STUDIE 188 BEROEPSPROFIEL. Optometrist

STUDIE 188 BEROEPSPROFIEL Optometrist

BEROEPSPROFIEL Optometrist Studiegebied : Opleiding : Beroep

:

gezondheidszorg optiek en optometrie optometrist

Werkgroep beroepsprofiel van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/2001/6356/14 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel. De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

BEROEPSPROFIEL OPTOMETRIST

INHOUD

VOORWOORD

1

INLEIDING

2

INFORMATIE VOORAFGAAND AAN HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL

3

1 Vooronderzoek

3

1.1

Socio-economische structurele ontwikkelingen

3

1.2

Analyse van de Arbeidsmarkt 1.2.1 Tewerkstellingsgegevens 1.2.2 Functiestructuur van de sector 1.2.3 Inventaris bestaande beroepsprofielen

3 3 3 4

2 Niveaubepaling per beroep

4

3 In kaart brengen van beroepenclusters. studierichtingen en opleidingen

4

3.1

Studierichtingen

4

3.2

Opleidingen 3.2.1 Ministerie van Onderwijs 3.2.2 Ministerie van Middenstand

4 4 4


5

4 Exacte benaming van het beroep

5

5 Globale beschrijving van het beroep

5

5.1

Kernachtige beschrijving

5

5.2

Beschrijving van de beroepscontext

6

5.3

Evolutie van het beroep

6

6 Vereiste opleiding en beroepservaring

7

7 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten

8

7.1

Definiëring van enkele begrippen

8

7.2

Typefunctie, deelfunctie, taak 7.2.1 Overzicht taakgebieden 7.2.2 Specifieke uitwerking van de taakgebieden:

8 8 9

1 2 3 4 5 6

Verlenen van optometrische diensten Verstrekken van preventieve zorg Samenwerken met co-disciplines Geven van informatie en voorlichting Onderwijs Verrichten van onderzoek

9 12 12 13 13 13


7 8 9 10

7.3 8 9

Ontwikkelen van individuele kennis en kunde Ontwikkelen van het eigen beroep Uitvoeren van optische handelingen Ondernemen en beheren

Contextgegevens Ondersteunende kennis Beroepshoudingen

13 14 14 16

17 18 18

LEDEN VAN DE WERKGROEP

19

SLOTBESCHOUWINGEN en LEGITIMATIE VAN HET BEROEPSPROFIEL

20

GEBRUIKTE BRONNEN

21

BIJLAGEN

22


1

Voorwoord Langs deze weg wil ik allen die rechtstreeks of onrechtstreeks mee inhoud en vorm hebben gegeven aan het beroepsprofiel van de Optometrist oprecht danken voor hun inzet en kritische ingesteldheid. Dankzij ieders bijdrage hebben we dit profiel op korte termijn kunnen uittekenen. Dit beroepsprofiel is het resultaat van echt teamwerk. Het team bestond uit deskundigen van de erkende beroepsverenigingen, van de co-disciplines en uit de onderwijswereld. Met deze samenstelling hebben we getracht het beroepsprofiel vanuit verschillende invalshoeken te ontwikkelen. Op vraag van de Vlaamse Gemeenschapsminister van Onderwijs, Mevrouw Vanderpoorten, overhandigen we het beroepsprofiel aan de Vlaamse Onderwijsraad. In het kader van de kwaliteitsbewaking en de bevoegdheden inzake opleidingsprogramma’s toevertrouwd aan de hogescholen, kan dit document een waardevolle bijdrage leveren. De leden van de werkgroep zijn ervan overtuigd dat de Vlaamse Onderwijsraad met dit eindrapport een basisdocument heeft dat als referentie kan gebruikt worden voor bijkomende opdrachten. Mia Sas Voorzitter van de werkgroep beroepsprofiel Optometrie Mei 2001

2


Inleiding In het najaar van 1999 gaf de Vlaamse Onderwijsraad de opdracht een werkgroep samen te stellen het beroepsprofiel van de gegradueerde Optiek en Optometrie uit te werken. Inzake de planning werd gevraagd dit werk uiterlijk voor het einde van het academiejaar 2000-2001 te voltooien. Tijdens het academiejaar 1999-2000 werden gegevens omtrent het beroepsprofiel opgevraagd bij verschillende beroepsuitoefenaars, beroepsverenigingen en co-disciplines van de optometrist. Hiermee rekening houdende werd een eerste sneuveltekst uitgewerkt. Deze tekst werd meerdere malen kritisch geanalyseerd en bijgewerkt. Tijdens het academiejaar 2000-2001 werd in de maand februari de draad opnieuw opgenomen. De sneuveltekst werd voor een laatste keer grondig besproken, gecorrigeerd en aangevuld. Het opstellen van beroepsprofielen is niet eenvoudig. Er moet steeds rekening gehouden worden met het wenselijke van het beroep en wat het beroep in de realiteit inhoudt. Een beroep is daarbij geen statisch iets. Onder invloed van maatschappelijke en economische parameters is het voortdurend in beweging en ontwikkeling. Tenslotte spelen persoonsgebonden aspecten een niet onbelangrijke rol bij het uitoefenen van een concreet beroep.


