IVN VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE
I.V.N. Son en Breugel
I e d e r e e n V o o r
Jaarverslag 2013 Bestuur Frans Zaal/Peter van Oosten/Fred Simons a.i./Henny Vredeveld/Ellen van Wijk. In het afgelopen jaar heeft het bestuur 11 keer vergaderd en 6 keer samen met de coördinatoren; als gebruikelijk zijn ook de ALV en de kerstinstuif georganiseerd. IVN- Son en Breugel vierde zijn 50ste verjaardag in 2013; hieronder een kort verslag van de geschiedenis van onze afdeling: In 1961, werden op verzoek van het hoofd van de Nutsschool natuurwandelingen georganiseerd voor leerlingen van klas 5 en 6 onder leiding van enkele ouders. In 1963 gingen ook andere scholen meedoen. Om de continuïteit van de wandelingen te waarborgen werd in september 1961op initiatief van Wim Maters de "Natuurvriendenkring Oud Meer" opgericht als plaatselijke afdeling van het Instituut Voor Natuurbeschermingseducatie het IVN. Zo kreeg Son en Breugel een eigen IVN- afdeling, de 55e van ons land en de derde in Brabant. De oprichting vond plaats in "De Zwaan" met 12 leden. Aanvankelijk werd van alle leden verwacht dat ze actief lid waren, d.w.z. ze werden gids of bestuurslid. Jaren later is deze eis vervallen. Toch moet de vereniging het van actieve leden hebben, gezien alle IVN activiteiten. In 1978 is onze afdeling bijna ter ziele gegaan, omdat er te weinig bestuursleden waren. Rie Nahuijsen werd voorzitter en de boel kwam weer op de rails. Inmiddels zijn er zo'rt 14 werkgroepen actief. De aanstaande IVN tentoonstelling in de bibliotheek heeft laten zien wat de werkgroepen doen en hebben gedaan. De werkgroep Boomfeestdag heeft zijn 45 jarig bestaan gevierd. Rie Nahuijscn en Mimi van de Berg (samen met o.a. Wim Maters de oprichters van ons IVN) hadden in 1968 het initiatief genomen om mee te doen met de landelijke Boomplantdag . 't Zandblauwtje verscheen 30 jaar geleden voor het eerst en ook de Zonhove- werkgroep bestaat bijna 30 jaar. Inmiddels is de club, begonnen met 72 leden, uitgegroeid tot een vereniging met 117 leden plus 31 huisgenootleden en 26 donateurs. Van de leden zijn er vijf erelid vanwege hun bijzondere verdiensten voor het IVN. Het zijn Rie Nahuijsen, Mimi van de Berg, Henk de Beer, Henny Vredeveld en Joop van Kempen. Ook Wim Matets was erelid, hij is een paar jaar geleden overleden. Alleen de ereleden worden in dit stukje bij naam genoemd, vanwege hun bijzondere status. Dat neemt niet weg, dat een aantal leden zich in de loop der jaren buitengewoon heeft ingezet voor het IVN. Zonder deze mensen was de vereniging niet wat ze nu is. Ons IVN is geen in zichzelf gekeerde vereniging. Veel activiteiten zijn gericht op de gemeenschap van Son en Breugel, zoals daar zijn: publiekswandelingen, de Vroege Vogelwandeling, fietstochten en de thema-avonden ook toegankelijk voor niet-leden, schoolwandelingen om de jeugd al jong met de natuur in aanraking te brengen, de Boomfeestdag, voor- en najaar- cursussen, (Groot) ouder- en(klein)kindcursus, uitgaven van wandel- en fiets- boekjes, natuuronderhoud, deelname aan de Natuurwerkdag, bezoeken aan bewoners van Berkenstaete om te praten over de natuur, contacten met agrariërs voor het plaatsen van steenuilenkasten, de diverse activiteiten voor 1
N a t u u r
de pupillen van Zonhove, plaatsen van de Nectar- kroeg op het Zonhove- terrein, medewerking aan de informatieborden in het Vroonhovenpark en samen met De Klamper en het Hoi-huis het plaatsen van de zwaluwtíl in het Sonniuspark. In 1984 kregen we een eigen gebouw in de Jupiterstraat en in 1994 verhuisden we naar de huidige locatie in de Genovevastraat. Sinds 17 december 1985 bestaat ook het documentatiecentrum dat ons documenten- en boeken- bezit niet alleen nauwkeurig heeft bijgehouden, maar ook voortdurend heeft uitgebreid. In 2008 werd er boktor in het gebouw aangetroffen en moest de boel ontruimd worden om de boktor te bestrijden. Er is toen door een aantal leden heel wat afgesjouwd. Het lokaal kreeg toen ook nog een opknapbeurt. Inmiddels delen we het gebouw met kinderopvang Korein. Zo zien we op de gang de moderne vervoermiddelen voor het jonge volkje staan. Dan is er nog onze bloemrijke tuin, een lust voor het oog. Uit dit korte en zeker niet volledige overzicht blijkt, dat we een bloeiende vereniging hebben. Het jaar 2013 stond in het teken van een aantal belangrijke gebeurtenissen, waarvan de 50 jaar jubileum activiteiten natuurlijk de belangrijkste waren, maar ook de tendens van mensen die uit de bestuurlijke en coördinerende leiding van onze IVN- afdeling willen stappen is een “hot” item ook al omdat het verschrikkelijk moeilijk blijkt om nieuwe frisse en jonge krachten te rekruteren als vervanging voor de oudere IVN- ers die het stokje en/of de fakkel willen overdragen aan jonge enthousiaste door de natuur geïnspireerde mensen. Hierbij een opsomming van de dit jaar georganiseerde extra activiteiten in het kader van het jubileum: - Zondag13 januari hadden we bij prachtig weer de Snertwandeling. Met een indrukwekkende opkomst van wel 50 deelnemers hadden wij een prachtige wandeling door het gebied Oud Meer,langs Rendac, waar niet alleen de bedenkelijke bruine samenstelling van het lozingswater bleek, maar ook de watertemperatuur van 15 graden het onnatuurlijke karakter nog eens benadrukte. Na de wandeling door het koude maar prachtige gebied werden wij ontvangen bij scouting Dutmella met warme soep, opgediend door ons aller Dori met de hulp van familie de Beer. Een prachtige start van ons Jubileum. -
Op 30 april hebben de “vroege vogels” zich na een frisse wandeling tegoed kunnen doen aan het oranjebitter en, als extra, tompoesen compleet gemaakt met het IVN 50jarig Jubileum opschrift, in stijl verzorgd door Fred en Dori.
