Honden Therapieën HELEMAAL NIET BLIJ MET OUD EN NIEUW
Martin Gaus
Voorwoord Martin Gaus Dit is een boekje met maar een bedoeling: U te helpen een betere relatie met uw hond op te bouwen. Natuurlijk bent u dol op uw hond en waarschijnlijk ziet u uw hond als een lid van het gezin. U beseft dat uw hond rechten heeft op een goed en waardevol leven en dat juist u daar verantwoordelijk voor bent omdat uw hond nu eenmaal bij u woont. U beseft ook dat u verantwoordelijk bent voor het gedrag van uw hond, ook als onze drukke maatschappij gedrag van hem eist dat niet automatisch bij alle honden past. Honden hebben door onze selectieprocedures en daarop gerichte fok-programma’s gespecialiseerde taken gekregen. Herders werden zelfstandige bewakers van het vee en van erf en goed en zijn daardoor geen allemansvrienden. Jachthonden zijn bedoeld om samen te werken met een jager maar vaak resulteert dat in een ongewenste plezierjacht in hun eentje. En terriërs zijn bewust gefokt met een laagontwikkelde bijtrem, lage provocatiedrempel en hoge pijngrens die hen heel geschikt maakte om de strijd aan te gaan met venijnig wild of stieren en zelfs honden. Terriërs zijn daardoor vaak zeer luidruchtig, raken sneller betrokken bij felle vechtpartijen met soortgenoten en kunnen bezeten kattenjagers zijn. Dat is allemaal des honds maar in een overvolle maatschappij zijn die eigenschappen eerder een nadeel dan een voordeel. Ze worden niet getolereerd en daarom is het uw plicht uw hond te begeleiden naar gedrag dat wel gepast wordt geacht. Vaak lukt dat doordat u buiten een gerichte begeleiding van het probleemgevende gedrag de hond quality-time biedt waarmee ik bedoel dat hij een paar uur per week die dingen mag doen waar zijn hart ligt.
Colofon Martin Gaus Hondentherapêën is een uitgave van Martin Gaus Dierenhotel Lelystad bv, Martin Gaus Geleide- & Hulphonden bv en Martin Gaus Hondenscholen bv. Eindredactie Tamara Gaus Redactie Helly Gaus Serge Gaus Vormgeving/Beeldbewerking/Foto cover studio vandenberg, Hem Foto’s Martin Gaus Michel Grollé fotostudio
© 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever wenden. 2
Hondentherapieën - Martin Gaus
Daar gaat dit boekje over, het helpt u het gedrag van uw hond te begrijpen en waar nodig bij te sturen. Het vertelt u vanuit welke motivatie het ongewenste gedrag is ontstaan, welke invloeden u zelf op het ontwikkelen van dat gedrag heeft gehad en hoe u door op een andere manier invloed uit te oefenen dat ongewenste gedrag weer kunt bijsturen naar gewenst gedrag. Dat doet u niet door de boeman uit te hangen maar door de consequenties van het gedrag van uw hond heel bewust te beïnvloeden en aan te sturen. Want zo werkt leren en zo wordt uw hond de kameraad die u voor u zag toen u hem uit koos. Het gaat niet vanzelf, u zult opnieuw fouten maken, uw hond zal af en toe terugvallen in zijn ongewenste gedrag maar dat maakt allemaal niets uit. De aanhouder wint, zorg gewoon dat u dat bent. Door dit boekje te lezen en de adviezen toe te passen lukt u dat absoluut. U blij, uw hond blij. Hondentherapieën - Martin Gaus
3
