13-2-2013
Palliatieve Zorg
Paul Smit Specialist Ouderengeneeskunde Carinova Woonzorg Consultatieteam Palliatieve Zorg Salland
Palliatieve Zorg Palliatieve zorgverlening is aan de orde zodra behandelingen die op genezing gericht zijn niet of niet meer genoeg helpen de ziekte te bestrijden. Afhankelijk van de situatie, kan dagen, weken, maanden of jaren palliatieve zorgverlening vereist zijn.
Palliatieve Zorg
1
13-2-2013
Te verwachten problemen Pijn Slikproblemen Logopedist Medicatie? Sonde/PEG?
Benauwdheid Aspiratie
Te verwachten problemen Slijm of speeksel (reutelen) Glycopyrrhonium drank 0,2 mg./ml: 0,12-0,3 mg./kg over 3 giften
Atropine oogdruppels
Droge mond Rigiditeit Obstipatie, vooral ook als opiaten gebruikt worden
Te verwachten problemen Mictieproblemen Slaapproblemen (REM-slaapstoornis) Clonazepam (Rivotril), evt. druppels 2,5 mg/ml sublinguaal
Intermitterende sedatie
Delier
2
13-2-2013
Staken van medicatie Alle verschijnselen van onbehandelde Parkinson Maligne Neuroleptica Syndroom Hyperthermie, spierrigiditeit, delier Autonome disregulatie en metabole ontregeling Tachycardie, labiele RR, sterk zweten, bleek, seborrhoe
Bewustzijnsverandering (mutisme, stupor, coma) Acute nierinsufficientie Verhoogd creatinekinase (CK), leucocytose
Definitie Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.
is niet de genezing van de patiënt het doel, maar een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven, waardoor het ziekteverloop mogelijk positief beïnvloed kan worden;
is de dood een normaal, natuurlijk proces, dat niet vertraagd of versneld wordt;
is er aandacht voor lichamelijke én psychische klachten;
worden de psychologische en spirituele aspecten in de zorg geïntegreerd benaderd;
is er emotionele ondersteuning voor de patiënt en zijn naasten om zo actief mogelijk te leven;
is er emotionele ondersteuning voor de naasten om te leren omgaan met de ziekte van de patiënt en met eigen rouwgevoelens;
wordt, indien nodig, vanuit een team zorgverleners gewerkt, zodat aan alle noden van patiënten en naasten tegemoet kan worden gekomen, indien nodig ook na het overlijden van de patiënt (ondersteuning bij verliesverwerking);
3
13-2-2013
Kortom: Het doel van palliatieve zorg is het bereiken van de beste kwaliteit van leven (en sterven) voor de patiënt en diens naasten.
Dame Cicely Saunders Totale pijn: Lichamelijke pijn: ziekte Emotionele pijn: gevoelens van afhankelijkheid, eenzaamheid, angst. Sociale pijn: angst en zorgen over gezinsleden, geld, huishouden etc. Spirituele pijn: verlangen naar geborgenheid en zingeving
Pijnmodel van Loeser Pijngedrag
Pijnbeleving Pijngewaarwording
Nociceptie
4
13-2-2013
Symptoom
Medische aspecten; Ziekte, behandeling
Lichamelijke beperking
Waardering Symptoom
Angst
Communicatie
Hoop Psychische aspecten; persoonlijkheid, depressie
Autonomie/Zorg
Sociale aspecten Spirituele aspecten Emotie Waardering Symptoom
Liefde Sexualiteit Ervaringen in Het verleden
Woede Angst
Communicatie
5
13-2-2013
Hoop Spirituele aspecten Lijden/gedrag Emotie Waardering Autonomie/Zorg
Symptoom
Angst
Lichamelijke beperking
Communicatie
Hoop
Sociale aspecten Spirituele aspecten
Psychische aspecten; persoonlijkheid, depressie
Lijden/gedrag Emotie Waardering Autonomie/Zorg
Symptoom
Liefde Sexualiteit Ervaringen in het verleden
Woede Angst
Communicatie Medische aspecten; Ziekte, behandeling
Wie? Neuroloog/parkinsonverpleegkundige? Huisarts? Thuiszorg? Casemanager!
6
13-2-2013
Een voorbeeld Mw. van 29 jaar. Maligne melanoom met uitzaaiing naar beenmerg en het hersenvocht. Volgens de internist is de levensverwachting enkele weken.
Mw. slikt nu orale chemotherapie, wil de kuur afmaken en wil graag nog een 2e kuur. Internist heeft haar dit afgeraden maar mw. wil het nog wel proberen.
