Van de Woëvre naar de ‘Jumelles’ van Ornes Vertrekpunt: 1 Place Jean-Baptiste Bouillon, tegenover het VVV (Office de Tourisme). Links van het plein af. > 0.3 km • Ga voor de brug over de Orne naar rechts richting Foameix via de D197a. > 0.5 km • Ga bij het stopbord naar links. > 0.7 km • Ga bij de rotonde rechtdoor. > 2.1 km • Amerikaanse wijk. Blijf op deze weg. > 2.4 km • Gehucht Bloucq. > 3.4 km • Foameix. 2 ‘Meix’, van ‘mansus’, hoeve. De kerk Saint-Quentin uit 1926 vervangt de tijdens WO1 verwoeste 12e-eeuwse kerk. > Neem bij het stopbord in het dorp richting Fromezey via de D197.

> 5.3 km • Ga naar rechts richting Morgemoulin via de D65. > 6.1 km • Blijf op de D65. > 6.3 km • Morgemoulin. Nog steeds op de D65. > 7.5 km • Gincrey, in 1055 ‘Junchereium’ van juncus, rus (grasplant). > Blijf op de D65. > 10.2 km • Her en der langs de weg militaire ophogingen. > 12.3 km • Ga naar rechts naar het Monument André Maginot. > 12.5 km • Monument André Maginot. 3 Dit monument is een eerbetoon aan André Maginot (1877 - 1932) en aan de soldaten die hem vergezelden op de patrouille van 9 november 1914. > Blijf op deze weg tot het dorp. > 12.7 km • Oud kerkhof.

> 12.9 km • Picknickplaats. > 13.2 km • Ga bij het stopbord naar links en neem na 200 m de ‘Route des Sources’ naar rechts. > 16.2 km • Ga rechtdoor naar ‘Ornes Village Détruit’. > 16.4 km • Het verwoeste dorpje Ornes. > Ga door tot de oude kerk. > 16.6 km • Oude kerk van Ornes. > Rijd weer terug. 4 Vanaf september 1914 bezetten de Duitsers de ‘Jumelles d’Ornes’. De Franse troepen installeerden zich vervolgens in Ornes en het bleef rustig tot 21 februari 1916, de dag dat de Duitsers doorbraken naar Verdun. Een intensief bombardement verwoestte alle huizen van het dorp. > 17 km • Sla rechtsaf en verlaat Ornes via de D24.


© Michel PETIT

Étain

5 Bezonvaux is een van de 9 dorpen in de Maasstreek die ‘gesneuveld zijn voor het vaderland’. Alleen deze kapel herinnert nog aan een vooroorlogs dorpsleven. > Rijd terug naar de D24. > Sla af naar rechts. > 19.6 km • Oorlogsmonument van Bezonvaux. > 22.3 km • Ga rechtdoor op de D24 richting Fresnes-enWoëvre. > 22.9 km • Ga bij het stopbord naar links naar Dieppe-sous-Douaumont via de D112. > 25 km • Dieppe-sousDouaumont, ‘Diespa’ in 984. > Blijf op de D112. > 27 km • Neem de D114 richting Abaucourt. > 30.15 km • Spoorwegovergang. > 30.2 km • Abaucourt. Een van de weinige dorpen in Frankrijk zonder kerk. En de kapel Saint-Hyppolyte is er ook niet meer…

Étain

6 Moranville had voor de Eerste Wereldoorlog een kasteel, een oliefabriek en 2 molens.

• Tot de 9e eeuw ‘Stagnum’, zoals in ‘étang’. Étain was vroeger een versterkte plaats.

> Neem de D199 richting Grimaucourt. > 34.2 km • Grimaucourten-Woëvre, in 1028 ‘Grimaldi Curtem’. > Ga richting Hermeville via de D199. > 37.1 km • Hermeville-enWoëvre . Bij Le Châtelet werd een begraafplaats uit de Merovingische tijd gevonden en een Gallo-Romeinse grafzerk. > Blijf op de D199 richting Étain. > 42.4 km • Ga bij de voorrangsweg naar links richting Étain. > 42.7 km • Warcq , in 707 ‘Warck’. Te zien: kerk Saint-Firmin. > 43.1 km • Ga bij het stopbord naar links richting Étain. > 43.8 km • Étain. > Ga alsmaar rechtdoor. > 45.6 km • Sla bij het stoplicht rechtsaf. > 45.7 km • Aankomst bij het VVV.

• Te zien: kerk Saint-Martin met de gebeeldhouwde Piëta van Ligier Richier (1528), en de poppenfabriek Petitcollin.

Terug in

rd Het weten waa De Poppenfabriek van Étain De poppenfabriek van Petitcollin opende zijn deuren in 1860 en maakt nog steeds op traditionele wijze de trots van menig poppenmoedertje over de hele wereld. Vandaag stelt deze fabriek zich open voor bezoek. U ziet er hoe een pop gemaakt wordt, van A tot Z.


Informatie: VVV Étain • Tel: 00 33 (0)3 29 87 20 80 • [email protected] • www.tourisme-etain.fr

Ci r c u it N ° 7

> Neem bij de voorrangsweg de D114 richting Moranville. > 33.1 km • Moranville.

© Gérard DIDIERJEAN

> 18.9 km • Het verwoeste dorp Bezonvaux. > Ga naar rechts naar de kapel Saint-Gilles. > 19.2 km • Kapel SaintGilles.

45.7 km

> Een en al slagveld Vertrekpunt: 1 Ga voor het VVV (Maison du Tourisme) naar links met de Maas in de rug. > 0.1 km • Ga bij de rotonde rechtsaf, volg ‘Toutes Directions’. > 0.2 km • Volg bij het stoplicht Douaumont - Vaux. > 1.3 km • Ga naar links richting Douaumont. > 1.5 km • Houd Douaumont aan. > 3.5 km • Bos van Verdun. > 4.4 km • U bent hier bij het Monument André Maginot, een eerbetoon aan deze gedeputeerde uit de Maasstreek, die hier op 9 november 1914 gewond raakte. > 6.2 km • Sla rechtsaf naar het Fort van Vaux. > 6.7 km • Pomard-bunker (model 1917). > 6.8 km • Loopgraaf van Les Carrières > 8.2 km • Sla linksaf naar het Fort van Vaux. > Picknickplaats. > 10.9 km • Fort van Vaux. Denk aan warme kleding als u de forten van binnen wil bekijken!

De soldaten gaven zich over wegens honger en dorst en verloren hoop op versterking. Op 3 november werd het fort opnieuw ingenomen. > Rijd terug naar de weg. > 13.5 km • Ga rechtsaf naar het circuit van de slagvelden (‘champs de bataille’). > 15.5 km • Ga richting ‘Fort Douaumont - Ossuaire’ via de D913. > 16 km • Memoriaal van Verdun. 3 Op deze herdenkingsplaats komt de Slag om Verdun op verschillende manieren aan de orde: voorwerpen, video’s, een in kaart gebrachte uitleg en drie slideshows. > Blijf op de D913. > 16.4 km • Fleury-devantDouaumont.

4 16 keer ging Fleury-devantDouaumont van de ene hand naar de andere voordat het definitief verwoest werd. > Blijf op de D913. > 17.4 en 18.1 km • Sla rechtsaf naar het Fort van Douaumont. > 19.3 km • Fort van Douaumont. 5 Het Fort van Douaumont uit 1885 was in 1914 het grootste, dus belangrijkste fort van Verdun en omgeving. Op 21 februari 1916 begon de Slag om Verdun… Het fort werd door de Duitsers gebombardeerd en ingenomen. Op 24 oktober 1916 nam de Koloniale Infanterie van Marokko het fort zonder weerstand in. > Dit fort is te bezoeken. > Rijd terug naar de D913.

2 Klein fort van generaal Séré de Rivières. Dit fort werd tussen 1881 en 1884 gebouwd en versterkt vanaf 1888. In 1915 werd het niet meer voor militaire doeleinden gebruikt en het garnizoen ingetrokken omdat het fort nutteloos zou zijn vanwege de vernietigende kracht van de torpedogranaten. Het fort werd in 1916 gebombardeerd. www.tourisme-meuse.com

© Denis DRALET

Verdun

6 Dit knekelhuis werd gebouwd om de nietgeïdentificeerde resten van 130.000 tijdens de Slag om Verdun gesneuvelde soldaten waardig te herdenken. > 21.3 km • Monument voor de vrijwillige Israëlieten, gesneuveld voor Frankrijk. > 21.5 km • Sla rechtsaf richting ‘Abri Caverne des 4 cheminées’. > 22.1 km • Ingegraven schuilplaats ‘Abri Caverne des 4 cheminées’. > 22.5 km • Munitieopslag, ga vervolgens naar rechts richting het verdedigingswerk ‘Froideterre’. > 23 km • ‘Froideterre’, rijd weer terug. > 23.5 km • Ga naar rechts richting Verdun.

7 De lage citadel werd gebouwd door Vauban in de 17e eeuw op een religieuze plaats. Het leger maakte er de logistieke kern van Verdun van. Deze citadel is te bezoeken.

Terug in Verdun • Hier werd in 843 het verdrag ondertekend dat het Rijk van Karel de Grote over zijn drie kleinzoons verdeelde. Verdun werd aan Lotharius toebedeeld, die Lotharingië stichtte. • Te bezoeken: de ondergrondse citadel, de kathedraal Notre-Dame, het wereldcentrum van

de Vrede, het Museum van het Prinsdom (historische monumenten)…

rd Het weten waa Verwoeste dorpen in de Rode Zone In 1914 bevonden meerdere dorpen zich op het Slagveld van Verdun. Tijdens de aanvallen zaten ze op de eerste rang. Ze werden uiteindelijk volledig verwoest. Aan het eind van de oorlog kon de aarde met geen mogelijkheid meer worden bewerkt. De vooroorlogse dorpen worden symbolisch weergegeven om een idee te geven wat ze voorstelden.


Informatie: VVV Verdun • Tel: 00 33 (0)3 29 84 55 55• tourisme@cc-verdun • www.verdun.fr Maison du tourisme • Tel: 00 33 (0)3 29 86 14 18 • [email protected] • www.verdun-tourisme.com

Ci r c u it N ° 8

> 25.6 km • Picknickplaats. > 26.6 km • Neem de D964 naar Verdun. > 28.2 km • Ga bij het stoplicht rechtdoor richting Belleville-sur-Meuse. > 28.4 km • Belleville-surMeuse . > 29.1 km • Rijd door naar Verdun op de D964. > 30.2 km • Verdun . > 31.2 km • Maison du Tourisme.

© Michel PETIT

> 20 km • Loopgraaf van Londen. > 20.1 km • Schuilplaats Adalbert. > 20.5 km • Sla rechtsaf richting ‘Ossuaire’. Een monument herinnert aan het feit dat veel gesneuvelde soldaten moslim waren. Sla linksaf > 20.7 km • richting ‘Ossuaire’. > 21 km • Het Knekelhuis van Douaumont.

31.2 km

> In het land waar de boom koning is (Noord) Vertrekpunt: 1 Place de la Mairie, voor het VVV (Office de Tourisme), richting Varennes-en-Argonne via de D998. > 4.1 km • Sla linksaf richting Lochères via de VC3. > 4.9 km • Ga aan de rand van het dorp naar rechts, de weg voor minder dan 19T (let op!! 60 meter hoogteverschil over een kleine kilometer!!!). > 6 km • Sla bij het kruispunt van Lochères rechtsaf richting ‘La Haute-Chevauchée / Kaiser Tunnel’. > Picknickplaats. > De oude Romeinse weg ‘La Haute-Chevauchée’ blijft tot de D38 op de bergkam. > 8 km • Bos van Lachalade. > 8.8 km • Pleisterplaats. > Houd nog steeds richting ‘La Haute-Chevauchée / Kaiser Tunnel’ aan. > 8.9 km • Schuilplaats van Luitenant Courson. > 9.3 km • De bijzondere eik ‘Lorang’. > 11.2 km • Begraafplaats ‘La Forestière’, informatie van het Franse Bosbeheer.

> 11.7 km • In het bos, op 20 meter rechts van u, ligt een bunker. > 12.8 km • Picknickplaats. > 13.9 km • Bos van La Haute Chevauchée. > 14.1 km • Fietsenrek, vertrekpunt van de ‘kraterwandeling’. > 14.4 km • De krater van de Haute-Chevauchée, achtergrondinformatie. 3 Dit monument bestaat uit een steen van 9 meter hoog: een borstbeeld van een ‘Poilu’,

wiens handen op een zwaard rusten. Onder dit monument bevindt zich een crypte met de beenderen van nietgeïdentificeerde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog, van diverse nationaliteiten. > 14.7 km • De ‘Kaiser Tunnel’ ligt links van u. 4 De Kaiser Tunnel is een door de Duitsers gegraven ondergrondse gang van 350 meter lang.

