‘t Tredblad Herfst 2010
Foto: Mariska Damink
IVN afdeling Oldenzaal Vereniging voor Natuur en Milieu-Educatie
Herfst 2010
Tredblad 2
IVN Vereniging voor natuur- en milieu-educatie Een vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die streeft naar meer natuur, verantwoord natuurbeheer en betere kwaliteit van het milieu. Verspreid over Nederland heeft het IVN 174 afdelingen. Meer dan 17.000 leden zetten zich in voor natuur en milieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieve activiteiten en door overleg met de locale overheid. IVN-afdeling Oldenzaal heeft zo’n 45 actieve leden die actief zijn in de werkgroepen Landschapsbeheer, Wandelingen, Bomen, Schoolactiviteiten en Milieu. De leden weten zich mentaal gesteund door ruim 40 donateurs, die het werk van de Oldenzaalse afdeling financieel mogelijk maken. Vindt u ook dat het in en buiten Oldenzaal beter zou kunnen met het milieu en wilt u ook mee genieten van het wonderschone Twentse Landschap? Dat kan!! U hoeft zich slechts aan te melden als lid of donateur van IVNafdeling Oldenzaal bij de penningmeester (tel: 517422).
Lid of donateur Leden Leden zijn actief binnen de vereniging. Ze betalen een jaarlijkse contributie van minimaal euro 17,00.* Zij ontvangen 4 keer per jaar het landelijke tijdschrift “Mens en Natuur”en ook krijgen ze regelmatig het afdelingsblad; Jeugdleden zijn leden tot 18 jaar. Zij betalen euro 3,50* en ontvangen het afdelingsblad. Huisgenootleden zijn huisgenoten van leden en kunnen zich apart als lid aanmelden voor euro 5,00* per persoon. Donateurs Donateurs zijn niet actief binnen de vereniging en betalen minimaal euro 10,00* per jaar. Indien men het afdelingsblad wil ontvangen, betaalt men minimaal euro 12,00*. Donateurs zijn van harte welkom op alle door de afdeling georganiseerde activiteiten. * U ontvangt daartoe een acceptgirokaart aan het begin van het verenigingsjaar.
Herfst 2010
IVN-afdeling OLDENZAAL Voorzitter Toon Brummelhuis Brederostraat 1 7576 CA Oldenzaal tel: 538978 Contactpersoon landschapsonderhoud Secretaris Mariska Damink Gammelkerstraat 50 7572 AV Oldenzaal tel: 516267 Contactpersoon werkgroep schoolactiviteiten Penningmeester Ben Paalhaar Kamille 8 7577 HB Oldenzaal
tel: 517422
Ledenadministratie Wijzigingen schriftelijk doorgeven aan de penningmeester Bestuursleden Wilbert Kallenberg De Kalder 59 7576 WE Oldenzaal tel: 515162 Contactpersoon terrein Het Hulsbeek e/o Buitengebied Oldenzaal Nel van der Meulen Johanna van Burenlaan 20 7576 AV Oldenzaal tel: 516373 Contactpersoon wandelgroep Dick van der Meer Van Coeverdenstr. 27 7576 ZM Oldeenzaal tel: 516469 Bomoloog voor de Bomenstichting in de gemeente Oldenzaal Contactpersoon milieugroep Rein Holvast Sparstraat 63 7572 TM Oldenzaal
tel:518515
Redactie Nel van der Meulen Johanna van Burenlaan 20 7576 AV Oldenzaal tel: 516373 Mariska Damink Gammelkerstraat 50 7572 AV Oldenzaal tel: 516267 Email:
[email protected]
www.ivn.nl/oldenzaal Tredblad 3
Van de redactie De reden dat dit herfstnummer later uit is gekomen dan onze bedoeling was, is gelegen in het feit dat wij als redactieleden ondermeer ook actief zijn in de werkgroep van de schoolgidsen. Wij zijn de afgelopen weken dan ook druk bezig geweest met zowel de voorbereiding als de uitvoering van het “Herfstproject” voor de kinderen van de Oldenzaalse basisscholen. Hoe de uitvoering hiervan heeft uitgepakt kunt u lezen in het uitgebreide verslag dat Mariska elders in het blad doet. Tevens dank aan een aantal leden die zich weer verdienstelijk hebben gemaakt met het schrijven van hun belevenissen in de natuur, alsmede aan degenen die voor de mooie foto’s hebben gezorgd. Al met al weer een goed gevuld blad en wij hopen dat u het met plezier zult lezen.
Inhoudsopgave Colofon
3
Van de redactie
4
Afscheid
5
Da’s toch mooi
6
Das
8
Ontdekkingstocht 19 mei
9
Kikkerkluit
10
Beemtgras en zachte Dravik
11
De “Hooge Lutte” wandeling
12
Activiteiten 2010
13
Overleden: Dhr. B. Slatman
Kopij inleveren vóór 15 december 2010 bij Mariska Damink
Herfst 2010
Tredblad 4
Jubileum Tijdens de Algemene Ledenvergadering in maart 2009 (!) zijn de heren Rudi Olde Monnikhof en Jaap Braad gehuldigd i.v.m. hun 25-jarig lidmaatschap van onze vereniging.
