Honden Therapieën CONTROLE, CONTROLE, CONTROLE!!
Martin Gaus
Voorwoord Martin Gaus Dit is een boekje met maar een bedoeling: U te helpen een betere relatie met uw hond op te bouwen. Natuurlijk bent u dol op uw hond en waarschijnlijk ziet u uw hond als een lid van het gezin. U beseft dat uw hond rechten heeft op een goed en waardevol leven en dat juist u daar verantwoordelijk voor bent omdat uw hond nu eenmaal bij u woont. U beseft ook dat u verantwoordelijk bent voor het gedrag van uw hond, ook als onze drukke maatschappij gedrag van hem eist dat niet automatisch bij alle honden past. Honden hebben door onze selectieprocedures en daarop gerichte fok-programma’s gespecialiseerde taken gekregen. Herders werden zelfstandige bewakers van het vee en van erf en goed en zijn daardoor geen allemansvrienden. Jachthonden zijn bedoeld om samen te werken met een jager maar vaak resulteert dat in een ongewenste plezierjacht in hun eentje. En terriërs zijn bewust gefokt met een laagontwikkelde bijtrem, lage provocatiedrempel en hoge pijngrens die hen heel geschikt maakte om de strijd aan te gaan met venijnig wild of stieren en zelfs honden. Terriërs zijn daardoor vaak zeer luidruchtig, raken sneller betrokken bij felle vechtpartijen met soortgenoten en kunnen bezeten kattenjagers zijn. Dat is allemaal des honds maar in een overvolle maatschappij zijn die eigenschappen eerder een nadeel dan een voordeel. Ze worden niet getolereerd en daarom is het uw plicht uw hond te begeleiden naar gedrag dat wel gepast wordt geacht. Vaak lukt dat doordat u buiten een gerichte begeleiding van het probleemgevende gedrag de hond quality-time biedt waarmee ik bedoel dat hij een paar uur per week die dingen mag doen waar zijn hart ligt.
Colofon Martin Gaus Hondentherapêën is een uitgave van Martin Gaus Dierenhotel Lelystad bv, Martin Gaus Geleide- & Hulphonden bv en Martin Gaus Hondenscholen bv. Eindredactie Tamara Gaus Redactie Helly Gaus Serge Gaus Vormgeving/Beeldbewerking/Foto cover studio vandenberg, Hem Foto’s Martin Gaus Michel Grollé fotostudio
© 2011 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten van derden zo goed mogelijk te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich tot de uitgever wenden. 2
Hondentherapieën - Martin Gaus
Daar gaat dit boekje over, het helpt u het gedrag van uw hond te begrijpen en waar nodig bij te sturen. Het vertelt u vanuit welke motivatie het ongewenste gedrag is ontstaan, welke invloeden u zelf op het ontwikkelen van dat gedrag heeft gehad en hoe u door op een andere manier invloed uit te oefenen dat ongewenste gedrag weer kunt bijsturen naar gewenst gedrag. Dat doet u niet door de boeman uit te hangen maar door de consequenties van het gedrag van uw hond heel bewust te beïnvloeden en aan te sturen. Want zo werkt leren en zo wordt uw hond de kameraad die u voor u zag toen u hem uit koos. Het gaat niet vanzelf, u zult opnieuw fouten maken, uw hond zal af en toe terugvallen in zijn ongewenste gedrag maar dat maakt allemaal niets uit. De aanhouder wint, zorg gewoon dat u dat bent. Door dit boekje te lezen en de adviezen toe te passen lukt u dat absoluut. U blij, uw hond blij. Hondentherapieën - Martin Gaus
3
CONTROLE, CONTROLE, CONTROLE!! Hinderlijk gedrag als voor uw voeten lopen, omverlopen, aanblaffen, aandacht afdwingen, tegen u opspringen, is vaak het begin van probleemgedrag. Heeft u ook zo’n hond die onbereikbaar blijft, wat u ook doet. Lijkt hij niet te kunnen leren, maar denkt u van binnen dat hij misschien wel helemaal niet wil leren. Moppert u, beloont u, maar lijkt niets te beklijven? Is uw hond vaak druk, blafferig, opgewonden, onrustig, hijgerig en bovenal dwingend aanwezig? Dat laatste is de kern van het probleem en is kenmerkend voor de motivatie tot het gedrag, uw hond wenst hoe dan ook controle te houden. Over zijn leven dus over uw leven. En liefst over alles wat er rond hem gebeurt. Daarom heeft zo’n hond het ook hartstikke druk en is hij voortdurend opgefokt. Hij loopt zichzelf voorbij terwijl hij voor de voeten loopt. Letterlijk en figuurlijk!
