Steunpunt 1e lijn geestelijke zorg Onderdeel van het project Spirituele zorg in de palliatieve fase
Onder spiritualiteit verstaan we ‘het levensbeschouwelijk functioneren van de mens, waartoe ook vragen van zinervaring en zingeving gerekend worden”. Het gaat bij spiritualiteit om alle mogelijke – van godsdienstige tot alledaagse – bronnen van inspiratie. Voor sommige mensen ligt het accent hierbij op het gevoelsleven (bijv. bidden, genieten van de natuur, literatuur, muziek, kunst) of activiteiten (mediteren, rituelen voltrekken of zich inzetten voor een goede zaak), anderen beleven het meer intellectueel (contemplatie, studie). Spiritualiteit heeft invloed op het hele bestaan, is dynamisch, en heeft meer te maken met de bron van een levenshouding dan met een af te bakenen levensgebied.
Uit: Richtlijn Spirituele Zorg/definitieve versie d.d. 6-6-2010 Agora werkgroep
Inhoud Inleiding ....................................................................................................................................... 2 Steunpunt 1e lijn geestelijke zorg ................................................................................................... 2 Inleiding .................................................................................................................................... 2 Aanbod Steunpunt ..................................................................................................................... 2 Doel .......................................................................................................................................... 3 Doelgroep.................................................................................................................................. 3 Indicatoren ................................................................................................................................ 3 1. Consultatiefunctie.............................................................................................................. 4 1.1 Criteria geestelijk verzorger................................................................................................ 4 1.2 Aanvraag begeleidingstraject ............................................................................................. 4 1.3 Criteria beoordeling aanvraag ............................................................................................ 4 1.4 Verwijzers......................................................................................................................... 4 1.5 Vergoeding en financiële afhandeling.................................................................................. 5 1.6 PR .................................................................................................................................... 5 2. Helpdesk........................................................................................................................... 5 3. Scholing en intervisie......................................................................................................... 5 Begroting...................................................................................................................................... 6 Pilot gemeenten ............................................................................................................................ 6 Tabel bevolkingsopbouw per gemeenten op 1 jan 2010 (Bron CBS) .............................................. 6 Tabel doodsoorzaken per gemeenten in 2009 .............................................................................. 6
1
Inleiding Het plan Inrichting Steunpunt 1e lijn geestelijke zorg is onderdeel van het project Spirituele zorg in de palliatieve fase, een project van het Netwerk Palliatieve Zorg Stadsgewest Breda. Naast het steunpunt kent het project een scholingsplan. Beide resultaten kunnen los van elkaar ontwikkeld en uitgevoerd worden. Na borging van het Steunpunt wordt het scholingsplan in het steunpunt geïmplementeerd. Het plan Inrichting steunpunt 1e lijn geestelijke zorg is tot stand gekomen door de subwerkgroep Geestelijke zorg 1e lijn bestaande uit: • Eliane Thewessen; lid RvB De Riethorst Stromenland, Geertruidenberg • Nellie van der Made; geestelijk verzorger, De Wijngaerd, Made • Gemma Verlijsdonk, geestelijk verzorger Surpluszorg Sancta Maria, Zevenbergen • Riet de Koning, geestelijk verzorger, De Riethorst Stromenland, Geertruidenberg • Kitty van de Ven; programmamanager/Netwerkcoordinator palliatieve zorg, Zorgaanbieders WestBrabant De doelstelling geformuleerd in het projectplan m.b.t. dit onderdeel luidt:
“Aan het einde van de projectperiode is er een structureel aanbod spirituele zorg in de ie lijn ingericht met professionele geestelijk verzorgers voor de gemeenten Moerdijk, Drimmelen, Geertruidenberg.”1 Het resultaat geformuleerd in het projectplan m.b.t. dit onderdeel luidt:
“Steunpunt spirituele zorg in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg ingericht met een x aantal FTE’s geestelijk zorg verdeeld over een x aantal professionele geestelijk verzorgers van diverse gezindten. Het aanbod van het steunpunt bestaat uit: Telefonisch consultatie/helpdesk voor eerstelijns zorgverleners, mantelzorgers en patiënten; Consultatie aan huis; Intervisie zorgverleners. Ten behoeve van de continuïteit van het aanbod na de projectfase is het steunpunt ondergebracht bij minimaal één van de instellingen in de regio of in een nieuw te vormen rechtspersoon. Deze draagt zorg voor de borging na de projectfase.”2 In afwijking van het projectplan zal er geen telefonische consultatie plaatsvinden. Tevens is het steunpunt geen fysiek punt, maar krijgt de vorm van een convenant.
