TNO Verkeer en Vervoer:
Gebundelde
kennis voor lnnovatle ln mobilireir oao
Niet minder belangrijk is het onderzoek verricht naar de
Verkeer en vervoer vormen de ruggengraat van onze mobiele samenleving
- dat bliikt alleen
al
uit de explosief groeiende verplaatsingsbehoefte en de enorme investeringen in inf ra-
veiligheid, de emissies en het energiegebruik van voertuigen.
TNO verlicht sinds jaar en dag studies op dit werkterrein en daarmee neemt TNO op dit gebied een vooraanstaande positie ln. Een ander onderwerp van intensiefonderzoek is de
structuur. Tegeliikertijd komt deze groei in toenemende mate in conflict met steeds stren-
relatie tussen het menselijk gedrag en allerlei verkeers- en
gere milieu-, veiligheids- en kwaliteitsnormen.
het perspectief van de weggebruiker draagt TNO op deze
Verkeers- en vervoersvraagstukken vragen
wijze bij aan de ontwikkeling, beoordeling en bijstelling van de ontwerpen van voertuigen, systemen, weginrichting en
daarom vaak innovatieve oplossingen. Soms
zijn de antwoorden te vinden in een aanpass¡ng van het beleid, soms bieden technologische vernieuwingen uitkomst, en in weer andere
gevallen moet biivoorbeeld de aandacht uitgaan naar het individuele gedrag van verkeersdeelnemers. Meestal echter vraagt de complexe materie vooral om een ¡nterd¡sc¡plinaire bena-
dering, om zo tot de meest effectieve oplossingen te kunnen komen.
vervoerkundige voorzieningen. Letterlijk en figuurlijk vanuit
andere voorzieningen. Samengevat zijn de werkvelden van TNO Verkeer en Vervoer:
Vervoerbeleid en vervoersconcepten Mob¡l¡te¡tsanalYses Voertuigtechnologie lntelligente transPortsystemen Verkeersmodellen, s¡mulat¡es en andere hulpmiddelen Ve
rkee rsg ed ra g
Gebundelde expertise
Juist in dat brede scala van mogel¡jkheden ligt de kracht van TNO Verkeer en Vervoer.
TNO Verkeer en Vervoer bundelt de expertise en ervaring van ruim 300 onderzoekers uit 5 zelfstandige TNOinstituten. Voor elke onderzoeks- of adviesvraag kan daardoor
TNO Verkeer en Vervoer bundelt de expertise
eenvoudig de optimale combinatie van specialisten worden
en de kennis van de relevante vakgebieden.
gevonden. Deze flexibele en
multidiscidirai
ons in staat evenwichtige adviezen en
waarin beleidsmatige, gedragsmatige eiìtechnologische aspecten zijn geintegreerd.
TNO Verkeer en Vervoer: beleidsadvisering'
technologische innovaties en gedragsstud¡es Als een van de grootste organisaties voor onderzoek op het gebied van verkeer en vervoer voert TNO projecten uit voor overheden, industrie en dienstverleners in Nederland en de rest van Europa, de Verenigde Staten enAzië' Een belangrijk deel van de activiteiten bestaat uit advi-
sering over door de overheid te ontwikkelen beleid en uit het opstellen en beoordelen van scenario's en prognoses ter onderbouwing van dit beleid. Veel aandacht krijgt ook de ontwikkeling van systemen en modellen voor verkeersbeheersing, die moeten leiden tot een betere capaciteitsbenutting van de infrastructuur.
De snelle ontwikkeling van de telematica vertaalt zich in steeds verdergaande mogelijkheden voor zulke verkeersbe-
heersingssystemen.
Dit onderwerp heeft de laatstejaren
een
extra dimensie gekregen door de ontwikkeling van systemen voor automatische voertuiggeleiding, waaraan TNO - ook internationaal - een belangr:ijke bijdrage levert.
¡
Organisatie TNO Verkeer en Vervoer is een joint venture van een aantal
TNO-instituten die activiteiten ontwikkelen op het gebied van verkeer en vervoer. Deze samenwerking zorgt voor een doelmatige bundeling van expertise en een optimale afstemming van de activiteiten van TNO op dit terrein. Opdrachtgevers hebben daardoor via TNO Verkeer en Vervoer directe toegang
tot alle benodigde expertise.
Aanbod In de praktijk verlult TNO Verkeer en Vervoer de volgende taken:
.
TNO Verkeer en Vervoer is desgewenst beschikbaar als centraal aanspreeþunt voor de afnemers van diensten en
producten op het gebied van verkeer en vervoer,
.