3

INFORMATIE VOORAFGAAND AAN HET EIGENLIJK BEROEPSPROFIEL

1

VOORONDERZOEK

1.1

De socio-economische structurele ontwikkelingen In België zijn er heel wat optometristen werkzaam, al dan niet in combinatie met optiek. Het aantal optometristen in gezondheidscentra is beperkt. Gezien de toenemende belangstelling voor visueel comfort, zullen er in de toekomst meer optometristen nodig zijn. Zo bestaat er een regelgeving waarbij er vanaf 2003 meer ruimte komt voor allerhande zorgverlenende beroepen binnen de CLB’s. De optometristen kunnen immers een belangrijke bijdrage leveren tot de visuele zorgen op school, ook op preventief vlak. In Vlaanderen zijn verschillende firma’s actief in de optiek- en optometriesector, zowel op vlak van ontwikkeling en fabricage van optische hulpmiddelen als op vlak van de ontwikkeling en verdeling van optometrische instrumenten. • Glazen: één firma in het Antwerpse fabriceert glazen, de overige firma’s (een tiental) zorgen voor de afwerking van glazen die ingevoerd worden • Contactlenzen: 95% is invoer, 5% wordt in België afgewerkt • Apparatuur: wordt voor bijna 100% ingevoerd.

1.2

Analyse van de arbeidsmarkt

1.2.1

Tewerkstellingsgegevens De A.P.O.O.B. (Algemene Professionele Opticiens- en Optometristenbond van België) en de B.V.O. (Beroepsvereniging van Optometristen) voerden najaar 2000 een enquête uit waaruit blijkt dat in België zo’n 500 optometristen actief zijn. Voor Vlaanderen vinden we volgende verdeling over de verschillende provincies: • Antwerpen: 69 • Vlaams-Brabant: 49 • Limburg: 50 • Oost-Vlaanderen: 84 • West-Vlaanderen: 72

1.2.2

Functiestructuur van de sector De oftalmoloog, opticien, optometrist en orthoptist hebben elk hun plaats binnen de visuele zorgverlening. • Oftalmoloog: geneesheer-specialist die zich bezighoudt met de pathologie en de heelkunde van het oog en de onderliggende organen in de oogkas. • Opticien: technicus die optische instrumenten vervaardigt en verkoopt zoals brillen, lenzen, vergrootglazen, verrekijkers, …. Meet de gezichtsscherpte van de klant soms eigenhandig, maar werkt meestal op voorschrift. Informeert en adviseert de klant bij de keuze van een brilmontuur of glas: organisch, mineraal, ontspiegeld, verkleurd, …. Maakt glazen passend voor montuur. Begeleidt de aankoop en passing van contactlenzen.

4


• Optometrist: de optometrist meet, evalueert, analyseert, behandelt en begeleidt mensen met visuele problemen door middel van tests, adviezen, het aanpassen van optische hulpmiddelen en visuele training. Bij (vermoeden van) pathologische problemen verwijst hij door naar een oftalmoloog. • Orthoptist: paramedicus die op voorschrift en onder toezicht van een oftalmoloog werkt. Zijn activiteiten richten zich vooral op de meting en behandeling van strabisme (pre- en postoperatief) en amblyopie. 1.2.3

Inventaris bestaande beroepsprofielen • Beroepsprofiel Wallonië (nog in ontwikkeling) • Beroepsprofiel Optometrist van Nederland (1990, revisie is gepland) • Beroepsomschrijving volgens het ECOO (European Council of Optometry and Optics) (1998)

2

NIVEAUBEPALING PER BEROEP Gezien de complexiteit van de taken en de verantwoordelijkheden van de optometrist, is een opleiding in het tertiair onderwijs noodzakelijk. Ook in het buitenland wordt de opleiding op het niveau van het hoger onderwijs georganiseerd.

3

IN KAART BRENGEN VAN BEROEPENCLUSTERS, STUDIERICHTINGEN en OPLEIDINGEN

3.1

Studierichtingen In België zijn er heel wat opleidingen die tot het beroep van ‘opticien’ leiden. Ze situeren zich op het niveau van hoger secundair onderwijs. Sommige opleidingen nemen een beperkt pakket optometrie in het curriculum op. Er is maar één opleiding in Vlaanderen die tot het beroep van ‘optometrist’ leidt (graduaat optiek en optometrie). De opleiding situeert zich in het tertiair onderwijs.

3.2

Opleidingen

3.2.1

Ministerie van Onderwijs • Hoger onderwijs (één opleiding in Brussel in het Nederlands): diploma gegradueerde Optiek en Optometrie • Secundair onderwijs (drie opleidingen in het Vlaamse land): opticien.

3.2.2

Ministerie van Middenstand Beroepsvorming tot opticien (VIZO). Er worden drie Nederlandstalige opleidingen georganiseerd.