2 Op deze begraafplaats rusten 2.220 soldaten en het is de enige in heel Frankrijk met rode, witte en blauwe hortensia’s. > Houd nog steeds richting ‘La Haute-Chevauchée / Kaiser Tunnel’ aan. www.tourisme-meuse.com

© André LAGABE

Clermonten-Argonne

5 Le Four de Paris hoorde, voordat het tijdens de Eerste Wereldoorlog verwoest werd, bij de gemeente Lachalade. Het dal van de Biesme, een bescheiden beek tussen Maas en Marne, scheidde Frankrijk van het Heilige Romaans-Germaanse Rijk. > 24.3km • Lachalade. 6 Het dorpje Lachalade bezit de enige gotischcisterciënzer kerk uit de 14e eeuw van heel OostFrankrijk. > Blijf op de D38 richting Le Claon. > 27 km • Le Claon . 7 In dit dorpje zijn oude vakwerkhuizen te zien. > Blijf op de D38 richting Le Neufour. > 29 km • Het dorpje Le Neufour dankt zijn naam

8 De aardewerkfabriek van Les Islettes was de trots van de omgeving, zoals u kunt constateren in de kapel ‘La Chapelle du Bois d’Epense‘. > Neem de N3 naar Clermont-en-Argonne. > 37.3 km • Clermont-enArgonne. 9 Op de hoogte van Sainte-Anne werd in de 11e eeuw een houten burcht gebouwd. Vanaf deze plek een schitterend uitzicht over de dalen van de Aire, de Cousance en op een prachtig stuk bos.

.

rd Het weten waa Kaiser Tunnel Dit Duitse verdedigingswerk kan bezichtigd worden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het de verbinding tussen de Duitse achterhoede en het front, net buiten het bereik van de Franse artillerie. In de tunnel was een eerste hulppost, een telefooncentrale en een stroomaggregaat. De tunnel diende ook voor vervoer van munitie, materiaal, soldaten en voedsel.

> Aankomst bij km 38.3.

Terug in Clermont-en-Argonne



Ci r c u it N ° 9

aan de bouw van een nieuwe oven voor de glasfabriek van Argonne in 1571. > Via de D38 komt u in Les Islettes. > 30.2 km • Gehucht Les Petites Islettes. > 31 km • Gehucht Broda. > 31.8 km • Les Islettes .

© Vincent MUNIER

> 15 km • Picknickplaats. > 16.9 km • Neem de D38 naar links richting het verwoeste gehucht Le Four de Paris. Ga onderaan de heuvel op de D2 naar links richting Lachalade.

38,3 km

> In he t land waar de boom koning is ( Zuid ) Vertrekpunt: 1 Neem voor het VVV (Office de Tourisme) de D998 richting Auzéville. > 0.7 km • Blijf op de D998 richting Auzéville. > 1.4 km • Auzéville. > Blijf nog steeds op de D998, vervolgens: 2.1 km: sla rechtsaf richting Beaulieu-en-Argonne via de C1. > 2.6 km • Kruisbeeld. RD-punt. > 3.1 km • Brug over de snelweg. > 4.4 km • U rijdt het bos in. > 5.6 km • Boven op de helling. Het bos van Rarécourt. > 6.2 km • Ga rechtdoor richting Beaulieu-en-Argonne. > 7.2 km • Straalzendertoren. > 8.4 km • Het bos van Beaulieu. > 9.4 km • Kruispunt ‘Carrefour des 3 pins’. > Ga rechtdoor naar Beaulieu-enArgonne. Hier ontbreekt even wat asfalt. > 10.1 km • Het bos van Beaulieu ‘Série II’. > 10.3 km • Ga rechtsaf naar Beaulieu-en-Argonne. Picknickplaats. > 10.5 km • Rechtdoor naar Beaulieu-en-Argonne. Picknickplaats. > 11.4 km • U mag hier niet harder dan 20 km/u. Houd links aan. > 11.8 km • Kruisbeeld van SaintPopon. > 12 km • Beaulieu-en-Argonne .

2 Beaulieu-en-Argonne, een schilderachtig plaatsje met een Europese prijs voor de bloemenzee. De parel van de omgeving. Het dorpje ontstond om de abdij die hier door Saint Rouin werd gebouwd. De abdij werd tijdens de Franse Revolutie verwoest. Alleen de 13e-eeuwse eiken pers is er nog van over. > Neem na een bezoek aan Beaulieu-en-Argonne de afdaling

van 14% die bij aankomst links van u was, ‘Circuit en Forêt d’Argonne’. > 12.3 km • Kruisbeeld. > 15 km • Neem de D2 naar rechts, richting Les Islettes. > 15.2 km • Blijf op de D2 naar Les Islettes. 3 U bent hier in het dal van de Biesme. Meer informatie hierover in circuit n°9. > 16.4 km • Het bos van Beaulieu. > 18.4 km • De Hermitage van Saint-Rouin.


© André LAGABE

Clermonten-Argonne

Op de plaats waar hij zich afzonderde, werd in 19531960 een kapel op palen gebouwd naar het ontwerp van pater Rayssiguier, aanhanger van Matisse en Le Corbusier. > Neem de D2 richting les Islettes. > 23.1 km • Gehucht Courupt. > 24 km • Futeau . 5 De naam van het dorp Futeau zou kunnen komen van ‘Fagus’, beukenboom. Het dorp werd in 1555 al vermeld, vervolgens in 1585 onder de naam ‘Taille Futeau’. > 25.4 km • La Contrôlerie. > Brug over de snelweg. > 26.6 km • Les Sénades. > 27.7 km • Les Islettes . 6 Les Islettes dankt zijn naam aan het Franse woord voor klein eiland, ‘islette’. Lodewijk XVI deed dit dorp aan tijdens zijn vlucht op 21 juni 1791. Toen hij bijna het dorp uit was, kwam Drouot, degene

Terug in Clermont-en-Argonne . • De burcht die op de hoogte van Sainte-Anne gebouwd werd in de 11e eeuw werd in 1214 verwoest en door Henri II, Graaf van Bar, weer opgebouwd. • De kapel van SainteAnne werd in 1338 door Henri IV, Graaf van Bar, gebouwd. Lodewijk XIV nam op 23 november 1654 de burcht in en liet deze slopen. De kapel werd gedeeltelijk gesloopt. De Eerste Wereldoorlog droeg ook

zijn steentje bij. In de jaren 20 werd de huidige kapel gebouwd.

rd Het weten waa De Hermitage van Saint-Rouin Saint-Rouin, Chrodingus bij ons, was een Ierse monnik die in 642 een abdij bouwde in dit gebied en zich vervolgens afzonderde in het bos. De moderne kapel is een belangrijke bedevaartsplaats en siert de plek door zijn bijzondere architectuur. Gebouwd op palen, geheel van beton met glas-in-loodramen van Szekely, ontworpen door de Japanse kunstenares Kimié Bando.



Ci r c u it N°10

die hem herkende, de koninklijke koets tegen. Even later werd de koning in Varennes-en-Argonne gearresteerd. > Neem de N3, de Weg van de Vrijheid, naar rechts richting Clermont-enArgonne. > 29.3 km • Blijf op de N3 naar Clermont-en-Argonne. > 33.2 km • Clermont-enArgonne. > Aankomst bij km 34.2.

© Pascal BODEZ

4 Saint-Rouin was een Ierse monnik, die zich in de Argonne terugtrok. In 642 stichtte hij de abdij in Beaulieu.

34.2 km

> Strijdende schrijvers, schrijvende strijders Vertrepunt: 1 Rijd vanaf de Place de la Mairie naar beneden via de Rue de Dieue (D159). > 2.7km • Dieue-sur-Meuse . > Neem de D964 naar Génicourtsur-Meuse. > 7.3km • Génicourt-sur-Meuse . > 7.9 km • Neem de D21 naar Rupt-en-Woëvre. > 10.3 km • Het kalkgrasland van Génicourt-sur-Meuse. 2 Kalkgraslanden liggen tegen sterke hellingen op het zuidwesten, genieten van een kalkrijke bodem en van veel neerslag, zoals het natuurreservaat van Génicourt.

> 20.4 km • Ga rechtsaf naar het massagraf van Alain-Fournier en zijn kameraden. > 20.5 km • Picknickplaats. > 20.7 km • Bosweg (‘Tranchée’) van Calonne. 4 Deze weg werd in 1786 aangelegd om sneller Verdun te bereiken. Hij gaat zo’n 25 km alleen maar door het bos. > 21.9 km • Rijd rechtdoor tot het massagraf van Alain-Fournier en zijn wapenbroeders. > 22.7 km • ‘La fosse d’AlainFournier et de ses compagnons.’ 5 Henri Alban Fournier, alias Alain-Fournier, werd op 3 oktober 1886 geboren. ‘Le Grand Meaulnes’ werd in

1913 gepubliceerd. Opgeroepen op 1 augustus 1914 en hier gesneuveld op 22 september. > Ga na deze plek bezocht te hebben weer terug naar het laatste kruispunt. > 23.6 km • Het kruispunt van km 21.9. 6 Op dit kruispunt staat een herdenkingskruis voor AlainFournier. > Ga naar rechts richting SaintRémy-la-Calonne. > 25.3 km • Uitzicht over het dal van de Longeau. > 26.1 km • Saint-Rémy-laCalonne. > Hier rusten Alain-Fournier en zijn lotgenoten.

> 12.8km • Rupt-en-Woëvre. 3 Een 155-mm kanon voor het gemeentehuis, voorzien van de voorlopers van de rupsband. > Houd richting Fresnes-enWoëvre aan. > 13.8 km • Kruisbeeld voor krijgsgevangenen uit 1945. > 15.2 km • Sla rechtsaf richting Mouilly via de D113. > 15.5 km • Links, uitzicht op de boerderij van Amblonville, dorp verwoest tijdens de Dertigjarige Oorlog en vermeld in ‘Ceux de 14’ van Maurice Genevoix. > 17.5 km • Mouilly. > Blijf op de D113. > 19.8 km • Bos van Les Éparges. www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Sommedieue

8 Op deze begraafplaats rusten 2.960 soldaten, waarvan 852 in een massagraf. > 30.6 km • Monument van het 106e Infanterieregiment. > 31 km • Monument van de Génie. > 31.6 km • Eerste kraters. 9 Deze kraters zijn het resultaat van de ondermijningsoorlog, die bestond uit het met

Terug in Sommedieue

.

> 31.8 km • ‘Point X’. 10 Deze rotsachtige uitloper was een uiterst belangrijk militair doelwit. Van hieruit ziet u Marchéville-enWoëvre, waar Louis Pergault, schrijver van ‘La Guerre des Boutons”, Prix Goncourt 1910, in de nacht van 7 op 8 april 1915 sneuvelde.

> Rijd terug naar Les Éparges. > 35 km • Les Éparges. Neem de D154 naar Mesnil-sousles-Côtes. > 37.6 km • Ga naar links richting Verdun - Souilly. > 39.8 km • Ga naar rechts richting Verdun - Souilly. > 40.3 km • Ga richting Verdun. > 40.8 km • De bosweg van Calonne. > 43 km • Sla linksaf naar Sommedieue via de D159. > 48 km • Espace Touristique des Épichées. > 48.6 km • Sommedieue.

rd Het weten waa Hengelen en vliegvissen Het heldere water van Sommedieue biedt een van de mooiste vliegvisparcoursen van Europa. Hengelen in de Maasstreek komt overeen met een paradijs van vijfduizend kilometer 1e en 2e categorie rivieren, forelvijvers, meren en plassen met karpers, roofvissen, … Vraag de folder ‘Pêcher en Meuse’ aan bij het CDT van de Maasstreek.


• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine. Informatie: VVV Val de Meuse • Tel: 00 33 (0)3 29 87 60 75 • [email protected]

Ci r c u it N°11

7 Maurice Genevoix werd in 1914 opgeroepen. Hij vocht in deze omgeving en deed hier zijn inspiratie op voor ‘Ceux de 14’. Op 24 oktober 1946 werd hij toegelaten tot de Académie Française. Hij overleed op 8 september 1980. > Rijd naar ‘Point X’. Volg hiervoor de borden ‘Site des Éparges’. > 29.2 km • Brug over de Longeau. Houd richting ‘Site des Éparges’ aan. > 29.6 km • Nationale begraafplaats van Les Éparges.

explosieven vullen van tunnels onder de vijandelijke troepen…

© Michel PETIT

> Neem richting Les Éparges. > 28.2 km • Les Éparges.

