SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

derde graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar

Studiegebied:

Handel

FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s):

Informaticabeheer

Vak(ken):

TV Toegepaste economie

Vakkencode:

WW-s

Leerplannummer:

2002/274 (vervangt 95012)

Nummer Inspectie:

2002/274//1/J/SG/1/III/ /D/

2 lt/w

TSO – 3de graad – optie Informaticabeheer TV Toegepaste economie (1ste jaar: 2 lestijden/week, 2de jaar: 2 lestijden/week)

1

INHOUD Inhoud.......................................................................................................................................................1 Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................2 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................4 Pedagogisch-didactische wenken en timing ..........................................................................................17 Minimale materiële vereisten..................................................................................................................19 Evaluatie .................................................................................................................................................19 Bibliografie ..............................................................................................................................................20


2

VISIE Er is een maaschappelijke behoefte aan gekwalificeerde informatici op alle niveaus. Deze studierichting wil leerlingen voorbereiden op hoger onderwijs en hen tegelijkertijd een inzetbaarheid in het arbeidsveld garanderen. Nu oefenen ofwel niet-specifiek opgeleiden ofwel overgekwalificeerden de functies van help desk, programmeur en systeem- en programmabeheer uit. De opleiding beoogt de opleiding van informatici voor het beheer van en hulpverlening i.v.m. programmatuur en apparatuur in een administratieve of commerciële context. De richting moet zowel voorbereiden op de arbeidsmarkt (door de leerinhouden die verband houden met de grondige praktische kennis van de PC en de voornaamste toepassingspakketten en typische PCprogrammeertalen) als op verder studeren (in een aanverwante studierichting in het hogeschoolonderwijs van 1 cyclus of 2 cycli of in bepaalde gevallen aan de universiteit). Mogelijke beroepen zijn: netwerkbeheerder, pc-deskundige, onderhoud van pc-hardwarde- en software, verzorgen van interne pc-opleidingen, aankoopverantwoordelijke (van informaticamateriaal), ontwikkeling van routinetoepassingen en eenvoudige programma’s, onderhoud van programma’s, adviseur bij de verkoop van pc’s, help-deskverantwoordelijke, ontwikkeling van communicatienetwerken in KMO’s. Inzake vervolgonderwijs kunnen de leerlingen terecht in het hoger onderwijs: in een aanverwante studierichting in het hogeschoolonderwijs van 1 cyclus of 2 cycli of in bepaalde gevallen aan de universiteit.

BEGINSITUATIE Leerlingen die deze richting kiezen zijn gefascineerd door de uitdagingen van de informatiemaatschappij en zijn dikwijls reeds goed vertrouwd met PC’s via eenvoudige toepassingen. Instroom: leerlingen uit de 2de graad SO, die bij voorkeur ook een aanleg hebben voor creatief en oplossingsgericht denken.

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Volgende algemene doelstellingen worden nagestreefd: •

deskundigheid ontwikkelen op het vlak van computersystemen ;

•

analysevaardigheden ;

•

administratief en logistiek beheer kunnen uitvoeren;

•

instructie(s) geven en ondersteuning bieden aan (een) gebruiker(s) ;

•

ontwikkelen van de vereiste overdraagbare attitudes;

•

opleiden tot creatieve vernuftelingen die naar oplossingen voor steeds nieuwe problemen zoeken.

Deze doelstellingen worden nagestreefd via de vormingscomponenten: •

zakelijke communicatieve vaardigheden (productief in moedertaal, receptief in meerdere talen);

•

bedrijfseconomische vorming;

•

informaticavorming;

•

attitudevorming.


3

Bij het behandelen van de items m.b.t. handelseconomie dienen de leerlingen de volgende vaardigheden te verwerven. •

Analytisch en kritisch vermogen

•

Hanteren van de documenten

•

Reken- en cijfervaardigheid

•

Sociale en communicatieve vaardigheden

•

Vaardigheid in het zien van details

•

Een duidelijke presentatie kunnen geven met het cijferwerk

•

De cijferbewerkingen in een logische volgorde kunnen plaatsen

•

De uitkomsten bij toepassingen kunnen beoordelen.

Bovendien moeten de leerlingen de volgende vaardigheden verwerven. •

Reken- en cijfervaardig zijn bij de toepassing van de boekhoudkundige registratie

•

Doorzettingsvermogen

•

Bereidheid eigen fouten te verbeteren

•

Werk kunnen plannen

•

Probleemoplossend kunnen werken

In elk geval moet er bijzondere aandacht besteed worden aan een correct taalgebruik. Het is essentieel dat het leerplan als een geheel geïnterpreteerd wordt, m.a.w. naast de leerinhoud dienen leerplandoelstellingen en pedagogisch-didactische wenken gelezen en toegepast te worden. De klemtoon ligt op de praktijkgerichte kennisverwerving, op het ordenen en toepassen van die kennis en dit als voorbereiding op de instap in het professionele leven of op het vervolgonderwijs. In aansluiting op het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs wordt van de leerlingen verwacht dat ze de volgende attitudes ontwikkelen en/of nastreven: •

algemene belangstelling, interesse en leergierigheid;

•

durven initiatief nemen;

•

luisterbereidheid en bereidheid eigen fouten te verbeteren;

•

kritische reflectie;

•

resultaatgerichtheid;

•

openheid en respect voor andere meningen;

•

verantwoordelijkheidsgevoel, inzet en doorzettingsvermogen;

•

zelfwerkzaamheid en zin voor samenwerking;

•

zin voor kwalitatief werk, afwerking, orde, netheid en nauwkeurigheid;

•

oog hebben voor een verzorgd voorkomen.