De redactie
Kriebelbeestjes In de nieuwsbrief van de Höfte kwam ik het volgende artikel tegen over ons project “BEESTJES”. We hadden de deelnemers gevraagd een stukje te schrijven en dit aan ons te sturen. Blijkbaar dacht basisschool de Maten dat de kinderboerderij het project had georganiseerd en is het stukje daar naar toe gestuurd. Maar nu toch nog in ’t Tredblad: Overal beestjes Zij ontvingen uit handen van onze voorzitter de daarbij behorende jubileumspeld en werden door Mariska in de bloemetjes gezet. De destijds gemaakte foto’s spreken voor zich. Oké, zult u zeggen, dat was vorig jaar, maar omdat deze huldiging op voor ons onverklaarbare wijze destijds nimmer vermeld is in ’t Tredblad, willen wij deze nalatigheid, met excuses aan beide heren, bij deze alsnog herstellen.
Wij zijn naar de heemtuin geweest met heel groep 7. We moesten allemaal opdrachten doen, het leukste vond ik water diertjes zoeken. Ik heb 2 slakken en 4 larve van de libel. De slakken had ik samen in 1 keer, daar ben ik best trots op. Maar ik zag ook nog een kikker terwijl we waterdiertjes gingen zoeken. Ook kregen we een slak op de hand. Eigenlijk zijn slakken helemaal niet eng, Ze zijn eigenlijk best schattig. We moesten ook zelf beestjes voorzichtig vangen. Maar dan van een plant, bloem of bosje af. En daar moesten we dan weer een hele vragen lijst over maken. Ik had een lieveheersbeestje. Deze dag was echt beestjesfantastisch. Pascalle olde Wieverink Groep 7 Basisschool de Maten
Herfst 2010
Tredblad 5
De werkgroep schoolactiviteiten van IVN Oldenzaal zoekt nieuwe leden. Iets voor U? Deze flyer hebben we verspreid onder alle begeleiders bij het project “HERFST”. Omdat er binnen de groep lezers van ’t Tredblad misschien ook nog belangstellenden zijn drukken we de flyer hier onder af. Tot op heden heeft zich al 1 persoon gemeld, dus we kunnen zeker nog meer mensen gebruiken.
En daarom deze oproep: Als u de natuur een warm hart toe draagt en het u wel wat lijkt om, samen met ons, kinderen te begeleiden op hun zoektocht in die natuur en met hen te ontdekken wat daarin allemaal te zien en te beleven valt, waarbij wij wel duidelijk willen stellen dat kennis van de natuur, in welke vorm dan ook beslist niet noodzakelijk is en bent u inmiddels enthousiast geworden, dan kunt u zich opgeven op onderstaand adres. Wij zien uw aanmelding met zeer veel belangstelling tegemoet, waarbij wij u verzekeren dat er in de voorbereiding van de projecten beslist niet veel tijd gaat zitten!
De werkgroep schoolactiviteiten van IVN Oldenzaal zoekt nieuwe leden. Iets voor U? Wat is het IVN? Het IVN is een vereniging voor Natuur en Milieu - educatie die zowel volwassenen alsook kinderen kennis wil laten maken met natuur en hen wijzen op hetgeen er in die natuur zoal te zien en te beleven valt. De afdeling Oldenzaal heeft een aantal werkgroepen; één daarvan is die voor schoolactiviteiten, waarvan 7 enthousiaste leden deel uit maken. Zo organiseert deze groep in de maand mei het project “BEESTJES” in de Heemtuin bij kinderboerderij “De Höfte” voor kinderen uit groep 7 van de basisschool en in oktober is er voor kinderen uit groep 4 het project “HERFST” dat in het bos plaats vindt. Alle Oldenzaalse basisscholen worden voor deze projecten aangeschreven en kunnen zich dan aanmelden om hier aan mee te doen. De belangstelling hiervoor is telkens heel groot, maar omdat we niet over voldoende mensen beschikken om alle kinderen tijdens deze activiteiten te begeleiden, moeten we helaas toch elke keer weer scholen teleurstellen en dat is natuurlijk ontzettend jammer!
