SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

BSO

Graad:

tweede graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar

Studiegebied:

Personenzorg

FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s):

Verzorging-voeding

Vak(ken):

AV Muzikale opvoeding

Vakkencode:

EX-m

Leerplannummer:

2002/051 (nieuw)

Nummer Inspectie:

2002/18//1/K/SG/1/II/ /V/04

1 lt/w

BSO – 2de graad – Optie Verzorging – Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week)

1

INHOUD visie...........................................................................................................................................................2 beginsituatie .............................................................................................................................................2 algemene doelstellingen...........................................................................................................................3 leerplandoelstellingen / leerinhouden.......................................................................................................5 pedagogisch-didactische wenken ............................................................................................................7 minimale materiële vereisten..................................................................................................................12 evaluatie .................................................................................................................................................14 bibliografie ..............................................................................................................................................16


2

VISIE Tijdens de lessen muzikale opvoeding worden basistechnieken ontwikkeld die nodig zijn om creatieve expressiemogelijkheden te kunnen realiseren. Als voorbereiding op de derde graad verzorging zullen deze basistechnieken de leerlingen de nodige vaardigheden en attitude 's meegeven die zij in hun latere praktijk zullen toepassen. Het vak is algemeen vormend en beoogt tevens dat de eigen expressieve vaardigheden en kennis geïntegreerd kunnen worden in de verschillende expressievormen (beeldend, muzikaal en psychomotorisch).

BEGINSITUATIE Alle leerlingen hebben in het eerste leerjaar van de eerste graad gezongen, gemusiceerd met instrumenten en naar muziek geluisterd. Enkelen volgen cursussen in het Deeltijds Kunstonderwijs of in een privéschool. De groep is eerder heterogeen samengesteld qua interesse en muzikale vooropleiding.


3

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Ontplooien van de persoonlijkheid op het vlak van de wil, het gevoel, het verstand en de psychomotoriek De leerlingen kunnen • als harmonische persoonlijkheid met eigen identiteit zelfstandige problemen aanpakken door het vertonen van o.a. de volgende attitudes: − aanpassingsvermogen; − kritische zin; − efficiëntie, productiviteit en zelfwerkzaamheid; − zin voor afwerking, orde, netheid, nauwkeurigheid; − algemene belangstelling, breeddenkendheid en openheid; − concentratievermogen en doorzettingsvermogen; − verantwoordelijkheidszin; − zin voor objectiviteit; − zin voor bescheidenheid; − bereidheid eigen fouten te verbeteren; − zich doelen stellen en ze systematisch nastreven; − bereid zijn tot permanent leren; • • • •

praktische, maatschappelijke, rationele en esthetische vaardigheden aanwenden; blijk geven van creativiteit en expressiviteit; "mondig" zijn zodat zij hun ideeën voor de medemens helder vertolken; een zinvolle vrijetijdsbesteding realiseren.

Ontwikkelen van een maatschappelijk engagement De leerlingen kunnen • een positieve houding vertonen t.o.v. de mens als individu en als lid van een groep; • bereidheid vertonen tot communicatie en samenwerking; • medewerking naar waarde schatten; • afspraken naleven; • verantwoordelijkheid opnemen t.o.v. anderen.

Ontwikkelen van vaardigheden die bijdragen tot probleemoplossend handelen De leerlingen kunnen: • problemen definiëren; • een werkplan opstellen; • eigen problemen adequaat oplossen; • informatie opzoeken met de PC.


4

Ontwikkelen van een bewuste rationele houding De leerlingen zijn gericht op: • het zelfstandig problemen aanpakken; • het gebruiken van een creatieve werkmethode; • het oplossen van eigen problemen.

Basisdoelstellingen (B) De bovenvermelde doelstellingen zijn basisdoelstellingen en kunnen en moeten theoretisch door alle leerlingen bereikt worden. Uitbreidingsdoelstellingen (U) Deze doelstellingen sluiten aan bij de verschillen tussen de leerlingen (differentiatie). Bepaalde leerlingen kunnen meer bereiken dan de minimumeisen.