49.2 km

> I n h e t l a n d v a n d e M i r a b e ll e n Vertrekpunt: 1 Ga bij de accommodatie voor wandelaars van Génicourtsur-Meuse naar beneden via de Rue Haute, neem vervolgens Rue de la Fontaine. > 0.45 km • Neem de D21 naar links, richting Rupt-en-Woëvre. > 2.65 km • Links van u, de beschermde kalkgraslanden. > Neem het landweggetje naar rechts. . > 5.650km • Ranzières

2 Afgelegen dorpje. Hier stond in de 12e eeuw een kasteel van de Graven van Bar.

op 8 september 1914 begonnen bombardementen. Op 10 september staakte het vuren, het Fort stond nog overeind.

> Ga rechtdoor naar Troyon. > 6.6 km • Uitzicht over het Maasdal. > 8.6 km • Troyon. > 8.8 km • Sla linksaf naar Lacroixsur-Meuse via de D964. > 11.2 km • Het Fort van Troyon (1875).

4 Misschien ziet u net na het kruispunt links van u damherten en rechts struisvogels.

3 Dit Fort moest minstens 48 uur standhouden tijdens de

> 15.2 km • Ga door richting Seuzey.

> 13.4km • Lacroix-sur-Meuse . > 14 km • Ga naar links naar Seuzey via de D109.


© Michel PETIT

Génicourtsur-Meuse

5 Vroeger in 921, ‘Sauciacum’, waarschijlijk van salix, wilg. Tijdens WO1 werd Seuzey geheel verwoest. Picknickplaats en speeltuintje aan de rand van het dorp. > Blijf op de D109. > 20.9 km • Dompierre-auxBois. 6 Ook dit dorp werd weggevaagd in ‘14-’18. > Ga in het dorp rechtsaf richting Saint-Maurice-sousles-Côtes via de D109. > 24.2 km • Uitzicht over het dal van de Deuxnouds. > 25.2 km • Sla rechtsaf naar

Deuxnouds-aux-Bois via de D101. > 26.4 km • Deuxnouds-auxBois. 7 ‘Domnaus Villa’ in 915. > Neem de D101 naar Lavigneville. > 29.85 km • Lavigneville. 8 Dit dorp telde vroeger zes papier- en borstelhoutfabrieken. Ook hier liet de Eerste Wereldoorlog zijn sporen achter.

> 36.8 km • Weer onder het spoor van de TGV door. > 38.6 km • Creuë. 10 Productie van wijn en mirabellen in Creuë: Domaine de Gruy / Laurent Degenève. Tel/fax: +33 (0)329 893 067 laurent.degeneve @wanadoo.fr Zie ook Domaine de Coustille, tel: +33 (0)329 893 381.

> Neem de D162Ga naar Varvinay. > 31.15 km • Ga onder de spoorlijn van de TGV-Est door. > 33.7 km • Sla linksaf naar Chaillon via de D901. > 35.8 km • Chaillon.

> Blijf op de D901 naar Vigneulles-les-Hattonchâtel. > 41.7 km • Ga op de rotonde richting Vigneulles-lesHattonchâtel. > 41.8km • Vigneulles-lesHattonchâtel .

9 In 709 nog ‘Ad Castellionern’, van het Latijnse ‘castellum’. Het dal van de Ru de Creuë.

11 Vigneulles-lesHattonchâtel: deze naam onthult de wijnbouw, al sinds de Romeinen, en het kasteel van … Bisschop Hatton.

> Houd richting Creuë aan op de D901.

Reliëfschaal x 20 • Totaal hoogteverschil 1.060 meter.

• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine. Informatie: CDT Meuse • Tel: 00 33 (0)3 29 45 78 40 • [email protected]

Ci r c u it N°12

> 16.9 km • Forelvissen. > 17.35 km • Militaire begraafplaats van Lacroixsur-Meuse. > 17.75 km • Regionaal Natuurpark van Lorraine. > 17.9 km • Le Vieux Moulin. > 18.6 km • Seuzey.

85.8 km

> I n h e t L a n d v a n d e M i r a b e ll e n ( v e r v o l g ) Vervolg van circuit n°12: > 42.9 km • Ga in Vigneullesles-Hattonchâtel richting SaintMaurice-sous-les-Côtes via de D908. > 44.1 km • Hattonville, de stad van Bisschop Hatton, die ook zijn naam aan het kasteel gaf. 12 45.7 km • Een experimentele boomgaard van de plaatselijke mirabellentelers om de teelt en kwaliteit van deze vrucht te verbeteren. > 46.4 km • Neem de D215 naar links, richting Viéville-sous-lesCôtes. > 46.7 km • Viéville-sous-lesCôtes. 13 Viéville-sous-les-Côtes staat eveneens voor wijn en mirabellen. L’Aumônière / Dhr. Blanpied Tel: +33 (0)329 893 164 Fax: +33 (0)329 900 092 > Verlaat Viéville via de C1. Hiervoor rijdt u het dorp weer in en gaat u naar de bushalte om weer bij de D908 te komen. > 47.3 km • Ga op de D908 naar links. > 47.9 km • Fruitcoöperatie. > 48 km • Billy-sous-les-Côtes. Verwoest tijdens WO1 en later weer opgebouwd. Ook hier groeien mirabellen en wordt wijn geproduceerd. 14 Billy-sous-les-Côtes, een belangrijke etappe in de ‘Côtes de Meuse’.

Domaine de Montgrigon / Daniel en François Pierson Tel: +33 (0)329 893 743 Fax: +33 (0)329 900 104. > Blijf op de D908 naar SaintMaurice-sous-les-Côtes. > 49.25 km • Saint-Maurice-sous. les-Côtes 15 Wijn en mirabellen? Stop dan even in Saint-Mauricesous-les-Côtes bij Philippe en Evelyne Antoine Tel: +33 (0)329 893 831 Fax: +33 (0)329 900 180.

> Ga ter hoogte van het café naar links richting Deuxnouds-aux-Bois via de D101. > 52.15 km • Sla bijna bovenaan de heuvel rechtsaf naar Saint-Rémyla-Calonne via de Ds31. > 55.05 km • Links van u, de camping ‘Étangs du Longeau’ . De moeite waard om te stoppen, vooral als u van een ouderwetse danssfeer houdt. > 55.65 en 57.65 km • Ga rechtdoor richting Saint-Rémy-la-Calonne. > 60 km • Saint-Rémy-la-Calonne. 16 In 1921 werd dit plaatsje Saint-Rémy-près-des Éparges genoemd om in 1992 zijn eigen naam weer te gebruiken.

> Neem in het dorp richting Mesnilsous-les-Côtes en aan de rand van het dorp Combres-sous-les-Côtes via de D113. > 61.75 km • Picknickplaats op de heuvel. > 62.4 km • Bunker en uitzicht over de vlakte van de Woëvre.

> 63.2 km • Combres-sous-lesCôtes. 17 En in Combres-sous-lesCôtes… weer mirabellen en wijn! Domaine de Muzy Jean-Marc Liénard Tel: +33 (0)329 873 781 Fax: +33 (0)329 873 500 www.domainedemuzy.fr

> Na deze fantastische wijnproducent blijft u op dezelfde weg, naar Trésauvaux. > Rond 64.25 km rijdt u langs het beroemde ‘Point X’. 18 De Fransen vielen op 17 februari 1915 aan in Les Éparges. De Duitsers namen door tegenaanvallen het terrein echter weer terug. ‘Point X’ bleef Duits tot 1918.

> 66.9 km • Ga bij het kruisbeeld naar links. > 67 km • Trésauvaux: de wijngaarden zijn helaas geheel verdwenen… > 67.2 km • Ga richting Militaire Begraafplaats van Trésauvaux, vervolgens rechtdoor richting Bonzée. > U rijdt nu onderaan de Côte des Hures. . > 69.45 km • Bonzée 19 Bonzée is een gezellig, bruisend dorp langs beide oevers van de beek de Longeau.

Verfrissing nodig? Rijd dan even door tot het recreatiegebied www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Génicourtsur-Meuse

20 Deze bosweg (25 km onafgebroken door het bos) werd in 1786 door Charles Alexandre de Calonne aangelegd, zodat hij sneller vanuit Verdun bij zijn kasteel kon komen.

> 75 km • Ga naar links richting Rupt-en-Woëvre en Génicourt-sur-Meuse via de D21. > 78.55 km • U rijdt langs de boerderij van Amblonville.

> 79 km • Nog steeds rechtdoor naar Rupt-enWoëvre en Génicourt-surMeuse via de D21. > 81 km • Rupt-en-Woëvre. 22 De rieten manden die ze vroeger in Rupten-Woëvre maakten, werden zelfs in Nederland verkocht.

> Blijf op de D21 naar Génicourt-sur-Meuse. > 84 km • Weer terug bij de kalkgraslanden. > Blijf op de D21 naar Génicourt-sur-Meuse. > 84.35 km • Ga 160 meter voor het stopbord naar rechts. > 85 km • Génicourt-surMeuse. Ga rechtdoor tot de accommodatie voor wandelaars. > 85.75 km • Aankomst bij de gîte .

rd Het weten waa Mirabel, symbool van Lorraine Dit gele pruimpje zou in de 15e eeuw naar Lorraine gekomen zijn met René I, Hertog van Anjou en Lotharingen. Anderen beweren dat de mirabel door de Romeinen werd geïntroduceerd. Een ding is zeker: vandaag kan overal van dit gouden pruimpje genoten worden, zowel aan tafel als in de boomgaard.

Terug in Génicourt-sur-Meuse.

• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine. Informatie: CDT Meuse • Tel: 00 33 (0)3 29 45 78 40 • [email protected]

Ci r c u it N°12

> Neem na de brug de Rue Chaude naar links en eenmaal uit Bonzée de C5 naar Mesnilsous-les-Côtes. > 71.5 km • Neem de D154 naar links, richting Mesnilsous-les-Côtes. > 71.65 km • Mesnil-sousles-Côtes. > 72.35 km • Neem aan de rand van Mesnil-sousles-Côtes de Ds31 richting Verdun. > 74.5 km • Rijd door richting Verdun.

21 Deze boerderij wordt in de roman van Maurice Genevoix, ‘Ceux de 14’, vermeld.

© Michel PETIT

‘Le Colvert’ voor een verkwikkende duik.

85.8 km

> Over de heuvels langs de Maas Vertrekpunt: 1 Place Taylor, tegenover het gemeentehuis. Ga richting Metz (bij de bakker). > 0.4 km • Neem de D908 naar links, richting Verdun. > 1.5 km • Hattonville. 2 De namen Hattonville en Hattonchâtel komen van de bisschop Hatton. De kerk Saint-Sébastien: gebouwd in 1830, gerestaureerd in 1891 en beschadigd in ‘14-’18. > 3 km • Boomgaard voor het behoud van oude fruitrassen. > 4.7 km • Billy-sous-les-Côtes. 3 Geheel verwoest in de Eerste Wereldoorlog en later weer opgebouwd. Billy-sousles-Côtes produceert wijn en fruit, voornamelijk mirabellen.

> 9 km • Hannonville-sous-lesCôtes. 6 Bezoek het museum ‘Maison des Arts et Traditions’. Calonne, minister van financiën van Lodewijk XVI, vluchtte in 1787 naar Hannonville en besloot er een kasteel te bouwen met een privé-weg door het bos, de ‘Tranchée de Calonne’. > Neem de C5 naar Dommartin-laMontagne. > 11.9 km • Blijf op de C5 naar Dommartin-la-Montagne. > 14.4 km • Sla voor Dommartinla-Montagne linksaf naar Hattonchâtel. > 15.2 km • Uitzicht over het dal van de Longeau.

> 17 km • Neem de bosweg (Tranchée) van Calonne naar links richting Hattonchâtel. 7 De ‘Tranchée’ van Calonne: deze bosweg werd in 1786 aangelegd om zo snel mogelijk in Verdun te komen. De ‘Tranchée’ doorkruist tussen Hattonchâtel en Verdun geen enkel dorp en gaat maar liefst 25 km door het bos. > 18.5 en 19.3 km • Picknickplaatsen. > 21.4, 22.6 en 22.8 km • Ga nog steeds rechtdoor richting Hattonchâtel via de Dst3a. > 24.5 km • Hattonchâtel .

> Blijf op de D908. > 6 km • Saint-Maurice-sous-les. Côtes 4 Saint-Maurice-sous-lesCôtes werd in 1285 al vermeld en in 1508 onafhankelijk verklaard door Lodewijk van Lotharingen. Vandaag: wijn, fruit, mirabellen. > Blijf op de D908. > 7.4 km • Thillot-sous-les-Côtes. 5 De naam zou afgeleid zijn van ‘teillage’, het zwingelen van hennep. Een oude wasplaats en huizen uit de 18e en 19e eeuw. > 8.6 km • Picknickplaats. www.tourisme-meuse.com

© Stéphanie GEORGES

Vigneullesles-Hattonchâtel

> Rijd om het dorp heen en neem de D176, Rue Miss Skinner, naar Vigneulles. > Uitzicht op het Madinemeer en het monument van Montsec. > 26.5 km • Picknickplaats. > 27.2 km • Vigneulles-lesHattonchâtel . In de naam Vigneulles wordt verwezen naar de door de Romeinen aangeplante wijngaarden.