Steunpunt 1e lijn geestelijke zorg Inleiding De realisering van extramurale geestelijke zorg in een pilotgebied heeft als voordeel dat het als model kan werken voor andere regio’s in het netwerk Stadsgewest Breda. De opzet is om in samenwerking met drie intramurale instellingen uit de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg een aanbod in te richten. Er wordt gebruik gemaakt van de ervaringen uit het project Geestelijke begeleiding thuis (2009-2011) in opdracht van het Netwerk Palliatieve Zorg Zuidoost Brabant.
Aanbod Steunpunt Geestelijke verzorging in de thuissituatie voor mensen in de palliatieve fase en voor mensen die ‘ongeneeslijk’ oud zijn, waarbij ook aandacht is voor hun naasten. Het betreft consultatie aan huis. Daarnaast biedt het steunpunt telefonische consultatie voor zorgverleners uit het pilotgebied. Tevens is het steunpunt verantwoordelijk voor scholing en intervisie van zorgverleners in de gehele netwerkregio Stadsgewest Breda 1 2
Projectplan Spirituele zorg in de palliatieve fase (10 nov. 2010) versie 2, 5 jan. 2011. Netwerk PZ Stadsgewest Breda Projectplan Spirituele zorg in de palliatieve fase (10 nov. 2010) versie 2, 5 jan. 2011. Netwerk PZ Stadsgewest Breda
2
Doel Zorgdragen voor optimale aandacht en zorg voor en begeleiding van levens-, zingeving- en morele vragen van cliënten verblijvend in de thuissituatie met als doel het vergroten van de kwaliteit van leven
Doelgroep Mensen in de palliatieve fase van hun leven in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg, die thuis verblijven en, ongeacht hun geloofs- of levensovertuiging, behoefte hebben aan begeleiding en ondersteuning op het vlak van zingevins- en/of levensvragen in relatie tot het naderende einde. • Mensen in de palliatieve fase in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg, die thuis verblijven en te maken hebben met morele vraagstukken (bijvoorbeeld een actieve euthanasiewens of het stoppen met de behandeling en waarbij een begeleidend gesprek gewenst is) • Mensen die ‘ongeneeslijk’ oud zijn in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geerrtuidenberg, met vragen omtrent levenszin, voltooid leven, afsluiten levensverhaal. In alle gevallen betreft het mensen die geen beroep willen doen op kerken, pastorale beroepskrachten of andere levensbeschouwelijke plaatselijke genootschappen •
Indicatoren Twee jaar na de start van het steunpunt is bereikt dat: • Beroepsgroepen en vrijwilligers in de 1e lijn in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg op de hoogte zijn van het steunpunt • Per jaar minimaal 10 cliënten en desgewenst hun naasten ondersteuning van een geestelijk verzorger in de thuissituatie hebben gekregen van gemiddeld 3 consulten • Deze begeleiding positief beoordeeld is • Per jaar ten minste 5 telefonische consulten met zorgverleners hebben plaatsgevonden • Deze consulten positief beoordeeld is • Ten minste 1x de scholing Omgaan met zingevinsgvragen in de palliatieve zorg is aangeboden aan zorgverleners/verwijzers • Ten minste 2x een intervisiebijeenkomst is gehouden voor zorgverleners/verwijzers Twee jaar na de start worden de indicatoren geëvalueerd en bijgesteld.
Inrichting Steunpunt Het steunpunt is geen fysieke organisatie, maar een samenwerkingsconvenant van drie intramurale instellingen te weten: De Riethorst Stromenland, Surpluszorg en De Wijngaerd. De drie instellingen stellen intramurale geestelijke zorg beschikbaar voor de extramurale vraag in het pilotgebied en zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de administratieve en organisatorische afwikkeling. Tevens staan zij borg voor de kwaliteit van het Steunpunt. In het convenant worden afspraken hieromtrent vastgelegd. Het betreft oa: Inzet geestelijk zorg; Beschikbaar stellen servicedesk (telefoonnummer); Budgetbeheer/kassierfunctie/financiële verantwoording; Administratie (betalingen); uitwerken evaluaties; inrichten van een stuurgroep.
