Taalbeleidsplan SBO Het Dok

Taalbeleidsplan SBO Het Dok

MOTTO VAN HET DOK: Het Dok, daar kom je beter uit! Op onze school zitten kinderen die op één of andere manier een minder gelukkige schoolcarrière achter de rug hebben. Op Het Dok houden we rekening met de mogelijkheden en talenten van de kinderen, waardoor kinderen meer zelfvertrouwen en kennis krijgen. De persoonlijke ontwikkeling en de verkregen kennis zorgen er voor dat onze kinderen met voldoende bagage de overstap naar het Voortgezet Onderwijs kunnen maken of terug kunnen keren naar het reguliere onderwijs.

Erna Boerhout, februari t/m september 2012

Inhoudsopgave Inleiding

3

1

De huidige situatie op SBO Het Dok

3

1.1 1.2 1.3 1.4

Beschrijving van de school De opbouw van de school De zorgstructuur Status van het taalbeleidsplan

3 4 4 5

2.1

De gemeenschappelijke visie

6

3

Taalbeleid

7

3.1 3.2

Taalbeleid als bouwwerk Resultaatgericht binnen Passend Onderwijs

7 7

4

Stand van zaken Taalonderwijs 2011-2012 op SBO Het Dok

8

4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4

De taalmethodes en taalactiviteiten Beleid rond leesproblemen en dyslexie Analyse van de schoolresultaten De toets kalender 2012-2013 Het toets score overzicht De analyse van de resultaten De onderwerpen

8 10 10 11 13 15 16

5

Doelen en plan van aanpak

17

5.1 5.2 5.3

Onderwerp 1: Taaltrapeze/Begrijpend lezen Onderwerp 2: Spelling Onderwerp 3: Technisch lezen/LIST

17 21 25

6

Meerjarenplanning

29

6.1 6.2 6.3

Meerjarenplanning Taaltrapeze/Begrijpend lezen Meerjarenplanning Spelling Meerjarenplanning Technisch lezen/LIST

30 33 36

2

Inleiding Dit is het taalbeleidsplan van SBO Het Dok. Dit taalbeleidsplan zal de komende jaren richting geven aan verbetering van ons onderwijs zodat alle kinderen op onze school voldoende taalvaardigheid hebben om hun eigen talenten te ontwikkelen. Dit taalbeleidsplan is opgesteld door de leesspecialist van de school in samenspraak met de intern begeleider en de directie van de school. 1 De huidige situatie op SBO Het Dok 1.1. Beschrijving van de school Het Dok is een school voor speciaal basisonderwijs te Zaandam. De school heeft een onderwijsfunctie en een expertisefunctie. Op Het Dok zitten kinderen met een onderwijszorgbehoefte, die in het reguliere onderwijs onvoldoende beantwoord kan worden. Onze school staat in de schepenbuurt in Zaandam. De naam van onze school sluit aan bij de buurt en maakt een verwijzing naar ons werk, het verzorgen van speciaal basisonderwijs. Een dok is immers en ligplaats voor schepen, waar ze worden nagekeken, onderhouden en gerepareerd. Dat werk wordt uitgevoerd door specialisten die ervoor zorgen dat de schepen weer gereed zijn voor hun volgende reis. Dit beeld past ook bij ons onderwijs, waarbij een bekwaam team de kinderen begeleidt in hun ontwikkeling.

Het Dok heeft, naast de start, midden- en bovenbouwgroepen, een groep voor het Jonge Kind (JK: kleuters). De kinderen in deze groep krijgen individuele aandacht en begeleiding in een rijke leeromgeving. In de JK-groep worden de kinderen geobserveerd op verschillende ontwikkelingsgebieden, zoals sociale, taal, lichamelijke- en spelontwikkeling. Er zijn veel verschillende niveaus in deze kleutergroep, uiteenlopend van peuterniveau t/m groep 2 niveau. Deze kinderen hebben wel de kleuterleeftijd, maar nog niet het daarbij behorende ontwikkelingsniveau. Daarnaast zitten er in deze groep ook kinderen met spraak/taalproblemen en met zware gedragsproblemen (autisme, MCDD, ADHD). Alle leerlingen in de JK-groep hebben een observatieplaats. Na de observatieperiode van 1 of 2 jaar wordt gekeken welke vorm van onderwijs het meest geschikt is voor het kind. Niet alle kinderen uit de JK-groep stromen dus automatisch door naar de startgroep. Naar aanleiding van het inspectiebezoek is gebleken dat de aansluiting tussen de JK-groep en de startgroep op het gebied van de beginnende geletterdheid verbetering behoeft. Hier zal in dit taalbeleidsplan ook aandacht aan besteed worden

Directeur: Dhr. R. Janssen Locatiedirecteur: Mevr. L. Blees

3

1.2 De opbouw van de school

De kinderen van onze school zijn meestal eerst op een andere basisschool geweest en daarna verwezen naar het speciaal basisonderwijs. Onze groepen zijn in de eerste plaats ingedeeld naar leeftijd en niveau. Daarnaast wordt er rekening gehouden met de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen. Op Het Dok spreken we niet van leerjaren ( groep 1 t/m 8), maar van:

JK-groep = Startgroep Middengroep(en) Eindgroep(en)

Jonge Kinderen (kleuters)

Kinderen kunnen tot maximaal 7 jaar in de JK-groep blijven. In de startgroep zitten kinderen vanaf 6 jaar. Er wordt naar gestreefd om kinderen 2 jaar in de eindgroep te plaatsen ter voorbereiding op het Voortgezet Onderwijs. Kinderen kunnen bij ons niet blijven zitten op grond van hun leervorderingen. Gedurende het schooljaar kunnen er nieuwe leerlingen worden ingeschreven waardoor het kan voorkomen dat kinderen midden in het schooljaar van groep wisselen. Uiteraard gebeurt dit na overleg met ouders. De periode tot aan de herfstvakantie wordt over het algemeen gebruikt om te kijken of iedereen op het juiste plekje terecht is gekomen. Blijkt dat dat niet zo is, dan volgt overleg met de ouders, waarna mogelijk een betere groep wordt gekozen.

1.3 De zorgstructuur Kenmerkend voor Het Dok is dat we willen aansluiten bij het ontwikkelingsniveau van het kind. Binnen onze school wordt na aanmelding van een leerling een uittreksel van het aangeleverde leerling dossier gemaakt. Mede op basis van deze gegevens wordt voor elke leerling een Leerling Plan Formulier (het LPF) opgemaakt. In dit formulier wordt het ontwikkelperspectief van het individuele kind vastgesteld en worden de streefdoelen voor 2 schooljaren gepland. 3 keer per schooljaar bespreken de intern begeleider en de groepsleerkracht alle leerlingen individueel aan de hand van het LPF. Zo nodig worden de streefdoelen en het ontwikkelperspectief bijgesteld. Elke leerkracht stelt voor zijn/haar groep ook een groepsplan op, waarin wordt beschreven waar een kind gedurende een periode aan gaat werken. Ook wordt in het groepsplan beschreven hoe er gewerkt wordt en in welke niveaugroepen of clusters kinderen met dezelfde pedagogische en didactische aanpak werken. Dit groepsplan wordt in januari, na het afnemen van de toetsen bijgesteld.

4

Twee keer per jaar worden de Cito-toetsen afgenomen. Resultaten van deze toetsen worden bijgehouden in het leerlingvolgsysteem. 1.4 Status van het taalbeleidsplan Taalbeleid is een zaak van de hele school: taalbeleid heeft pas effect als het door alle betrokken partijen op school wordt ondersteund en als het in alle klassen invulling krijgt. Belangrijk is dat alle teamleden: 1. goed op de hoogte zijn van het beleid en de uitgangspunten 2. de inhoud van het taalbeleidsplan onderschrijven 3. daadwerkelijk de vertaalslag willen en kunnen maken naar de klas 4. verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het plan 5. inzicht hebben in de uitvoering van het plan: wat zijn de vorderingen op korte en langere termijn 6. verantwoordelijk zijn voor evaluatie en bijstelling van het plan indien de activiteiten niet leiden tot de gewenste resultaten Daarom is in dit document concreet vastgelegd welke beleidslijnen zijn uitgezet, welke prioriteiten gesteld zijn en wat daarbij van elk lid van het team verwacht wordt.