HELEMAAL NIET BLIJ MET OUD EN NIEUW Wat te doen bij vuurwerkangst (training en medicatie) Terwijl wij het Oude jaar uitknallen en het Nieuwe jaar enthousiast begroeten om de nieuwe kansen die we weer krijgen, liggen vele honden te trillen van ellende. Voor hen is het feest van vernieuwing een ware hel. U kunt dat voor uw hond veranderen. Het is als het een beetje mee zit zelfs mogelijk uw hond te laten kwispelen als het vuurwerk losbarst. Maar dan moet u wel al beginnen in augustus! Het lijkt u waarschijnlijk hoogst onwaarschijnlijk dat uw hond vrolijk wordt als het buiten een groot kabaal is van zevenklappers, gillende keukenmeiden, rotjes en niet te vergeten het Chinese vuurwerk waar nooit een einde aan lijkt te komen. Toch kan dat met een speciale manier van trainen waarbij het de bedoeling is dat uw hond een andere emotie krijgt bij het horen van knallen. Het gaat er dus niet zozeer om het gedrag van uw hond te veranderen. Dat kan ook namelijk. U kunt uw hond bijvoorbeeld leren in een bench of andere ruimte te gaan liggen als het kabaal losbarst maar dat lost de angst voor het lawaai niet echt op. Het geeft uw hond wel het gevoel dat hij een beetje grip op zijn angst heeft omdat hij weet wat hem te doen staat. Dat geeft hem een gevoel van veiligheid maar de angst zelf blijft. Of neemt zelfs in de loop van de tijd steeds een beetje toe. Daarom is het beter om zijn stemming, zijn emoties te veranderen. Gedragsonderzoekers zijn soms rare mensen omdat ze er best veel voor over hebben om maar te kunnen onderzoeken hoe het ontwikkelen van gedrag werkt. Zo was er ook een onderzoek naar het ontwikkelen van angst. Er was een jongetje dat dol was op muizen. Hij was aan ze gewend en vond ze grappig. Dat jongetje werd in een speciale ruimte gezet waarin iedere keer een muisje werd binnen gelaten. Het jongetje reageerde dan opgetogen, hij lachte en klapte in zijn handjes. Maar toen veranderde de situatie rond het 4
Hondentherapieën - Martin Gaus
binnenkomende muisje. Zo gauw het muisje binnenkwam klonk er een hele harde knal waar William zich kapot van schrok. Hij zette het hevig op een huilen. Nadat het jongetje van zijn schrik was bekomen en zich weer zat te verheugen op de komst van een muisje, klonk er weer een enorme knal toen het muisje binnen kwam. William was weer in diepe tranen en liet zich nauwelijks troosten. Toen William nog een paar keer had meegemaakt dat de komst van een muisje gepaard ging met een afschuwelijk lawaai waar hij heel bang van werd, vond William muisjes niet meer leuk. Zo gauw hij een muisje zag binnenkomen raakte hij over zijn toeren en zette het op een krijsen. William was in een paar leersessies doodsbang voor muizen geworden. De gedragsonderzoekers vonden dat bere-interessant maar ze waren met dat gegeven nog niet klaar. Ze wisten nu weliswaar dat een leuk muisje kon veranderen in een vreselijk momster in de belevenis van een klein jongetje als het muisje maar met een hevige schrikervaring werd gecombineerd waardoor er een associatie tussen het muisje en de schrik ontstond maar ze waren vervolgens ook geïnteresseerd in de vraag of William muizen weer wel leuk zou kunnen gaan vinden. Daarom werd in de volgende proef geen gebruik meer gemaakt van nare geluiden maar van lekkere ijsjes. Iedere keer als er een muisje binnen kwam, kreeg William een ijsje. De eerste paar keren moest hij daar niets van hebben omdat hij alleen maar vreselijk kon huilen als het muisje binnen kwam. Maar na verloop van tijd werd hij toch een beetje geïnteresseerd in het ijsje en na ettelijke keren meegemaakt te hebben dat er na een muisje ook een ijsje te snoepen was, ebde zijn angst weg. Uiteindelijk was William weer net zo blij als er een muisje binnen kwam als eerst. Muisjes waren niet langer meer het signaal naar schrik maar naar iets lekkers. Er was een ander verband gelegd, een nieuwe associatie die de oude overschaduwde. Zo gaan we ook de angst voor knallen van uw hond wegtrainen. Als dat lukt is William in ieder geval niet voor niets zo bang gemaakt.
