Nieuwsbrief
April 2015
Special
SOCIAAL DOMEIN
regio Arnhem
DRUKTE IN HET SOCIALE DOMEIN! Eén ding is zeker: het is een drukte van belang rondom de wijk- en kernteams in de regio Arnhem. Het is ook nogal een opgave! Professionals en organisaties gaan samenwerken zoals ze nog nooit hebben samengewerkt, écht pionieren binnen het sociale domein. In de gemeenten Doesburg, Zevenaar, Arnhem en Overbetuwe schoven we aan om de eerste ervaringen op te halen. Het werden vier heel verschillende verhalen, omdat de gemeenten het ieder op geheel eigen wijze doen!
IN DOESBURG WORDT VOORAL BENUT WAT ER AL IS In Doesburg zagen de gemeente en partnerorganisaties (GGNet, MEE, Zozijn, STMG, Lindenhout) al in 2012 wat er op hen af zou komen. De gemeente hoopte op een gezamenlijke verklaring over het in te zetten traject. Dat lukte niet direct, maar de partijen hadden elkaar wel gevonden in de gezamenlijke opgave. Na gesprekken met uitvoerenden en wat onderzoek werd er een Jeugdteam samengesteld.
“We hebben het zo eenvoudig willen organiseren”
medewerkers van het Jeugdteam functioneren daarachter. Zij gaan met signalen en vragen aan de slag, bellen met elkaar en hebben een wekelijks casusoverleg waaraan alle specialismen meedoen.”
mogelijk
Beleidsadviseur Marjel Willekes vertelt over de organisatie. “De letterlijke toegang tot het Jeugdteam is de plek waar ouders al komen: het CJG op de scholen en De Linie, in ons voorzieningenhart. Daar bevinden zich tevens de huisartsen, het jongerenwerk, de Buurtacademie met de bibliotheek, het maatschappelijk werk en het consultatiebureau. Dat is een logische plek voor ouders om hun vragen te stellen. Dat hebben we dus zo gelaten.”
Toegang niet rechtstreeks De uitgangspunten waren duidelijk: de professionals hebben de expertise, het Jeugdteam sluit zoveel mogelijk aan bij wat er al is en het wordt zo eenvoudig als mogelijk georganiseerd. Marjel: “De structuren waren er al. Daarnaast hebben we een deel van het CJG-budget geïnvesteerd in extra maatschappelijk werkers op basisscholen en peuterspeelzalen. Daar worden ook signalen afgevangen en vragen gesteld. De toegang tot het Jeugdteam is dus niet rechtstreeks, er zit altijd iets tussen. De
April 2015
1
Direct het best passende traject
Onderweg uitvinden
Het team werkt preventief, om erger te voorkomen, en probeert jeugdigen die meer nodig hebben zo snel als mogelijk in het passende hulpverleningstraject te krijgen. Marjel vindt dat laatste erg belangrijk. “In gesprekken met hulpverleners in de gesloten jeugdzorg en –verpleging bleek dat jongeren in zeven tot elf trajecten hebben gezeten voordat ze op de goede plek belanden. Dat kan en moet veel beter! Vandaar de focus om samen direct de beste keuze te maken.”
We vertellen Lobke dat we de eerste insteek van Caleidoz, gericht op verbinding, mooi vinden aansluiten bij de beweging naar een gekantelde samenleving. Lobke: “Die insteek loopt ook als rode draad door alles wat we nu doen. We proberen alleen de balans te zoeken, zodat we straks ook goed zijn in het voeren van brede keukentafelgesprekken en het in beeld krijgen van multiproblem-situaties. Om dat laatste voor elkaar te krijgen, moet je ook in verbinding zijn met de wijk. Uiteindelijk gaan we in twee jaar toewerken naar sociaal teams als toegang voor alle vragen binnen het sociale domein. Hoe we de teams uiteindelijk gemeentebreed gaan uitrollen, weten we nog niet precies, dat gaan we onderweg uitvinden. Het is een interessante zoektocht waarin we steeds stappen blijven zetten!”
