RA
D BUR
INF
OR
IM
G
de
NO
-L
A
M
B
E I T I
van
Wat is de kracht van Noord-Limburg en welke infrastructurele projecten zijn noodzakelijk om deze kracht ten volle te benutten? Om hier antwoord op te geven is de INFRA-AMBIT IE van NOORD-LIMBURG beschreven.
Regionale ambitie en gewenste infrastructuur Noord-Limburg is een sterke regio, met een grote potentie om verder te groeien. Daarvoor is wel de juiste infrastructuur nodig. De ambities liggen hoog. Deze brochure geeft hierin een inkijk en inventariseert de infrastructurele projecten, die noodzakelijk zijn om de potentie ten volle te benutten.
2
De kracht van Noord-Limburg is het samenspel van logistiek, agribusiness
en
maakindustrie,
in
combinatie
met
een
hoogwaardige kennisinfrastructuur, een prettig woon- en zorgklimaat en een bloeiende vrijetijdseconomie.
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
Europese ambitie Noord-Limburg vormt een van de belangrijkste Nederlandse knooppunten voor Europees goederenvervoer. Internationaal is de regio bekend voor haar goede bereikbaarheid via alle modaliteiten (weg, water, rail, lucht). Op weg naar de toekomst is echter optimalisering noodzakelijk.
Voor Havenbedrijf Rotterdam zijn achterlandknooppunten als deze van levensbelang om de groeiende goederenstromen te verwerken. De ontwikkeling van het gebied als Greenport Venlo en een optimaal gebruik van de strategische ligging vragen om een soepele ontsluiting over weg, rail, water en door de lucht. Wil de regio in 2030 herkend worden als een uniek educatief, agro &
Samen met de Rotterdamse haven en luchthaven Schiphol hoort
food, industrieel en logistiek knooppunt in Europa, dan moeten
deze regio bij de grote logistieke knooppunten van Nederland. We
nu, anno 2013, enkele cruciale ontwikkelingen in gang gezet
liggen centraal op de noord-zuidas van Arnhem naar Maastricht
worden.
en de west-oostas tussen Rotterdam en het Ruhrgebied. De regio biedt grote kansen als aangename woon-werklocatie. De grotere stedelijke trekkers liggen binnen handbereik. Venlo-Venray, niet voor niets in 2013 door deskundigen opnieuw aangewezen als Logistieke Hotspot Nr. 1 van ons land, is als inlandport een belangrijke schakel tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen, de luchthavens Schiphol, Weeze en Düsseldorf en het Europese achterland.
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
‘belan
g ri j k
knoop
E u ro p
go e d e r
ees
e nv e r
p u nt
vo e r ’
3
e
*
z
-
-
4
de
INF RA-AMBIT IE
s
------
--
s u ] ] ] A g ri b
e
s
[ [ [
*
n e
-
o
n
----
*
--
*
w
--
e
--
r
at i
-
e
c
]
re
-
*
---
---------
*
*
k
--
-
[
- -e i k --
[ [ [
--
is
*
---
rg
n
n
--
b --
-
--
o
a ak i n d u s t M ri ] ] e
[
ek e i d- - - - ti -rh - - a --a --
[
] ] ] Lo gi B s ------ er
in
waarde cre at i e waarde facil i te re n d
gebiedswaarden ( vo o rwa a r d e )
van
NOORD-LIMBURG
ArnhemNijmegen Mainport Rotterdam ‘s Hertogenbosch
G
p en re
richting
ort
Ruhrgebiet
Mainport Antwerpen
Kracht van de regio De drie belangrijkste economische pijlers van deze regio, maakindustrie, logistiek en agribusiness, zijn sterk afhankelijk van een goede bereikbaarheid. Voor een verdere, gezonde economische ontwikkeling van de regio is het belangrijk, dat de mensen hier graag wonen, werken, recreëren en verblijven.