Hij is zo lief en toch worden we gek van hem Hoe vaak wij niet horen dat een hond echt heel lief is, dat hij dol is op mensen, het echt heerlijk vindt als er visite is, dat hij gek is op alle gezinsleden maar tegelijk ook horen dat men een beetje gek van hem wordt, het lijkt haast schering en inslag. Nou komen mensen natuurlijk ook bij ons omdat ze problemen hebben met het gedrag van hun hond, de echte probleemloze lieverdjes zien we niet of nauwelijks. Maar het probleem wat hier aangekaard wordt blijkt voor een eigenaar heel moeilijk te begrijpen. Men voelt wel dat er ergens iets niet klopt maar wat, daar krijgt men geen vinger achter. 4
Hondentherapieën - Martin Gaus
Laat maar, ik regel het wel! Er zijn van die honden die in hun hoofd een beetje goden zijn, ze voelen zich het centrum van alles, onderdeel van alles en vooral verantwoordelijk voor alles wat er rond hen gebeurt. Dat klinkt misschien niet ernstig maar in feite is dat het wel. Want het leven met zo’n hond is niet eenvoudig. Ten eerste omdat het gedrag erger wordt als men het probeert te doorbreken. Ten tweede omdat het gedrag ook erger wordt als men het laat gaan. En ten derde omdat als men de hond echt de mogelijkheid neemt zo veel invloed uit te oefenen dus zo hinderlijk aanwezig te zijn, iedere vezel in zich lijf zich daartegen verzet. En dan komen zijn ware bedoelingen naar boven, de hond blijkt een dictator die geen inmenging in zijn regelgeving accepteert.
Onzekerheid over de eigen status zorgt voor dictatorgedrag Een dictator heeft de macht maar dat geldt ook voor de bezielende eigenaar van een bedrijf. Het verschil tussen de twee is dat de dictator – en menig eigenaar van een bedrijf gedraagt zich als een dictator – medewerking moet afdwingen, steeds in de gaten moet houden dat er gedaan wordt wat hij gezegd heeft en dat hij beducht is voor roddel en zijn gezag ondermijnende acties terwijl de inspirerende eigenaar zich verzekerd heeft van toegewijde medewerkers die zijn visie ondersteunen en als vanzelfsprekend dienen. Een dictator word je als niet door je medewerkers een leidende status krijgt toebedeeld maar als je je die zelf hebt toebedacht. Of als je die hebt toebedeeld gekregen door iemand die de leiding heeft en heeft bedacht dat zo’n leidende functie ook wel iets voor jou is. Terwijl je daar zelf misschien niet zo zeker van bent maar je collega’s al helemaal niet. Dan zit je in de positie waarin je voortdurend medewerking moet bevechten. Je moet alles in de gaten houden omdat je er niet op kunt vertrouwen dat jouw plannen worden uitgevoerd. De hond die bol staat van zelfvertrouwen en werkelijk stabiel is, kan best een hoge status binnen een gezin bezetten maar heeft het helemaal niet nodig om op zijn strepen te staan. Hij voegt zich makkelijk in het overkoepelende be-
lang en past zijn gedrag aan dat belang aan. Maar de hond die psychisch niet in balans is maar wel het idee heeft dat hem een hoge positie toekomt, die zal alles uit de kast halen om alles naar zijn hand te zetten, zo’n hond bemoeit zich met alles en iedereen, zo’n hond wordt de dictator. Als dat u overkomt, bent u nog niet jarig. Daarom is het belangrijk de eerste symptomen te herkennen en vooral ook te onderkennen dat er een probleem kan komen en dat het daar aan het ontstaan is.
