Wat hebben we de vorige keer gedaan?
STAD & LAND
in de ruimtelijke ordening
Wat gebeurt er in het landelijk gebied? • Ontwikkeling van de landbouw: • Extensivering • Intensivering • Plattelandsvernieuwing • Nieuwe planologische vraagstukken
BNB voltijd
• Help, burgers op het platteland! • Vrijkomende stallen? Essay!
Huub Hooiveld Eikelhof, 2016
Wat gaan we vandaag doen? • Welkom in Europa! -
Europees beleid RO in Europa?
• Natuurbeleid en RO • Terugblik colleges - Rode draad: stad & land
WELKOM IN EUROPA!
Europa: Europese Unie
EU-beleid met ruimtelijke relevantie
• Oorsprong rond 1950:
1. Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2. Structuurbeleid 3. Milieubeleid
- Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Italië - Samenwerking op gebied van handel
• Aantal deelnemende landen groeit: – Sinds 2007 —> 27 landen (17 landen euro)
4. RO-beleid
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid • vanaf oprichting EU (jaren 50) • 2 doelen: - voldoende voedsel + betaalbare prijs - levensstandaard boer
• subsidie op productie • subsidie op overproductie - Ten koste van 3e wereldlanden - In strijd met internationale afspraken
Transformatie GLB • • • • • •
Productiesubsidie —> directe subsidie (spoor 1) Daarnaast: plattelandsvernieuwing (spoor 2) Meer vrije markt (o.a. afschaffing melkquota) Nog altijd bijna 40 procent van EU-begroting! Nederland grootste ontvanger: 450 euro per ha Boeren moeten bijdragen aan vergroening: – handhaving van permanent grasland – 5 % van bouwland reserveren voor ecologisch beheer (ecologisch aandachtsgebied) – gewasdiversificatie op bouwland
Wie krijgt wat?
Structuurbeleid • Sociaal-economisch evenwicht • Fondsen / subsidies voor achterstandsregio’s • Voor de periode 2014-2020: circa 300 miljard euro • Ook in NLD! (bijv. Flevoland, noordoost Groningen) • NLD toekomst buiten structuurfonds?
Macht van de beestjes!
Milieu en natuurbeleid • vanaf jaren 70 thema in Europa • veel verdragen opgesteld en ondertekend • meer dan 200 wetten! • thema’s zijn: - klimaat - duurzame ontwikkeling - afval - luchtverontreiniging - waterbeheer - natuur en biodiversiteit - bodem - geluid
• grote gevolgen voor nationaal beleid, bijvoorbeeld: - besluit luchtkwaliteit - natura 2000 - nitraat richtlijn
• Europa heeft invloed! •
vogelrichtlijn (1979): bijna 200 soorten beschermd
•
habitatrichtlijn (1992): meer dan 500 planten en 200 dieren
•
Natura 2000 (2007)
• Nederland is verplicht gebieden aan te wijzen ter bescherming • Ontwikkeling? Nee, tenzij…dwingende redenen
Europese RO?
• vanaf eind jaren negentig • aantal vrijwillige afspraken • grensoverschrijdende projecten (bijvoorbeeld water) • EROP als raamwerk: Europees Ruimtelijk Ontwikkelingsperspectief
EROP • algemene afspraken: − evenwichtig en polycentrisch stelsel van steden en nieuwe relatie stad en platteland − relatief gelijke toegang infrastructuur en kennis − zorgvuldig beheer en ontwikkeling natuurlijk en cultureel erfgoed
• niet bindend maar richtinggevend • individuele landen houden eigen beleid
NATUURBELEID EN RO
Hoofdlijnen natuurwet
Natuurbeleid en RO • per 1 maar 2016 nieuwe wet: “Wet natuurbescherming” • samenvoeging van 3 wetten: • boswet • flora- en faunawet • natuurbeschermingswet
• • • •
Eenvoudiger regels Dichterbij de samenleving Natuur heeft intrinsieke waarde Bijna 1000 soorten dieren en planten actief beschermd • provincie krijgt regie en gaat over vergunningen en ontheffingen • Jacht op basis van faunabeheerplan
Bescherming langs twee lijnen 1. Gebiedsbescherming – Ecologische hoofdstructuur – Nationale parken – Natura 2000 gebieden
2. Soortenbescherming
1-GEBIEDSBESCHERMING
Ecologische Hoofdstructuur (EHS) • Nationaal beleid (sinds 1990) • Doelstelling: – Netwerk van natuur in Nederland – Ca. 730 duizend ha. (20% opp. Nld.) – In 2018 gerealiseerd —> inmiddels 2021
• EHS bestaat uit: – bestaande natuur (bijv. Veluwe) – nieuwe natuur – robuuste verbindingen (bijv. VeluweAchterhoek-Duitsland)
• Rijk verantwoordelijk, maar provincies werken EHS uit • Gemeenten verankeren in BP
EHS in de provincie Gelderland (1)
• vastgelegd in Omgevingsvisie • Van drie naar twee zones: – GNN = Gelders natuurnetwerk – GO = Groene ontwikkelingszone
• GNN: nee, tenzij • GO: ja, mits • provinciale natuurbeheerplannen
EHS wordt natuurnetwerk Nederland • uitgedunde EHS • bestaat uit: • bestaande natuurgebieden, waaronder de 20 Nationale Parken; • gebieden waar nieuwe natuur aangelegd wordt; • landbouwgebieden, beheerd volgens agrarisch natuurbeheer; • ruim 6 miljoen hectare grote wateren: meren, rivieren, de kustzone van de Noordzee en de Waddenzee; • alle Natura 2000-gebieden • robuuste verbindingen zijn eruit
• Provincies in plaats van Rijk • 2027 gereed (weer 6 jaar erbij!)