Brainport
richting
Rheingebiet
MHAL
(Maastricht-Heerlen, Hasselt-Genk, Aken en Luik)
Noord-Limburg ontwikkelt zich koersvast tot een regio met
Deze kracht vertaald zich in een groot aantal projecten die de
een sterke kennisinfrastructuur, een levendige en innovatieve
regio zelf aanpakt. Voor een aantal gebiedsoverstijgende zaken
bedrijvigheid en een goed woon- en leefklimaat, ondersteund
zijn Provincie en Rijk Nodig.
door een goede multimodale infrastructuur. Alle gemeenten onderkennen de belangen en werken in een goede samenhang samen. Waar de ene gemeente zich profileert op het gebied van de industrie en de logistiek, legt een andere een krachtig accent op wonen en toerisme. Aan deze samenwerking en balans tussen de gemeenten en aan een krachtig no-nonsense ondernemerschap dankt de regio haar kracht.
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
de e rk e n m n e ‘k istiek g o l e t ri indus k a ’ a m iness s u b i r en ag
5
Maakindustrie Circa 50 procent van de Limburgse maakindustrie is gevestigd in Noord-Limburg. Grote internationale ondernemingen zijn in de regio gebleven en bouwen hun activiteiten op het gebied van kennisontwikkeling steeds verder uit. Bedrijven zijn actief in de vervaardiging van metaal-, rubber- en kunststofproducten, meubels, elektrotechnische producten, apparaten, machines en transportmiddelen.
Ondernemers, overheid en onderwijs werken steeds nauwer samen om de regionale economische structuur samen te versterken. Daarbij is het belangrijk dat de koplopers uit de industrie in de driversseat zijn gepositioneerd. Branding van de maakindustrie in Noord-Limburg en een optimale aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt zijn cruciaal. Onderwijs zal daarbij steeds meer náár de ondernemer toe gebracht worden, zowel op academisch als op HBO niveau wordt gewerkt aan totstandkoming van entrepreneurlabs. Het programma HightechMaakindustrie, uitgevoerd door LIOF
Door haar omvangrijke inkoop van goederen en diensten zorgt
en Synthens, biedt instrumenten.
de maakindustrie voor veel indirecte werkgelegenheid. Voor een deel betreft dit inkooprelaties binnen de maakindustrie, deels ook inkoop van diensten als vervoer, advies, onderzoek en ICT. De waardetoevoeging in deze sector is enorm. Bovendien is de maakindustrie kennisintensief en liggen er grote kansen in uitbreiding van het opleidingenaanbod, alsmede een sterk groeiende werkgelegenheid. De maakindustrie is sterk afhankelijk van een soepel functionerende infrastructurele ontsluiting. Voor de maakindustrie is het cruciaal optimaal aan te sluiten bij de ontwikkelingen binnen Brainport 2020. In de regio NoordLimburg zijn vier kansrijke groepen geselecteerd die leading zijn: - Smart Steel -
Green Steel
-
Green Energy
-
Informationsystems
6
an de o c e nt v r p 0 5 ‘C i r c a l i gt L i m b u rg n i e i r t dus ma ak i n rg ’ d - L i mb u in Noor
Logistiek Noord-Limburg is van ons land een van de sterkste regio’s voor transport en logistiek. Via onze regio passeren dagelijks gemiddeld 21.000 vrachtauto’s de Duitse grens – meer dan de helft van het totale vrachtverkeer via alle grensovergangen tussen Nederland en Duitsland. Meer dan de helft van de totale Nederlandse im- en export wordt per spoor via onze regio afgehandeld.
- Er is een groot scala aan toeleverende bedrijven is actief; - Grote internationale bedrijven vestigen in Noord-Limburg hun EDC vanwege de makkelijke toegang tot de Europese markten. Voor de toekomstige ontwikkeling van de infrastructuur met betrekking tot de logistiek zijn de volgende kernkwaliteiten leidend: - Logistiek is VAL- en VAS-activiteiten en transport; - De regio is een belangrijk infrastructureel knooppunt; - Venlo-Venray is een belangrijk overslagpunt;
Het belang van de regio voor de goederenlogistiek is groot: - Steeds meer hoogwaardige logistieke dienstverlening wordt verplaatst vanuit de overvolle mainports Rotterdam en Schiphol naar Noord-Limburg; - Jaarlijks worden meer dan 300.000 zeecontainers in de regio Venlo afgehandeld, via de haven van Wanssum en de haven en railterminal van Venlo; - De regio ontwikkelt zich ook tot logistieke kennishotspot: er
- De centrale ligging van de regio is een kwaliteit met veel kansen; - Bestaande infrastructurele capaciteit over de weg, het water, het spoor en door de lucht (Weeze) moet beter benut worden; - De industriële en logistieke bedrijvigheid speelt zich dicht bij elkaar af: een fijnmazig infranetwerk zorgt ervoor dat het aantal vervoersbewegingen klein is en dat er makkelijk geschakeld kan worden tussen de verschillende modaliteiten.