-
Op 1 juni hadden wij het Jubileum- uitje in de vorm van een zeer geslaagd reisje met bus, boot en wandeling naar en door de Biesbosch. Het was prachtig weer met een zeer interessante wandeling onder leiding van gidsen van Staatbosbeheer, die alles uit hun kast haalden om nog enige kennis aan de IVN-ers toe te kunnen voegen. Het is een uniek stuk natuur. Minpuntje was echter dat er geen bevers te zien waren.
-
Vanaf maart zijn de coördinatoren bezig geweest om de tentoonstelling "50 jaar IVN Son en Breugel" vorm te geven. Er zijn oude foto's gezocht, ook bij oude IVN-ers, op karton geplakt en op maat gemaakt voor de oude panelen, die nog op zolder stonden. In de bibliotheek waren bovendien vitrines beschikbaar gesteld. Vele handige IVN-ers hebben geholpen de panelen in de bieb te sjouwen en alles in te richten. Na een geslaagde opening op 15 augustus door de nog levende oprichtsters valt het IVN Mimi en Rie, die een banner ontrolden, werd er met ca 40 personen, waaronder wethouder John Frencken, leden en oud bestuursleden nog een toast uitgebracht op de volgende 50 jaar IVN Son en Breugel.
2
-
Op 2 middagen in augustus werd het Vlinderspel georganiseerd. Doortje van den Nieuwenhuijzen en Ad van Kempen verzamelen hier al jaren allerlei materiaal voor en inmiddels is dit uitgegroeid tot een fantastische speurtocht. In een hele mooie natuurlijke omgeving op het Zonhove terrein zijn her en der grote, gekleurde houten vlinders verstopt en bij elke vlinder (in totaal 12 vlinders) kunnen de peuters en kleuters allerlei opdrachten uitvoeren. Voor hen is het één grote ontdekkingsreis door de natuur samen met hun ouders.
-
21 September was de dag van onze buitengewone ledenvergadering. Met recht buitengewoon op meerdere gebieden. Flower to the People heeft in de middag een bijzondere opluistering gegeven aan deze dag. Vriendelijke muziek door vriendelijke mensen, goed passend bij het IVN, kan het bondig samengevat worden, compleet met verrassende hapjes in de pauzes. Gocd georganiseerd door Fred Simons samen met Yvonne Heitling. Het was jammer dat het weer net niet goed genoeg was om een buitenoptreden mogelijk te maken. De toeloop van mensen van buiten het IVN viel, misschien mede daarom, wat tegen. De borrel met oud-bestuursleden was gezellig. Oude verhalen werden opgehaald en nieuwe kennissen gemaakt. Tijdens de vergadering waren er natuurlijk toespraken door onze voorzitter Frans en onze landelijke voorzitter Peter Visser die daarvoor uit Amsterdam was overgekomen. Ook werden de Jubilarissen René en Mariska van de Nieuwenhuijzen en Greet en Henk Duker voor hun 25 jarig- lidmaatschap gehuldigd. De eer viel te beurt aan Peter Visser om de dames Rie Nahuijsen en Mimi van de Berg te huldigen voor hun indrukwekkend 50-jarig lidmaatschap. John Bruinsma bood het eerste exemplaar aan van zijn verzamelde Ogentroostjes. Het is een indrukwekkend boek geworden, waaraan veel werk is verzet door Fred Simons en natuurlijk John zelf. Inmiddels hebben alle leden deze ondertussen in huis en anders komt het nog. Deze bijzondere dag was ook een uitgelezen mogelijkheid om Henny Vredeveld en Joop van Kempen te bedanken voor het vele werk dat zij, veelal achter de schermen, voor het IVN hebben gedaan. De voorzitter stelde de vergadering voor hen tot erelid te benoemen. De aanwezige leden waren het nu unaniem met de voorzitter eens. De benoeming werd nog bekroond met een bloemetje. Het zou te veel tekst vergen om al hun activiteiten te benoemen, maar we gaan er van uit dat iedereen zich wel bewust is van hun waarde voor het IVN.
-
Op 26 oktober was de Nacht van de Nacht georganiseerd door Ellen van Wijk en Brigitte Slaats. Wij deden hier voor het eerst aan mee met een spannende nachtwandeling voor jong en oud. Zelfs de nachtwaker raakte het spoot bijster. Wij kunnen dus wel van een succes spreken. Wij hebben er zo een leuke activiteit bij die zeker voor herhaling vatbaar is.
-
In december verzorgde Yvonne Heitling nog een mooie natuurfilm.
-
Een extra aangeklede Kerstinstuif heeft het Jubileumjaar gepast afgesloten. Bovendien kreeg Henny op deze avond een koninklijke onderscheiding door de burgervader opgespeld wegens haar verdiensten voor de gemeenschap.
