SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

BSO

Graad:

derde graad

Jaar:

derde leerjaar

FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Optie(s):

Naamloos jaar (harde sector)

Vak(ken):

TV Autotechniek en/of bouw en/of carrosserie en/of elektriciteit en/of grafische technieken en/of hout en/of mechanica en/of publiciteitstekenen en/of sanitair en/of schilderen en decoratie

Leerplannummer:

2002/375 (nieuw)

Nummer Inspectie:

2003 / 66 // 1 / N / SG / 1 /III7 / / D/

2 lt/w

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 1 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week)

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................3 TV Autotechniek .............................................................................................................................3 TV Bouw.........................................................................................................................................3 TV Carrosserie ...............................................................................................................................3 TV Elektriciteit ................................................................................................................................3 TV Grafische technieken................................................................................................................4 TV Hout ..........................................................................................................................................4 TV Mechanica ................................................................................................................................4 TV Publiciteitstekenen....................................................................................................................4 TV Sanitair/centrale verwarming ....................................................................................................4 TV Schilderen en decoratie............................................................................................................5 Beginsituatie .............................................................................................................................................6 TV Autotechniek .............................................................................................................................6 TV Bouw.........................................................................................................................................6 TV Carrosserie ...............................................................................................................................6 TV Elektriciteit ................................................................................................................................7 TV Grafische technieken................................................................................................................7 TV Hout ..........................................................................................................................................7 TV Mechanica ................................................................................................................................7 TV Publiciteitstekenen....................................................................................................................8 TV Sanitair/centrale verwarming ....................................................................................................8 TV Schilderen en decoratie............................................................................................................8 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................9 TV Autotechniek .............................................................................................................................9 TV Bouw...................................................................................................................................... 10 TV Carrosserie ............................................................................................................................ 10 TV Elektriciteit ............................................................................................................................. 11 TV Grafische technieken............................................................................................................. 12 TV Hout ....................................................................................................................................... 12 TV Mechanica ............................................................................................................................. 13 TV Publiciteitstekenen................................................................................................................. 13 TV Sanitair/centrale verwarming ................................................................................................. 14 TV Schilderen en decoratie......................................................................................................... 15 Leerplandoelstellingen / leerinhouden................................................................................................... 16 TV Autotechniek .......................................................................................................................... 16 TV Bouw...................................................................................................................................... 21 TV Carrosserie ............................................................................................................................ 24 TV Elektriciteit ............................................................................................................................. 27 TV Grafische technieken............................................................................................................. 30 TV Hout ....................................................................................................................................... 32 TV Mechanica ............................................................................................................................. 35 TV Publiciteitstekenen................................................................................................................. 39 TV Sanitair/centrale verwarming ................................................................................................. 41 TV Schilderen en decoratie......................................................................................................... 46

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 2 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Pedagogisch-didactische wenken en timing ......................................................................................... 49 TV Autotechniek .......................................................................................................................... 49 TV Bouw...................................................................................................................................... 50 TV Carrosserie ............................................................................................................................ 51 TV Elektriciteit ............................................................................................................................. 52 TV Grafische technieken............................................................................................................. 52 TV Hout ....................................................................................................................................... 52 TV Mechanica ............................................................................................................................. 54 TV Publiciteitstekenen................................................................................................................. 55 TV Sanitair/centrale verwarming ................................................................................................. 55 TV Schilderen en decoratie......................................................................................................... 56 Minimale materiële vereisten................................................................................................................. 58 TV Autotechniek .......................................................................................................................... 58 TV Bouw...................................................................................................................................... 58 TV Carrosserie ............................................................................................................................ 58 TV Elektriciteit ............................................................................................................................. 59 TV Grafische technieken............................................................................................................. 59 TV Hout ....................................................................................................................................... 59 TV Mechanica ............................................................................................................................. 59 TV Publiciteitstekenen................................................................................................................. 60 TV Sanitair/centrale verwarming ................................................................................................. 60 TV Schilderen en decoratie......................................................................................................... 60 Evaluatie ................................................................................................................................................ 61 Bibliografie ............................................................................................................................................. 62 TV Autotechniek .......................................................................................................................... 62 TV Bouw...................................................................................................................................... 63 TV Carrosserie ............................................................................................................................ 64 TV Elektriciteit ............................................................................................................................. 65 TV Grafische technieken............................................................................................................. 66 TV Hout ....................................................................................................................................... 66 TV Mechanica ............................................................................................................................. 68 TV Publiciteitstekenen................................................................................................................. 70 TV Sanitair/centrale verwarming ................................................................................................. 70 TV Schilderen en decoratie......................................................................................................... 71


VISIE TOELICHTING BIJ DE LESSENTABEL Zowel bij TV, PV Praktijk als PV Stages worden verschillende vakbenamingen aangegeven. Deze vakbenamingen stemmen overeen met verschillende modules in de leerplannen. Het is de bedoeling dat de school die modules inricht die aansluiten bij de vooropleiding van de leerlingen. Bijvoorbeeld: de leerlingen binnen het naamloos jaar met een vooropleiding hout volgen de modules TV, PV Praktijk en PV Stages Hout, terwijl de leerlingen met een vooropleiding elektriciteit de modules TV, PV Praktijk en PV Stages Elektriciteit.

TV AUTOTECHNIEK Van de leerlingen wordt verwacht dat zij op het einde van het naamloos leerjaar een goede en vooral praktisch gerichte kennis hebben van hun specifieke opleiding. De leerling zal in de eerste fase vooral ingezet worden om het onderhoud aan een wagen uit te voeren en kleine herstellingen onder begeleiding van de mecanicien te realiseren. De theorie zal gegeven wordt in functie van datgene wat de leerling nodig heeft bij het uitvoeren van de diverse praktijkoefeningen. Zo kan de theorie geïntegreerd aangeboden worden met het PV vak. Het kan zeker niet de bedoeling zijn om formules te bewijzen of te laten memoriseren. Van de leerling wordt enkel verwacht dat zij/hij de formules (waar zij/hij steeds moet over kunnen beschikken) in oefeningen kan gebruiken.

TV BOUW In het technisch vak bouw wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen, gereedschappen en machines moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.

TV CARROSSERIE Elk onderwijs, ook het beroepsonderwijs, wil drie algemene doelstellingen nastreven: • • •

het bieden van mogelijkheden tot brede persoonlijkheidsontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep.

Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk goed onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend. Kennis, vaardigheden en attitudes zullen evenwichtig nagestreefd worden. Ook al zijn de cognitieve elementen gemakkelijker te meten, toch moet in het beroepsonderwijs de aandacht prioritair gaan naar het verwerven van vaardigheden en attitudes, waarbij de cognitieve doelstellingen als ondersteuning gebruikt worden.

TV ELEKTRICITEIT In het technisch vak elektriciteit wordt aan de leerling de nodige ondersteunende kennis bijgebracht om te kunnen omgaan met elektrische schema’s in een specifiek vakgebied.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 4 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) De verschillende leerinhouden krijgen hierbij een invulling afhankelijk van de optie die de leerling in het 1ste en in het 2de leerjaar van de derde graad volgde.

TV GRAFISCHE TECHNIEKEN In het technisch vak grafische technieken wordt aan de leerling de nodige ondersteunende kennis bijgebracht om te kunnen omgaan met grafische processen in een specifiek vakgebied. De verschillende leerinhouden krijgen hierbij een invulling afhankelijk van de optie die de leerling in het 1e en in het 2e leerjaar van de derde graad volgde.

TV HOUT In het technisch vak hout wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen, gereedschappen en machines moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.

TV MECHANICA Door middel van het technisch vak mechanica/autotechniek verwerven de leerlingen bijkomende ondersteunende kennis voor het vak praktijk mechanica/autotechniek. De verschillende leerinhouden krijgen hierbij een concrete invulling afhankelijk van de optie die de leerling in het 1e en in het 2e jaar van de derde graad volgde.

TV PUBLICITEITSTEKENEN In het technisch vak publiciteitstekenen wordt aan de leerling de nodige ondersteunende kennis bijgebracht om te kunnen omgaan met publicitaire processen in een specifiek vakgebied. De verschillende leerinhouden krijgen hierbij een invulling afhankelijk van de optie die de leerling in het 1e en in het 2e leerjaar van de derde graad volgde.

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING In het technisch vak sanitair wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen, gereedschappen en machines moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.


TV SCHILDEREN EN DECORATIE In het technisch vak schilderen en decoratie wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen en gereedschappen moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Het aanleren van een aantal restauratietechnieken zal hier vooral aan bod komen. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.


BEGINSITUATIE TV AUTOTECHNIEK De leerlingen komen uit tweede jaar van de derde graad BSO Auto, die een basis voorbereiding is op deze studierichting. De vooropleiding in de autotechnieken steunt tevens op kennis van de leerlingen die zij op het gebied van autotechnieken reeds verworven hebben vanuit hun eigen ervaringswereld en hun persoonlijke interesse. Hieronder is de beginsituatie in de 3e graad vanuit de drie hoeken weergegeven. Cognitief •

De specifieke opleiding steunt op kennis en vaardigheden die in het 1e en 2e jaar van de 3e graad tot stand kwamen. Er mag gesproken worden van een heterogene situatie en de aanpak op cognitief gebied moet daarop afgestemd worden. • Iedere leerling moet anderzijds de beste kansen krijgen, afgestemd op zijn eigen kunnen, zijn dynamiek en zijn aspiraties. De aanpak moet zodanig gedifferentieerd zijn dat er ook individuele toppers zijn in vorming en opleiding. Psychomotorisch •

Het is normaal dat er op psychomotorisch gebied een grote verscheidenheid is. Daarom zou het totaal verkeerd zijn eenzelfde kunnen, eenzelfde ritme en eenzelfde tempo te eisen van alle leerlingen. De stelregel moet zijn dat de activiteiten zo verdeeld worden dat iedere zijn eigen “maximum kunnen” zo dicht mogelijk benadert en dit dan ook succesvol ervaart.

Affectief •

• •

Bij de aanvang van het 3e leerjaar van de 3e graad is de beroepsleerling heel wat rijper dan in het 1ste leerjaar van de 3e graad. Het speelse, het nukkige en het dwars zijn zijn meestal verdwenen als meest opvallende karaktertrek. Toch moet de leerling affectief nog kunnen doorgroeien in een daartoe geëigende situatie. Naast de technisch-opleidende functie heeft de werkplaats nog een belangrijke opvoedende dimensie als ruimte waar gevoel, karakter en temperament kunnen worden getoond, weerspiegeld en gemeten. De leerling moet zichzelf kunnen situeren en evalueren op gebied van zelfvertrouwen, kritische zin en in zijn verhouding tot de buitenwereld. Hij moet zich eveneens ten opzichte van de groep kunnen situeren op het gebied van realiteitszin en sociale participatie.

TV BOUW De beginsituatie kan verschillend zijn afhankelijk van de vooropleiding die de leerling volgde (ruwbouw, ruwbouwafwerking, enz.). Het is dan aangewezen om door middel van differentiatie de theoretische vakken een aanvulling te geven zodoende dat alle leerlingen op één en hetzelfde niveau komen. De heterogeniteit binnen de groep kan sterk uitgesproken zijn aangezien mogelijk ook leerlingen uit andere scholen/vooropleidingen overkomen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten.

TV CARROSSERIE De meeste leerlingen komen uit een derde graad van het BSO carrosserie. Dit leerplan bouwt verder op deze leerplannen. Uiteraard zal de leraar zich vergewissen van de vooropleiding van alle leerlingen en daarbij zonodig bijsturingen inlassen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 7 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Waar er in de derde graad meer aan basistechnieken carrosserie werd geoefend, zal men in dit derde leerjaar van de derde graad zich verder vervolmaken in herstellingen en speciale problemen van de wagen. Bij de start van het leerjaar moeten gedifferentieerde oefeningen gepland worden om zich van het uiteenlopend niveau van de leerlingen te vergewissen.

TV ELEKTRICITEIT De leerling kreeg tijdens de vorige leerjaren minstens gedurende 1 lestijd/week het technisch vak elektriciteit. Er kan echter verwacht worden dat de voorkennis van de leerlingen heel verschillend kan zijn, waardoor het aangewezen is om meteen, bij het begin van het schooljaar, de voorkennis van de leerlingen te testen. Eventuele verschillen qua beginsituatie (en interesses) zullen opgevangen worden door differentiatie binnen de groep.

TV GRAFISCHE TECHNIEKEN De leerling kreeg tijdens de vorige leerjaren minstens een technische instructie in het technisch vakgebied grafische of eventueel publiciteit. Er kan echter verwacht worden dat de voorkennis van de leerlingen heel verschillend kan zijn, waardoor het aangewezen is om meteen, bij het begin van het schooljaar, de voorkennis van de leerlingen te testen. Eventuele verschillen qua beginsituatie (en interesses) zullen opgevangen worden door differentiatie binnen de groep.

TV HOUT De leerlingen hebben in de derde graad houtbewerking een brede theoretische basis genoten waarop men verder bouwt. De heterogeniteit binnen de groep kan sterk uitgesproken zijn aangezien mogelijk ook leerlingen uit andere scholen/vooropleidingen overkomen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten.