is een uitgebreide kennisinfrastructuur, die alle opleidingsniveaus omvat van vmbo tot universitair;
‘V ia het spoor in Venlo passeert jaarlijks meer dan de helft van de totale Nederlandse im- en export’
de
AMBIT IE
van
REGIO NOORD-LIMBURG
7
Agribusiness Het begrip agribusiness omvat de hele productiekolom van agrarische bedrijven, inclusief opslag, transport, handel en verkoop aan de consument, en inclusief de toeleverende en ondersteunende bedrijven.
Het kloppende hart van Greenport Venlo ligt in het grensgebied van de gemeenten Horst aan de Maas, Peel en Maas en Venlo. Behalve Businesspark Venlo omvat het onder meer de (toekomstige) glastuinbouwconcentratiegebieden Californië en Siberië, Trade Port Oost, ZON Fresh Park, Flora Holland en het
Rond de agrariërs is een grote bedrijvigheid ontstaan. Vanuit
agribusinesscomplex van Horst, met belangrijke onderwijs- en
het oorspronkelijke plattelandsgebied heeft zich een veelzijdige
onderzoeksvoorzieningen, zoals HAS Limburg dat zich in 2013 in
bedrijvigheid ontwikkeld, die aan de land- en tuinbouw gelieerd
Venlo vestigde, en op de land- en tuinbouw gerichte toeleverende
is. Er zijn vele ondernemingen die leveren aan agrariërs, of
en dienstverlenende bedrijven.
agrarische producten verwerken. Deze hele groep bedrijven noemen we agribusiness. Er heeft zich ook een ondersteuneden
Willen we de regio op het gebied van de agribusiness
bedrijvigheid gevestigd, zoals accountancy en uitzendbureaus.
toekomstbestendig maken, dan zijn de volgende punten van
De Noord-Limburgs agribusiness is geclusterd in Greenport Venlo.
belang voor infrastructurele ontwikkelingen:
Er zijn vijf greenports in Nederland. Een greenport is een groot
- Agribusiness brengt veel ruimtegebruik met zich mee
internationaal tuinbouwcluster, waarin planten, bomen, bollen,
in grootschalige buitengebieden;
bloemen en groenten worden geproduceerd en verhandeld. De
- Agribusiness leidt tot veel vervoersbewegingen;
bedrijven zijn actief in veredeling, toelevering, primaire productie,
- Door schaalvergroting neemt het aantal bedrijven af,
afzet, handel, transport, logistiek, verwerking, bewerking,
maar de bestaande bedrijven worden steeds groter;
onderzoek, onderwijs en dienstverlening. Met de primaire sector
- Agribusiness vereist directe verbindingen;
als essentieel element moeten de greenports de motoren vormen
- Zonder innovatie heeft agribusiness geen toekomst;
voor het gehele Nederlandse (glas)tuinbouwcomplex.
- Kennis en praktijk zijn van groot belang.
Tot Greenport Venlo behoort het hele tuinbouwgebied tussen Nijmegen en Sittard en een deel van Oost-Brabant.