Mw. is misselijk, heeft regelmatig last van obstipatie, kan moeilijk slikken, heeft last van benauwdheid en is angstig.
Mw. ligt op bed en de ziekte heeft een tetra-plegisch beeld veroorzaakt. Geen arm- en beenfunctie, spitsvoeten ontwikkeld. Mw. is benauwd bij een toenemende ademfrequentie.
HA weet niet of mw. religieus is. Zij gaat dit na. Mw. heeft aangegeven dat ze niet in coma wil raken omdat ze bang is dat dit lang gaat duren. Daarom is er voorzichtig gesproken over euthanasie.
De internist heeft uitgelegd dat de ademhaling langzaam minder zal worden, dat de CO2 stapelt, dat ze dan langzaam weg zal zakken in een soort coma en dan zal overlijden.
7
13-2-2013
Sedatie is ook besproken. HA vindt dit nu geen optie omdat de levensverwachting toch een paar weken lijkt te zijn.
Toen er gesproken werd over euthanasie werd mw. prompt misselijk. De HA denkt wel dat er angsten zijn maar die heeft ze in het gesprek nog niet besproken. Wil ze een volgende keer wel aan de orde stellen.
Het lijkt of mw. de slechte prognose een tijd ontkend heeft, ook nu houdt ze vast aan de 2e chemokuur terwijl er wel regelmatig met haar gesproken is over de slechte prognose.
Mw. heeft ook last van slapeloosheid, het idee is dat er geen slaapmiddelen gegeven kunnen worden vanwege een mogelijke ademdepressie.
Mw. woont bij haar vriend. Haar moeder en de thuiszorg verzorgen haar. Ze wordt iedere 3 uur verlegd. Er is ook nachtzorg.
Mevrouw heeft zuurstof 1,5 liter en dit voelt prettig voor haar. Ze kan niet meer ophoesten. Gebruikt zn oxynorm tegen de benauwdheid, 2 tot 4 tabletten per dag. Wordt hier wel suf van. Vindt dit hinderlijk.
8
13-2-2013
Vragen Wat kan er tegen de misselijkheid gegeven worden? Wat kan er tegen de benauwdheid gegeven worden?
Lichamelijke beperking
Hoop
Sociale aspecten Spirituele aspecten
Psychische aspecten; persoonlijkheid, depressie
Lijden/gedrag Emotie Waardering Autonomie/Zorg
Symptoom
Liefde Sexualiteit Ervaringen in Het verleden
Woede Angst
Communicatie Medische aspecten; Ziekte, behandeling
Hr. A. 76 jaar Eindstadium Ziekte van Parkinson Fluctuaties: hyperkinesieen, “off” Pijn hele lichaam Slikstoornis : bang te stikken Voelt zich zeer belast, cognitief “redelijk” Wenst geen levensrekkende behandelingen, ook geen duo-dopa of apomorfine.
9
13-2-2013
Neuroloog: “Dan kan ik niets meer voor u doen”
Gehuwd, geen kinderen: onvrijwillig kinderloos Laatste jaren sociaal teruggetrokken Geloofsconflict bij meneer: waarom?
Relatie is niet goed: mevrouw houdt afstand Jaren van voortdurende sexuele drive Potentieprobleem Thuiszorg 2x per dag voor ADL
Medicatie Sinemet 3 dd 125 mg. Comtan 3 dd 200 mg. Sinemet CR 1 dd 125 mg. Madopar disp. ZN 125 mg. Citalopram 1 dd 20 mg. Fentanyl pleister 50 mcg/uur Temazepam 1 dd 20 mg.
10
13-2-2013
Aspiratiepneumonie Besloten niet te behandelen. Benauwd Nog steeds pijn hele lichaam Reutelt Kan medicatie niet meer veilig innemen. Meneer is afwisselend suf en onrustig, maar ook “goede” momenten
Vragen: Wat kan ik aan de benauwdheid doen? Wat kan ik tegen de pijn geven? Wat kan ik verwachten als meneer de medicatie niet meer inneemt?
Wat kan ik geven tegen het delier?
Lichamelijke beperking
Hoop
Sociale aspecten Spirituele aspecten
Psychische aspecten; persoonlijkheid, depressie
Lijden/gedrag Emotie Waardering Symptoom
Liefde Sexualiteit Ervaringen in Het verleden
Autonomie/Zorg
Woede Angst
Communicatie Medische aspecten; Ziekte, behandeling
11
13-2-2013
Hoezo: “We kunnen niets meer voor U doen”?
12
