Honden Therapieën HOU NOU TOCH OP!!
Martin Gaus
Voorwoord Martin Gaus Dit is een boekje met maar een bedoeling: U te helpen een betere relatie met uw hond op te bouwen. Natuurlijk bent u dol op uw hond en waarschijnlijk ziet u uw hond als een lid van het gezin. U beseft dat uw hond rechten heeft op een goed en waardevol leven en dat juist u daar verantwoordelijk voor bent omdat uw hond nu eenmaal bij u woont. U beseft ook dat u verantwoordelijk bent voor het gedrag van uw hond, ook als onze drukke maatschappij gedrag van hem eist dat niet automatisch bij alle honden past. Honden hebben door onze selectieprocedures en daarop gerichte fok-programma’s gespecialiseerde taken gekregen. Herders werden zelfstandige bewakers van het vee en van erf en goed en zijn daardoor geen allemansvrienden. Jachthonden zijn bedoeld om samen te werken met een jager maar vaak resulteert dat in een ongewenste plezierjacht in hun eentje. En terriërs zijn bewust gefokt met een laagontwikkelde bijtrem, lage provocatiedrempel en hoge pijngrens die hen heel geschikt maakte om de strijd aan te gaan met venijnig wild of stieren en zelfs honden. Terriërs zijn daardoor vaak zeer luidruchtig, raken sneller betrokken bij felle vechtpartijen met soortgenoten en kunnen bezeten kattenjagers zijn. Dat is allemaal des honds maar in een overvolle maatschappij zijn die eigenschappen eerder een nadeel dan een voordeel. Ze worden niet getolereerd en daarom is het uw plicht uw hond te begeleiden naar gedrag dat wel gepast wordt geacht. Vaak lukt dat doordat u buiten een gerichte begeleiding van het probleemgevende gedrag de hond quality-time biedt waarmee ik bedoel dat hij een paar uur per week die dingen mag doen waar zijn hart ligt.
Colofon Martin Gaus Hondentherapêën is een uitgave van Martin Gaus Dierenhotel Lelystad bv, Martin Gaus Geleide- & Hulphonden bv en Martin Gaus Hondenscholen bv. Eindredactie Tamara Gaus Redactie Helly Gaus Serge Gaus Vormgeving/Beeldbewerking/Foto cover studio vandenberg, Hem Foto’s Martin Gaus Michel Grollé fotostudio
© 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever wenden. 2
Hondentherapieën - Martin Gaus
Daar gaat dit boekje over, het helpt u het gedrag van uw hond te begrijpen en waar nodig bij te sturen. Het vertelt u vanuit welke motivatie het ongewenste gedrag is ontstaan, welke invloeden u zelf op het ontwikkelen van dat gedrag heeft gehad en hoe u door op een andere manier invloed uit te oefenen dat ongewenste gedrag weer kunt bijsturen naar gewenst gedrag. Dat doet u niet door de boeman uit te hangen maar door de consequenties van het gedrag van uw hond heel bewust te beïnvloeden en aan te sturen. Want zo werkt leren en zo wordt uw hond de kameraad die u voor u zag toen u hem uit koos. Het gaat niet vanzelf, u zult opnieuw fouten maken, uw hond zal af en toe terugvallen in zijn ongewenste gedrag maar dat maakt allemaal niets uit. De aanhouder wint, zorg gewoon dat u dat bent. Door dit boekje te lezen en de adviezen toe te passen lukt u dat absoluut. U blij, uw hond blij. Hondentherapieën - Martin Gaus
3
HOU NOU TOCH OP!! Als je gek wordt van het blaffen van je hond Wordt u soms ook hoorndol van het voortdurende blaffen van uw hond? Blaft hij als de bel gaat en kunt u uw bezoek niet rustig ontvangen? Blaft hij in de tuin tegen alles en niets? Of blaft hij naar alle mensen die langs uw raam lopen? Als u begrijpt waarom hij dat doet, is het probleem meestal wel op te lossen. Als u niet weet waarom hij het doet, meestal ook!