4

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN BEDRIJFSECONOMIE 1ste jaar: 2 lestijden/week Decr. Nr.

2de jaar: 2 lestijden/week LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1

Bedrijf en onderneming

begrippen onderneming en bedrijf omschrijven en met voorbeelden illustreren;

1.1

Begrippen

1.2

Indeling

•

de onderneming volgens verschillende manieren indelen: volgens activiteit (bedrijfskolom, sectoren) en grootte;

1.2.1

Volgens activiteit (bedrijfskolom, sector)

•

het begrip organisatie omschrijven;

1.2.2

Volgens grootte

•

aan de hand van een organogram de verschillende afdelingen situeren;

1.3

Organisatie - Begrip

1.4

Situering - Organogram

•

bepalen wie zich als zelfstandige ondernemer kan vestigen;

1.5

De zelfstandige ondernemer

•

het begrip zelfstandige ondernemer omschrijven;

1.5.1

Begrip

•

het verschil aantonen tussen handelsdaden en burgerlijke daden;

1.5.2

Daden van koophandel – Burgerlijke daden - Onderscheid

1.5.3

Starten met een eigen zaak - Tegemoetkomingen

•

de kanalen opzoeken en weergeven waarlangs startende ondernemers advies en ondersteuning kunnen krijgen;

1.5.3.1

Steunmaatregelen

1.5.3.2

Adviesinstanties

•

de steunmaatregelen opzoeken voor startende ondernemers;

1.5.4

Wettelijke verplichtingen

•

de instellingen aangeven waar de formaliteiten moeten vervuld worden om aan de gestelde verplichtingen te voldoen;

•

actuele informatie opzoeken over de wettelijke verplichtingen die vooraf moeten vervuld worden bij het starten van een eigen zaak;

1 •

•

de voor- en/of nadelen van de verschillende huwelijksstelsels evalueren i.f.v. het beroep van zelfstandig ondernemer;

•

de specifieke beroepsuitoefeningsvoorwaarden voor een

Handelsnaam, handelsregister, rekening financiële instelling, BTW-inschrijving, huwelijksstelsel, aansluiting sociale verzekeringskas en mutualiteit 1.5.5

Beroepsuitoefeningsvoorwaarden

1.5.5.1

Vestigingswet (vorming, beroepservaring, vestigingsgetuigschrift, distributieattest)

1.5.5.2

Andere reglementeringen en vergunningen


Decr. Nr.

5

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

2

•

bepaald beroep opzoeken en omschrijven hoe men eraan moet 1.5.5.3 voldoen; 1.5.5.4 de rechten van de handelaar opsommen en toelichten;

•

de keuze van een vestigingsplaats motiveren;

•

de voordelen en de nadelen van een mogelijke vestigingsplaats 1.5.7 kunnen beoordelen; 1.5.7.1

• •

3

1.5.6

Milieuvergunningen Controleorganen (Economische inspectie, Arbeidsinspectie, Eetwareninspectie) Rechten en plichten van de handelaar Vestigingsplaats Keuze – motivering

1.5.7.2

Voor- en nadelen

het verschil tussen een éénmanszaak en een vennootschap toelichten;

2

Ondernemingsvormen

2.1

Eénmanszaak en vennootschap

de kenmerken van de meest voorkomende vennootschapsvormen toelichten en vergelijken.

2.2

Meest voorkomende vennootschapsvormen – kenmerken

2.2.1

NV – BVBA – EVBA – CV

2.2.2

Oprichting – Kapitaal – Vennoten – Aansprakelijkheid – Publicatieplicht – Verplichtingen

3 3.1

Juridische invalshoek Juridische aspecten bij de keuze van een vestigingsplaats

3.1.1

Aankoop van onroerende goederen

3.1.2

Handelshuur

•

de begrippen aankoop, huur en leasing definiëren;

•

de wettelijke voorschriften opzoeken en omschrijven bij het afsluiten van een koopcontract voor onroerende goederen;

•

de wettelijke voorschriften opzoeken en omschrijven bij het afsluiten van een handelshuurcontract;

•

3.1.3 de voor- en nadelen van leasing in een concreet geval afwegen en evalueren; 3.1.4

Leasing

•

de voor- en nadelen afwegen bij een keuzeprobleem i.v.m. de aankoop of huur van een handelsruimte;

3.1.5

Wet op de handelsvestiging

•

3.1.6

(Ver)bouwvergunning – Noodzaak

in de wetgeving op de handelsvestigingen opzoeken wat in een concreet geval vereist is;

•

omschrijven dat vergunningen nodig zijn voor het bouwen en verbouwen en weten welke instanties de nodige inlichtingen kunnen verschaffen over de bestaande reglementering;

Keuzeprobleem


Decr. Nr.

6


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen •

de instellingen die de nodige inlichtingen kunnen verschaffen over milieuvergunningen voor de vestiging van een bepaalde zaak opzoeken en omschrijven;

3.1.7

Milieuvergunning

3.2

Het koopcontract

de geldigheidsvereisten, rechten en plichten van koper en verkoper omschrijven;

3.2.1

Begrip

3.2.2

Geldigheidsvereisten

•

de gevolgen van een koopcontract omschrijven aan de hand van concrete voorbeelden;

3.2.3

Rechten en plichten van koper en verkoper

•

de bewijsmiddelen begripsmatig omschrijven;

3.2.4

Gevolgen

•

de waarde van de bewijsmiddelen praktijkgericht bespreken;

3.2.5

Bewijs – begrippen – praktijkgerichte benadering

•

de mogelijke oorzaken van tenietgaan van een koopcontract opsommen en toelichten;

3.2.5.1

Schriftelijke bewijsmiddelen

•

Authentieke akte Onderhandse akte Andere geschriften (zoals agenda's, briefwisseling) 3.2.5.2