> 27.7 km • Sla linksaf naar het gemeentehuis (Mairie). > 27.8 km • Terug bij af.

Terug in Vigneulles-lesHattonchâtel • Sinds 1973 vallen Vigneulles, Hattonville, Viéville, Creuë, Billy, Saint-Benoît en Hattonchâtel onder de gemeente Vigneulles-lesHattonchâtel. • De gemeente maakt een economische vooruitgang mee door het toerisme, het recreatiegebied bij het Madinemeer, de kaasfabriek en de opkomst van de wijnbouw.

rd Het weten waa Het Observatorium van Viéville-sousles-Côtes U kunt tegenwoordig de pracht van het heelal ontdekken in het hart van het Regionaal Natuurpark van Lorraine, onder de heldere, zuivere hemel van het Maasdal. Een leuk idee voor een origineel en boeiend avondje: sterrenkijken door een enorme telescoop in een echt observatorium.


• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine. Informatie: VVV St-Mihiel • Tel: 00 33 (0)3 29 89 06 47 • [email protected]

Ci r c u it N°13

Op de plek ‘sous les vignes’ (onder de wijnstokken) zijn Romeinse ruïnes en een Merovingische begraafplaats gevonden.

© Olivier FRIMAT

8 Hatton, bisschop van Verdun, liet hier in de 9e eeuw een burcht bouwen. Op deze plek werd na de Eerste Wereldoorlog het huidige kasteel gebouwd dankzij de goedgeefsheid van de Amerikaanse Miss Skinner. De abdijkerk Saint-Maur uit de 14e eeuw (historisch monument) met retabel uit 1523 dat toegeschreven wordt aan Ligier Richier.

27.8 km

> Een stukje Regionaal Natuurpark van Lorraine Vertrekpunt: 1 Ga voor het VVV (Office de Tourisme) naar rechts de D901 op richting Metz. > 0.2 km • Ga rechtdoor richting Pont-à-Mousson via de D907. > 1 en 1.2 km • Neem richting Woinville via de D119 (Ligier Richier-route). > 2.8 km • Regionaal Natuurpark van Lorraine. > 3.1 km • ‘Domaine de Marsoupe’. > 4 km • Picknickplaats bij de fontein van Carmes. > 4.1 km • Bos van Saint-Mihiel. > 6.3 km • Duitse fontein. > 8.6 km • Picknickplaats. > Ga rechtdoor naar Woinville via de D119.

2 Mooi uitzicht over de vlakte van de Woëvre en de heuvel van Montsec tijdens de afdaling. . > 10.9km • Woinville > Ga bij het stopbord naar rechts naar Varnéville via de D908. > 14 km • Varnéville. > Blijf rechtdoor gaan naar Apremont-la-Forêt. > 15.9 km • Blijf Apremont-laForêt volgen. > 16.3 km • Ga bij de rotonde naar rechts richting Apremont-la-Forêt. > 16.4 km • Apremont-la-Forêt. 3 Apremont-la-Forêt werd ernstig aangetast tijdens de Eerste Wereldoorlog. De wasplaats uit 1922 was een schenking van de Amerikaanse stad Holyoke, Massachusetts, ter nagedachtenis aan de

tijdens de herovering van de Saillant van Saint-Mihiel gevallen Amerikaanse soldaten. > Ga ter hoogte van deze wasplaats naar links naar Saint-Agnant via de D12. > 18.6 km • Saint-Agnant. > Rijd door op de D12 richting Marbotte en Mécrin. > 20.8 km • Het meertje ‘Ronval’. > 21.8 km • Militaire begraafplaats van Marbotte. > 21.9 km • Marbotte. 4 De vereniging voor het behoud van het Fort van Liouville en het documentatiecentrum van de Saillant van Saint-Mihiel bevinden zich in het gemeentehuis. > Blijf op de D12 naar Mécrin. > 25.8 km • Mécrin.


© CDT Meuse

Saint-Mihiel

6 De naam Kœur komt van het Latijnse ‘Coria’, van Corylus, hazelaar. > Ga rechtdoor richting Kœurla-Grande. > 34 km • Kœur-la-Grande. 7 La Grande is echt niet groter dan la Petite: sinds 1778 is de eerste dunner bevolkt dan de laatste! > Ga rechtdoor richting Bislée - Saint-Mihiel via de D171.

8 Bislée werd voor het eerst vermeld in 709, onder de naam ‘Biscry Blata’. 600 meter ten noorden van het dorp is een Merovingische begraafplaats gevonden. > 36.3 km • Neem voor het kerkhof de landweg naar links. > 37.5 km • Kruisbeeld. > 38.5 km • Even geen verhard wegdek. > 39.4 km • Eindelijk weer een gewoon wegdek. > 40.2 km • Speelterrein en picknickplaats. > Neem richting centrum tot aan het VVV. > 40.7 km • Aankomst.

Terug in Saint-Mihiel • Geboorteplaats van belangrijke figuren als de beeldhouwer Ligier Richier, Nicolas Cordier die de graftombe

vervaardigde van paus Clemens VII in Rome, en Kolonel Lebel van het gelijknamige geweer.

rd Het weten waa Graflegging van Ligier Richier De beroemde Lotharingse beeldhouwer Ligier Richier werd rond 1500 in Saint-Mihiel geboren. Hij ontvluchtte Lorraine in 1565 om uiteindelijk in 1567 in Genève te overlijden. Dit meesterwerk van Ligier Richier verbeeldt de laatste rustpauze voor de teraardebestelling van Christus met 13 personen, iets groter dan in werkelijkheid, en een engel die hoogstwaarschijnlijk de trekken van de beeldhouwer draagt. Het kunstwerk is te zien in de kerk Saint-Etienne.


• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine.. Informatie: VVV St-Mihiel • Tel: 00 33 (0)3 29 89 06 47 • [email protected]

Ci r c u it N°14

> 34.6 km • Voormalige spoorweg. > 35.3 km • Brug over de gekanaliseerde Maas. > 35.7 km • Bislée.

© Stéphanie GEORGES

5 Het dorpje Mécrin stamt uit de GalloRomeinse tijd. In de 9e eeuw werd het cadeau gedaan aan Hatton, bisschop van Verdun. > Ga aan het begin van het dorp naar rechts, richting Brasseitte. > 26.6 km • Notre-Dame des Champs. > 28.1 km • Brasseitte. > Verlaat Brasseitte via de D183. > 28 km • Eerste brug. > 30.7 km • Sla linksaf naar Sampigny via de D964. > 31.1 km • Ga naar rechts de D7 op, naar Kœur-la-Petite. > 32.9 km • Kœur-la-Petite.

40.7 km

> Bosgeruis Vertrekpunt: Deze tocht heeft als thema de expositie die de naam ‘Le Vent des Forêts’ draagt. Vanaf de weg zijn maar een paar moderne kunstwerken te zien. Om de andere kunstwerken te waarderen, ruilt u de fiets even in voor de benenwagen of u pakt de mountainbike. Deze kunstwandeling is te zien van maart tot eind september. De werken in dit ‘Bosgeruis’ zijn de vruchten van ontmoetingen van kunstenaars met deze landelijke, bosrijke omgeving. De wandeling is niet zonder elegantie, verrassingen en plezier. Menig kunstwerk zal de nodige vragen doen opborrelen…

1 Neem voor het VVV (Office de Tourisme) van Saint-Mihiel richting Bar-le-Duc. > 0.4 km • Houd richting Bar-leDuc aan op de D901. > 1.6 km • Chauvoncourt. > 2.4 km • Houd nog steeds richting Bar-le-Duc aan op de D901. > 8.1 km • Fresnes-au-Mont. 2 Informatiepunt ‘Le Vent des Forêts’ in het gemeentehuis van Fresnes-au-Mont. Tel.: +33 (0)329 710 195 Fax: +33 (0)329 710 196 [email protected] www.leventdesforets.com > Houd richting Bar-le-Duc aan op de D901. > 11 km • Sla rechtsaf de D902 op, richting Pierrefitte-sur-Aire.

3 12.3 km • ‘Les chevaux du Vent’ van Thierry Amarger. > 14.5 km • Ga naar Nicey-sur-Aire via de D121b. > 17.3 km • Nicey-sur-Aire. > Neem de eerste weg naar rechts richting Pierrefitte-sur-Aire. > 18.6 km • Pierrefitte-sur-Aire. > 18.8 km • Ga bij het stopbord naar rechts. > 19 km • Sla linksaf de D902 op richting Longchamps-sur-Aire. > 19.8 km • Neem de D121 naar rechts, richting Courouvre. > 24.2 km • Courouvre. 4 De begraafplaats van het dorp telt 2 Commonwealthgraven en een republikeins graf. > Neem de D101 richting Lahaymeix.


© Michel PETIT

Saint-Mihiel

5 27 km • Naar rechts komt u bij de korte versie van ‘Le Vent des Forêts’, een wandeling van 2 uur.

9 36 km • Even buiten het bos, rechts, het werk van Marek Borsany, ‘Gardien’.

> 28.6 km • Lahaymeix. 6 Toeristische informatie, maar ook verfrissingen, in het dorpscafé. > Blijf op de D101. 7 29.7 km • 150 meter links van u het werk van Ernst Amelung, ‘Land-FieldForest-Signs’. > 31.6 km • Bos van Marcaulieu. > 31.7 km • Sla op het kruispunt linksaf.

> 37.1 km • Dompcevrin. > 37.3 km • Ga naar rechts richting Saint-Mihiel via de D34. > 40 km • Les Paroches. > 41.1 km • Neem de D901 richting Saint-Mihiel. > 42.1 km • Saint-Mihiel. > Rijd door tot het VVV. > 43.7 km • Aankomst.

Terug in: Saint-Mihiel

.

rd Het weten waa Café van Lahaymeix Een ontmoetingsplaats voor reizigers en stamgasten. De jachttrofeeën delen de ruimte met herinneringen aan wandeltochten. Mevrouw Simon zwaait er de scepter. Ga er zeker even naar binnen! Dit café is een bruisende bron van informatie en u luistert er op een andere manier naar het bosgeruis van ‘Le Vent des Forêts’.



Ci r c u it N°15

8 32.1 km • Links: ‘Exode’ van Joël Thepault.

© Pascal RUWET

> 24.8 km • Houd bij het kruisbeeld rechts aan op de D101.

43.7 km

> Om het Madinemeer Vertrekpunt: 1 Neem voor de kerk van Nonsard , richting Pannes via de D133. > 1.5 km • Departement 54, Meurthe-et-Moselle. > In dit departement wordt de D133 ineens D48. > 2.8 km • Pannes. Neem de D904 naar Essey-et-Maizerais. > 4.7 km • Essey-et-Maizerais. Ga richting ‘Butte de Montsec’ via de D28. > 8.3 km • Saint-Baussant. Neem de D28 naar Lahayville. Weer terug in de Maasstreek wordt de D28 ineens D33. > 9.4 km • Lahayville. 2 Lahayville is een van de weinige dorpen die altijd klein zijn geweest. Weggevaagd in ‘14-’18 en weer opgebouwd.

bij Metz. Het werd tijdens WO1 verwoest en later weer opgebouwd. De kerk SainteLucie uit 1929 vervangt die uit 1723. > Houd richting ‘Butte de Montsec’ aan. > 17.3 km • Herdenkingsmonument . van Montsec 5 Het Amerikaanse oorlogsmonument van Montsec herdenkt de verovering van de Saillant van Saint-Mihiel door Amerikaanse eenheden in september 1918. Het uitzicht over de vlakte van de Woëvre, het Madinemeer en de heuvels langs de Maas is geweldig. > Rijd terug naar Montsec. > 19.2 km • Montsec.