5


4

EXACTE BENAMING VAN HET BEROEP Optometrist

5

GLOBALE BESCHRIJVING VAN HET BEROEP

5.1

Kernachtige beschrijving De optometrist meet, evalueert, analyseert, behandelt en begeleidt mensen met visuele problemen door middel van tests, adviezen, het aanpassen van optische hulpmiddelen en visuele training. Goed zien houdt veel meer in dan scherp zicht. Het zien als leerproces staat in voor winning, sortering en verwerking van visuele informatie. Meer dan 80% van alle informatie die ons organisme opneemt, is van visuele oorsprong. De laatste decennia wordt er steeds meer gevergd van het visuele systeem van de mens. Taken worden steeds complexer en er wordt meer beroep gedaan op het zien op korte afstand. Deze toenemende visuele eisen kunnen specifieke functionele problemen scheppen, die het werkterrein uitmaken van de optometrie. De visuele functie is even belangrijk als de gezondheid van het oog. Functionele visuele problemen komen steeds meer voor. Hierdoor evolueerde de optometrie tot een wetenschappelijke discipline van hoog niveau. Er wordt dikwijls beroep gedaan op professionelen van het zien om, eventueel in samenwerking met codisciplines, naast specifieke visuele problemen ook rendements- en efficiëntieproblemen op te lossen. Efficiënte visuele vaardigheden zijn van groot belang, onder meer: • op het niveau van onderwijs: de visuele ontwikkeling ondersteunt het leerproces • op het niveau van de beroepsuitoefening: de visuele vaardigheden beïnvloeden productiviteit en kwaliteit • op het niveau van vrije tijd: visuele vaardigheden beïnvloeden de levenskwaliteit. • op het niveau van ongevallenpreventie: efficiënte visuele vaardigheden helpen ongevallen te voorkomen. De optometrie verruimt in grote mate het aanbod van visuele zorgverstrekking. De optometrie richt zich voornamelijk op het functionele aspect van het zien, de oftalmologie spitst zich hoofdzakelijk toe op pathologie en heelkunde. De optometrist heeft met betrekking tot visuele problemen dikwijls een eerstelijnsverantwoordelijkheid. Wereldwijd neemt de optometrie een aparte plaats in ten opzichte van de oftalmologie. De twee beroepen zijn complementair voor het optimaliseren van het welzijn van de mens.

6

5.2


Beschrijving van de beroepscontext • • • • • • • •

Multi- en interdisciplinaire groepspraktijken Privé-praktijk: hetzij met of zonder optische dispensing Revalidatiecentra Medisch Pedagogische Instituten Low vision centra Contactlenzencentra Onderwijs: als visuele zorgverlener of als lesgever Bedrijven (groothandel optische hulpmiddelen of farmaceutische bedrijven): als visuele zorgverleners of als deskundige medewerkers • Centra voor wetenschappelijk onderzoek.

5.3

Evolutie van het beroep In Europa en andere landen met een hoge levensstandaard en met doorgedreven economische, culturele en sociale ontwikkeling, worden visuele diensten verstrekt door twee categorieën professionelen: • de oftalmologen richten zich op oogziekten en het oog als orgaan, eventueel bijgestaan door orthoptisten • de optometristen (of opticiens-optometristen) richten zich op functionele visuele problemen. Hoewel deze situatie voor de meeste Europese landen geldt en in onze buurlanden een feit is, maakt België gedeeltelijk uitzondering op deze toestand. De huidige wetgeving in België is achterhaald. Ze voldoet niet langer aan de huidige evolutie en moet dringend aangepast worden. Het beroep omvat heden ten dage een ruimer werkterrein, gaande van de meting en de evaluatie van de visuele functie tot de aflevering van optische correctie- en/of compensatiemiddelen. De optometrie is een wetenschap die zich midden19de eeuw al begint te ontwikkelen. De Duitse opticien Hirn gebruikt als eerste een pasdoos. In 1893 vestigt Samuel Lowan (Noord-Ierland) zich in Manchester als optometrist. Mc Burnie doet hetzelfde in de Verenigde Staten. In 1895 wordt de term ’optometrie’ voor het eerst gebruikt in zijn actuele betekenis. Doctor Knowles formuleert het als volgt: "Het instrument gebruikt om fouten van het oog te bepalen noemt men een optometer. De wetenschap die dit instrument gebruikt, noemt men optometrie". In datzelfde jaar ontstaat de ‘British Optical Association’, de eerste beroepsvereniging die de normen opstelt voor de vorming van opticiens-optometristen. Chronologisch stellen we de volgende evolutie in de Verenigde Staten vast: • rond 1890 worden cursussen ingericht door firma's en worden enkele scholen opgericht • in 1898 wordt de Amerikaanse associatie van de opticiens opgericht • in 1904 vindt onder impuls van Charles Prentice de officiële geboorte van de optometrie en de optometrist plaats • in 1908 komt er in de staat New-York een wet met betrekking tot de optometrie • in 1910 wordt aan de universiteit van Columbia een twee jaar durende optometrie-opleiding georganiseerd • in 1915 start, onder impuls van Doctor Charles Sheard, aan de Ohio State University de eerste ‘Optometry Doctor’-opleiding, een vier jaar durende opleiding • in 1923 worden tien universitaire opleidingen erkend met elk een vier jaar durende opleiding • in 1930 komt onder impuls van Doctor A.M. Skeffington het ‘Optometric Extension Program’ tot stand. Dit luidt het ontstaan van de functionele optometrie in.