EEN INTERESSANTE ZOEKTOCHT IN DE GEMEENTE ZEVENAAR
voor alle “Sociale teams als toegang mein” vragen binnen het sociale do In de gemeente Zevenaar bestaat het sociaal team al een tijdje. Toch zit het nog in de ‘opstartfase’. Teamleider Maatschappelijke Ondersteuning Lobke Kuiper legt uit hoe dat zit. “In 2013 nam onze welzijnsorganisatie Caleidoz het initiatief tot een sociaal team, gericht op het maken van verbindingen in de wijk: tussen bewoners, tussen organisaties en tussen bewoners en organisaties. Ze vroegen zelf provinciale subsidie aan en gingen aan de slag. We konden die voortvarendheid zeer waarderen, alleen zaten wij intern nog in ons eigen denkproces.”
Ga vooral aan de slag! “Waar Caleidoz inzette op laagdrempelige verbinding, kwamen wij er op uit dat we alle vragen binnen het sociaal domein via het sociaal team wilden laten lopen.” Najaar 2013 verzocht Caleidoz de gemeente de regie over het sociaal team over te nemen. Lobke: ”We stelden een projectleider aan en maakten afspraken met de deelnemende organisaties. In de zomer van 2014 hebben we het oorspronkelijke pilotgebied, de wijk Schrijvershoek, uitgebreid naar Zevenaar Oost. Dat is een rustig gebied waar het sociaal team zich goed zou kunnen ontwikkelen.” Een duidelijk plan. Het liep echter anders. “Er was al een loket Maatschappelijke ondersteuning en de moederorganisaties beantwoordden al veel vragen zelf. Het werd zo diffuus, dat we voor een tussenstap kozen: eerst één gemeentebreed team gericht op multiproblem-situaties, daarna één of meerdere teams gericht op alle vragen.”
BIJDRAGEN AAN ZELFREDZAAMHEID IN DE GEMEENTE ARNHEM
Eén richtlijn: doen wat nodig
is!
De acht wijkteams Jeugd & Volwassen in Arnhem ondersteunen inwoners van alle leeftijden die vragen hebben op meerdere leefgebieden. Samen met de inwoner kijken coaches wat een inwoner zelf en met behulp van mensen in zijn omgeving daaraan kan doen. Als het nodig is wordt er gespecialiseerde zorg ingezet. Altijd met als doel de zelfredzaamheid van de inwoner te vergroten. Esther Jansen van Doorn is Eenheidsmanager Wijkteams in de gemeente Arnhem. Ze is medio 2014 aangetreden, toen Arnhem met de wijkteams experimenteerde in vier pilots. “Door de pilots ervoeren we hoe waardevol het is om inwoners thuis te spreken in plaats van op een kantoor. Zo krijgt de coach een veel beter beeld van de leefwereld en de mogelijkheden van een inwoner. Ook zagen we in de pilots de meerwaarde om coaches van verschillende organisaties samen te brengen in een team. Gezamenlijk is er veel kennis en ervaring en een ruim netwerk.
Eigen professionaliteit De pilots leverden volgens Esther ook aandachtspunten op. “De samenwerking in de wijk en met aanbieders van zorg moet verder worden vormgegeven. Het leren werken met meer ruimte en minder regels vergt tijd. De behoefte aan handvatten en regels bij coaches is nog best groot. De coaches willen het graag goed doen en missen soms houvast, worden teruggeworpen op hun eigen professionaliteit. Het valt niet altijd mee om besluiten te nemen. Sommige coaches leven ervan op, maar het brengt voor anderen onzekerheden met zich mee. Daarom kijkt er bij de inzet van specialistische zorg altijd een collega-coach mee.” Esther is duidelijk: ze hoopt dat de coaches uiteindelijk durven varen op hun expertise en van elkaar blijven leren. “Liever zo min mogelijk richtlijnen. Dat nodigt de coaches maximaal uit om samen met de inwoner te bepalen wat in zijn of haar situatie mogelijk en nodig is.”