TNO Verkeer en Vervoer zorgt voor het samenstellen van projectgroepen met deskundigen uit relevante instituten of doorverwijzing naar één van de instituten.
.
TNO Verkeer en Vervoer coördineert de betrokkenheid van
TNO bij de talrijke initiatieven om te komen tot een versterking van de kennisinfrastructuur op het terrein van verkeer en vervoer. Dit omvat onder meer de relaties met topinstihrten, onderzoekscholen, universiteiten en andere programmerende instanties.
.
TNO Verkeer en Vervoer zorgt, in nauw overleg met de Nederlandse overheid, voor afstemming van de strategieën voor kermisontwikkeling van de deelnemende instituten'
De volgende instituten nemen deel in TNO Verkeer en Vervoer: TNO Wegtransportmiddelen TNO Inro TNO Technisch Physische Dienst - TU Delft TNO Tech¡ische Menskunde
TNO Fysisch en Elektronisch Laboratorium Daarnaast zijn er verscheidene andere TNO-instituten die
zij-
delings actief zijn op het terrein van verkeer en vervoer' Vanzelfsprekend zal ook de expertise :uit deze instituten in een project worden ingebracht wanneer de onderzoeksvraag daar toe aanleiding geeft.
Vervoerbeleid en ve rvoersco n cepten
Voertuigtechnologie
De meeste westerse landen hebben te
systemen speelt voertuigtechnolog¡e een
maken met grote vervoersproblemen:
verkeersbeheersin gsmaatregelen en van de
wegen, hoge emiss¡es, geluidshinder en
belangriike rol. Zo kunnen geavanceerde aandri¡fsystemen en betere verbrandingsprocessen in de moloren een bijdrage leve-
een gebrek aan ruimte. De aanpak van deze
ren aan de reductie van energiegebruik en
verkeersstromen in kaart te brengen ziin
problemen zal de komende decennia enor-
emissies. Belangrijk is ook dat de verkeersve¡ligheid kan worden vergroot door het
binnen TNO verschillende instrumenlen
botsgedrag en de rileigenschappen van
keers- en simulat¡emodellen ontwikkeld op
afnemende bere¡kbaarheid door overvolle
me ¡nvesteringen vergen. De noodzaak tot
ontwikkeling van een efficiënt, doelmatig en duurzaam vervoersysteem is evident. Om te komen tot een strategisch vervoer-
ln de ontwikkeling van duurzame vervoer-
Verkeersmodellen, simulaties en andere hulpmiddelen lnzicht in het gedrag van verkeersstromen is van groot belang bij de beoordeling van vormgeving van de infrastructuur. Om deze
beschikbaar. Zo heeft TNO diverse ver-
baarheid, kosten, draagvlak, veiligheid,
voertuigen te verbeteren. Daarnaast bieden ontwikkelingen als intelligent cruise control, anti-botssystemen en op langere termiin - (semi-)automatische voertuiggeleiding uitzicht op vergrot¡ng van de efficiency, veiligheid en milieuvriendeliikheid van het vervoersysteem. Dankzii de directe besch¡kbaarheid van
energie en milieu.
uiteenlopende vakgebieden kan TNO de
kan met een bij TNO ontwikkelde auto
technologische kennis op dit gebied integreren met de aanwezige expertise rond vervoersbeleid, human factors en telematica. Daardoor is TNO in staat technologische ontwikkelingen en nieuwe mogeliikheden op voertu¡ggebied om te vormen tot integrale kansrijke vervoersconcepten en
-
beleid moeten uiteenlopende en aanvullende beleidsinstrumenten worden ingezet. De
ontwikkeling en beoordeling van dergelijk beleid vindt altild plaats vanuit verschillende gezichtspunten zoals mobiliteit, bereik-
TNO ondersteunt overheden bi¡ de ont-
wikkeling van een samenhangend vervoerbeleid. Onze expertise op dit terrein omvat het maken van beleids- en omgevings-
scenario's, beleidsprocessen, mobiliteit, ruimteliike ordening, logistiek, regionaaleconomische effecten van infrastructuur, milieu-impactramingen, vervoersystemen en evaluatiemethodieken.