TV MECHANICA De beginsituatie kan heel verschillend zijn afhankelijk van de vooropleiding die de leerling volgde. Het is aangewezen om door middel van differentiatie de leerstof zodanig in te vullen dat ze aansluit bij de vooropleiding van de leerling. Aangepaste vooropleidingen zijn de opties • • • •

auto, carrosserie, lassen-constructie, werktuigmachines.


TV PUBLICITEITSTEKENEN De leerling kreeg tijdens de vorige leerjaren minstens een technische instructie in het technisch vakgebied publiciteit of eventueel in het grafische. Er kan echter verwacht worden dat de voorkennis van de leerlingen heel verschillend kan zijn, waardoor het aangewezen is om meteen, bij het begin van het schooljaar, de voorkennis van de leerlingen te testen. Eventuele verschillen qua beginsituatie (en interesses) zullen opgevangen worden door differentiatie binnen de groep.

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING De leerlingen hebben in de derde graad sanitair een brede theoretische basis genoten waarop men verder bouwt. De heterogeniteit binnen de groep kan sterk uitgesproken zijn aangezien mogelijk ook leerlingen uit andere scholen/vooropleidingen overkomen. Het is dan aangewezen om door middel van differentiatie de theoretische vakken een aanvulling te geven zodoende dat alle leerlingen op één en hetzelfde niveau komen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten.

TV SCHILDEREN EN DECORATIE De leerlingen volgden normaal in de derde graad de optie Schilderwerk en decoratie. Het is echter aangewezen dat bij het begin van het schooljaar wordt nagegaan welk niveau en leerplandoelstellingen werden bereikt en welke uitbreidingsleerstof is gezien. Het is dan aangewezen om door middel van differentiatie de theoretische vakken een aanvulling te geven zodoende dat alle leerlingen op één en hetzelfde niveau komen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten.


ALGEMENE DOELSTELLINGEN TV AUTOTECHNIEK Dit leerplan zal zich uiteraard ook inschrijven in de funderende doelstellingen van het leervak zijnde: • • • • • • • •

bewust worden dat naast vakkennis nog andere waarden noodzakelijk zijn om te komen tot een harmonisch ontwikkelde persoonlijkheid; inzien dat verantwoord handelen van individu en maatschappij noodzakelijk is voor milieuzorg; inzien dat het gebruik van materialen en de wijze waarop ze verwerkt worden afhankelijk is van hun eigenschappen; de voornaamste eigenschappen van de behandelde materialen kennen; op een adequate wijze technische hulpmiddelen kiezen en ze op een veilige manier hanteren; gericht zijn op het gebruiken van een rationele werkmethode; gericht zijn op het in acht nemen van veiligheidsvoorschriften; voorbereiden tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren enerzijds en aan het functioneren in een beroep anderzijds.

Volgende attitudes zullen tevens worden benadrukt: • • •

wilskracht en zelfstandigheid bij het zoeken naar oplossingen; orde, zorg en werken in teamverband; zin voor rendabiliteit en het verkeer in het algemeen.

Een communicatieve interactie tussen leraar en leerlingen onderling bevordert inzicht, verduidelijkt en verfijnt de denkprocessen en noopt de leerling tot reflectie over zijn denkproces. Daardoor leert de leerling zijn handelen kritisch analyseren, wordt hij minder afhankelijk van anderen en wordt zijn denken meer planmatig en meer flexibel. De afgestudeerde zal dus moeten voldoen aan de vereisten en vaardigheden eigen aan de functie mecanicien. Beroepshoudingen In een volgend overzicht geven we de beroepshoudingen weer die voor het beroep van mecanicien personen- en lichte bedrijfswagen tot 3,5 ton van bijzonder belang zijn. Kwaliteitsbewustzijn Zich ervan bewust zijn dat de kwaliteit van het werk samenhangt met de veiligheid. Slecht uitgevoerde opdrachten kunnen levensgevaarlijke gevolgen hebben. Zin voor verantwoordelijkheid Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. Het oordeelkundig plaatsen van gereedschap voorkomt ongevallen en laat efficiënt werken toe. Goed onderhouden voertuigen verkleinen de risico’s op ongevallen op de weg en zorgen voor tevreden klanten. Zin voor samenwerking Bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. Leerbereidheid Bereid zijn om evoluties en nieuwe technologieën in de sector te volgen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 10 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Contextgegevens De beginnende mecanicien werkt in een garage onder de verantwoordelijkheid van een technicus. De auto zorgt er als vervoermiddel bij uitstek voor dat gebruikers zich comfortabel en veilig kunnen verplaatsen. De technologie in de auto evolueert met hoge snelheid. Het werk van automecaniciens zal in steeds toenemende mate door allerlei elektrische en elektronische aspecten worden beheerst. Aangezien klanten steeds mondiger worden hecht de sector uitermate veel belang aan professionalisme en een uitstekende dienstverlening. Klantvriendelijkheid is trouwens ook een troef om nieuwe klanten aan te trekken. Ook daarbij is voor de automecanicien een rol weggelegd. In de autosector is e-commerce een nieuw en belangrijk fenomeen. Verschillende aspecten van de elektronische handel zullen het werk van de mecanicien in de toekomst sterk beïnvloeden.

TV BOUW Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de bouwsector; de bedrijfseconomische en informaticavaardigheden verder verdiepen; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; kunnen omgaan met een éénvoudig CAD-programma. bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •

Kwaliteitsbewustzijn:

•

Verantwoordelijkheidszin:

•

Zin voor samenwerking:

•

Leergierig zijn:

•

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Milieubewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op het beschermen van het milieu.

TV CARROSSERIE Met betrekking tot attitudes • • • • • •

Kwaliteitszorg en zin voor nauwkeurigheid nastreven. Kritisch ingesteld zijn ten opzichte van het eigen werk. Verantwoordelijkheidszin betrachten bij het afleveren van het werk op school. Economisch verantwoord omgaan met materialen. Bewust veiligheidsbevorderend en preventief optreden. Zin voor samenwerking aan de dag leggen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 11 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) •

Groeien naar zelfstandigheid, zodat de leraar slechts ondersteunend moet optreden.

Met betrekking tot vaardigheden en kennis • • • • • • • •

Zelfstandig kunnen werken naar een tekening of schema. Eenvoudige technische handelingen kunnen uitvoeren. De eigen werkpost kunnen inrichten. Oordeelkundig monteren, demonteren en afstellen van mechanische constructies en elektrische installaties. Werken kunnen uitvoeren waarvoor duidelijke informatie of een verantwoorde werkmethode wordt gegeven. Inzicht hebben in het te kiezen materiaal voor een bepaald doel. Inzicht hebben in de werking en het doel van mechanische en elektrische componenten. Op het einde van dit derde leerjaar van de derde graad een veelomvattende praktische kennis bezitten; deze praktische kennis moet worden ondersteund door een minimum aan beroepsgerichte theoretische kennis.

Veiligheid/gezondheid/hygiëne – milieubewustzijn • •

In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden. Gevaarssymbolen interpreteren.

TV ELEKTRICITEIT Van de leerlingen wordt verwacht dat zij •

in staat zijn om te gaan met het schema van een elektrische installatie dat binnen een bepaald vakgebied gebruikt wordt (bijvoorbeeld auto, automatisatie, bouw, werktuigmachines, …) met als doel relatief eenvoudige fouten op te sporen en te herstellen;

•

aandacht besteden aan de oorzaak van de fout;

•

eventueel voorstellen tot aanpassing kunnen formuleren om die fouten in de toekomst te vermijden;

•

bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid;

•

kunnen omgaan met een eenvoudig CAD-programma.

Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voor zover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •


•


•


•

Leergierig zijn:

•

Welzijnsbewustzijn

•

Milieubewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne. actief en pro-actief gericht zijn op het beschermen van het milieu.


TV GRAFISCHE TECHNIEKEN Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technisch • • • • •

in staat zijn om te gaan met een grafische installatie die binnen een bepaald vakgebied gebruikt wordt (bijvoorbeeld offset, zeefdruk, …) met als doel typische fouten op te sporen en te herstellen; aandacht besteden aan de oorzaak van de fout; eventueel voorstellen tot aanpassing kunnen formuleren om die fouten in de toekomst te vermijden; bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid; kunnen omgaan met een grafisch CAD-programma.

Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de impact van vakgerichte attitudes. •

Creatief denken:

actief en pro-actief gericht zijn op originaliteit in de beeldvorming.

•


actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid.

•


zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt.

•


bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken.

•

Leergierig zijn:

actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen.

•

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op milieu, veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Artistiek bewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op het artistieke en esthetische concept.

TV HOUT Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de houtsector; de bedrijfseconomische en informaticavaardigheden verder verdiepen; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; kunnen omgaan met een éénvoudig CAD-programma; bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •





•


•

Leergierig zijn:

•

Welzijnsbewustzijn:

zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Milieubewustzijn:


TV MECHANICA Van de leerlingen wordt verwacht dat zij de nodige ondersteunende kennis bezitten om • • • • •

te kunnen omgaan met verschillende soorten mechanismen; te kunnen demonteren en monteren; aandacht te besteden aan de oorzaak van de fout; eventueel voorstellen tot aanpassing te kunnen formuleren om die fouten in de toekomst te vermijden; bij alle ingrepen te kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid.

Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifieke vakgebieden (voor zover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •



•



•



•

Leergierig zijn:


•

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Milieubewustzijn:


TV PUBLICITEITSTEKENEN Van de leerlingen wordt verwacht dat zij • • • • •

in staat zijn om te gaan met publicitaire technieken die binnen een bepaald vakgebied gebruikt worden (bijvoorbeeld ontwerp, zeefdruk, fotografie, …); aandacht besteden aan de oorzaak van de fout; eventueel voorstellen tot aanpassing kunnen formuleren om fouten in de toekomst te vermijden; bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid; kunnen omgaan met een grafisch CAD-programma (pixel en/of vector gestuurd).

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 14 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de impact van vakgerichte attitudes. •

Creatief denken:

actief en pro-actief gericht zijn op originaliteit in de beeldvorming.

•



•



•



•

Leergierig zijn:


•

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op milieu, veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Artistiek bewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op het artistiek en esthetische concept.

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING Van de leerlingen wordt verwacht dat zij in staat zijn om het schema van een elektrische sanitaire installatie na te gaan dat binnen een bepaald vakgebied gebruikt wordt (automatisatie, bouw …) met als doel relatief eenvoudige fouten op te sporen en te herstellen; aandacht besteden aan de oorzaak van de fout; eventueel voorstellen tot aanpassing kunnen formuleren om die fouten in de toekomst te vermijden; technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de sector; de bedrijfseconomische en informaticavaardigheden verder verdiepen; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; kunnen omgaan met een eenvoudig CAD-programma; bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •


•


•


•

Leergierig zijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen.


Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Milieubewustzijn:


TV SCHILDEREN EN DECORATIE Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de sector; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. •


•


•


•

Leergierig zijn:

•

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

•

Milieubewustzijn:


BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week)

16

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN TV AUTOTECHNIEK Technologie autotechniek Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1 1.1

tekeningen lezen waarin diverse onderdelen voorkomen.

1

Basisbegrippen

1.1

Basisvaardigheden tekenen (integreren tijdens de opdrachten)

1.2

Periodiek onderhoud

1.3

Groot onderhoud

2

Basisbegrippen motortechnieken

eenvoudige tweedimensionale grafieken lezen en zelf samenstellen. 1.2

het gebruik van het onderhoudsboekje analyseren. gegevens opzoeken en bijhouden via ICT toepassingen. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten en toepassen.

1.3

de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten en toepassen.

2 2.1

de hoofdsystemen herkennen van het voertuig en de samenhang ervan toelichten.

2.1

Kennen van systemen in het voertuig

2.2

de werking van een traditionele dieselmotor (atmosferisch) en turbo dieselmotoren met directe inspuiting en common rail of pompverstuivers verklaren en de specifieke delen herkennen.

2.2

Dieselsysteem kennen en omgaan met dieselmotoren

3

Motorhoofdonderdelen

voorkomende gebreken bij een interkoeling toelichten. het principe van dieselmotormanagementsystemen toelichten. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten en toepassen. 3


Decr. nr.


17

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen de kenmerken en montagevoorschriften opzoeken in documentatie.

•

Zuigers met drijfstangen, cilinderkop en spuitstukken

de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten.

•

Meten van krukas met vliegwiel starterkrans

4

Klepsturingssystemen

de klepspeling opzoeken in documentatie.

4.1


de gegevens van de constructeur nagaan.

•

Afstellen van kleppen

defecten bij opspansystemen voor riemen en kettingen herkennen.

4.2


de werkmethode om een distributiesysteem van een recente wagen te vervangen toelichten.