Herken de symptomen Hoewel de symptomen heel duidelijk zijn als de hond ergens tussen de twee en drie jaar is, maar ook al bij de pubertijdleeftijd van rond de negen maanden zichtbaar kunnen zijn, vertoont de nog jonge hond vaak ook al trekjes die een aanwijzing kunnen zijn dat hij vooral op eigen gewin uit is en zich weinig laat gelegen aan de belangen van zijn omgeving. Maar dan zijn ze nog subtiel en het is moeilijk om in te schatten waar het het normale uitproberen betreft, het leeftijdsgebonden opstandige gedrag of waar het een signaal is waar een uitroepteken bij moet komen. Het gaat er om dat u het ziet en u realiseert wat het wellicht kan betekenen. U denkt: Mijn hond is hartstikke blij als ik thuiskom. Maar: Uw hond bepaalt uw bewegingsruimte Hij springt tegen u op, hij springt hoog, hij springt hard. Hij kan daar bij blaffen, hard en diep. Naarmate de hond meer zelfvertrouwen heeft en meer zeker is van wat hij wil, verschuift de plaats waarop hij dat gedrag laat zien steeds wat verder naar voren van uw eigen lichaam. Hoe meer een hond in front van u is, hoe rechter zijn lijf is vanaf zijn staart naar zijn hoofd bekeken, hoe rechter zijn lichaamshouding naar u is, hoe sterker is zijn motivatie om u te controleren. Want dat is wat hij doet! Hij is helemaal niet blij u te zien, hij is zijn leven dus uw bewegingen aan het controleren. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond is zo blij dat hij rond mij heen blijft dansen Maar: Uw hond bepaalt uw bewegingsruimte Vaak blijft de hond voor u uit lopen, af en toe tegen u op springend, overdwars de ruimte blokkend, zodat u niet gewoon kunt doorlopen maar uw pas moet inhouden of zelfs moet stilstaan en gewoon maar moet wachten totdat de hond verder loopt en iets opzij gaat. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond komt gezellig bij me zitten Maar: Uw hond bepaalt uw bewegingsruimte De hond komt naast u liggen, gezellig aan uw voeten. Hij
ligt tegen uw voeten aan of op uw voeten, soms met zijn hoofd, soms met zijn achterlijf. Of hij komt bij u zitten, hij hangt tegen uw benen aan of wriemelt zich tussen uw benen, met zijn gezicht naar u toe of met zijn rug naar u toe. Of uw hond gaat vlak voor u liggen, een metertje of anderhalf van u vandaan. Als uw hond bezig is u te controleren merkt u dat aan dat hij ook onmiddellijk opstaat als u opstaat maar dat hij niet gewoon voor u opzij gaat maar half of helemaal voor u gaat lopen zodat u (haast) over hem struikelt. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond volgt me overal, hij is dol op me Maar: Uw hond bepaalt uw bewegingsruimte De hond loopt overal met u mee door het huis en gaat bij u liggen of zitten zoals hierboven is beschreven. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond slaapt of ligt lekker rustig, ik loop even om hem heen Maar: Uw hond bepaalt uw bewegingsruimte Uw hond gaat pontificaal zomaar ergens gaat liggen en daar ook blijft liggen, midden op een looppad. Hij gaat niet voor u opzij, hij ziet u niet eens of hij is in diepe slaap. Maar niet heus! Zo diep slapen honden niet, hij weet heel goed dat u daar bent maar dat interesseert hem niets zo lang u maar rekening met hem houdt dat hij daar ligt. Hij bepaalt waar u loopt. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond vindt het een onaangenaam gevoel als ik hem kam, zijn poten schoon maak of zijn oren wil controleren. Maar: Uw hond bepaalt uw gedrag dus wat u wel of niet met hem doet. Zijn eigen ego telt. Uw hond vindt het niet goed als u hem verzorgt, hij loopt weg, worstelt zich los. Het kan zijn dat hij dreigt door al grommend zijn lippen op te trekken. Het gaat er helemaal niet om dat het onaangenaam is wat u doet want dat is het namelijk helemaal niet. Uw hond wenst het niet met maar een reden, hij bepaalt wat u met hem doet. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond is zo blij dat hij mee uitgaat, daarom danst en springt hij al blaffend om me heen. Hij is zo opgewonden over het uitje Maar: Uw hond bepaalt uw gedrag dus wat u wel of niet met hem doet. Zijn eigen ego telt. Uw hond springt weg zodat u hem niet goed kunt aanlijnen. Hij blaft om u op te jutten en snel te zijn en/of hij blaft uit frustratie omdat hij beseft dat hij uiteindelijk toch aangelijnd Hondentherapieën - Martin Gaus