Vakoverschrijdende doelstellingen Daarnaast levert de leraar Muzikale opvoeding ook zijn bijdrage tot de realisatie van de vakoverschrijdende eindtermen (VOET). Vakoverschrijdende eindtermen zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar onder meer door middel van meerdere vakken of onderwijsprojecten kunnen worden gerealiseerd. Zij zijn in eerste instantie een opdracht voor het hele schoolteam. Om uit te maken hoe alle vakoverschrijdende eindtermen op schoolniveau kunnen gerealiseerd worden, zijn afspraken nodig tussen de collega’s van alle vakken. Het is aangewezen om deze afspraken formeel vast te leggen in het schoolwerkplan. In sommige vakken kunnen bepaalde VOET uitdrukkelijker aan de orde komen dan in andere. Leerplannen kunnen dan ook verwijzingen naar VOET bevatten als de binding tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET evident is. Indien de vakgroep nog andere VOET realiseerbaar acht binnen een vak, wordt dit vastgelegd in een verslag waarin zowel de visie en de planning zijn opgenomen. Heel wat VOET die behoren tot de domeinen Leren Leren en Sociale Vaardigheden zitten reeds verweven in de uitwerking van verschillende vakgebonden doelstellingen in dit leerplan. Door een doordachte keuze van thema’s, teksten en lesonderwerpen kunnen andere VOET (opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie, muzisch-creatieve vorming en technisch-technologische vorming) ook in de lessen Muzikale Opvoeding aan bod komen. Bij de aanvang van het schooljaar maakt de leraar een oordeelkundige keuze van de leerinhouden waarmee hij de vakgebonden en vakoverschrijdende doelstellingen wil realiseren (bij voorkeur na overleg met de vakgroep) en stelt een jaar(vorderings)plan op waarin hij de leerstof op een evenwichtige wijze verdeelt over het beschikbare aantal lestijden.

BSO – 2de graad – optie Verzorging - Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week)

5

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN EERSTE & TWWEDE LEERJAAR Als complementair gedeelte bij de optie kunnen de uitbreidingsdoelstellingen, voorafgegaan door (U), worden toegepast.

Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen: Musiceren 1

kennen liederen op eigen niveau;

1

(B+U) Zingen • liederen op eigen niveau • kinderliedjes

streven naar een zo correct mogelijk uitvoeren van een lied op eigen niveau; kennen peuter- en kleuterliedjes; kunnen de aangeleerde kinderliedjes correct uitvoeren; 2

kunnen spreekteksten expressief voordragen;

2

Spreekteksten

3

kunnen inventief omgaan met muziek;

3

4

verwerven een repertoire van muzikale spelletjes;

4

Creatief musiceren: • op eigen niveau • op niveau van peuters en kleuters • (U) facultatief: instrumentaal niveau Muzikale spelletjes voor het ontwikkelen van: • sociale vaardigheden • motorische vaardigheden • intellectuele vaardigheden

kennen spelletjes voor het ontwikkelen van de sociale vaardigheden bij kleuters; kennen spelletjes voor het ontwikkelen van de motorische en intellectuele vaardigheden bij kleuters; 5

kunnen ritmiekoefeningen voor peuters en kleuters uitvoeren;

5

Muziek en beweging • ritmiekoefeningen • dansen • beleving

6

Basisbegrippen muziektaal

kennen dansen voor peuters en kleuters; 6

hebben inzicht in het beleven van de muzikale parameters; kunnen een eenvoudige muzikale notatie interpreteren;

BSO – 2de graad – optie Verzorging - Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week)

7

kunnen actief muziekbeluisteren;

6

7

kunnen kritisch luisteren;

• • •

kunnen hun eigen mening over muziek verwoorden; staan open voor verschillende muziekgenres; ervaren de relatie tussen muziek en andere vakken; 8

kunnen de eigen muzikale voorkeur en actualiteit verwoorden;

Muziekbeluisteren

8

herhalen instrumenten en stemsoorten herhalen orkestvormen (B + U) themalessen: vrije keuze van de leerkracht en met inbreng van de leerlingen.

Vrije keuze van de leerkracht (i.s.m. de leerlingen) (U) Meewerken aan vakoverschrijdende projecten.

9

kunnen bronnen raadplegen met ICT.

9

Informatieverwerking (B + U) het gebruik van aangepaste educatieve software, door lesonderwerpen uit het leerplan uit te werken.

BSO – 2de graad – optie Verzorging – Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week)

7

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EERSTE LEERJAAR

Nr. 1

Pedagogisch-didactische wenken Musiceren

Zingen. Zingen op eigen niveau, maar ook peuter- en kleuterliedjes. 2

Spreekteksten. Spreekteksten op eigen niveau, bv. rapteksten, maar ook kinderversjes.