7

De evolutie van het beroep in de Verenigde Staten is onder meer te wijten aan het feit dat de oftalmologen zich eind 19de eeuw uitsluitend richtten op strikt medische en chirurgische aspecten van het oog. De rol van de optische correctie werd verwaarloosd en de refractie werd zeer sceptisch bekeken. In het Verenigd Koninkrijk, de Scandinavische landen, Spanje en Nederland hebben optometristen de bevoegdheid pathologieën van het oog te diagnosticeren om ze daarna door te sturen naar oftalmologen voor het opstarten van de behandeling. Bovendien mogen optometristen in het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Nederland diagnostische medicatie hanteren. Het voorschrijven van medicatie, voor behandeling, mogen ze echter niet. Dit alles leidt ertoe dat wereldwijd hogescholen en universiteiten te vinden zijn met een opleiding of faculteit optometrie. In Vlaanderen is er momenteel één hogeschool met een driejarige opleiding. Door zijn eigenheid neemt de optometrist een specifieke plaats in naast de medicus en paramedicus. Meer en meer professionelen passen deze wetenschap toe in het licht van een doelgerichte en efficiënte aanpak van het visuele probleem van de cliënt.

6

VEREISTE OPLEIDING EN BEROEPSERVARING Het beroep van optometrist situeert zich volgens de Europese Sedoc-normering op niveau 4,5. De optometrist is verantwoordelijk voor de planning en uitvoering van zijn eigen takenpakket. Doordat hij samenwerkt met co-disciplines is hij er deontologisch toe gehouden zich te verantwoorden tegenover collega's. Bij het uitvoeren van zijn takenpakket baseert hij zich op nieuwe ontwikkelingen om steeds betere resultaten te bereiken. Dit leidt tot een voortdurende evolutie in zijn beroepshandelingen die hoofdzakelijk vrij specialistische vaardigheden behelzen, maar ook beroepsonafhankelijke vaardigheden. Mede door de ontwikkelingen in Europa en Amerika is het noodzakelijk dat de opleiding tot optometrist minimum op het niveau van tertiair onderwijs van één cyclus wordt georganiseerd. De onderstaande tabel geeft aan op welk niveau de opleiding georganiseerd wordt en dit voor zowel landen uit Europa als niet-Europese landen.

8


Tabel 1: Niveau van de opleiding per land (uit ECOO Blue Book: p. 5, 1998). Land

Technische opleiding Humaniora (vanaf 16 jaar)

Technische opleiding Na Humaniora (vanaf 18 jaar)

X X X X X

x x x x x

Austria Belgium Croatia Czech Republic Denmark Finland France Germany Greece Hungary Ireland Italy Luxembourg Netherlands Norway Poland Portugal Slovenia Spain Sweden Switzerland United Kingdom

X X

X

★ x x x x x x x

x x x x x x

X

X

Hogeschool of Universitaire opleiding

x (opticien) x x x x

x (optometrist) x x x x x

X X

x x

x

★ Opleiding graduaat Optiek en Optometrie gestart in september 1998.

7

SPECIFIEKE BESCHRIJVING VAN DE BEROEPSACTIVITEITEN

7.1

Definiëring van enkele begrippen Om de beschrijving vlot leesbaar te maken definiëren we vooraf enkele begrippen. • •

Optische hulpmiddelen = bril, contactlenzen, vergrotingsmiddelen Low vision = laag gezichtsvermogen dat onvoldoende door gewone optische hulpmiddelen kan worden verbeterd en waarvoor speciale hulpmiddelen en technieken moeten worden aangewend (vergrotingsmiddelen, informaticatoepassingen, spraaktechnologie)

7.2

Typefunctie, deelfunctie, taak

7.2.1

Overzicht taakgebieden 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Verlenen van optometrische diensten Verstrekken van preventieve zorg Samenwerken met co-disciplines Geven van informatie en voorlichting Onderwijs Verrichten van onderzoek Ontwikkeling van individuele kennis en kunde Ontwikkeling van het eigen beroep Uitvoeren van optische handelingen Ondernemen en beheren


7.2.2

9

Specifieke uitwerking van de taakgebieden 1

Verlenen van optometrische diensten

Taken bij het optometrisch handelen 1.1 Meet en evalueert de visuele functie • Interviewt de cliënt • Bepaalt de gezichtsscherpte • Onderzoekt de integriteit en de brekingstoestand van de optische • middens • Onderzoekt de accommodatieve en binoculaire vaardigheden • Onderzoekt de oculo-motorische efficiëntie • Evalueert de visuele ontwikkeling • Evalueert de visuomotorische ontwikkeling • Evalueert de visuele perceptie 1.2 Analyseert de optometrische metingen 1.3 Stelt een optometrisch handelingsplan op en voert het uit • Informeert de cliënt over visuele hygiëne en geeft ergonomische adviezen • Begeleidt de cliënt door middel van adviezen, het gebruik van optische hulpmiddelen en/of visuele educatie: − brekingsfouten: verziendheid, (progressieve) bijziendheid, astigmatisme, anisometropie, aniseikonie − problemen van visuele stress − bepaalde vormen van amblyopie − functionele vormen van strabisme − functionele vormen van visueel discomfort − visuele problemen in de arbeidsituatie: problemen met beeldschermwerk, werk met hoge visuele eisen, … − visuele efficiëntie in de sport en vrije tijdsactiviteiten − visuele voorwaarden en vaardigheden in het kader van leer- en ontwikkelingsmoeilijkheden − hersenletsel (congenitaal, verworven) Taken bij het passen en aanpassen van contactlenzen 1.4