Zeg ‘Luid’ De beste manier is om uw hond te leren blaffen als u dat zegt, dus te blaffen op commando. De gedachte daarachter is dat gedrag dat onder commando staat zich niet langer spontaan voordoet. Heeft u bijvoorbeeld een hond die tegen uw zin in toch steeds op de bank springt om bij u te kunnen liggen, zet dat gedrag dan onder commando. Dat houdt in dat u hem leert te luisteren naar bijvoorbeeld een woordje als ‘Bank’ waarna hij op de bank moet gaan liggen. En er pas weer af gaat als u hem dat zegt. Nou is zo’n Bankcommando niet zo moeilijk aan te leren maar hoe zorg je dat je hond gaat blaffen? Hij blaft immers meestal als het u niet uitkomt en erger nog, hij blaft gewoon door ondanks dat u pogingen doet hem daarmee te laten stoppen. Het is minder moeilijk dan het lijkt. Tenminste, als u een clicker gebruikt.
Uw hond kent de clicker Ik ga er vanuit dat uw hond geleerd en vooral echt begrepen heeft wat een click wil zeggen. Dat hij weet dat als hij een click hoort dat dat betekent dat het gedrag dat hij precies op dat moment liet zien juist uw bedoeling was. Waardoor hij dat gedrag zal gaan herhalen en perfectioneren om meer clicks te verdienen.
Hoor, de bel gaat! Zeg ‘Luid’! U gaat gebruik maken van de conditionering die ongemerkt en onbedoeld heeft plaatsgevonden tussen de voordeurbel en de komst van het bezoek. Eerst reageerde uw hond helemaal niet op het geluid van de voordeurbel, het 4
Hondentherapieën - Martin Gaus
had geen enkele betekenis voor hem. Na verloop van tijd komt het besef dat als de bel gaat u altijd naar de deur loopt en dat er dan iemand bij de deur staat. Meestal zal zo’n iemand binnenkomen, soms praat u met die aanbellende persoon en blijft deze buiten staan. U pakt dan een pakje aan of tekent een brief af. Maar hoe dan ook, de bel en iemand aan de deur hoort blijkbaar samen. De waakhond zal gaan blaffen omdat hij gehoorzaamt aan zijn territoriumdrift en de allemansvriend zal blaffen van opwinding over dat leuke bezoek aan de deur. Beide type honden leren tegelijkertijd ook om naar de voordeur te snellen, de eerste om te verjagen en schrik in te boezemen, de tweede om te begroeten. Maar hoe dan ook, ze blaffen. Na verloop van wat tijd is dat blaffen zo geconditioneerd dat honden ook blaffen als ze buiten aan de deur staan en uzelf belt aan. De reactie is dan net zo oorverdovend en fanatiek als wanneer er echt iemand aan de deur belt. Daar gaat u gebruik van maken. Stap 1. Ga buiten staan, clicker in de hand, heuptasje met lekkers om te belonen erin, hond aan de lijn. Druk op de bel. Uw hond blaft. U wacht even en clickt. Uw hond is verbaasd – dat doet u anders nooit, normaal gesproken bent u geïrriteerd en kijkt u boos naar hem, moppert u of schreeuwt u tegen hem dat hij zijn kop moet houden - en houdt van de pure weeromstuit zijn mond om vervolgens zijn lekkers te komen halen. Of hij doet dat niet uit zichzelf omdat hij met stomheid geslagen is, dan geeft u het hem zelf. Herhaal dat een keer of vier-vijf en stop. Oefen dit een paar keer per dag. Let op: Het zou kunnen dat uw hond zo gefixeerd is op uw click en lekkers dat hij vergeet om te blaffen. Vooral de honden die blaffen van pure pret over het bezoek dat komt zullen sneller ophouden met blaffen omdat zij zich nu op een click verheugen. Van honden die aanslaan als verdediging is de drift daartoe wat hoger. Als uw hond niet blaft, bel dan nog een keer aan. Of hou langer aan. Grote kans dat de conditionering dan alsnog zijn werk doet en de hond blaft. Wees daarop bedacht en click onmiddellijk. En beloon met iets lekkers. Of met het gooien van een leuk speeltje. Net wat uw hond echt waardeert en wat dus als beloning voor het blaffen werkt. Waardoor de hond weer zal gaan blaffen als u zelf aan uw eigen huis aanbelt.