Niet-schriftelijke bewijsmiddelen Bekentenis Getuigen Vermoeden Eed

•

de wet op de handelspraktijken begripsmatig omschrijven;

•

het nut van de wet op handelspraktijken toelichten;

•

de essentie van elk item van de wet op de handelspraktijken opzoeken, synthetiseren, uitleggen in eigen woorden en concreet toepassen;

3.2.6

Tenietgaan – oorzaken

3.3

De wet op de handelspraktijken – begrip en nut

3.3.1

Prijs- en hoeveelheidsaanduiding

3.3.2

Voorlichting van de consument

3.3.3

Koopjes-uitverkoop-verkoop met verlies

3.3.4

Oneerlijke handelspraktijken

3.3.5

Gezamenlijk aanbod


Decr. Nr.

7


LEERINHOUDEN


•

aangeven dat bestanden vallen onder de Wet op de privacy en aan welke verplichtingen men moet voldoen;

•

het begrip ‘Wet op de privacy’ omschrijven;

•

opzoeken hoe men aan de verplichtingen van de wet op de privacy kan voldoen;

•

de rechten van de persoon m.b.t. bestanden verduidelijken;

•

de wet op de auteursrechten begripsmatig omschrijven, opzoeken en de essentie weergeven;

•

de organisatie die de auteurs verdedigen (o.a. SABAM) opzoeken en hun werking omschrijven;

•

de betekenis en de vereisten van software-licenties opzoeken en kort toelichten;

inzien dat elke vorm van kopiëren een inbreuk kan betekenen op de auteursrechten.

3.3.6

Reclame

3.3.7

Bedenktijd bij aankopen

3.3.8

Openingstijden -

wekelijkse rustdag

-

zondagssluiting

-

openingsuren

-

nachtwinkels

3.3.9

Terugnameplicht

3.3.10

Productaansprakelijkheid

3.4

Wet op de privacy – begrip

3.4.1

Inhoud van de wet (essentie) – verplichtingen – bestanden

3.4.2

Rechten van de persoon

3.5

Auteursrechten – begrip

3.5.1

Inhoud van de wet

3.5.2

Organisaties (o.a. Sabam) die de auteurs verdedigen – Werking

3.5.3

Softwarelicenties – betekenis en vereisten

3.5.4

Kopiëren


Decr. Nr.

8


LEERINHOUDEN


4

Bedrijfseconomische invalshoek

•

het begrip boekhouden verklaren en de noodzakelijkheid ervan aantonen;

4.1

Boekhouden – begrip en noodzaak

4.1.1

Begrip en noodzaak

•

de basisprincipes en wettelijke bepalingen van de boekhoudreglementering noemen en verduidelijken;

4.1.2

Basisprincipes en wettelijke bepalingen van de boekhoudreglementering

•

de vormvoorwaarden van de boekhouding omschrijven;

4.1.3

Vormvoorwaarden

•

de algemene vereisten waaraan de boekhouding moet voldoen verklaren;

4.1.4

Algemene vereisten

•

de soorten ondernemingen volgens boekhoudwetgeving en vennootschapswetgeving onderscheiden;

4.1.4.1

Verantwoordingsstukken

4.1.4.2

Volledigheid-voorzichtigheid

•

het begrip BTW verklaren en de werking aantonen aan de hand 4.1.4.3 van een eenvoudig voorbeeld; 4.1.5

Soorten ondernemingen

•

de BTW-tarieven onderscheiden;

4.1.5.1

Volgens de boekhoudwetgeving

•

formuleren wie BTW-plichtig is;

4.1.5.2

Volgens de vennootschapswetgeving

•

de belangrijkste bepalingen in verband met de aftrekregeling van BTW weergeven;

4.2

BTW

•

4.2.1

Begrip - Werking

administratieve verplichtingen in verband met BTW (aangiftemogelijkheden, voorschotten, listing) omschrijven;

4.2.2

BTW-tarieven

•

de BTW berekenen op een bedrag exclusief BTW;

4.2.3

BTW-plichtigen

•

een bedrag inclusief BTW berekenen;

4.2.4

Aftrekregeling

•

een bedrag exclusief BTW berekenen uit een bedrag inclusief BTW;

4.2.5

Administratieve verplichtingen (aangifte, voorschotten, listing)

•

de BTW berekenen uit een bedrag inclusief BTW;

4.2.6

BTW-berekeningen op MVH en totaalbedrag

4.2.6.1

BTW exclusief

4.2.6.2

BTW inclusief

Bewaringstermijn


Decr. Nr.

9


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 4.3

Kennis van de documenten

•

de verschillende stadia van prijsaanvraag tot betaling formuleren en bespreken, inclusief klachtenbehandeling;

4.3.1

Verkoopstadia – prijsaanvraag, offerte, bestelling, levering, betaling

•

de diverse documenten i.v.m. de bedrijfsverrichtingen (aankoopfactuur, verkoopfactuur, creditnota’s, loonstaat) herkennen en de betekenis ervan verwoorden;

4.3.2

Diverse documenten

4.3.2.1

Met betrekking tot bedrijfsverrichtingen

4.3.2.2

Met betrekking tot betalingsverrichtingen

4.4

Vereenvoudigde boekhouding

4.4.1

Begrip

4.4.2

Aankoopboek – leverancierskaarten

4.4.3

Verkoopboek – klantenkaarten

4.4.4

Financiële boeken

•

de diverse documenten van de betalingsverrichtingen (rekeninguittreksel, kasdocument, overschrijving, cheque, kwijtschrift, kwijting) herkennen en de betekenis ervan verwoorden;