Meet en evalueert het visueel systeem van de cliënt • Interviewt de cliënt • Meet en doet de nodige vaststellingen voorafgaand aan de aanpassing • Voert de nodige tests uit om vast te stellen of de contactlenzen goed verdragen zullen worden door de cliënt

1.5

Analyseert de gevonden gegevens en treft de nodige schikkingen • Bepaalt de nodige correctie met behulp van contactlenzen • Bepaalt in overleg met de cliënt het type contactlens • Legt gegevens omtrent correctie en afspraken met de cliënt vast • Brengt ‘paslenzen’ (proeflenzen) aan

10


• Stelt mede aan de hand van paslenzen specificaties van de contactlenzen vast • Verzorgt de opdracht aan de fabrikant tot het leveren van de gewenste lenzen • Adviseert contactlensvloeistoffen • Leert contactlenzen inzetten en uitnemen • Controleert de refractie, de tolerantie en modificeert zonodig de lenzen • Controleert de kwaliteit van de lenzen Taken bij het afleveren van contactlenzen 1.6

Controleert de door de fabrikant geleverde contactlenzen

1.7

Controleert bij de cliënt of de contactlens goed past

1.8

Levert de contactlenzen af

1.9

Geeft de cliënt informatie omtrent gebruik, onderhoud en nazorg

1.10 Verzorgt de financiële afwikkeling Taken bij het aanmeten van de bril (zie ook punt 9) 1.11 Meet en doet de nodige vaststellingen voorafgaand aan de aanpassing 1.12 Analyseert de gevonden gegevens en treft de nodige schikkingen • Bepaalt de nodige optische correctie • Bepaalt in overleg met de cliënt het type brilglas • Legt gegevens omtrent correctie en afspraken met de cliënt vast • Verzorgt de opdracht aan de fabrikant tot het leveren van de gewenste glazen • Controleert de kwaliteit van de glazen en de montage Taken in de fase van het bepalen van low-vision hulpmiddelen (zie ook punt 9) 1.13 Analyseert het voorschrift 1.14 Wint aanvullende informatie in bij de cliënt en/of arts 1.15 Bepaalt in overleg met de cliënt de low-vision uitrusting 1.16 Legt de verzamelde gegevens en afspraken vast (prijs, sociale zekerheid, verzekeringen…) 1.17 Verzorgt de bestelling bij de fabrikant Taken bij het aanmeten van andere optische hulpmiddelen dan brillen of contactlenzen (zie ook punt 9) 1.18 Bepaalt welk ander optisch hulpmiddel dan bril of contactlenzen noodzakelijk is, zoals: T.V.-loupe, vergrootglas, telescoopbril,… 1.19 Bepaalt de sterkte en technische uitvoering van het te gebruiken andere visuele hulpmiddel


11

1.20 Legt gegevens omtrent de uitvoering en de technische specificaties van het te gebruiken andere visuele hulpmiddel vast 1.21 Verzorgt de opdracht aan de fabrikant tot het leveren van het gewenste andere visuele hulpmiddel 1.22 Schrijft ten aanzien van de andere optische hulpmiddelen dan bril of contactlenzen hulp- en/of onderhoudsproducten voor Taken bij het passen en aanpassen van kunstogen 1.23 Bepaalt met behulp van vormen het resterend volume van de oogholte en verzorgt tegelijkertijd de reëducatie van de oogleden 1.24 Neemt een afgietsel van de oogholte 1.25 Bepaalt de kleur en de diameter van de iris, de diameter en de centrage van de pupil 1.26 Bepaalt de intensiteit van de bloedvaten en de nuances in het wit van het oog 1.27 Controleert het afgietsel en brengt eventueel modificaties aan 1.28 Bepaalt in overleg met de cliënt het type kunstoog en verzorgt de opdracht van bij de fabrikant tot het leveren van de gewenste oogprothese 1.29 Controleert de kwaliteit van het kunstoog 1.30 Brengt het kunstoog aan in de oogholte 1.31 Leert de cliënt de oogprothese inzetten en uitnemen en oefent het oogknipperen Taken bij het afleveren van kunstogen 1.32 Controleert het door de fabrikant geleverde kunstoog 1.33 Levert de oogprothese af 1.34 Adviseert de cliënt omtrent gebruik, onderhoud en nazorg 1.35 Legt de verzamelde gegevens en afspraken vast (prijs, RIZIV, verzekering, …) 1.36 Verzorgt de financiële afwikkeling Taken bij het afleveren van contactlensvloeistoffen, kunstoogvloeistoffen 1.37 Controleert het door de fabrikant geleverde product (vervaldata,…) 1.38 Levert het product af 1.39 Geeft de cliënt informatie omtrent gebruik, onderhoud en nazorg 1.40 Verzorgt de financiële afwikkeling

12


2

Verstrekken van preventieve zorg

Taken in het algemeen 2.1

Verstrekt preventieve zorg binnen de grenzen van zijn werkterrein / bevoegdheden als optometrist

2.2

Verstrekt preventieve zorg in overeenstemming met de beroepscode en de gedragsregels van de optometrist