> Neem in het dorp de D119 naar links richting Woinville. > 21.8 km • Neem de landweg voor minder dan 7T naar rechts. . >23.9 km • Buxerulles 6 De naam Buxerulles komt van het Latijnse Buxus, buksboom. > Ga bovenaan het dorp naar rechts richting Buxières-sous-les-Côtes via de D908. > 25.4 km • Buxières-sous-lesCôtes. 7 Weer zo’n ‘buksendorp’! Loop even naar de kapel Notre-Dame de Bures voor het schitterende uitzicht. > Blijf op de D908. > 28 km • Heudicourt-sous-les. Côtes

> Blijf op de D33. > 11.4 km • Neem de D119 naar rechts naar de ‘Butte de Montsec’. > 11.6 km • Richecourt. 3 In 1289 Rigecourt. Eerst een provoostambt, vervolgens een baronie. De zoon van Charles de Ney, baron van Richecourt, was minister van Financiën van François III, Hertog van Lotharingen. > 12.3 km • Kruisbeeld. > 14.5 km • Montsec. 4 Het dorpje Montsec was bezit van de Abdij van Gorze, www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Nonsard

> 29.1 km • Neem aan de rand van het dorp richting Nonsard via de D133. > 30.1 km • Nu rijdt u over de eindstreep van de 4 e etappe van de Tour de France van 1996. > 29.7 km • Mogelijkheid om naar Nonsard te rijden via het recreatiegebied van de Madine, over de dijk (volg ‘tour du Lac’). Anders blijft u gewoon op de D133. > 32.6 km • Ga naar rechts de D179 op naar Nonsard. > 35.2 km • Nonsard.

Terug bij Het Madinemeer, • met een oppervlakte van 1.100 hectare aan de voet van de heuvels langs de Maasvlakte. Het grootste wateroppervlak in het Regionaal Natuurpark van Lorraine. Er is van alles te doen: zeilen en andere watersporten, maar ook golfen, paardrijden, tennis, wandelen en natuurlijk… fietsen. Meer informatie: Lac de Madine Maison de Madine F-55210 Nonsard Tel.: +33 (0)329 893 250 Fax: +33 (0)329 893 560

rd Het weten waa Buitengewoon uitzicht vanaf het monument van Montsec Dit oorlogsmonument ligt bovenop de bult (= ‘butte’) van Montsec, ter herdenking van de Amerikaanse soldaten die in 1917 en 1918 in deze omgeving gevochten hebben. In het midden van het bouwwerk geeft een reliëfkaart het dal rondom het monument weer. U hebt vanaf deze plek een adembenemend uitzicht over het Madinemeer en de vlakte van de Woëvre.



Ci r c u it N°16

> 35.4 km • Aankomst bij de kerk.

© Musée de la Meuse

8 Heudicourt heette in 709 nog Tronione, vervolgens Trognon. De Eerste Wereldoorlog heeft een aantal oude woningen en de kerk Saint-Germain d’Auxerre vrijwel ongeschonden gelaten.

35.4 km

> In het land van Koning Stanislas Vertrekpunt: 1 Vanaf de Place du Fer à Cheval, voor het VVV (Office de Tourisme), rijdt u van het kasteel weg en onder de poort door naar links. > 0.15 km • Ga bij het eerste stoplicht naar links, richting Metz. > 0.6 km • Ga rechtsaf naar Euville via de D36 (na het kanaal). > 2.2 km • Regionaal Natuurpark van Lorraine . > 2.7 km • Euville 2 Het gemeentehuis uit 1906 is in Art Nouveaustijl. De steengroeven van Euville hebben het materiaal geleverd voor de Grand Opera van Parijs.

> 14.3 km • Gironville-sous-lesCôtes. 5 Een bijzonder mooie versterkte kerk met torenomloop. > Neem de D130 naar Frémerévillesous-les-Côtes. > 16.2 km • Frémeréville-sous-lesCôtes. > Blijf op de D130 naar Girauvoisin. > 18.3 km • Girauvoisin, van de Germaanse naam Gerald en het Latijnse ‘vicinus’, naburig. > Blijf op de D130. > 19.8 km • Spoorbrug. > 20 km • Ga naar links richting Boncourt-sur-Meuse via de D130. > 20.1 km • Voormalig station.

> 23.1 km • Boncourt-sur-Meuse. 6 Er stond ooit een 13e-eeuws kasteel. Het voormalige dorp Forbeauvoisin werd in 1635 door de Zweden verwoest. > Neem na de kerk de D8 naar links richting Commercy. > 24.2 km • Spoorbrug. > 27 km • Neem de D8a naar rechts richting Commercy. > 27.1 km • Brug over de Maas. > 27.6 km • Commercy. > 28 km • Ga bij het eerste stopbord naar links richting ‘Gendarmerie’ en volg ‘Centre ville’ tot het VVV. > 29.3 km • Eind van de rit.

> Sla na de kerk linksaf, vervolgens rechtsaf naar Aulnois-sousVertuzey. > 7.3 km • Aulnois-sous-Vertuzey. 3 De naam Aulnois is afgeleid van ‘Alnetum’, elzenaanplant. > Blijf op de D8. > 10.2 km • ULV-veld. > 10.6 km • Neem de D908 naar links, naar Jouy-sous-les-Côtes. > 11.1 km • Jouy-sous-les-Côtes. 4 Het bekijken waard: de versterkte kerk met twee schietgaten en het Jaren Twintigmuseum (La Belle Époque). > Blijf op de D908 naar Gironvillesous-les-Côtes. Rechts van u het monument van Montsec. www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Commercy

In de 9e eeuw was Commercy een onafhankelijke heerlijkheid. Van het oude kasteel zijn nog wat fundamenten over. In 1544 veroverde Karel de Vijfde het stadje en verwoestte het gedeeltelijk. Het kasteel verloor toen zijn strategische waarde en werd een woning.

In 1640 erfde de Kardinaal van Retz Commercy en nam er in 1662 zijn intrek. Hij was de laatste en ook de meest bekende jonkheer van Commercy: hij schreef hier zijn memoires. In 1707 liet de Prins van Vaudémont het huidige kasteel bouwen. Stanislas Leszczynski, ex-koning van Polen, schoonvader van Lodewijk XV en Hertog van Lotharingen vanaf 1737, kwam in 1744 naar Commercy. Hij maakte van het kasteel een prestigieus bouwwerk. • Ook te zien: het Keramiek- en Ivoormuseum.

rd Het weten waa De geschiedenis van de madeleine Madeleine was de naam van een keukenhulpje van Koning Stanislas, die in alle haast en paniek een gebakje tevoorschijn moest toveren voor de tandeloze vorst. Stanislas was zo blij met dit haastproduct, dat hij het naar haar vernoemde. In het VVV is een maquette van het kasteel zoals het vroeger was. Commercy hoort bij de ‘Plus Beaux Détours de France’.


• Raadpleeg voor andere fietstochten in deze omgeving het gidsje ‘Guide de Balades à vélo’, uitgegeven door het Regionaal Natuurpark van Lorraine.. Informatie: VVV Commercy • Tel: 00 33 (0)3 29 91 33 16 • [email protected] • www.commercy.org

Ci r c u it N°17

Commercy • De geboorteplaats van de madeleine. Commercy werd in 823 al genoemd in de kroniek van Hugo van Flavigny. Over de datum van de bouw van het middeleeuwse kasteel is niet veel bekend.

© CDT Meuse

Terug in

29.3 km

> Langs weggevaagde dorpen Vertrekpunt: 1 Ga vanaf het VVV (Office de Tourisme) naar de Rue Principale. > 0.1 km • Sla rechtsaf. > 0.2 km • Het monument van André Maginot. 2 In januari 1932 kreeg André Maginot, oud-minister van Koloniën, Pensioenen en Oorlog, een eervolle begrafenis. Hij verwezenlijkte de verdedigingslinie langs de noordoostelijke grens van Frankrijk, die zijn naam draagt.

inwoners en staken 54 van de 60 woningen in brand, wat nog 2 slachtoffers extra opleverde. > Blijf op de D997 richting Beureysur-Saulx. > 12.8 km • Picknickplaats. > 13 km • Beurey-sur-Saulx. 5 De nazi’s verwoestten op 29 en 30 augustus 1944 driekwart van het dorp en schoten 6 inwoners neer. > Blijf op de D997. > 14.3 km • Kruisbeeld. > 14.5 km • Robert-Espagne .

6 Meer dan 50 personen werden hier op 29 augustus 1944 neergeschoten en het dorp in brand gestoken. Een kruis van verbrande balken herinnert aan deze afslachting. Robert-Espagne is na Beureysur-Saulx, Couvonges en Mognéville het vierde martelaarsdorp. > Blijf op de D997 richting Bar-leDuc. > 15.8 km • Monument van de Gefusilleerden van 29 augustus 1944.

> 0.3 km • Brug over de Ornain. > 0.5 km • Spoorbrug. > 0.9 km • Ga bij de rotonde richting Contrisson via de D995. > 3.4 km • Brug over het kanaal. Blijf op de D995. > 3.9 km • Blijf op de D995. > 4.5 km • Ga naar links richting Mognéville via de D997. > 6.9 km • Blijf op de D997 richting Mognéville. > 7 km • De ‘martelaarsvallei’ van de Saulx’. > 8.8 km • Mognéville. 3 Martelaarsdorp, slachtoffer van de wreedheden van de nazi’s. > Blijf op de D997. > 11.3 km • Couvonges. 4 Herdenkingsmonument voor de slachtoffers uit 1944. Op 29 augustus 1944 bezetten de nazi’s het dorp. Ze fusilleerden 25 www.tourisme-meuse.com

© CDT Meuse

Revignysur-Ornain

7 Een aangenaam dorp aan een zijrivier van de Saulx. Neem aan de andere kant van Trémont-sur-Saulx de D2 naar links, richting Mussey. > Picknickplaats. > 20.1 km • Botanisch pad. > 21.6 km • Blijf op de D2 richting Mussey. > 25.7 km • Mussey. Houd richting Vaubecourt aan. > 26.3 km • Brug over het Marne-Rijnkanaal (300tonskanaal uit 1838/1853). > Ga linksaf richting Neuvillesur-Ornain via de D122d. > 29.5 km • Ga rechtdoor richting Neuville-sur-Ornain via de D122d.

> 30 km • Neem voor de brug over de Ornain de weg voor minder dan 7T naar links. > 31.4 km • Ga voor het spoor naar rechts. > 33.8 km • Revigny-surOrnain. > 34.5 km • Sla bij het stopbord rechtsaf richting centrum tot aan het VVV. > 35 km • Aankomst bij het VVV.

Terug in Revigny-sur-Ornain • Revigny-sur-Ornain begon als Romeinse villa op de heuvel Saint-Germain. Tijdens de Dertigjarige Oorlog (17e eeuw) werd het dorp behoorlijk vernield. Nogmaals in 1914 en weer in 1940. Authentieke huizen zijn er hoegenaamd niet te vinden, behalve de kerk Saint-Pierre-et-Saint-Paul.

Ci r c u it N°18

> 16.1 km • Ga naar links naar Bar-le-Duc via de D957. > 16.5 km • Neem de D3 naar links richting Bar-le-Duc. > 17.7 km • Trémont-surSaulx .

rd Het weten waa Aardbeienwijn en aardbeienharten Revigny-sur-Ornain is de bakermat van twee originele producten: een aardbeienwijn op gist ‘Revigny, moelleux de fraise’ en de ambachtelijke met aardbei gevulde bonbons ‘Coeur de fraise’. Gewaardeerd door de meest veeleisende fijnproevers!


Informatie: VVV Revigny • Tel: 00 33 (0)3 29 78 73 34 • [email protected] • www.ot-revigny-ornain.fr

35.0 km

> Renaissance in het dal van de Saulx Vertrekpunt: 1 Neem voor het VVV (Office de Tourisme) de Rue Bar la Ville, recht voor u. > 0.1 km • Brug over de Ornain. > 0.2 km • Ga bij het stoplicht naar rechts. > 0.3 km • Houd bij de eerste rotonde rechts aan, ‘Autres Directions’. > 0.5 km • Ga bij de tweede rotonde rechtdoor, richting Fainsles-Sources. > 2.2 km • Neem voor het spoor de meest links liggende weg (50 km/u en voor minder dan 6T). U belandt zo in Fains-les-Sources.

> Neem de D3 richting Stainville. > 16.2 km • Ga rechtdoor richting Stainville via de D997. > 18.7 km • Lisle-en-Rigault. 4 In het centrum van Lisle-enRigault staat een kasteel uit de 14e eeuw. Er zijn resten van de ophaalbrug en de binnenplaats uit de Middeleeuwen. > Rijd nog steeds richting Stainville via de D997. > 20.4 km • Ville-sur-Saulx. 5 Ville-sur-Saulx is gebouwd op een verhoogd punt boven het dal van de Saulx. In het kasteel van Gilles de Trèves schreef Paul Claudel in 1905 zijn ‘Partage de midi’.

> Houd nog steeds Stainville aan op de D997. > 22.5 km • Rechtdoor richting Stainville via de D997. > 24.7 km • Haironville. 6 In Haironville staat het prachtige renaissancekasteel van Varenne. Dit kasteel werd in 1506 gebouwd op de plek van een voormalige burcht. > Rijd nog steeds richting Stainville via de D997. > 28 km • Rupt-aux-Nonains. 7 De brug van Rupt-auxNonains uit 1557 is bijzonder: aan de stroomopwaartse kant staat een kruis.