April 2015
2
Bekend in de wijk
Voor de burger
In Arnhem zijn de teams nu bijna drie maanden bezig. Esther deelt wat eerste ervaringen. “We zien dat inwoners ons weten te vinden via de website en het klantcontactcentrum en steeds meer via netwerken in de wijk. Voorbeeld hiervan is een coach die op een wijkavond terplekke zijn 06-nummer gaf. Inwoners waren zichtbaar blij verrast met zoveel toegankelijkheid en betrokkenheid. We hopen dat deze ontwikkeling doorzet, dat mensen ons veel meer direct weten te vinden en de teams echt van de wijk worden. Samenwerking met buurtinitiatieven, huisartsen, basisvoorzieningen en aanbieders van gespecialiseerde zorg heeft alle aandacht van de coaches en hun teamleiders. Dat is een flinke klus, maar leidt er toe dat inwoners de wijkcoaches sneller vinden en dat ondersteuning in de eerste plaats in de directe omgeving van de inwoner wordt gezocht. Het brengt de zorg letterlijk dichterbij huis.”
Oscar straalt wanneer het gaat over het lerend ontwikkelen. “Er is hier ruimte om te werken, we doen het gewoon en als er eens iets misgaat, vinden we samen dat het erbij hoort. We gaan nu werken met uitgangspunten, die we met z’n allen bepalen en die richting geven aan het proces. De teams nemen zelf de ruimte om er verder invulling aan te geven.” Voor Nienke voelt het als een logische stap. “In het begin dachten we samen ‘wat is nou eigenlijk de bedoeling?’ De groei die we binnen ons team ervaren is dat we niet meer bezig zijn met verwachtingen, maar alleen met de casus en de inwoner.” Oscar sluit af. “Het gaat hier allemaal niet groots en meeslepend. We doen heel veel, heel klein en dat is niet altijd heel zichtbaar. Maar het gebeurt, omdat we het doen. We zijn er niet ter meerdere eer en glorie van ons team, maar voor de inwoner. Punt.”
VOORAL NIET GROOTS EN MEESLEPEND IN DE GEMEENTE OVERBETUWE
“Door de vrijwilligers ben je
echt dichtbij!”
In de gemeente Overbetuwe spreken we Oscar Strijker, Regisseur Sociale Kernteams, en vrijwilliger Nienke Uffing. Vrijwilliger? Jazeker. Nienke is in het dagelijks leven orthopedagoge. Haar collega-vrijwilligers zijn sportinstructeur en administratief medewerker. Ze vormen met beroepskrachten vanuit het welzijnswerk, maatschappelijke werk en MEE de kernteams. Voor Oscar zijn de vrijwilligers een succesfactor van de Overbetuwse kernteams. “Je hébt het niet over dichtbij, je bént dichtbij! De vrijwilligers zijn ingebed in hun gemeenschap en offeren hun vrije tijd hiervoor op. Ze vullen de beroepskrachten, met hun professionele expertise, perfect aan.”
Beetje boel organisch Terug naar de start. Oscar geeft sinds 2014 vorm aan een lerende organisatie. “Ik heb een duidelijk idee waar het heen moet, maar mijn mening hoeft niet leidend te zijn. We moeten samen ergens heen. Onze werkwijze groeit organisch, een beetje boel organisch zelfs. De acht kernteams werken voor de nulde en eerste lijn. Ze indiceren niet, hebben geen zak geld, maar richten zich echt op burgerkracht. In de basissamenstelling van onze kernteams zitten geen specialistische zorgaanbieders. Als teams vinden dat die zorg nodig is, verwijzen ze door.” Nienke woont in Zetten en zit zelf in kernteam Zetten/Hemmen. “We vergaderen eens per week over organisatorische zaken en de casussen. Dat gaat heel open en op basis van gelijkwaardigheid. De belangrijkste opgave is nu om mensen die iets voor een ander kunnen betekenen, zich daar bewust van te laten worden. Er zijn veel mensen die willen helpen, maar niet door hebben dat er mensen zijn die hulp nodig hebben.”