‘Greenport: een verzameling van aan tuinbouw gelieerde bedrijven, organisaties en instellingen’
8
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
Projecten
Infrastructuur Om de kracht van de regio te benutten is het noodzakelijk om een goede bereikbaarheid te garanderen door alle infrastructurele netwerken over weg, spoor, water en door de lucht op een hoogwaardig niveau te brengen en te houden. Elke verstoring van dit netwerk heeft een nadelige invloed op het verwezenlijken van de ambitie en zet de sterke positie van Noord-Limburg onder druk. Een grote verantwoordelijkheid voor de infrastructuur ligt bij de regio zelf. De regio heeft de ambitie uitgesproken om zelf de handen uit de mouwen te steken en de infrastructurele projecten te realiseren, die noodzakelijk zijn om de infrastructuur op het gewenste niveau te brengen en te houden. Naast zo’n vijftig grote en kleine projecten die de regio zelf
Verdubbeling en elektrificatie van de Maaslijn; Realisatie van (minimaal) een intercityverbinding Eindhoven-Venlo-Düsseldorf, inclusief verdubbeling spoor Kaldenkirchen-Dülken; Uitbreiding van de capaciteit van de A73 tussen Boxmeer en Nijmegen; Uitbreiding van de capaciteit op de A67 en de randweg Venlo (A73/A75) inclusief de interim-maatregelen; Uitbreiding van de bargeterminal Venlo, inclusief haven; Realisatie Railterminal Trade Port Noord; Via Venray, de N270 tussen Ring Eindhoven en de N271 bij Well; Greenportring Venlo.
entameert, zijn er enkele projecten die Noord-Limburg overstijgen en die de regio dan ook niet alleen kan realiseren. In dit document ligt de nadruk op deze projecten. Naast zes majeure projecten benoemen we er twee, die een belangrijke schakel vormen tussen
Nijmegen
de regionale en de regio-overstijgende projecten. Op de volgende pagina’s worden alle acht projecten nader toegelicht.
Eindhoven Venlo
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
9
Intercityverbinding Eindhoven-VenloDüsseldorf, inclusief verdubbeling spoor Kaldenkirchen-Dülken De regio is groot voorstander van de ontwikkeling van een doorgaande spoorverbinding tussen Eindhoven en Düsseldorf via Venlo, ten behoeve van personen- en goederenvervoer. Naast deze verbinding pleit de regio voor een snelle verdubbeling van het spoor tussen Kaldenkirchen en Dülken en het opheffen van grensweerstanden in kaart-, beveiligings- en elektrische systemen. Deze verdubbeling levert een duidelijke meerwaarde op voor het goederenvervoer op de routes tussen de Randstad, Venlo, het Ruhrgebied en Zuid-Europa.
Verdubbeling en elektrificatie Maaslijn De regio heeft als ambitie dat de Maaslijn over het gedeelte Roermond-Venlo-Nijmegen tweesporig en geëlektrificeerd wordt. Door het traject tussen Roermond en Nijmegen te verbeteren wordt het mogelijk een intercityverbinding te realiseren tussen Maastricht en Arnhem, die in Venlo aansluit op de internationale spoorverbinding Eindhoven-Düsseldorf. Voor het goederenvervoer kan dit een alternatief zijn voor de Brabantlijn. Stoptreinen (lightrail) kunnen zorgen voor verdere regionale ontsluiting, met nieuwe stations in Belfeld en Grubbenvorst. De regio wil de mogelijkheden voor een Railterminal VenrayWanssum onderzocht zien. De haven wordt hiermee trimodaal bereikbaar en de logistieke Hotspot Venlo-Venray is zowel via de Brabantlijn als de Maaslijn via het spoor ontsloten. Voor de kortere termijn bepleit de regio de uitvoering van een aantal quick wins, mits deze passen in de langetermijnvisie.
10
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
Uitbreiding capaciteit A73 tussen Boxmeer en Nijmegen Alhoewel niet op Limburgs grondgebied bepleit de regio uitbreiding van de capaciteit van de A73 tussen Boxmeer en Nijmegen. Deze rijksweg begint aan haar capaciteit te raken en is gevoelig voor ernstige calamiteiten die de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de verbinding aantasten. De verbinding is van grote betekenis voor Noord-Limburg voor goederen- en personenvervoer. Op korte termijn zijn spitsstroken nodig. Voor de langere termijn een derde rijstrook.