•

het begrip vereenvoudigde boekhouding verklaren;

•

het aankoopboek invullen en de leverancierskaarten opmaken en bijhouden op basis van de verantwoordingsstukken;

•

het verkoopboek invullen en de klantenkaarten opmaken en bijhouden op basis van de verantwoordingsstukken;

4.4.5

Voorraad/inventaris – bepaling – belang

4.4.6

Resultaatberekening

•

de financiële boeken aan de hand van documenten invullen;

4.4.7

BTW-aangifte invullen

•

de voorraad/inventaris bepalen en het belang ervan aantonen;

•

het resultaat berekenen en de betekenis ervan begrijpen;

•

BTW-aangifte invullen op basis van de ingevulde boeken;

4.5

Dubbele boekhouding

•

het begrip dubbele boekhouding verklaren;

4.5.1

Begrip

•

de balans en resultatenrekening lezen;

4.5.2

Lezen van een balans en resultatenrekening

•

activa en passiva ordenen en op een balans plaatsen;

4.5.3

Activa en passiva ordenen en op een balans plaatsen

•

de werkmiddelen en financieringsmiddelen aanduiden en ordenen op de balans;

4.5.3

Werkmiddelen en financieringsmiddelen

4.5.4

Resultatenrekening

•

een eenvoudige resultatenrekening opstellen;

4.5.5

Beknopt rekeningstelsel

•

een beknopt rekeningstelsel gebruiken;


Decr. Nr.

10


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen •

aan de hand van eenvoudige voorbeelden van bedrijfsverrichtingen de boekingsregels afleiden;

4.5.6

Werking van de boekingsregels

•

de voornaamste functies van het boekhoudpakket herkennen en de onderlinge samenhang verklaren;

4.6

Inboeken van de verrichtingen a.h.v. boekhoudpakket

•

de behandelde documenten opsplitsen in functie van het gebruik van het boekhoudpakket;

4.6.1

Kennismaken met boekhoudpakket – sorteren van de documenten

•

een aankoopfactuur, creditnota en debetnota met BTW opstellen en boeken;

4.6.2

Aankoopverrichtingen en BTW-regeling

4.6.2.1

Aankopen van handelsgoederen

•

de berekeningswijze voor kosten en kortingen verklaren en de invloed op de boeking aangeven;

4.6.2.2

Handelskortingen

4.6.2.3

Kosten

•

een aankoopfactuur voor levering van diensten en diverse goederen met BTW boeken;

4.6.2.4

Financiële kortingen

•

een aankoopfactuur van investeringsgoederen boeken;

4.6.2.5

Creditnota debetnota

•

het begrip en het systeem van afschrijvingen verklaren;

4.6.3

Aankopen van diensten en diverse goederen

•

de lineaire afschrijvingen toepassen en boeken;

4.6.4

Investeringsgoederen

•

4.6.4.1

Aankoop

het begrip boekwaarde verklaren en berekenen;

4.6.4.2

Afschrijvingen (lineair) – begrip – berekening – boekwaarde

•

een leveranciersbestand bijhouden;

4.6.5

Leveranciersadministratie - bestand

•

een verkoopfactuur en creditnota met BTW opstellen en boeken;

4.6.6

Verkoopverrichtingen

•

de berekeningswijze voor kosten en kortingen verklaren en de invloed op de boeking aangeven;

4.6.6.1

Verkopen van handelsgoederen en BTW-regeling

4.6.6.2

Handelskortingen

•

een klantenbestand bijhouden;

4.6.6.3

Kosten

•

de rekeninguittreksels van financiële instelling en kasdocumenten analyseren en invloed op klanten- en leveranciersbestand afleiden en boeken;

4.6.6.4

Financiële kortingen

4.6.6.5

Creditnota

4.6.7

Klantenadministratie - bestand

4.6.8

Verrichtingen met liquide middelen

•

interne overboekingen verklaren en de werkwijze afleiden;


Decr. Nr.

11


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen • •

een bestand met betalingen klaarmaken om door te sturen naar 4.6.8.1 de bank 4.6.8.2 na betaling teruggestuurde gegevens van bank registreren; 4.6.8.3

Rekeninguittreksels en kasdocumenten Interne overboekingen

•

systemen van elektronisch betalen toepassen;

4.6.8.4

Banksoftware voor betalingen (PC-banking)

•

de werking van sociaal secretariaat verklaren (hulp bij personeelsdossiers) en via concrete voorbeelden de loonen boekingsdocumenten analyseren en boeken;

4.6.8.5

Registratie van betalingen via PC-banking

4.6.9

Elektronisch betalen

•

de werking van BTW-overboekingen verklaren;

4.6.10

•

het belang inzien van vooraf begroten van inkomsten en uitgaven, van investeringen en van financiering;

Personeelsverrichtingen en werking van een sociaal secretariaat

4.6.10.1 Personeelsdossiers

•

de principes van een gezonde financiële structuur en van financieel evenwicht kunnen toepassen;

4.6.10.2 Loon- en boekingsdocumenten 4.6.11

Overboeken van BTW-rekeningen

•

evenwicht inzake bronnen en aanwending van vermogen aantonen;

4.7

Aspecten van bedrijfsbeleid

•

een eenvoudig financieel plan analyseren;

4.7.1

Gezonde financiële structuur en financieel evenwicht

•

4.7.2

Evenwicht inzake bronnen en aanwending van vermogen

het begrip kosten, kostprijs en kostprijsberekening omschrijven;

4.7.3

Financieel plan - analyse

•

elementen van een kostprijs opsommen;

4.8

Kosten en kostprijsberekening

•

een onderscheid tussen vaste en variabele kosten concreet weergeven en toelichten met voorbeelden;