5

2. De gemeenschappelijke visie Het Dok werkt vanuit de volgende visie:

“Regulier waar het kan, speciaal waar het moet”

Met de expertisefunctie wordt de ontwikkelde kennis en ervaring gedeeld met de scholen uit het samenwerkingsverband 2701. Op deze manier werkt Het Dok mee aan de ambitie van Passend Onderwijs: Het beantwoorden van de onderwijszorgbehoefte van kinderen vindt bij voorkeur plaats op de reguliere school. Voor het taalonderwijs betekent dit dat alle leerlingen een passend onderwijsaanbod zullen krijgen op het gebied van taal. Er wordt gestreefd naar het maximale, maar de zorg is zeker zo belangrijk. Kenmerkend voor Het Dok is het aansluiten bij het ontwikkelingsniveau van ieder kind. Onze visie op taal: “Taal is voor onze leerlingen het belangrijkste vak op het rooster want taal is de ingang tot al het onderwijs”

6

3. Taalbeleid 3.1 Taalbeleid als bouwwerk Taalbeleid kan gezien worden als een bouwwerk, waarin elk onderdeel een eigen belangrijke functie heeft om te zorgen voor een stevige constructie. Alle onderdelen van het taalonderwijs zijn met elkaar verbonden. Om een stevige constructie te waarborgen is een samenhang in het taalonderwijs en in de te maken keuzes onontbeerlijk.

Begrijpend lezen

Technisch lezen en spelling

Mondelinge interactie

Woordenschat

3.2 Resultaatgericht binnen passend onderwijs Het taalbeleidsplan is bedoeld om de resultaten van het taalonderwijs te vergroten. Het is daarom van belang om de resultaten te evalueren. De activiteiten die op grond van leerlingenresultaten effectief blijken te zijn worden versterkt. Zo nodig worden geplande activiteiten en/of het taalbeleidsplan aangevuld en/of bijgesteld. Dit taalbeleidsplan is dus een dynamisch werkdocument gericht op een systematische implementatie van verbeteringen in het taalonderwijs met het oog op vooruitgang van onze leerlingen. In een goed beleid staat planmatig werken centraal. De planning van het invoeren van de verbeteringen is het belangrijkste onderdeel van dit document. Op Het Dok wordt resultaatgericht gewerkt. We streven ernaar dat zoveel mogelijk leerlingen de school verlaten met minimaal een taalniveau van 1F (Referentieniveaus taal) zodat deze leerlingen kunnen doorstromen naar VMBO basis of VMBO kader. Verder blijven we natuurlijk streven naar taalniveau 1S (Referentie niveaus taal) voor leerlingen die daar de capaciteiten voor hebben en zo kunnen uitstromen naar VMBO gemengde leerweg, VMBO-t, HAVO en/ of VWO.

7

4.

Stand van zaken taalonderwijs 2011-2012

4.1 De taalmethodes en taalactiviteiten Hieronder wordt een overzicht gegeven van de methodes en activiteiten per bouw op het gebied van taal op SBO Het Dok. JK-groep:  Piramide  Ambrasoft  Veilig in stapjes  Lettermuur  Woordweb  Klankgebaren  ELLO schrijfwerkbladen  praatplaten  Elke week minimaal 6 keer groepsexploraties aan de hand van het Piramidethema  Per thema de bijbehorende woorden aanbieden en woordenlijsten mee naar huis geven  Taal/leeshoek.  Klankkast.  Leeshoek.  Werkjes uit de taalkast  Per thema letter aanbieden en lettermuur en klankkastje gebruiken  Lettergroeiboek  Verwerkingsopdrachten uit Veilig in stapjes, deel 1  Gebruik van naamkaartjes/woordkaartjes  Schrijfdans  Gebruik van pictogrammen  Thematafel  Goed gevulde boekenkast  Verschillend schrijfmateriaal

Startgroep en middengroepen  Aanvankelijk lezen: Veilig Leren Lezen met als aanvulling Veilig in stapjes, Hommellezen (LIST)  Voortgezet technisch lezen: Estafette en stillezen (LIST)  Begrijpend lezen: Nieuwsbegrip en Taaltrapeze  Taalverrijking: Taaltrapeze  Spelling: Woordbouw met aanvullingen uit Spelling in de lift en Letterstad, BLOON methodiek  Schrijven: Pennenstreken en als aanvulling Schrijven doe je zo  Goed gevulde boekenkast  Boekenmand  Verschillende schrijfmaterialen 8

Eindgroepen  Voortgezet technisch lezen: Estafette + stillezen (LIST)  Taalverrijking: Taaltrapeze  Begrijpend lezen: Nieuwsbegrip en Taaltrapeze  Spelling: Woordbouw met aanvullingen uit Spelling in de lift en Letterstad. BLOON methode  Schrijven: Pennenstreken en als aanvulling Schrijven doe je zo  Documentatiecentrum  Goed gevulde boekenkast  Boekenmand  Kurzweil Het Dok beschikt daarnaast nog over een uitgebreide schoolbibliotheek met een enorme collectie boeken voor alle leesniveaus. Deze bibliotheek wordt jaarlijks aangevuld. De leerlingen van de school worden daarbij betrokken: Alle kinderen van onze school mogen jaarlijks een leesboek uitkiezen in de kinderboekenwinkel. Deze boeken worden dan aangeschaft en komen in de schoolbibliotheek te staan. Tevens beschikt Het Dok over een leeswerkplaats. De leeswerkplaats is een krachtige leeromgeving waarin lezen en spellen centraal staan en de leeswerkplaats is de spil voor het taalonderwijs binnen onze school. De leeswerkplaatsleerkracht coördineert alles op het gebied van taalonderwijs binnen de school. In de leeswerkplaats worden kinderen met een grote achterstand op lees- en spellinggebied extra begeleid. Het gaat hier om kinderen waarbij de resultaten in de groep onvoldoende blijken. Deze kinderen krijgen voor een periode van minimaal 3 maanden extra ondersteuning met huiswerk voor thuis. Na 3 maanden wordt bekeken of de beoogde vooruitgang is bereikt en kan eventueel een vervolgtraject worden overwogen. Ook worden kinderen met onvoldoende leesmotivatie hier geholpen bij de boekkeuze voor in de stilleesgroep. Verder wordt de leeswerkplaats ook ingezet voor de begeleiding van leerlingen met lees- en spellingachterstanden van de reguliere basisscholen (onze expertisefunctie): Kinderen van reguliere basisscholen komen 1 keer per week naar de leeswerkplaats en krijgen daar ondersteuning op lees- en spellinggebied. Ook wordt de leeswerkplaatsleerkracht ingezet op locatie: In dat laatste geval gaat de leeswerkplaatsleerkracht naar basisscholen in de regio en begeleidt daar groepjes kinderen met ernstige lees- en/of spellingproblemen.

9

4.2 Beleid rond leesproblemen en dyslexie SBO Het Dok heeft van schooljaar 2008-2009 tot schooljaar 2010- 2011 deelgenomen aan de taal-leespilot van de PO-raad. Daardoor ontstond de mogelijkheid om het LIST-programma in te voeren. LIST staat voor: Lees Interventie-project voor Scholen met een Totaalaanpak. Ook wel genoemd: Lezen Is Top! De begeleiding werd uitgevoerd door Hogeschool Windesheim. De school is op dit moment goed toegerust op het leesonderwijs, vooral op gebied van technisch lezen. Er wordt veel gelezen op allerlei manieren. Leerlingen met lees- en spellingproblemen worden op het Dok in de groep begeleid door de leerkracht. Samen met de intern begeleider en de leesspecialist worden programma’s opgesteld die passen bij de leerlingen in de groep. Soms is begeleiding in de groep niet voldoende en is het voor de leerling goed om een periode extra leesbegeleiding te volgen in de leeswerkplaats. De leeswerkplaats begeleidt leerlingen uit verschillende groepen individueel of samen in kleine lees- en spellinggroepjes. Verder bestaat de mogelijkheid om te werken met het dyslexie-programma Kurzweil. Leerlingen met ernstige lees- en spellingproblemen kunnen voor een dyslexieverklaring in aanmerking komen. De dyslexieonderzoeken vinden plaats op de eigen school. Zij die vanwege hun lage intelligentie en/of meervoudige problematieken niet in aanmerking komen voor een dyslexieverklaring krijgen van school een zogenaamde schoolverklaring lezen/spellen mee wanneer ze naar het voortgezet onderwijs gaan. Deze wordt opgesteld door de leesspecialist van de school. 4.3. Analyse van de schoolresultaten Op Het Dok worden de leervorderingen van de kinderen bijgehouden aan de hand van het regelmatig afnemen van toetsen. Minimaal twee keer per jaar worden alle kinderen getoetst. Voor het technisch lezen gebeurt dat door middel van AVI en DMT (drie-minuten-toets). Voor spelling wordt het PI-dictee afgenomen in de onder- en middenbouw. In de bovenbouw wordt de CITO spelling afgenomen. Twee keer per jaar worden CITO begrijpend lezen en CITO woordenschat afgenomen. Voor leerlingen uit de JK groep nemen we CITO kleutertoetsen af. In de tabel hieronder een toets overzicht:

10

4.3.1. De toetskalender 2012 – 2013

September 2012

JK: OVM

Oktober 2012

JK (groep 2): Toetspakket beginnende geletterdheid Analysetoets, Synthesetoets 1, Woordenschattoets, Letterkennistoets 1 Alle groepen: Leesobservaties in de klas

November 2012

Bovenbouw (Karin en Ruud): DMT, AVI, CITO rekenen, begrijpend lezen en spelling, sociogram Groep 3 (Vivian, Nadine): Grafemen, Fonemen, Woorden lezen, Tekst lezen, Fonemisch bewustzijn: Audant (DTLAS) en Audisynt (DTLAS) (Protocol dyslexie)

December 2012 Januari 2013

Groep 4 t/m 8 (Schoolverlaters alleen indien nodig): AVI, DMT (kaart 1,2,3) Alle groepen behalve schoolverlatersgroepen: CITO rekenen en begrijpend lezen, PI

11

(onder/middenbouw), woordenschat JK: Taal en rekenen voor kleuters (CITO) Februari 2013

JK: OVM

Maart 2013

Groep 3: (Vivian/ Nadine): Fonologisch bewustzijn: Audant (DTLAS) en Audisynt (DTLAS). Grafemen, Fonemen, Woorden lezen en tekstlezen (Protocol dyslexie) Alle groepen: Leesobservaties in de klas

April 2013

Bovenbouw (Karin en Ruud): CITO rekenen, begrijpend lezen en spelling. DMT (kaart 1,2,3) JK (groep 1): Toetspakket beginnende geletterdheid: Rijmtoets

JK (groep 2): Toetspakket beginnende geletterdheid: benoemsnelheid cijfers en letters

Mei 2013

Onder/middenbouw: CITO rekenen en begrijpend lezen, PI, woordenschat JK (groep 1): Toetspakket beginnende geletterdheid: woordenschattoets 1 JK (groep 2): Toetspakket beginnende geletterdheid: analysetoets, synthesetoets 2, letterkennistoets 2, woordenschattoets 2

Juni 2013

JK: OVM JK: Taal en rekenen voor kleuters (CITO).

12

Groep 3: Letters benoemen (DTLAS) en Letterdictee (DTLAS), AVI en DMT kaart 1 en 2 (Protocol dyslexie). Groep 4 t/m 8: AVI, DMT (kaart 1,2,3)

4.3.2. Het toets score overzicht Omdat onze kinderen niet in jaargroepen (groep 1 t/m 8) worden ingedeeld zijn er in elke groep veel niveaus door elkaar voor alle vakgebieden. Voor de vakgebieden woordenschat, technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en taal voor kleuters maken wij gebruik van onderstaand schema. In dit schema is te zien of onze leerlingen beneden, naar of boven verwachting presteren in vergelijking met de voor hen opgestelde streefdoelen.

overzicht lees-, begrijpend lezen- , woordenschat en spelling- toetsen januari 2012 alle groepen boven verwachting 27 % 34 %

LEZEN BEGRIJPEND LEZEN SPELLING 24 % WOORDENSCHAT 26 %

beneden verwachting 37% 39 %

naar verwachting 36 % 27 %

49 % 34 %

27 % 40 %

13

OB groep Nadine/Vivian 13 leerlingen niet boven beneden naar getoetst verwachting verwachting verwachting 4 2 (22%) 4 (44%) 3 (33%) 8 0 (0%) 3 (60%) 2 (40%)

LEZEN BEGRIJPEND LEZEN SPELLING 4 WOORDENSCHAT 0

3 (33%) 4 (31%)

3 (33%) 3 (23%)

3 (33%) 6 (46%)

totaal getoetst 9 5 9 13

De niet getoetste kinderen hebben een te laag of nog geen leesniveau om mee te kunnen doen aan deze toetsen. OB groep Michelle 15 leerlingen niet boven beneden getoetst verwachting verwachting 0 5 (33%) 8 (53%) 0 6 (40%) 4 (27%)


2 (22%) 6 (40%)

8 (53%) 7 (47%)

MB groep Nanda 15 leerlingen niet boven beneden getoetst verwachting verwachting 0 3 (30%) 3 (30%) 0 4 (27%) 9 (60%)


4 (27%) 1 (7%)

8 (53%) 12 (80%)

MB groep Yvo 14 leerlingen niet boven beneden getoetst verwachting verwachting 0 3 (21%) 7 (50%) 0 4 (29%) 7 (50%)


4 (29%) 0

8 (57%) 0

naar verwachting 2 (13%) 5 (33%)

totaal getoetst 15 15

5 (33%) 2 (33%)

15 15



3 (20%) 2 (13%)

15 15



2 (14%) 14 (100%)

14 14

14

MB groep Menno 16 leerlingen niet boven beneden getoetst verwachting verwachting 0 2 (13%) 6 (37%) 0 9 (56%) 3 (19%)




5 (31%) 5 (31 %)

16 16



4 (29%) 6 (43%)

14 14

BB groep Karin14 leerlingen boven beneden verwachting verwachting 6 (42%) 1 (7%) 5 (36%) 4 (28%)



3 (21%) 3 (30%)

5(36%) 3 (30%)

14 10

1 (6%) 5 (31%)

10 (63%) 6 (38 %)

BB groep Ruud 14 leerlingen niet boven beneden getoetst verwachting verwachting 0 5 (36 %) 7 (50%) 0 4 (29 %) 6 (42%)


niet getoetst 0 0


5 (36%) 6 (42%)

5 (36%) 2 (14%)

6 (42%) 4 (40%)

4.3.3. De analyse van de resultaten Ter verduidelijking: Tijdens de groepsbesprekingen moet ook nader bekeken worden of de scores beneden verwachting te maken hebben met het misschien wel te hoog inschatten van sommige kinderen. Bijvoorbeeld een kind op moeilijk lerend niveau met dyslectische trekjes, een kind dat op de rand moeilijk lerend/ zeer moeilijk lerend zit of een kind met ADHD zonder medicatie met een gemiddeld IQ. Bij het leesonderwijs op onze school ligt de focus op het tekstlezen (AVI). Dit is voortgekomen uit onze deelname aan het LIST-project.

15

Knelpunten: Er zijn veel verschillende niveaus binnen alle groepen en voor alle vakgebieden. Veel kinderen bij ons op school hebben het bij hun leeftijd behorende ontwikkelingsniveau nog niet. Daarnaast zijn er nog kinderen met spraak/taalproblemen en kinderen met zware gedragsproblemen (autisme, MCDD, ADHD, ODD enz).

Resultaten: Lezen: 68 % van onze kinderen scoort naar verwachting en/of boven verwachting op de AVIleestoetsen. Begrijpend lezen: 61% van onze leerlingen scoort naar verwachting en/of boven verwachting op de Cito-toetsen begrijpend lezen. Spelling: 52 % van onze leerlingen scoort naar verwachting en/of boven verwachting op de spelling toetsen (PI en CITO). Woordenschat: 62% van onze leerlingen scoort naar verwachting en/of boven verwachting op de woordenschattoets

4.3.4. Onderwerpen: Tijdens een taalbijeenkomst met het hele team aan het eind van schooljaar 2010/2011 zijn een aantal onderwerpen geformuleerd waar we ons als school de komende jaren mee bezig willen gaan houden: 1. Taaltrapeze / Begrijpend lezen 2. Spelling 3. Technisch lezen (LIST)

16

5.

Plan van aanpak

In dit hoofdstuk zullen per onderwerp de doelen en het plan van aanpak beschreven worden. 5.1. Onderwerp 1: Taaltrapeze/ Begrijpend lezen Activiteit: Taal/Begrijpend lezen Verantwoordelijk: werkgroep lezen en spelling/ leesspecialist/IB/ directie Betrokkenen: Groepsleerkrachten/ IB/Leesspecialist/Directie/ leeswerkplaats en werkgroep lezen/spelling Materiaal: Taaltrapeze, Nieuwsbegrip. Beginsituatie Sinds 5 jaar gebruikt de school de methode Taaltrapeze. Taaltrapeze is een geïntegreerde methode voor taal en begrijpend lezen die is toegesneden op de behoeften en de belevingswereld van zorgleerlingen. Uitermate geschikt voor het SBO dus. In de methode wordt ook veel aandacht besteed aan woordenschatuitbreiding. Er wordt in alle groepen met deze methode gewerkt behalve in onze JK-groep. De methode is niet goed genoeg geïmplementeerd: Er was te weinig begeleiding bij de start en de leerkrachten moesten het te snel zelf doen. Ook zijn er veel leerkrachtwisselingen geweest waardoor er steeds weer nieuw mensen ingewerkt moesten worden die daarna ook met de methode aan de slag moesten De methode is leuk, maar te bewerkelijk. Per schooljaar moet er eigenlijk 8 uur per week aan de taalmethode worden besteed, maar dit past niet in de lesroosters van de groepen. Zo kunnen niet alle thema’s per jaar aan bod komen. We hebben toen schoolbreed afgesproken om per schooljaar, per groep, 4 van de 8 thema’s te behandelen. Dit lukt ook niet in alle groepen. Vooral in de bovenbouw komt men tijd tekort en is men niet heel enthousiast meer over de methode. Niet alles uit de methode komt dus aan bod en de leerlingen oefenen zo niet genoeg. Hieruit komt voort dat resultaten op het gebied van begrijpend lezen te wensen over laten en zo ook de resultaten op het gebied van woordenschat. Voor begrijpend lezen wordt als aanvulling Nieuwsbegrip gebruikt. Gewenste situatie/ Doelstellingen: Wij willen dat het aantal kinderen dat naar verwachting en/of boven verwachting presteert op het gebied van begrijpend lezen omhoog gaat naar 75 % Wij willen dat het aantal kinderen dat naar verwachting en/of boven verwachting presteert op de woordenschattoetsen omhoog gaat naar 75 %