-systemen: vervoersoploss¡ngen met een hoge graad van veiligheid, duurzaamheid en efficiency.
basis van kennis van bestuurdersgedrag,
voertuiggedrag en de wegomgeving. Ook intell¡gente componenten kunnen hierin worden betrokken. Met een riisimulator kunnen gedragsreacties worden geregistreerd en geanalyseerd,
b¡ivoorbeeld om (voor)genomen verkeersmaatregelen te evalueren. Op dezelfde wiize
uitgerust met speciale meetapparatuur
-
het gedrag van de bestuurder in concrete
verkeerssituaties worden bestudeerd. Een aanvulling op deze onderzoeksinstrumenten wordt gevormd door de beslissingsondersteunende hulpmiddelen, zoals
expert systemen of neurale netwerken. Ve
rkee rsg ed rag
De perceptie, de vaardigheden, het gedrag
Mobiliteitsanalyses
en de beleving van de bestuurder: het ziin
Bi¡ het formuleren van ve.voersbele¡d spe-
lntelligente transportsystemen
belangriike grootheden bii het ontwerpen
len mobiliteilscijfers een belangriike rol.
Mede dankzij de inspanningen van TNO is
van de weginfrastructuur, de vormgeving
Een helder beeld van de huidige mobiliteit
van het voertuig en de toepassing van intel-
mogeliik het aanbod van vervoer optimaal af te stemmen op de vraag. Hierdoor kun-
inmiddels een aantal ontwíkkelingen in gang gezet die ertoe zullen le¡den dat de huidige infrastructuur en voertuigen in de toekomst verder worden verri¡kt met tele-
nen knelpunten worden opgelost èn voor-
matica-
komen, en leveren investeringen en andere
denken valt aan reizigersinformatiesyste-
zoals die te vinden ziin op lerminals en in
maatregelen maximaal rendement op.
men, geavanceerde dynamische verkeers-
gebouwen.
Om inzicht te kriigen ín de mob¡lite¡t van personen en goederen moet rekening wor-
beheers¡ngssystemen of systemen die
bestuurders in hun rijtaak ondersteunen of
het gebied van human factors.
den gehouden met de maalschappeliike
deze overnemen.
De toepassingen ziin onder meer ger¡cht op opleiding en training, verkeersveiligheid, verkeersmanagement en de ontwikkeling en uitrusting van voer-
en de toekomstverwachtingen maakt het
act¡viteiten, het aanbod aan vervoer en het gedrag of de waardering binnen verschillende mobiliteitssegmenten. Een uítgebreid repertoire aan methodieken stelt TNO in staat op de vraagstelling toegesneden vervoersmodellen te ontwikkelen, zowel voor middellange als lange termiin.
Belangriike methodieken in het TNO-aanbod zijn de systeemdynamische benadering
(geschikt voor lange-termiln vooruitbe.ekeningen) en de econometr¡sche benadering
(legt het verband tussen de mobiliteit en ziin verklarende variabelen). Ook kunnen 'qu¡ck-response' modellen worden ontwikkeld die het mogeliik maken beleidsvarianten snel en op hoofdliinen te beoordelen.
en informatica-componenten.
Te
Ook de vraagstukken op dit gebied vergen een multidisciplinaire aanpak. Kennis van beleidsslrategieën, verkeersmodellen
of beslissingsondersteuningssystemen gaat hier hand in hand met onderzoek naar het functioneren van de mens in een intelligente vervoersomgeving. Daarnaast kan TNO bogen op brede ervaring met systee-
marchitectuur die van nut is voor de integratie van verschillende systemen. Als voorbeeld van de diepgaande kennis op dit gebied kan de ¡arenlange, grotendeels internationale betrokkenheid bij de geleideliike automatisering van voertuigen worden genoemd. Hierin wordt TNO inmiddels als één van de toonaangevende organisaties beschouwd.
ligente lransportsystemen. Dit geldt niet alleen voor het wegvervoer, maar ook voor de scheepvaart en het trein- en vliegverkeer, en zelfs voor biizondere voertuigen
TNO heeft uitgebreide kennis in huis op
tuigen.
Nadere informatie Losse themabladen gaan dieper in op specifieke producten van TNO Verkeer en Vervoer,
Wilt nadere informatie over TNO Verkeer
en Vervoer, dan
kunt u ons bereiken via de volgende adressen en nuÍrmers.
TNO Verkeer en Vervoer Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA DELFT Telefoon: (015) 269 68 78 Fax: (015) 269 7'7 82 E-mai1:
[email protected]
URL: http://wwww.tno.nl
I I
I
ü
#
De laatste jaren is de belangstelling voor syste-
men die de rijtaken van een bestuurder geheel of gedeeltel¡¡k overnemen sterk toegenomen. Deze groeiende interesse voor Automatische
VoertuigGeleiding (kortweg AVG) valt samen met het verschijnen van de eerste praktische toepassingen. TNO kan gespecialiseerde en mult¡-
disciplinaire expert¡se op dit terrein aanbieden, mede dankz¡¡ het fe¡t dat TNO at vele jaren onderzoêk verricht naar Automatische voertuiggeleiding.