4.8.1

Kostprijs: begrip en elementen

•

een onderscheid tussen directe en indirecte kosten concreet weergeven en toelichten met voorbeelden;

4.8.2

Vaste en variabele kosten

4.8.3

Directe en indirecte kosten

•

eenvoudige toepassingen maken van kostprijsberekening;

4.8.4

Eenvoudige kostprijsberekening

•

uitbesteden of zelf doen concreet beoordelen;

4.8.5

Kostprijsbeleid – Keuze tussen uitbesteden of zelf doen

•

het belang inzien van een goed voorraadbeleid;

4.8.6

Voorraadbeleid

•

de elementen van de verkoopprijs opsommen;

4.9

Omzet en verkoopprijsberekening

•

de verkoopprijs berekenen met % winst op de inkoopprijs, met % winst op de kostprijs, met % winst op de verkoopprijs;

4.9.1

Elementen van de verkoopprijs

4.9.2

Berekenen van de verkoopprijs met diverse

Invloed op klanten- en leveranciersbestanden


Decr. Nr.

12


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen % winst op de kostprijs, met % winst op de verkoopprijs;

winstmodaliteiten

•

de verkoopsvoorwaarden beknopt omschrijven;

•

het begrip omzet verklaren en afleiden via het boekhoudpakket;

•

de winstmarge berekenen, het begrip verklaren en de winstmarge afleiden uit de gegevens van het boekhoudpakket;

4.9.3

Verkoopsvoorwaarden – Kwaliteit – Kwantiteit – Prijs – Levering - Betaling

•

het begrip rendabiliteit omschrijven;

4.9.4

De omzet

•

de rendabiliteit van het eigen vermogen berekenen;

4.9.5

Netto en bruto winst – winstmarge

•

de rendabiliteit van de onderneming berekenen en vergelijken met sectorgegevens;

4.9.6

Rendabiliteit

4.9.6.1

Begrip

•

de toegevoegde waarde per tewerkgestelde berekenen;

4.9.6.2

Rendabiliteit van het eigen vermogen

•

bijkomende ratio's berekenen om te komen tot een minibalansanalyse (facultatieve uitbreidingsdoelstelling).

4.9.6.3

Rendabiliteit van de onderneming

4.9.6.4

Vergelijking met de sector

4.9.6.5

Toegevoegde waarde per tewerkgestelde

4.9.6.6

Bijkomende ratio's (facultatieve uitbreiding)

5 5.1

Financiële invalshoek Zicht-, termijn- en spaarrekening – verschillen

5.2

Betaalkaarten en kredietkaarten – gebruik – verschil

5.3

Krediet

5.3.1

Kredietverlening door handelaars

5 •

het verschil tussen een zichtrekening, spaarrekening en termijnrekening aantonen;

•

het gebruik van en de verschillen tussen betaalkaarten en kredietkaarten verklaren;

•

de betekenis en de gevolgen van een verkoop op termijn en een verkoop op afbetaling formuleren;

•

de volgende kredietvormen bondig toelichten en beoordelen: kaskrediet, kasvoorschot, discontokrediet, hypothecair krediet, investeringskrediet en financiering op afbetaling;

Verkoop op termijn Verkoop op afbetaling 5.3.2

Kredietverlening door financiële instellingen

5.3.2.1

Op korte termijn Kaskrediet


Decr. Nr.

13


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Kasvoorschot Discontokrediet 5.3.2.2

Op lange termijn Hypothecair krediet Investeringskrediet Financiering op afbetaling

•

de actuele steunmaatregelen bij specifieke financieringsvormen 5.3.3 opzoeken; 5.3.4 de risico’s bij het opnemen en toestaan van een krediet beoordelen; 5.4 het verschil tussen een intrest- en een discontoberekening toelichten aan de hand van concrete berekeningen; 5.5 de begrippen van en in een verzekeringscontract en m.b.t. de

Intrestberekening versus discontoberekening

partijen omschrijven;

5.5.1

Begrippen m.b.t. contract en partijen

•

de procedure voor het tot stand komen van een verzekeringscontract beschrijven;

5.5.2

Totstandkoming van het verzekeringscontract

•

de verzekeringen indelen in verzekering van schade en verzekering van personen en deze groepen beschrijven;

5.5.3

Soorten verzekeringen

•

de typische begrippen franchise en evenredigheidsregel noemen, omschrijven en illustreren met voorbeelden;

5.5.3.1

Verzekering van schade – franchise – evenredigheidsregel

5.3.3.2

Verzekering van personen

• • •

•

• •

de opgesomde polissen beknopt analyseren in functie van de 5.5.4 algemene en bijzondere voorwaarden (risico), het al dan niet verplicht karakter, de begunstigde van het contract, het belang van de verzekering en de wijzen van eindigen van het contract; met betrekking tot de brandverzekering de verzekerde waarde 5.5.4.1 duiden aan de hand van de polis; 5.5.4.2 met betrekking tot de BA-motorrijtuigenverzekering eventuele bijkomende verzekeringen noemen en het belang aanduiden,

Steunmaatregelen bij specifieke financieringsvormen Risico's bij het opnemen en toestaan van krediet

Verzekeringen

(Beknopte) studie van polissen – enkele algemene en de bijzondere voorwaarden (risico) – het (niet)verplicht karakter – de begunstigde – het belang – het einde Brandverzekering – verzekerde waarde BA-motorrijtuigen – Eventuele bijkomende verzekering(en) – Aanrijdingsformulier


Decr. Nr.