Meld je aan bij: Mariska Damink Gammelkerstraat 50 7572 AV Oldenzaal Tel.: 0541 516267 E-mail:
[email protected]
Spin Spinnetje, spinnetje spin (je ene hand kriebelt in je andere hand) kriebelt aan mijn kin, kriebelt op mijn rug en weer vlug terug.(terug in je hand) Roets... langs mijn been, op mijn dikke teen. Met een zuchtje wind, springt ie op een ander kind! Van internet naamloos
Herfst 2010
Tredblad 6
50-jarig jubileum zusterverenigingen Op 13 juni jl. zijn Toon, Dirk en ik naar Hengelo getogen om het bestuur van het IVN aldaar te feliciteren met hun 50-jarig bestaan. Het was een prachtige zomerdag en de Heemtuin een uiterst geschikte omgeving om voor deze feestelijke gelegenheid allerlei activiteiten te organiseren. Kinderen konden zich prachtig laten schminken en weer anderen waren met schepnetjes in de weer in een vijvertje en zodra ze iets gevangen hadden werd het resultaat in een glazen bak of pot gedaan om het vol trots aan de omstanders te laten zien. Een dergelijke activiteit is voor kinderen altijd een groot succes. Er was een plek waar pannenkoeken werden gebakken, een kraampje waar men kon proeven van eigengemaakte daslookkruidenboter (zeer smakelijk!) en bij de onder een afdak geplaatste bijenkasten kon men terecht voor vragen omtrent het bijenvolk. Natuurlijk waren er de bloemperken, de graanakkertjes en de kruidentuintjes. Kortom: er was van alles te zien en te beleven en ik denk dat het bestuur en de leden terug kunnen blikken op een zeer geslaagde jubileumviering. De andere IVN-afdeling, waar men op 17 september jl. eveneens het 50-jarig jubileum vierde, was die in Enschede en daar werden we (Mariska, Toon en ik) in het restaurant van museum de “Twentse Welle” hartelijk verwelkomd. Onder het genot van koffie/thee met krentenwegge werden er ervaringen uitgewisseld met andere aanwezige IVN-ers. Na het welkomstwoord van de voorzitter, Hanneke van Dorp, kreeg nog een aantal sprekers gelegenheid om de jubilerende vereniging te feliciteren en werden er cadeaus overhandigd. Na heerlijke soep en goed belegde broodjes konden de bezoekers een kijkje nemen in het prachtige museum en daar werd gretig gebruik van gemaakt. Al met al een zeer geslaagde viering van de behaalde mijlpaal in de geschiedenis van deze IVN-afdeling. Nel v.d. Meulen
Herfst 2010
Jubilaris Op 29 juni jl. zijn Mariska en ik op bezoek geweest bij Hans Hüsken. Hoewel het gebruikelijk is dat we tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering onze jubilarissen huldigen, hebben wij deze jubilaris thuis opgezocht, omdat hij destijds verhinderd was op de bewuste vergadering aanwezig te kunnen zijn.
Het was die dag smoorheet, maar Hans toonde zich een goede gastheer en onder het genot van een verkoelend drankje hebben we buiten, in de schaduw uiteraard, heel gezellig met elkaar zitten praten en werden er herinneringen opgehaald uit de tijd dat hij nog actief was bij de werkgroep die zich bezig houdt met het landschaponderhoud. Drukke bezigheden binnen het gezin noopten hem echter keuzes te maken, waardoor tijd om actief te zijn als lid van genoemde werkgroep, ontbrak.
Hans leest echter nog steeds met interesse ’t Tredblad, zodat hij op de hoogte blijft van het wel en wee binnen de vereniging. Nadat we hem de jubileumspeld hadden opgespeld en hem ter gelegenheid van deze feestelijke gebeurtenis een mooi boeket bloemen hadden overhandigd namen we, onder dankzegging voor het gastvrije onthaal, afscheid van deze kersverse jubilaris. Nel v.d. Meulen
Tredblad 7
In Memoriam: Bas Slatman Hij is geboren in Gramsbergen, op dienstplichtige leeftijd als dienstweigeraar in Het Springendal terecht gekomen en toen zo verknocht geraakt aan Noordoost-Twente dat hij hier maar is gebleven. Dit erosiedal in de stuwwal van Ootmarsum, dat door het SBB wordt beheerd, heeft ook gediend als afstudeeropdracht voor zijn groene opleiding. In en om Ootmarsum raakte hij bij diverse projecten betrokken die hij tezamen met de Stichting Natuur en Milieu Ootmarsum uitvoerde. Toen hij met zijn Adviesbureau Sylvester in Oldenzaal neerstreek heeft Bas Slatman ook gezorgd voor een aantal natuurontwikkelingen in en rondom Oldenzaal. Een project, dat zelfs Oldenzaal landelijk aandacht heeft gegeven is de ecologische verbindingszone De Jufferbeek over de Oldenzaalse industrieterreinen Het Hazewinkel en het nog te ontwikkelen Jufferbeek-Zuid. Deze ecozone vormt een verbinding tussen Het Hulsbeek en De Lonnekerberg. In de groene long tussen de wijken Graven Es en De Essen is een heemtuin ontwikkeld. Deze heemtuin heeft een bijzondere flora, die te danken is aan hoogteverschillen en het brongebied van de Lemselerbeek. In het vroege voorjaar vind je hier bijvoorbeeld klein hoefblad, dotterbloemen, pinksterbloemen en wat later de uitbundig bloeiende ratelaar en niet te vergeten de overal rond de vijvers opduikende maskerbloem in zonnig geel. Voor de gemeente Oldenzaal heeft Bas Slatman de afgelopen jaren nog een aantal projecten ontwikkeld. Onder andere de aanleg van beekzones in de woongebieden Graven Es 6 t/m 9 hetgeen zorgdraagt voor stromend water door de wijk. Hij droeg graag het belang van natuur in de woonomgeving uit. Natuurontwikkeling en natuureducatie waren voor hem belangrijke thema’s. Zo was hij ook groot voorstander van bloemrijke binnenstadstraten en deed hij derhalve actief mee aan de discussies die uitmondden in het masterplan binnenstad van architect Pi de Bruijn. Recent nog leverde hij zijn bijdrage aan de herinrichting van park Kalheupink en was hij betrokken als ecologisch adviseur bij de ontwikkeling van het herstelplan van de Springertuin bij Erve Hulsbeek, in de geest van Leonard Springer. Ook zorgde hij nog voor