Uitbreiding capaciteit A67 en randweg Venlo (A73/A75) inclusief interim-maatregelen Een goed hoofdwegennet in Noord-Limburg is onmisbaar voor de achterlandverbindingen van de mainports en de verwerking van Europese vervoersstromen. De BV Nederland is gebaat bij optimalisering van internationale verbindingen vanuit Limburg. Dit draagt ook bij aan de Europese corridors. Daarnaast wordt in de regio Venlo veel waarde aan de goederenstromen toegevoegd. Hierdoor heeft de A67 veel vrachtverkeer te verwerken. De regio streeft naar uitbreiding van de capaciteit van de A67 tussen Eindhoven en Venlo tot tweemaal drie rijstroken. Ook knooppunt Zaarderheiken en de A73 rond Venlo moet worden verbeterd. Vooruitlopend zijn interim-maatregelen noodzakelijk om de inmiddels dagelijkse opstoppingen te verminderen. Met de minister is afgesproken de situatie de komende jaren te monitoren. De ambitie van de regio reikt verder: we bepleiten een substantiële uitbreiding van de capaciteit op korte termijn.
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
11
Uitbreiding bargeterminal Venlo, inclusief haven De binnenhaven in Venlo is sinds de opening zeer succesvol en zal uitgebreid moeten worden om aan de toenemende vraag te kunnen blijven voldoen. Prognoses wijzen uit dat de bargeterminal voor 2020 aan zijn capaciteit komt. De haven moet tevens geschikt gemaakt worden voor vaarklasse Vb, zodat ze toegankelijk wordt voor schepen en duwkonvooien van 3.200 tot 6.000 ton (Rijnaken). Ten slotte is in de haven van Venlo een tekort aan ‘natte’ kavels. Vergroting is nodig door herstructurering en uitbreiding van het huidige aantal vierkante meters. De regio bepleit daarom tot de uitbreiding van de haven Venlo om de synchromodale bereikbaarheid van de regio Venlo verder te verbeteren.
Realisatie railterminal Greenport Venlo Met de ontwikkeling van Greenport Venlo, meer in het bijzonder Trade Port Noord, en door het toenemende vervoersaanbod vanuit de havens Antwerpen en Rotterdam is de ontwikkeling van een nieuwe railterminal zeer gewenst. Hierdoor moet het traject tussen Rotterdam en Venlo als dedicated route functioneren. De railterminal faciliteert ook de verdere groei van de Rotterdamse haven. De volgende stap is het ontwikkelen van een sluitende businesscase in samenwerking met potentiële exploitanten en Prorail.
12
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
Greenportring Venlo Een hoogwaardige interne verbinding van de terminals is van groot belang voor de synchromodale bereikbaarheid van de regio Venlo. De terminals worden thans verbonden door een doorgaande ring bestaande uit de Eindhovenseweg, Groot Bollerweg, Venrayseweg en de Greenportlane. Op een aantal punten in deze Greenportring zijn gelijkvloerse kruisingen met het spoor. Daardoor laten de capaciteit en de doorstroming te wensen over. Deze knelpunten dienen te worden opgeheven om de onderlinge verbinding tussen de terminals en de werkvelden te verbeteren. Nieuwe concepten als de ‘Green Last Mile’ komen dan beter tot hun recht mede in het belang van het milieu en de concurrentiepositie van spoor en water.
Via Venray, N270 Een uitstekende kwaliteit van de infrastructuur in Noord-Limburg in het algemeen en de Via Venray (N270 tussen Eindhoven en Well) in het bijzonder is essentieel voor de verdere economische ontwikkeling van de regio. Het is daarom belangrijk te investeren in het op niveau houden van de voornaamste verkeersassen en daardoor ruimte te bieden aan de geplande economische ontwikkelingen. De reeds in gang gezette economische ontwikkelingen tussen de haven in Wanssum en de kern van Venray kunnen al op korte termijn de verkeersdoorstroming hier en de toegankelijkheid van bedrijven, woon- en recreatiegebieden onder druk zetten en ook door stank- en lawaaioverlast de leefbaarheid aantasten. Overheid en bedrijfsleven werken intensief samen om de knelpunten in beeld te brengen en samen tot oplossingen te komen. Zij willen proactief de uitvoering van maatregelen stimuleren.
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
13
DOEL, WIE, WAT, WAAR... Zonder transport staat alles stil, is sinds enige jaren de wervende slogan van Transport en Logistiek Nederland. Dit is zonder meer ook van toepassing op de infrastructuur: geen infra geen transport. In overdrachtelijke zin geldt dit ook voor economische ontwikkelingen: een goede ontsluiting van de regio is van levensbelang.