17

Methode Taaltrapeze afstemmen op de referentiedoelen taal. In iedere groep wordt gewerkt met de methode Taaltrapeze via het directe instructiemodel. In iedere groep wordt dagelijks dezelfde hoeveelheid tijd besteed aan taaltrapeze. Ook in de bovenbouw! In iedere groep behalve JK en startgroep wordt 1 keer per week gewerkt met Nieuwsbegrip als aanvulling op begrijpend lezen. Voor het niveau van de teksten uit Nieuwsbegrip geen gebruik maken van de teksten op AA-niveau. Deze zijn te complex voor onze leerlingen met cognitieve problemen omdat er onder andere veel functiewoorden instaan. Onze kinderen snappen moeilijke teksten vaak beter omdat daar meer inhoudswoorden instaan. Voorbereidende activiteiten in de JK groep zodat kinderen die doorstromen naar de startgroep goed kunnen meedraaien met de methode. In de startgroep ligt de nadruk van de methode op begrijpend lezen en woordenschat dus activiteiten in de JK-groep daarop afstemmen.

Plannen: Om bovenstaande doelen te behalen en de gewenste situatie te creëren zijn de volgende plannen geformuleerd:

 Leerkrachten worden goed geschoold op het gebied van referentieniveaus taal. Momenteel zijn alleen de leesspecialist en de intern begeleider goed op de hoogte van deze referentieniveaus doordat er in december 2011 een bijeenkomst bij de Schoolbegeleidingsdienst is geweest die zij bezocht hebben. Het plan is om op een studiedag een gedeelte van de dag te besteden aan de referentieniveaus taal zodat het hele team goed geschoold is op dit gebied. We hebben als school nog uren tegoed van het onderwijsadviesbureau dat we hadden ingehuurd dus het idee is om die uren in te zetten voor een presentatie over referentieniveaus taal. Leesspecialist regelt dit met de directie die de contacten met het externe bureau onderhoudt.  Na afloop van deze bijeenkomst een groepje samenstellen dat met de werkgroep lezen/spelling de methode Taaltrapeze wil afstemmen op de referentieniveaus taal.  Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) heeft een analyse gemaakt van de methode Taaltrapeze. De leesspecialist bestudeert deze en verzorgt een bijeenkomst in de leeswerkplaats voor leerkrachten waarin deze SLO-analyse besproken wordt en daarna verspreid wordt binnen het team.  Voor start nieuwe schooljaar zorgen voor voldoende nieuw verbruiksmateriaal van de methode Taaltrapeze. Bouwcoördinatoren regelen dit.

18

 Voor start nieuwe schooljaar zorgen dat alle leerkrachten toegang hebben tot Nieuwsbegrip. Bouwcoördinatoren regelen dit in samenspraak met de administratie.  Jaarlijks aan het begin van het nieuwe schooljaar worden nieuwe leerkrachten bijgepraat over Taaltrapeze en Nieuwsbegrip. Leesspecialist regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Gedurende het schooljaar invalleerkrachten begeleiden bij het werken met Taaltrapeze en Nieuwsbegrip. De intern begeleider regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Aan het begin van het schooljaar in de bouwvergaderingen de roosters van diverse groepen per bouw op elkaar afstemmen. In iedere groep staat dagelijks Taaltrapeze op het rooster en één keer per week Nieuwsbegrip. De intern begeleider en de leesspecialist zitten beiden als adviseur bij één van de bouwen en zorgen dat er overeenstemming wordt bereikt.  Aan het begin van het schooljaar in de bouwvergadering afspraken maken over welke thema’s uit welke delen in welke groep aan bod komen. Dit omdat veel kinderen twee jaar in dezelfde groep zitten en het niet zo moet zijn dat kinderen 2 jaar achter elkaar dezelfde leerstof krijgen. Dit kan ook omdat is afgesproken dat we van de 8 thema’s, er 4 uitkiezen per schooljaar. De 8 thema’s die per schooljaar aan bod moeten komen goed bekijken, en daarna een schifting maken. Per schooljaar moet het mogelijk zijn om 4 thema’s te behandelen.  Gedurende een schooljaar inplannen dat leerkrachten bij elkaar kunnen kijken tijdens een les Taaltrapeze. Je ziet zo hoe de ander het doet en leert van elkaar. Het streven is om bovenbouwleerkrachten te laten kijken bij de onderbouw en andersom. We hopen dat de bovenbouwleerkrachten wat enthousiaster en gemotiveerder raken bij het zien van de taallessen in de onderbouw waar het wel lukt om veel aandacht te besteden aan Taaltrapeze. De leesspecialist en de intern begeleider maken een schema en regelen vervanging bij de directie.  Na deze bezoeken op een studiedag tijd inplannen om te evalueren en samen te komen om goede afspraken te maken over het werken met de methode Taaltrapeze. Hoe ziet nu de ideale les Taaltrapeze eruit? Het idee is om in kleine groepjes ( de bouwen) uiteen te gaan en elkaar te vertellen hoe iedereen met de methode Taaltrapeze werkt en hoe collega’s het bij elkaar kijken hebben ervaren. Met elkaar de sterke punten van iedereen eruit halen en zo komen tot een voor iedereen acceptabele manier van het werken met de methode. Bij elk van de 2 groepen is een directielid aanwezig (beslissingsbevoegdheid) en de leesspecialist en de intern begeleider verdelen zich ook over deze 2 groepen. Zij hebben een adviserende rol. Bij het bovenbouwoverleg is het van belang vanuit de directie, de nadruk te leggen op het belang van dagelijks werken met Taaltrapeze. Na afloop plenair terugkomen en de bevindingen van de bouwen met elkaar delen. Er

19

wordt een verslag gemaakt van deze bijeenkomst waarin de afspraken die gemaakt zijn over Taaltrapeze vermeld worden. De leesspecialist en de intern begeleider zorgen voor de verslagen. Deze gaan na goedkeuring van de directie in de klassenmappen.  In de schooljaren daarna observaties in de groepen tijdens lessen Taaltrapeze door de leesspecialist en de intern begeleider volgens observatielijsten uit Taal 100, om te kijken of alle afspraken nog worden nagekomen en of er eventueel nieuwe knelpunten zijn. De leesspecialist en de intern begeleider verzamelen deze punten en nemen die mee naar de teambijeenkomsten Taaltrapeze die op de jaarkalender komen te staan.

 Twee keer per schooljaar op een studiedag en/of teamvergadering het onderwerp taaltrapeze/begrijpend lezen laten terugkomen. Hier worden de gedane observaties en eventuele knelpunten besproken. Zo nodig kunnen er dan nieuwe doelen worden gesteld.  De komende periode in de JK-groep de focus leggen op het interactief voorlezen (datgene wat wordt voorgelezen wordt onderbroken door open vragen over het verhaal of over de plaatjes). Door het inlassen van interactieve momenten tijdens het voorlezen worden de taalontwikkeling, het verhaalbegrip en de woordenschat van kinderen gestimuleerd. Hierdoor kunnen de leerkrachten van de JK-groep een betere doorstroom naar het begrijpend lezen in de startgroep bewerkstelligen. De intern begeleider onderhoudt de contacten met de leerkrachten van de JK-groep hierover tijdens de groepsbesprekingen.  Zodra de nieuwe woordenschattoetsen voor groep 7 en 8 uit zijn, deze aanschaffen.

