Honden Therapieën GOED ZO PUPPY!
Martin Gaus
Voorwoord Martin Gaus Dit is een boekje met maar een bedoeling: U te helpen een betere relatie met uw hond op te bouwen. Natuurlijk bent u dol op uw hond en waarschijnlijk ziet u uw hond als een lid van het gezin. U beseft dat uw hond rechten heeft op een goed en waardevol leven en dat juist u daar verantwoordelijk voor bent omdat uw hond nu eenmaal bij u woont. U beseft ook dat u verantwoordelijk bent voor het gedrag van uw hond, ook als onze drukke maatschappij gedrag van hem eist dat niet automatisch bij alle honden past. Honden hebben door onze selectieprocedures en daarop gerichte fok-programma’s gespecialiseerde taken gekregen. Herders werden zelfstandige bewakers van het vee en van erf en goed en zijn daardoor geen allemansvrienden. Jachthonden zijn bedoeld om samen te werken met een jager maar vaak resulteert dat in een ongewenste plezierjacht in hun eentje. En terriërs zijn bewust gefokt met een laagontwikkelde bijtrem, lage provocatiedrempel en hoge pijngrens die hen heel geschikt maakte om de strijd aan te gaan met venijnig wild of stieren en zelfs honden. Terriërs zijn daardoor vaak zeer luidruchtig, raken sneller betrokken bij felle vechtpartijen met soortgenoten en kunnen bezeten kattenjagers zijn. Dat is allemaal des honds maar in een overvolle maatschappij zijn die eigenschappen eerder een nadeel dan een voordeel. Ze worden niet getolereerd en daarom is het uw plicht uw hond te begeleiden naar gedrag dat wel gepast wordt geacht. Vaak lukt dat doordat u buiten een gerichte begeleiding van het probleemgevende gedrag de hond quality-time biedt waarmee ik bedoel dat hij een paar uur per week die dingen mag doen waar zijn hart ligt.
Colofon Martin Gaus Hondentherapêën is een uitgave van Martin Gaus Dierenhotel Lelystad bv, Martin Gaus Geleide- & Hulphonden bv en Martin Gaus Hondenscholen bv. Eindredactie Tamara Gaus Redactie Helly Gaus Serge Gaus Vormgeving/Beeldbewerking/Foto cover studio vandenberg, Hem Foto’s Martin Gaus Michel Grollé fotostudio
© 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever wenden. 2
Hondentherapieën - Martin Gaus
Daar gaat dit boekje over, het helpt u het gedrag van uw hond te begrijpen en waar nodig bij te sturen. Het vertelt u vanuit welke motivatie het ongewenste gedrag is ontstaan, welke invloeden u zelf op het ontwikkelen van dat gedrag heeft gehad en hoe u door op een andere manier invloed uit te oefenen dat ongewenste gedrag weer kunt bijsturen naar gewenst gedrag. Dat doet u niet door de boeman uit te hangen maar door de consequenties van het gedrag van uw hond heel bewust te beïnvloeden en aan te sturen. Want zo werkt leren en zo wordt uw hond de kameraad die u voor u zag toen u hem uit koos. Het gaat niet vanzelf, u zult opnieuw fouten maken, uw hond zal af en toe terugvallen in zijn ongewenste gedrag maar dat maakt allemaal niets uit. De aanhouder wint, zorg gewoon dat u dat bent. Door dit boekje te lezen en de adviezen toe te passen lukt u dat absoluut. U blij, uw hond blij. Hondentherapieën - Martin Gaus
3
GOED ZO PUPPY!
Kauwen op een stoelpoot
Stukmaken, stelen van lekkers en opspringen voorkomen Alle gedrag verankert zich in de hersenen, waardoor het heel moeilijk is er weer vanaf te komen. Het is dus handig om uw pup vanaf het begin gedrag te leren wat u wél wil. Daarvoor gelden een aantal gouden omgangsregels: 1. Schenk aandacht aan gewenst gedrag. 2. Kijk nooit naar uw pup als hij niet op u let, hoe stout of grappig ondeugend hij op dat moment ook is. 3. Raak de pup nooit aan als hij iets doet wat u niet wil. 4. Mopper niet als de pup iets doet wat u niet wil.
aanmodderen net zolang totdat het hem gelukt is. Gun hem het moment van succes en deel zijn overwinning. Een bal onder een stoel? Laat hem zelf tobben om uit te vinden dat er van een andere kant wellicht bij te komen. En juich als het hem gelukt is, bewonder zijn doorzettingsvermogen en geniet mee van zijn overwinning. Benadruk het plezier dat u heeft in zijn kunsten en u werkt ook op die momenten aan de relatie tussen u tweetjes.