•

Vervangen van distributieriem

5

Brandstofsystemen

5.1

Vervangen van onderdelen uit dieselsystemen

6

Rollend gedeelte

6.1

Voertuigtechnieken aandrijflijn: uitbouwen en inbouwen van plaatkoppelingen

6.2

Voertuigtechniek remsystemen: demontage en montage van remmen

6.3

Voertuigtechniek remsystemen

4 4.1

de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten. 4.2

5 5.1

de gegevens van een directe en indirecte inspuiting opzoeken uit de informatie van de constructeur. de functie van een recente dieselinspuitpomp toelichten. een inspuitsystemen van een recente wagen herkennen. de werking van pompverstuivers toelichten. het LPG-brandstofsysteem toelichten.

6 6.1

de instelmogelijkheden omschrijven. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten.

6.2

de eigenschappen van remvloeistof opzoeken in documentatie. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten.

6.3

de werking en voorkomende gebreken van het ABS-systeem omschrijven.


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten. 6.4

de onderdelen in een automatische versnellingsbak aanduiden en benoemen.

6.4

Aandrijflijn versnellingsbak en differentieel

6.5

Wielgeleiding/veersystemen Vervangen van veerpoten en schokdempers

7

Stuurinrichting / Wielstanden

7.1

Stuurinrichting/wielstanden, meten van wielstanden

7.2

Voertuig managementsystemen

het werkingsprincipe van een automatische versnellingsbak toelichten. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten. 6.5

de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten.

7 7.1

het doel van eenvoudige uitlijnapparatuur omschrijven. de onderhoudsinstructies in het onderhoudsboekje toelichten.

7.2

het doel van voertuigmanagement omschrijven. de sensoren en actuatoren herkennen en hun doel omschrijven. de mogelijke fouten bij sensoren toelichten. de instructies van de constructeur opzoeken. een blokschema over voertuigmanagement lezen. een eenvoudige foutuitlezing interpreteren.

18


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 8

de werking, het onderhoud en de installatie van een autoaccu toelichten. de werking van het laadcircuit toelichten en de controle ervan uitvoeren. de verschillende soorten autolampen beschrijven en installeren.

9

8

Auto-elektriciteit

•

Autoaccu

•

Laadcircuit

•

Verlichting

de verschillende voertuigkringen zoals startkring, ontstekingskring en • voorverwarmingskring toelichten. • de verschillende toebehoren met elektrische aandrijving aanduiden en eenvoudige storingen verhelpen

Stroomkringen

elektrische en elektronische schema’s lezen.

Auto-elektronica

9

Toebehoren

diagnoseapparatuur aansluiten en uitlezen. de functie van rekeneenheden toelichten en situeren. de werking van elektronische ontstekingssystemen uitleggen. de verschillende sensoren gebruikt in de autotechniek beschrijven en situeren. 10

de voornaamste richtlijnen toelichten voor de belangrijkste stoffen die 10 in de werkplaats worden gebruikt en direct gevaar voor de gezondheid opleveren. de codering op de verpakking van gevaarlijke stoffen verklaren en herkennen. de persoonlijke beschermingsmaatregelen toelichten. de specifieke veiligheidssymbolen verklaren.

Beroepsvorming Verder uitdiepen

19


Decr. nr.


20

LEERINHOUDEN


het belang van de milieueisen toelichten die aan de werkplaats worden gesteld.

11

inzien dat de milieuwetgeving in de werkplaats moet worden nageleefd.

Gezondheid Omgaan met gezondheidsvoorschriften verder uitdiepen en integreren in de opleiding

inzien dat milieugevaarlijke stoffen apart moeten worden afgevoerd. 12

de brandpreventie in de werkplaats herkennen en de basisregels van 12 een noodsituatie toepassen aan de hand van een rollenpatroon. de voorwaarden opsommen voor veilig werken.

Milieu Omgaan met milieuvoorschriften verder uitdiepen en integreren in de opleiding

de gevolgen voor de werkplaats inzien bij het niet naleven van het gescheiden afvoeren van milieugevaarlijke stoffen. het belang inzien van een goede werkmethode voor veilig werken. 13

het belang van het aanzien van het bedrijf inzien. inzien dat een nette/georganiseerde werkplaats vertrouwen wekt, klantenbinding. het waarom begrijpen van een goede ontvangst van de klant.

13

Het belang van goede presentatie verder uitdiepen en integreren in de opleiding


21

TV BOUW DECR. NR.


LEERINHOUDEN


richtlijnen in verband met de veiligheid, gezondheid en milieu naleven.

1

Het eigen werk organiseren

2

Duurzaam bouwen

•

Speciale materialen in functie van duurzaam bouwen

•

Levenscyclusanalyse van bouwmaterialen

•

Nieuwe technieken en materialen

op basis van een werkopdracht een eigen werk plannen en dit in kaart brengen. uitvoeringstekeningen lezen en interpreteren. bouwonderdelen schetsen en daarbij de verhoudingen respecteren. de eigen administratie bijhouden. een eenvoudige prijscalculatie opstellen. 2

materialen kiezen en kort omschrijven om een duurzaam kunstwerk uit te voeren. nieuwe technieken situeren en een juiste keuze maken waar deze moeten toegepast worden.

3

inzien dat een bouwconstructie tot stand komt door een team van 3 mensen, de diverse beroepen opsommen en in het kort hun taken en • verantwoordelijkheden toelichten. •

Het bouwteam, hun taak en verantwoordelijkheden Bouwheer Architect

•

Ingenieur

•

Aannemer

•

Veiligheidscoördinator

•

Bouwploeg


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


5

6

de verschillende vormen met behulp van de tekenconstructiemethoden uittekenen en toepassen in de verschillende bouwconstructieonderdelen.

4

Speciale tekenconstructies

•

Segmentboog

•

Spitsboog

•

Tudorboog

de plannen en documenten herkennen en hun bedoeling formuleren.

5

Bouwplannen

aan de hand van bepaalde plannen een werf inrichten.

•

Ruimtelijke ordening en bodembestemmingsplannen

bouwplannen omzetten in uitvoeringsplannen.

•

Plannen en documenten van architect en ingenieur.

aan de hand van eenvoudige plannen een materiaalstaat opmaken.

•

Uitvoeringsplan

•

Wapeningsplan

•

Bekistingsplan

6

Specifieke bevloeringswerken

•

Profielen

•

Trappen

•

Hellingen

7

Specifieke betegelingswerken

•

Ronde kolommen

•

Gebogen wanden

•

Siertegels

een juiste keuze maken van materialen, constructiemethoden en uitvoeringsmodaliteiten. een schaaltekening maken van een aantal specifieke bevloeringswerken.

7

een juiste keuze maken van materialen, constructiemethoden en uitvoeringsmodaliteiten. een schaaltekening maken van een aantal specifieke betegelingswerken.

22


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


een juiste keuze maken van materialen, constructiemethoden en uitvoeringsmodaliteiten.

8

Buitenbepleistering

•

Isolatiematerialen

•

Verstevigingsmaterialen

•

Meettechnieken

•

Diverse moderne pleiters

•

Materieel voor reiniging

•

Materieel voor aanmaak

9

Geprefabriceerde elementen

•

Betonnen gevelelementen

•

Betonnen kelderelementen

•

Bekistingelementen

•

Diverse nieuwe kleine elementen

het verschil weergeven van een parallel- en serieschakeling.

10

Elektrische componenten (U)

enkele toepassingsgebieden opsommen.

•

Serieschakeling

een eenvoudig elektrisch schema tekenen, lezen en interpreteren.

•

Parallelschakeling

•

Drijfkracht

•

eenvoudige huisinstallatie

deze materialen omschrijven en beoordelen in functie van hun toepassing. een materiaalstaat opmaken.

9

een opsomming en omschrijving van de diverse elementen weergeven. een situering geven waar deze elementen zullen worden toegepast. aan de hand van schetsen en tekeningen een aantal plaatsingsmodaliteiten weergeven.

10

23


24

TV CARROSSERIE Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1 1.1

foutieve spuitpatronen herkennen en omschrijven, de gepaste herstellingsmethode kunnen toepassen.

1

Het spuitpistool

1.1

Fouten in het spuitpatroon

de hantering van het spuitpistool bij het spuiten van verschillende vlakken en hoeken kunnen omschrijven. 2

het proces gestructureerd toelichten.

2

Het voorbereidingsproces

3

fouten herkennen en analyseren.

3

Spuitpatronen

4

Samenstelling van grondverven, plamuur en lak

5

Moderne voorbereidingsmaterialen

6

Mengen

6.1

Mengen van verschillende verfsoorten

6.2

De viscositeitsmeter

7

Spuiten en laktechniek

7.1

Voorbereidingen te nemen bij het spuiten van verven, lakken en vernissen

7.2

Veiligheidsregels

oplossingen geven bij fouten in een spuitpatroon. 4

de samenstelling van grondverven, plamuur, lak en de diverse vulen afdekmaterialen opzoeken en verduidelijken. het toepassingsgebied aangeven.

5

recente materialen aanduiden, het gebruik en de kenmerken opzoeken in documentatie.

6 6.1

de parameters opzoeken in documentatie. de mengverhoudingen bepalen.

6.2

een viscositeitsmeting uitvoeren. (U) de eenheden herkennen.

7 7.1

de voorbereidende handelingen omschrijven. de etiketten herkennen, lezen en begrijpen.

7.2

de essentie van de recente veiligheidsregels en milieuaspecten benoemen.


Decr. nr.


25

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 7.3

de oorzaken van fouten bij schildering verklaren.

7.3

Oorzaken van fouten in schildering

de mogelijkheden om te fouten te herstellen omschrijven. 7.4

de tint, de kleurjuistheid, het bijkleuren en bijtinten bij het gebruik van 7.4 een kleurmengmachine omschrijven.

Verbetering van de tint en kleurjuistheid van de lakken

7.5

de benodigde grondstoffen toelichten.

Kunststoffen in de carrosseriebouw

7.5

de hersteltechniek omschrijven. 7.6

de verschillende uitvoeringstechnieken van eenvoudige reclameschil- 7.6 deringen beschrijven.

Reclameschilderen: verschillende uitvoeringstechnieken

7.7

de moderne spuiten lakmethoden omschrijven.

7.7

Moderne techniek

8

Productenkennis (andere dan de voorheen aangehaalde)

9

Uitdeuktechnieken

10

Uitdeuken onder spanning

de uitvoeringstechnieken voor het spuiten omschrijven. uitvoeringstechnieken van spot-repair beschrijven. 8

de gebruikelijke producten omschrijven. het toepassingsgebied toelichten. de verwerkingstechniek verduidelijken.

9

de verschillende methoden omschrijven. de techniek te gebruiken bij moeilijk en niet te bereiken delen toelichten.

10

de verschillende werkmethoden met uittreksystemen omschrijven. de werking en het gebruik van een hydraulische uitdeukkrik toelichten. de werking, de toepassing van de uitdeukkrik met hulpstukken omschrijven. het doel van de verschillende hulpstukken verklaren.


Decr. nr.


26

LEERINHOUDEN


de gelaste carrosserieonderdelen verwijderen en pasklaar maken van de aansluitranden.

11

Verwijderen en opzuiveren van gelaste carrosserieonderdelen en opzuiveren

de verschillende werkmethoden verduidelijken.

12

Moderne technieken

de kenmerken van een controle omschrijven.

•

Uitlijnen

rapporteren van schade toelichten.

•

Meten

verschillende onderstellen en koetswerken omschrijven.

•

Richten

13

Opstellen van een schaderapport onder begeleiding

de randen opzuiveren. de verschillende methoden omschrijven. de techniek toelichten. 12

de kreukelzone en veiligheidskooi omschrijven. de hulpmiddelen omschrijven. 13

een schaderapport opstellen onder begeleiding. opgemeten schade rapporteren.


27

TV ELEKTRICITEIT Decr. nr.


LEERINHOUDEN


2

door enkele eenvoudige oefeningen aantonen over welke basiskennis zij beschikken omtrent algemene elektrische schema's •

genormaliseerde symbolen;

•

open en gesloten stroomkring.

aantonen dat zij de AREI-reglementering kennen en kunnen toepassen.

1

Herhaling basiskennis

2

Veiligheidsvoorschriften bij elektrische installaties

3

Elektrische schakelingen met handbediende schakelaars

4

Elektrische schakelingen met elektromagnetische schakelaars

de basisprincipes voor een veilige elektrische installatie of voor het omgaan met elektriciteit beschrijven en spontaan toepassen 3

de werking van een elektrische schakeling met handbediende schakelaars verklaren door gebruik te maken van het elektrisch schema van de schakeling. omgaan met elektrische schema’s eigen aan een bepaald vakgebied (aangepast aan de vooropleiding van de individuele leerling). het schema van de schakeling aanpassen, vertrekkend van een gewijzigde functiebeschrijving, hierbij rekening houdend met eventuele veiligheidsproblemen. (U) toelichting geven omtrent de elementen waarop – bij aanpassingen – moet gelet in verband met veiligheid. (U) een (eenvoudig) elektrisch schema schetsen (tekenen), vertrekkend van een probleemstelling. toelichting geven betreffende de gebruikelijke reglementering.

4

de werking van een elektromagnetische schakelaar verklaren. het symbool van een elektromagnetische schakelaar schetsen. uitleggen hoe de werking van een elektromagnetische schakelaar kan getest worden.