Speel vuurwerk na Neem een CD met allerlei verschillende vuurwerkgeluiden en een DVD met geluiden en beeld van vuurwerk. Begin met de CD met vuurwerkgeluiden. Zorg voor de lekkerste
hapjes of de leukste speeltjes waar uw hond gek op is. Speeltjes hebben de voorkeur omdat uw hond dan in actie is. Dat maakt het voor hem makkelijker om zijn angst te overwinnen dan wanneer hij alleen maar lekkers krijgt toegestopt. Een afwisseling van beide werkt ook goed. Zet de CD op zijn aller zachtst, net zo dat uzelf het maar net hoort. Begin onmiddellijk met uw hond te spelen met zijn favoriete speeltje. Doe daar een trekspelletje met hem mee. Trekspelletjes liggen in het verlengde van het met elkaar verscheuren van een gezamenlijk gevangen prooi en dergelijke spelletjes geven vrijwel iedere hond een diep gevoel van vervulling. Doe dat een paar keer achter elkaar maar hou het steeds kort. Oefen een paar keer per dag op dat lage geluidsniveau. Doe dat een dag of twee a drie achter elkaar. Doe vrolijk, maak er echt een feestje van. De oefening op dit niveau is klaar als uw hond bij het horen van dat hele zachte geluid u verrukt aankijkt van ‘Zullen we’? Dan is het weliswaar hele zachte lawaai niet langer het signaal naar schrik en angst maar naar iets leuks. Dat is het begin van een geslaagde ommekeer! U kunt nu de sterkte van het geluid ietsje verhogen. U oefent weer precies hetzelfde als hier voor maar nu met het ietsje hardere geluid. Denk erom dat het geluid niet zo sterk mag zijn dat uw hond bang wordt en van angst niet meer durft te spelen. Een angstige hond neemt geen lekkers aan en kan niet spelen dus als u dat overkomt weet u dat het geluid te hard staat. U gaat meteen terug naar het vorige geluidsniveau en oefent opnieuw op dezelfde manier. U kunt steeds het niveau ietsje verhogen als uw hond u vrolijk aankijkt , vol verwachting voor het spelletje. Op deze manier is het binnen een week of twee goed mogelijk de signaalwaarde van het geluid van vuurwerk zo te veranderen dat uw hond zich juist vrolijk maakt als hij dat geluid hoort inplaats van zich in een zenuwcrisis stort. U kunt ook andere gezinsleden bij de therapie inschakelen door ook hen meteen na het starten van de CD met de hond te laten spelen. Of vrolijk en raar te doen. Zaak is dat niemand de hond meewarig bekijkt, lawaai is leuk dus is iedereen vrolijk! U kunt ook de CD aanzetten en meteen daarna een geliefd gezinslid binnen laten komen. Ook dan wordt de prikkelwaarde van het lawaai veranderd. Het betekent niet langer angst maar het betekent dat er iets leuks staat te gebeuren, in dit geval dus dat er een gewaardeerd gezinslid thuis komt. Uiteraard dient u dit ook een aantal keren te herhalen, een associatie ontstaat alleen door herhaling van de twee opeenvolgende prikkels. U zult opmerken dat anders dan bij het jongetje William het
niveau van het geluid langzaam wordt opgevoerd terwijl bij William de muizen gewoon als zichzelf zeg maar binnen kwamen. Door de beangstigende prikkel steeds op zo’n laag niveau aan te bieden dat de hond zich nog kan ontspannen en dus kan spelen en lekkers kan aannemen, maakt men het de hond een stuk makkelijker om zijn stemming over het onweer te veranderen. Vooral bij angst wordt de beangstigende prikkel steeds op zo’n laag niveau aangeboden dat de hond zich kan ontspannen en van daaruit stapje voor stapje heel langzaam versterkt. Daarom is het ook zo belangrijk dat u echt rekening houdt met de individuele gevoeligheid van uw hond. Waar de ene hond het geluid alleen kan aanhoren als het fluisterzacht zacht, kan een andere hond op een hardere sterkte beginnen. Het is dus belangrijk om de angstsignalen van toenemende angst van uw hond goed waar te nemen en op de juiste waarde in te schatten om vervolgens de niveausterkte van het onweer daar op af te stemmen.