5
zal worden. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond vindt zo’n hoofdband afschuwelijk daarom accepteert hij hem niet Maar: Uw hond bepaalt uw gedrag dus wat u wel of niet met hem doet. Zijn eigen ego telt. Uw hond trekt als een lier en u wilt dat gedrag doorbreken met een hoofdband. Uw hond deinst weg en als u die band na veel gespartel en gedoe heeft omgekregen springt uw hond met zijn snuit tegen u op, zwaait wild met zijn hoofd heen en weer, trekkend aan de lijn, bijt in de lijn, schuift zijn snuit wild over de grond, wringt zijn hoofd tussen uw benen. Dat alles heeft niets met de hoofdband zelf te maken maar veel meer met uw overwicht, de grip die u met zo’n bang heeft op het gedrag van de hond. Hij accepteert uw kunstmatige overwicht op zijn gedrag absoluut niet. Controle dus statusbevestiging, daar gaat het nu om. U denkt: Mijn hond is zo blij om uit te gaan dat hij mij pardoes omver rent Maar: Uw hond respecteert uw persoonlijke zone niet, zijn eigen ego telt Als de hond aan uw gedrag ziet dat u van plan bent een wandeling te gaan maken, stormt hij al vast naar de deur, hij rent ‘door u heen’ of stoot u onbesuisd opzij. Het is best mogelijk dat uw hond niet anders geleerd heeft dus denkt dat dit normaal is maar een feit is dat honden onderling dit niet van een ondergeschikte tolereren en een ondergeschikte de persoonlijke ruimte van een meerdere zonder nadenken respecteert. Dit gebeurt onder honden niet zonder dat er schermutselen of zelfs vechtpartijen ontstaan. Een ding is zeker, het gebeurt nooit per ongeluk. U kunt dit vergelijken met ons gedrag in een nauwe ruimte met meer mensen. Botst u allemaal tegen elkaar aan? Nee, het is juist zo opvallend dat dat niet gebeurt. En als het een keer wel gebeurt is het hoogst onaangenaam en intimiderend. Het maakt op zijn minst nogal wrevelig. Dus als uw hond uw persoonlijke ruimte niet respecteert zegt dat op zijn minst iets over de statusverhouding tussen u en de hond. Hij houdt de controle dus het gaat wederom om statusbevestiging. U denkt: Mijn hond heeft zo’n plezier, hij heeft me gewoon niet in de gaten Maar: Uw hond heeft geen respect voor uw lijf en leden. Zijn eigen ego telt. Honden rennen nooit zo maar per ongeluk hun eigenaar om, ze rennen nooit zo maar per ongeluk in knieholten. Het is een duidelijk signaal dat uw hond u figuurlijk niet ziet staat. Het zegt iets over de statusverhouding tussen u en de hond. 6
Hondentherapieën - Martin Gaus
U denkt: mijn hond is zo enthousiast over ons trekspelletje dat hij per ongeluk mijn vingers te pakken heeft. Maar: uw hond heeft geen respect voor uw lijf en leden. Zijn eigen ego telt. Honden moeten van jongsaf aan leren dat ons lijf en leden taboe zijn. Er zijn honden die van nature zo zacht en bescheiden zijn - andere woorden voor onderworpen – dat de aantasting van de persoonlijke zone helemaal niet in hun systeem zit. Maar de flinkere jongens maken al snel een machtstrijd van dergelijke spelletjes, al helemaal als ze niet volgens bepaalde spelregels gespeeld worden en daar hoort het ‘per ongeluk’ raken van de handen bij. Als uw hond uw persoonlijke ruimte niet respecteert zegt dat op zijn minst iets over de statusverhouding tussen u en de hond. Hij houdt de controle dus het gaat wederom om statusbevestiging.
precies waarom u op dat moment het gevoel heeft, is er reden om deskundig advies in te winnen. Vaak is er nog van alles aan het gedrag van de hond te veranderen door zijn status voor hem helderder te krijgen. Maar dat vraagt een speciale aanpak waar geen straf als dreigen met slaan, schreeuwen of anders corrigeren in hoort. Want dan lokt u gedrag uit waar niemand mee geholpen is omdat er agressie om de hoek komt kijken. Mocht uw hond ook veel van het besproken gedrag vertonen en er soms bij grommen of misschien zelfs bijten, dan is het de hoogste tijd om professionele hulp in te roepen! Om uw hond en u zelf te beschermen tegen mogelijke ongelukken!