2 Fains is ontstaan uit een Gallisch kampement dat het dal van de Ornain overzag. > 3.8 km • Ga op het kerkplein naar links richting Véel via de D185. > 4.5 km • Neem als u Fains uitrijdt het lager gelegen fietspad. > 5.9 km • Véel. > Ga in Véel tweemaal richting Combles-en-Barrois, neem vervolgens richting Couvonges via de D146. > 11.1 km • Ga bij het stopbord naar links naar Trémont-sur-Saulx via de D2. > 12.6 km • Botanisch pad. > 13.6 km • Picknickplaats aan de rand van Trémont-sur-Saulx . 3 Een gezellig dorpje aan beide oevers van een zijrivier van de Saulx. www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Bar-le-Duc

> 45.9 km • Stadhuis van Bar-le-Duc.

> Ga rechtdoor op de D997 richting Stainville. > 32 km • Sla linksaf naar Bar-le-Duc - Montplonne via de D152. > 34.6 km • Montplonne.

> Volg vanaf het stoplicht de borden ‘Office de Tourisme’.

9 Opvallend aan Montplonne is de totale afwezigheid van oude gebouwen. Het dorp werd in 1940 platgebombardeerd.

Bar-le-Duc

> Houd rechtdoor aan, richting Bar-le-Duc op de D152. > 37.5 km • Boerderij SaintMartin. > 39.3 km • Boerderij ‘Ferme du Chêne’. > 40.3 km • Bos van Le HautJuré. > 42 km • Trimbaan.

46.8 km

> 46.8 km • Aankomst bij het VVV.

Terug in • Een rijk gevulde geschiedenis met Kunst hoog in het vaandel. Barle-Duc hoort bij de ‘Plus Beaux Détours de France’. • Pierre Michaux en zijn zoon Ernest, beiden afkomstig uit Bar, vonden in de 19e eeuw het rijwiel met trappers uit. In 1894 werd er bij wijze van eerbetoon een monument voor hen onthuld.

Ci r c u it N°19

8 Ander dorp, andere brug. Die van Bazincourt is 17e-eeuws.

> 43.3 km • Bar-le-Duc. > 44.4 km • Conseil Général van de Franse Maasstreek. Volg vanaf de rotonde de borden ‘Centre Ville’.

© Michel PETIT

> Houd nog steeds Stainville aan via de D997. > 30.4 km • Bazincourt-surSaulx .

rd Het weten waa Stad van de Hertogen van Bar en van Lotharingen Het is de enige stad van Lorraine die de label ‘Ville d’Art et d’Histoire’ toegewezen kreeg. Het is een van de weinige plaatsen die bij de ‘Plus Beaux Détours de France’ horen. U begrijpt meteen waarom als u door de schilderachtige steegjes met renaissancegevels van de Ville-Haute loopt!


Informatie: VVV Bar-le-Duc • Tel: 00 33 (0)3 29 79 11 13 • [email protected]

> V r ij p l a a t s e n o p e n l u c h t Vertrekpunt: 1 Rijd vanaf het VVV (Office de Tourisme) naar de Place de la République. > Neem de N135 naar Bar-le-Duc. > 1.2 km • Pak het fietspad langs de N135 tot Velaines. > 1.9 km • Velaines . 2 De volgende gevels zijn uitzonderlijk: Rue de Tronville nr 12, een prachtige gevel uit 1633; nr 31, bovendrempel met gotische accoladeboog; nrs 32 en 34, poorten uit het midden van de 17e eeuw; Rue de Ligny nr 39, portiek uit de 18e eeuw met schelpvormige nis. > 2.8 km • Neem de D120a naar rechts, naar Nançois-sur-Ornain. > 3.5 km • Nançois-sur-Ornain. 3 Lintdorp met lage huizen met lichthellende daken.

> 9.6 km • Rijd door naar Nançoisle-Grand via de D181. > 10.3 km • Nançois-le-Grand. 5 ‘Nasitum’ in de 12e eeuw. Versterkte 13e-eeuwse kerk Saint-Êvre, oude huizen.

> 16.1 km • Doorgang onder de N4. > 16.8 km • Begin van de afdaling. > 20.2 km • Oëy. > Blijf op de D156 naar Morlaincourt. . > 22.5 km • Morlaincourt

> Rijd door naar Saint-Aubin-surAire. > 13.5 km • Boven op de heuvel, uitzicht op een veld windmolens. > 15.3 km • Saint-Aubin-sur-Aire .

7 De heerlijkheid van Morlaincourt werd in 1557 eigendom van Vanault Collesson, raadsman van de Kamer van Bar. Hij bouwde het huidige kasteel op de plaats van de voormalige burcht.

6 In 1135 Sanctus Albinus. Wat nu Sommières heet, was vroeger een gehucht, later een leprozencentrum. Tijdens de Franse Revolutie kreeg het dorp de ambivalente naam ‘AireLibre’ (vrijplaats en, zonder de -e, open lucht).

Het kasteel van Morlaincourt en een deel van het dorp werden in 1544 verwoest door de soldaten van Karel de Vijfde die Ligny-en-Barrois bezetten. Vanault Collesson voltooide de bouw van het huidige kasteel in 1557.

> Sla op het kruispunt voor het gemeentehuis rechtsaf richting Oëy - Morlaincourt via de D156.

In 1870 namen de Pruisen het kasteel in beslag, in 1917-1919 de Amerikanen en tijdens WO2 de nazi’s.

> 3.6 km • Ga in het dorp naar rechts naar Willeroncourt via de D136. > 7.1 km • Herdenkingsmonument van de spoorramp van 25 september 1950. > 8.8 km • Willeroncourt. 4 In 1103 ‘Wuileruncourt’. De kerk Saint-Basle heeft versterkingen: 3 schietgaten in de verhoogde muur van het kerkschip en een kanongat boven de abside. www.tourisme-meuse.com

© CDT Meuse

Lignyen-Barrois

Terug in Ligny-en-Barrois • Een versterkt stadje dat voorheen een strijdpunt was tussen de Graven van Bar en die van Luxemburg, tussen François I en Karel

• Zeker zien in Ligny-enBarrois: • De ‘Tour Valéran’: deze toren van 22 meter hoog is een overblijfsel van de middeleeuwse versterkingen en geeft een prachtig uitzicht over het stadje. • De kerk Notre-Dame des Vertus: volledig verwoest in 1544 tijdens het beleg van Ligny door de troepen van Karel de Vijfde. In 1552 werd de kerk in gotische stijl opgetrokken en gewijd aan Onze-Lieve-Vrouwevan-de-Deugden. In de klokkentoren hangt de oudste bronzen luiklok van het departement (1505).

rd Het weten waa Ligny-en-Barrois, oord van de Hertogen van Luxembourg Het VVV heeft een circuit uitgezet waarin alle bezienswaardigheden van Ligny aan bod komen: het gesticht Saint-Charles, de kerk Notre-Dame des Vertus, de Kanonnenweg, de Tour Valéran, het park van Luxemburg, de Porte de France en de stadswallen. Het is ook de gelegenheid bij uitstek om de plaatselijke specialiteit te proeven, de ‘Lorgnons Linéens’.


Informatie: VVV Ligny-en-Barrois • Tel: 00 33 (0)3 29 78 06 15 • [email protected]

Ci r c u it N°20

de Vijfde, maar ook tijdens de Dertigjarige Oorlog en de Fronde.

© CDT Meuse

> Neem de D152 naar Lignyen-Barrois. > 25.4 km • Blijf op de D156 naar Ligny-en-Barrois. > 26.5 km • Ligny-en-Barrois. Sla op het eerste kruispunt linksaf. > 26.9 km • Brug over de Ornain. > Volg vanaf de rotonde richting ‘Centre Ville - Office de Tourisme’. > 28 km • Aankomst bij het VVV.

28.0 km

> D o o r e e n ‘ k l e u r r ij k ’ d a l Vertrekpunt: 1 Ga vanuit het VVV (Office de Tourisme) naar links. > 0.1 km • Neem de D960 naar rechts, richting Toul. >1 km • Brug over de Maas. Chalaines. 2 Wordt in het plaatselijk dialect uitgesproken als ‘sjaleïne’. De inwoners worden ‘Brâmes’ genoemd. > 1.3 km • Sla rechtsaf naar Sepvigny via de D145g. > 6 km • Historisch monument, de ‘Chapelle du Vieux-Astre’. 3 Koor van een romaanse kerk uit de 12e eeuw. De muurschilderingen uit de 15e eeuw over de legende van de drie doden en de drie levenden zijn nog zichtbaar.

gelegd en later naar deze plek verplaatst om de in 1940 vernietigde brug te vervangen.

> Neem de D168 naar Rosièresen-Blois. > 22.8 km • Rosières-en-Blois.

> Neem de eerste weg naar rechts. > 8.7 km • Brug over de Maas. Picknickplaats. > 8.8 km • Ga naar rechts naar Maxey-sur-Vaise . > 10.8 km • Ga bij het stopbord naar rechts, de D964 op. > 12.1 km • Neem de D193 naar links, richting Épiez. > 13.7 km • Kruisbeeld. > 14.2 km • Épiez-sur-Meuse.

7 De naam van dit dorp komt van het Germaanse ‘Raus’, riet.

6 Uit het laat Latijnse ‘spicarium’, graanzolder. > Blijf op de D193. > 15.3 km • Gietijzeren kruisbeeld. > 18.7 km • Badonvilliers .

> Neem de D960 richting Vaucouleurs, vervolgens Mauvages via de D10. . > 25.7 km • Mauvages 8 Te zien: de 19e-eeuwse fontein in neo-egyptische stijl, de tunnel van het MarneRijnkanaal die de dalen van de Orne en de Maas verbindt. > Neem de D10 richting Void. > 26.9 km • Sla rechtsaf naar Vaucouleurs via de D960. > 28.7 km • Blijf op de D960 naar Vaucouleurs.

> 6.5km • Sepvigny. 4 Links van u, als u het dorp inrijdt, een stenen kruis. > Blijf op de D145 richting Champougny. > 7.4 km • Kruisbeeld ‘Mourot’. > 8.3 km • Champougny. 5 De oude wasplaats bij de brug is voorzien van drie ‘trappen’ om ten allen tijde bij het water van de Maas te komen. De brug uit 1944 werd door de Amerikanen eerst tussen Vaucouleurs en Chalaine www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Vaucouleurs

> Rijd door naar Vaucouleurs. > 35.8 km • Neem de weg naar links net na het 50 km/u-bord. Volg de rode en gele tekens van de ‘Sentiers de Pays’. > 35.9 km • Watertoren uit 1967. > 36 km • Neem de weg die naar rechts afdaalt, blijf steeds de kleuren volgen. U rijdt Vaucouleurs in. Neem richting ‘Porte de France, Chapelle Castrale’. U belandt aan de lage kant van het dorp. > Ga bij het stopbord naar rechts richting ‘Musée Johannique’ tot het plein Achille François. > 37.7 km • Terug bij af.

Terug in Vaucouleurs

De Gallo-Romeinen bouwden een amfitheater tegen een helling langs het Maasdal. In mei 1428 kwam Jeanne d’Arc hier aan Robert de Baudricourt vragen of hij haar naar Charles VII in Chinon kon brengen. In het gemeentehuis uit 1848 hangt een schilderij van 4m20 bij 3m20 van Scherrer uit 1886 over het vertrek van Jeanne uit Vaucouleurs. De 6 wandkleden van Aubusson uit 1990 gaan ook over Jeanne. Op het plein staat het beeld van Jeanne te paard uit 1939 dat in 1951 uit Alger terugkeerde.

rd Het weten waa De middeleeuwse burcht van Gombervaux De burcht ligt onderin een dal. De grachten zijn nog steeds gevuld met water. Het verhaal gaat dat de eerste burcht door de Vier Zonen Aymon gebouwd zou zijn… In 1366 werd hier het Verdrag van Vaucouleurs tussen Charles V met Du Guesclin en de Hertogen van Lotharingen en van Bar gevierd.


• Het VVV van Vaucouleurs verhuurt fietsen. Informatie: VVV Vaucouleurs • Tel: 00 33 (0)3 29 89 51 82 • [email protected] • www.otsi-vaucouleurs.com

Ci r c u it N°21

9 In dit dorp: de Jeanned’Arcfontein.

• Uit het Latijnse Vallis Colorum, de Vallei van de Kleuren. Deze plek werd al bewoond tijdens het Neolithicum, later door de stam van de Leuci.

© Michel PETIT

> 33.3 km • Rechts van u: Montigny-les-Vaucouleurs.