Herfst 2010
de start van de plannen om de watermolen in de Gammelkerbeek nieuw leven in te blazen. In de week voor zijn overlijden heeft hij alsnog een rondgang gemaakt door de Springertuin hetgeen nog een aantal af te handelen zaken opleverde. Een zevental IVN'ers hebben op de dag voor zijn begrafenis deze restpunten uitgevoerd als eerbetoon aan een man die veel betekend heeft voor allerlei ontwikkelingen in het landschap van met name Noordoost-Twente. Hij kon groot en klein denken. Uitwijden over minuscule plantjes en vlindertjes. Maar Bas Slatman zag ook de grote lijnen in de landschappen die hij koesterde. De gemeente Oldenzaal heeft in juli jl. landschapsontwikkelaar en natuurliefhebber Bas Slatman geëerd en bedankt voor zijn inzet met een boom in het Prominentenbos aan de Griekenlandlaan. Andere bewoordingen die hem ten deel vielen: componist voor het oog en de neus, natuurontwikkelaar, kennis van zaken, liefde voor het vak, vastberadenheid, betrokkenheid en het vermogen om anderen te enthousiasmeren. Nog een uitspraak van hem: "Verdwenen landschappen, planten, bloemen en mooie taferelen zijn er om in ere te worden hersteld, zodat eenieder er van kan genieten”. Dan tot slot een link naar de bijeenkomst aan het Apellaantje in Ootmarsum op 26 juni jl.: http://landschap-ov.nl/home/nieuws/natuuren-landschap-ootmarsum-mooier-danooit.html Hij mocht slechts 45 jaar worden. Toon Brummelhuis
Tredblad 8
Opening Springertuin
In een document van 26 mei 1918 zien we het ontwerp dat Leonard Springer maakte voor de Engelse landschapstuin op het terrein “de Hulsbeeke van de Weledelgeb. Heer H.P. Gelderman”. Dat Springer dit ontwerp maakte was niet toevallig. Hij had goede connecties met de familie Gelderman via zijn vriend de architect Karel Muller, van wie beide zussen getrouwd waren met een lid van de familie Gelderman. Netwerken en relaties is van alle tijden. Springer, bekend o.a. vanwege ontwerpen voor de Nieuwe Oosterbegraafplaats en het Oosterpark te Amsterdam en later Thijsse’s Hof in Bloemendaal, heeft veel betekend voor de landgoederen rond Oldenzaal, zoals te zien is in het arboretum in de Lutte, de tuinen van villa de Hulst, Egheria, Kalheupink en de Haer om er maar enkele te noemen.
kaarten uit 1918 een plan op om de bijzondere aanleg en fraaie bomen weer tot hun recht te laten komen. Een interessant detail uit dat plan is dat aanvankelijk de in het waterliggende treurwilg afgezaagd en uitgesleept moest worden. Voortschrijdend inzicht gaf dat de treurwilg gehandhaafd bleef en tot de dag van vandaag kunnen we genieten van dit prachtexemplaar aan de vijver. Hernieuwd contact in 2005 Na die eerste stappen in de 90-er jaren van de vorige eeuw kwam er een nieuwe impuls toen in 2005 de discussies omtrent de plannen voor een camping op Toetersdennen losbarstten en er contact ontstond tussen de nieuwe uitbater Piet Heuvelmans van Erve Hulsbeek en het IVN. Sindsdien kreeg het onderhoud van de Springertuin een meer regulier karakter waarbij leden van de Lionsclub tevens de handen uit de mouwen staken. Een volgende stap was het uitbaggeren van de vijver. Dit had nog wel enige voeten in de aarde, want toen de slangen al over de weg uitgerold waren om het slib naar de overzijde te transporteren, bleek dat dit slib toch als een vorm van chemisch afval beschouwd moest worden en kwamen er vrachtwagens aan te pas om het af te voeren.
1994 IVN benaderd
In de loop der tijd was de tuin rond wat nu heet Buitenplaats Erve Hulsbeek sterk achteruit gegaan. In 1994 werd het IVN benaderd om mee te helpen aan het herstel van de tuin. Huub Olde Loohuis stelde op basis van de oude
Herfst 2010
Renovatie 2010 En nu dan in 2010 is de Springertuin zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat hersteld. De padenstructuur is in de geest van Springer weer teruggebracht. De slingerende paadjes hebben de vorm van een soort krakeling. Door die bijzondere structuur kun je op het terrein een flinke wandeling maken zonder tweemaal over hetzelfde pad te komen. Bas Slatman en Huub Zoontjes hebben dit herstelplan ontworpen en het is buitengewoon geslaagd te noemen.
Tredblad 9
Rond de vijver Voorheen was de tuin rond de vijver van Erve Hulsbeek slechts van afstand te bewonderen. Nu kun je er via een van de mooie hekjes doorheen wandelen. De voor Springertuinen zo karakteristieke prachtframboos kun je hier aantreffen evenals de pluimhortensia of zoals
Heuvel Opvallende elementen in de Springertuin zijn de vijver en de heuvel. Die horen ook bij elkaar, want als je de oorspronkelijke heuvel zou oppakken en op zijn kop in de vijver zou zetten is alles weer egaal. De heuvel is dus letterlijk de omgekeerde vijver. De heuvel was nauwelijks meer in het gebied te zien. Door vrijstelling en nog een kleine ophoging (met ook weer grond uit het Hulsbeek, bij Erve Huiskes vandaan) is het nu weer de blikvanger die het moet zijn en met het fraaie hekwerk en de mooie bankjes is het bovenop goed toeven.