3
1. Consultatiefunctie 1.1
Criteria geestelijk verzorger
Het steunpunt biedt professionele zorg door een geestelijk verzorger die: • Voldoet aan het beroepsprofiel van de VGVZ en op termijn is ingeschreven in het kwaliteitsregister SKGV3: De professionele en ambtshalve begeleiding van en hulpverlening aan mensen bij zingeving en spiritualiteit, vanuit en op basis van geloofs- en levensovertuiging en de professionele advisering inzake ethische en/of levensbeschouwelijke aspecten in zorgverlening en beleidsvorming. • Werkzaam is bij De Riethorst Stromenland, Surplus Zorg en/of De Wijngaerd. 1.2
Aanvraag begeleidingstraject
Een aanvraag wordt gedaan op een centraal telefoonnummer (servicedesk/klantenservice) 5 dagen in de week van 8.00 - 18.00 uur, een bereikbaarheid van 45 uur per week. Het telefoonnummer is in het betreffende tijdspad bemand. Het is een servicedesk van een van de drie instellingen betrokken bij het convenant. De aanvrager wordt binnen twee reguliere werkdagen teruggebeld door de geestelijk verzorger. De geestelijk verzorger beoordeelt de aanvraag met behulp van een aantal criteria. Bij een positieve beoordeling wordt het begeleidingstraject gestart. Eén begeleidingstraject betreft gemiddeld 3 consulten van 1 uur. Na afloop van elk begeleidingstraject wordt, binnen twee weken, zowel een declaratieformulier als een evaluatieformulier ingeleverd. De evaluatie is ten behoeve van kwaliteitsbewaking en mogelijke financiële verantwoording. 1.3
Criteria beoordeling aanvraag
Ten behoeve van de beoordeling van een aanvraag gelden een aantal criteria. Deze zijn opgesteld om inzicht te krijgen of professionele begeleiding door de geestelijk verzorger gewenst is of dat betrokken zorgverleners/vrijwilligers en/of een andere specialist een rol kunnen spelen in de vraag. De geestelijk verzorger kan de zorgverlener/vrijwilliger daartoe advies geven. Criteria zijn: • Het betreft geen verzorging van een uitvaart of crematie • Het traject moet binnen de gestelde termijn afgerond kunnen worden • Er is geen vermoeden dat er sprake is van een psychische problematiek • De aanvrager wil geen beroep doen op kerken, pastorale beroepskrachten of andere levensbeschouwelijke plaatselijke genootschappen De criteria zijn opgenomen in een checklist. 1.4
Verwijzers
De aanvraag kan door de cliënt en/of naasten rechtstreeks worden gedaan of via een verwijzer. Verwijzing vindt plaats door: • Verpleegkundige en verzorgende • Huisarts/praktijkondersteuners • Geestelijk verzorger • Vrijwilliger • Uitvaartondernemer • Kerkvertegenwoordigers • Andersoortige hulp-, dienst- of zorgverlener, zoals een psycholoog en fysiotherapeut
3
Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers
4
1.5
Vergoeding en financiële afhandeling
Aan deze vorm van begeleiding zijn voor de cliënt gedurende de pilot geen kosten verbonden. De deelnemende geestelijk verzorgers ontvangen voor elk uur begeleiding, een bedrag van €65,00. De reistijd kan niet gedeclareerd worden, reiskosten kunnen per kilometer gedeclareerd worden. Dit kan rechtstreeks worden uitbetaald of via een overeenkomst met de werkgever. De bedragen zijn inclusief eventueel verschuldigde BTW. 1.6
PR
Het aanbod wordt bekend gemaakt via: • Een pagina op de publiekswebsite van het Netwerk Palliatieve Zorg Stadsgewest Breda www.watalsiknietmeerbeterword.nl • Een pagina op de zorgverleners website www.zorgaanbiederswb.nl • Een folder/flyer • Bericht op de website van de betreffende zorginstellingen • Scholing en intervisie zorgverleners/verwijzers • Publicaties
2. Helpdesk Het steunpunt biedt telefonische consultatie aan 1e lijn zorgverleners/vrijwilligers in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg. De consultatie wordt gedaan door de betrokken geestelijk verzorgers. Hiervoor wordt een wekelijks spreekuur ingericht via een bereikbaarheidsdienst. Aan deze vorm van consultatie zijn voor de zorgverlener/vrijwilliger geen kosten verbonden.