Acht infrastructuurprojecten, die van levensbelang zijn om de kracht en de potentie van Noord-Limburgse maakindustrie, agribusiness en logistiek te versterken en uit te nutten. Dit is van belang voor de werkgelegenheid en de welvaart van de hele regio, maar draagt ook bij aan de BV Nederland. De logistiek faciliteert de groei van de Rotterdamse haven en ontlast Schiphol, de maakindustrie is innovatief en veel bedrijven spelen
Noord-Limburg onderscheidt zich met drie krachtige economische
mee in belangrijke landelijke ontwikkelingen en de groeisector
pijlers, de maakindustrie, de agribusiness en de logistiek, en levert
agribusiness behoort samen met de collega’s over de grens tot de
daarmee een substantiële bijdrage aan de Nederlandse economie.
grootste tuinbouwcomplexen van West-Europa.
Buitenlandse bedrijven vestigen zich hier graag, omdat er nog volop ruimte is en omdat ze van hieruit ruim toegang hebben
Op alle niveaus en in alle sectoren, bij regionale en
tot het Europese achterland. Steevast roemen zij daarbij de
provinciale overheden, bij ondernemers, bij onderzoeks- en
infrastructuur.
onderwijsinstellingen, leeft de ambitie om Noord-Limburg verder economisch verder uit te bouwen en niet mee te draaien in allerlei
Ja, de infrastructuur is goed, maar niet ideaal. Er zijn zeker acht
noodlottige krimpscenario’s. Daarom is er een grote bereidheid
verbeterpunten:
om te investeren: in de sectoren, in kennisinfrastructuur, in een
1. Verdubbeling en elektrificatie van de Maaslijn;
gezond leef- en werkklimaat en niet in de laatste plaats in de
2. Realisatie van (minimaal) een intercityverbinding Eindhoven-
noodzakelijke infrastructuur. Zo’n vijftig grote en kleine projecten
Venlo-Düsseldorf, inclusief verdubbeling spoor Kaldenkirchen-
pakken regio en provincie zelf aan, met eigen middelen. De
Dülken;
genoemde acht opgaven op het gebied van infrastructuur
3. Uitbreiding van de capaciteit van de A73 tussen Boxmeer en Nijmegen; 4. Uitbreiding van de capaciteit op de A67 en de randweg Venlo (A73/A75) inclusief de interim-maatregelen; 5. Uitbreiding van de bargeterminal Venlo, inclusief haven;
overstijgen het belang en de draagkracht van de regio en de provincie. Daarom een beroep op andere overheden, landelijk en Europees, om middelen vrijmaken voor de noodzakelijke verbeteringen. Zonder een goede infrastructuur raakt NoordLimburg op een economisch zijspoor, met schade voor Nederland.
6. Realisatie Railterminal Trade Port Noord; 7. Via Venray, de N270 tussen Ring Eindhoven en de N271 bij Well; 8. Greenportring Venlo.
14
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
de
INF RA-AMBIT IE
van
NOORD-LIMBURG
15
LW V
Steegstraat 5
Postbus 474
6040 AE Roermond
6040 AL Roermond
T 0475-352600
F 0475-352601
E secretariaat@lw v.nl
W www.lw v.nl
RMO
Garnizoenweg 3
Postbus 3434
5928 NA Venlo
5902 RK Venlo
T +31 06-21146598
E
[email protected]
de
W www.rmonoordlimburg.nl
INF RA-AMBIT IE
van
N O O R D - L I M B U RG
KRAGT EN
Hambakenwetering 5-J,
Postbus 2309,
5231 DD ’s-Hertogenbosch
5202 CH ’s-Hertogenbosch
T 088-3366333
F 088-3366099
E
[email protected]
W www.kragten.nl
Wat is de kracht van Noord-Limburg en welke infrastructurele projecten zijn noodzakelijk om deze kracht ten volle te benutten? Om hier antwoord op te geven is de INFRA-AMBIT IE van NOORD-LIMBURG beschreven.