De meeste vorderingen zijn geboekt op het gebied van
De voordelen van Automatische voertuiggeleiding
de zogeheten longitudinale regeltaak. Hierbij wordt onderzocht
De toepassing van Automatische voertuiggeleiding kan leiden
hoe de snelheid van het voertuig, de afstand tot de voorganger
tot belangrijke verbeteringen in het verkeers- en vervoer-
en het remmen voor obstakels kan worden geautomatiseerd.
systeem:
Goede voorbeelden hiervan zijn de Collision Warning Systems
-
en Adaptive Cruise Control.
Het sturen behoort tot de zogeheten laterale regeltaak.
wegcapaciteitsverbetering door smallere rijstroken en kleine onderlinge afstand en verkorting van de reistijd
a1s
gevolg
van hogere snelheden;
Op dit terrein wordt bijvoolbeeld onderzoek verricht naar
een hoger veiligheidsniveau door automatisering van rijtaken;
'lanekeeping'-systemen die de bestuurder helpen binnen de
lager brandstofgebruik en daarmee samenhangend lagere
rijstrook te blijven. Het automatisch regelen van deze twee
emissies van schadelijke stoffen;
taken kan uiteindelijk leiden tot systemen waarin de besturing
meer comfort doordat het voertuig taken van de bestuurder
en bediening van voertuigen volledig is geautomatiseerd.
overneemt.
Alvorens echter met de invoering van dergelijke systemen kan worden begonnen, dient nog nader onderzoek te worden
verricht, met name om mogelijke negatieve effecten - zoals verminderde alertheid van de bestuurder - weg te nemen. Ook moet worden bekeken of lokale wegcapaciteitsverhoging tevens leidt tot een hogere capaciteit van het vervoersysteem als geheel.
De expertise van TNO
Enige recente projecten
TNO is, zoals vermeld reeds vele jaren betrokken bij onder-
.
zoek naar Automatische voertuiggeleiding. Als deelnemer in vele nationale en internationale projecten is uìtgebreide kennis
(in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
.
en ervarirlg opgedaan met de ontwikkeling van dergelijke sys-
-
(in opdracht van de Europese Commissie, DG XIIÐ
.
human factors (voor onderzoek op dit gebied heeftTNO
ter beschikking);
(in opdracht van de Europese Commissie, DGXIID
.
Identificeren van gebruikerswensen, programmeren van
de bediening en dynamica van voertuigen;
onderzoek en ontwikkelen van een Europese strategie voor
systeemarchitectuur en instrumentatie;
het toepassen van AVG; AHSEA
simulatie van verkeersstromen met het MIXIC model,
(in opdracht van de Europese Commissie, DG XIII, i.s.m.
speciaal ontwikkeld voor onderzoek naar Automatische
voertuiggeleiding en effectstudies op het gebied van
het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
.
doorstroming en geluidhinder;
Workload study ofa heading control system
(in opdracht van BMW)
verkeersveiligheid, brandstofverbruik en emissies,
-
System for effective Assessment of driverstate and Vehicle
control in Emergency situations (SAVE)
een rij-simulator en een speciaal geïnstrumenteerd voeltuig
-
Integration of Navigation and Anti-collision for Rural
Traffic Envìronment (IN-ARTE)
temen. Binnen TNO kan daarbij worden geput uit uiteenlopende terreinen van expertise:
Intelligent Speed Adaptation, haalbaarheidsstudie
.
vervoersysteem-modellering en beleidsadvisering.
Combi-Road; Onderzoek naar een container transportsysteem waarbij de container wordt vervoerd met een
semi-trailer door een automatisch geleid voertuig
(in opdracht van ICES)
.
Effectstudie naar Intelligent Cruise Control (in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, NOVEM)
.
Rijsimulatorstudies naar gedrag en acceptatie van ACC en
volledig geautomatiseerd rijden (in opdracht van Adviesdienst Verkeer en Vervoer van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
.