Zo als in het begin van dit verslag al opgemerkt lopen we tegen een steeds nijpender probleem aan en dat is de invulling van de vacatures. We zullen hier echt mee aan de slag moeten en iedereen wordt verzocht nog eens goed na te gaan of zij niet wat tijd over hebben of andere mensen weten die ons zouden kunnen helpen. Wij hebben vacatures voor de volgende coördinatoren openstaan: 3
publiekswandelingen, scholenproject, ouderen, steenuilen, knotwilgen, thema-avonden. Verder zoeken we nog een bestuurslid en een penningmeester. Mogelijkheden genoeg om maatschappelijk verantwoord bezig te zijn. We zijn nog steeds op zoek naar een coördinator die de PR werkgroep kan oprichten en besturen; de PR coördinatie die noodzakelijk is om onze afdeling een grotere bekendheid en daarmee een grotere rol in de onze samenleving te kunnen geven. Dus ook hoe we bestaande activiteiten beter zouden kunnen promoten zoals thema-avonden, wandelingen etc. Het taken pakket is geformuleerd om de omvang van de functie te verduidelijken. Een steeds terugkerend aandachtspunt is onze onenigheid met het Landelijk Bestuur over hun plannen om te komen tot een centrale ledenadministratie inclusief inning van contributie. Wij hechten aan lokale organisaties, welke ten aanzien van activiteiten en vaststelling van contributie zelfstandig keuzes kunnen maken. Wij zijn er van overtuigd dat de betrokkenheid er niet groter op zal worden als onze onafhankelijkheid zal verminderen. Natuurlijk moeten wij wel in staat blijven onze onafhankelijke activiteiten te kunnen blijven doen door voldoende inzet van onze leden. Wij staan met deze opstelling zeker niet alleen. Ook de ons omringende regio’s zijn tegen de landelijke plannen. Ook zijn we weer bezig geweest, in samenspraak met de regio’s, met de eerste verkennende gesprekken voor het opstarten van een nieuwe gidsencursus. Leden, die een dergelijke cursus nog niet hebben doorlopen, worden uitgenodigd om er eens over na te denken en ons te laten weten indien er belangstelling is. Ons bestaande gidsen- bestand begint al aardig op leeftijd te komen en het is zaak dit bestand aanzienlijk te verjongen om het voortbestaan van onze afdeling en het IVN in het algemeen te waarborgen. Dori Simons en Frans Zaal zíjn het overleg met de bibliotheek gestart over mogelijke samenwerking. Welke activiteiten zouden wij samen kunnen doen ? Kunnen wij onze boeken aan de bibliotheek ter beschikking stellen? Kunnen wij samen lezingen organiseren? etc. De prima samenwerking tijdens de tentoonstelling was hier een leuk voorbeeld van. Wij zijn nog in de brainstormende fase dus suggesties zijn welkom. Afgezien van de normale activiteiten van de werkgroepen en de voorbereidingen op het jubileumjaar 2013, hebben er toch wel specifieke gebeurtenissen plaats gehad die het vernoemen hier wel waard zijn zoals: - De mogelijke komst van de weg langs het kanaal die de ruit rond Eindhoven moet completeren heeft veel stof doen opwaaien en vooral John is er druk mee geweest. - Henny kreeg een lintje van de koning (die het behaagd had) voor haar verdiensten voor de gemeenschap en het IVN in het bijzonder en werd uitgereikt door de burgemeester tijdens de kerstinstuif. - Wij zijn zeer vereerd dat we door de gemeente gevraagd zijn mee te denken over de invulling van de Dommelvisie die zij enige tijd geleden heeft uitgebracht. In eerste instantie zullen Leny, John en Frans hierbij aanschuiven; als er bij de leden nog mensen zijn die aan dit overleg willen meedoen of een bijdrage willen leveren dan horen we dat graag. - Start leden -avonden en –excursies Om de contacten tussen de leden te vergroten, is in januari 2013 begonnen met maandelijkse, onvoorbereide, ledenexcursies, waarvan het doel ter plaatse door de aanwezige deelnemers bepaald wordt. Dit initiatief is redelijk geslaagd te noemen; er is een groepje vaste deelnemers ontstaan. In de zomermaanden buiten de vakantieperiode waren de excursies 's avonds, twee maal per maand. Hoogtepunt was de excursie op een warme zomeravond eind juli, met zo'n 15 deelnemers, waar we op de 4
-
Mosbulten opeens twee lepelaars zagen verschijnen. Op dat moment wisten we nog niet dat er de hele zomer lepelaars op de Mosbulten zouden zijn, tot wel 15 exemplaren. Twee nieuwe ereleden er bij: Henny Vredeveld en Joop van Kempen. Het opbouwen van het insecten hotel in de heemtuin. Uitgave van de Ogentroostjes, met nieuwe tekeningen, foto's, een mooi naslagwerk. De lozing van afval water op de Sonse Heideloop door Rendac Vion (RV) RV heeft daarvoor vergunning gekregen van het waterschap. Juridisch kunnen wij er niets aan doen. Wel kunnen wij nog eens een bericht in het ED plaatsen en zo RV aansporen de lozing van verontreinigd afval water te verminderen en op het kanaal te blijven lozen. De bio-industrie heeft meer kwalijke gevolgen dan dierenleed, antibiotica in vlees en milieu, ziektes, ruimingen etc. Wanneer gaat men alle kosten en gevolgen voor het milieu in de prijs van een kiloknaller opnemen ?
Onze IVN afdeling controleerde en repareerde ook dit jaar weer het wandelroute netwerk voor de SRE. Als bekend hebben we deze taak van de scouting overgenomen. Henk, Peter, Jacques Smits en Harry Jansen hebben dit jaar dan ook weer de controles van de routes in Son en Breugel uitgevoerd. Son en Breugel werkt samen met de zestien gemeenten en twee waterschappen in de regio ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Eindhoven, de Duurzame Driehoek. Samen hebben zij de verklaring Countdown 2010 ondertekend om de biodiversiteit te herstellen en bevorderen. Het ledenbestand is nu (situatie eind 2013): gewone leden 119, huisgenootleden 31, ereleden 5, jeugdleden 18 en Zonhove -leden 23. Het aantal donateurs bedraagt nu 25. Contacten naar buiten zijn er geweest met: • Gemeente Son en Breugel • Algemene Districts Leden vergadering • Consulentschap NME in Boxtel • IVN Nederland • Vogelwerkgroep De Klamper • Tentoonstellingswerkgroep van IVN Valkenswaard. • Het Vrouwencontact • BCN (BegeleidingsCommissie Natuurgidsencursussen); nu Cursushuis • BMF • Staatsbosbeheer • Brabants Landschap • IVN afdelingen Oirschot, Best, St. Oedenrode, Oisterwijk, Veghel en Eindhoven. • Gemeentelijke Bibliotheek Son & Breugel • De basisscholen in Son en Breugel • Rijkswaterstaat Als speerpunten worden gezien: - Verjonging, uitbreiding en (re)activering van het ledenbestand. - PR en communicatie (gericht ook om het IVN meer bekendheid te geven in de samenleving) - Fungeren als luis in pels van gemeente, provincie, Staatsbosbeheer, Rendac, Vion etc etc. 5
Het Jubileum gaf aanleiding voor een terugblik, herinneringen ophalen aan een mooie, leuke, gezellige tijd, aan wapenfeiten, aan slagen die verloren zijn. Een Jubileum geeft mogelijkheden om naar de toekomst te kijken, naar buiten te treden, mogelijkheden om mensen aan te sporen aan te haken bij een vereniging, met kennis van die fijne, rustgevende en immer fascinerende natuur, met idealen, een vereniging die je nog meer kan laten genieten van al het moois om je heen.