37.7 km

> De bronnen van de Saulx en de Orge Vertrekpunt: 1 Neem vanaf de Place de la Mairie de D5 naar Morley. > 0.1 km • Kerk Saint-Pierre-èsLiens (1841). > 1.1 km • Sla rechtsaf naar Ribeaucourt via de D191. > 5.5 km • Picknickplaats, speeltuintje, informatie over het bos, arboretum. > 8.4 km • Ribeaucourt. 2 Ribeaucourt bevond zich waarschijnlijk ooit boven op de heuvel en breidde zich uit naar de Orge. In 1856 was de in de 12e eeuw versterkte en later gerestaureerde kerk SaintMartin gedoemd tot sloop

om midden in het dorp weer opgebouwd te worden. Gelukkig was er toen geen beschikbare bouwgrond en ging het hele plan in rook op. > 8.45 km • Even een kijkje bij de kerk nemen… > 8.95 km • Weer terug op de D191. Rijd naar de brug over de Orge. > 9.1 km • Neem de D127 naar links, naar Biencourt-sur-Orge. > 11.1 km • Biencourt-sur-Orge . 3 Biencourt ligt langs de Orge. Het dorp heeft een manege, een menschool, een café-restaurant en een accommodatie voor wandelaars. De kaasfabriek van Biencourtsur-Orge werd in 1886

opgericht door Alfred Renard. Hij was een van de eersten die gebruik maakte van het pasteuriseren van melk voor zijn kaasproductie, in nauwe samenwerking met het Instituut Pasteur. > Blijf op de D127. > 12.6 km • Ga naar links naar Couvertpuis via de D127b. > 15.7 km • Couvertpuis. 4 Volgens de legende liet Blanca van Castilië de rivier de Orge onder de grond verdwijnen. Op de plaats van de Merovingische begraafplaats staat nu een 19e-eeuws kruisbeeld. Geboortekerk van de Maagd met 12e-eeuws romaans kerkschip en 16e-eeuws gewelf.


© Alain MOUTAUX

Montierssur-Saulx

> 20.55 / 20.9 / 21.2 / 21.3 km • Houd richting Chevillon aan. > 21.4 km • Verlaat Morley via de D31. > 23 km • Bos van Hussigny – Godbrange. > 28.1 km • Sla linksaf naar Montiers-sur-Saulx. > 28.7 km • Terug in de Maasstreek. > 29.2 km • Bos van Montiers-sur-Saulx. > 33.5 km • Montiers-surSaulx. 6 Op de plek van een Gallo-Romeinse villa ontstond in de 6e eeuw een dorp om een benedictijner klooster. In de 9e eeuw werd dit klooster door

Vandaag dankt Montierssur-Saulx een deel van zijn welvaren aan de inkomsten van zijn eigen bos van meer dan 350 hectare en van het staatsbos van rond de 2.000 hectare. > 33.9 km • Brug over de Saulx. > 34 km • Terug op de Place de la Mairie.

rd Het weten waa Biencourt-surOrge: paradijs voor paarden en ruiters Als er één dorp Paardendorp genoemd mag worden, dan is het wel Biencourt-sur-Orge. In dit dorp van nog geen 200 inwoners vindt u een manege die ritten te paard en met paard en wagen organiseert, een menschool, een sportpaardenfokkerij, maar ook een accommodatie voor trekkers en wandelaars.

Terug in Montiers-sur-Saulx

.


Informatie: VVV Ligny-en-Barrois • Tel: 00 33 (0)3 29 78 06 75 • [email protected]

Ci r c u it N°22

5 Oude Merovingische koninklijke woonplaats. Er zijn helaas weinig sporen over uit het indrukwekkende verleden van Morley. De 12e-eeuwse, in 1740 gerestaureerde kerk, werd in 1865 helaas vervangen door de huidige kerk.

de Hongaren verwoest. Geoffrey III van Joinville bouwde er in 1144 even buiten het dorp, in Écurey, een cisterciënzer abdij. In 1266 verleende Lodewijk de Heilige een onafhankelijkheidsverdrag aan de inwoners van Montiers. Het dorp bleef in handen van de familie Joinville en vervolgens Guise tot 1747. Tijdens de Franse Revolutie werden de bezittingen van de abdij verkocht en werd er een metaalfabriek gevestigd, die tot 1970 functioneerde.

© SL

> 16 en 16.2 km • Ga naar Morley via de D31. > 20.5 km • Morley.

34.0 km

> Archeologische tocht Vertrekpunt: 1 Voor het gemeentehuis. > Ga over de brug over de Ornain. > 0.1 km • Sla rechtsaf richting Neufchâteau via de D966. > 0.4 km • Neem de D10 naar rechts, naar Dainville. > 1.4 km • Ga rechtdoor richting Dainville via de D10. > 6.6 km • Sla rechtsaf richting Bertheléville. > 6.9 km • Ga door het hek en blijf op de enige weg door het gehucht.

4 Deze vloer van 224 m² werd in 1883 ontdekt onder een laag grond van 2 meter. Het is een van de mooist bewaard gebleven mozaïeken uit de Romeinse wereld. > Rijd terug naar het kruispunt bij de kerk en het gemeentehuis. > 18.7 km • Volg de borden naar het amfitheater. > 19 km • Het Amfitheater van Grand. 5 Het Amfitheater van Grand uit de jaren 80-140 heeft een

doorsnee van 148 meter en staat hierdoor in de top tien van de Romeinse bouwwerken. > 19.1 km • Sla linksaf naar Avranville via de C8. > 19.9 km • Rechtdoor blijven rijden. > 20.1 km • Langs een afgelegen boerderij. > 21.9 km • Ga bij de splitsing naar links. > 23 km • Voormalige spoorweg. > 23.4 km • Nog steeds rechtdoor. 6 24.2 km • Avranville.

2 Dit eigenaardige dorpje met landerijen behoorde vroeger toe aan één enkel persoon. > 7.4 km • Ga rechtdoor op de D10. > 8.5 km • Bos van Dainville Bertheléville. > 9.8 km • Dainville. 3 Dainville droeg vroeger de naam Dainville-aux-Forges. > Voor degenen die de korte versie rijden: sla linksaf richting Vaudeville via de D138 (km 27.8). Degenen die de lus wel rijden: blijf op de D10 naar Grand. > 10.6 / 11.2 km • Blijf op de D10 naar Grand. > 14.2 km • Departement Vogezen. Bos van Grand. > De D10 wordt hier D19. > 17.7 km • Grand . > 18.4 km • Neem richting ‘la Mosaïque’. > 18.5 km • De beroemde mozaïek van Grand www.tourisme-meuse.com

© Michel PETIT

Gondrecourtle-Château

7 Op 1 september 1944 overvielen verzetslieden een Duitse legereenheid. Na een middag vechten, bliezen de Duitsers de

Ci r c u it N°23

aftocht. Deze helden worden jaarlijks eervol herdacht. > 34.8 km • Neem de D182 naar links, richting Gondrecourt-le-Château. > 37 km • Bos van Vau. > 39.7 km • Boswachtershuis van Mare la Couleuvre. > 44 km • Sla rechtsaf naar Gondrecourt-le-Château via de D10. > 44.7 km • Gondrecourt-leChâteau .

Terug in Gondrecourt-le-Château • Dit plaatsje had vroeger zijn burcht. Alleen de ronde toren is hier nog van over. In deze toren is het Paardenmuseum van Lorraine gevestigd. > 45.5 • Aankomst.

© Denis DRALET

> 24.5 km • Neem de D3 naar links naar Dainville. > 25.8 km • Terug in de Franse Maasstreek. > 26 km • Oude spoorwegovergang. > 26.8 km • Dainville. > 27 km • Ga naar rechts richting Gondrecourt-leChâteau via de D10. > 27.8 km • Sla rechtsaf richting Vaudeville via de D138. > 29.2 km • Bos van Dainville - Bertheléville. > 32.7 km • Boshut. > 34.4 km • Monument voor de verzetsstrijders van Vaudeville.

rd Het weten waa Land van de Leuci De Leuci, een Gallische stam, bezaten het grondgebied dat nu onderverdeeld is in de Vogezen, de zuidelijke Maasstreek en het zuiden van de Meurtheet-Moselle. De eerste nederzettingen ontwikkelden zich na de Romeinse verovering: de dorpen Nasium, Toul, Grand en gehuchten zoals Soulosse, Liffol en Bar-le-Duc.


Informatie: VVV Gondrecourt-le-Château • Tel: 00 33 (0)3 29 89 43 91 • [email protected]

45.5 km

> I n h e t l a n d v a n J e a n n e d ’A r c Vertrekpunt: 1 Place de la Mairie in Gondrecourt. Ga over de brug over de Ornain. > 0.1 km • Neem de D966 naar rechts, richting Neufchâteau. > 0.4 km • Sla rechtsaf naar Dainville via de D10. > 1.4 km • Houd rechtdoor aan op de D10 naar Dainville.

> 6.6 km • Sla rechtsaf naar Bertheléville. > 6.9 km • Ga door het hek en blijf op de enige weg door het gehucht. 2 Dit dorpje met omliggende landerijen behoorde vroeger aan één persoon toe. Er is een kasteel. Van de kerk is alleen nog de toren over. > 7.4 km • Ga rechtdoor op de D10.

> 8.5 km • Bos van Dainville Bertheléville. > 9.8 km • Dainville. 3 Dainville werd vroeger Dainville-aux-Forges genoemd. > 9.9 km • Sla linksaf naar Vaudeville-le-Haut via de D138. > 11.2 km • Bos van Dainville Bertheléville. > 14.7 km • Boswachtershuis.


© Michel PETIT


4 Op 1 september 1944 overvielen verzetslieden een Duitse legereenheid. Na een middag vechten, bliezen de Duitsers de aftocht. Deze helden worden jaarlijks eervol herdacht. > 16.7 km • Blijf op de D138 richting Vaudeville. > 16.9 km • Vaudeville. 5 Vaudeville werd bewoond door GalloRomeinen en later door Merovingers. > Ga richting Vouthon-Haut. > 20.8 km • Vouthon-Haut. 6 Geboortedorp van Isabelle Romée (1377 - 1458), de moeder van Jeanne d’Arc. > 20.9 km • Sla linksaf naar Vouthon-Bas via de D966. > 21.5 km • Monument ter ere van Isabelle Romée .

> Keer om en rijd terug naar Vouthon-Haut. > 21.9 km • Vouthon-Haut. > Neem de D966 richting Neufchâteau. > 25.9 km • U rijdt nu de Vogezen in. > 26.1 km • Picknickplaats met mooi uitzicht. > 27.9 km • Greux. Rijd naar Domrémy-la-Pucelle. > 28.8 km • Ga richting basiliek (du Bois Chenu). > 30.8 km • ‘Basilique du Bois Chenu’. 7 Deze basiliek werd gebouwd op de plek waar Jeanne d’Arc de stemmen zou hebben gehoord die haar vertelden te vertrekken. > Rijd terug naar Domrémyla-Pucelle. > 32.1 km • Houd richting geboortehuis van Jeanne d’Arc aan. > 32.5 km • Domrémy-laPucelle .

8 Geboorteplaats van Jeanne d’Arc. Haar huis is te bezichtigen. Het museum ernaast (Centre Johannique) handelt over het leven van Jeanne en de geschiedenis van de streek. > Neem de D164 richting Verdun. > 33.4 km • Greux . > 33.8 km • Sla rechtsaf naar Maxey-sur-Meuse via de D19. > 35.2 km • Brug over de Maas. > 35.3 km • Maxey-surMeuse. > Ga in het dorp naar links richting Brixey-auxChanoines. > 38.4 km • Brixey-auxChanoines. 9 Het dorp bevond zich vroeger bij een burcht, waar nog resten van te zien zijn. > Ga richting Sauvigny. > 41.6 km • Sauvigny.


Informatie: CDT Meuse• Tel: 00 33 (0)3 29 45 78 40 • [email protected]

Ci r c u it N°24

> 16.3 km • Monument voor de verzetsstrijders van Vaudeville.

91.7 km

> I n h e t l a n d v a n J e a n n e d ’A r c ( v e r v o l g ) Vervolg van circuit n°24 Voordat het in de 17e eeuw door de Zweden werd verwoest, was Sauvigny een belangrijke plaats die de overgang van de Maas bewaakte. 10

> Ga richting Pagny-la-BlancheCôte. > 44.7 km • Traveron. 11 Dit gehucht bezat ooit een kerk en een kasteel.

> 48.7km • Pagny-la-BlancheCôte. 12 Deze heuvel is een paradijs voor botanisten, maar ook voor zeilvliegers.