Deployrnent scenarios for Automated Vehicle Guidance
(in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
Voor meer ¡nformat¡e over Automatísche voertu¡ggeleiding kunt u contact opnemen met:
TNO Verkeer en Vervoer' Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA DELFT Telefoon: (015) 269 6878 Fax: (015) 269 7782
E-mail: TNO-VV@iru'o.tno.nl
rt
I
I
I
I
I
TNO Verkeer en Veruoer
Nieuwe verkeers- en vervoersystemen Onder druk van allerlei maatschappelijke en economische factoren verandert de verkeer- en
vervoersector sterk. Vele knelpunten in de bestaande vervoersystemen vragen om een oplos-
sing; dit stimuleert de introductie van nieuwe producten. Deze innovaties variëren van geheel nieuwe vervoermiddelen tot, uiteindelijk, compleet nieuwe vervoersystemen. TNO ontwikkelt zulke vernieuwende oplossingen. Ook kan TNO alle
relevante aspecten van nieuwe producten beoordelen, dankzij de grote var¡ëte¡t aan disciplines in eigen huis, Dat loopt uiteen van de economische haalbaarheid van een innovatie, tot het meten
welke invloed een bepaalde toepassing heeft op het rij- en vervoergedrag van de individuele weggebruiker en de effecten op brandstofverbru¡k, emissies en veiligheid.
Ontwikkelingen in de sector
TNO kunt u inschakelen voor:
Aan veel van de innovaties in verkeer en vervoer liggen tech-
-
nologische ontwikkelingen ten grondslag. De aandacht concentreert zich hierbij vooral op het raakvlak van collectieve en individuele vervoersystemen. Zowel voor het personenver-
invloed van de moderne informatie- en communicatietechnologie daadwerkelijk voelbaar, bijvoorbeeld in de vorm van
beoordeling van economische haalbaarheid (kansrijkheid); vormgeven en uitwerken van verkeers- en vervoersystemen; visualiseren van nieuwe vervoersystemen, zowel op voettuigniveau als op systeemniveau:
voe¡ als voor het goederenvervoer liggen hier belangrijke kansen voor vernieuwing. De komendejaren wordt de
onderzoek naar techlische haalbaarheid;
-
reizi gersinformatiesystemen.
berekening van effecten op mobiliteit en velkeersstromen;
vaststellen van milieu- en veiligheidseffecten; onderzoek naar reactie gebruiker op nieuwe vervoersystemen.
Naast deze ontwikkelingen in de sector zelf heeft de voolt-
schrijdende (informatie)technologie ook het instrumentarium
Enige recente projecten
van de beleidsmaker veranderd. Waar het doorrekenen van
.
Combi-Road; Onderzoek naar een container transpoft-
varianten voorheen soms dagen ofweken kon duren, zijn de
systeem waarbij de container wordt vervoerd met een
resultaten nu in luttele minuten bekend, hetgeen een snelle
semi-trailer door een automatisch geleid voertuig
(in opdracht van ICES)
interactie tussen beleidsmaker en rekenmodellen mogelijk maakt. Het gevolg is een toenemende vraag naar een geheel
. .
De expert¡se van TNO
Deur tot deur vervoer in 2050 (in opdracht van Adviesdienst Verkeer en Vervoer van het Ministerie van
De ingrijpende veranderingen op het gebied van verkeer en vervoer roepen veel vragen op. Welke effecten hebben deze
Verkeer en Vetvoer in de 21e eeuw
(in opdracht van N.V Sep)
nieuwe generatie ondersteunende beslissystemen.
Velkeer en Waterstaat)
.
Haalbaarheid en kansrijkheid van een Urban Car
PbIWS,
vernieuwingen op de veiligheid? Hoe reageert de gebruiker?
(stadsauto) in Nederland (in opdracht van het
Welke rol dient de overheid te spelen? Bij de beantwoording
samenwerkingsverband van het Ministerie van Verkeer en
van deze en andere vragen kan TNO een belangrijke rol spe-
Waterstaat en het Ministerie van VROM, NS en Novem)
een
len, vooral omdat expertise voorhanden is om de verkeersen vervoersproblematiek vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en beleidsmatige, gedragsmatige, technologische en economische aspecten geTntegreerd te beoordelen.