Hieronder volgen de verslagen van de coördinatoren: Milieuwerkgroep Leny Bergmans met medewerking van Frans Zaal Milieuwerkgroep Eind 2010 is de coördinator van de werkgroep gestopt. Er heeft zich nog geen opvolger aangediend. Ten gevolge van privé- omstandigheden van een aantal leden is de werkgroep minder actief geweest. Onze voorzitter heeft het initiatief genomen om samen met een aantal mensen bepaalde voor het milieu ongewenste ontwikkelingen kritisch te volgen en waar nodig en opportuun acties ondernomen. Puntsgewijs gaat het hierbij om de volgende zaken. • Deelname aan het reguliere milieu-overleg met de gemeente. • Bezwaar gemaakt tegen en overleg gevoerd over de verlenging van de tijdelijke huisvesting van de Archipel in het Dommeldal. • Deelname aan het overleg over de inrichting van natuurcompensatiegebieden in het bosgebied west met SRE, • Deelname klankbordgroep Dommelvisie. • Deelname in klankbord groep Centrumvisie Breugel • Overleg en bezoek BMF in Tilburg. • Overleg op verschillend niveau met Staatsbosbeheer. • Deelname aan overleg over biodiversiteit • Protest aangetekend en Overleg met Waterschap, Rijkswaterstaat en Rendac ivm lozing door Rendac op de Sonse Heideloop. • Deelname klankbordgroep Noord-Oost-Corridor.
Thema-avonden Yvonne Heitling/Willy Peters Jaarverslag 2013 v.d. Thema-avonden Werkgroep Thema-avonden. Toegang en consumptie waren gratis i.v.m. 50 jarig jubileum. Door: Willy Peters en Yvonne Heitling. 6
Woensdag 27-02-2013: 2000 uur in de Bongerd: Veldonderzoek roofvogels Spreker: Tijn Beckers/D.en W. Witteveen Lezing in samenwerking met De Klamper Aanwezig: 28 personen Maandag 22-04-2013: 20.00 uur in het IVN gebouw: Planten uit de omgeving Spreker: Hein de Koning Aanwezig: 18 personen Maandag 28-10-2013: 20.00 uur in het IVN-gebouw: Balkon- en tuinvogels Spreker: Will van Berkel Aanwezig: 28 personen Maandag 25-11-2013: 20.00 uur in het IVN-gebouw: 4 films:Nederland/Frankrijk/2xSpanje Spreker: Filmer/natuurfotograaf: Cor Speek Aanwezig: 36 personen De opkomst bij de thema-avonden varieerde van 16 tot 36 personen. Het waren uiteenlopende onderwerpen met interessante thema’s. Ondanks het soms wat slechte weer bleef de opkomst goed. Alleen bij 2 bijeenkomsten op de zolderruimte van het IVN gebouw moeten we een kanttekening plaatsen: Het zicht van een groot aantal aanwezigen werd belemmerd door de voor hen zittende personen. Zoals steeds is de sfeer tijdens de pauze gezellig en ook praktisch voor het leggen van contacten. De publicatie in de week- en dagbladen verloopt méér dan voortreffelijk Jaarverslag 2013
Cursussen Henny Vredeveld Jaarverslag cursussen 2013 Eind februari zijn we gestart met een voorjaarscursus. Sapstroom in de boom, fotosynthese, jaarringen, de eik, vogelzang, waterkringloop en waterbeestjes, een aantal plantenfamilies en bollen en knollen hebben we behandeld. Ook is er weer geoefend met het kijken door een loep en binoculair. We zijn uiteraard naar buiten geweest om naar de voorjaarsbloeiers te kijken in de Ruweeuwsels. Verder hebben we waterbeestjes bekeken in een poel bij de Mosbulten, waar Joop een salamander uit zijn schepnet viste. De meeste cursisten hadden ook de najaarscursus in 2012 gevolgd. Het was een enthousiaste groep en ze waren erg leergierig. De cursus is afgesloten met het uitreiken van een certificaat in het IVN gebouw, onder het genot van koffie met vlaai. Het cursusteam: Everdien, Dori, Joop, Frans en Henny
Boomfeestdag Henny Vredeveld Jaarverslag Boomfeestdag 2013, thema “Bomen (be)leven” 7
Werkgroep Boomfeestdag. In het kader van de landelijke Boomfeestdag werden er dit jaar voor de vijfenveertigste keer bomen geplant in Son en Breugel. Dit werd op een heel bijzondere manier gevierd. IVN-leden van het eerste uur, de dames Rie Nahuijsen, Mimi van den Berg en Netty Ruigrok waren uitgenodigd. Ook Henk de Beer, die enkele jaren later zijn schouders mede onder deze mooie activiteit heeft gezet, was aanwezig, evenals Tinie Scheepers, voormalig medewerker van de gemeente en vanaf het begin tot zijn pensioen betrokken bij de boomplantdag. Zij plantten samen met burgemeester Gaillard, een aantal schoolkinderen van basisschool de Regenboog en de Emiliusschool een Amberboom op de hoek de Bontstraat/Anemoonstraat, vlakbij Berkenstaete. Gelukkig was het een stralende zonnige dag, maar wel koud! Dit jaar hebben alle kinderen van groep 8 van de Sonse basisscholen in het Sonniuspark en de Vloed diverse grote bomen en struiken geplant. Door de geweldige samenwerking met medewerkers van de gemeente (zij leveren de bomen en struiken, plannen de plantlocatie en doen het voorbereidende grondwerk) was de jaarlijkse boomplantdag weer een mooie happening. Door het koude voorjaar is het planten dit jaar twee weken uitgesteld. De kinderen gaan voorafgaand aan het planten naar de Sonse Bergen. Op vier posten in het bos krijgen zij opdrachten en ontdekken ze vele wetenswaardigheden over bomen. Als afsluiting is er altijd het “Ren je rotspel” op de zandberg. Evelyn, Mieke en Henny Werkgroep boomfeestdag.