EHS in de provincie Gelderland (2)
• Omgevingsvisie 2014 • Van drie naar twee zones: – GNN = Gelders natuurnetwerk – GO = Groene ontwikkelingszone
• GNN: nee, tenzij • GO: ja, mits
Natura 2000-gebieden
Planologisch regime in de EHS • Nee, TENZIJ: – ontbreken van reële alternatieven EN groot openbaar belang (bijv. aanleg snelweg) – Schade beperken (mitigerende maatregelen) – Compenseren: geen nettoverlies waarden 1. Compensatie = onderdeel plan 2. Compensatie aan / nabij gebied 3. In uiterste geval: financiële compensatie
• • • •
Europese EHS voortvloeiend uit Europese regelgeving begrenzing via rijk bevoegd gezag wordt provincie
• geen toename dag- en verblijfsrecreatie
Natura 2000
EHS
EHS IN APELDOORN
NATURA 2000
Beschermingsregels Natura
• • • •
Ook: nee, tenzij Geen significante effecten Toetsing aan instandhoudingsdoelen Indien wel dan toetsing aan:
NATURA 2000 + EHS
Instandhouding natuurtypes / vegetaties
Specifieke heidetypen
Specifieke watertypen
Specifieke bostypen
Specifieke zandgebieden
– Zijn er alternatieven – Zijn er dwingende redenen van groot openbaar belang – Is er compensatie mogelijk?
Instandhouding dier- en plantensoorten wespendief
vliegend hert
beekprik
zwarte specht
boomleeuwerik
nachtzwaluw
ijsvogel
2-SOORTENBESCHERMING
rivierdonderpad
kamsalamander
drijvende waterweegbree
Bescherming soorten
• nu via Flora en Faunawet • geldt overal, niet alleen in specifieke gebieden • E&L is nu bevoegd gezag (straks provincie) voor eventuele ontheffing)
Bescherming soorten
Wat hebben we gedaan?
TERUGBLIK COLLEGES
• • • • • • • •
Wat is RO? Trends en ontwikkelingen Instrumentarium Hoe werkt het echt? Proces! Planconcepten Ontwikkelingen landelijke gebied Europa Natuurbeleid
• Discussie en dilemma’s: – Hoe vol is Nld? – Hoe wil je wonen? – Plattelandsvernieuwing
Essay • Wikapedia: – 'een beschouwende prozatekst of een artikel voor krant en tijdschrift, waarin de schrijver op een wetenschappelijk verantwoorde wijze zijn persoonlijke visie geeft op hedendaagse verschijnselen, problemen of ontwikkelingen'.
ESSAY • • • • • •
Goed onderbouwd Literatuurverwijzingen Eigen mening Meeslepend! Circa 10 à 15 pagina's Kwaliteit voor kwantiteit
Schrijf een essay van ca. 10 - 15 pagina's • Keuze 1: Biedt uitnodigingsplanologie kansen voor natuur? • Aan bod komen: – Wat is ook al weer planologie? – Wat heeft de omgevingswet hiermee te maken? – En de nieuwe natuurwet? – Wat zijn overeenkomsten tussen beide wetten als het gaat om de doelstelling ervan? – Is de nieuwe natuurwet beter of slechter voor de natuur in Nederland vind je? – Wat is eigenlijk uitnodigingsplanologie? – Biedt deze vorm van planologie ook kansen voor het natuurbeleid denk je? Waarom wel of waarom niet?
Inleveren
•
[email protected] • Uiterlijk: 8 januari • Herkansing: uiterlijk 1 februari
Schrijf een essay van ca. 10 - 15 pagina's • Keuze 2: Waar de stallen verdwijnen… • Aan bod komen: • Op welke manieren ontwikkelt de landbouw zich in Nederland? • Hoe past de ontwikkeling van leegstaande stallen hierin? • In hoeverre is dit vergelijkbaar met bijvoorbeeld de leegstandsproblematiek van kantoren in de steden? • Ligt hier volgens jou een rol voor de overheid door middel van ruimtelijke ordening? • Waarom niet of waarom juist wel? • Wat betekent dit voor de relatie stad & land?