Voor meer informatie over Nieuwe verkeers- en vervoersystemen kunt u contact opnemen met:
TNO Verkeer en Vervoer Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA DELFT Telefoon: (015) 269 6878 Fax: (015) 269 7782
E-mail:
[email protected]
TNO Verkeer en Vervoer
Systeem architectuur
verkeer en vervoer Telematicasystemen worden meer en meer een bekend verschijnsel bij verkeer en vervoer. De systemen worden ontwikkeld en gebruikt door de vefe uiteenlopende partijen die in de sector actief
zijn: beleidsmakers, wegbeheerders, politie, openbaarvervoermaatschappijen, vrachtvervoerders,
automobilisten en vele, vele anderen. Een groot aantal van deze systemen zijn echter onderling afhankelijk of vervullen zelfs (deels) dezelfde
functie. Het is dus zaak al deze systemen optimaal op elkaar af te stemmen tot een doordacht
bouwwerk. TNO adviseert over zulke systeemarchitectuur en ontwikkelt toegesneden telematicasystemen voor verkeers- en vervoerstoepassingen,
Systeemarchitectuur heeft tot doel de ontwikkelaars en
Omwille van dit streven naar eenvoud bestaat een systeemar-
gebruikers van verschillende systemen op één lijn te krijgen
chitectuur uit verschillende niveaus, met bovenaan een archi-
wanneer he| gaat om functionaliteit, organisatorische verant-
tectuur voor de sector als geheel en daaronder verschillende
woordelijkheden, deelsystemen en hun onderlinge interfaces,
lagen met deelarchitecturen voor uiteenlopende doelgroepen.
en telecommunical ievoorzieningen.
Hoe de systeemarchitectuur wordt ingevuld is dan ook afhan-
Eenvoud is hierbij een sleutelwoord.
Dit doet de kans op uitval
afnemen en kan tegelijkertijd een systeem geschikt maken
voor nieuwe toepassingen.
kelijk van vraagstelling en doelgroep.
Het nut van hoogwaard¡ge systeemarchitectuur
De expertise van TNO
Wat betekent de ontwikkeling van een systeemarchitectuur
Dankzij de bundeling van kennis uit verschillende TNO-
voor de verschillende partijen in de verkeers- en vervoersector?
instituten is TNO Verkeer en Vervoer is staat deskundige
.
Dat uit de door beleidsmakers voorgestelde technische en
ondersteuning te bieden bij de uiteenlopende vraagstukken op
.
.
organisatorische maatregelen een samenhangend verkeers-
het gebied van systeematchitectuur. De aanwezige expertise
managementsysteem kan ontstaan.
op het gebied van gedrag en ergonomle, vervoersystemen en
Dat verkeersmanagers door effectief samenwerkende
voertuigtechnologie, sensoren instrumentatie en regeltechniek,
systemen een helder inzicht hebben in actuele en verwachte
informatiesystemen en telecommunicatie kan worden ingezet
verkeerssituaties en het succes van genomen maatregelen.
ten behoeve van:
Dat aanbieders van dynamische reisinfolmatie ervoor
-
kunnen zorgendat de aangeboden informatie consistent,
tijdig en volledig
. .
Dat industrie en aanbieders van producten en diensten
verkeer en vervoer;
-
inzicht kdjgen in nieuwe toepassingsmogelijkheden van producten.
ontwikkeling (samen met private partijen) van demo's en 'early prototypes' van nieuwe systeemconcepten voor
is.
Dat ontwikkelaars van (deel)systemen weten welke eisen aan een specifiek deelsysteem worden gesteld.
definitiestudies van systeemalchitectuur en deelsystemen;
evaluatie van bestaande systeemarchitectuur; haalbaarheidstudies voor te ontwikkelen systeem-
architectuur;
-
simulaties van architectuur-implementaties (effectstudies, kosten-baten analyses);
-
ergonomische studies naar effecten van een nieuw systeemconcept.
Enige recente projecten
.
Definitie van systeemarchitectuur voor gecoördineerd verkeersmanagement (in opdracht van Adviesdienst
Verkeer en Vervoer van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
.
Definitie van een architectuur voor verkeersbeheersing op het hoofdwegennet (in opdracht van Adviesdienst Verkeer en Vervoer van het
.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
Onderzoek naar de geschiktheid van de DATEX standaard voor uitwisseling van verkeersinformatie tussen verkeerscentrales (in opdracht van Adviesdienst Verkeer en Vervoer van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
.