EN ZO IS HET IN DE OVERIGE GEMEENTEN GEORGANISEERD Sociaal Loket gemeente Renkum De gemeente Renkum heeft geen wijkteam(s), maar werkt sinds 1 januari 2015 met een Sociaal Loket. Het Sociaal Loket is een samenvoeging van wat voorheen het Zorgloket en Sociale Zaken was en is er voor alle inwoners, jong en oud, die wat extra ondersteuning kunnen gebruiken. Bij het Sociaal Loket werken professionals op het gebied van welzijn, zorg, jeugd, werk en inkomen. Zij werken nauw samen met diverse andere professionele en vrijwillige organisaties. De medewerkers van het Sociaal Loket kijken samen met inwoners wat hun eigen mogelijkheden zijn en welke oplossingen het beste bij hen passen.
April 2015
3
Sociaal team gemeente Duiven Het sociaal team van de gemeente Duiven is er speciaal voor mensen die op meerdere gebieden problemen hebben. De problemen spelen vaak al lange tijd. Er is geen overzicht meer en nog maar weinig vertrouwen in de toekomst. Deze mensen kunnen worden aangemeld bij het sociaal team. Meestal gebeurt dit door een professionele hulpverlener. Na de aanmelding bespreekt het sociaal team de situatie. Wanneer het sociaal team besluit te helpen, bezoekt één van de coaches de hulpvrager. Deze coach is vanaf dat moment het vaste aanspreekpunt. De coach regelt passende ondersteuning die goed op elkaar is afgestemd. Samen met de hulpvrager maakt de coach de situatie weer overzichtelijk. De coach helpt het vertrouwen van de hulpvrager te vergroten; in zichzelf, in de ondersteuning en in de toekomst.
Goed voor elkaar-team gemeente Westervoort De opdracht is om burgerkracht te initiëren, faciliteren en organiseren. Het team helpt inwoners met een ondersteuningsvraag op een passende manier en biedt toegang tot intensieve en specialistische zorg. Het team heeft ook de opdracht om de informele-, vrijwillige- en algemene voorzieningen te versterken en te innoveren en de transformatie van het sociale domein aan te jagen. Het team werkt vindplaatsgericht, signaleert problemen en mogelijkheden, informeert en adviseert inwoners waar nodig, activeert (groepen) inwoners en organiseert ondersteuning op alle leefdomeinen: snel, licht, gericht en in samenhang. Het stelt ondersteunings- en hulpverleningsplannen op met gebruikmaking van Levenskracht (www.levenskracht.nl), voert de regie op deze plannen, monitort ze en rondt ze af. Het regelt voor deze ondersteuningsplannen de toegang naar intensieve of specialistische zorg en houdt regie op de uitvoering. Daarnaast is het team present voor inwoners in en vanuit een laagdrempelige voorziening, op locatie bij activiteiten van de gemeenschap en bij inwoners thuis.
Jeugdteam en Lokaal Zorg Netwerk gemeente Lingewaard De gemeente Lingewaard hanteert in het sociaal domein een wijkgerichte aanpak en wil dat inwoners eenvoudig de weg naar noodzakelijke ondersteuning kunnen vinden. Lingewaard vult haar wijkgerichte aanpak in door het werkgebied van Wmo- en jeugdconsulenten te verdelen per kern en postcodegebied. Daarnaast heeft zij de zogenoemde ‘ingangen’ - plekken waar inwoners de ondersteuningsvraag stellen - versterkt. Eén van die ingangen vormen de Participatiepunten. Deze worden door vrijwilligers van de Stichting Welzijn Lingewaard (SWL) gerund en hebben hun meerwaarde al voor de decentralisaties bewezen. Met een andere belangrijke ingang, de huisartsen, heeft de gemeente de banden aangehaald. Voor kennisdeling en het bevorderen van een integrale aanpak bij complexe meervoudige problematiek kent Lingewaard netwerken van professionals. Voor de jeugd het Jeugdteam en voor volwassenen het Lokaal Zorg Netwerk (LZN). Daar wordt afgesproken wie volgens het uitgangspunt ‘één gezin, één plan, één aanspreekpunt’ de casusregisseur wordt.