Mieke Boode die noemt, de schapenkoppen. En dan zie je een verlaging vlakbij de vijver, omrand met een wand van grote zwerfkeien. Je kijkt daar schitterend over de vijver uit. Hier kunnen kleine optredens plaatsvinden, waar je
Herfst 2010
Tredblad 10
dan vanaf het terras van Erve Hulsbeek van kunt genieten. Het water draagt de klanken en over de vijver komt de cultuur je tegemoet. Ook voor bruiloften is dit natuurlijk een prachtige fotolocatie.
ooit een watermolen in de Gammelkerbeek gestaan heeft. Daar zagen we op een video Bas Slatman terug, die zijn plannen uiteenzette om de watermolen die daar gestaan heeft nieuw leven in te blazen. Dat was een aangrijpend moment. Het is niet de bedoeling de watermolen in oude staat terug te brengen, precies zoals deze was. Het gaat om een project met als kernwoorden: duurzaamheid (energieopwekking), historie, educatie en toerisme. Een werkgroep is bezig dit uit te werken.
Openingshandeling
Na de toch wat natte wandeling door de tuin zochten we wat aangenamer vocht op bij Erve Hulsbeek, want op een dergelijk mooi resultaat moet natuurlijk geproost worden. Nu al valt er veel te genieten in de Springertuin, maar als straks het natuurpad en de bomenroute klaar zijn, wordt het helemaal een feest. Dus ga nu alvast kijken en kom over een paar maanden zeker nog eens terug en lees dan over de hemelboom, de prachtframboos en nog veel meer. Wilbert Kallenberg Op dinsdag 7 september was de officiële opening, waarbij we door mevrouw Gelderman zelf werden welkom geheten. Ook haar tuinman had het eeuwige voor deze middag met het tijdelijke verwisseld. Uit eigen ervaring vertelde hij beeldend hoe de tuin in 1918 tot stand gekomen was. De openingshandeling, waarbij ook het informatiebord werd onthuld, werd verricht door Piet Jansen (gedeputeerde provincie Overijssel) en Wolter Lemstra (voorzitter BGO Noordoost Twente) onder het toeziend oog van wethouder Henk Winkelhuis. Ondanks het regenachtige weer gingen we vervolgens gewapend met paraplu’s van de gemeente de tuin rond. Tijdens de wandeling door de tuin kwamen we langs de plek waar
Herfst 2010
Tredblad 11
Paddestoelenexcursie Egheria De wandel- en gidsengroep had de jaarlijkse paddestoelenexcursie gepland op 10 oktober, niet beseffende dat dit voor veel mensen een symbolische datum zou zijn: 10-10-10! De Nederlandse Antillen werden opgeheven en er werden zelfs huwelijken gesloten op deze dag! Ook voor ons was het een heugelijk feit, want TC /Tubantia had onze aankondiging van de excursie nu dan toch in hun blad opgenomen! Dat is voor ons altijd weer afwachten, maar deze keer was het dan toch gelukt. Helaas echter was het tijdstip voor de start van de excursie foutief vermeld en dat betekende voor een 15-tal mensen en erge teleurstelling omdat ze hierdoor een uur te vroeg bij de start hebben staan wachten. Omdat het allemaal wel erg lang duurde zijn ze maar op eigen houtje een wandeling gaan maken en misten daardoor niet alleen een flink aantal prachtige paddestoelen, maar ook de uitleg hierbij. Een klein aantal van deze mensen sloot zich om 11 uur alsnog aan bij de groep. Aan het prachtige weer dankten we ongetwijfeld de flinke deelname, want na een kort welkomstwoord van een van de natuurgidsen kon de excursie met zo’n 35 personen, waaronder een aantal zeer enthousiaste kinderen, beginnen en werd de verdere leiding van de wandeling in handen gegeven van onze paddestoelenkenner Mariska.
zwammen: veel algemene maar met prachtige namen als de plooivoetstuifzwam, de goudvliesbundelzwam (heel bijzonder!), de okergrijze fraaisteelgordijnzwam en de spekzwoerdzwam. Een eveneens heel bijzondere was wel de trechtercantharel.
Trechtercantharel Natuurlijk kwam er weer de vraag over het eten van paddestoelen uit het bos. Een mooie gelegenheid om dat af te raden deed zich voor bij de grauwe amaniet, want een familielid daarvan, de groene knolamaniet lijkt op een champignon. De consumptie daarvan, zoals de volgende dag bleek uit de berichtgeving in de media, is dodelijk!
