Time to Act: ook voor de zorg Werkprogramma Europese Commissie De Europese Commissie heeft haar actieplan voor dit jaar vastgesteld. De zorgorganisaties en brancheverenigingen kunnen nota nemen van de wetgevingen beleidsinitiatieven die op de zorg afkomen en zonodig de lobby in Brussel starten. Het jaarlijkse werkprogramma van de Europese Commissie is eindelijk klaar. Normaliter verschijnt het programma eind november, maar doordat de nieuwe Europese Commissie Barrosso-II pas op 10 februari van dit jaar is aangetreden, heeft zij eerst op 31 maart haar eerste werkprogramma kunnen goedkeuren. In het werkprogramma, getiteld Time to Act, benoemt de commissie 34 initiatieven die ze in 2010 wil uitvoeren en circa 285 initiatieven voor de komende tien jaar. Nieuwe wetgeving De Europese Commissie, bestaande uit het college van 27 eurocommissarissen (één per lidstaat) en een ambtelijke organisatie, is verantwoordelijk voor beleidsontwikkeling en heeft exclusief ‘initiatiefrecht’ voor nieuwe wetgeving. Haar werkprogramma geeft ieder jaar weer een indicatie van (mogelijk) te verschijnen wetgevende en niet-wetgevende initiatieven op verschillende beleidsterreinen. In het werkprogramma 2010 geeft de commissie prioriteit aan vier beleidslijnen: de economische crisis aanpakken door het creëren van duurzame economische groei en werkgelegenheid, concrete resultaten boeken waarvan de burger direct voordeel ondervindt, EU-instrumenten en -werkwijzen moderniseren en tot slot de rol van Europa op het wereldtoneel versterken. Verder besteedt de commissie in het werkprogramma aandacht aan de vergrijzing van de Europese bevolking en de maatschappelijke en economische gevolgen daarvan. De commissie beschouwt vergrijzing, naast klimaatsverandering en globalisering, als een van de belangrijkste langetermijnuitdagingen. Initiatieven voor de zorg De primaire verantwoordelijkheid voor het gezondheidsbeleid en de gezondheidszorg voor de Europese burgers ligt bij de lidstaten. Desalniettemin is, gegeven de basisdoelstelling van de EU van een interne Europese markt en
vrijheid van verkeer van goederen, mensen, kapitaal en diensten en de aandacht voor vergrijzing, de Europeanisering van de zorg al lang een feit en gaat het door. In het werkprogramma staan elf initiatieven die mogelijk van belang zijn voor de Nederlandse zorgsector. Vijf daarvan zijn wetgevend: Herziening richtlijn arbeidstijden. Aanscherping van de arbeidstijden in de zorg kan direct de arbeidsmarkt beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan de capaciteitsdruk die ontstond met de implementatie van de arbeidstijdenrichtlijn voor arts-assistenten in augustus 2009. Voorstel voor een betere bescherming tegen de risico’s van MRI (Magnetic Resonance Technology) voor medewerkers in de zorg. Herziening richtlijn medische apparatuur met als doel de regels te versimpelen en waar nodig te versterken zodat de veiligheid van medische apparatuur toeneemt en de Europese markt ervoor wordt bevorderd. Herziening richtlijn klinische proeven met als doel de geconstateerde tekortkomingen te herstellen. Herziening richtlijn transparantie van prijsstellingsbeleid van geneesmiddelen voor menselijk gebruik. Doel is het functioneren van de interne Europese markt verder te bevorderen, rekening houdend met nationaal prijsbeleid en nationale vergoedingsystematiek. Dit is vooral voor verzekeraars een interessant dossier. Daarnaast staan er in het werkprogramma zes beleidsontwikkelende of nietwetgevende initiatieven die op termijn tot wetgevende initiatieven kunnen leiden. Een e-Health actieplan 2011-2015 met daarin doelstellingen en operationele stappen om grensoverschrijdende systemen voor elektronische medische dossiers en telegeneeskunde te implementeren. Mededeling nucleaire medicijnen en radio-isotopen. Dit gaat over de bescherming van patiënten en medisch personeel en over het zekerstellen van de productie van radio-isotopen zodat ze in voldoende mate beschikbaar zijn om aan de vraag naar nucleaire medicijnen te voldoen. Aanbeveling van de Raad omtrent ‘EU voorbereiding en maatregelen bij een grieppandemie’. Dit initiatief beoogt de effectiviteit en efficiency van het Europese gezondheidszorgsysteem en de coördinatie tussen de lidstaten te
ondersteunen bij een pandemie zodat de negatieve sociale en economische effecten beperkt blijven. Voorstel voor het achtste Kaderprogramma: het wetenschappelijke onderzoeksprogramma van de EU. De inhoud van het onderzoek en de eisen om als onderzoeksinstelling voor EU-onderzoeksfondsen in aanmerking te komen, worden de komende periode geformuleerd. Daarbij laat de Commissie zich adviseren door wetenschappers uit heel Europa. Voorstel voor een aanbeveling aan de Raad over een gezamenlijk programma ‘Gezondheid, voedsel en de preventie van dieetgerelateerde aandoeningen’. Herziening ‘Framework 2005 diensten van algemeen belang’. Er komt een nieuwe tekst die onder meer gebaseerd zal zijn op de resultaten van een openbare raadpleging die binnenkort start. Dit is voor de