Studie naar een Europese architectuur voor verkeer en vervoer (onder meer d.m.v. participaties in ITS-NL en ERTTCO)
Voor meer informatie over Systeemarchitectuur
voor verkeers- en vervoerstoepassingen kunt contact opnemen met: TNO Verkeer en Vervoer Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA DELFT Telefoon: (015) 269 6878 Fax: (015) 269 7182 E-mail:
[email protected]
u
ìì
I
ì
Ì
I
ì
TNO Verkeer en Vervoer
Dynamisch verkeersm anagement Uitbreiding van het wegennet is een kostbare aangelegenheid, niet alleen in f inancieel opzicht, maar ook vanuit het ruimtegebruik en het milieu
bezien. Daarom moet vóór alles de capaciteit van de bestaande infrastructuur opt¡maal worden
benut. Dynamisch verkeersmanagement behoort hierbij tot de meest kansrijke
-
en veelvuldig
toegepaste - oplossingen. Dynamisch verkeersmanagement is, zoals bekend zal zijn, het managen van verkeersstromen met behulp van
informatie over actuele en verwachte verkeerssituatie, TNO kan de brede èn gespecialiseerde expertise aanbieden die nodig is om zulke systemen
te ontwerpen, te ontw¡kkelen, te toetsen en toe te passen. Daarbij kan TNO tevens dankbaar gebruik maken van de uitstekende wereldwijde contacten met organisaties die op dit terrein actief zijn.
Vele vormen, vele
.
part¡¡en
Dynamisch verkeersmanagement neemt in de
praktijk
effectiviteit van bepaalde maatregelen op het milieu te bepalen;
verschillendevormenaan:toeritdoseerinstallaties,Incident Management panelen, Dynamische Reis Informatie en verschillende vormen van
Panelen '
signalering.
Ener zijnverschillende partijen
en belangen
deskundigheid op het gebied van emissiebepalingen, om de
ervaring met regelcentrales (luchtvaart en militair) die toepasbaar is op de samenwerking tussen verschillende
- bij betrokken:
de weggebruiker die zijn bestemming vlot en comfortabel
verkeersmanagement-centrales
wil
en ervaring in training en
opleiding hiervoot'.
bereiken, de wegbeheerder die probeert de verkeersafivikkeling
overeenkomstig een meer collectief belang te regelen, en operators in de verkeerscentrale, die de systemen en
de
processen
En¡ge recente projecten
.
inzetten. Alleen al daarom spelen vele factoren een rol bij de ontwilcke. ling van dynamisch velkeersmanagementsystemen, zoals de kwaliteit van de geboden informatie, de kwaliteit van de ingezette apparatuur, de organisatie van de informatievoorzie- . ning- en verwerking, de effecten op de weggebruiker, het . uiteindelijke rendement in capaciteitsbenutting, etc. moeten bewaken en de juiste maatregelen moeten
De operationaliseling van Dynamisch VerkeersManagement
'DVM2000' (in opdracht van Directolaat-Genelaal Rijkswaterstaat regionale directie Noord-Holland) Simulatiemodel MIXIC; Microscopic model fol simulation
of Intelligent Cruise Control Simulatiemodei DYNDART; dynamisch verkeerstoedelingsmodel Systeemarchitectuul voor dlmamisch verkeersmanagement
D'ACCORD (internationaal consortium in opdracht van de
De expertise van
TNO
Europese Commissie).
TNO kan op alle verschillende aspecten een geïntegreerd . antwoord bieden De belangrijkste relevante expeltise is immers binnen TNO beschikbaar: . kennis over menselijk gedrag - relevant voor de voolspelling . en beoordeling van het verkeersgedrag van individuele weggebruikers, en van het functioneren van de operators in de centrale; . expeltise rond het waarnemen van de verkeerssituatie, door
HandhavingA2, o.m. kwalìteitscontrole van de apparatuur (in opdr:acht van Adviesdienst Verkeer en Vervoel van het Ministerie van Verkeet en Watelstaat) Evaluatiestudies verkeerssignalering (in opdracht van AdviesdienstVerkeer en Vervoel van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat regionale dilectie Noord-Brabant)
middel van video en detectielussen;
.
deskundigheid in de bouw van complexe informatica-
.
kennis over reizigers- en verkeersstroomgedrag, toegepast
systemen en in beslissingsondersteunende
systemen;
in modellen waarmee de effecten van de inzet van maatregelen vooraf en/of na afloop kunnen worden geëvalueerd;
Voor meer informatie over Dynamisch verkeersmanagement kunt u contact opnemen met:
TNO Verkeer en Vervoer Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA DELFT Telefoon: (015) 269 6878 Fax: (015) 269 7182 E-mail:
[email protected]
tt
I
TNO Verkeer en Vervoer
Menselijk gedrag in het verkeer Welke verkeersoplossingen ook worden ontwik-
keld, de laatste en gelijktijdig belangrijkste schakel in het proces is de mens, in zijn rol als verkeersdeelnemer. Daarom is er steeds gericht onderzoek nodig om gefundeerd te kunnen voorspellen en evalueren
wat de
- al dan niet
beoogde - effecten zijn van
voorzieningen en maatregelen op het gedrag van de weggebruiker. En daarmee: wat de gevolgen z¡¡n van die voorzieningen voor verkeersveiligheid,
doorstroming en comfort. TNO biedt sinds jaren de gespecialiseerde kennis die nodig is voor zulk
toegepast onderzoek. TNO verricht gedragsonderzoek niet alleen in opdracht van overheid
en
industrie, maar ook op eigen ¡nitiatief om zo bij te dragen aan het algemene kennisniveau op dit cru-
ciale vakgebied.