Publiekswandelingen Dori Simons & Frans van Baars Jaarverslag 2013 publiekswandelingen In 2013 waren 10 publieksactiviteiten gepland waarvan er 9 zijn uitgevoerd. Hiervan betroffen het 8 wandelingen en 1 fietstocht. De Geo Cache wandeling werd afgelast. In totaal hebben 233 mensen aan de wandelingen en fietstocht deelgenomen. Qua aantallen waren de wandelingen van de Heemkundekring in samenwerking met het IVN van 21 april met 70 deelnemers, de doorstapwandeling van 13 januari bij het Oud Meer met 50 deelnemers en de Vroege Vogelwandeling van 30 april met 43 deelnemers de grootste publiektrekkers. Een wandeling, bij het Oud Meer en omgeving., werd op verzoek van de personeelsorganisatie van de bibliotheek Eindhoven georganiseerd, waaraan 17 personen hebben deelgenomen. Deze dag was een personeelsuitje waar meerdere activiteiten op het programma stonden. Tijdsbewaking bij dit soort van activiteiten is dan geboden. Opmerkelijk is dat aan al deze activiteiten geen kinderen hebben deelgenomen. Uiteraard geeft dat te denken. Enkele jaren geleden werd de cursus voor (groot)ouders en (klein)kinderen in de natuur goed bezocht en bleken de deelnemers/sters zeer enthousiast. De buitenlessen voor deze cursisten waren heel succesvol. De coördinatoren hebben dan ook voor het komende jaar speciaal activiteiten georganiseerd waar (groot)ouders met (klein)kinderen aan kunnen deelnemen. Ook bij de publicaties is het van belang dat wordt aangegeven dat ook kinderen welkom zijn. Vanzelfsprekend dienen de gidsen de kinderen dan ook op voor hen bevattelijke wijze te betrekken. De gidsen vinden het belangrijk om de evaluaties consequent op schrift te blijven stellen. De rapportageonderwerpen moeten worden gehandhaafd om enig inzicht te hebben over de aard en de inhoud van de publieksactiviteiten. 8
Aangezien er zich nog geen coördinator beschikbaar heeft gesteld zullen Dori Simons en Frans van Baars het tijdelijk coördinatorschap voorlopig blijven voortzetten.
Jeugd- en jongeren IVN: Brigitte Slaats van Rooij Jaarverslag 2013 Jeugd- en jongerenwerkgroep IVN Son en Breugel: -We starten dit jaar met 12 jeugdige en 5 jongeren......sluiten af met 11 jeugdige en 7 jongeren. -Begeleiding: Jeugd: Joop van kempen, Ellen van Wijk, Brigitte Slaats van Rooij Jongeren: Ellen van Wijk, Paul Janson -Coordinator: Brigitte Slaats van Rooij -Ondersteuning: Ouders voor (meer)begeleiding, evt. halen en brengen naar aktiviteit. -Inhoudelijke informatie vooraf aktiviteit ter verdieping: Ouder- Carin Dit jaar heeft bij de jeugd en jongeren een tweetal aktiviteiten in het teken gestaan van het 50JARIG BESTAAN VAN IVN SON EN BREUGEL. -Insectenhotel: een aktiviteit die gedrage is door Ellen en Marc van Wijk en samen gerealiseerd is met de jongeren van het IVN. Idee uitwerken, zagen, boren, verzamelen van materialen. Het insectenhotel is niet helemaal afgekomen. In maart 2014 zal hij pronken in de voortuin van het IVN aan de genovevastraat 33 te Breugel. -Nacht van de nacht: De nachtwaker vertelde zijn verhaal....... Wat is er te zien, horen en ervaren in de nacht! Het speelde zich af rond het “Oud meer” Uitnodigingen gingen uit naar de jeugd en jongeren van het IVN en.....daarbuiten. Een heel aantal nieuwelingen(gezinnen) sloten zich op de avond aan. Deze aktiviteit is opgenomen in het jaarprogramma van IVN Son en Breugel! Dit jaar hebben we ervaren, door Sjors creatief, hoeveel kinderen er geinteresseerd zijn in de natuur of bezig te zijn daarin. In het programma voor hen boden we aan: Waterdieren zoeken en bekijken en Vlinders. Het werden goed bezochte aktiviteiten! Een 3-tal kinderen hebben we als jeugdlid mogen ontvangen bij het IVN. Na deze aktiviteiten geevalueerd te hebben is er gekozen voor een aanbod in 2014: -1 aktiviteit in het voorjaar en 1 in het najaar. We nodigen graag de kinderen van Son en Breugel uit. Bewaken van eigen groep(sfeer en gerichtheid naar de natuur) vinden we hierin ook belangrijk. Conclusie: geslaagde samenwerking Sjors creatief en IVN! Eindaktiviteit juni 2013: Met alle jeugd en jongerenleden op bezoek bij preperateur Jan Swinkels. Hij vertelde ons meer over zijn vak. 's middags een bezoek aan de valkenier! Afgesloten met een gezamelijke maaltijd waarbij eenieder iets lekkers meebracht. Heerlijk en een fijne afsluiting. Maatschappelijke stage: Via verschillende wegen weet de middelbare scholier ons te vinden voor hun 9
maatschappelijke stage. Dit jaar mochten we 3 leerlingen ontvangen. Twee leerlingen van het Eckart en een van het Christiaans huygens. Fijn om met hun samen te werken. Verfrissend en goed om ze kennis te mogen laten maken met het IVN, de jeugd en de jongeren en de natuur. Joop van Kempen erelid IVN: We zijn trots dat Joop, met zijn jarenlange ervaring, begeleider is bij de Jeugd en Jongeren. Zij kunnen hem alles vragen en tot in details kan Joop hen antwoord geven. Onze “Lopende encyclopedie” wordt hij weleens in de wandelgangen genoemd! Dit jaar werd hij onderscheiden als erelid van het IVN! Jongeren als begeleiding bij de Jeugd: De ouderen onder de Jongeren binnen het IVN lieten steeds meer contacten zien tussen hen en de jeugdige leden. De jongeren betrekken als begeleidng bij de Jeugd? Jonge volwassenen die hun kennis en kunde over kunnen dragen aan de jeugd/ de kleiner onder ons. We vonden dit erg positief en willen dit graag in 2014 concreet maken. Al met al zijn we erg enthousiast en tevreden over 2013! Met een aantal hoogtepunten bij de (nieuwe) aktiviteiten. Zij waren een succes! Met dank aan de begeleiding en ouders voor hun hulp en inzet!