(Foto; Bob de Boer)
Dennenvoetzwam
Staande in het midden van een heksenkring van nevelzwammen kregen we van haar een heldere uitleg over de indeling van de verschillende groepen paddestoelen: er zijn er met plaatjes, buisjes, saprofyten, parasieten en symbiose e.d. De kinderen kregen elk een spiegeltje om deze informatie aan de onderkant van de paddestoelen te kunnen bekijken en werd het dus tijd voor de praktijk. Het beukenlaantje achter het Rookhuis herbergde een groot aantal verschillende
De grote variatie aan paddestoelen bezorgde Mariska veel uitleg met als gevolg dat we pas na een half uur de beukenlaan verlieten. Bij sommige deelnemers ontstond wat onrust toen ze beseften dat er blijkbaar een stevige zondagochtendwandeling niet in zat. Na de passage door het weiland kwamen we in het beukenbos langs de weg naar Erve Middelkamp. Ook daar stonden veel interessante soorten w.o. bijzondere zwammen als de kleine
Herfst 2010
Tredblad 12
trompetzwam en de zwarte- en witte kluifjeszwam. En weer een enorme heksenkring van nevelzwammen. Dit stuk bos kostte ons veel tijd en een aantal wandelaars haakten af.
Panter amaniet Helaas, maar dit zien we vaker bij dit soort intensieve excursies. Misschien moeten we in de toekomst de groep gaan splitsen in een paddestoelenexcursie en een herfstwandeling. Inmiddels bij Erve Middelkamp aangekomen hebben we de beslissing genomen om de route die we in gedachte hadden, niet helemaal te lopen. Over het afgelegde korte stuk hadden we al bijna anderhalf uur gedaan en we merkten aan de kinderen dat het vermoeiend werd, dus de route moest korter!
stukje over het fietspad om daarna het fraaie paadje door het bos weer in te duiken. De mensen hier nog gewezen op de sporen van het oude tracé van de weg naar Bentheim en op het Domineesbergje verderop in het bos.
Platte Tonderzwam Het pad kruist de toegangsweg naar Erve Middelkamp, om zich in het tegenover liggende bos op grillige wijze doorheen te slingeren. Hier liggen een aantal dikke boomstammen met daarop een veelvoud aan zwammen. We kwamen hierna weer uit bij het stuk door het weiland en hebben toen dezelfde weg terug genomen, zodat we na ruim twee uur weer op ons startpunt uit kwamen. Voor de kinderen had Nel als verrassing nog een leuke kleurplaat en voor groot en klein interessante informatie over paddestoelen.
Kleine Trompetzwam (foto; Wilbert Kallenberg) In het volgende bosgedeelte zagen we o.a. een prachtige gele sponszwam en ook het geweizwammetje. Mariska had tijdens de voorverkenning langs het pad nog wat klaargelegd: een duivelsei! Ze bewerkte dit ei met een mes om de ontwikkeling van de grote stinkzwam te laten zien. (Gelukkig kwamen we meteen daarna langs het Mariakapelletje!) Bij het kapelletje namen we een kortere route richting hotel de Grote Zwaan, toen een klein
Herfst 2010
Gele stekelzwam (Foto; Bob de Boer) De mensen die tot het eind de excursie hebben volbracht waren vol lof over de prachtige route en over de enthousiaste uitleg van Mariska. Dirk Veldman
Tredblad 13
Project “HERFST” 2010 Dit jaar heeft de werkgroep schoolactiviteiten voor de tweede keer het project “HERFST” aangeboden aan groep 4 van de Oldenzaalse basisscholen. De belangstelling was ongekend. 10 van de 12 basisscholen hebben zich gemeld met in totaal 19 klassen, 445 kinderen. Helaas konden we vanwege ons beperkte aantal schoolgidsen slechts 12 klassen plaatsen en moesten we ruim 150 kinderen teleurstellen. De scholen die dit jaar hierdoor niet mee konden doen, krijgen volgend jaar voorrang. Maar we hopen dan meer schoolgidsen te hebben (zie elders in dit blad), zodat we meer groepen kunnen plaatsen. Overigens werden we dit jaar op de valreep nog versterkt door een extra schoolgids, Bob Verschoor, die sinds kort lid is van het IVN en wel eens wilde meekijken bij de schoolgidsen. Welkom Bob.
Het project vond dit jaar plaats in de twee weken voorafgaand aan de herfstvakantie. We hadden de 10 opdrachten van vorig jaar wat aangepast en verbeterd, maar verder was de opzet gelijk. Een opdracht hebben we op een iets andere plek gezet omdat op het oude stekkie een grote dode boom wel heel gevaarlijk over het pad hing. We moesten er niet aan denken dat deze boom uitgerekend tijdens ons project naar beneden zou komen. De spinnenweb opdracht was door Theo opzienbarend verbeterd. Vorig jaar was het een probleem dat het gekleurde weeftouw, waarmee de kinderen over en onder de 5 spaken van het web weven, als een kluwen in het midden kwam te zitten. Door blokjes over de spaken van het web te verdelen, waarachter de gekleurde weeftouwen blijven haken, ontstond er dit jaar steeds een geweldig web. Het web was zo mooi dat elke klas een groepsfoto wilde maken met het web op de voorgrond.