3

4

Creatief musiceren •

bijvoorbeeld klankdecors, musiceren met eigen slagwerk; klein slagwerk en staafspelen – alsook gebruik van vindinstrumenten en zelfgemaakte instrumenten;

•

gebruik van typisch instrumentarium voor kleuters, bv. klankstaven. Enkele mogelijkheden: klankdecors voor kleuters, een muzikaal verhaal, eenvoudige begeleidingstechnieken voor de allerkleinsten.

Muzikale spelletjes Kennismakingsspelletjes, luisteren concentratiespelletjes.

5

Muziek en beweging Kleuterritmiek; kleuterdans met het accent op het vocale.

6

Basisbegrippen muziektaal Muziektheoretische begrippen enkel in functie van de praktijk.

7

Muziekbeluisteren Voorbeelden: •

themalessen;

•

componistenportret;

•

programmatische werken;

•

lichtklassieke muziek;

•

wereldmuziek

8

Vrije keuze van de leerkracht

9

Hoe ICT integreren in het leerproces? ICT moet voldoende aan bod komen (minstens 15%) van de leerinhouden, al dan niet verdeeld over verschillende lessen. Bijvoorbeeld: •

demo met behulp van ICT;

Timing

BSO – 2de graad – optie Verzorging – Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week) Nr.

Pedagogisch-didactische wenken •

klassikaal in de PC-klas;

•

hoekenwerking (groepswerk);

•

projectwerking;

•

digitale leeromgeving (toekomst);

•

algemene ICT hulpmiddelen: gebruik van tekstverwerking bij het afgeven van eender welk document; presentatiesoftware voor spreekbeurten; internet voor het opzoeken van documentatie; email-correspondentie onder leerlingen en met leerkracht; examens afleggen op PC…

15 % van de lestijd kan uitgewerkt worden met de computer. Voor een vak van één uur per week kunnen 3 tot 5 lessen plaats vinden in het medialokaal. Lestijd en vakoverschrijdende initiatieven: meewerken aan vakoverschrijdende initiatieven die door de school zijn ingericht, zoals o.m. het realiseren van projecten. Documenten die door de leraar dienen voorgelegd te worden: • Agenda • Een lesschema of lesvoorbereiding De bedoeling is dat een leerkracht steeds aan de hand van documenten en andere elementen aangepast aan zijn vak en situatie, kan aantonen welke doelstellingen hij wil bereiken en langs welke wegen hij dit kan aanpakken. • Een jaarplan Een vorderingsschema met o.m. de behandelde leerstof. Dit jaarplan zal de leerinhoud bevatten, verdeeld over het jaar. De bedoeling is dat een leerkracht steeds aan de hand van aangepaste documenten kan aangeven welke leerstof behandeld is en hoe deze zich verhoudt tot de totaliteit van de te behandelen leerstof. • Een evaluatieschrift of gelijkwaardig document • Taken, toetsen, ..... • Schriften en agenda's van de leerlingen.

8

Timing


9

TWEEDE LEERJAAR Opmerking: hier wordt aangeraden te werken met thema’s: Sinterklaas, Pasen, e.d.m.. De indeling van de leerinhouden blijft dezelfde als in het eerste leerjaar Verzorging – Voeding.

Nr. 1

Pedagogisch-didactische wenken Musiceren Zingen. Zingen op eigen niveau, tevens kleuter- en peuterliederen. Ook enkele liederen voor bejaarden. Creatief musiceren: zie eerste leerjaar, met toevoeging van creatief musiceren voor kinderen uit de basisschool.

3

Creatief musiceren: zie eerste leerjaar, met toevoeging van creatief musiceren voor kinderen uit de basisschool

4

Muzikale spelletjes. Nadruk op interactiespelletjes

5

Muziek en beweging Naast een vrije keuze door de leerkracht (ev. leerling); evolutie van de populaire muziek en de lichtklassieke muziek. Inspelen op de muzikale actualiteit.

9.

Gebruik van ITC: (B + U) zie pedagogisch-didactische wenken eerste leerjaar Agenda Een lesschema of lesvoorbereiding De bedoeling is dat een leerkracht steeds aan de hand van documenten en andere elementen aangepast aan zijn vak en situatie, kan aantonen welke doelstellingen hij wil bereiken en langs welke wegen hij dit kan aanpakken. Een jaarplan Een vorderingsschema met o.m. de behandelde leerstof. Dit jaarplan zal de leerinhoud bevatten, verdeeld over het jaar. De bedoeling is dat een leerkracht steeds aan de hand van aangepaste documenten kan aangeven welke leerstof behandeld is en hoe deze zich verhoudt tot de totaliteit van de te behandelen leerstof. Een evaluatieschrift of gelijkwaardig document Taken, toetsen, ..... Schriften en agenda's van de leerlingen. Er wordt geen theorie om de theorie gegeven. De theoretische begrippen worden uit het liedrepertoire of de speelmuziek praktisch aangebracht en beleefd - eventueel ook uit de luistermuziek.