> Neem de D145 naar Champougny. > 51.5 km • Champougny. > Sla linksaf om naar Maxey-surVaise te gaan voor een chambre d’hôte of een ferme-auberge . > 52 km • Brug over de Maas. > 52.1 km • Sla rechtsaf naar Maxey-sur-Vaise. > 54 km • Ga bij het stopbord rechtdoor naar Maxey-sur-Vaise. In 1153 nog ‘Marceium’. Maxey-sur-Vaise ligt op de weg van Vaucouleurs naar Domrémyla-Pucelle. 13

> Keer om en ga terug naar Champougny. > 56.5 km • Champougny.

> Neem de D143 naar Sepvigny. > 57 km • Oude kapel aan uw rechterhand. > 58.3 km • Ga richting Chalaines via de D145. > 58.7 km • Sepvigny. 14 Bijzonder: het stenen kruis aan het begin van het dorp en de kerk Saint-Êvre.

> Neem de D145g naar Chalaines. > 59.2 km • De ‘Chapelle du VieuxAstre’, historisch monument. Koor van een romaanse kerk uit de 12e eeuw. De muurschilderingen uit de 15e eeuw over de legende van de drie doden en de drie levenden zijn nog zichtbaar. 15

> 63.1km • Chalaines. 16 De Latijnse naam was ‘Calhis’. Een 18e-eeuws kasteel, gebouwd door Jean-Baptiste Pernot, raadsman van koning Lodewijk XVI.

> Neem de D960 naar Vaucouleurs. > 64.2 km • Brug over de Maas. > 64.7 km • Vaucouleurs . 17 Op 13 mei 1428 liep Jeanne d’Arc voor het eerst door de Porte de France om een escorte te vragen voor een reis naar Chinon. De inwoners lieten een zwaard smeden en Baudricourt voegde er een geloofsbrief aan toe die Jeanne

aan de kroonprins moest overhandigen. Tegenover het gemeentehuis staat het beeld van Jeanne te paard dat in 1951 in Alger onthuld werd. In het museum dat aan Jeanne d’Arc gewijd is, vindt u de Maagd van Orléans in allerlei vormen. In de kasteelkapel is de originele crypte te zien en het beeld uit de 14e eeuw van NotreDame des Voûtes waar Jeanne altijd kwam bidden. Meer informatie: VVV Vaucouleurs** Tel: +33 (0)329 895 182 Fax: +33 (0)329 892 743 [email protected]

www.otsi-vaucouleurs.com > Volg de borden ‘Lieux historiques’ en vervolgens Gondrecourt-leChâteau. > 69.4 km • Links van u, uitzicht op Montigny-les-Vaucouleurs. 18 Montigny-les-Vaucouleurs heette in 1011 ‘Montiniacum’. Hier kocht Jeanne d’Arc haar bruine paard.

> 74 / 75.9 km • Neem de D10 naar Mauvages. > 76.1 km • Marne-Rijnkanaal. > 76.3 km • Mauvages. Te zien: de 19e-eeuwse fontein in neo-egyptische stijl, de tunnel van het Marne19


© Michel PETIT


De naam Rosières komt uit het Germaanse ‘Raus’, riet. 20

> Ga richting Badonvillers via de D168. > 83.9 km • Neem de D193 naar Gondrecourt. > 85.7 km • Gérauvillers.

Ci r c u it N°24

> Neem de D10 naar Rosières-en-Blois. > 76.8 km • Rosières-enBlois.

> Houd richting Gondrecourtle-Château aan. > 91 km • Aankomst in Gondrecourt-le-Château. © Musée de la Meuse

Rijnkanaal die de dalen van de Orne en de Maas verbindt.

Terug in Gondrecourt le Château • De voormalige burcht hoorde bij het graafschap van Bar. De burcht werd in 1633/1634 ontmanteld op bevel van Lodewijk XIII. > 91.7 km • Terug bij af.

Het weten waard Jeanne d’Arc In 1412 werd in Domrémy Jeanne d’Arc geboren. In 1429 mocht ze eindelijk, na talloze verzoeken bij de Heer van Baudricourt, haar lot in handen nemen. In hetzelfde jaar bevrijdde ze Orléans, liet ze de koning Charles VII kronen in Reims en bevrijdde ze Parijs… In 1430 werd ze gevangen genomen en aan de Engelsen uitgeleverd. Op 30 mei 1430 werd ze in Rouen tot de brandstapel veroordeeld.

Informatie: CDT Meuse • Tel: 00 33 (0)3 29 45 78 40 • [email protected]

91.7 km

De France Maastreek: legendarisch, onaangetast, een woelige geschiedenis en een gulle gastronomie. De Maasstreek is een land met diepe wouden, kalme wateren en een kleurrijke, fascinerende geschiedenis. Van dorpjes naar steegjes, van het boerenland naar heuveltoppen, u ontdekt een land met fiere torenspitsen en basilieken, waar ‘eigen bodem’ en traditie begrippen zijn, waar u gastvrij onthaald wordt in huis en hart. Nu u weet wat u te wachten staat, hoeft u alleen nog maar uw koffers te pakken! Het land zelf Het land zelf ontleent zijn diversiteit aan de variatie in de landschappen. Bossen, boomgaarden, heuvels, meren, rivieren, valleien. Deze gevarieerde natuur geeft een intiem en geborgen tintje aan uw vakantie: • De bossen van de Argonne met her en der een meer, een schilderachtig dorpje met traditionele vakwerkhuizen. • De ‘Côtes de Meuse’, de heuvels die het Maasdal sieren, met boomgaarden waar de mirabel, dat gouden pruimpje, groeit, en wijngaarden waar u de meest verrassende landwijntjes kunt proeven. De ongerepte Woëvre, die zijn naam ontleent aan de ‘vouivre’, een magische waterslang, bezaaid met meertjes en moerassen. • Dan nog de dalen van de Ornain en de Saulx, waar de Renaissance zijn bloeitijd kende. • En dwars door deze natuur, langs heuvels en door dalen, stroomt de Maas. Van Vaucouleurs in het zuiden tot Stenay aan de grens met België en de Ardennen ontdekt u langs de Maas een uitzonderlijke flora en fauna. Een deken van bos, maar liefst 2.300 km² alleen al in de Maasstreek. Meer dan eenderde van de oppervlakte van het departement. Gelegenheid genoeg om een hert of ander wild dier tegen het lijf te lopen! Kijk niet vreemd op als u een everzwijn in de struiken hoort scharrelen, noch als u aan de rand van het bos een

groepje reeën rustig ziet eten, of op een open plek een vos ziet jagen. Dat is hier heel normaal. En als in de herfst de herten beginnen te ‘burlen’ in de bossen van de Argonne, dan waant u zich helemaal in vervlogen tijden… Om de marters te horen spelen moet u over een scherp gehoor beschikken en om eekhoorns, konijnen en dassen te observeren over een dosis geduld. U kunt er zelfs vleermuizen ontwaren bij het vallen van de nacht. De helderheid van de hemel in de Maasstreek geeft mogelijkheden tot meer vluchtige observaties: een rode of zwarte wouw die een kraai verjaagt, een zwevende blauwe kiekendief op zoek naar een prooi, een biddende torenvalk, een bruine kiekendief op een paaltje langs een weiland. Kleurrijke vertoningen zoals de Vlaamse gaai en de specht in het loofhout, de kuifeend en de fuut op het water. Een flora waar liefhebbers van botanica voor terugkomen, zo bijzonder. De diversiteit van de flora heeft uiteraard te maken met de variatie in de landschappen. Natuurlijk zult u in de hagen meidoorns en bramenstruiken tegenkomen. In de boomgaarden vindt u vanzelfsprekend de mirabel, maar ook appels en kwetsen. Dikke rietkragen en lisdodden langs het water en diverse orchideeën, waaronder zeer zeldzame soorten, in de kalkgraslanden. Eiken, elsbessen, beuken en wilde kersenbomen hebben hun plaats in de bossen van de Maasstreek. Hun hout en

takken vinden ‘s winters hun onderkomen in houtkachels. Om het plaatje af te maken, mogen de paddestoelen niet overgeslagen worden. Eekhoorntjesbrood, hoorn des overvloeds, cantharel zijn de meest bekenden, maar helaas zal niemand u zijn vindplaatsen prijsgeven… De natuur zal hier lang gul blijven omdat iedereen zich inzet voor haar behoud: laat beschermde bloemen plantensoorten dus gewoon staan en pluk voor een landelijk boeketje alleen de bloemen die u nodig hebt. Bloemen bloeien zo mooi in hun eigen omgeving… Monumenten te over. De Maasstreek draagt de door de eeuwen heen goed onderhouden sporen van menig architect en bouwkundige, beeldhouwer en steenhouwer.

van de Grand Meaulnes, rust vredig in Saint-Rémy-laCalonne. Les Éparges was het strijdperk van de schrijver Maurice Genevoix. In Bar-le-Duc worden Ernest en Pierre Michaux, de uitvinders van de fiets, met pedalen maar liefst, nog steeds vereerd. Ligier Richier liet zijn werken achter in de kerken van onder andere Saint-Mihiel, Clermont-en-Argonne en Bar-le-Duc. Uiteindelijk werd Lodewijk XVI in Varennes-en-Argonne aangehouden en ging Jeanne d’Arc vanuit Vaucouleurs haar (nood)lot tegemoet… Later, ten tijde van Napoleon, deden de maarschalken Exelmans en Oudinot, beiden geboren en getogen in Bar-le-Duc, dat op hun manier.

De meer recente forten in de omgeving van Verdun lichten een tipje van de grauwe sluier van de Eerste Wereldoorlog op.

De specialiteiten uit de Maasstreek blinken uit door hun bijzonderheid. De suikerboon komt oorspronkelijk uit Verdun. Tot op heden wordt de traditie van het uitdelen van suikerbonen bij een geboorte, communie of trouwerij in ere gehouden. In Bar-le-Duc wordt al eeuwen de befaamde aalbessenjam geproduceerd, gegarandeerd zonder pitjes want deze worden met een ganzenveer nauwkeurig verwijderd. Commercy is de hoofdstad van de door Stanislas Leszczynski, de verbannen Poolse koning en schoonvader van Lodewijk XV, zo geliefde madeleine. De lijst van streekproducten is onlangs aangevuld met de Lorgnons van Ligny-en-Barrois.

Beroemdheden hebben voet aan de grond gezet in de Maasstreek. Raymond Poincaré, president tijdens de Eerste Wereldoorlog, woonde in Sampigny en vond zijn laatste rustplaats in Nubécourt. Alain-Fournier, schrijver

Tenslotte, last but not least, blijven de mirabellen een wonderproduct, de basis van veel gerechten en dranken, van taarten tot brandewijn, die het allerlekkerst zijn in de streek waar ze groeien…

Emoties, gevoelens, geen steen laat u koud in de met geschiedenis beladen plaatsen zoals Vaucouleurs, het stadje dat Jeanne d’Arc erop uit stuurde, Commercy, waar Stanislas zijn eerste madeleine at, en Montmédy, waar Vauban zijn stempel op drukte. De levensstijl uit de Renaissance komt aan bod in het oude Bar-le-Duc en in de kastelen langs de Saulx.

Aantekeningen

24 makkelijke en leuke fietstochten. Bekijk de Franse Maasstreek eens van dichtbij!

S t u u r de z e docu m e n t a t ieaan v r aag naar : Comité Départemental du Tourisme de la Meuse

Hôtel du Département • BP 514 • 55012 • BAR-LE-DUC Cedex • Frankrijk Tel: +33 (0) 3 29 45 78 40 Fax: +33 (0) 3 29 45 78 45 E-mail: [email protected] Website: www.tourisme-meuse.com

Naam:.............................................................Voorletters:.......................................................... Adres: ......................................................................................................................................... Postcode:.....................Woonplaats:.............................................. Land:................................... Tel: ....................................................E-mail: .......................................................................... Ik wens de nieuwsbrief van het CDT van de Maasstreek te ontvangen. Ik wens gratis de volgende informatie te ontvangen: Toeristische kaart

Gids met restaurants en accommodatie

Gids met praktische informatie

Leuke tochten

Gids Route Ligier Richier

‘Bienvenue à la campagne’

Museumgids

Gîtes de France

Gids hengelsport

Logis de France

Evenementenkalender

Herdenkingstoerisme

Gids korte vakanties en uitstapjes

Buiten- en andere activiteiten

In overeenstemming met de Franse Informaticawet van 6 januari 1978, beschikt u over een toegangs- en wijzigingsrecht betreffende de door u verstrekte gegevens, die door het CDT van de Maasstreek onder geen beding aan derden worden verstrekt. Het voor deze gids gebruikte papier is gebleekt zonder chloor.

tourisme CDT Comité Départemental du Tourisme de la Meuse

Recommend Documents