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen het ontstaan van vonken bij het schakelen (gelijkstroom) van inductieve lasten verklaren. (U) de werking van een elektrische schakeling met elektromagnetische schakelaars verklaren door gebruik te maken van het elektrisch schema van de schakeling. omgaan met elektrische schema’s eigen aan een bepaald vakgebied (aangepast aan de vooropleiding van de individuele leerling). het schema van de schakeling aanpassen, vertrekkend van een gewijzigde functiebeschrijving, hierbij rekening houdend met eventuele veiligheidsproblemen. (U) toelichting geven omtrent de elementen waarop – bij aanpassingen – moet gelet in verband met veiligheid. (U) een (eenvoudig) elektrisch schema schetsen (tekenen), vertrekkend van een probleemstelling. toelichting geven betreffende de gebruikelijke reglementering. 5

de functie van een diode in een schakeling opnoemen.

5

Schema’s met elektronische componenten

het symbool van een diode schetsen en de aansluitingen benoemen.

•

diode

opnoemen in welke richting er stroom door een diode kan vloeien.

•

transistor (gebruikt als schakelaar)

de karakteristieke waarden van een diode opnoemen. de werking van een diode als vonkblusser verklaren. (U) het symbool van een transistor schetsen en de aansluitingen benoemen. (U) de werking van een transistor als schakelaar uitleggen. (U) uitleggen hoe defecte componenten met een multimeter kunnen opgespoord worden. metingen uitvoeren aan componenten.

28


Decr. nr.


LEERINHOUDEN


de principiële werking uitleggen van – voor een bepaald vakgebied – gebruikelijke sensoren.

6

Schema’s met sensoren

7

µP gestuurde schakelingen

het symbool van de gebruikelijke sensoren schetsen. de werking van schakelingen met sensoren verklaren. uitleggen hoe fouten in die schakelingen door metingen kunnen opgezocht worden. 7

de principiële werking van een bussysteem uitleggen. (U) toepassingen opnoemen in het eigen vakgebied. (U) uitleggen hoe de aansluiting van externe componenten gebeurt. (U) de principiële werking van enkele eenvoudige schakelingen uitleggen (U)

29


TV GRAFISCHE TECHNIEKEN DECR. NR.


LEERINHOUDEN


2

door enkele eenvoudige taken aantonen over welke basiskennis zij beschikken omtrent grafische installaties en technieken.

1

Basiskennis

•

Grafische installaties

•

Grafische technieken

2

Grafische installaties

•

Bedienen

•

Typische fouten opsporen

•

Foutanalyse (oorzaak en gevolg)

•

Typische fouten herstellen

3

Te bedrukken materiaal

•

Optische eigenschappen

•

Fysische eigenschappen

4

Drukinkten en vernissen

•

Optische eigenschappen

•

Fysische eigenschappen

toelichting geven over de inktoverbrenger.

5

Inktoverbrenger

omgaan met de inktoverbrenger.

•

Zeef

•

Drukplaat

•

Steen, kunststof, e.a. (U)

gericht handelen in functie van oorzaak en gevolg van fouten bij het bedienen van grafische installaties. fouten verwoorden in functie van oorzaak en gevolg bij het bedienen van grafische installaties.

3

optische eigenschappen van het te bedrukken materiaal verwoorden en hanteren. fysische eigenschappen van het te bedrukken materiaal verwoorden en hanteren.

4

optische eigenschappen van drukinkten en vernissen verwoorden en hanteren. fysische eigenschappen van drukinkten verwoorden en hanteren.

5

30


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


7

8

9

een toelichting geven over ontwerpen en drukvoorbereidend werk.

6

Ontwerp en drukvoorbereidend werk

omgaan met ontwerpen en drukvoorbereidend werk.

•

Creatieve denkprocessen

•

Ontwerpen

•

CAD

•

Praktisch omzettingen (bijv. van ontwerp naar plaat)

een toelichting geven over veiligheid en welzijnsbewustzijn.

7

Veiligheid en welzijnsbewustzijn

omgaan met veiligheid en welbewustzijn.

•

Wettelijke voorschriften (vb Codex, ARAB, AREI, Vlarem)

•

Toepassingsgericht (werkwijze, ergonomie, bewaring, …)

een toelichting geven over kwaliteitsbeheersing.

8

Kwaliteitsbeheersing

omgaan met kwaliteitsbeheersing.

•

Technische

•

Fysische en optische

•

Artistieke en esthetische

9

Calculatie

zich documenteren via raadpleging van diverse informatiebronnen.

10

Informatie

verworven informatie publicitair gericht verwerken.

•

Verwerven

•

Verwerken

toelichting geven over calculatie. omgaan met calculatie.

10

31


TV HOUT DECR. NR.


LEERINHOUDEN


richtlijnen in verband met de veiligheid, gezondheid en milieu naleven.

1

Het eigen werk organiseren

speciale constructies tekenen.

2

Buitenschrijnwerk (speciale constructies)

het doel en kenmerken van de constructie formuleren.

•

Niet rechthoekige vormen

de voor- en nadelen concretiseren en toelichten.

•

Gecombineerde constructies

het toepassingsgebied situeren.

•

Andere dan houtachtige producten (U)


3

Dakconstructies


•

Speciale vormen en constructies


•

Gelijmde en gelamelleerde spanten


•

Dakbedekkingsmaterialen

•

Koude en warme daken (U)


4

Trappen


•

Kwartdraaitrappen


•

Spiltrappen

op basis van een werkopdracht, het eigen werk plannen en dit in kaart brengen. uitvoeringstekeningen lezen. schetsen als communicatiemiddel en daarbij verhoudingen respecteren. de eigen administratie volgens instructies bijhouden. 2

3

4


32


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


onderdelen schetsen en tekenen.

5

Houtskeletbouw


•

Massieve houtbouw


•

Geprefabriceerde elementen

een juiste keuze maken van de materialen en deze situeren.

6

Bouwmaterialen

een opsomming geven van de gangbare materialen.

•

Akoestische isolatie

doorsneden tekenen van constructies waar de verschillende materialen worden toegepast.

•

Thermische isolatie

•

Speciale soorten beglazing

de reden van een goed beheer toelichten.

7

Bos- en houtbeheer (U)

het bosbestand in België en in de wereld op kaart brengen.

•

Situering in België

de manier van transport en verwerking verwoorden.

•

Situering in de wereld

een opsomming geven van de meest gebruikte snijgereedschappen in de houtsector (vooral gesitueerd in de KMO).

8

Verspaningstechniek

•

Soorten snijgereedschappen (tersa)

•

Berekeningen diverse snelheden

het toepassingsgebied situeren. 6

de voor- en nadelen van bepaalde soorten kunnen toelichten. 7

8

een aantal specifieke kenmerken toelichten. de manier van slijpen aantonen en verwoorden. aan de hand van een aantal gegevens snijsnelheid, aanvoersnelheid en toerentallen berekenen en in functie daarvan het juiste gereedschap kiezen.

33


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


een juiste keuze maken en de situering kiezen van het meubel of interieurelement.

9

Speciale meubel –en interieurconstructies

•

Situering van het meubel

•

Gebruik van moderne materialen en technieken

•

Van ontwerp tot uitvoering

een aantal restauratietechnieken toelichten en omschrijven.

10

Restauratietechnieken (U)

enkele materialen omschrijven en hun toepassingsgebied opsommen.

•

Meubelrestauratie

•

Schrijnwerkrestauratie

•

Diverse restauratie waarbij de houtbewerker betrokken wordt.

de juiste materialen kiezen en deze omschrijven (materiaalsoort, kenmerken, handelsmaten, specifieke bewerkingstechnieken of gereedschappen toepassen). een voorontwerp, totaalontwerp, prijscalculatie maken van een realisatie met inbegrip van alle tekeningen door gebruik te maken van een pc. 10

de houtbewerker situeren binnen de groep van restaurateurs.

34


TV MECHANICA Decr. nr.


LEERINHOUDEN


de normalisatie aangaande de veiligheids- en milieuaspecten opzoeken.

1

Veiligheid en milieu

2

Uitvoeringstekeningen CAD

3

Mechanismen

•

Overbrengingsmechanismen

4

Pneumatiek en hydraulica

het werkhuisreglement bespreken. 2

eenvoudige werkstukken tekenen in een 2D-tekenpakket (CAD). uit de aanzichten nodige informatie afleiden. een eenvoudig 3D-tekening maken (CAD).

3

het doel van de diverse overbrengingsmechanismen toelichten en herkennen. montage- en demontagetechnieken toelichten bij glij- en tandwielmechanismen en lagers en omloopspil. de wrijvingsvlakken aangeven bij een overbrengingsmechanisme. algemeen onderhoud en foutanalyse aangeven. het type belasting aangeven bij lagers aangeven. de kenmerken van tandwielen opzoeken in documentatie.

4

de werking, de eigenschappen en het gebruik omschrijven van de gebruikelijke cilinders, ventielen, veiligheidsinrichtingen. fouten in een eenvoudig schema herkennen en analyseren. onderhoud toelichten bij een persluchtinstallatie. de drukeenheden herkennen en hun schrijfwijze toelichten. de samenstellende elementen in een pneumatische en hydraulisch schema opzoeken in documentatie. basisschakelingen toelichten en simuleren op PC.

35


Decr. nr.


LEERINHOUDEN


voor de verschillende metingen het toepassingsgebied en het principe toelichten.

5

Meettechniek

•

Meetkundige begrippen

•

Uitlezingen

•

Meetinstrumenten

6

CNC, robotica en automatisatie (U)

het verschil tussen een robot en een automaat verwoorden.

6.1

Constructie van de robot

de werking en de toepassing van de bewerkingsmogelijkheden van de diverse robotsystemen toelichten. (U)

•

Vrijheidsgraden

•

Onderdelen

6.2

CNC programmeren

6.3

CAD-CAM toepassingen

voor praktische metingen een vergelijking maken tussen de verschillende uitlezingen. op basis van inzicht in de toepassingsmogelijkheden van meetapparatuur en met inachtneming van het doel van de meting een keuze maken uit de voorhanden zijnde meetapparatuur. statische kwaliteitsgarantie "Kromme van Gauss" toelichten. van een kleine reeks afgewerkte producten de meetgegevens statistisch verwerken en interpreteren. de ruwheid opmeten met een ruwheidsmeter en interpreteren. de maatbepalende grootheden meten en/of controleren. (U) 6 6.1

de mogelijke vrijheidsgraden aanduiden. (U) de verschillende onderdelen herkennen. (U) 6.2

eenvoudige CNC-programma’s opstellen in functie van de praktijkopdracht. deze programmadiagnose kritisch analyseren en simuleren op de PC.

6.3

van CAD naar de CNC toelichten en toepassen.

36


Decr. nr.


LEERINHOUDEN


de begrippen in functie van de vormgevingstechnieken omschrijven.

7

Vormgevingstechnieken

het gereedschap kiezen en toelichten in functie van de opdracht.

•

Indeling

de kenmerken van de verschillende elementen uit de vormgevingstechnieken toelichten.

•

Toepassingen

8

Snijmaterialen

8.1

Destructief materiaalonderzoek

toepassingsgebieden opsommen en de optimale werkingsgegevens opzoeken in documentatie. bij de uitwerking van hun opdracht een PC doelmatig gebruiken. 8

de gegevens van modern snijmateriaal opzoeken in documentatie en interpreteren. de juiste keuze maken bij het bepalen van snijmaterialen.

8.1

de praktische betekenis van de trekkromme verklaren. het verloop van de proef toelichten.

8.2

het belang van de hardheid toelichten.

8.2

de praktische betekenis toelichten van de hardheidsproeven en deze • met elkaar vergelijken en verklaren. •

Bepalen van de hardheid Eigenschap Metingen −

Brinell

−

Poldi

−

Rockwell

−

Vickers

37


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 8.3

8.4

het doel van het harden toelichten.

8.3

Warmtebehandeling van staal

de invloed van het harden op de structuur kenschetsen.

•

Harden

het warmteverloop bij de thermische behandelingen verklaren.

•

Ontlaten

•

Gloeien

•

Veredelen

•

Koelmiddelen

het doel van de verschillende procédés toelichten.

8.4

Oppervlakteharden

•

Cementeren

•

Nitreren

38


TV PUBLICITEITSTEKENEN DECR. NR.


LEERINHOUDEN


2

3

4

door enkele eenvoudige taken aantonen over welke basiskennis zij beschikken omtrent publiciteitstekenen, etalage en standenbouw.

1

Basiskennis

•

Kunstinitiatie

•

Technologie, materiaal en materie

•

Compositie en decoratie

•

Compositie en dimensie / vorm

•

Compositie en licht/ kleur

toelichting geven over de vorm en dimensionale aspecten.

2

Vorm en dimensie

omgaan met vorm en dimensionale aspecten.

•

Organische en geometrische vormgeving

•

0d, 1d, 2d, 3d en 4d

toelichting geven over licht en kleur.

3

Licht en kleur

omgaan met licht en kleur.

•

Begrippen, soorten en systemen

•

Perceptie

•

Licht en materie

•

Gevoel/emotie

toelichting geven over materie, materiaal en technieken.

4

Materie, materiaal en techniek

omgaan met materie, materiaal en technieken.