20

5.2 Onderwerp 1: Spelling Activiteit: spelling Verantwoordelijk: werkgroep lezen en spelling/leesspecialist/IB/ directie Betrokkenen: groepsleerkrachten/ IB/ leesspecialist/directie/ leeswerkplaats en werkgroep lezen/spelling Materiaal: De methode Woordbouw is op school aanwezig. Ook wordt gebruik gemaakt van onderdelen uit de methode Letterstad en Spelling in de lift. Verder wordt de BLOONmethodiek gebruikt. Voor remediërend materiaal kunnen collega’s terecht in de leeswerkplaats voor oefenmateriaal uit de remediërende methode Zuidvallei. Beginsituatie Zowel in de onder- als bovenbouw laten de resultaten voor spelling te wensen over. Er wordt niet in alle groepen op dezelfde manier gewerkt en het aantal uur dat in de groepen aan spelling wordt besteed is ook niet in elke groep hetzelfde. Bovenbouwleerkrachten vinden dat kinderen die uit de middenbouw komen nog niet genoeg leerstof beheersen en mopperen over het lage spellingniveau van de leerlingen. In alle groepen wordt gewerkt met de methode Woordbouw en in een aantal groepen wordt gewerkt met de BLOONmethodiek om woorden extra te oefenen. Ook worden in een aantal groepen aanvullingen uit Spelling in de lift en Letterstad gebruikt. Kinderen die heel erg uitvallen kunnen een traject speciale spellingbegeleiding krijgen in de leeswerkplaats. Gewenste situatie/Doelstellingen: Wij willen dat het aantal kinderen dat naar verwachting en/of boven verwachting scoort omhoog gaat naar 70%. In ieder groep wordt dezelfde hoeveelheid tijd besteed aan spelling: Dagelijks een half uur. In iedere groep wordt gewerkt met de methode Woordbouw via het directe instructiemodel. In iedere groep wordt de BLOON-methodiek gebruikt. In iedere groep wordt het 5 woorden dictee ingevoerd. Leerkrachten zijn op de hoogte van alle remediërende materialen die op school op het gebied van spelling aanwezig zijn en kunnen die ook gebruiken. Leerkrachten kunnen een individueel handelingsplan voor spelling opstellen en dit uitvoeren in de klas. Spelling vanaf groep JK om tot een betere aansluiting te komen met de startgroep.

21

Plannen: Om bovenstaande doelen te behalen en de gewenste situatie te creëren zijn de volgende plannen geformuleerd:  Leerkrachten worden goed geschoold op het gebied van spelling. Hiertoe bezoeken de leesspecialist en de intern begeleider van de school een Conferentie spelling in het voorjaar van 2012 (APS). In het nieuwe schooljaar wordt op een teamvergadering van Het Dok tijd gereserveerd om het team bij te praten over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van spellingonderwijs. De leesspecialist en de intern begeleider verzorgen dit onderdeel.  Voor start nieuwe schooljaar zorgen voor voldoende nieuw verbruiksmateriaal van de methode Woordbouw. Bouwcoördinatoren regelen dit.  Jaarlijks aan het begin van het nieuwe schooljaar worden nieuwe leerkrachten bijgepraat over spelling en onze methode Woordbouw. Leesspecialist regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Gedurende het schooljaar invalleerkrachten begeleiden bij het werken met Woordbouw. De intern begeleider regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Aan het begin van het schooljaar in de bouwvergaderingen de roosters van diverse groepen per bouw op elkaar afstemmen. In iedere groep staat dagelijks spelling op het rooster op hetzelfde tijdstip. De intern begeleider en de leesspecialist zitten beiden als adviseur bij één van de bouwen en zorgen dat er overeenstemming wordt bereikt. Afspreken in welke groep welke blokken uit de methode behandeld worden. Wanneer dit gelukt is bestaat zo ook de mogelijkheid om eventueel kinderen uit te wisselen die in een hoger of lager niveau (blok) dan in de groep aangeboden wordt horen te werken.  Gedurende het schooljaar inplannen dat leerkrachten bij elkaar kunnen kijken tijdens een woordbouwles. Je ziet zo hoe de ander het doet en leert van elkaar. De leesspecialist en intern begeleider maken een schema en regelen vervanging bij de directie.  Na deze bezoeken op een studiedag tijd inplannen om te evalueren en samen te komen tot een eenduidige manier van het werken met Woordbouw. Hoe ziet nu de ideale woordbouwles eruit? Afspraken maken en proberen te komen tot eenzelfde manier van werken. Net zoals nu op school gebeurt met rekenen en lezen (List). Het idee is om in kleine groepjes ( de bouwen) uiteen te gaan en elkaar te vertellen hoe iedereen een woordbouwles doet en hoe collega’s het bij elkaar kijken hebben ervaren. Met elkaar de sterke punten van iedereen eruit halen en zo komen tot een ideale woordbouwles.

22

Bij elk van de 2 groepen is een directielid aanwezig (beslissingsbevoegdheid). De leesspecialist en de intern begeleider verdelen zich ook over deze 2 groepen. Zij hebben een adviserende rol. Na afloop plenair terugkomen en elkaars bevindingen vertellen. Er wordt een verslag gemaakt van deze bijeenkomst en de ideale woordbouwles komt in de klassenmap. De leesspecialist en de intern begeleider zorgen voor de verslagen. Deze gaan na goedkeuring van de directie in de klassenmappen.  In iedere groep worden dezelfde letterkaarten en 3 basisspellingregels die op school aanwezig zijn gebruikt. De leesspecialist zorgt voor de pakketjes met posters en deelt deze uit in de groepen. De letterplaten worden op de server van de school geplaatst zodat ze bereikbaar zijn voor iedere leerkracht. Tijdens een teamvergadering verzorgt de leesspecialist een presentatie over de spellingregels, de letterkaarten en de bijbehorende versjes.  Bijeenkomst per bouw in de leeswerkplaats organiseren over remediërende materialen op het gebied van spelling en de BLOON-methodiek. Na die bijeenkomst weten collega’s waar ze alle materialen kunnen vinden en hoe ze ermee kunnen werken. Ook weten de collega’s op welke manier ze de BLOON-methodiek naast de spellinglessen kunnen gebruiken.  Alle BLOON-woorden uit de methode woordbouw moeten voor iedere leerkracht toegankelijk zijn. De leesspecialist maakt daarom een inventarisatie bij de leerkrachten over wie welke BLOON-woorden digitaal in zijn bezit heeft. Deze woorden kunnen dan op de server gezet worden zodat het pakket voor iedereen makkelijk te gebruiken is.  Op een teamvergadering verzorgen de leesspecialist en de intern begeleider een uitleg over het 5 woorden dictee. Op deze vergadering worden afspraken gemaakt over de start van dit dictee.  De leesspecialist biedt de mogelijkheid aan collega’s om samen in de leeswerkplaats individuele handelingsplannen op het gebied van spelling voor in de klas te maken. Dit wanneer bij kinderen uit de toets resultaten en na individuele leerlingbespreking blijkt dat resultaten ondanks alle inspanningen toch achter blijven.  De intern begeleider bespreekt 3 keer per jaar rondom de leerling-besprekingen met de leerkrachten van de kleutergroep de activiteiten die op het gebied van spelling worden gedaan en of er uitbreidingen en/of verbeteringen moeten komen. Dit om een soepele overgang naar de startgroep te bewerkstelligen. De intern begeleider plant rondom deze besprekingen een overleg tussen de leerkrachten van de kleuters en de startgroep over spelling en is daarbij aanwezig. Hierin kunnen de leerkrachten van de startgroep aangeven waar ze tegen aan lopen met doorstromende kleuters en kunnen de leerkrachten van de kleutergroep hun onderwijs hier op aanpassen.  Jaarlijkse observaties in de groepen bij een woordbouwles door de leesspecialist en/of de intern begeleider om te borgen. Na deze observaties evalueren en

23

eventuele nieuwe knelpunten bespreken. De leesspecialist en de intern begeleider verzamelen deze punten en nemen die mee naar de teambijeenkomsten spelling die op de jaarkalender komen te staan  Twee keer per schooljaar op een studiedag en/of teamvergadering het onderwerp spelling laten terugkomen. Hier worden de gedane observaties en eventuele knelpunten besproken. Zo nodig kunnen er dan nieuwe doelen worden gesteld.

24

5.3. Onderwerp3: Technisch lezen Activiteit: Technisch lezen/LIST Verantwoordelijk: werkgroep lezen en spelling/ leesspecialist/IB/ directie Betrokkenen: Groepsleerkrachten/ IB/Leesspecialist/Directie/ leeswerkplaats en werkgroep lezen/spelling Materiaal: leesboeken voor alle leesniveaus, leesteksten voor alle leesniveaus, Estafette, observatielijsten, Veilig Leren Lezen, boekenmanden in de stilleesgroepen en in iedere groep een boekenkast met voldoende uitdagende leesboeken. Voor remediërend materiaal kunnen collega’s terecht in de leeswerkplaats: Bijvoorbeeld voor leesteksten te gebruiken bij RALFI en boekjes voor RALFI-light. Beginsituatie SBO Het Dok heeft 3 jaar meegedaan aan het project LIST( Lees Interventieproject voor Scholen met een Totaalaanpak). Voor onze leerlingen ook bekend onder de naam: Lezen is Top! Het project is vorig jaar afgesloten en we zijn nu een LIST gecertificeerde school. Binnen onze school is afgesproken dat we met technisch lezen doorgaan op de LIST-manier. Dit schooljaar was het eerste jaar zonder begeleiding vanuit het project en we hebben gemerkt dat dat zijn invloed heeft: De LIST- afspraken worden niet altijd meer goed nagekomen en een aantal dingen verslappen. Omdat bij het LIST-project de focus ligt op tekstlezen is de aandacht voor het woordlezen minder geworden. De resultaten op de DMT zijn niet heel goed. Kinderen die heel erg uitvallen kunnen een traject speciale leesbegeleiding krijgen in de leeswerkplaats.