Daar ging het nu even om, dat u er op kunt rekenen dat uw hond dan zal blaffen. Stap 2. U belt aan en zegt onmiddellijk ‘Luid’, wees snel, probeer het blaffen van uw hond een fractie voor te zijn. En click meteen als hij blaft en beloon. Herhaal dat vier a vijf keer en stop. Oefen dat een paar keer per dag. Zo leert uw hond door de voortdurende herhaling van deze oefening een verband te leggen tussen uw woordje ‘Luid’ en zijn blaffen. Na verloop van tijd zult u merken dat uw hond als u samen voor uw voordeur staat u afwachtend van wat gaat gebeuren staan aan te kijken. Hij heeft het kunstje begrepen. Let op: Het kan nu gebeuren dat uw hond inplaats van te blaffen u gaat aankijken.. Hij is in de war, u zegt iets dat niets voor hem betekent, dat leidt hem af. Bel wederom aan, harder, langer en zeg niets. U gaat terug naar stap 1: Click als hij blaft nadat u aangebeld heeft. Stap 3. Nu gaat u de oefening verder uitbouwen. U wilt tenslotte dat uw hond gaat blaffen op uw ‘luid’ zonder dat u hoeft aan te bellen. Het ‘luid’ moet een signaal worden om te gaan blaffen, een commando dus. Breng uw hand naar de bel, zeg ‘Luid’ en wacht af. Grote kans dat uw hond zowel op de beweging van uw hand reageert als op uw woordje ‘Luid’. Dus hij blaft terwijl u niet aanbelt. Click en beloon onmiddellijk maar laat ook door sociale ondersteuning te geven merken dat u het fantastisch vindt. Dus doe vrolijk, jubel. Honden zijn daar dol op, meer nog dan op alleen maar iets lekkers. Herhaal dat vier a vijf keer en stop. Oefen dat een paar keer per dag. Let op: Lukt dit niet, dan gaat u terug naar stap 2! Stap 4. Uw hond reageert nu op uw handgebaar en op het woordje ‘Luid’, hij blaft. U clickt en beloont. Maar u gaat nu uw handgebaar afbouwen, u maakt het kleiner en kleiner. Dus steeds ietsje minder ver richting bel. Net zo lang totdat u als u voor uw eigen voordeur staat samen met uw hond alleen nog maar ‘Luid’ hoeft te zeggen om uw hond te laten blaffen. U clickt en beloont natuurlijk. Herhaal dat vier a vijf keer en stop. Oefen dat een paar keer per dag.
Een handgebaar dat ‘Luid’ betekent U kunt er ook voor kiezen uw handgebaar niet helemaal weg te trainen maar het te handhaven als een Geef ‘Luid’ signaal. U volstaat dan met het verkleinen van het gebaar naar de bel naar een gebaar voor uw borst waarbij u uw arm iets optilt. Dat gebaar is voor uw hond dan het signaal/commando om te blaffen. U kunt het ook combineren met het woordje ‘Luid’. Hou in de gaten dat ze dan altijd samen gebruikt moeten worden om een betekenis voor de hond te hebben. De hond heeft immers niet geleerd dat ze ieder voor zich dezelfde betekenis hebben.