Natuurlijk is het volstrekt onredelijk om straf te geven als iemand iets nog niet begrijpt of beheerst. Toch krijgen honden steeds op hun kop als ze iets nog niet kunnen of niet snel genoeg begrijpen. Hun eigenaar wordt ongeduldig en uit frustratie omdat het niet lukt moppert hij op de hond. Of hij duwt bij de oefening ‘Zit’ hardhandig op de stuit van de hond om hem te laten zitten, of geeft een ruk aan de lijn om hem te laten afliggen. Omdat de hond dat uiteraard een onaangename ervaring vindt, zal hij de volgende keer inderdaad gaan zitten of liggen om die ruk te vermijden. Het lijkt dan of de hond de oefening beheerst, maar dat is een illusie. Alleen door de dreiging van pijn reageert hij met zitten of afliggen, en die dreiging moet dus aanwezig blijven om de hond te laten ‘luisteren’. Dat is een heel andere manier van luisteren dan wanneer een hond geleerd heeft te gaan zitten omdat hij weet dat hij daarvoor beloond zal worden door aandacht, warmte en ondersteuning.
Het verdedigen van de voerbak is volstrekt normaal voor een hond. Desondanks is het belangrijk dat u voorkomt dat uw hondje baknijd ontwikkelt, omdat het nu eenmaal gevaarlijk kan zijn. Dat doet u als volgt: - Zet de lege voerbak op de grond en gooi er eten in, brokje voor brokje. - Zet de voerbak met een paar gewone brokjes erin op de grond en gooit er extra lekker eten bij, hapje voor hapje. - Zet de voerbak op de grond met te weinig eten erin en vul aan als de pup het op heeft. - Raak de pup aan op het moment dat u lekkers bij gooit. Als u en andere gezinsleden dit regelmatig op deze manier oefenen heeft u weinig kans op toekomstige problemen rond de voederbak. De hond heeft immers de ervaring dat het alleen maar goeds betekent als er iemand in de buurt van de voederbak is. Waarom zou hij dat nou proberen te voorkomen?
Zonder stress geen leren Pups leren voortdurend, ieder moment van de dag. Dat moet ook wel, want ze moeten in zeer korte tijd het leven leren begrijpen en er grip op krijgen. Oefening baart kunst, iets wat de moederhond van nature weet. Onderzoek heeft uitgewezen dat het nest van in het wild opgroeiende pups na drie weken regelmatig verplaatst wordt zodat de pups steeds opnieuw kennismaken met andere omstandigheden. Ze worden geconfronteerd met nieuwe problemen die ze moeten oplossen. Zo worden pups stressbestendig en zelfstandig, en bouwen ze zelfvertrouwen op. Ze begrijpen de wereld en weten hoe ze die wereld in de hand kunnen houden. En ook u wilt later toch een stabiele hond die rust en zelfvertrouwen uitstraalt? Dan is het belangrijk uw pup niet met alles te helpen. Wil hij zelf in de auto klimmen en is hij haast groot genoeg geworden om dat te kunnen? Geef hem dan niet meteen een kontje maar laat hem 4
Hondentherapieën - Martin Gaus
Baknijd voorkomen
Kauwen op losse voorwerpen Het kan gebeuren dat uw pup gaat kluiven op iets wat daarvoor niet bedoeld is. Hij heeft bijvoorbeeld een schoen of tas te pakken. Natuurlijk hoeft u niet machteloos toe te kijken hoe uw kostbaarheden onder de scherpe tandjes van uw lieveling geruïneerd worden. Maar hem ervoor straffen of achterna zitten, werkt averechts. Beter kunt u iets lekkers of een leuk speeltje pakken en daarmee een stukje van de pup af gaan spelen. Kijk niet naar ‘zijn’ schoen. U zult zien dat de pup de schoen los laat. U zegt dan snel ‘Los’ en geeft de pup het lekkers of speeltje, terwijl u met uw andere hand de schoen ongezien weghaalt. Speel nog even met de pup mee met het speeltje. Op die manier voorkomt u dat uw puppy zich gaat verschuilen met voorwerpen omdat hij in de gaten heeft dat die spullen van groot belang zijn voor u.
Als u uw pup in het begin geïnteresseerd heeft gemaakt in speeltjes door daar zelf een paar dagen mee uit uw bol te gaan en u wisselt de speeltjes regelmatig af zodat ze spannend blijven, loopt u niet veel kans op stukgebeten stoelpoten. Maar stel nou dat de pup het tóch doet… Snel er dan niet op af en geef geen schreeuw van afgrijzen, roep geen ‘Nee’. U bereikt daarmee namelijk niet dat uw pup van stoelpoten afblijft, terwijl hij wel van u kan schrikken en bang kan worden. Hij kan er ook van leren dat kluiven op stoelpoten niet veilig is met u in de buurt, maar ongestraft blijft als u niet in de kamer bent. En het kan zijn dat hij deze speciale stoelpoot als onveilig gaat zien, maar stoelpoten op andere plekken nog even aantrekkelijk vindt. En het kan ook nog dat uw gemopper juist een reden wordt om aan stoelpoten te kluiven, omdat het een manier wordt om uw aandacht te trekken. Veel beter kunt u daarom weglopen en iets doen wat helemaal niets met het kluiven aan stoelpoten te maken heeft. Een stoel optillen en neerzetten, een raam of deur openen, met een speeltje spelen…de pup zal interesse hebben en de stoelpoten verder met rust laten. Geef hem vervolgens een eigen speeltje en speel even met hem mee.