•

ICT en CAD-technieken

•

Te promoten producten

•

Materiaal ter ondersteuning van promotie

•

Presentatietechnieken

39


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


6

40

toelichting geven over impact van publiciteit

5

Impact publiciteit

omgaan met impact van publiciteit.

•

Etalageruimten

•

Standenbouw

•

Andere publiciteitsdragers

•

Esthetische impact

•

Artistieke impact (evolutie, beoordeling, ...)

•

Wetgeving (prijsaanduiding, geluid, …)

6

Calculatie

toelichting geven over veiligheid en welzijnsbewustzijn.

7

Veiligheid en welzijnsbewustzijn

omgaan met veiligheid en welzijnsbewustzijn.

•

Wettelijke voorschriften (vb Codex, ARAB, AREI, Vlarem)

•

Praktische (werkwijze, ergonomische, bewaring,…)

een toelichting geven over kwaliteitsbeheersing.

8

Kwaliteitsbeheersing

omgaan met kwaliteitsbeheersing.

•

Technische

•

Fysische en optische

•

Artistieke en esthetische

zich documenteren via raadpleging van diverse informatiebronnen.

9

Informatie

verworven informatie publicitair gericht verwerken.

•

Verwerven

•

Verwerken

toelichting geven over calculatie. omgaan met calculatie.

7

8

9


TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING DECR. NR.


LEERINHOUDEN


1

Daken

1.1

aan de hand van documentatie de verschillende soorten constructies van een dakopbouw toelichten

1.1

Dakopbouw

1.2

een opsomming geven van de verschillende soorten dakvloeren met hun specificaties.

1.2

Dakvloer

1.3

het begrip dampscherm toelichten en de wijze van plaatsing.

1.3

Dampscherm en isolatie

de bijzonderste principes van de plaatsing van isolatie toelichten. 1.4

een aantal dakrenovaties eigen aan het beroep toelichten.

1.4

Dakrenovatie

1.5

technieken aantonen om goten te onderhouden en te herstellen.

1.5

Goten onderhouden en herstellen

1.6

de specifieke technieken toelichten.

1.6

Plaatsingstechnieken en afdichting van bitumineuze producten.

1.7

tekenkundig aantonen hoe aansluitingen gebeuren.

1.7

Dakbedekking aan bak-, hang- en kilgoot aansluiten

1.8

diverse technieken en vormen verwoorden of aantonen.

1.8

Speciale technieken en vormen hanteren bij metalen dakbedekking

2

Centrale verwarming

2.1

Zonne-energie

2 2.1

de mogelijkheden van zonne-energie toelichten. de verschillende onderdelen herkennen. de vergelijking maken met andere energiebronnen. fouten in een installatie toelichten. informatie van de constructeur interpreteren.

41


DECR. NR.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen

de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten.

2.2

de specifieke nomenclatuur toepassen. de mogelijkheden van warmtepompen toelichten.

2.2

Warmtepomp

2.3

Water- en energiebesparingssytemen

2.4

Windenergie

de verschillende onderdelen herkennen. de vergelijking maken met andere energiebronnen. de functie van de verschillende mechanische, elektrische en elektronische onderdelen toelichten. fouten in een installatie toelichten. informatie van de constructeur interpreteren. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten.

2.3

de specifieke nomenclatuur toepassen. de mogelijkheden en het doel van water- en energiebesparingssystemen toelichten. de verschillende onderdelen herkennen. de vergelijking maken met andere energiebronnen. de functie van de verschillende mechanische, elektrische en elektronische onderdelen toelichten. informatie van de constructeur interpreteren. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten.

2.4

de specifieke nomenclatuur toepassen. de mogelijkheden van windenergie toelichten. de verschillende onderdelen herkennen.

42


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


de vergelijking maken tussen andere energiebronnen. de functie van de verschillende mechanische, elektrische en elektronische onderdelen toelichten. fouten in een installatie toelichten. informatie van de constructeur opzoeken. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten. de specifieke nomenclatuur toepassen. 3 3.1

de mogelijkheden opsommen.

3

Waterbehandeling

3.1

Soorten

3.2

Desinfecteren van drinkwater

4

Tanken

4.1

Mazout- en gasolietanken

5

Isolatie

5.1

K-waarden

de specifieke kenmerken opzoeken in documentatie.

3.2

het toepassingsgebied aangeven. de mogelijkheden opsommen. de specifieke kenmerken opzoeken in documentatie. het toepassingsgebied aangeven. de gebruikelijke normen toelichten

4 4.1

het onderhoud van mazout- of gasolietank toelichten. de testmethoden toelichten. de wettelijke voorschriften toelichten.

5 5.1

de K-waarden toepassen.

43


DECR. NR.


44

LEERINHOUDEN


de tabellen gebruiken (ook in toepassingen gebruiken). oplossingen geven om een betere isolatie te bekomen. de isolerende materialen omschrijven. het belang van het ventileren toelichten. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten. de specifieke nomenclatuur toepassen. 6

6

Rendement en vermogen

6.1

de begrippen toelichten.

6.1

Rendement en winstfactor

6.2

de beïnvloedende factoren aangeven. het vermogen bepalen van een installatie.

6.2

Vermogen

7

Afstellen

7.1

Instellen en afstellen van een cv- en sanitaire installatie

7.2

Thermostaat

de brander bepalen. de sproeierkop van een brander bepalen. informatie van de constructeur interpreteren. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten. de specifieke nomenclatuur toepassen. 7 7.1

afsteltechnieken toelichten. informatie van de constructeur interpreteren. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten.

7.2

de specifieke nomenclatuur toepassen. afsteltechnieken toelichten.


DECR. NR.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

informatie van de constructeur interpreteren. de diverse symbolen en eenheden herkennen en toelichten. plaats van de thermostaten toelichten. het gebruik van buitenvoeler en meerdere thermostaten toelichten

LEERINHOUDEN

45


TV SCHILDEREN EN DECORATIE DECR. NR.


LEERINHOUDEN


verschillende soorten gebreken herkennen en omschrijven.

1

Expertise en bestek

technische informatie en catalogi raadplegen.

•

Gebreken in de bouw

de juiste producten kiezen om de juiste herstellingen uit te voeren.

•

Scheuren in wanden, plafonds, vloeren en divers

het begrip opstijgend vocht omschrijven.

•

Vocht: algemeen en opstijgend vocht in muren.

2

Schilderen

•

Samenstelling

•

Bindmiddelen

een definitie geven van wat een pigment is.

•

Pigmenten

het begrip dekkracht toelichten.

•

Oplosmiddelen en hun gevaren

een opsomming geven van de soorten oplosmiddelen en deze kort situeren en de gevaren toelichten.

•

Milieuwetgeving

•

Pistoolschilderwerk

een etiket interpreteren en de symbolen omschrijven.

•

Marmer- en houtimitatie

een kostenraming opmaken. de aard en de staat van de ondergrond van de te behandelen oppervlakken evalueren. 2

een opsomming geven van de samenstelling van verf en aanverwante afwerkingproducten. een opsomming geven van een aantal bindmiddelen en deze kort toelichten.

een aantal basisprincipes toepassen aangaande de milieuwetgeving. en veiligheidsfiches raadplegen. de begrippen viscositeit en homogeniteit van verf toelichten. verschillende soorten van spuitinstallaties opsommen en toelichten. een onderscheid maken uit de verschillende soorten van marmer en houtimitatietechnieken.

46


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


het fabricatieproces schematisch voorstellen en kort toelichten.

3

Behangen

de diverse soorten lijm opsommen en elkeen situeren in zijn toepassingsgebied.

•

Fabricage van behang

•

Lijmen

•

Gereedschappen

een omschrijving geven van de diverse ondergronden met hun specifieke kenmerken.

•

Diverse ondergronden

•

Vochtbestrijding

technische informatie raadplegen om de juiste vochtbestrijdingsmiddelen te gebruiken.

•

Behangen op hoogte, traphallen en hellende plafond

4

Vloerbekleding

•

Ondervloeren

•

Egaliseren

•

Lijmen

•

Zachte en soepele vloerbekleding

een bepaling geven van de verschillende soorten contrasten.

5

Kleurenleer

een indeling en de eigenschappen van contrasten weergeven.

•

Kleurcontrasten

•

Temperatuurcontrasten

•

Complementaire contrasten

•

Kwaliteit- en kwantiteitscontrast

een opsomming geven en het toepassingsgebied opgeven van elk soort van behanggereedschap.

principes interpreteren om later toe te passen bij het behangen van moeilijk bereikbare plaatsen 4

de diverse soorten ondervloeren opsommen en hun kenmerken omschrijven. de gebruiksaanwijzing van een egaliseringproduct interpreteren. de soorten lijmen opsommen en kort hun gebruiksterrein weergeven. een opsomming geven van de soorten en hun toepassingsgebied.

5

47


DECR. NR.


LEERINHOUDEN


een situatie geven van de schilder binnen het gebied van de restauratie en conservering van meubelen en kunstwerken in het algemeen. een aantal basispricipes toelichten. producten situeren bij restauratie. een aantal technieken omschrijven.

6

Restauratie

•

Conserveren van hout

•

Muurschilderingen

48


PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING TV AUTOTECHNIEK Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie • • • • • • •

• • • • • • • • • •

• •

De didactische aanwijzingen voor de uitvoering ervan kenmerken zich door een systematisch streven naar inzichtelijk handelen van leerlingen. De overeenkomsten tussen technische principes van hydraulische, elektrische, mechanische en pneumatische systemen worden er duidelijk gemaakt. Het voertuig wordt benaderd als een verzameling van systemen, waarbij het “Energie, Overdracht, Last model” een centrale rol vervult. Het inzicht in de praktische realisatie staat centraal. Om de leerling procesmatig te laten werken is het noodzakelijk dat de leerling over de nodige informatie beschikt. Deze werkwijze houdt in dat de volgorde van de leerinhouden niet bindend is, maar dat moet ingespeeld worden op de behoeften in functie van de specifieke opdrachten. Een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen. De verschillende soorten van doelstellingen, zoals cognitieve affectieve en psychomotorische, worden niet afzonderlijk gerubriceerd omdat ze in elkaar verweven zijn, al hebben ze elk hun specifieke eigenheden. Leerplandoelstellingen geven de tussenstappen weer om tot het einddoel te komen. Ze geven duidelijk aan wat er in de derde graad dient te worden bereikt. In tegenstelling tot de leerplandoelstellingen, worden de lesdoelstellingen geformuleerd in concreet observeerbaar gedrag (inhouds- en gedragsniveaus). In een lesdoelstelling drukt de leerkracht uit wat hij in een welbepaalde les wil realiseren. De leerkracht stelt zich bij de opmaak van zijn lesvoorbereiding concreet vragen als: HOE ..., WIE..., WAT..., WANNEER..., ..., zodat het leer- en vormingsproces (de didactische methode, de leerstof en de media) er goed op afgestemd kunnen worden. Het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren. Fouten van leerlingen worden best individueel aangepakt. Indien blijkt dat een groter aantal leerlingen de handeling verkeerd begrepen heeft, moet deze voor de gehele groep herhaald worden. De leerkracht voorziet korte en afwisselende opdrachten. Dit stimuleert de werklust van de leerlingen. Parallellisme nastreven tussen de technische vakken en praktijk, die het best door dezelfde leerkracht gegeven worden. In ieder geval moet er tussen beide TV en PV vakken een zeer goede coördinatie zijn. Regelmatig zal in de vakgroep de coördinatie tussen beide vakken geëvalueerd worden om eventueel de jaarplannen bij te sturen. Begrippen in verband met veiligheid, hygiëne, milieu, (welzijn) en onderhoud van gereedschappen en machines komen steeds aan bod bij het behandelen van de specifieke leerinhouden. De juiste lichaamshoudingen zijn tevens aandachtspunten. Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij het aspect zelfevaluatie niet vergeten mag worden. De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen, ze bevatten de principes van aanschouwelijkheid, geleidelijkheid en leerlingenmotivatie. Het gebruik van de overheadprojector en ICT-toepassingen in de theorielessen versterken de impact op de klassfeer en laten toe de leerstof beter over te dragen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 50 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) • •

Een goede coördinatie tussen de verschillende leervakken zal hierbij een belangrijke rol spelen. De overeenkomsten tussen technische principes van hydraulische, elektrische, mechanische en pneumatische systemen worden er duidelijk gemaakt. Het voertuig wordt benaderd als een verzameling van systemen, waarbij het "Energie, Overdracht, Last model" een centrale rol vervult. Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid, ... Het veilig omgaan met werktuigen en apparatuur moet steeds bij elk hoofdstuk behandeld worden. Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen. Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ...).

• • • • • Timing:

Er is geen specifieke timing opgegeven: ze zal bekeken worden in functie van de projecten die aan bod komen gedurende de opleiding. Deze timing zal best besproken worden in de vakgroepen, samen met alle betrokken personen.

TV BOUW Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie

Algemeen: •

De didactische aanwijzingen voor de uitvoering ervan kenmerken zich door een systematisch streven naar inzichtelijk handelen van leerlingen.