zorgsector een relevant dossier, omdat deze diensten niet onder de staatssteunwetgeving vallen. Zolang bijvoorbeeld ziekenhuizen onder deze diensten vallen, mogen zij staatssteun ontvangen in geval van financiële nood. Lopende dossiers gaan door Ondertussen gaan de lopende dossiers door. De ontwerprichtlijn ‘Rechten van patiënten bij grensoverschrijdende gezondheidszorg’ is in december 2009 gesneuveld in de besluitvormingsfase van Europees Parlement en Raad. Ondertussen geldt de jurisprudentie van het Hof van Justitie. Het Belgisch voorzitterschap van de Raad, dat op 1 juli aanstaande begint, zet het voorstel opnieuw op de agenda voor besluitvorming. Verder loopt sinds de jaren negentig het e-health-initiatief bij het DirectoraatGeneraal Informatiemaatschappij en media (DG INFSO) met Neelie Kroes als commissaris. e-Health omvat alle informatie- en communicatietechnologiemiddelen die de preventie, diagnose, behandeling, controle en beheer van gezondheid en leefgewoonten ondersteunen en verbeteren. Onder ehealth vallen ook de informatienetwerken op het gebied van gezondheid, elektronische medische dossiers, telegeneeskunde, en persoonlijke draagbare en op afstand controleerbare systemen voor de bewaking en ondersteuning van patiënten (zie kader). Naar verwachting zal e-health de interactie tussen patiënten en zorgverleners, de overdracht van gegevens tussen instellingen en de communicatie tussen patiënten en gezondheidswerkers sterk beïnvloeden. De dagelijkse werkprocessen en werkwijzen in de gezondheidszorg veranderen
daarmee sterk. Zorgorganisaties moeten hier nu al terdege rekening mee houden. Strategie herzien Voor koepel-, branche- en individuele organisaties is het werkprogramma vaak aanleiding om de eigen strategische Europese agenda te herzien en opnieuw vast te stellen. Wie het werkprogramma 2010 scant op ‘health’ of zich alleen richt op het DG Gezondheid en consumenten (SANCO) kan in de toekomst verrast worden. Health is een namelijk een zogeheten cross-cutting issue op de Europese agenda. Er zijn verschillende DG’s die vanuit hun eigen beleidsveld initiatieven formuleren die ook zorgorganisaties raken. Nederlandse zorgorganisaties zullen zich daarom ook moeten richten op de agenda van DG Informatiemaatschappij en media (INFSO) voor e-health, DG Interne markt en diensten (MARKT), waar de Dienstenrichtlijn en Diensten van algemeen belang vandaan komen en op DG Werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen (EMPL) vanwege de arbeidstijdenwetgeving. De elf genoemde commissie-initiatieven lopen sterk uiteen qua focus en mogelijke impact: van technische richtlijnen voor apparatuur tot e-health met grote impact op dagelijkse werkprocessen. In hoeverre deze initiatieven kansen dan wel bedreigingen vormen voor de Nederlandse zorgsector, kunnen de organisaties zelf het beste inschatten. Voor een effectieve beïnvloedingsstrategie in Brussel zijn koepel- en brancheorganisaties dan ook mede afhankelijk van een goede informatieuitwisseling met het veld. Tegelijkertijd hebben de organisaties in het veld er alle belang bij goed op de hoogte te zijn van actuele Europese ontwikkelingen zodat zij tijdig zijn voorbereid. Voor bestuurders van zorgorganisaties is de EU een te belangrijke strategische factor om volledig aan anderen over te laten. Er ligt een uitdaging voor het veld en de koepel- en brancheorganisaties om samen, ieder vanuit de eigen rol, de Brusselse agenda te kennen en te beoordelen op de betekenis ervan voor de Nederlandse zorg en die uiteindelijk te vertalen in effectief handelen. Gerda M. van Dijk is Director Leadership Competence Center, TiasNimbas Business School, associate senior onderzoeker/consultant bij het IVA (beide Universiteit Tilburg) en zelfstandig consultant. Lodewijk Buschkens is directeur van ICODA European Affairs te Brussel.
Het werkprogramma is te downloaden van http://ec.europa.eu/atwork/programmes/docs/cwp2010_en.pdf Kader bij artikel: E-HEALTH De EU werkt toe naar een “Europese e-health-ruimte” met als doel voor alle betrokken beleidsgebieden en belanghebbenden, verschillende maatregelen te coördineren en de synergie te bevorderen. In dit kader werkt de EU aan de standaardisatie van elektronische patiëntendossiers om de uitwisseling van informatie te verbeteren, aan gezondheidsinformatienetwerken tussen zorgverleners om de aanpak van gezondheidsrisico’s te coördineren en aan mogelijkheden voor teleconsultatie en het elektronisch voorschrijven en vergoeden van geneesmiddelen. Tevens zet de Europese Commissie onlinegezondheidsdiensten op die informatie geven over bijvoorbeeld gezonde leefgewoonten en preventie. Om e-health tot een succes te maken, investeert de commissie in de betrokkenheid en medewerking van belanghebbenden als burgers, patiënten, medewerkers en zorgorganisaties bijvoorbeeld via openbare raadplegingen, expert committees en het beschikbaar stellen van onderzoeksfondsen. Auteur(s): Gerda van Dijk, Lodewijk Buschkens Bron: ZorgVisie , jaargang 40 , nummer 6 , datum 28-5-2010