Stelen van voorwerpen Stelen van voorwerpen is een verhaal apart. Stelen ontstaat haast altijd doordat een hond in de gaten heeft dat het gegarandeerd een heel leuk spelletje met het baasje oplevert. U komt immers achter hem aan? Misschien mopperend, misschien roepend dat hij moet komen of los moet laten, maar dat zal hem worst zijn. Hij heeft dikke pret met dit spelletje ‘Pak me dan als je kan’. Het kan ook gebeuren dat de pup zich met de gestolen waar verschanst achter een stoel of bank en daar grommend zijn buit verdedigt. U heeft grote kans gebeten te worden als u het voorwerp toch probeert te pakken, dus stopt u uw pogingen. De pup heeft nu geleerd dat dreigen en grommen effectieve manieren zijn om zijn buit veilig te stellen. Dus wat moet u doen als uw puppy aan het stelen gaat en er uitdagend mee van door gaat? Niets. Niet op reageren. De druiven zijn misschien wat zuur, maar tuin er niet in. Neem weer een ander speeltje voor u zelf om mee te spelen en keur de pup geen blik waardig in de hoop dat hij daar op af komt. Loop de kamer uit als dat niet helpt: grote kans dat met uw vertrek ook zijn belangstelling voor het gestolen voorwerp wegvloeit Let op: als uw puppy een gestolen voorwerp bij u komt brengen omdat hij met u wil spelen, moet u nooit mopperen maar hem prijzen en belonen. Geef hem iets anders in ruil voor dit verboden voorwerp. Als u op hem moppert
of het speeltje meteen wegpakt zonder er iets voor in de plaats te geven, leert u het uw hondje af om iets naar u toe te brengen. Terwijl apporteren juist het begin van een waardevolle samenwerking is.
Voorkom een verband tussen de overtreding en uw spelletjes Niet reageren maar weglopen en gaan spelen met iets anders - of iets heel anders gaan doen zoals een raam openen, een stoel verzetten -, is de meest effectieve reactie als uw hummeltje iets gestolen heeft of op een ongeschikt voorwerp kauwt. U moet echter bedacht zijn op een onbedoeld effect: het kan dan zijn dat uw puppy heel slim heeft uitgedokterd dat stelen of kauwen resulteert in een leuk spelletje met u samen. Dat is natuurlijk ook weer niet de bedoeling. Om dat te voorkomen is het handig om niet onmiddellijk nadat hij het ongeschikte voorwerp met rust laat een spelletje met uw puppy te doen of hem het speeltje toe te gooien, maar heel even te wachten totdat hij wat anders is gaan doen. U kunt ook - als hij daar al aan toe is - een klein oefeningetje van hem vragen alvorens u met hem en het andere speeltje gaat spelen. Het gaat er maar om dat uw slimmerik geen direct verband legt tussen uw spelletje samen en zijn overtreding.
Stelen van tafel Een pup moet leren dat wat op tafel, ligt niet voor hondjes bedoeld is. Het mooiste is hem dat systematisch bij te brengen door lekkers op tafel te leggen en de pup te belonen met iets nóg lekkerders als hij er niet aan komt. Hou de pup in het begin aangelijnd om vergissinkjes te voorkomen: een razendsnelle succesvolle actie maakt het de pup moeilijk uw bedoeling te begrijpen. Geef geen ruk aan die lijn: het is puur een middel om succes waarbij de pup het geëtaleerde lekkers grijpt te voorkomen. Begin op enige afstand van de tafel en beloon de pup als hij zijn blik van de tafel met lekkers afwendt. Ga (in verschillende leersessies, want pups kunnen zich maar kort op een oefening concentreren) net zo lang door totdat uw pup begrijpt dat niet in de buurt van de tafel komen iets oplevert en dat in de buurt van de tafel komen niets oplevert.
