Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Symposium LifeLines, Groningen (UMCG), 1 oktober 2012 Dames en heren, [Inleiding] “Ik vind het wel leuk, maar ook een beetje spannend. Maar moet je zien, ik kan heel goed scheel kijken.” Aldus Yannicken Vierveijzer, 9 jaar oud, onlangs in het Dagblad van het Noorden. Zij is de 100.000e deelnemer aan LifeLines. Geheel in lijn met haar leeftijd en belevingswereld is zij nog niet erg onder de indruk van het belang en de reikwijdte van het onderzoek. Wij zijn dat hier vandaag wél. En terecht. Want LifeLines is een uniek en visionair onderzoek. Dat wordt vandaag vanuit verschillende invalshoeken belicht. Ik richt me daarbij – dat past mij ook als commissaris van de koningin in Groningen – op het belang van het onderzoek voor Noord-Nederland. Waarom is het voor ons belangrijk dat het híer plaatsvindt? En niet in Limburg, Utrecht of Zuid-Holland? Mijn antwoord op die vraag is kort samen te vatten: LifeLines zorgt voor dynamiek, voor beweging. Dat is goed voor Noord-Nederland. En wel op drie terreinen: onze economie, het welzijn van onze inwoners, en
1
onze kracht als internationale samenwerkingspartner. Dat licht ik graag toe. [Economische groei] Door ICT-ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen ontstaat economische groei tegenwoordig heel anders dan vroeger. Wie zich in de huidige wereldwijde concurrentie wil onderscheiden, moet slim en innovatief zijn. Moet flexibel kunnen inspelen op maatschappelijke behoeften en vraagstukken. Bedrijven kunnen dat al lang niet meer alleen. Ze hebben er specifieke kennis en ervaring voor nodig, die ze meestal niet zelf in huis hebben. Daarom moeten bedrijven samenwerken met elkaar. Maar ook met wetenschappers, kennisinstellingen en overheden. Alleen samen zijn we sterk genoeg om in het wereldwijde economische krachtenspel overeind te blijven. Economische groei komt om die redenen niet meer vanuit hoofdsteden of individuele bedrijven. Economische groei komt voort uit sterke regio’s. Waar bedrijven, kennisinstellingen en overheden grensoverschrijdend de handen ineen slaan. NoordNederland is zo’n regio. Samen met Noord-Duitsland – tot Vorpommern-Mecklenburg aan toe – kijken we waar onze sterke punten liggen en hoe we die nog krachtiger kunnen maken.
2
Naast bijvoorbeeld Energie is Healthy Ageing zo’n sterk punt. Dankzij de initiatieven van met name het UMCG zijn wij in Europa toonaangevend op dit gebied. Investeren in Healthy Ageing is een intelligente, strategische keuze geweest. Mensen worden steeds ouder. Dat is prachtig. Maar het leidt ook tot nogal wat uitdagingen. Hoe leveren we de zorg die nodig zal zijn als de vergrijzing echt toeslaat? Welke gevolgen heeft dat voor de manier waarop we wonen? Hoe zorgen we ervoor dat we niet alleen steeds ouder worden, maar ook steeds gezónder oud? Hoe houden we de kosten van de gezondheidszorg in de hand? Oude, gebaande paden voldoen niet langer om die vragen te beantwoorden. Daarvoor zijn echte doorbraken nodig. In medicijngebruik, apparatuur en hulpmiddelen. In preventie, zorg en therapie. In organisatie van de zorg, in huisvesting en ruimtelijke ordening. Alleen via ingrijpende innovaties kunnen we ook in de verre toekomst jongeren en ouderen de zorg bieden die zij nodig hebben. Om die innovaties tot stand te brengen moeten ondernemers en wetenschappers hun krachten bundelen. De combinatie van kennis en ondernemingszin is vruchtbaar en kansrijk. Het mooie is dat daar het mes aan twee kanten snijdt. Er zullen nieuwe
3
producten en diensten worden ontwikkeld. Die leveren ons inzichten op waarmee we mensen beter kunnen maken of beter kunnen verzorgen. Tegelijkertijd zorgt die combinatie van kennis en ondernemingszin voor economische groei. LifeLines is het ‘pièce de résistance’ op het terrein van Healthy Ageing. Ook hier is die combinatie van gezondheidswinst en economische winst sterk. LifeLines zorgt voor economische dynamiek in onze regio. Talloze mensen en bedrijven zijn er op verschillende locaties bij betrokken. Dat biedt interessante kansen voor bijvoorbeeld het regionale MKB. Sterke clusters van kennisinstellingen en bedrijven trekken weer nieuwe bedrijvigheid aan. Internationale ondernemingen zullen hier samenwerkingspartners zoeken of zich hier misschien vestigen. Waarbij ook dwarsverbanden kunnen ontstaan met andere terreinen waarop we sterk zijn. Bijvoorbeeld water, voeding en agribusiness, of sensortechnologie. Zo gaat van LifeLines een sneeuwbaleffect uit. Niet alleen in het aantal deelnemers en de gezondheidsinzichten die het zal opleveren, maar óók in regionale economische effecten. [Verbetering van welzijn] Ten tweede, zei ik aan het begin van mijn verhaal, zal LifeLines zorgen voor dynamiek op het gebied van welzijn voor de