2.3

Adviseert een aanverwante of andere beroepsgroep te consulteren bij vermeende afwijkingen, die buiten het werkterrein / bevoegdheden liggen

Taken met betrekking tot de eerstelijnszorg 2.4

Analyseert risicofactoren in verband met het zien

2.5

Screent de visuele voorwaarden en de integriteit van optische middens

2.6

Informeert naar omgevingsfactoren die het ontstaan van afwijkingen in het zien zouden kunnen bevorderen

2.7

Registreert de verzamelde gegevens

2.8

Formuleert de probleemstelling

Taken met betrekking tot interventie / advies 2.9

Adviseert cliënten op basis van de verkregen gegevens en de probleemstelling in verband met mogelijke preventieve acties

2.10 Adviseert de cliënt op basis van de verkregen gegevens omtrent de vastgestelde afwijkingen in het zien 3

Samenwerken met co-disciplines

3.1

Kent de grenzen van zijn werkterrein

3.2

Kent de eigen bevoegdheden

3.3

Kent de grenzen en de bevoegdheden van de andere co-disciplines

3.4

Handelt, bij het samenwerken met en verwijzen naar anderen, volgens de beroepscode van de optometrist

3.5

Neemt deel aan multi- en interdisciplinair overleg

3.6

Onderhoudt contacten en wisselt gegevens uit met medewerkers van aanverwante beroepsgroepen zoals medici, medewerkers gezondheidszorg en psycho-pedagogische medewerkers, met inachtneming van het beroepsgeheim

3.7

Onderhoudt contacten met opleidingsinstituten, scholen, CLB’s en taakleerkrachten


13

4

Geven van informatie en voorlichting

4.1

Geeft aan wie in de gezondheidszorg en in het onderwijs werkzaam is, voorlichting over het belang van het vroegtijdig onderkennen van afwijking in het zien

4.2

Stelt in samenwerking met aanverwante beroepen voorlichtingsmateriaal samen omtrent ‘visuele zorg’ ten behoeve van onderwijzenden, gezondheidszorgers en andere beroepen

4.3

Stelt in samenwerking met aanverwante beroepsgroepen voorlichtingsmateriaal samen omtrent ‘visuele zorg’ ten behoeve van het brede publiek en de media

4.4

Legt de verzamelde gegevens en afspraken met de cliënt vast (prijs, RIZIV, verzekering)

5

Onderwijs

5.1

Verleent medewerking aan lessen en colleges in opleidingen en permanente vormingen

5.2

Begeleidt stagiairs in hun opleiding volgens de richtlijnen

6

Verrichten van onderzoek

6.1

Onderzoekt binnen de grenzen van zijn bevoegdheid zelfstandig of in samenwerking met collegae optometristen, aspecten van afwijkingen in het ‘zien’ en de effecten van de correctie

6.2

Participeert in multidisciplinair onderzoek, waar ’visuele’ aspecten deel van uitmaken

6.3

Levert een bijdrage aan onderzoek gericht op de ontwikkeling van wetenschappelijke kennis ten behoeve van gezondheidszorg en onderwijs

6.4

Publiceert onderzoeksresultaten in vakbladen

6.5

Participeert in onderzoek naar (bedrijfs-)economische en demografische ontwikkelingen in relatie tot de optiekbranche

6.6

Participeert in onderzoek naar specialisatie met betrekking tot te leveren producten / goederen

7

Ontwikkelen van individuele kennis en kunde

7.1

Volgt vakliteratuur op om op de hoogte te blijven van nieuwe stromingen en actuele ontwikkelingen in het vakgebied

7.2

Volgt de ontwikkelingen rond de bedrijfsvoering op de voet

14


7.3

Neemt deel aan congressen, symposia, bij- en nascholingscursussen, in verband met het eigen werkterrein

8

Ontwikkelen van het eigen beroep

8.1

Levert een bijdrage aan symposia, congressen, studiebijeenkomsten en bij- en nascholingsactiviteiten

8.2

Levert door middel van publicaties (in vakbladen) een bijdrage aan de verspreiding van kennis omtrent het handelen van de optometrist

8.3

Geeft door middel van publicaties een grotere bekendheid aan het beroep van optometrist

8.4

Levert een bijdrage aan beleidsvoorbereidende activiteiten rondom het beroep van optometrist

8.5

Werkt mee aan de profilering en professionalisering van het beroep onder andere door een bijdrage te leveren aan het opstellen van kwaliteitscriteria, voorlichtingsmateriaal, protocollen, computerprogramma’s en dergelijke

9

Uitvoeren van optische handelingen

Taken in het algemeen 9.1

Informeert de cliënten met betrekking tot financiële tussenkomsten door derden

Taken in de fase van het bepalen van optische glazen en montuur 9.2

Analyseert het optisch voorschrift omtrent correctie en/of compensatie van brekingsafwijking van het oog en gaat over tot de nodige passingen

9.3

Wint bij de cliënt aanvullende informatie in omtrent de visuele klachten

9.4

Meet bij brildragende cliënten de bestaande brilsterkte op

9.5

Analyseert de morfologie, de houding en het gelaat van de cliënt

9.6

Bepaalt in overleg met de cliënt het montuur

9.7

Bepaalt de interpupillaire afstand, voert de nodige metingen uit en vergelijkt de oude met de nieuwe situatie