Gewenste situatie/ Doelstellingen: In alle groepen wordt het lezen volgens de LIST-manier voortgezet. Leerkrachten blijven goed geschoold op LIST-gebied. Leerkrachten zijn op de hoogte van alle remediërende materialen die op school op het gebied van lezen aanwezig zijn en kunnen die ook gebruiken. Leerkrachten kunnen een individueel handelingsplan voor technisch lezen opstellen en dit uitvoeren in de klas. Ieder kind op SBO Het Dok gaat per schooljaar 2 AVI-niveaus vooruit. Ieder kind op SBO Het Dok heeft bij de overstap naar het Voortgezet Onderwijs het leesniveau AVI-plus behaald. Een uitzondering hierop kunnen de kinderen met dyslexie zijn.

25

Wij willen dat het aantal kinderen dat naar verwachting en/of boven verwachting presteert omhoog gaat naar 80 % De aansluiting JK-groep/Startgroep moet verbeterd worden op leesgebied zodat de JKkinderen met een goede start aan het aanvankelijk leesproces in de startgroep kunnen beginnen. Het leesniveau in de startgroep moet omhoog. Veel kinderen in die groep beheersen na dat jaar AVI M3 niet. Het niveau van de DMT ligt bij ons op school niet hoog. We willen dat de scores op de DMT omhoog gaan.

Plannen: Om bovenstaande doelen te behalen en de gewenste situatie te creëren zijn de volgende plannen geformuleerd:

 De leesspecialist en de intern begeleider (de kartrekkers van het LIST-project) houden contact met de Hogeschool Windesheim over LIST en blijven zo op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Zij hebben de jaarlijkse LIST-conferentie bezocht.  Na aanleiding van deze LIST-conferentie wordt een deel van een teamvergadering en/of studiedag ingepland om het team te scholen over een aantal besproken onderwerpen op de conferentie: “Borging van LIST”, “Minilesjes in de klas” en “Kinderboeken in de klas”. De leesspecialist en de intern begeleider verzorgen dit gedeelte.  De leesspecialist organiseert een bijeenkomst met de groepsleerkrachten van de startgroep over het aanvankelijk lezen binnen het LIST-project. Dit naar aanleiding van de LIST-conferentie waarop de leesspecialist een onderdeel over aanvankelijk lezen binnen LIST heeft gevolgd. Gezamenlijk gaan we met de via LIST verkregen tips en aanbevelingen, proberen een plan te maken om het leesonderwijs nog beter te maken en de leesontwikkeling van de kinderen in de startgroep te verbeteren  Het hele team gaat jaarlijks naar de LIST-conferentie. De leesspecialist maakt hiervoor afspraken met de directie, die deze dag, de komende schooljaren, als studiedag voor het team inplannen.  Aan het begin van het schooljaar delen de leesspecialist en de intern begeleider de HOMMEL- en stilleesgroepen in aan de hand van de AVI-resultaten van de laatste toets ronde. Deze indeling worden in de eerste bouwvergadering besproken en de afspraken over het lezen volgens LIST staan dan ook op de agenda: Dagelijks lezen in elke groep vanaf half 9, tijdens de leesgroepen niet naar het toilet, tijdens de leesgroepen geen boeken omruilen in de bibliotheek, aantal gelezen boeken per kind

26

worden bijgehouden, leerkrachten starten de leesles met een minilesje en vertonen voorbeeldleesgedrag, voldoende boeken voor alle kinderen in de groep aanwezig (7 per kind). Deze afspraken zijn bekend, maar dienen jaarlijks herhaald besproken te worden.  Jaarlijks aan het begin van het nieuwe schooljaar worden nieuwe leerkrachten bijgepraat over het werken via LIST op onze school. De leesspecialist regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Gedurende het schooljaar invalleerkrachten begeleiden bij het werken LIST. De intern begeleider regelt dit in samenspraak met de bouwcoördinator.  Lees observaties volgens observatielijsten LIST in oktober en in maart door de leesspecialist en de intern begeleider. Deze observaties worden met de leerkrachten nabesproken en eventuele knelpunten kunnen dan opgelost worden.  Voor de toets ronde in januari maakt de leesspecialist een toets schema zodat alle kinderen van de school op AVI en DMT getoetst worden. De resultaten worden met de leerkrachten besproken. Aan de hand van deze resultaten worden de leesgroepen voor HOMMEL en stillezen opnieuw ingedeeld.  De leesspecialist organiseert een bijeenkomst per bouw in de leeswerkplaats over remediërende materialen voor technisch lezen en uitleg over RALFI en RALFI-light. Na die bijeenkomst weten alle collega’s waar ze alle materialen in de leeswerkplaats kunnen vinden en hoe ze ermee kunnen werken. Ook weten de collega’s op welke manier zij RALFI en RALFI-light tijdens de LIST-leeslessen kunnen gebruiken.  De leesspecialist biedt de mogelijkheid aan collega’s om samen in de leeswerkplaats individuele handelingsplannen op het gebied van technisch lezen voor in de klas te maken. Dit wanneer bij kinderen uit de toets resultaten en na individuele leerlingbesprekingen blijkt dat resultaten ondanks alle inspanningen toch achter blijven.  De voorzitter van de werkgroep lezen en spelling zorgt voor het einde van het kalenderjaar voor voldoende budget bij de directie. Dit budget is noodzakelijk om de met LIST afgesproken hoeveel geld te investeren in jaarlijks voldoende nieuwe kinderboeken op school.  De leesspecialist regelt jaarlijks, na toekenning budget, dat er in samenspraak met de leerlingen van de school nieuwe leesboeken voor de bibliotheek worden aangeschaft. Dit regelt zij samen met de Kinderboekenbus die bij ons op school komt en waar alle kinderen van de school een boek kunnen kopen, dat na aankoop en het zelf lezen, in de schoolbibliotheek komt te staan.  Twee keer per jaar staat LIST op de agenda van de teamvergadering om alle lopende zaken te bespreken en elkaar scherp te houden.

27

 De intern begeleider bespreekt 3 keer per jaar rondom de individuele leerlingbesprekingen met de leerkrachten van de JK-groep hoe het ervoor staat met de 5 leergebieden voor een goede leesstart in groep 3 (mondelinge taalvaardigheid, fonologisch en fonemisch bewustzijn, kennis van geschreven taal/letterkennis: 12 letters aan het eind van groep 2, woordenschat en begrijpend luisteren). Ze bespreekt welke activiteiten er worden gedaan in de JK-groep en of er uitbreidingen en/of verbeteringen moeten komen zodat JK-kinderen een goede leesstart in de startgroep kunnen maken.  De intern begeleider plant rondom deze besprekingen een kort overleg tussen de leerkrachten van de kleuters en de startgroep over technisch lezen en is daarbij aanwezig. Hierin kunnen de leerkrachten van de startgroep aangeven waar ze tegen aan lopen met de doorstromende kleuters en kunnen de leerkrachten van de kleutergroep hun onderwijs hier op aanpassen.  De leesspecialist houdt tijdens een teamvergadering een presentatie over racelezen. Bij race lezen, lezen kinderen hardop een blad met woordjes gedurende een bepaalde tijd. Dit doe je een week lang met hetzelfde blad woordjes en na een week kijk je hoeveel vooruitgang er is geboekt. Door het veelvuldig oefenen met woordlezen zullen de resultaten op de DMT omhoog gaan. Op deze bijeenkomst maken we de afspraak wanneer we in de klassen gaan starten met racelezen en zorgt de leesspecialist ervoor dat alle groepsleerkrachten het bijbehorende materiaal krijgen.

Tot slot: Er zijn een aantal redenen geweest waardoor een aantal zaken op school niet goed verlopen/ opgestart zijn. Wij als SBO school hebben in zwaar weer gezeten. De afgelopen periode hebben wij te maken gehad met een fusie, veel directeurswisselingen, ontslagen vanwege bezuinigingen, wisselingen van leerkrachten, langdurig zieke leerkrachten en bovenal de verdichting van de gedragsproblematiek van onze leerlingen binnen onze school. Het accent kwam hierdoor meer en meer te liggen op de pedagogische begeleiding van de kinderen. Dit ging dan ten kost van leergebieden. Dit taalbeleidsplan moet richting geven aan de door ons beoogde verbeteringen.