Timing

BSO – 2de graad – optie Verzorging – Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week) Nr.

Pedagogisch-didactische wenken

10

Timing

Lestijd en vakoverschrijdende activiteiten Meewerken aan vakoverschrijdende activiteiten die door de school zijn ingericht zoals o.m. het realiseren van projecten. 25 lesweken

Tijdsinvestering De tijd om dit leerplan te realiseren werd berekend op 25 lesweken per jaar. Hierin is ook ruimte voor de persoonlijke inbreng van de leerkracht inzake accenten en onderwerpen. Wel wordt er aangeraden elke les te musiceren (instrumenten - zang) en naar muziek te luisteren steeds met wisselende accenten.


11

Jaarplanning, behandelde leerstof en vorderingsschema Schooljaar:…….-……. Leraar:……………………………………….

Vak(-onderdeel):……………………………………..

Afdeling:……………………………………..

Graad:…… Leerjaar:….. Klas:…………………..

Uren per week:….

Weekdag:………………. Lesuren:………………

Timing / jaarwerkplan Datum Zie programma……… les n°

Week 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44

Vorderingsschema Lesonderwerp (onderdeel)

Afwerking (+/-) Opmerkingen

XXXXX

XXXXX

Herfstvakantie

XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX

XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX

Examen Examen Jury I Jury I Kerstvakantie Kerstvakantie

XXXXX

XXXXX

Krokusvakantie

XXXXX XXXXX

XXXXX XXXXX

Paasvakantie Paasvakantie

XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX

XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX XXXXX

Jury II Jury II (event. oriënterend) Examen Examen & deliberatie Proclamatie


12

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN VAKLOKAAL Allereerst dient de noodzaak van een eigen akoestisch geschikt lokaal onderstreept te worden. Het lokaal dient voldoende groot te zijn teneinde het opstellen van instrumenten toe te laten en ruimte te bieden voor bewegingsoefeningen. Tevens moet er op een georganiseerde wijze toegang zijn tot het computerlokaal. Dit muzieklokaal zal o.m. bevatten: •

een kleine rechte piano van goede kwaliteit of een digitale piano.

•

aangepaste klasversiering zoals afbeeldingen, prenten, reproducties, alsmede een wandbord voor het aanbrengen van documentatie i.v.m. de muzikale actualiteit.

•

een muziekbord en een gewoon bord - mogelijkheid tot bevestiging van documentatie met magneten.

•

basisinstrumenten −

sopraanklokkenspel

−

altklokkenspel

−

sopraanxylofoon

−

altxylofoon

−

sopraanmetallofoon

−

altmetallofoon

−

de staafspellen liefst diatonisch met fa # en si-mol, telkens met bijpassende hamers).

−

handtrom

−

tamboerijn

−

triangel

−

paar slagstaven

−

houtblok met dubbele toon

−

paar cimbalen

−

schellenraam

−

Een goede geluidsinstallatie, graag met dubbel cassettedeck (om het kopiëren voor de leerlingen toe te laten) - CD-speler – TV en video

Gewenst: •

Klasbibliotheek (met o.m. Nederlandstalige muziekencyclopedie), dia's, platen, CD's, video's, kunstreproducties enz. ...

•

Uitbreiding Orff-instrumentarium, o.m. basxylofoon.

INTEGRATIE MET ICT Computer(s) in het vaklokaal zodat tijdens éénzelfde les afwisselende werkvormen mogelijk zijn. De PC’s zijn voorzien van multimediefaciliteiten (hoofdtelefoon, CD, printmogelijkheden en internetaansluiting. Verder wordt gerefereerd naar het algemeen deel van het leerplanpakket.


13

VEILIGHEID Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex • ARAB • AREI • Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: •

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: • •

• • • •

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


14

EVALUATIE De evaluatie geschiedt door middel van deelproeven en eindproeven (zie vigerende regelgeving). De leerplandoelstellingen zijn het uitgangspunt voor de evaluatie.

Procesevaluatie Bij elke evaluatie houdt de leerkracht niet alleen rekening met de technische uitvoering maar ook met (mogelijke) voorafgaande werkfasen en met de inbreng van persoonlijke creativiteit. De evaluatie heeft betrekking op de evolutie die de leerlingen maken in het zicht op hun eigen mogelijkheden, hoe zij die aanwenden voor zichzelf en ombuigen naar de praktijk. Individueel talent volstaat niet om te slagen in dit vak - wel wat men met dit talent of deze vaardigheid doet in functie van de gestelde doelen.