Documentatie Dori Simons/Ans Heuvelman Jaarverslag 2013 van het Documentatiecentrum. De eerste drie maanden van 2013 zijn Ans Heuvelman en ik bezig geweest om de laatste werkzaamheden rond het herinrichten van de boeken af te ronden. Dat is nu klaar. Ik wil nog een overzichtje maken van de indeling van de kasten om het zoeken van een boek nog makkelijker te maken. Maar omdat de trefwoordencatalogus helemaal is bijgewerkt is dat nauwelijks nog nodig. Het inwerken van nieuwe boeken en het bijhouden van tijdschriften is niet veel werk. Dat doe ik nu alleen. Vanaf april is het documentatiecentrum niet meer op een vaste middag geopend. Iedereen kan zelf zoeken en ik wil daar altijd wel bij helpen. Dori
Zandblauwtje Leny Bergmans/Han Werner/Hans Oosting. Jaarverslag 2013 ‘t Zandblauwtje Redactie: Han Werner en Leny Bergmans, lay-out: Hans Oosting. Ook in 2013 is 't Zandblauwtje vier maal uitgekomen. De oplage varieerde van 190 tot 200 exemplaren. Helaas is na jarenlange samenwerking met onze drukkerij Copy-Cat onlangs failliet gegaan. Op dit moment wordt 't Zandblauwtje gemaakt door Business Printing Point in Tilburg. We mochten veel complimenten ontvangen voor het Jubileum-nummer, dat in september verscheen. Hans Oosting, verantwoordelijk voor de lay-out, heeft daar veel werk voor verricht. Onze dank gaat uit naar de trouwe bezorgers van 't Zandblauwtje. 10
We hopen volgend jaar op veel verslagen van de diverse werkgroepen en op spontane inzendingen over natuurbelevenissen en waarnemingen.
Zonhove Ans de Beer/Doortje v.d. Nieuwenhuijzen Jaarverslag 2013 werkgroep ZONHOVE 23 januari: Winterbeleving. Allereerst maakten we een wandelingetje op het Zonhove-terrein. We zagen sporen van konijntjes, honden én mensen in de sneeuw. Daarna gingen we naar de warmte binnen en keken naar een mooie film van vogels in de tuin. We dronken koffie en keken naar een ondergronds holletje van een muisje, (na-)gemaakt op tafel, bespraken hoe dieren de winter doorkomen en hadden het over allerlei winteractiviteiten, zoals schaatsen, skiën en sneeuwpoppen maken. 27 februari: Voorjaarsbloemen. N.a.v. het thema werden er bollen en knollen vergeleken en verschillende voorjaarsbloemen bestudeerd én een tekening van een tulp gemaakt. Na afloop kreeg iedereen een bakje met tulpen, hyacinten, blauwe druifjes of narcissen mee, want het IVN Son en Breugel bestaat 50 jaar! 24 april: Lentewandeling. Het was heel mooi weer en we zijn via Berkenstaete naar het kanaal gewandeld en daarna via het spannende bruggetje naar het beekdalpad. Het was er prachtig! We dronken een sapje en wandelden terug via de Crocusstraat en Berkenstaete. 22 mei: Uitstapje naar de schaapskooi in Schijndel. In de schaapskooi werden we hartelijk ontvangen met koffie, thee en cake in de hooischuur. Daarna gingen we met drie groepjes naar buiten. Een groepje ging naar de schapen in de wei en wie dat wilde en durfde mocht een lammetje aaien en zelfs vasthouden! De andere twee groepjes gingen een “schapen”-spel doen, er werd o.a. gezongen en muziek gemaakt. Later werd er gewisseld van activiteit. Sommige wandelden nog even door de moes- en kruidentuin of gingen even bij de grappige kippen kijken! Daarna werd er nog een leuk souveniertje in elkaar geknutseld en tot slot aten we nog een ijsje en bedankten we de mensen van de schaapskooi hartelijk voor de hele gezellige middag. 26 juni Bosspeurtocht. We volgden het Kabouterpad door het bos en kwamen overal opdrachten tegen! We stapelden hout op tot de stapel omviel, maakten een afdruk van boombast, maten de omtrek van een boom, luisterden naar de wind door de bladeren van de bomen, voelden aan allerlei dingetjes die de kabouters in het bos hadden gevonden, keken naar de jaarringen van een afgezaagde boom en nog veel meer! Aan het einde van de tocht kregen we een lekker drankje met een kabouterhapje. 11 september Rad van Natuur. I.v.m. een sportdag op 4 september werd deze activiteit verzet naar 11 september. Alles was al klaar gezet, maar we waren nog niet begonnen of het begon te stortregenen! Even schuilden we. Maar nat en wel maakten we er toch, op onze eigen manier, een interessante middag van! Alle zintuigen werden daarbij gebruikt! 30-10 Herfst. Er werd een herfstmobile gemaakt, compleet met spinnenweb en andere herfstproducten! Er werd door een grote stapel bladeren gewoeld en we bekeken paddenstoelen, kastanjes, eikels, bessen en andere zaden. 11
15 december Kerstukjes. Er werden weer heel veel mooie stukjes gemaakt o.a. op berkenstammetjes. En het was erg gezellig met live-muziek van Henk en in het gezelschap van de jeugd- en jongeren-IVN-ers. De laatsten hielpen de bewoners goed mee. Natuurlijk was er ook weer kerstlekkers bij koffie, thee of chocolademelk en iedereen ging weer tevreden en blij met een mooi kerststukje naar huis!