3. Scholing en intervisie Het steunpunt is i.s.m. het Netwerk Palliatieve Zorg Stadsgewest Breda verantwoordelijk voor de borging van het onderdeel scholing uit het projectplan. Dit betekent: • Aanbod scholing Omgaan met zingevingsvragen in de palliatieve zorg (IKNL) wordt (wel of niet tegen betaling) regelmatig (ten minste 1x per 2 jaar) aangeboden in de gehele netwerkregio van het Stadsgewest Breda. Hiervoor zijn 2 mensen opgeleid, te weten een geestelijk verzorger en een externe trainer. potentiële verwijzers worden in de gelegenheid gesteld deel te nemen aan deze scholing. • Intervisie bijeenkomst ten minste 1x per jaar aan oud deelnemers van de scholing Omgaan met zingevingsvragen in de palliatieve zorg, ten behoeve van de implementatie van dit onderdeel in hun eigen organisatie. • Adviesfunctie voor zorgverleners/vrijwilligers in de gemeenten Moerdijk, Drimmelen en Geertruidenberg Tot de implementatie van Steunpunt Geestelijke Zorg 1ste lijn is scholing/intervisie de verantwoordelijkheid van het netwerk Palliatieve Zorg Stadsgwest Breda
5
Begroting Kosten
Begroot Subtotaal
Begeleidingstraject (gedurende 2 jaar) 1e jaar: • 10 trajecten x 3 consulten x € 65 per uur/consult 4 • Voorbereidingskosten per traject: 10 x € 65 • Reiskosten 1e jaar 30 uur x 25 km 5 x € 0,30 • Telefoonkosten 3 x € 30 6 2e jaar: • 15 trajecten x 3 consulten x € 65 per uur/consult • Voorbereidingskosten per traject: 15 x € 65 • Reiskosten 2e jaar 45 x 25 km x € 0,30 • Telefoonkosten 3 x € 50 Telefonische helpdesk (gedurende 2 jaar) • 1e jaar: 10 uur x € 65,= per uur • 2e jaar: 15 uur x € 65,= per uur Folder/flyer Ontwerp/druk/verspreiding Intervisie/scholing7
Dekkingsmiddelen Totaal Subsidiënten
Totaal
€ 7.302,50 € 1.950,00 € € €
650,00 225,00 90,00
€ 2.925,00 € € €
975,00 337,50 150,00 € 1.625,00
€ 650,00 € 975,00 €
500,00
€ 500,00
€ 9.427,50
Totaal
Pilot gemeenten • • •
De gemeente Moerdijk omvat: Fijnaart, Moerdijk, Heiningen, Helwijk, Klundert, Langeweg, Noordhoek, Oudemolen, Standaardbuiten, Willemstad, Zevenbergen, Zevenbergschen Hoek De gemeente Drimmelen omvat: Blauwe Sluis, Drimmelen, Heikant, Hooge Zwaluwe, Lage Zwaluwe, Made, Oud-Drimmlen, Terheijden, Wagenberg De gemeente Geertruidenberg omvat: Geertruidenberg, Raamsdonk, Raamsdonkveer
Tabel bevolkingsopbouw per gemeenten op 1 jan 2010 (Bron CBS) Gemeenten Moerdijk Drimmelen Geertr. berg 8
Totaal inwon.
0 - 20 jaar
20 - 30 jaar
30 - 40 jaar
40 - 50 jaar
50 - 60 jaar
60 - 70 jaar
70 - 80 jaar
80 en ouder
36.536 26.591 21.087 84.214 100%
8.561 6.166 4.806 19.533 23%
3.381 2.345 2.181 7.907 9,5%
4.573 3.058 2.836 10.467 12,5%
6.142 4.453 3.642 14.237 17%
5.355 4.223 3.040 12.618 15%
4.663 3.594 2.642 10.899 13%
2.481 1.820 1.432 5.733 7%
1.380 932 688 3.000 3,5%
Tabel doodsoorzaken per gemeenten in 2009 Gemeenten Geertr. berg Moerdijk Drimmelen 9
Totaal inwoners
Tot. doods oorzaken
Kanker
Hart en vaat
Ademh. stelsel
Niet ziekte
Overigen
21.087 36.536 26.591 84.214 0,9%
175 331 212 718 100%
55 101 68 224 31%
43 106 60 209 29%
27 39 20 86 12%
7 14 5 26 3,5%
43 71 59 173 25%
4
Aantal begeleidingstrajecten is een indicatie op grond van ervaringen elders (idem voor 2e jaar) Aantal kilometers indicatief gebaseerd op de gemiddelde afstand tussen de hoofdlocatie per gemeente en de steden/dorpen behorende tot de betreffende gemeente (idem voor 2e jaar) 6 Kosten per instelling/geestelijk verzorger (idem voor 2e jaar) 7 Wordt apart begroot 8 % afgerond op halve eenheden, waardoor het totaal niet exact 100% 9 % afgerond op halve eenheden, waardoor het totaal niet exact 100% 5
6