Doel van evaluatie Via evaluatie bepaalt de leraar in welke mate de concreet gestelde doelen bereikt zijn. Een positieve evaluatie gaat uit van hetgeen de leerling heeft bijgeleerd, niet van de tekorten. De evaluatie bestaat erin het werkproces van de leerling te toetsen aan de opdracht en omgekeerd. Voor permanente en objectieve evaluatie is het aangewezen te kunnen steunen op concrete evaluatiegegevens. Het strekt tot aanbeveling om via het agenda en/of het schoolreglement van de leerling de evaluatiecriteria aan de ouders mee te delen. Hierbij is het ook nuttig voortdurend aandacht te besteden aan zelfevaluatie van de leerlingen. Procesevaluatie kan gebeuren aan de hand van het verloop van de praktijkopdrachten, punten voor observatiegegevens, orde en/of medewerking. Observatie van het affectieve gedrag van de leerling kan aanleiding geven tot aanpassing van een evaluatiecijfer.

Door classificatie van evaluatievragen en/of- opdrachten volgens de taxonomie (kennen, kunnen en zijn) zal de leraar in staat zijn het doel van zijn evaluatie te bereiken.

Permanente evaluatie We bedoelen ondermeer:

-

aandacht;

-

medewerking;

-

discipline;

-

inzet;

-

het zelfstandig inoefenen van een stempartij;

-

zorg voor het materiaal;

-

sociale houding t.o.v. klasgenoten (vermelden van commentaar, remediëring).


15

Eigenlijk proef: Instrumentaal - vocaal •

Het individueel uitvoeren van een fragment uit het behandelde repertoire

•

Door middel van deze proef worden volgende aspecten geëvalueerd:

-

het zelfstandig kunnen uitvoeren van een stempartij;

-

adem- en stemtechniek;

-

tekstkennis;

-

interpretatie.

Didactiek Didactische aspecten over de behandelde leerinhoud in functie van de latere praktijk.

Muziekbeluisteren •

nu en dan een beknopte schriftelijke toets inzake de luisterlessen en testen van de luistervaardigheid.


16

BIBLIOGRAFIE

BAKKER, J., ZAAT, TH., Ding Dong I & II, Gehrelsvereniging COLPAART-VELLEKOOP, B., Indianen, horen, zien en zingen, Muusses DEFOORT, A., HANOUILLE, P., SCHOLLAERT, P., VERMEULEN, P., WOUTERS, J., Lied om Lied, De Garve - 1981 LANGELAER, A., Muzikale vorming in de Kleuterschool, Muusses, Purmerend - 1980 LANGELAER, A., Peuter en Muziek, Gehrelsver, Corvus 46, 5527 ED Hapert, Nederland - 1980 MEYER-DENKMANN, G., Experimenteren met Klank en Vorm op jeugdige Leeftijd, Wolters POLLMANN, J., TIGGERS, P., Kinderzang en Kinderspel, De Toorts POLMAN-TUIN, P., De Taal van Muziek en Materiaal, De Toorts STORMS, G., Muzikaal Spelenboek, Gianotten BV. Tilburg VAN LINT-BEELAERTS, P., DE MAN, L., Actief muziek beluisteren, De Sikkel - 1997 VAN VAERENBERGH, S., Pim Pam Peus, De Garve, Brugge - 1987

Brochure cursussen “Kleur bekennen” Uitgeverij staatssecretariaat voor Ontwikkelingssamenwerking DGIS en de Vlaamse provinciebesturen. Canon Cultuurcel – Ministerie van Onderwijs

Bundels met pianobegeleiding

Ick sag Cecilia komen Van Dessel L. Lannoo - Tielt Ons Volkslied - Nederlandse liederen uit noord en zuid 3 delen - De Toorts (herdruk) News Chronicle - Song Book T.P. Katcliff Chronicle House - Fleet street, London E.C. 4 Groot Vlaams Liedboek Duchene J., Fleerackers J., Janssen P., Van Waeyenberge P. Lannoo - Tielt

BSO – 2de graad – optie Verzorging – Voeding Muzikale opvoeding (1ste leerjaar: 1 lestijd/week, 2de leerjaar: 1 lestijd/week) Negro Spirituals H.T. Burleigh G. Ricordi en C° - London Ltd.

17

SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Recommend Documents