28

6 Meerjarenplanning In dit hoofdstuk zullen de 3 onderwerpen ( Taaltrapeze/begrijpend lezen, spelling en technisch lezen) met bijbehorende plannen in een tijdsplanning worden weergegeven. Deze meerjarenplanning is voor de komende 3 schooljaren. Deze tijdsplanning moet voor alle betrokkenen inzichtelijk maken wanneer dingen starten, in welke fase van de plannen we zitten en wat er van een ieder op welk moment verwacht/gevraagd wordt.

29

Meerjarenplanning Taaltrapeze/Begrijpend lezen schooljaar 2012-2013

schooljaar 2013-2014


Plan

Hoe/wat

Verantwoordelijk

Betrokkenen

Wanneer

Leerkrachten worden goed geschoold op het gebied van referentieniveaus taal

Op een studiedag iemand van APS uitnodigen om het team te scholen op het gebied van referentieniveaus taal

Directie

Directie

Juli 2012

Leesspecialist Groepsleerkrachten

Er is voldoende nieuw verbruiksmateriaal van de methode Taaltrapeze aanwezig om een goede start te maken in het nieuwe schooljaar

Bouwcoördinatoren regelen de bestelling in de bouw en sluiten dit kort met administratie

Elke groepsleerkracht heeft toegang tot Nieuwsbegrip

Bouwcoördinatoren regelen met de administratie dat iedere leerkracht kan inloggen op de site van Nieuwsbegrip.

Bouwcoördinator

Bouwcoördinatoren

Juli 2012

Administratie

Juli 2013 Juli 2014

Bouwcoördinator

Bouwcoördinatoren

September 2012

Administratie

September 2013 September 2014

Nieuwe leerkrachten op school kunnen werken met Taaltrapeze en Nieuwsbegrip

In ieder schooljaar worden nieuwe leerkrachten of invalleerkrachten begeleid bij het werken met Taaltrapeze en Nieuwsbegrip. Bouwcoördinator inventariseert en leesspecialist en IB begeleiden dit

Bouwcoördinator

Bouwcoördinator

Schooljaar 2012-2013

Leesspecialist

Leesspecialist


IB

IB


Nieuwe leerkrachten Invalleerkrachten Lesroosters in de groepen worden op elkaar afgestemd mbt Taaltrapeze/Nieuwsbegrip

In het begin van ieder schooljaar worden per bouw de lesroosters op elkaar afgestemd mbt Taaltrapeze/Nieuwsbegrip: Dagelijks Taaltrapeze en 1 keer per week Nieuwsbegrip

Bouwcoördinator

Bouwcoördinator

September 2012

Leesspecialist

Leesspecialist

September 2013

IB

IB

September 2014 30

Groepsleerkrachten In iedere groep worden per jaar 4 thema’s uit de methode Taaltrapeze behandeld

In de bouw worden afspraken gemaakt over welke 4 thema’s uit welk deel van de methode in welke groepen worden behandeld

Bouwcoördinator

Bouwcoördinator

September 2012

Groepsleerkrachten

September 2013 September 2014

Groepsleerkrachten gaan bij elkaar kijken tijdens een les Taaltrapeze

Om van elkaar te leren gaan de leerkrachten bij elkaar kijken tijdens een les Taaltrapeze. Bovenbouwleerkrachten gaan kijken bij de onderbouw en andersom. Leesspecialist en IB maken een schema en regelen vervanging met de directie

Directie

Directie

Januari 2013

IB

Leesspecialist

Februari 2013

Leesspecialist

IB

Op een studiedag tijd inplannen voor Taaltrapeze. We evalueren de bezoeken aan elkaars les en komen met elkaar tot een “ideaal” format van de Taaltrapezeles. De afspraken hierover worden plenair vastgelegd en komen in de klassenmap.

Directie

Directie

IB

IB

Leesspecialist

Leesspecialist

In de JK groep komt de focus te liggen op het interactief voorlezen. IB onderhoudt de contacten hierover met de leerkrachten van de JK- groep tijdens de groepsbesprekingen

IB

Leerkrachten zijn goed op de hoogte van de SLO-analyse van de methode Taaltrapeze

Leesspecialist verzorgt tijdens een teamvergadering en/of studiedag een presentatie over deze SLO-analyse

Leesspecialist

Methode Taaltrapeze is afgestemd op de referentiedoelen taal

Werkgroep taal/ lezen/spelling komt bij elkaar om de methode Taaltrapeze af te stemmen op de referentiedoelen taal

Werkgroep taal/ lezen/spelling

De ideale Taaltrapeze les

Interactief voorlezen in de JK groep

Groepsleerkrachten 12 maart 2013 (studiedag)

Groepsleerkrachten IB Leerkrachten JK-groep

Schooljaar 2012-2013 met overlegmomenten tijdens de groepsbesprekingen op: 17/9, 4/8 en 28/5

Leesspecialist

Maart 2013

Groepsleerkrachten

Werkgroep taal/ lezen/spelling

April 2013-juli 2013

31

Woordenschattoetsen voor groep 7 en 8 zijn aanwezig op school

Zodra de nieuwe woordenschattoetsen uit zijn worden die door school aangeschaft

IB

IB


Observaties tijdens de lessen Taaltrapeze

Om de gemaakte afspraken over Taaltrapeze te borgen worden er in de komende jaren observaties gedaan in de groepen door IB en de Leesspecialist. Er wordt geobserveerd aan de hand van observatielijsten van Taal 100 en er wordt gekeken of iedereen zich nog aan de gemaakte afspraken houdt en of er nog knelpunten zijn

IB

IB


Leesspecialist

Leesspecialist


2 keer per schooljaar het onderwerp Taaltrapeze/Begrijpend lezen op de agenda van een teamvergadering en/of studiedag zetten zodat het actueel blijft. De gedane observaties en eventuele knelpunten kunnen dan besproken worden en er kunnen nieuw plannen worden gemaakt

Directie

Directie


IB


Taaltrapeze blijft actueel op school


32

Meerjarenplanning Spelling schooljaar 2012-2013



Plan

Hoe/wat

Verantwoordelijk

Betrokkenen

Wanneer

Leerkrachten worden goed geschoold op het gebied van spelling

Leesspecialist en IB bezoeken een conferentie spelling van APS. Na dat bezoek verzorgen zij een presentatie voor het team om iedereen bij te praten over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van spelling.

Directie

Directie

Mei 2013

Leesspecialist

Leesspecialist

Juni 2013

IB

IB Groepsleerkrachten

Er is voldoende nieuw verbruiksmateriaal van de methode Woordbouw aanwezig om een goede start te maken in het nieuwe schooljaar

Bouwcoördinatoren regelen de bestelling in de bouw en sluiten dit kort met administratie.

Bouwcoördinator

Bouwcoördinatoren

Juli 2012

Administratie

Juli 2013 Juli 2014

Nieuwe leerkrachten op school kunnen werken met Woordbouw

In ieder schooljaar worden nieuwe leerkrachten of invalleerkrachten begeleid bij het werken met Woordbouw. Bouwcoördinator inventariseert en leesspecialist en IB begeleiden dit.

Bouwcoördinator

Bouwcoördinator


Leesspecialist

Leesspecialist


IB

IB


Nieuwe leerkrachten Invalleerkrachten Lesroosters in de groepen worden op elkaar afgestemd mbt Woordbouw

In het begin van ieder schooljaar worden per bouw de lesroosters op elkaar afgestemd mbt Woordbouw: Dagelijks Woordbouw, 30 minuten per dag.

Bouwcoördinator

Bouwcoördinator

September 2012

Leesspecialist

Leesspecialist

September 2013

IB

IB

September 2014

Groepsleerkrachten In elke groep worden dezelfde letterkaarten en spellingregels gebruikt

Leesspecialist zorgt voor posters van de 3 hoofdregels en verspreidt die binnen het team. Letterplaten komen op de server te staan (voor iedereen toegankelijk). Leesspecialist

Leesspecialist

Leesspecialist

Oktober 2013

IB 33

verzorgt een presentatie over deze regels en letterkaarten. Iedere groep werkt met het 5-woorden dictee

Leesspecialist en IB verzorgen een presentatie op een studiedag over spelling en het 5 woorden dictee. Daarna worden er afspraken gemaakt over een pilot.

Groepsleerkrachten Directie

Directie

IB

Leesspecialist

Leesspecialist

IB

Oktober 2013

Groepsleerkrachten Groepsleerkrachten gaan bij elkaar kijken tijdens een les Woordbouw

Om van elkaar te leren gaan de leerkrachten bij elkaar kijken tijdens een les Woordbouw. Bovenbouwleerkrachten gaan kijken bij de onderbouw en andersom. Leesspecialist en IB maken een schema en regelen vervanging met de directie.