Stelen van het aanrecht Het handigste is het de pup eraan te wennen dat hij tijdens het koken en tijdens uw maaltijd in zijn bench zit of buiten de keuken blijft. U kunt hem daar af en toe iets toestoppen zodat hij ervaart dat het heel verstandig is om op die plek te blijven. Later, als u misschien van het gebruik van een Hondentherapieën - Martin Gaus
5
bench bent afgestapt, leert u hem net zo om op zijn plaats te blijven liggen. Doet u dat niet en laat u uw puppy gezellig rond u heen scharrelen als u in de keuken bezig bent, dan is het vrijwel niet te voorkomen dat uw puppy leert dat er rond dat aanrecht veel goede dingen gebeuren en dat het heel verstandig is daar te blijven rondhangen. Er valt immers altijd wel iets per ongeluk op de grond. Een stapje verder leert de pup omhoog te snuffelen om te registreren wat er mogelijk te halen valt, en als hij groot genoeg geworden is zal hij proberen van het aanrecht te stelen. Alle reden om vanaf het begin te voorkomen dat uw puppy interesse voor alles wat rond het aanrecht gebeurt zal opbouwen. Neem buiten het gebruik van een bench voorzorgsmaatregelen door geen etenswaren op uw aanrecht te laten liggen en uw afwasmachine gesloten te houden. Hou afvalemmers achter gesloten deuren of zorg voor een deksel die goed sluit.
Hinderlijk opspringen Het is typisch puppygedrag: uw pup springt tegen uw schoot op, sjeest ongecontroleerd uit zijn bench of speelt te druk en bijt daarbij in uw handen… Het is in die gevallen niet handig om hem met uw handen aan te raken om hem van dat gedrag te weerhouden. Iedere aanraking betekent
6
Hondentherapieën - Martin Gaus
namelijk een extra stimulans om verder te gaan: het ondersteunt het gedrag juist in plaats het af te remmen. U kunt als uw pup tegen uw schoot opspringt beter gewoon uw benen onder hem wegdraaien zodat hij wegglijdt. U zegt dan niets en kijkt ook niet naar hem. Als hij uit zijn bench wil rennen, doet u rustig het deurtje dicht en wacht zonder iets te zeggen totdat hij gekalmeerd is en rustig blijft zitten of liggen. Springt uw pup tegen uw benen op, draai u dan om en loop weg. Of sta letterlijk voor paal en bevries terwijl u naar het plafond staart. We kunnen wat dat betreft veel leren van gedrag van honden onder elkaar. Als ze niet van lichamelijk contact gediend zijn, draaien ze hun hoofd simpelweg opzij en staren in het niets. Meestal volstaat dat omdat er helemaal niets gebeurt: er is geen interactie dus stopt de pup zijn pogingen om contact te leggen en druipt af, op zoek naar spannender dingen.
Resumerend: Bij iets aanleren is straf nooit een optie. En aangezien we bij alles wat we een hond leren kijken wat we hem willen aanleren in plaats van naar wat we hem willen afleren, zoeken we altijd naar gedrag dat we kunnen belonen. Straf heeft te veel kanttekeningen.
Hondentherapieën - Martin Gaus
7
dviescen t &A
rum
Trainings -
H on de
Heeft u vragen in het algemeen, onduidelijkheid over de in te zetten begeleiding, over gedrag van ch ol en ns uw hond dat u niet begrijpt, kortom, zit u ergens mee, schroom dan niet om een beroep te doen op de kennis van de Martin Gaus Hondenscholen. Er zit er vast wel een bij u in de buurt. Martin Gaus Hondenscholen zijn professionele hondenschoMartin Gaus len die aangepaste begeleiding bieden in diverse levensstadia, van pup tot volwassen hond. Ze bieden een veelheid aan ondersteuning, vanaf puppycursussen, basiscursussen, hondensporten tot en met het individueel bijstellen van probleemgevend gedrag van de volwassen geworden hond. De Martin Gaus Hondenscholen zijn onderdeel van een franchiseorganisatie waarbij constante bijscholing de garantie biedt voor recente kennis. Voor een Martin Gaus Hondenschool bij u in de buurt kunt u terecht op onze site. Voor Nederland is dit www.martingaushondenscholen.nl en voor België www.martingaushondenscholen.be
Voor een intensievere begeleiding voor complex probleemgedrag kunt u uiteraard ook terecht op Martin Gaus het moederbedrijf in Lelystad. U kunt daartoe een gedragsspreekuur boeken. Tijdens dat gedragsspreekuur wordt eerst het gedrag van uw hond helder in kaart gebracht waarna een op uw probleem toegespitste gedragstest duidelijkheid geeft over de interne motivaties van uw hond. Dat te samen leidt tot een begeleidingsadvies. Dit advies wordt met u in de praktijk geoefend en tegelijk op schrift gesteld om thuis na te lezen. Nazorg en individuele begeleiding kunnen u helpen het advies ook in de praktijk makkelijker toe te passen. Voor een afspraak voor een gedragsspreekuur in Lelystad belt u: 0320 22 95 60
www.martingaus.nl