•

Om de leerling procesmatig te laten werken is het noodzakelijk dat de leerling over de nodige informatie beschikt. Deze werkwijze houdt in dat de volgorde van de leerinhouden niet bindend is, maar dat moet ingespeeld worden op de behoeften in functie van de specifieke opdrachten.

•

Een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen. De verschillende soorten van doelstellingen zoals cognitieve affectieve en psychomotorische, worden niet afzonderlijk gerubriceerd omdat ze in elkaar verweven zijn, al hebben ze elk hun specifieke eigenheden.

•

Ze geven duidelijk aan wat er in de derde graad dient te worden bereikt.

•

In tegenstelling tot de leerplandoelstellingen, worden de lesdoelstellingen geformuleerd in concreet observeerbaar gedrag (inhouds- en gedragsniveaus).

•

De leerkracht stelt zich bij de opmaak van zijn lesvoorbereiding concreet vragen als; HOE ..., WIE..., WAT..., WANNEER..., ..., zodat het leer- en vormingsproces ( de didactische methode, de leerstof en de media) er goed op afgestemd kunnen worden.

•

Het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren.

•

Fouten van leerlingen worden best individueel aangepakt. Indien blijkt dat een groter aantal leerlingen de handeling verkeerd begrepen heeft, moet deze voor de gehele groep herhaald worden.

•

De leerkracht voorziet korte en afwisselende opdrachten. Dit stimuleert de werklust van de leerlingen. Parallellisme nastreven tussen de technische vakken en praktijk, dat best door dezelfde leerkracht gegeven wordt.


In ieder geval moet er tussen beide TV en PV vakken een zeer goede coördinatie zijn. Regelmatig zal in de vakgroep de coördinatie tussen beide vakken geëvalueerd worden om eventueel de jaarplannen bij te sturen.

•

Begrippen in verband met veiligheid, hygiëne, milieu, (welzijn) en onderhoud van gereedschappen en machines komen steeds aan bod bij het behandelen van de specifieke leerinhouden. De juiste lichaamshoudingen zijn tevens aandachtspunten.

•

Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij het aspect zelfevaluatie niet vergeten mag worden.

•

De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen, ze bevatten de principes van aanschouwelijkheid, geleidelijkheid en leerlingenmotivatie.

•

Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden voor het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ...

•

Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid,...

•

Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen.

•

Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ... )

Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.

TV CARROSSERIE De aangegeven doelstellingen en leerinhouden moeten samen gelezen worden. Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de vooropleiding van de leerling, van zijn inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling, soort project. Het is aangewezen de timing te bespreken in de vakgroep. Het is noodzakelijk dat de leerinhouden en doelstellingen in een vakoverleg met alle betrokken leerkrachten worden omgezet in één gecoördineerde jaarplanning, hierbij wordt rekening gehouden met de plaatselijke werkomstandigheden en uitrusting. De volgorde van de leerinhouden kan gewijzigd worden door de vakgroep. Het spreekt echter voor zich dat dit leerplan moet gerealiseerd worden gedurende de twee jaren. Het is tevens aanbevolen verschillende carrosseriebedrijven te gaan bezoeken om de leerlingen een duidelijk beeld te geven van de beroepspraktijk. Timing Er is geen specifieke timing opgegeven en zal bekeken worden in functie van de projecten die aan bod komen gedurende de opleiding. Deze timing zal best besproken worden in de vakgroepen, samen met alle betrokken personen.


TV ELEKTRICITEIT Alle oefeningen moeten aangepast zijn aan de studierichting die de leerling voorheen volgde. Toepassingen kunnen onder andere gevonden worden in de studiegebieden auto, bouw, hout, koeling en warmte, mechanica-elektriciteit, … Indien de groep bestaat uit leerlingen afkomstig uit verschillende richtingen, zal gedifferentieerd les gegeven worden. Het kan zeker niet de bedoeling zijn om steeds aan alle leerlingen dezelfde leerinhouden te geven. Nr.

Pedagogisch-didactische wenken

1

Het is zeker niet de bedoeling om hier alle voorgaande kennis omtrent theorie elektriciteit te gaan herhalen. Het is zeker niet wenselijk om hier meer dan een 2-tal weken aan te spenderen.

2

Behandel de AREI-reglementering op en aanschouwelijke en praktisch gerichte wijze. Maak gebruik van aanschouwelijk cursusmateriaal waar de belangrijkste voorschriften op een aanschouwelijke en bevattelijke manier worden uitgelegd.

3

Behandel – afhankelijk van het studiegebied dat de leerling voorheen volgde – schema’s betreffende huisinstallaties, schema’s betreffende eenvoudige werktuigmachines of elektrische schema’s van een auto, of …

4

Gebruik schema’s aangepast aan het vakgebied van de verschillende leerlingen. Voor de studiegebieden bouw en hout kunnen dit bijvoorbeeld schakelingen met teleruptor zijn, voor koeling en warmte, schema’s van branders, …

5

Het is de bedoeling dat de leerlingen hier het gedrag van de componenten in een volledige schakeling leren kennen.

6

Aanpassen aan het studiegebied dat de leerling volgde. Ook hier uitkijken naar realistische toepassingen zoals bijvoorbeeld een thermostaat, sensoren in auto’s of op werktuigmachines, …

7

Afhankelijk van de studierichting kan hier aandacht besteed worden aan de bussystemen in een auto, aan domotica of aan PLC-toepassingen.

TV GRAFISCHE TECHNIEKEN Alle oefeningen moeten aangepast zijn aan de studierichting die de leerling voorheen volgde. Indien de groep bestaat uit leerlingen afkomstig uit verschillende richtingen, zal gedifferentieerd les gegeven worden. Het kan zeker niet de bedoeling zijn om steeds aan alle leerlingen dezelfde leerinhouden te geven. Evenmin is het de bedoeling om hier alle voorgaande kennis omtrent theorie grafische te gaan herhalen. (Het is zeker niet wenselijk om hier meer dan een 2-tal weken aan te spenderen.) Behandel – afhankelijk van het studiegebied dat de leerling voorheen volgde – geschikte items betreffende grafische processen.

TV HOUT Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 53 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Algemeen: •


•


•


•


•


•


•


•


•


•


•


•

Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij aspect van zelfevaluatie niet vergeten mag worden.

•


•

Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden om het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ...

•

Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid, ...

•


•

Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ...)

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 54 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.

TV MECHANICA Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie • •

•

Een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen. Leerplandoelstellingen geven duidelijk aan wat er in dit leerjaar dient te worden bereikt. De leerplandoelstellingen vormen een tussenschakel tussen de einddoelstellingen en de concreet-observeerbare lesdoelen. Ze zijn het uitgangspunt van de lesdoelstellingen en vormen als het ware een overkoepeling ervan. In tegenstelling tot de leerplandoelstellingen, worden de lesdoelstellingen geformuleerd in concreet observeerbaar gedrag (inhouds- en gedragsniveaus). In een lesdoelstelling drukt de leerkracht uit wat hij in een welbepaalde les wil realiseren.

Methodologische richtlijnen • • • • • • •

Steeds het gepaste didactisch materiaal inschakelen. Het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren. In het geheel van de leerstofbehandeling staat het inzicht centraal. Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen. Het gebruik van de overheadprojector of een LCD-projector versterkt de impact op de klassfeer en is nuttig voor het overzichtelijk aanbrengen van leerstof. Het ligt voor de hand dat buiten de cognitieve ook psychomotorische en affectieve doelstellingen nagestreefd worden.

In alle omstandigheden moet er gebruik gemaakt worden van didactische ondersteuning: • • • • • • • •

gebruik van retroprojector (of LCD-projector); tv en video voor het weergeven van onderdelen uit een didactische film; simulaties op PC; wandplaten; didactische uitrustingen; bezoeken aan bedrijven, beursen, tentoonstellingen, …; bezoek aan werkplaatsen in de school zelf; het is absoluut noodzakelijk dat de leerlingen een verantwoorde keuze leren maken tussen het gebruik van conventionele en CNC-machines.

Timing Bij het bepalen van het tijdsgebruik per lesonderdeel zal de leerkracht de betrokkenheid van de leerling nagaan, om een optimaal rendement na te streven. Daar gestreefd moet worden naar moderne didactische aanpakken, zal het tijdsgebruik van ICT-toepassingen besproken worden in de vakgroepwerking.


TV PUBLICITEITSTEKENEN Alle oefeningen moeten aangepast zijn aan de studierichting die de leerling voorheen volgde. Indien de groep bestaat uit leerlingen afkomstig uit verschillende richtingen, zal gedifferentieerd les gegeven worden. Het kan zeker niet de bedoeling zijn om steeds aan alle leerlingen dezelfde leerinhouden te geven. Evenmin is het de bedoeling om hier alle voorgaande kennis omtrent theorie publiciteitstekenen te gaan herhalen. (Het is zeker niet wenselijk om hier meer dan een 2-tal weken aan te spenderen.) Behandel – afhankelijk van het studiegebied dat de leerling voorheen volgde – geschikte items betreffende publicitaire processen.

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie

Algemeen: •


•


•


•


•


•

De leerkracht stelt zich bij de opmaak van zijn lesvoorbereiding concreet vragen als; HOE ..., WIE... , WAT..., WANNEER..., ..., zodat het leer- en vormingsproces ( de didactische methode, de leerstof en de media) er goed op afgestemd kunnen worden.

•


•


•


•


•

Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 56 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij het aspect van zelfevaluatie niet vergeten mag worden. •


•

Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden voor het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ...

•

Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid, ...

•


•

Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ...)

Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling maar ook van het gekozen project. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.

TV SCHILDEREN EN DECORATIE Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie.

Algemeen: •


•


•


•


•


•


•




•


•


•


•

Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij aspect van zelfevaluatie niet vergeten mag worden.

•


•

Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden om het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ...

•

Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid,...

•


•

Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ... )

Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.


MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN1 TV AUTOTECHNIEK • • • • • • • • • • • • •

Didactische onderdelen Videofilm over productie van de auto Leermodel van de vierslagmotor Leermodel van de tweeslagmotor Montage-, demontage-, controle en meetgereedschappen Onderhoudboekje van een moderne wagen Werkplaatshandboek PC + CD-ROM in functie van specifiek software voor autotechniek BIN – normen Leermodel benzine- en dieselmotor Doorsnede versnellingsbak Chassis in doorsnede Leermodellen voor stuurinrichtingen

TV BOUW • • • • • • •

Didactische wandplaten Diverse soorten bouwplannen Schaalmodellen van boogconstructies Soorten vloer-, steen- en isolatieproducten Lastenboek Pc met software en simulatiepakketten Mogelijkheid tot gebruik van enkele pc’s met aangepast CAD-programma en met printer op plotter Tekentafels Multimedia Didactische wandplaat elektrische schema’s

• • •

TV CARROSSERIE • •

1

Didactische wandplaten Meetgereedschappen overeenstemmend met de leerinhouden

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: -

Codex ARAB AREI Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: -

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: -

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


•

PC met software en simulatiepakketten

TV ELEKTRICITEIT • • • •

kopieën van schema’s van recente toepassingen; enkele elektronische componenten; 1 multimeter per groep leerlingen; mogelijkheid tot gebruik van enkele pc’s met aangepast CAD-programma en met printer op plotter.

TV GRAFISCHE TECHNIEKEN Volgende opsomming is niet limitatief: Algemeen • • • • • • • • •

Hardware en software voor: tekstverwerking, tekstopmaak, tekenprogramma, beeldprogramma, teksten beeldintegratie. Montagetafels. Camera en contactkast. Donkere kamer Apparatuur voor het belichten en ontwikkelen van platen en/of zeven. Persinstallatie. Verschillende soorten papier en drukinkten. Tekentafels. Multimedia.

Audiovisuele middelen • •

Overheadprojector, episcoop of ander projectietoestel. Naslagwerken (klasbibliotheek met vaktijdschriften).

TV HOUT • • • • • •

Tekentafels Schaalmodellen van diverse lesonderwerpen Didactische wandplaten Naslagwerken (klasbibliotheek met vaktijdschriften) Multimedia Diverse soorten stalen van houten bouwmaterialen

TV MECHANICA De lessen TV mechanica/autotechnieken wordt gegeven in een daartoe uitgerust lokaal met apparatuur en vooral documentatie ter compensatie van de ontbrekende toestellen. • • • • •

Meetgereedschappen overeenstemmend met de leerinhouden. PC met software (aanbeveling: in het beste geval is één PC per leerling en in de slechtste situatie 1PC per 4 leerlingen) en simulatiepakketten voor CNC en pneumatica. Printer. Ter beschikking in de scholengroep een didactische CNC-machine. Retroprojector (of LCD-projector).


CAD-tekenprogramma (aangewezen is een 3D-softwarepakket).