Stap 5. Uw hond reageert nu op het woordje ‘Luid’, zomaar, zonder verdere inwerking. Maar het is nu nog buiten. U wilt dat gedrag ook binnen kunnen oproepen. Daarom gaat u als u zeker weet dat het buiten goed gaat omdat het woordje ‘Luid’ echt een betekenis heeft gekregen (vier van de vijf keer oefenen goed betekent dat de hond de oefening begrijpt), van plaats veranderen. U gaat naar binnen. Laat iemand aanbellen en herhaal de hele procedure van Stap 1 t/m Stap 4. Natuurlijk had u meteen binnen kunnen beginnen maar omdat u dan afhankelijk bent van iemand die voor u aanbelt, is dat niet handig. Dat is een te grote aanslag op uw vriendenkring. Maar uw hond weet nu wat ‘luid’ betekent en daarom zal hij de lessen binnenshuis nu veel sneller begrijpen dan toen u net begon. Misschien blaft hij wel meteen op uw signaal ‘luid’, zelfs zonder dat iemand eerst hoeft aan te bellen. Het is het alleszins waard om dat eerst uit te proberen voor dat u een beroep doet op uw kennissenkring want voor veel honden blijkt die puzzel niet te moeilijk. Stap 6. U heeft het blaffen van uw hond onder controle, hij blaft als u hem daartoe opdracht geeft met het woordje ‘luid’. Oefen dit kunstje – want meer is het niet voor uw hond – regelmatig, op verschillende plekken. Onderhoudt het geleerde door het te belonen met veel gejubel en andere beloningen als lekkers maar misschien ook een leuk spelletje. De clicker is nu niet meer nodig, de clicker is immers alleen bedoeld voor het aanleren van nieuw gedrag en verbeteren van bekend gedrag. Stap 7. Nu het laatste stukje, stop met blaffen. Om uw hond te leren blaffen hoeft u de clicker niet meer te gebruiken. Hij kent dat spelletje nu immers. Dus nu gaat u de clicker Hondentherapieën - Martin Gaus
5
gebruiken om de hond het commando ‘Stil’ te leren begrijpen. U geeft uw hond het commando ‘Luid’ en op het moment dat u het blaffen wil stoppen zegt u ‘Stil’ en clickt. In die volgorde! Herhaal dat een vier a vijf keer en oefen het een paar keer per dag. Stap 8. Na een paar dagen laat u de clicker achterwege, dus u zegt ‘Stil’. Grote kans dat uw hond nu reageert op dat woordje door niet meer te blaffen. Pas dan clickt u! Op deze manier leert uw hond te stoppen met blaffen op uw signaal. Herhaal dat een vier a vijf keer en oefen het een paar keer per dag. Na een week heeft u het stoppen met blaffen onder commando en gebruikt u niet langer de clicker. U gebruikt nu sociale beloningen als vrolijke kreten en een enthousiaste aai. Af en toe wat lekkers mag natuurlijk ook, een weggegooide bal is ook een prima beloning.
Een andere manier Misschien vindt u dit nogal omslachtig en kiest u liever voor een andere weg. Dat kan. U kunt ook uw clicker gebruiken om ‘niet blaffen’ te belonen. U zult dan moeten zorgen zo snel te clicken dat uw hond nog net niet blaft als de bel gaat. Dat vraagt veel aandacht, hulp van mensen om aan te bellen en het zet zich minder makkelijk vast omdat u het gedrag niet onder commando zet maar de gewoonte doorbreekt door het voor te zijn. De kans op terugval is dan groter. Het is echt makkelijker om uw hond te zeggen dat hij moet blaffen als de bel gaat en het dan weer te kunnen stoppen omdat u hem die commando’s goed heeft aangeleerd dan het gedrag helemaal weg te trainen. Maar het kan. Zeker als u er ander gedrag voor in de plaats gaat zetten door dat te belonen. Ga op je plaats bijvoorbeeld.
Als uw hond in de tuin naar van alles blaft of naar mensen die langs uw raam lopen
santen niet meer ziet. Hoewel de kans groot is dat al snel hun voetstappen of schaduw op het raam al voldoende is om hetzelfde gedrag uit te lokken. Beter is dan ook te zorgen dat uw hond zich niet zo verveelt waardoor hij kan gaan soezen omdat hij psychisch voldaan is. Dat bereikt u als uw hond zijn zintuigen kan gebruiken. Zoekspelletjes zijn daartoe prima en de mooie houten denkspelletjes die tegenwoordig te koop zijn doen ook wonderen. Dat zijn spelletjes die u samen speelt en die dus ook de relatie tussen u en uw hond verdiepen. En als u een keer weinig tijd heeft zijn de grote speelballen die ze niet kunnen vastbijten maar wel kunnen rollen door met hun neus er tegen aan te duwen een uitkomst. Vooral gedreven honden zijn dol op die ballen. Als uw tuin niet vol kwetsbare planten staat en uw huis niet vol met snuisterijen is dit voor veel honden het ultieme tijdverdrijf. Ze hebben zich suf gejaagd, vol passie een prooi opgedreven, en gaan helemaal tevreden liggen uitrusten. Voor sommige honden volstaat zo’n kale bal niet en kunt u voedselkubussen gebruiken. Sommige maken een geluidje als ze gerold worden. Menige hond vindt ook dat het einde. Het ligt aan uw incasseringsvermogen hoe lang u dat geluid vol houdt. Maar blaffen om niets, nee, dat doet uw hond in ieder geval niet meer.