9.8

Bepaalt in overleg met de cliënt het type ’glas’ en de eventuele ’veredelingen’

9.9

Legt de verzamelde gegevens in afspraken vast (prijs, RIZIV, …)

Taken in de fase van het monteren van optische glazen in het montuur 9.10 Controleert de door de fabrikant geleverde producten 9.11 Slijpt de (geleverde) glazen op maat en volgens voorschrift


15

9.12 Monteert de glazen en richt het montuur uit 9.13 Verricht eindcontrole 9.14 Verricht herstellingen aan bestaande brillen Taken bij het afleveren van de bril 9.15 Presenteert het afgewerkte product aan de cliënt 9.16 Controleert het bekomen optisch resultaat 9.17 Controleert bij de cliënt of de bril goed en comfortabel ’zit’ en past de bril aan 9.18 Geeft de cliënt informatie omtrent nazorg, onderhoud en gebruik van de bril 9.19 Verzorgt de financiële afwikkeling Taken bij het afleveren van onderhoudsproducten 9.20 Controleert het door de fabrikant geleverde product 9.21 Levert het product af 9.22 Geeft de cliënt informatie omtrent gebruik, onderhoud en nazorg 9.23 Verzorgt de financiële afwikkeling Taken bij het afleveren van low-vision hulpmiddelen 9.24 Controleert het door de fabrikant geleverde hulpmiddel 9.25 Controleert de efficiëntie van het hulpmiddel 9.26 Assembleert aan de hand van het voorschrift het low-vision hulpmiddel 9.27 Geeft de cliënt informatie in verband met gebruik, onderhoud en nazorg 9.28 Herstelt de low-vision hulpmiddelen die vroeger aan de cliënt werden afgeleverd door hemzelf of door anderen 9.29 Verzorgt de financiële afwikkeling Taken bij het afleveren van andere aanverwante producten 9.30 Controleert het door de fabrikant geleverde product 9.31 Geeft de nodige informatie aan de cliënt omtrent gebruik, onderhoud en nazorg 9.32 Verzorgt de financiële afwikkeling

16


10

Ondernemen en beheren

Taken die verband houden met het starten van een optometriepraktijk 10.1 Wint de nodige informatie in met betrekking tot het starten van een privépraktijk 10.2 Kiest de ondernemingsvorm en vraagt desgevallend erkenning bij het RIZIV aan 10.3 Bepaalt de doelgroep 10.4 Stelt de marketingmix samen 10.5 Bepaalt de organisatiestructuur van een onderneming 10.6 Overlegt met kredietverleners 10.7 Verricht de nodige handelingen ter registratie tot toegang tot het beroep bij het R.I.Z.I.V. Taken die verband houden met aanschaf / inkoop van goederen 10.8 Onderhoudt contacten met leveranciers van optische en aanverwante artikelen 10.9 Koopt het gewenste assortiment van optische en aanverwante artikelen in 10.10 Koopt de nodige apparatuur, instrumenten, gereedschappen Taken die verband houden met het presenteren van zaak en product 10.11 Richt de zaak netjes in 10.12 Onthaalt de cliënten 10.13 Informeert de cliënten Taken die verband houden met het beheer van goederen 10.14 Beheert de stock 10.15 Beheert de aanwezige apparatuur, instrumenten, gereedschappen 10.16 Beheert het onderhoud van de diverse ruimten en gebruikte apparatuur Taken die verband houden met het beheer van een onderneming 10.17 Evalueert de marketingmix 10.18 Evalueert de organisatiestructuur 10.19 Evalueert de exploitatiebegroting


17

10.20 Past de fiscale, financiële en boekhoudkundige verplichtingen toe 10.21 Verzorgt het personeelsbeheer Taken als medewerker binnen een organisatie 10.22 Volgt de hiërarchische lijnen in de communicatie met andere personeelsleden 10.23 Kent zijn eigen taak en verantwoordelijkheden en handelt ernaar Taken die verband houden met het beheren van de cliëntenadministratie 10.24 Verzorgt de planning en administratie van afspraken met cliënten 10.25 Volgt het cliëntendossier op 10.26 Verzorgt de financiële administratie omtrent sociale zekerheid (RIZIV), verzekeringen en Vlaams Fonds voor sociale integratie van personen met een handicap 10.27 Verzorgt de prospectie van cliënten (mailing,…)

7.3

Contextgegevens Hieronder staan de contextgegevens opgesomd waarmee rekening gehouden moet worden: • Zowel voor onderzoek als behandeling omgaan met: − precisie-instrumenten − meetinstrumenten − optische instrumenten − optometrische instrumenten van zowel mechanische, elektronische of computergestuurde aard. • Het in acht nemen van de veiligheidsvoorschriften en het werken met persoonlijke beschermingsmiddelen tijdens het bewerken van organisch en mineraal materiaal (Bijvoorbeeld het inslijpen van glazen). • In zeer strikte hygiënische omstandigheden werken. (Denk aan het manipuleren van optische hulpmiddelen als contaclenzen, manipuleren van kunstogen, gebruiken van contactlens- en/of kunstoogvloeistoffen.) • Het gebruik maken van informaticaondersteunende middelen.