Startpunt gemeente Wageningen Inwoners in Wageningen kunnen hun hulpvragen stellen op verschillende plaatsen, zoals in Huizen van de Wijk, op scholen en bij de huisarts. Daarnaast is er één punt waar inwoners terecht kunnen voor alle hulpvragen die met samen leven te maken hebben, Startpunt Wageningen, waar meer dan 20 disciplines samenwerken. De medewerkers werken er organisatieneutraal, dus onafhankelijk. Het belang van de inwoner staat voorop. Ze werken met de zelfredzaamheidsmatrix. Door dezelfde methode te hanteren worden inwoners niet volgens uiteenlopende protocollen benaderd, maar er blijft wel ruimte voor maatwerk. Voor complexe hulpvragen is het Kernteam beschikbaar, wat bestaat uit een vijftal specialisten met elk hun eigen expertise, zoals jeugdzorg, GGZ, fysieke zorg, werk en inkomen. Het Kernteam stelt met betrokkene(n) één plan op met één regisseur.
Sociaal Meldpunt gemeenten Rheden - Rozendaal Vanaf 1 januari kunnen inwoners met vragen over Jeugd, Participatie en de Wmo terecht bij het Sociaal Meldpunt. De consulenten beantwoorden zoveel mogelijk zelf de vraag of zetten deze uit bij collega’s. Het zijn consulenten vanuit Wmo, Schulddienstverlening, Werk & Inkomen en MEE. Ze zitten op het gemeentehuis in De Steeg en werken op locatie in Velp en Dieren. Daarnaast kunnen inwoners met vragen terecht op vindplaatsen als scholen en bij huisartsen. Ook daar beantwoorden professionals zoveel mogelijk zelf de vraag, anders schakelen ze met het Sociaal Meldpunt.
April 2015
3
Bij complexe vragen of multiproblem-situaties kan het Sociale Gebiedsteam worden betrokken. De inwoner kan hier niet direct naar toe, maar vanuit het Sociaal Meldpunt en de diverse vindplaatsen weten de werkers wanneer en met wie zij contact kunnen opnemen. In de Sociale Gebiedsteams zitten consulenten en zorgverleners die als coach of regisseur met de inwoner of het gezin de situatie bekijken en samen een integraal plan opstellen. Daarin worden alle partijen die met het gezin bezig zijn, betrokken en de acties van zowel de professionals die van het gezin zelf beschreven.
Eén integraal sociaal team gemeente Rijnwaarden Gemeente Rijnwaarden pakt gezinssituaties en andere sociale problemen integraal aan met één sociaal team. Het team heeft één functioneel leidinggevende. Binnen deze integrale aanpak kunnen alle teamleden voor elke situatie ingezet worden. De teamleden zijn generalist met elk een specialistische achtergrond. Er is bewust gekozen voor teamleden vanuit MEE, maatschappelijk werk, Wmo, jeugdzorg, werken en inkomen en inkomensondersteuning. Het team pakt enkelvoudige, meervoudige en complexe vraagstukken op, kunnen zelf indicaties afgeven en verwijzen naar specialistische hulp. Elk van de dorpen heeft vaste aanspreekpunten in het team. Zij zijn te vinden in het dorpshuis, bij de huisartsen(posten) en op de scholen. Ze onderhouden nauw contact met de dorpsraad in “hun” dorp. Zo worden de teamleden een vertrouwd gezicht in het dorp. Inwoners van Rijnwaarden kunnen zich rechtstreeks tot het sociaal team wenden. Huisartsen, de woonstichting, politie of andere sociale partners kunnen ernaar verwijzen.
COLOFON: Redactie: Regiosecretariaat Decentralisatie Sociaal Domein Regio Arnhem in opdracht van G12 Email:
[email protected] Tekst: Eelco Visser/Qrne Vormgeving: Grafische Studio gemeente Arnhem Rolf Bouman
April 2015
4