Schoolprojecten Yolanda Warmoeskerken; Jaarverslag schoolprojecten 2013 In 2013 heeft het scholenproject met een bijzonder leuk onderwerp n.l.” Kleur om te overleven” plaatsgevonden in de maand november. Leerlingen van de groepen 5 en 6 van de Harlekijn, De Sonnewijzer, De Bloktempel, De Regenboog en de Stokland school zijn op bezoek geweest in het IVN gebouw aan de Genovevastraat in Breugel. De Gentiaan en de Krommen hoek kon dit jaar vanwege andere activiteiten niet komen. Zij zullen er volgend jaar wel weer bij zijn. Het blijkt niet altijd mee te vallen voor de scholen om voldoende ouders te vinden die kunnen helpen bij twee onderdelen. Normaal zijn er twee IVN-gidsen en twee gastgidsen (ouders/opa’s/oma’s) aanwezig om de stands te bemensen. Het onderwerp bestond uit 4 onderdelen waarbij kleuren in de natuur essentieel zijn zoals; - het zoeken van een partner, waarbij meestal de mannetjes zich jaarlijks op hun paasbest voordoen om vrouwtjes het hof te maken. - Even (laten) schrikken; hierbij worden kleuren gebruikt om af te schrikken bijvoorbeeld om aan te geven dat ze giftig zijn of niet lekker smaken omdat ze kunnen steken of gewoon om andere dieren voor de gek te houden, - Voor camouflage; sommige dieren vallen op, anderen juist niet door gebruik te maken van kleuren, door hun houding, of zich voor te doen als iets anders (mimicry). Soms helpen deze kleuren bij het jagen soms juist om niet bejaagd te worden, - Kleuren om van te snoepen; Hierbij wordt kleur gebruikt door planten en bloemen om bestuivers als insecten of vogels te lokken en om in ruil voor nectar hun stuifmeel te verspreiden naar andere bloemen. De kinderen keken hun ogen uit en waren verbaasd over de veelzijdigheid van de natuur. Zoals ieder jaar waren wij ook nu weer onder de indruk van de kwaliteit van de informatieborden van IVN Valkenswaard. Het scholenproject is dit jaar georganiseerd door Yolanda Warmoeskerken met behulp van Peter van Oosten, Wim de Lange en Frans Zaal. Natuurlijk met de hulp van de gidsen van het IVN zoals Everdien Diersen, Jacques Bergman, Nicole Schendstok, Ellen van Wijk, Mariet Lifka, Frans Zaal, Ina van Loon en Joop van Kempen.
Heemtuin Wim Elfrink Jaarverslag 2013 van IVN-tuin. De NL-doetklus trok dit jaar, in tegenstelling tot twee voorgaande jaren, wél vrijwilligers van buiten de vereniging. Kennelijk omdat de opdracht: “een eerste aanzet tot het bouwen van een insectenhotel” wel aansprak. De voltooiing liet echter nog lang op zich wachten – het bleek een hele klus. En toen was het al zover buiten het seizoen dat nier meer aan de inrichting ervan werd begonnen. Voor de klus ontvingen we een financiële bijdrage van73 euro van het oranjefonds. 12
Aan de werkgroep mochten we nog een 6de persoon toevoegen, zij ’t dat hij ook lange (avontuurlijke) reizen maakte en dan alleen in gedachten erbij kon zijn. Het voorjaar was weer droog, gevolgd door een (nogal) natte zomer maar tot zo’n uitbundige bloei als het jaar ervoor kwam het niet. Wel ruim voldoende om mooie foto’s te kunnen maken voor de jubileumtentoonstelling in de bieb. De inmiddels geplaatste takkenril moest nog iets meer gefatsoeneerd worden om niet de indruk te wekken dat men daar ook lege blikjes e.d. mocht deponeren. Weer werd het tuinjaar afgesloten met een wandeling, deze keer naar de Moerkuilen, weer genoeg te zien, maar uiteraard niet zulke felle herfstkleuren als het jaar ervoor toen we langs boomkwekerijen in de Maaij liepen.
Steenuilen Lonneke van Soest; voorzitter steenuilenwerkgroep Son en Breugel Jaarverslag Steenuilenwerkgroep Son en Breugel 2013 In 2013 is het de werkgroep gelukt het uilenbestand te handhaven. Voorgaande jaren hebben we een enorme groei doorgemaakt. Dit jaar was die groei heel bescheiden. In 2012 hadden we al voorspeld dat een verdere toename van het aantal uilen in Son en Breugel niet te verwachten zou zijn. De rek is uit de groei en er zijn niet veel plekken meer waar nog een nieuwe kast opgehangen zou kunnen worden. Veel vogelsoorten hebben in 2013 te maken gehad met een afname, ook de uilen. Niet het voedselaanbod (in sommige kasten werden volop prooien aangetroffen) maar het grillige weertype zou hier debet aan kunnen zijn. Daardoor zijn de uilen later met de eileg begonnen en of hebben het simpelweg helemaal laten afweten. Of er was sprake van een kleiner legsel. Normaliter legt een steenuil meestal vier eieren. Soms zijn dat er drie, in uitzonderlijke gevallen vijf of zelfs zes. In heel Nederland werden er bij veel steenuilen in de kast maar drie eieren geteld. Deze uil had dus een zwaar jaar maar de kerkuil heeft het pas echt moeilijk nu. Beide vogels leven in een zelfde soort biotoop maar hebben voor een deel ander voedsel nodig. In tijden van muizenschaarste kan een steenuil nog wel eens vooruit met een regenworm of andere insecten. Een kerkuil is echter aangewezen op het verorberen van muizen. Het seizoen startte met een koude winter en een heel lang en koud voorjaar. Uilen moeten voldoende voedsel kunnen vinden om in hun eigen voedselbehoeften te voorzien. Sommige uilen komen verzwakt de winter uit en hebben even tijd nodig om bij te komen. Dit verklaart misschien waarom de uilen relatief laat zijn gaan broeden. De uilen waren één á twee weken later met de eileg in vergelijking met voorgaande jaren. In Brabant mislukte van de geregistreerde broedgevallen ongeveer 10% volgens de cijfers van Brabants Landschap. Toch gaat het in Brabant met de steenuil een stuk beter vergeleken met een aantal jaren geleden. Volgens Brabants Landschap helpt het plaatsen van nestkasten enorm. BL levert onder andere de werkgroep de nestkasten, houdt alle gegevens bij van alle werkgroepen, ondersteunt bij biotoopverbetering en organiseert bijeenkomsten voor vrijwilligers. In Brabant hangen ongeveer 5000 uilenkasten. De afgelopen 25 jaar hebben zij zorg gedragen voor 6500 natuurprojecten mbt biotoopverbetering zoals houtsingels, poelen en kleinschalige natuur. Hier valt ook in Son en Breugel zeker nog winst te behalen. De leden van de werkgroep bespreken dit zo veel mogelijk met alle gastouders. De jaarlijkse bijeenkomst in Vught van alle Brabantse uilenbeschermers is door de werkgroep bezocht en een bijeenkomst van collega’s in het land van Heusden en Altena.