Resumerend: Een gerichte training tegen baknijd is zinvol als een hond meer problemen vertoont of/en als het probleem niet al te heftig is. De training bestaat uit fases van een week, waarbij zo’n vijf keer per dag geoefend wordt. Eerlijke observatie zegt of een hond klaar is voor een volgende fase of juist een stapje terug moet doen. Als u bang bent voor de hond, moet u een gedragsdeskundige raadplegen voor een eerlijk oordeel en objectieve prognose. Veiligheid gaat voor alles! Soms is de beste oplossing om de hond op een veilige plek eten te geven en je er verder niet meer mee te bemoeien. Maar dan moet je wel zeker weten dat daar niemand ongemerkt bij naar binnen gaat.
U denkt: ik zou ook boos worden als mijn leuk verworven speeltje wordt afgepakt Maar: uw hond test u, test uw vastberadenheid, test uw overwicht. Zijn eigen ego telt. Er zijn van die honden die nutteloze voorwerpen stelen. Theedoeken, schoenen, sokken, speeltjes van de kinderen, papier uit de prullenbak, ze zijn favoriet bij het uitdagende spel van Zie je wat ik heb? Pak het dan als je kan! Vaak kan je al van te voren zien aankomen dat de hond weer iets gaat ‘stelen’, je ziet het aan een speciale blik in zijn ogen. De bedoeling is dat je er achter aan gaat waarbij de hond onmiddellijk zijn grenzen gaat opleggen. Afblijven! Afhankelijk van eerdere successen en de machtsverhouding die daar uit ontstaat, zal de hond meer of minder vastberadenheid tonen zijn veroverde voorwerp tegen uw inmenging te verdedigen. Let op, het gaat de hond hier helemaal niet om het belang van het voorwerp zelf maar om de controle erover dus om statusbevestiging. Voordat de paniek nu bij u toeslaat, het is niet zo dat een enkel symptoom zoals hierboven beschreven betekent dat uw hond het hele huishouden gaat besturen en dat het gegarandeerd van kwaad tot erger zal gaan. Vrijwel iedere hond zal wel een of twee van deze symptomen hebben, wellicht wel meer. Maar het gaat erom dat u als u een hond heeft waarvan u denkt hij is lief maar ik wordt gek van zijn provocaties, ik word gek van zijn platwalsen, ik word gek van zijn drukte, ik word gek van zijn onbehouwen gedrag, dat u dan een alarmbelletje in uw hoofd hoort rinkelen. Dat u beseft dat er dan wellicht iets meer aan de hand is dan wat jeugdige onbezonnenheid, wat overmoedigheid of gebrek aan zelfbeheersing. Zeker als u wel eens het gevoel heeft dat uw hond u zou kunnen bijten maar u weet niet Hondentherapieën - Martin Gaus
7
dviescen t &A
rum
Trainings -
H on de
Heeft u vragen in het algemeen, onduidelijkheid over de in te zetten begeleiding, over gedrag van ch ol en ns uw hond dat u niet begrijpt, kortom, zit u ergens mee, schroom dan niet om een beroep te doen op de kennis van de Martin Gaus Hondenscholen. Er zit er vast wel een bij u in de buurt. Martin Gaus Hondenscholen zijn professionele hondenschoMartin Gaus len die aangepaste begeleiding bieden in diverse levensstadia, van pup tot volwassen hond. Ze bieden een veelheid aan ondersteuning, vanaf puppycursussen, basiscursussen, hondensporten tot en met het individueel bijstellen van probleemgevend gedrag van de volwassen geworden hond. De Martin Gaus Hondenscholen zijn onderdeel van een franchiseorganisatie waarbij constante bijscholing de garantie biedt voor recente kennis. Voor een Martin Gaus Hondenschool bij u in de buurt kunt u terecht op onze site. Voor Nederland is dit www.martingaushondenscholen.nl en voor België www.martingaushondenscholen.be
Voor een intensievere begeleiding voor complex probleemgedrag kunt u uiteraard ook terecht op Martin Gaus het moederbedrijf in Lelystad. U kunt daartoe een gedragsspreekuur boeken. Tijdens dat gedragsspreekuur wordt eerst het gedrag van uw hond helder in kaart gebracht waarna een op uw probleem toegespitste gedragstest duidelijkheid geeft over de interne motivaties van uw hond. Dat te samen leidt tot een begeleidingsadvies. Dit advies wordt met u in de praktijk geoefend en tegelijk op schrift gesteld om thuis na te lezen. Nazorg en individuele begeleiding kunnen u helpen het advies ook in de praktijk makkelijker toe te passen. Voor een afspraak voor een gedragsspreekuur in Lelystad belt u: 0320 22 95 60
www.martingaus.nl