4
inwoners van Noord-Nederland. Wij zijn trots op de bijzondere kwaliteiten van het wonen in Noord-Nederland. Wij hebben hier schonere lucht dan in de rest van Nederland. En meer ruimte. We werken hard. Maar de sfeer is gemoedelijk en ontspannen. Er is minder hectiek dan in andere delen van ons land. Dat is allemaal waar. Maar er is ook een keerzijde. In delen van onze regio zijn de inkomens laag en is de sociale armoede hoog. In krimpgebieden trekken kansrijke mensen weg en blijven de kansarmen over. Ze eten vaak ongezond, bewegen te weinig en zijn te dik. Het zou mij veel waard zijn, als we in het verlengde van LifeLines de zorg voor en het welzijn van deze mensen kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld als we, op basis van resultaten uit LifeLines, via scholen goede voorlichting geven over gezonde voeding. Of mensen stimuleren vaker de fiets te pakken. We hebben alle ruimte om fietspaden aan te leggen en mensen ertoe aan te zetten die ook te gebruiken. Zo kan de aandacht voor Healthy Ageing op de meest uiteenlopende manieren ook onze eigen inwoners voordelen bieden op het gebied van gezondheid en welzijn. [Internationale samenwerking] Tenslotte draagt LifeLines ertoe bij dat wij een krachtige en aantrekkelijke samenwerkingspartner zijn voor internationale
5
bedrijven, kennisinstellingen en overheden. In Europa staan we bekend als topregio op het gebied van Healthy Ageing. Om onze regio Europees gezien zo sterk mogelijk te maken, moeten we samenwerking zoeken met buurtregio’s. Dat gebeurt gelukkig ook al. Er zijn diverse samenwerkingsverbanden met Noord-Duitsland, maar bijvoorbeeld ook met de Baltische Staten. Een mooi voorbeeld is de European Medical School in Oldenburg, die in oktober officieel van start gaat. Een gezamenlijke geneeskundeopleiding van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit in Oldenburg. LifeLines kan een belangrijke rol spelen in het uitbreiden en versterken van dergelijke samenwerkingsverbanden. Zo kunnen we samen van Noord-Oost-Europa een sterke ‘Health Region’ maken. Dat is goed voor Europa én voor onze eigen regio. Bloeiende en bedrijvige kennisclusters in onze regio dagen aanwezige wetenschappers en ondernemers uit om te blijven. En trekken nieuwe kenniswerkers hier naartoe. Dames en heren, [Voortrekkersrol] LifeLines is een belangrijk en veelbelovend onderzoek. De resultaten ervan kunnen leiden tot vernieuwende inzichten in gezond en actief ouder worden. Het onderzoek is zo omvangrijk en zo uniek, dat de resultaten ervan dienstbaar zullen zijn aan
6
onderzoek, innovatie en gezondheidswinst in heel Europa en daarbuiten. Dat is goed. Wij leven niet op een eiland. Problemen als vergrijzing en obesitas houden niet op bij de grenzen van onze regio of ons land. Ook andere Europese landen moeten daar een antwoord op vinden. Het is fantastisch als Noord-Nederland daar een voortrekker in kan zijn. Tegelijkertijd biedt het onderzoek Noord-Nederland zelf grote kansen. Voor economische groei, meer welzijn en intensievere internationale samenwerking. Ik roep iedereen die bij het onderzoek betrokken is, op om ook díe belangen in het oog te houden en te laten meewegen. Ook hier snijdt het mes aan twee kanten. LifeLines kan bedrijvigheid en welzijn in onze regio stimuleren. Een bloeiend bedrijfsleven en een actieve bevolking kunnen juist weer bijdragen aan het succes van LifeLines. Een vicieuze cirkel, maar nu eens op een positieve manier! Dames en heren, [Slot] Yannicken Vierveijzer is blij dat ze de 100.000e deelnemer aan LifeLines is. Waarom? Omdat ze een fiets heeft gekregen. En haar zusjes – deelnemer 99.999 en 100.001 – cadeaubonnen. Het is geweldig dat deelname aan het onderzoek op deze
7
manier positief in de belangstelling staat. Alle generaties worden zo gestimuleerd om mee te doen. En dat komt de resultaten alleen maar ten goede. Maar ook voor Yannicken en haar zusjes is de échte winst dat LifeLines de kans groter maakt dat zij gezond en actief oud zullen worden. Dat velen in Europa, in Nederland én in onze Noordelijke regio daarvan mogen profiteren. Gefeliciteerd met de 100.000e deelnemer en veel succes met LifeLines!
8