14


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen alsook een aanrijdingsformulier invullen;

5.5.4.3

BA-familie

5.5.4.4

Levensverzekering

5.5.4.5

Rechtsbijstandsverzekering

•

de rechten en plichten van de partijen omschrijven;

•

het belang van de verzekerde zaak in een verzekeringscontract 5.5.5 duiden; 5.5.6 het bestaan van speciale organismen m.b.t. verzekeringen toelichten. 5.5.7

•

6 •

het commercieel beleid als onderdeel van de algemene doelstellingen van de onderneming situeren;

•

het begrip marketing omschrijven en de evolutie (vroeger versus nu) weergeven;

•

het marktonderzoek begripsmatig omschrijven en het nut verklaren als middel om informatie in te winnen o.a. over de klant, de concurrentie en de verkoopsmogelijkheden;

•

de vereisten en de werkwijzen nodig voor een betrouwbaar marktonderzoek aantonen en bespreken;

•

het belang van de SWOT-analyse als onderdeel van het marketing-beleid aantonen via een eenvoudige gevalstudie;

•

het begrip, de voordelen, de vormen en de gevolgen van marktsegmentatie omschrijven en illustreren;

Rechten en plichten van de partijen Belang van de verzekerde zaak Speciale organismen m.b.t. verzekeringen

6 6.1

Commerciële invalshoek Het commercieel beleid – Doel van de onderneming

6.2

Marketing – begrip – evolutie

6.3

Het marktonderzoek

6.3.1

Begrip

6.3.2

Nut – informatie over o.a. klant, concurrent, verkoop

6.3.3

Vereisten

6.3.4

Werkwijze

6.3.5

SWOT-analyse – eenvoudige gevalstudie

6.4

Marktsegmentatie

6.4.1

Begrip

6.4.2

Vormen van marktsegmentatie

6.4.3

Voordelen

6.4.4

Gevolgen


Decr. Nr.

15


LEERINHOUDEN


•

•

de betekenis van de 5 marketing-mix-instrumenten toelichten a.h.v. concrete voorbeelden;

verkoop- en telefoongesprekken voeren.

7 •

•

de belangrijkste sociale rechten en verplichtingen opsommen van de zelfstandigen (in hoofd- of bijberoep), helpers, echtgeno(o)t(e)-help(st)er; beschrijven welke diensten een sociale verzekeringsmaatschappij kan vervullen;

6.5

Marketing-mix: de 5 P’s

6.5.1

Product (vorm, verpakking, merk, waarborg en service, kwaliteit, assortiment, levenscyclus van een product)

6.5.2

Prijs (prijszetting van nieuwe producten, andere aspecten van de prijspolitiek)

6.5.3

Promotie (reclame, persoonlijke verkoop, verkoopbevordering)

6.5.4

Plaats (fysieke distributie, afzetwegen)

6.5.5

Personeel (selectie, motivatie, opleiding, verloning)

6.6

Verkoop- en telefoongesprekken

7

Sociale invalshoek

7.1

Sociale rechten en verplichtingen

7.1.1

Zelfstandige in hoofdberoep

7.1.2

Zelfstandige in bijberoep

7.1.3

Helper

•

de belangrijkste elementen van het sociaal statuut van een bediende/arbeider situeren ten opzichte van een zelfstandige;

7.1.4

Echtgeno(o)t(e) – help(st)er

7.2

Sociale verzekeringsmaatschappij

•

inzien waarvoor men beroep kan doen op een sociaal secretariaat;

7.3

Sociaal statuut van de bediende/arbeider versus de zelfstandige

•

beschrijven dat er steunmaatregelen kunnen zijn bij de 7.4 aanwerving van personeel, deze steunmaatregelen terugvinden 7.5 door middel van internet.

Adviesmogelijkheden sociale secretariaten Steunmaatregelen bij aanwerving


Decr. Nr.

16


LEERINHOUDEN


8

Fiscale invalshoek

•

het fiscaal statuut van de zelfstandige schematisch vergelijken met dat van een loonen weddetrekkende;

8.1

Schematische vergelijking van de zelfstandige met de loonen weddetrekkende

•

de voornaamste rechten en plichten van een zelfstandige in hoofd- en bijberoep aangeven;

8.2

Rechten en plichten in hoofd- en bijberoep – essentie

•

het principe van de voorafbetalingen en voorheffingen toelichten;

8.3

Voorafbetalingen - Voorheffingen

8.4

Belastingaangifte

•

een eenvoudige belastingsaangifte ontleden en invullen aan de 8.5 hand van boekhoudkundige documenten;

Fiscaal raadgever - diensten

•

aangeven welke diensten een fiscaal raadgever kan vervullen

8.6

Fiscaal computerprogramma

•

werken met een fiscaal computerprogramma, de gegevens inbrengen, berekeningen laten uitvoeren, parameters wijzigen, simulaties uitvoeren; de verschillende resultaten analyseren en vergelijken;

8.6.1

Invoer van gegevens

8.6.2

Berekening laten uitvoeren

8.6.3

Parameters wijzigen

8.6.4

Simulatie laten uitvoeren

8.6.5

Analyse van de resultaten

•

internet gebruiken voor het opzoeken van actuele informatie in verband met rechten en plichten van de zelfstandige, de voorafbetalingen en andere relevante fiscale informatie


17

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING BEDRIJFSECONOMIE

Nr. 1

Pedagogisch-didactische wenken Dit leerplan laat toe dat de leerlingen het getuigschrift van bedrijfsbeheer behalen. Alle elementen uit de omzendbrief SO44 werden verwerkt. Het moet niet de bedoeling zijn al te diep op de leerstofitems in te gaan. Om de motivatie bij de leerlingen te verhogen kan de leerstof toegespitst worden op het beroepenveld waarop de studierichting voorbereidt. Om dezelfde reden kan de leerstof eventueel aangebracht worden via gevallenstudies, gerichte didactische uitstappen of via gastsprekers. Er dient vooral veel aandacht besteed te worden aan het kunnen opzoeken van informatie door de leerlingen. Het vak leent zich voor zelfstandig leren via erg gerichte opdrachten. Deze wenken zijn eveneens van toepassing op de overige leerstofitems.