I
De expertise van TNO
Vele toepassingen, bijzondere onderzoeksm¡ddelen
TNO is een organisatie voor toegepast wetenschappelijk
Op en rond \üegen vetschijnen steeds meer informatie-
onderzoek. Juist vanwege die gewenste toepasbaarheid wordt
voorzieningen en regelmatig worden nieuwe wegontwerpen
steeds
interdisciplinair samengewerkt tussen de gedragsweten-
toegepast. Intussen wordt ook de auto zelf steeds vakel uitge-
schappers en de binnen TNO aanwezige deskundigen die
rust met verschillende navigatie- en communicatiemiddelen
gespecialiseeld zijn in de verkeerskundige en techrlologisch
en met apparatuur die het rijden beïnvloedt, zoals cruise
gerichte vakgebieden. Aan het gedragsonderzoek wordt daar-
control. Individuele verkeersdeelnemers hebben daarbij hun
om samengewerkt door:
eigen capaciteiten en beperkingen die hen in staat stelt om met zulke voorzieningen om te gaan, en ze hebben hun motieven om dat op een bepaalde manier te doen ofjuist te laten. Dat zijn factoren die bepalen wat het uiteindelijke effect van voorzieningen zal z1jn. Onderzoek naar menselijk gedrag
. . . . .
psychologen; meet- en regelkundig ingenieurs;
werktuigbouwkundigen; verkeerskundigen;
informatici.
in het verkeer is dan ook essentieel om de effecten goed te
Enige recente projecten
kunnen voorspellen en beoordelen. Toepassingen van gedragsonderzoek
bij verkeer en vervoer
.
Automatische voertuiggeleiding bezien vanuit gedrags-
zijn bijvoorbeeld:
oogpunt (in opdracht van Adviesdienst Verkeer en Vervoer
.
van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat)
meting van de effecten van moderne informatie- en
.
geleidingssystemen op het gedrag,
.
('duurzaam veilige infrastructuur'),
.
Waterstaat
onderzoek naar de acceptatie en effectiviteit van zgn.
.
Vormgeving Dynamische Reistijdinformatiepanelen
.
Gedrag automobilisten
'driver monitoring' systemen (die bijvoorbeeld een tijdelijke vermindering in de rijvaaldigheid kunnen waarnemen),
.
Ontwerp van duurzaam veilige wegen (Self-Explaining Roads) (in opdracht van het Ministerie van Verkeer en
onderzoek naar de relatie tussen wegkenmerken en gedrag
(in opdracht van Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat)
bij invoegen via een doelgroep-
strook (in opdracht van Directoraat-Generaal
de modellering van rijgedrag.
Rijkswaterstaat regionale directie Zuid-Holland) Voor onderzoek kan overigens gebruik worden gemaakt van twee bijzondere instrumenten. Tên eerste is et de
.
TNO-r¡-
Adviesdienst Verkeer en Vervoer van het Ministerie van
simulator, waarmee nieuwe systemen door proefpersonen
veilig in een realistische omgeving kunnen worden getest.
Richtlijnen in-car-informatiesystemen (in opdracht van Verkeer en Waterstaat en Bridgecraft)
.
Gedragsbeïnvloeding t.b.v. brandstofbesparing van het
Het tweede bijzondere onderzoeksmiddel is de Instrumented
voertuig (in opdracht van het Ministerie van VROM en
Car for Computer Assisted Driving ICACAD, een met
NOVEM)
gespecialiseerde meetapparatuur uitgeruste auto waarmee in de praktijk kan worden nagegaan hoe bestuurders reageren op
verschillende informatie- en ondersteuningssystemen.
Voor meer informatie over Gedragsonderzoek in verkeer en vervoer kunt u contact opnemen met:
TNO Verkeer en Vervoer Schoemakerstraat 97 Postbus 6041
2600 JA, DELFT Telefoon: (015) 269 6878 Fax: (015) 269 1182
E-mail: TNO-VV@,inro.tno.nl