Herfst 2010
Verder viel het ons op dat we steeds geweldig weer hadden. Niet zo warm, maar wel droog. Terwijl het de ochtenden dat we geen project hadden en de meeste middagen gigantisch regende. Dat was onze beloning voor het doen van vrijwilligerswerk. Al die regen zorgde er overigens wel voor dat het een behoorlijke modderbende was in het bos. Tot groot genoegen van een aantal kinderen die het heerlijk vonden om met hun laarzen door die modder te baggeren. Dit resulteerde wel in een aantal zwarte sokken (de laars bleef staan, het kind liep verder) en een zeer nat, modderig kereltje dat languit in de modder was gevallen.
Vorig jaar was de slakkenopdracht nog het meest besproken onderdeel, dit jaar was toch het spinnenweb wel erg favoriet. Maar de slakken stonden op een goede tweede plaats. Ook al vonden ze zelf geen slakken, de door ons meegebrachte slakken waren goed genoeg, vooral omdat ze steeds braaf naar buiten kwamen als ze op een kinderhand werden gezet. Soms iets te snel naar mening van de kinderen, want dan hoefden ze niet te sproeien met de plantenspuit en dat leek ze nu net zo leuk.
Tredblad 14
Ook de paddenstoelen en de beestjes opdracht deden het nog steeds goed. Er waren dan ook veel paddenstoelen dit jaar. Onder andere een heleboel geschubde bundelzwammen aan de voet van een beuk. En de eerste week een heel mooie stinkzwam en verder stuifzwammen, waar mooie wolkjes sporenpoeder uit kwamen als je er op drukte. En ook de beestjes, waaronder een geweldige groene kever van wel 3 cm groot, een boel pissebedden en duizendpoten, waren er dit jaar meer als vorig jaar.
Het zoeken van herfstvruchten vonden ze ook wel leuk. Regelmatig verdwenen er stiekem wat kastanjes of dennenappels in een kinderzak. En bij het terug gooien van de vruchten, werden ze zo ver mogelijk het bos in geslingerd. Maar goed dat we van te voren een grote voorraad “strooigoed” hadden verzameld, zodat we er elke dag weer wat vruchten konden uitstrooien. Bij de opdracht waar ze verschillende onderdelen van herfstvruchten bij elkaar moesten zoeken viel het ons op dat veel kinderen erg weinig van de natuur weten, zelfs eikels en beukennootjes werden soms niet eens herkend. Gaan die ouders nooit het bos in met hun kinderen?
Herfst 2010
De eerste week kregen we nog een keer de schrik van ons leven. Bij de ingang van het Hooge Venterink stond namelijk een nieuw bordje met daarop de informatie dat Natuurmonumenten binnenkort groot onderhoud gaat plegen in het bos. Aangezien wij vergeten waren om Natuurmonumenten in te lichten over ons project wisten we natuurlijk niet wanneer dit onderhoud plaats zou vinden. Op donderdagochtend werd er door de schoolgidsen een boel lawaai gehoord en er liepen mannen met groene pakken aan door het bos. Het zou toch niet….
Na een slapeloze nacht van: moeten we het afblazen, moeten we NM vragen hun werkzaamheden uit te stellen, de scholen benaderen? Wat moeten we doen? Bleek de volgende dag dat er alleen maar gemaaid werd en dat het groot onderhoud pas later in het jaar plaats vindt. Gelukkig. Maar dit betekent wel dat we volgend jaar misschien wat eerder moeten kijken of het bos nog steeds geschikt is voor ons herfstproject. Maar dat zien we volgend jaar wel weer. Vooralsnog was het dit jaar weer een geslaagd project. Mariska Damink
Tredblad 15
Bij de uitnodiging vragen we de scholen steeds of ze naderhand een stukje willen schrijven voor ’t Tredblad. Hieronder staat het stukje dat is ingezonden door de Drie-eenheid school:
Woensdag 13 oktober hebben we met onze groep meegedaan aan het project “herfst” van het IVN Oldenzaal. We vertrokken ‘s morgens om half 9 met auto’s naar het bos. We gingen naar het Hooge Venterink aan de Burgemeester Wallerstraat. Daar stonden de mensen van IVN ons op te wachten. Onder begeleiding van deze mensen, de juf en de ouders die meereden moesten we 10 opdrachten uitvoeren. Deze opdrachten stonden al klaar in het bos. Hier willen we graag allemaal iets over vertellen. Floortje: Ik vond het aller-leukst de beestjes zoeken, we hebben veel slakken gezien. Jojanneke: Ik heb een spinnenweb gemaakt en een stinkzwam gezien. Floris: Ik heb een pissebed gevonden in het bos.
Rens: In de voelbak zat mos, steen, bolster en een slakkenhuisje. Joep: Ik dacht dat ik een elfenbankje had gezien.
Herfst 2010
Daniël: Je kon er echt veel doen. Ik heb slakken vastgehouden. Antoon: Bij het springen ben ik bij het konijn gekomen. En bij vruchten zoeken had ik mijn doosje vol. Meike: We hebben om de boom gevoeld. Mijn moeder ging mee naar het bos. Emilia:Ik heb paddenstoelen gezien en een vliegenzwam. Susan: Het was heel leuk want we hebben beestjes gezocht en ik heb een regenworm gevonden. Jett: Ik moest het juiste blaadje bij de juiste boom zoeken. Douwe: Ik vond het slakken zoeken het allerleukst en ik rook ook nog aan een stinkzwam. Corbin: Ik heb een spinnenweb gemaakt en een bolster gevonden. Michelle: Ik heb in een doos gegrabbeld, ik voelde iets dat prikkelt en een slakkenhuisje. Ralph: We hebben gedaan wie bij het verste dier kon springen.