TV PUBLICITEITSTEKENEN Volgende opsomming is niet limitatief. Algemeen • • • •

Ruim, licht lokaal met mogelijkheid tot verduisteren. Stromend water met aangepaste wasbak. Tafel voor 2 leerlingen. met glad formica blad (0,80 x 2 m) en aangepaste stoelen. Bord: muurmodel

Specifiek • • • • • • • • • • • • • • •

Werktafels met houten blad (dikte 40 à 50 mm) voor handvaardigheidsoefeningen (0,80 x 2 m). Lichttafel. Kast met schuifladen geschikt voor papier van 0,90 x 1,20 m. Vaste etalageruimten (bijv. winkelgalerij). Berging met rekkensysteem voor zowel verfstock, panelen als decoraties. Ruime spoelbakken met lopend water. Etalagekast(en). Panelen (zachte board). Gereedschapskoffer of -kast. Grote vuilbak. Etalageverlichting. Papiersnijmachine: snijlengte min. 90 cm. Aerograaf of ander systeem (spuitinstallatie) met onafhankelijke dubbele werking. Lettertypencatalogi. Etalagekasten, -poppen, -standaards, opbouwmiddelen.

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING • • • • • •

Voldoende voorbeelden van de besproken materialen en toestellen Recente handelsdocumentatie Halfafgewerkte en complete schema’s van de besproken installaties Een uitgebreide selectie van aansluitschema’s en lastenkohieren van de toonaangevende fabrikanten Een pc met een aangepast CAD-programma Didactische wandplaten van besproken toestellen en hun onderdelen

TV SCHILDEREN EN DECORATIE • • • • • • •

Voldoende voorbeelden van de besproken materialen en toestellen Recente handelsdocumentatie Naslagwerken (bibliotheek en vaktijdschriften) Didactische wandplaten van besproken toestellen en hun onderdelen Multimedia (U) Voorbeelden van restauratie en andere technieken Typebestekken en expertiseverslagen


EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt •

welke de verschillende stappen zijn;

•

welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn;

•

welke fouten kunnen gemaakt worden.

Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester, ...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen. •

Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …).

•

Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroep vooraf duidelijk heeft bepaald).

•

Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport ...).


BIBLIOGRAFIE TV AUTOTECHNIEK Innovan - Rouboslaan 3. - NL - 2252 TR Voorschoten - Nederland • Benzinemotoren • Dieselmotoren (2 delen) • Carrosserietechnieken (2 delen) • LPG-installaties • Katalysatoren • Testapparatuur voor onderstellen • Testapparatuur voor motoren • Autotechniek zakboekje • ABS - Antiblokken - systemen bij personenauto's • Adviesset V1 personenwagens • Adviesset V1 bedrijfwagens • Adviesset P1 • Adviesset P2 personenwagens • Adviesset P2 bedrijfwagens Autodata bvba - Thillostraat 3 - 2920 Kalmthout • • • • • •

Autodata - Afstegegevens 1992 Autodata - Distributie Autodata - Carburateurs N 2 Autodata - Benzine-injectie Autodata - Koppelingen Autodata – Werktijden

• • • • • •

Bosch-Technische leergangen Delta press B.V. Wabco J.A. Reuvekamp Delta press B.V.: luchtdruksystemen Cursussen van de verschillende constructeurs. Vaktekenen en Tekeninglezen L. Van de Wiele, A. De Bruyn, Plantyn Leerboek 1, 2A en 2B J. Nuyens Werkboek 1, 2A en 2B W. Buts

Kluwer Editorial Kouterveld 2 1831 Diegem • De aandrijflijn • De complexe aandrijflijn • Het rijdend gedeelte A • Het rijdend gedeelte B • Het rijdend gedeelte A+B • De elektrische Installatie • Elektronica in de auto • De techniek van de auto • Auto – elektroschema’s • De moderne auto - elektro • Benzine - inspuitsystemen • Dieselinspuiting voor personenauto's • Auto - alarmsystemen en wegrijblokkeringen

ISBN 90 201 2012 3 ISBN 90 201 2446 3 ISBN 90 201 1972 9 ISBN 90 201 2216 9 ISBN 90 201 2279 7 ISBN 90 201 1825 0 ISBN 90 201 2950 3 ISBN 90 201 2242 8 ISBN 90 201 2459 5 ISBN 90 201 2929 5 ISBN 90 201 2943 0 ISBN 90 201 2976 7 ISBN 90 201 2960 0

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 63 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) • • • •

Motorschade, Schade aan verbrandingsmotoren Elektronische regelsystemen 1 Elektronische regelsystemen 2 Autotuning

ISBN 90 201 2944 9 ISBN 90 201 2945 5 ISBN 90 201 2951 1 ISBN 90 201 2929 7

Merk-Educatie Buurtlaan west 113 3905 Veenendaal • • • • • • • • •

Motorvoertuigentechniek Samenleving en techniek Montagetrechniek Vervaardigingstechniek Luchtdrukremmen Hydraulische remsystemen Aandrijfsystemen Voertuig 3a en 3b Luchtdruksystemen

Links naar enkele interessante sites: • • • • • • • •

http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://jersey.uoregon.edu/vlab/ http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html#mechanica http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html http://www.meergronden.nl/een/2/natuurkunde/natuurkunde-simulaties.htm#Elektriciteit http://www.phys.hawaii.edu/~teb/java/ntnujava/ http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html

•

Cursussen ACON zie website van FEBIAC

TV BOUW BOEKEN: JACOBS – VAN TOL UFFEN VRIEND J.J. VAN NOORDEN.+ RAVENSTEIN.+ KWANTES.+ KLAVER. + WINTERS. + VAN ZANTEN e.a.

M. DIETENS

STICHTING

,Algemene bouwkunde,

Waltman, Delft

,Bouwen: Handboek voor de praktijk, deel 1en 2, ,Bouwkunde, ,Inleiding tot de bouwkunde, ,Deel 1 Grondwerken funderingen, ,Deel 2 Steenconstructies, ,Deel 3 Draag- en dekvloeren, ,Deel 4 Kappen en daken, systeembouw, ,Constructie van gebouwen, ,Deel 1 Tekst, ,Deel 2 Trappen, rioleringen, daken, vloeren dakbedekkingen,

Kosmos, Antwerpen

,Het afwerken van wanden en

Samson, Brussel

Spruyt, Van Mantgen en De Does, Leiden

Story - Scienta, Gent

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 64 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) BOUWRESEARCH NORA EN EVENS

plafonds, ,Amélioration de l’habitat ancien, La documentation Française, Paris VAN ZETTEN Agon Elsevier, Brussel ,Bevestigingsmiddelen in de bouw, STICHTING Bouwcentrum Rotterdam ,Bibliografie over bouwschade, BOUWCENTRUM ,Bibliografie over modulair bouwen, ,Bibliografie over vochtproblemen, Culemborg, Antwerpen VAN VULPEN - F. WEYDE ,Constructieleer voor e.a. metselaars, G. BRIGAUX Eyrolles, Paris ,La maçonnerie, VAN LOON Malmberg, ’s Hertogenbosch ,Metselen - Constructieleer, ,Deel 1 en 2 DE NAYER EN SUETENS De Nederlandse Boekhandel, ,Monumentenzorg, Antwerpen BAKKER J.J. Kosmos, Antwerpen ,Onderhoud, verbetering en herstel van gebouwen, BRUGGELING Elsevier, Brussel ,Prefabricage in beton, WETENSCHAPPELIJK EN ,Technische voorlichtingsnota’s, Lombardstraat 41, 1000 Brussel TECHNISCH CENTRUM ,Werkorganisatie op de VOOR HET BOUWBEDRIJF bouwplaats - Handleiding voor aannemers, ,Tijdschrift W.T.C.B., BELGISCH INSTITUUT Brabançonnelaan 29, 1040 ,Normbladen, VOOR NORMALISATIE Brussel NATIONALE GROEPERING ,Tijdschrift “Baksteen”, Visverkopersstraat 13 bus 22, DER KLEI - NIJVERHEID 1000 Brussel PUBLICATIES VAN HET Poincarélaan 69-70 , 1070 NATIONAAL ACTIECOMITE Brussel VOOR VEILIGHEID EN HYGIENE IN HET BOUWBEDRIJF UITGEVERIJ SAMSON Philippe de Champagnestraat, ,Gecoördineerde teksten van wetten en besluiten betreffende 1000 Brussel de arbeidsbescherming, N.V. ETERNIT 2920 Kapelle - op - den - Bos ,Tijdschrift “A.C”, PUBLICATIE VAN HET Trierstraat 96, 1040 Brussel VERBOND DER CEMENTNIJVERHEID

TV CARROSSERIE Veiligheid en gezondheid bij de arbeid. Provinciaal Veiligheidsinstituut Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen Polytechnisch zakboekje Standaard Educatieve Uitgeverij Autodata Thillostraat 3 2920 Kalmthout Schakelschema's Europese wagens Schakelschema's Japanse wagens Carrosserrie Auto info bovenmaten Auto info chassismaten Carrosserietechnieken Innovam Roubuslaan 30 Nl 2252 TR Voorschoten Het beste autohandboek Reader's Digest Roest en Carrosserieschade zelf repareren Franke Kluwer Technische boekeb Plaatwerkgereedschap voor het carrosseriebedrijf Harmsen

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 65 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Persluchtgereedschap voor het carrosseriebedrijf De carrosserie Handboek carrosseriereparatie Lijmen Lassen Solderen Kluwer Technische Boeken

Harmsen Olving Porter Wuich

TV ELEKTRICITEIT AIB -VINÇOTTE, Algemeen Reglement op de Elektrische installaties AREI, Brussel BEECKMANS, M. e.a., Energiegids, Electrabel BOGAERT, J. e.a., Bouwmap, Electrabel BOON, H. e.a., Vademecum voor installateurs, Elektrotechniek, Electrabel CED - SAMSON, Algemeen Reglement op de Elektrische installaties, Diegem DECLERCQ, S., Rationeel energiegebruik en fluorescentieverlichting, Electrabel GASELWEST, Veilig gebruik van de elektriciteit, Brussel GEYSEN, W., Algemene elektrotechniek, Acco GEYSEN, W., Elektrische machines, Acco HAP, Tabellenboek, Plantyn JACOBS, F., Domotica, De Sikkel MICHIELSEN, L., De voorrangschakelaar en de voorkeurschakelaar, Electrabel

MICHIELSEN, L., Halogeenverlichting, Electrabel VEGB, Veilig werken met elektriciteit, Brussel VEGB, Veilig werken met elektriciteit, Brussel VEKENS , J., Installatiepraktijk voor de elektricien MARIËN, H. Programmeerbare Logische Sturingen, Die Keure MARIËN, H. Programmeerbare Logische Sturingen 2, Die Keure Auto-elektriciteit, Innovam, ISBN 90 4052 554 4 Autotechnisch zakboekje, Innovam, ISBN 90 4055 580 x BOSCH, ,Auto-elektriciteit/elektronica, Delta press, ISBN 90 6674 813 3 BOSCH, ,Elektrische motoruitrusting, Delta press, ISBN 90 6674 985 7 BOSCH, Elektronica en microcomputers, Delta Press BOSCH, Elektronica voor veiligheid en comfort, Delta Press BOSCH, Symbolen en schakelschema's, Delta Press CITROËN, Expertboekje multiplexing 1:Waarom multiplexing CITROËN, Expertboekje multiplexing 2: De uitrustingselementen en hun functies Diagnostiek, Educam, Digitale elektronica ,Educam, EDUCAM, Schema-lezen HAMERSMA, A., Moderne elektroschema’s, Impuls, ISBN 90 8051 172 2 HAMERSMA, A., Schema’s en diagnose, Impuls, ISBN 90 8051 171 4 Microprocessoren in de autotechniek (beperkt leverbaar), Innovam, ISBN 90 4055 608 3

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 66 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Storingzoeken en probleemoplossen, Educam, VAN DOOREN, H.J., Auto-elektriciteit, druk 7, BoekNet, ISBN-code 9040525536

TV GRAFISCHE TECHNIEKEN Inleiding in de Kleurenleer, zien, ordenen en reproduceren, GOC, Amsterdam, 1990, ISBN 90 6017 539 5 P. SLEUTEL, Grafisch werktekenen, basisboek voor conventioneel en elektronisch werktekenen, ISBN 90 2985 004 3 (werkboek te verkrijgen) PHh. WESTER, Licht en kleur voor de drukker, ISBN 90 2986 005 7 PH. WESTER, Werkplekorganisatie, ISBN 90 2984 022 6 T. BAZEN, Vormen van letters, een introductie (4 delen), ISBN 90 2984 010 2 BOEK, Over het maken van boeken, Uitgave Gaade. Lithografische Communicatie, (voorbereiden, reproduceren, opmaken), Lakerveld Den Haag, 1992 VAN LOGHUN, S., Handboek grafische communicatie, (1 deel, grafische automatisering), Kluwer VAN LOGHUN, S., Handboek grafische communicatie, (3 delen, praktisch omgaan met drukwerk), Kluwer Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming, Commissariaat voor de bevordering van de arbeid De grafische technieken, Cantecleer Grafisch ontwerpen voor iedereen, Uitgave Gaade Het fenomeen kleur, Cantecleer Inleiding in de kleurenleer, (zien, ordenen, reproduceren), G.O.C., 1983 Kijk, Kwaliteit, (Kwaliteitszorg in de grafische industrie), bis - uitgave ,1990 Kleurtransformatie, (licht en kleur, voorbereiding en kleurendruk), G.O.C., 1990 Mm - Didot - Pica - Inch, (omrekeningstabellen voor de grafische bedrijfstak), Amsterdam, Stadsdrukkerij, 1980 Normen, Brussel, Licap, 1996 Ontwerpen van merken en logo's, Uitgave Gaade Presentatietechnieken voor de grafisch ontwerper, Uitgave Gaade Reizigers in drukkersland? Vereniging beroepsopleiding grafische industrie, Amsterdam, 1971 Tekst in beeld, (toepassingen vorm, kleur), Cantecleer

TV HOUT Catalogi van toeleveringsbedrijven

In functie van .....

