Energie en ruimtelijke ordening
Hoe eerder hoe beter
Ruimteconferentie 19 april 2011
Netbeheerder in de energieketen
Energieproductie
Netwerken
Energielevering
Transport & distributie
Werkgebied Liander
Geliberaliseerd
Gereguleerd
Geliberaliseerd
het komt dus van twee kanten 2
2
De geografische verdeling van energienetwerken in Nederland Elektriciteitnetwerken in Nederland
Gasnetwerken in Nederland
Rendo (E 31k, G 100k) Conet (E 53k, G 134k) Westland (E 51k, G 51k) Intergas (G 147k) Endinet (E 105k, G 439k)
Stedin (E 1,9 mln, G 1,8 mln)
Liander (E 2,8 mln, G 2,1 mln)
Enexis Netwerk (E 2,5 mln, G 1,7 mln)
DELTA Netwerkbedrijf (E 0,20 mln, G 0,18 mln)
Bron: 'Energie in Nederland 2008', EnergieNed en Netbeheer Nederland, overgenomen van BCG.
3
4
4
Missie, visie en ambities
5
5
energie: we kunnen niet zonder
Electricity Consumption in the Netherlands (Source: Energiened) 120,0
Consum ption (billion kWh)
100,0
80,0
Total consumption 60,0
Households
40,0
20,0
0,0 1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
Year
[bron: CBS]
6
6
We kunnen niet zonder, maar wel groener
7
7
Groen betekent vroeg opstaan
•
Over de toepassing van duurzame energie en realiseren van energiebesparing moet je nadenken.
•
Het netwerkbedrijf speelt daarin een belangrijke rol.
•
Voorbeeld.
8
Warmtepompen in nieuwbouw, een ervaring …
27 oktober 2010
9
10
proces vanuit de netbeheerder
een energie aansluiting: 1. 2. 3. 4. 5.
vraag van klant is leidend wachttijd moet zo kort mogelijk zijn voorbereiding op basis van informatie over ruimtelijke ordening net wordt zo spoedig mogelijk voorbereid op toekomstige vraag inschatting van toekomstige vraag is basis voor dimensionering en planning
11
wat is de praktijk?
1. planning van energienetten loopt niet synchroon met planning van woningen: − energienetten zijn verknoopt en hebben beperkte capaciteit − capaciteit kost extra geld en wordt niet onnodig aangelegd − planning is complex en is lange termijn werk − woningen zijn in zekere zin onzekere factor: vaak pas echt duidelijk op laatste moment 2. capaciteit van net wordt nooit uitgelegd op theoretisch maximum − onnodige capaciteit is erg kostenverhogend − kosten worden omgeslagen naar alle klanten − praktijk wijst uit dat theoretisch maximum nooit wordt behaald −
vb: elke woning heeft capaciteit van ca. 10 kW (2 kW basis, 6 kW piek en 1,2 kW extra ruimte) 12
Het project
•
In de gemeente Zutphen is een nieuwbouwwijk van 184 woningen gerealiseerd met een grote ambitie op energiegebied.
•
Zoals gewoonlijk wordt een energienet voorzien op basis van gas en elektriciteit. De netbeheerder treft de voorzieningen om de woningen op tijd aan te sluiten.
•
13
14
de start
• •
in de wijk werd een standaard gasnet èn een elektriciteitsnet aangelegd. de woningen hadden echter: − geen gasnet nodig − werden verwarmd met warmtepompen.
•
normale huisaansluiting is nu circa 17 kW, maar in een straat gebruikt niemand tegelijk dat vermogen dus op 184 woningen wordt gerekend met niet 184 x 17 kW = 3,128 kW, maar met 300 kW, ongeveer1/10 dus warmtepompen gaan bij koud weer echter wel allemaal tegelijk aan (een gelijktijdigheid dus van 1 en niet van een ½), bij erg koud weer zelfs nog meer.
•
• •
resultaat: overbelasting van de transformator en het net. actie: geheel nieuwe aansluiting, niet vanuit het westen, maar uit het oosten (onder de IJssel door) 15
16
17
Metingen
18
Metingen
19
uit rapportage KEMA (meerkosten e-net)
•
De oorspronkelijke kosten voor het gas- (€ 40.000) en e-net (€ 77.000) waren € 117.000 in Zutphen. Was het net geheel elektrisch geweest (dus geen gas), dan had dit €150.000 à € 215.000 gekost.
•
In Zutphen is gekozen het net extra zwaar aan te leggen: € 700.000 in verband met de extra verwarming.
•
De meerkosten in Zutphen zijn 180%. Voor een netwerk zonder bijverwarming is dit ongeveer 100%.
•
dus eigenlijk: − extra kosten voor netwerk door andere energieoplossing (meer dan € 500), in dit geval nog extremer: − € 485.000, ofwel: € 2,650 per woning
20
echter •
niet alleen net bleek te krap gedimensioneerd ook het systeem klopte niet: − bewoners echt in de kou!
21
meting om beeld te krijgen
•
om inzicht te krijgen in gedrag van warmtepompen was meetopstelling opgezet: − wat doen warmtepompen en kunnen we ze sturen?
22
verloop van warmtelevering
bron
distributie net
warmtepomp
warmteafgiftesysteem
woning
23
Onderzoeken
Gedrag en opinie •Enquête onder 138 huishoudens met een warmtepomp •Controlegroep 129 gashuishoudens •Doelstelling objectieve vergelijking WP verbruik t.o.v. CV verbruik •Matchen van beide groepen •Gemiddeld e-verbuik CV huishouden •Gelijkgesteld aan e-verbuik aan WP huishouden •Overig e-verbruik = WP verbruik •Correctie voor graaddagen
27 oktober 2010
24
Millward Brown (resultaat)
Gemiddeld verbruik controle groep: Jaarlijks gasverbruik gemiddeld 1.312 m3 (gecorrigeerd voor graaddagen) Gemiddeld verbruik WP groep: Jaarlijks gemiddeld e-verbruik warmtepomp 4.833 kWh (gecorrigeerd voor graaddagen) + Jaarlijks gemiddeld e-verbruik bronpomp per woning 1.329 kWh Totaal WP verbruik per huishouden 6.162 kWh . Totaal per huishouden is 9.478 kWh.
want daarnaast nog: Jaarlijks gemiddeld e-verbuik 3.316 kWh (exclusief warmtepomp): het ‘gewone’gebruik.
27 oktober 2010
25
KEMA (ontwerp e-netten met WP)
26
Verduurzamingprestatie WP: CO2-emissie CO2-emissie: Referentie: − CV: 1.312 m3 gas: 2.324 kg CO2 Warmtepomp-case: − WP: 4.833 kWh − Bron: 1.329 kWh − Totaal: 6.162 kWh: 3.235 kg CO2 −
Ontsparing CO2: 39%
27
Conclusies en aanbevelingen Liander
Conclusies • • •
De spreiding in resultaten geeft aan dat er veel ruimte voor verbetering is; Betere samenwerking nodig tussen ketenpartners; Het elektriciteitsnet / warmtepompsysteem uitleggen op warmtepomp exclusief bijverwarming bij -10 ºC buitentemperatuur;
Aanbevelingen • Netbeheerder vroegtijdig betrekken bij planning, ontwerp en realisatie; • Warmtepompsystemen laten installeren door gecertificeerde bedrijven; • Garantie (30 jaar) aan bewoner op systeemprestaties afgeven; • Opleverprotocol woning (denk aan drukproef);
27 oktober 2010
28
Win-Win-Win
27 oktober 2010
29