Resumerend: Om een hond het hysterische blaffen als de bel gaat af te leren, is het het mooiste om hem te leren blaffen op commando. Dan heeft u namelijk zowel het begin als het einde van het blaffen onder controle, heel prettig. Blaffen om niets, reagerend op iedere beweging langs het tuinhekje of raam, dat is vaak een teken van verveling. Zoekspelletjes en denkspelletjes zorgen dat de hond mentaal voldaan is en gaat liggen rusten. Grote rolballen zijn ook een welkome afleiding. Voedselkubussen zijn een alternatief, al dan niet met een geluidje.
Dit gedrag heeft te maken met territoriumverdediging, dat is waar. Maar veel meer dan dat heeft het te maken met verveling. Een hond die alleen in de tuin is kent die tuin van haver tot gort. Alles wat spannend was heeft hij er al uit verjaagd (kat van de buren, reiger, vogels), ieder geurtje is vertrouwd dus dodelijk saai. Het enige wat gebeurt is dat er af en toe iemand langs loopt. Dus gaat hij daar op reageren. Eerst met een attente blik, dan met een eerste blaf en tenslotte met hysterisch blaffen waarbij uw hond als een bezetene langs uw tuinhek rent of langs uw raam springt. Van uw vensterbank heeft u dan ook alle planten verwijderd. U kunt er voor kiezen uw hond niet meer in de tuin te laten en uw raam dusdanig af te plakken dat uw hond de pas6
Hondentherapieën - Martin Gaus
Hondentherapieën - Martin Gaus
7
dviescen t &A
rum
Trainings -
H on de
Heeft u vragen in het algemeen, onduidelijkheid over de in te zetten begeleiding, over gedrag van ch ol en ns uw hond dat u niet begrijpt, kortom, zit u ergens mee, schroom dan niet om een beroep te doen op de kennis van de Martin Gaus Hondenscholen. Er zit er vast wel een bij u in de buurt. Martin Gaus Hondenscholen zijn professionele hondenschoMartin Gaus len die aangepaste begeleiding bieden in diverse levensstadia, van pup tot volwassen hond. Ze bieden een veelheid aan ondersteuning, vanaf puppycursussen, basiscursussen, hondensporten tot en met het individueel bijstellen van probleemgevend gedrag van de volwassen geworden hond. De Martin Gaus Hondenscholen zijn onderdeel van een franchiseorganisatie waarbij constante bijscholing de garantie biedt voor recente kennis. Voor een Martin Gaus Hondenschool bij u in de buurt kunt u terecht op onze site. Voor Nederland is dit www.martingaushondenscholen.nl en voor België www.martingaushondenscholen.be
Voor een intensievere begeleiding voor complex probleemgedrag kunt u uiteraard ook terecht op Martin Gaus het moederbedrijf in Lelystad. U kunt daartoe een gedragsspreekuur boeken. Tijdens dat gedragsspreekuur wordt eerst het gedrag van uw hond helder in kaart gebracht waarna een op uw probleem toegespitste gedragstest duidelijkheid geeft over de interne motivaties van uw hond. Dat te samen leidt tot een begeleidingsadvies. Dit advies wordt met u in de praktijk geoefend en tegelijk op schrift gesteld om thuis na te lezen. Nazorg en individuele begeleiding kunnen u helpen het advies ook in de praktijk makkelijker toe te passen. Voor een afspraak voor een gedragsspreekuur in Lelystad belt u: 0320 22 95 60
www.martingaus.nl