2

Het volstaat om een beknopte vergelijking te maken tussen de verschillende vennootschapsvormen en de eenmanszaak.

3

De verschillende contracten worden best aangebracht met behulp van concreet materiaal. De leerstof dient praktisch aangebracht te worden. Ook hier kan heel wat informatie door de leerlingen zelf gevonden worden. De leraar begeleidt hen daarbij.

4

Dit is wel het omvangrijkste hoofdstuk. Het kan niet de bedoeling zijn om van de leerlingen volleerde boekhouders te maken. Daarvoor is het programma en de beschikbare tijd trouwens te beperkt. De leraar streeft ernaar dat de leerlingen een basiskennis verwerven. Hij maakt ze vertrouwd met een boekhoudpakket via eenvoudige oefeningen m.b.t. vooral aankopen, verkopen en betalingen. De vereenvoudigde boekhouding wordt aangebracht via een monografie. Het staat de leraar vrij om deze opgave ook te gebruiken voor het dubbel boekhouden. In samenwerking met de leraar(s) informatica kunnen elementen van de leerstof geïntegreerd worden in informaticatoepassingen (bv. intrestberekeningen, kostprijsberekeningen, klanten- en leveranciersbestanden, PC-banking, gegevens op het internet te zoeken, enz.) De BTW-wetgeving wordt zo concreet en praktisch mogelijk behandeld. Niet alle documenten moeten door de leerlingen zelf ingevuld worden. Ze kunnen er ook kennis mee maken door vooraf ingevulde exemplaren te analyseren.

5

De financiële invalshoek laat toe om de aandacht toe te spitsen op de moderne, elektronische betaalsystemen en de belangrijkste kredietvormen. De praktijkgerichte benadering geeft een meerwaarde aan de opleiding. De verzekeringen worden aangebracht via realistische polissen. Het is niet de bedoeling dat deze polissen in hun geheel gelezen worden. De leraar mag zich beperken tot de aangegeven items. De verzekering BA-motorrijtuigen kan naast de brandverzekering de basis vormen van de studie. Er wordt tevens verwezen naar enkele organismen met betrekking tot verzekeringen: Waarborgfondsen, CIA, BVVO).

Timing

TSO – 3de graad – optie Informaticabeheer TV Toegepaste economie (1ste jaar: 2 lestijden/week, 2de jaar: 2 lestijden/week) Nr. 6

Pedagogisch-didactische wenken Via de commerciële invalshoek maken de leerlingen kennis met enkele marketingaspecten. Het marktonderzoek neemt hier een centrale plaats in en zou opgenomen kunnen worden in de GIP. De 5P's kunnen weer benaderd worden vertrekkend vanuit een concreet product. Het item verkoop- en telefoongesprekken kan aangepakt worden in samenwerking met de leraars talen.

7

In dit hoofdstuk wordt de vergelijking gemaakt tussen een loopbaan als bediende en die van zelfstandige ondernemer. De leraar zal wijzen op de adviesmogelijkheden van sociale verzekeringsmaatschappijen en sociale seretariaten.

8

Opnieuw een item dat zeer praktisch dient benaderd te worden. De software kan weer toegepast worden in samenwerking met de leraar(s) informatica. Het is echter wenselijk dat deze leerlingen ook in het vaklokaal de beschikking hebben over minstens enkele computers

18

Timing


19

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: •

Codex

•

ARAB

•

AREI

•

Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: •

de uitrusting en inrichting van de lokalen;

•

de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: •

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn;

•

alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen;

•

de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

•

de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

Inzake materiële elementen is er een uitgerust leslokaal met bord, prikbord, kast (voor documentatie en tijdschriften) en overheadprojector. Daarnaast voorziet men een verscheidenheid aan documenten i.v.m. leerstofitems, een leerboek, werkschrift of cursus en een rekenmachine. De leerlingen leggen tevens een documentatiemap aan met praktische informatie m.b.t. hun toekomstig beroep. De leerlingen hebben toegang tot een informaticalokaal met internetaansluiting.

EVALUATIE Toetsen Per rapportperiode: minstens een tweetal bondige (niet noodzakelijk aangekondigde) toetsen van minder dan 15 minuten en één of twee herhalingstoets(en) van maximum 1 lesuur. De leraar toetst regelmatig mondeling als controle en herhalingselement of als aanknoping bij de nieuwe les. Het staat de leraar vrij om klastaken te geven, terwijl huistaken de vorm aannemen van opzoekingswerk of het verder afwerken van toepassingen of opdrachten. Het taxonomisch niveau in de evaluatie dient uitdrukkelijk bewaakt te worden. In aansluiting op het Pedagogisch Project wordt van de leerlingen verwacht dat zij de vermelde attitudes ontwikkelen en/of nastreven. De zelfstandige opdracht dient zowel proces- als productgericht te worden geëvalueerd. De tekorten inzake kennis, inzicht en vaardigheden t.a.v. bepaalde leerstofitems dienen gedurende het schooljaar deskundig te worden geremedieerd. GIP De GIP wordt georganiseerd in overleg met het lerarenteam van de studierichting in het tweede jaar van de derde graad. Ze evalueert het geheel van de kennis, vaardigheden en attitudes gericht op de beroepspraktijk. De vakken van het fundamenteel gedeelte komen geïntegreerd aan bod. Vormelijk is er de keuze tussen een project en een eindwerk. De uitwerking geschiedt op basis van de richtlijnen die op dat ogenblik van kracht zijn.