Directie

Directie

Januari 2014

IB

Leesspecialist

Februari 2014

Leesspecialist

IB Groepsleerkrachten

De ideale Woordbouw les

Op een studiedag tijd inplannen voor Woordbouw. We evalueren de bezoeken aan elkaars les en komen met elkaar tot een “ideaal” format van de Woordbouwles. De afspraken hierover worden plenair vastgelegd en komen in de klassenmap.

Directie

Directie

IB

IB

Leesspecialist

Leesspecialist

Maart 2014 (studiedag)

Groepsleerkrachten Aansluiting JK-groep en startgroep wordt verbeterd op het gebied van spelling

BLOON-woorden zijn voor iedereen toegankelijk

Leerkrachten kunnen een IHP maken op het gebied van spelling

3 keer per schooljaar plant IB een overleg tussen de leerkrachten van JK-groep en startgroep om te bespreken welke activiteiten in de JK groep meer aandacht behoeven om te zorgen voor een soepelere overgang naar de startgroep. Deze besprekingen worden rondom de groepsbesprekingen van de JK groep gepland.

IB

Leesspecialist inventariseert bij de collega’s wie welke BLOON woorden digitaal heeft en zorgt ervoor dat alles op de server komt te staan.

Leesspecialist

Leesspecialist begeleidt collega’s in de leeswerkplaats bij het maken van een IHP voor in de klas.

Leesspecialist

IB Leerkrachten JKgroep

Schooljaar 2013-2014 met overlegmomenten tijdens de groepsbesprekingen

Leerkrachten startgroep Leesspecialist


Groepsleerkrachten Leesspecialist


34

Groepsleerkrachten Observaties tijdens de lessen Woordbouw

Woordbouw blijft actueel op school

Om de gemaakte afspraken over Woordbouw te borgen worden er in de komende jaren observaties gedaan in de groepen door IB en de Leesspecialist. Eer wordt gekeken of iedereen zich nog aan de gemaakte afspraken houdt en of er nog knelpunten zijn.

IB

IB


Leesspecialist

Leesspecialist


2 keer per schooljaar het onderwerp spelling op de agenda van een teamvergadering en/of studiedag zetten zodat het actueel blijft. De gedane observaties en eventuele knelpunten kunnen dan besproken worden en er kunnen nieuw plannen worden gemaakt.

Directie

Directie


IB



35

Meerjarenplanning Technisch lezen/ LIST schooljaar 2012-2013



Plan

Hoe/wat

Verantwoordelijk

Betrokkenen

Wanneer

Leerkrachten blijven goed op de hoogte van de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van LIST

Het team van het Dok bezoekt jaarlijks de LISTconferentie. Mocht dit om organisatorische redenen niet lukken dan gaan IB en Leesspecialist. Zij komen dan tijdens een teamvergadering terug op de LIST-conferentie en praten het team bij over de recente ontwikkelingen

Directie

Directie

Maart 2012

Leesspecialist

Leesspecialist

Maart 2013

IB

IB

Maart 2014

Groepsleerkrachten Leerkrachten beginnen jaarlijks met een frisse start aan LIST

Ieder kind van Het Dok leest in de juiste leesgroep

Nieuwe leerkrachten op school kunnen werken met LIST

Leesspecialist en IB verzorgen aan het begin van ieder schooljaar een gedeelte over LIST, op de eerste studiedag van het schooljaar. Dit om de gemaakte LIST afspraken te herhalen en de besproken onderwerpen van de LIST conferentie aan de orde te laten komen

Leesspecialist

Leesspecialist

September 2012

IB

IB

September 2013

Groepsleerkrachten

September 2014

Leesspecialist deelt aan het begin van ieder schooljaar alle kinderen van de school in, in de juiste leesgroep. Dit nav de laatste toetsronde.

Leesspecialist

Leesspecialist

September 2012

IB

IB

September 2013

Groepsleerkrachten

September 2014

Bouwcoördinator Leesspecialist


In ieder schooljaar worden nieuwe leerkrachten of invalleerkrachten begeleid bij het werken met LIST. Bouwcoördinator inventariseert en leesspecialist en IB begeleiden dit

Bouwcoördinator Leesspecialist IB

IB

Schooljaar 2013-2014 Schooljaar 2014-2015

Nieuwe leerkrachten Invalleerkrachten DMT resultaten gaan omhoog

Om de resultaten op de DMT te laten stijgen, introduceren Leesspecialist en IB op een studiedag “racelezen” Na de uitleg aan het team wordt er een pilot met evaluatie afgesproken. Materialen worden uitgedeeld

Leesspecialist

Leesspecialist

IB

IB

Oktober 2012

36

zodat iedereen kan starten. Leesobservaties in alle groepen

Om List te borgen doen IB en leesspecialist 2 keer per jaar leesobservaties volgens de richtlijnen van LIST. Deze observaties worden daarna met de leerkrachten besproken en eventuele knelpunten kunnen dan opgelost worden

Groepsleerkrachten Leesspecialist

Leesspecialist

Oktober 2012

IB

IB

April 2013

Groepsleerkrachten

Oktober 2013 April 2014 Oktober 2014 April 2015

In januari worden alle kinderen getoetst op AVI en DMT

Leesspecialist maakt samen met IB een toets schema zodat alle kinderen op school getoetst worden op AVI en DMT

Leesspecialist

Leesspecialist

Januari 2013

IB

IB

Januari 2014

Groepsleerkrachten

Januari 2015

Onderwijsassistenten Na de tweede toets ronde leest ieder kind op het Dok in de juiste leesgroep

Voldoende budget voor de aanschaf van kinderboeken

Er worden jaarlijks nieuwe kinderboeken aangeschaft voor de schoolbibliotheek

Na afnamen van de AVI en DMT toetsen in januari worden de kinderen opnieuw ingedeeld in de juiste leesgroep. Leesspecialist regelt dit in samenspraak met IB

Leesspecialist

Leesspecialist

Januari 2013

IB

IB

Januari 2014

Groepsleerkrachten

Januari 2015

Directie

December 2012

Voorzitter werkgroep

December 2013

Voorzitter werkgroep taal/lezen/spelling zorgt aan het eind van ieder kalenderjaar voor voldoende budget zodat er jaarlijks voldoende nieuwe kinderboek kunnen worden aangeschaft (hoort bij het LIST-project)

Voorzitter werkgroep

Alle kinderen van het Dok mogen ieder jaar een nieuw boek uitkiezen voor de schoolbibliotheek. Leesspecialist regelt dit met De Kinderboekenbus.

Leesspecialist

December 2014 Leesspecialist

Maart 2013

Alle leerlingen van de school

Maart 2014 Maart 2015

De Kinderboekenbus

37

Aansluiting JK-groep en startgroep wordt verbeterd op het gebied van aanvankelijk lezen. De leesstart voor deze kinderen moet in orde zijn

3 keer per schooljaar plant IB een overleg tussen de leerkrachten van JK-groep en startgroep om te bespreken welke activiteiten (5 leergebieden voor een goede leesstart) in de JK groep meer aandacht behoeven om te zorgen voor een soepelere overgang naar de startgroep. Deze besprekingen worden rondom de groepsbesprekingen van de JK groep gepland.

IB

Leerkrachten kunnen een IHP maken op het gebied van lezen

Leesspecialist begeleidt collega’s in de leeswerkplaats bij het maken van een IHP voor in de klas

Leesspecialist

IB Leerkrachten JK-groep Leerkrachten startgroep

Leesspecialist

Schooljaar 2014–2015 met overlegmomenten tijdens de groepsbesprekingen


Groepsleerkrachten LIST blijft actueel op school

2 keer per schooljaar het onderwerp LIST op de agenda van een teamvergadering en/of studiedag zetten zodat het actueel blijft. De gedane observaties en eventuele knelpunten kunnen dan besproken worden en er kunnen nieuw plannen worden gemaakt

Directie

Directie


IB


Leesspecialist


Groepsleerkrachten Leesniveau van kinderen in de startgroep verbetert

Leerkrachten weten hoe ze met RALFI en RALFI-light moeten werken

Leesspecialist organiseert bijeenkomst in de Leeswerkplaats met leerkrachten van de startgroep over opgedane ervaringen mbt aanvankelijk lezen en LIST.

Leesspecialist

Leesspecialist organiseert een bijeenkomst in de leeswerkplaats over RALFI en RALFI-light zodat groepsleerkrachten er in de groep mee aan de slag kunnen

Leesspecialist

Leesspecialist

September 2014

Leerkrachten startgroep Leesspecialist

November 2014

Groepsleerkrachten

38

Taalbeleidsplan SBO Het Dok

Recommend Documents