Vuurwerk en lichtflitsen Na het oefenen met de CD en het juiste effect ervan, is het tijd om met de DVD te oefenen. Vuurwerk maakt immers niet alleen lawaai maar geeft ook lichtflitsen. Hoewel het niet hetzelfde is als de lichtflitsen buiten, heeft het bij de meeste honden toch behoorlijk impact. Hou het geluid van de DVD laag en reageer verder net zo als toen u alleen de CD nog gebruikte. Ga niet te snel, twee dagen op hetzelfde niveau oefenen, een paar keer per dag, geeft de meeste kans van slagen. Ga pas verder als uw hond u vol verwachting over de komende pret aankijkt. Zolang uw hond dat nog niet doet, is de innerlijke beleving van de hond over het onweer nog niet genoeg veranderd!
U heeft genoeg tijd als u nu begint! Als u nu al begint heeft u grote kans dat uw hond tegen de tijd dat het Oud en Nieuw is, al die lawaaiprikkels prima kan doorstaan en er zelfs van kan genieten. Zaak is voorbereid te zijn op onverwachte knallen tijdens de dagen voor Oud en Nieuw en speeltjes en lekkers onmiddellijk voor het grijpen te hebben. Het mag officieel niet maar er zijn altijd wel mensen die gewoon niet kunnen wachten met feestvieren en hun vreugdevuur voortijdig afsteken. Wees daar dus op bedacht. Het is jammer als uw hond terugvalt omdat u niet voorbereid was en niet kan reageren zoals noodzakelijk is. Start de training nu, u heeft nog genoeg weken om uw inspanningen bekroond te zien!
Gezamenlijk op les is geen goede keuze! Sommige hondenscholen geven vuurwerktraining in groepsverband. Omdat iedere hond zijn eigen specifieke Hondentherapieën - Martin Gaus
5
niveau van angst heeft, is dat geen goede manier. Vaak doet het meer kwaad dan goed. De individuele hulp van een gedragstherapeut is wel handig als u niet helemaal zeker van uzelf bent.
Pilletje tegen vuurwerkangst Misschien heeft u geen tijd om zo met uw hond te oefenen of u gelooft er gewoon niet in. Dan kan medicatie uw hond helpen om het Oud en Nieuw feest te overleven. Het is dan wel zaak het juiste middel te gebruiken. Een veel gebruikt medicijn is Vetranquil dat als werkzame stof acepromazine bevat. Ook Calmivet en Sedaline bevatten die stof. De meeste honden lijken er rustiger van te worden omdat ze gaan liggen en minder piepen en hijgen. Wel verliezen ze de controle over hun lichaam, ze lijken dronken als ze (nog) lopen. Daarom is het noodzakelijk ze bij scherpe objecten en trappen weg te houden, soms lastig maar meestal wel te realiseren. Verschillende gedragsonderzoekers zijn er echter van overtuigd dat door deze medicatie de geluidsgevoeligheid bij honden groter wordt. Geen prettige bijwerking voor een hond die bang voor knallen is. Diazepam (Valium) is ook een medicijn dat helpt bij acute angst. Ook dit middel versuft maar het heeft die bijwerking van Vetranquil niet. Bovendien blijven de meeste honden ook gewoon wakker. De dosering varieert per hond. Sommige honden worden er juist opgewonden van, daarom moet dit middel bij honden met agressieproblemen extra voorzichtig gegeven worden. Een vrij nieuw middel op de markt is Telizen, een middel dat voor dat de feestvreugde losbarst al gegeven wordt. Telizen is geen versuffend middel, dus uw hond (of kat) gaat er niet van slapen. Bij niet te controleren fobische angst kan Telizen worden gecombineerd met sedativa. Telizen geeft de hersenen het signaal ‘ontspannen’ waardoor een rustgevend effect wordt verkregen. De inwerking van de angstaanjagende knallen wordt hierdoor verminderd.