Soleil: We hebben een spinnenweb gemaakt en met spiegeltjes onder paddenstoelen. Mette: Kastanjes heb ik gezien, we gingen zaadjes zoeken, alles wat bij elkaar hoort van de herfst zoeken. Dennis: Ik vond het heel leuk en heb heel veel gevonden in het bos. Sanne: We hebben een boom gemeten en moesten zaadjes zoeken. Pien: Ik heb een hele grote naaktslak gezien. Ik heb een specht, eekhoorn en een muis gezien en er was een hele dikke spin. Sam: Ik heb een slak op mijn hand gehad. Job: Ik ging bladeren bij de goede boombladeren zoeken. Het was een heel erg leuke en leerzame ochtend. Groep 4a Basisschool Drie-eenheid
Tredblad 16
Werkdag Punthuizen 23-10-2010-10-24
Mens en dier
Ondanks de weinig goeds voorspellende weerberichten van de dagen ervoor, meldden zich die zaterdagochtend om 9 uur toch 16 vrijwilligers (van IVN-Oldenzaal en, als gastmedewerkers, leden van EnHOe) op het verzamelpunt. Minder dan voorgaande jaren, dat was mogelijk te wijten aan het feit dat de naar voren geschoven datum van deze werkdag, door een misverstand, niet bij elke organisatie tijdig kon worden ingepast in het schema. Ik durf niet te veronderstellen dat de geringere opkomst zou liggen aan de slechte weersvooruitzichten. De nu aanwezige groep bestond uit zeer gemotiveerden dat bleek later wel uit het resultaat in het veld. Er werd die ochtend dan ook hard gewerkt, in een natuurterrein, en ook nog belangeloos. Dat moet wel een linkse hobby zijn! Toen de groep aan het werk ging scheen de zon nog, later nam de bewolking toe. Al voor er werd geluncht was een stuk van 0,7 ha geheel van dennenopslag vrijgemaakt. Het afgeknipte materiaal was uit de hei verwijderd. Een den kun je afzagen of afknippen. Hij loopt niet meer uit, mits er geen enkele groene naald meer aanzit! Een aantal soms zelfs flinke berken was uitgegraven en dus definitief verdwenen. Na de lunch nam de groep een terreindeel onderhanden met reeds wat grotere dennen. Die gingen er aan en ook hier werden weer de nodige berken uitgespit. Zelfs de kleinere berken stonden nog redelijk in het blad en waren daardoor gemakkelijk te zien. Dat bleek duidelijk een voordeel. Voor deze activiteit is dus een werkdag in het eerste deel van de herfst gewenst. Tegen twee uur begon de lucht er dreigend uit te zien en er vielen al enige druppels als waarschuwing. We waren tevreden met het resultaat. We besloten te stoppen en de gereedschappen te verzamelen. Toen de allerlaatste deelnemer, de gereedschappentransporteur, het terrein verliet kwam er nog net een medewerker van SBB langs om zijn belangstelling te tonen! Tijdens de (fiets)tocht naar huis zette de regen flink door.
Men heeft honger als een paard, men is zo nat als een kat, zo moe als een hond, men zingt als een lijster of kakelt als een kip, men is zo slim als een aap of zo fier als een leeuw, trots als een pauw en vlug als een haas, glad als een aal en stom als een ezel, wijs als een uil of dom als een eend, onbeschoft als een buffel, blind als een mol, zo doof als een kwartel, fris als een hoen en ... zo dood als een pier. Uit: "Het land van St. Olaf" 1 sept. 1927 Kijk voor nog meer uitdrukkingen met dieren ook eens op de site: http://www.txtxs.nl/artikel.asp?artid=218 Toon Brummelhuis.
HERFST Zomaar een boom Zomaar een tak Zomaar een blad Zomaar wat wind Groen….geel….bruin Zomaar een grond Vol met bladeren Zomaar wat dauw Zomaar wat druppels Zomaar wat mos Zomaar een web Zomaar een bos Vol met paddenstoelen Ja het is weer Herfst Gevonden op internet; naamloos
Jacques Bielen
Herfst 2010
Tredblad 17
Activiteitenprogramma 2010 6 nov
Natuurwerkdag Het Hulsbeek + Natuurmonumenten locatie ??????
20 nov
Natuurmonumenten Zuid-Twente
4 dec
IVN (incl. Losser) & EnHOe voor SBB; Punthuizen
18 dec
Natuurmonumenten Noordoost-Twente
Tenzij anders aangegeven is de aanvang van de werkzaamheden om 9.00 uur en eindigen voor het IVN meestal om 13.00. Bij Natuurmonumenten is dit meestal 15.00 uur. Nadere informatie over de activiteiten zijn te verkrijgen bij de contactpersonen (zie voorin). Kijk ook op www.ivn.nl/oldenzaal onder agenda Tenzij anders vermeld, is het vertrekpunt: wijkcentrum ’t Blikpunt, Operalaan 150
Herfst 2010
Tredblad 18
Herfst 2010
Tredblad 19