18

8


ONDERSTEUNENDE KENNIS Na analyse van alle typefuncties stelt de werkgroep vast dat een welbepaalde ondersteunende kennis beheerst moet zijn om het beroep van optometrist naar behoren te kunnen uitvoeren. Ten minste houdt deze parate achtergrond de kennis in van: • de algemene en oculaire anatomie en fysiologie • de oorzaken, mechanismen en gevolgen van het dysfunctioneren van de ogen • de algemene en psychomotorische ontwikkeling • de visuele onderzoekstechnieken en tests zowel in functie van het bepalen van een correctie- en/of compensatiemiddel als in functie van het bepalen van een optometrisch handelingsplan • de sociale en maatschappelijke wetgeving • de menselijke psychologie voor zover die verband houdt met de interactie tussen hulpvrager/cliënt en werkveld.

9

BEROEPSHOUDINGEN Na analyse en bespreking van de verschillende attitudes kan gesteld worden dat: •

• •

de uiterst prioritaire beroepshoudingen de volgende zijn: − aandacht voor vaardigheidsontplooiing − accuratesse − contactbereidheid − dienstverlenende ingesteldheid − resultaatgerichtheid − stressbestendigheid − flexibiliteit − empathie op de tweede plaats staan: − kritische ingesteldheid − leergierigheid evenmin onbelangrijk is de zelfstandigheid.


19

Leden van de werkgroep

CARLIER Philippe, voorzitter, A.P.O.O.B. DEVESSE Anne, lector , IRIS Hogeschool Brussel FRANSSEN Rudy, Werkleider methodologische informatie en documentatie, CLB Gemeenschapsonderwijs GEERITS Ghislaine, bestuurslid, InfoVisie v.z.w., (Technisch adviescentrum voor personen met een visuele handicap) NAEGELS Guy, bestuurslid en Oud-voorzitter, Directeur, B.V.O. Centrum Beter Zien te Antwerpen SAS Mia, Algemeen directeur, IRIS Hogeschool Brussel SLEGTEN Laurette, Juridisch adviseur, A.P.O.O.B. VERMORGEN Willy, Secretaris, VLOR VANSPAUWEN Miel, Ergotherapeut, V.Z.W. Stijn, Dienstencentrum St.-Gerardus, Afdeling Bu.S.O. Diepenbeek

20


SLOTBESCHOUWINGEN en LEGITIMATIE VAN HET BEROEPSPROFIEL

Het beroepsprofiel van de Optometrist werd opgesteld door een werkgroep bestaande uit een representatieve vertegenwoordiging van onderwijsverstrekkers, eigenlijke en aanverwante beroepsbeoefenaars, en beroepsorganisaties. Bij het opmaken van het beroepsprofiel werd rekening gehouden met de huidige wetgeving inzake beroep, beroepsuitoefening en bevoegdheden van de optometrist. De werkgroep is zich ervan bewust dat permanente actualisatie nodig is. Alle medewerkers van deze werkgroep en hun respectievelijke instellingen, organisaties en/of verenigingen gaan akkoord met de inhoud van deze tekst.


21

GEBRUIKTE BRONNEN

Gepubliceerde werken: ECOO BLUE BOOK. Optometrists and Opticians in Europe. Brochure, London, European Council of Optometry and Optics, 1998, 8 blz. Instituut voor Leerplanontwikkeling. Beroepsprofiel optometrist (Nederland). Enschede, SLO, 1990, blz. 83. Ontwerpbesluit opleidingseisen en deskundigheid optometrist. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van Nederland.

Tijdschriftartikels: Welke toekomst is het beroep van optometrist in Europa beschoren? Optomagazine, 15 november 1998, p. 17. De systemen van gezondheidszorg in Europa. Optomagazine, 15 maart 1999, pp. 13-17. Het beroep beweegt. Optomagazine, 15 mei 1999, pp. 3-7. De Belgische optometrist: rode lantaarn in de Europese wedloop? Optomagazine, 15 april 2000, p. 3 & 5. Het Europese Hof is voorstander van een nationale reglementering van de optometrie. Optomagazine, 15 april 2000, p. 7. Ierland: op het punt de reglementering van het beroep van opticien aan te passen. Optomagazine, 30 augustus 2000, p. 17. De optometrist als eerstelijns visueel zorgverstrekker. Optomagazine, 30 oktober 2000, p. 3. Nederland: wettelijke regeling van het beroep van optometrist. Optomagazine, 30 oktober 2000, p. 15. De optometrie in Azië. Optomagazine, 30 oktober 2000, p. 23.

Niet-gepubliceerd: A.P.O.O.B.. Juridisch overzicht. Interne documenten. Het beroepsprofiel van de optometrist. Wallonië. (nog in ontwikkeling)

22


BIJLAGEN

Bijlage 1: ECOO BLUE BOOK. Optometrists and Opticians in Europe. Brochure, London, European Council of Optometry and Optics, 1998, 8 blz. Bijlage 2: De deontologische code van de optometrist, intern document A.P.O.O.B. en B.V.O. Kopie van deze bijlagen kunt u opvragen bij de Vlor

STUDIE 188 BEROEPSPROFIEL. Optometrist

Recommend Documents