20

BIBLIOGRAFIE Boeken Boeken m.b.t. specifieke leerstofitems worden o.a. gevonden via de hieronder vermelde websites. Snyers, H. en Verberckt, F., Bedrijfsbeheer, De Sikkel (Uitgeverij De Boeck) Debbaut, D., De Troyer, W. en Van Hauwermeiren, D., Bedrijfsbeheer, Novum Smekens, K. en Van Caer, F., Bedrijfsbeheer, Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij (Uitg. De Boeck) Van Elsen, W., Bedrijfsbeheer – Dossier 54, Uitgeverij Den Arend Snyers, H., Het HORECA-bedrijf, De Sikkel (Uitgeverij De Boeck) ROMBOUTS, G., VERBERCKT, F., Didactiek van de handels- en economische wetenschappen De Sikkel, Oostmalle, 1996. VAN DEN BROECK, N. en GEUENS, P., Optimum 2.1 Leer-werkboek boekhouden en handelseconomie De Sikkel, Oostmalle, 2000. VAN DEN BROECK, N. en GEUENS, P., Optimum 2.2 Leerboek en werkboek boekhouden en handelseconomie De Sikkel, Oostmalle, 2000. MASSY , M en SCHEEFHALS, T., Optimum Boekhouden vandaag (didactisch boekhoudpakket), Oostmalle, De Sikkel, 2001. VANINGELGEM L., Flitsend boekhouden (didactisch boekhoudpakket), Wolters-Plantyn-Novum. LENAERT, H., Economische Zaken, , Van In, Lier VAN ROMPAY, M. e.a., Consumenten en producentengedrag, Standaarduitgeverij, Antwerpen VAN DER ELST, R. e.a., Algemeen Boekhouden 2.2, Standaarduitgeverij, Antwerpen BELLON, L. en SCHELLENS, L., ECU 1 en 2 Novum, Deurne.

TSO – 3de graad – optie Informaticabeheer TV Toegepaste economie (1ste jaar: 2 lestijden/week, 2de jaar: 2 lestijden/week) Budget en Recht - Test Aankoop Trefpunt Economie, Ministerie van Economische Zaken Het stond in de tijd, Financieel Economische Tijd (FET) - Jaaroverzicht, FET De kranten De standaard, De Morgen, Het Laatste Nieuws, Het Volk, Het Nieuwsblad, e.a De tijdschriften Knack, Trends Premium, Centrum voor Informatie in Assuranties (CIA), de Meeûsplantsoen 29, 1040 Brussel Kroniek voor het Economisch onderwijs, Standaarduitgeverij, Belgiëlei 147a, 2018 Antwerpen Statistische publicaties NIS en Nationale Bank van België, Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel Blikopener, leerlingentijdschrift N.V. Keesing, Keesinglaan 2-20 , 2100 Deurne, tel. (03)36 05 300. Didacta, Brussel, Departement didactiek EHSAL Stormstraat 2, 1000 Brussel, tel. (02)210 16 31. Economische didactiek IDEA/UFSIA, Antwerpen. Info Economie UG, Hoveniersberg 4, 9000 Gent, tel. (09)264 35 33. Macro Micro Tijdschrift van de Vereniging van Leraren in de Economische Wetenschappen (VLEW) Tijdschriften ZO Magazine – Het KMO-tijdschrift van de Unie van Zelfstandige Ondernemers Distributie vandaag – Belgisch Comité voor de Distributie

21

TSO – 3de graad – optie Informaticabeheer TV Toegepaste economie (1ste jaar: 2 lestijden/week, 2de jaar: 2 lestijden/week) Websites Unizo www.startersservice.be/ Webgids voor accountancy en fiscaliteit www.taxup.com/belgie_recht Standaard Wetenschappelijke Uitgeverij (+ MIM) www.standaardedu.com/educatief/pagina.asp?metnaam=standaardeducatief Uitgeverij De Sikkel www.desikkel.be Uitgeverij De Boeck (= Standaard Wetenschappelijke uitgeverij + De Sikkel) www.deboeck.be Uitgeverij Kluwer www.kluwer.nl Uitgeverij Den Arend www.denarend.be Gemeenschapsonderwijs www.rago.be Vereniging van Leraren in de Economische Wetenschappen www.vlew.be Nederlandse vereniging voor leraren in de economische wetenschappen www.vecon.nl Vlaams Economisch verbond www.vev.be VDAB www.vdab.be KBC www.kbc.be

22


Fortis www.fortis.be Dexia www.dexia.be Belgische Vereniging van Banken www.abb-bvb.be/gen/nl Nuttige adressen www.batimonde.be/particulier/adres_vl.htm Beroepsvereniging der Verzekeringsondernemingen www.bvvo.be Economielokaal van de digitale school www.digischool.nl/ec/eclok.htm Internetverwijzingen (op website van het Gemeenschapsonderwijs) www.gemeenschapsonderwijs.be/subpage_startpagina/bibliotheek/Url/index.htm UNIZO – Unie van Zelfstandige Ondernemers www.unizo.be De digitheek – Links voor leraren en leerlingen www.digitheek.f2s.com/index.htm Belgisch Instituut voor Normalisatie (BIN) www.bin.be Belgisch comité voor de Distributie www.cbd-bcd.be Het Belgisch Staatsblad http://212.190.77.115/cgi/welcome.pl Ministerie van Economische Zaken – Vademecum voor de beginnende ondernemer http://mineco.fgov.be/redir.asp?loc=/enterprises/vademecum/home_nl.htm

23

SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Recommend Documents