Resumerend: Angst voor vuurwerk is het beste te bestrijden als de emotie over vuurwerk verandert. Dat kan men bewerkstelligen door het geluid van het vuurwerk op een laag niveau aan te bieden en vervolgens met de hond te gaan spelen, afgewisseld met heerlijke hapjes. Pas als de hond u aankijkt met een vrolijk gezicht over wat er verder gaat komen als hij het geluid van het vuurwerk hoort, kunt u de sterkte van het geluid iets verhogen. Na de CD met alleen geluiden van verschillende soorten vuurwerk oefent u met de DVD waar ook lichtflitsen op staan. De sterkte van de lichtflitsen kan men moeilijk dempen, soms helpt het om een gordijn voor het scherm te hangen dat de felheid van het licht iets tempert. Als men het niet ziet zitten om zo met de hond te trainen en het probleem echt op te lossen, kan men bij de dierenarts passende medicatie aanvragen. Er zijn verschillende middelen, het is handig om van te voren het effect ervan uit te proberen.
Als uw hond erg angstig is, is het aan te raden het door uw dierenarts aanbevolen middel van te voren uit te proberen zodat u met Oud en Nieuw niet voor verrassingen staat!
6
Hondentherapieën - Martin Gaus
Hondentherapieën - Martin Gaus
7
dviescen t &A
rum
Trainings -
H on de
Heeft u vragen in het algemeen, onduidelijkheid over de in te zetten begeleiding, over gedrag van ch ol en ns uw hond dat u niet begrijpt, kortom, zit u ergens mee, schroom dan niet om een beroep te doen op de kennis van de Martin Gaus Hondenscholen. Er zit er vast wel een bij u in de buurt. Martin Gaus Hondenscholen zijn professionele hondenschoMartin Gaus len die aangepaste begeleiding bieden in diverse levensstadia, van pup tot volwassen hond. Ze bieden een veelheid aan ondersteuning, vanaf puppycursussen, basiscursussen, hondensporten tot en met het individueel bijstellen van probleemgevend gedrag van de volwassen geworden hond. De Martin Gaus Hondenscholen zijn onderdeel van een franchiseorganisatie waarbij constante bijscholing de garantie biedt voor recente kennis. Voor een Martin Gaus Hondenschool bij u in de buurt kunt u terecht op onze site. Voor Nederland is dit www.martingaushondenscholen.nl en voor België www.martingaushondenscholen.be
Voor een intensievere begeleiding voor complex probleemgedrag kunt u uiteraard ook terecht op Martin Gaus het moederbedrijf in Lelystad. U kunt daartoe een gedragsspreekuur boeken. Tijdens dat gedragsspreekuur wordt eerst het gedrag van uw hond helder in kaart gebracht waarna een op uw probleem toegespitste gedragstest duidelijkheid geeft over de interne motivaties van uw hond. Dat te samen leidt tot een begeleidingsadvies. Dit advies wordt met u in de praktijk geoefend en tegelijk op schrift gesteld om thuis na te lezen. Nazorg en individuele begeleiding kunnen u helpen het advies ook in de praktijk makkelijker toe te passen. Voor een afspraak voor een gedragsspreekuur in Lelystad belt u: 0320 22 95 60
www.martingaus.nl