13
Jonge steenuilen Jonge kerkuilen Kasten Kast steenuilkerkuil Vrije broedgevallen
2008 9
22
2009 8
41
2010 20
2011 39
2012 52
2013 56
7
3
10
4
54
61
57
63
46-8
52-9
49-8
56-7
2
2
5
7
In de tabel is te zien dat in 2009 veel kasten zijn opgehangen en dat heeft ook zeker resultaat gehad gezien de forse toename van het aantal uilen in 2011 en 2012. De kerkuilen hebben het, ook in Son en Breugel, zwaar. De mogelijkheden om deze uil nog verder te ondersteunen zijn voor onze werkgroep echter beperkt. De kasten van de kerkuilen zijn veel groter en zwaarder dan die van de steenuilen wat het werk bemoeilijkt maar het grootste probleem is eenvoudigweg het ontbreken van goede plekken om een kast op te hangen voor deze prachtige vogels. Op dit moment bestaat de werkgroep uit drie leden: - Bert van Oosten - Jacques Bergman - Lonneke van Soest Beide heren hebben vorig jaar reeds besloten om per 1 januari 2015 te stoppen met de werkzaamheden mbt de uilenwerkgroep. Er is actie ondernomen om op zoek te gaan naar nieuwe aanwas voor de werkgroep maar tot nu toe zonder succes. Het bestuur van het IVN is op de hoogte gebracht van dit probleem dat er aan komt. Er is een artikel verschenen in het Forum om aandacht te vragen voor het feit dat de werkgroep op zoek is naar vrijwilligers maar dat heeft tot nu toe niets gebracht. Het functieprofiel van de nieuwe leden die we zoeken is waarschijnlijk te hoog gegrepen voor veel mensen maar helaas wel noodzakelijk. (de vrijwilliger moet sterk genoeg zijn om met een grote kast een ladder op te klimmen, niet bang zijn om op grote hoogtes te werken, met name in mei en juni veel tijd hebben om alle kasten te controleren, over handigheid beschikken om kasten op te hangen, graag met gastouders contact onderhouden en vooral enthousiast zijn om uilen te beschermen). Lonneke zal het niet alleen kunnen vanaf 2015 dus we blijven zoeken naar opvolgers voor Bert en Jacques. In 2014 zou een vrijwilliger nog ingewerkt kunnen worden tijdens alle activiteiten die de werkgroep uitvoert. Ter gelegenheid van het 50 jarig jubileum van het IVN heeft er in de bibliotheek een aantal weken een collage gehangen met informatie over de uilen en de werkgroep. Tevens stond er een steenuilenkast met daarin een opgezette steenuil. Het zag er allemaal natuurgetrouw uit en er kwamen leuke reacties op het tafereel.
Ouderen Elza Ero Jaarverslag ouderenwerkgroep 2012 VERSLAG VAN DE OUDERENGROEP IN BERKENSTAETE. Dit jaar hebben we 4 themamiddagen gehad en een uitstapje. 14
De onderwerpen gingen over hoe mens , flora en fauna zich in de herfst voorbereiden op de winter, daarna hoe ze zich houden in de winter en hoe beleeft iedereen de lente. De gesprekken kwamen op gang, want het was zo herkenbaar. Voor de middag over libellen hadden sommigen boeken uit de bieb gehaald. Leuk, dat eigen initiatief. Het uitstapje ging naar de tuin “De Stal” in Sint Oedenrode. Een tuin, die rolstoeltoegankelijk is, maar door de houtsnippers, die daar kort tevoren waren uitgestrooid , was het toch wel eens moeilijk, maar ze hebben genoten en dat is belangrijk. Door het jubileum konden we een rolstoelbus huren, zodat we nu wat verder weg konden. Het groepje bestaat uit zes mensen, die heel trouw komen. Toen we aankondigden, dat we even zouden stoppen, kwam er veel protest. De werkgroepleden: Adje, Jaqueline en Elza
Natuurwerkgroep/Natuurwerkdag Elza Ero VERSLAG NATUURWERKDAG , 2 – 11 2013. Het is de tiende keer, dat de IVN-Son en Breugel aan de natuurwerkdag meedeed. Alle keren werkend rond het Oudmeerven om datgene uit te trekken, wat de heide bedreigt. Staatsbosbeheer wil graag de heide intact houden en als we niets doen, wordt het bos. De scouts van Dutmella deden zoals ieder jaar enthousiast mee en boden ook hun blokhut weer aan om te verzamelen, te pauzeren en na afloop gezellig na te praten. Dit jaar hadden we 108 deelnemers, waarvan een deel alleen de morgen meewerkte. De beide boswachters van Staatsbosbeheer waren heel enthousiast over de sfeer en het werk, dat verzet was. Het weer was redelijk en de temperatuur goed, zodat jassen uit gingen en in de boom hingen. Walter Schutte heeft het administratieve gedeelte uitstekend verzorgd en Helma Bruinsma heeft op de dag zelf haar kwaliteiten laten zien.
Bert van Oosten NATUURWERKGROEP Jaarverslag 2013 natuurwerkgroep Bestond de werkgroep vorig jaar uit 9 vrijwilligers, dit jaar kon een aangroei tot 10 man worden vastgesteld, waarbij nog voorbij wordt gegaan aan het feit dat ook de voorzitter zich realiseerde, dat de nodige lichaamsbeweging naast het voorzitterschap geen kwaad zou kunnen waardoor wij op niet minder dan vijf zaterdagen op zijn gewaardeerde assistentie konden rekenen. De aanwezigheid van zoveel man leidt uiteraard ook tot meer geïnvesteerde arbeidsuren, zodat we dit jaar uitkomen op ruim 200 uur, waarbij de eerlijkheid ons gebiedt op te merken dat er naast de zaterdagen ook op doordeweekse dagen door een klein gezelschap is geknot. Het aantal werkbare zaterdagen viel aanzienlijk gunstiger uit. In de winter 2012/2013 waren er drie onwerkbare dagen; dit jaar bleef dat beperkt tot slecht één dag en het behoeft geen nader betoog dat dit in de "score" tot uitdrukking komt. Mochten wij vorig jaar 42 wilgen van hun hoofdtooi ontdoen; het afgelopen jaar waren het er aanzienlijk meer, namelijk 91 wilgen.
15
Geconcludeerd mag worden, dat er afgelopen knotseizoen weer veel gezondheid is opgedaan; wij de natuur van dienst zijn geweest en last but not least er moet worden vastgesteld dat de leden van de natuurwerkgroep over een goede conditie en een aanzienlijke spraakwaterval beschikken. _____ __ _
P.v.Oosten secretaris IVN Son & Breugel 12 april 2014
16