Constructieve Publicaties Lepelstraat 9/W2 9160 LOKEREN

Bouwwetboek Erkenning van aannemers Modelbrieven voor overheidsopdrachten Registratie van aannemers Wet Breyne

Geuens J. Uitgeverij - Den Gulden Engel

Tekenvademecum

TIJDSCHRIFTEN

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 67 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) ‘BIN-Revue’ Belgisch Instituut voor Normalisatie

Brabançonnelaan 29 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 738 01 11

‘Bouwkroniek’

Zennestraat 37 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 513 82 95

‘CAD-CAM magazine’ Belgotronic NV

Hallesesteenweg 47 1640 SINT-GENESIUS-RODE Tel.: 02 / 380 87 39

‘De Vlaamse Schrijnwerker’ FVSB Federatie van Algemene Aannemers van Schrijnwerk en/of Aanverwante beroepen van het Vlaams Gewest van België

Lombardstraat 34-42 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 545 57 05

‘Houtblad’ Het Houtblad BV i.s.m. Centrum Hout

Postbus 1375 1300 BJ ALMERE NEDERLAND Tel.: 0031 / 036 / 532 73 31

‘Houthandel en nijverheid’

Zennestraat 37 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 513 82 95

‘Houtnieuws’ VUMpress i.s.m. IHVB Interfederaal Houtvoorlichtingsbureau

Gossetlaan 30 1702 GROOT-BIJHAARDEN Tel.: 02 / 481 78 63

‘Ik ga bouwen, opknappen en verbouwen’ Media Office NV

Route d’Ohain 16 1380 LASNE Tel.: 02 / 633 33 22

‘Meubel Echo’

Finstraat 4 1080 BRUSSEL Tel.: 02 / 424 00 64

‘Meubihome’

B.I. Trade Mart Atomiumsquare Postbus 613 1020 BRUSSEL Tel.: 02 / 478 47 16

‘NACEBO-INFOR-CONTACT’

Spastraat 8 1040 BRUSSEL Tel.: 02 / 238 06 05

‘Schrijnwerk’ Dobbit Communications NV

Torhoutsesteenweg 226 bus 2 8210 ZEDELGEM Tel.: 050 / 24 04 04

(lokaal 514)

Koningsstraat 109-111 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 219 28 32

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 68 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) AUDIOVISUELE MIDDELEN Catalogi van toeleveringsbedrijven, en/of uitgeverijen, zie rubriek BOEKEN

In functie van .....

Instanties, zie rubriek NUTTIGE ADRESSEN + Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Onderwijs Centrum voor Onderwijsmedia Koningsstraat 38 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 211 45 58

Diareeksen ..... Fims ..... Software ⇒ specifiek didactisch ..... Videofilms .....

TV MECHANICA Lastechniek Heling Tabellenboek voor metaaltechniek W. De Clippeleer Selectie van Belgische normen • deel 1: Basisnormen • deel 2: Technisch tekenen • deel 3: Mechanica - Algemene normen • deel 4: Bevestigingsmiddelen • deel 5: Overbrengingsmiddelen Lastechniek, vakblad voor lassen en snijden Rotterdam CD- rom TIG- Lastechnieken Belgisch instituut voor lastechniek Lakenweversstraat 21 1050 Brussel Mechanische techniek voor het voortgezet beroepsonderwijs Educaboek Uitgeverij Stam. Werken met metaal (Europees project Gemeenschapsonderwijs, internationalisering) Aanvullende werken: Van den driessche Fysische metaalkunde Standaard Philips Handboek voor fijnmechanische tehnieken Philips technische bibliotheek Janssen W. e.a. Materialenkennis Standaard Ros F. Materialenkennis Standaard De Clippeleir abellenboek voor metaaltechniek Plantyn Vercaigne W. Pneumatische automatisering Vermeulen Roeselare Belmans J. Pneumatische en elektropneumatische technieken Standaard Festo Didactic Opleidingscursussen Festo Belgium elemecanique Handboeken vermogens- en besturingspneumatiek SBM Selectie van de Belgische normen Heidenhain Digitale uitlezingen Educatieve software Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap M.B Tijdschriften M.B productietechniek De Vey Mestdagh Drost A. e.a. Energiewerktuigen deel 1 en deel 2 Nijgh & Ditmar educatief Alonso M. Mechanica Elsevier De Lepeire e.a. Theoretische mechanica deel 1 en deel 2 Standaard Mechanica leerboek J. Belmans Wolters Plantyn 90 301 5893 Mechanica werkboek en oplossingen J. Belmans Wolters Plantyn 90 301 58921 Theoretische mechanica W. De Clippeleer Wolters Plantyn 90 301 65561 M. Dreezen / M. Lemmens / E. Rutten

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 69 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) werkboek 1 90 301 67629 werkboek 2 90 301 67637 Eenvoudige mechanica J. Belmans Wolters Plantyn 90 301 6069 9 Mechanica BSO de Sikkel 90 260 3473 3 Aanvullen met leerboeken derde graad of andere Meettechniek en materialenleer J.Gijbels Wolters Plantyn 90 301 6730 0 C. Vermeiren Verspanende technieken F.Cremers Wolters Plantyn 90 301 6815 3 Evens / Janssens / Milis / Roels / Van Der Steen Vakleer voor plaat en constructiebankwerken A. Heling STAM 90 11 41305 9 Materialenkunde technici Kenneth G. Budinski Academic Service 90 395 0150 5 Verspaningstechniek Heinz Tschätsch Academic Service 90 395 0465 2 Technieken en machines Machine-onderdelen Roloff Matek Academic Service 90 395 0482 2 Materialenleer H.Ingels Standaard 90 02 16735 0 mechanische metaalbewerking J. Leenders STAM 90 11 41450 0 H.J.F. Janssen Gereedschapsleer Heeren / Leenders STAM 90 11 11306 3 Materialenleer/eigenschappen A. Quak educaboek Toepassingen materialen Mechanische meettechniek Van In Boonen Stroobants Technologie van het lassen Declerck / Thoen Standaard Kunststoffen vandaag en morgen J. Claerbout Verspaning H. Ingels Standaard 90 02 17550 7 Metaal – elektriciteit J.M.duverger de Sikkel 90 260 3369 9 Aanvullen met leerboeken over: Pneumatica – hydraulica – autotechniek-vaktechnieken praktijk, Catalogi cd-roms :wintoms snijgereedschap Kennametal Coro Guide Sandvik S K F lagertechnieken CREMMET frezen Hugo Byl WALTER snijgereedschap Andere Organisaties ter informatie: Veiligheidsinstituut Antwerpen Agoria( Fabrimetal ) regels van goed vakmanschap Instituut voor Normalisatie Documentatie en leerboeken over C N C Links naar enkele interessante sites: http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://jersey.uoregon.edu/vlab/ energie – mechanica – thermodynamica - tools http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html#mechanica http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html http://www.meergronden.nl/een/2/natuurkunde/natuurkunde-simulaties.htm#Elektriciteit http://www.phys.hawaii.edu/~teb/java/ntnujava/ http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html http://www.howstuffworks.com http://www.ngk.de


TV PUBLICITEITSTEKENEN GERRITSEN, F., Het Fenomeen Kleur, Cantecleer / De bilt, ISBN 90/21113/0055/9 SIMPSON, I., Praktische Tekenencyclopedie, Gaade uitgevers Veenendaal SMEETS, R., Ornament, symbool en teken, Täschen Verlag Keulen VAN DEN BROECK L. en DEBERSAQUES S. en GEIVERS R., 'n Kijk op Kunst, Standaard educatieve Uitgeverij VAN WIEMEERSCH, A., Internationaal Lexion, Kunstforum VAN RHEEDEN, H. en HOONHAUT, P. en KONIJN, M. en LAMBERS, R., Kunst in Zicht, Wolters - Noordhoff ZOMEN en KEUNIG, E., Kleur, 2de druk, ISBN 90/210/3930/3 JAXTHEIMER, BODO, W., Compleet tekenboek, Gaade, ISBN 90 6017 3570 PARRENS, Tekenperspectief, Gaade, ISBN 90 6017 339 2 VAN DEN AKKER, L., Kunsthistorisch Overzicht, Klassieke oudheid tot de 19e eeuw, Wolters - Noordhof Van Altamira tot Heden, Nederlandse Boekhandel, ISBN 90/289/9533/2 Tijdschrift - specifiek etaleren Schaufenster & shopdesign (Postfach 2147 – 94011 Passau) voor België: Bruil &van de Staaij, postbus 75, 7940 AB Meppel, Nederland Boeken specifiek BERGEN, H., Etaleren stap voor stap, Den Gulden Engel, Educatieve uitgeverij BERGER, H., Leren etaleren, De Nederlandse Boekhandel, 1988, ISBN 90 289 0791 2 BERGER, H., Stapsgewijs Etalagegewijs - basisboek, Den Gulden Engel, Educatieve uitgeverij, 1996, ISBN 90 5035 4262 HULSMAN, J., en KAEYSER, A., Modern etaleren, Van Mantegem en De Does, Leiden THUIJSMAN, C.J., Etaleren en presenteren, Wolters Noordhoff, Leuven, ISBN 90 01 86263 2 DRAGT, R., Reclameschrift in woord en beeld, Thieme, 1991 HAAKMAN, I., Reclameschrift, Stichting Ivio, Lelystad, 1977 VRIENS, A., Lettervormen, Agon Elsevier, Brussel MULDER, J., Decoreren, Wolters Noordhoff, Leuven, 1978 STEFFENS, H., Reclame in vorm – Practicum, Wolters Noordhoff, 1989 GILL, W., R., Rendering with pen and ink, Van Nod Reinholt, 1973, ISBN 0442 22 694 2 STEVENS, T., Kalligrafie van A tot Z, Focus Elsevier, Brussel, 1979, ISBN 90 10 02829 1

TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING BOEKEN Integrale kwaliteitszorg in het Technisch Onderwijs, NVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel. Oliestook, CEDICOL vzw., Dauwstraat 12,1070 Brussel. Thematische catalogus van de WTCB-publicaties, WTCB, Aarlenstraat 53, bus 10, 1040 Brussel. Veiligheid & gezondheid bij de arbeid, Provinciaal Veiligheidsinstituut, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen, D/1990/0180/1. Energiek beheer - Zuinig en veilig gasverbruik (Basiscursus Meet-, regel- en beveiligingstechniek)

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 71 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. Bedekkingen en onderhoud/metaal, Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. Verwarming/toestelonderhoud, Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. DIETZEL, F., Technische Warmteleer, De Vey Mestdagh BV, Markt 51, 4331 LK Middelburg. GUILLOU, Plomberie, Eyrolles, Bd. Saint-Germain 61, 75 005 Paris. GOORDEN, H., VGOS Doe-boek, Licap, Guimardstraat l, 1040 Brussel. KIMMENAEDE, Warmteleer voor technici, Educaboek, ISBN 90 110 0821 9. RIETSCHEL, H. Heiz- und Klimatechnik, Sprenger Verlag, Berlin, ISBN 2 04 004217 2.

TIJDSCHRIFTEN WTCB-tijdschrift, WTCB, Aarlenstraat 53, bus 10, 1040 Brussel. Warmte en klimaat, UBIC, Brogniezstraat 41, 1070 Brussel. De onderneming (Maandblad voor Sanitair, Verwarming en Klimaatregeling), Distrigraph bvba, Alexander Bertrandlaan 50, 1190 Brussel. Installateur, Peka nv, J. en P. Carsoellaan 126B, 1180 Brussel. Info, LBIS, Willemsstraat 14-16 bus 0207, 1040 Brussel.

REGLEMENTEN AREI (Algemeen reglement voor elektrische installaties), Bedrijfsfederatie der voortbrengers en verdelers van elektriciteit in België, Tervurenlaan 34 bus 38, 1040 Brussel, tel.: 02 733 96 07. ARAB (Algemeen reglement voor arbeidsbeveiliging), Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, Centrale bibliotheek, Belliardstraat 51, 1040 Brussel, tel.: 02 233 44 44.

TV SCHILDEREN EN DECORATIE Boeken Schilderen Auteur J.A.P. MEERE

J. GEERTS AJ. MENS en JW. DE WIT

AJ. MENS en JW. DE WIT / V. VAN DER KRIEKE K.H. STAD

Titel Het schildersambacht, deel 1 - ISBN 90 248 1330 1 deel 2 - ISBN 90 248 1331 X deel 3 Schilderen - materialen en gereedschappen, deel 1&2 ISBN 90 238 0031 1 Gereedschapsleer, deel 1&2 ISBN Vaktheorie, deel 1&2 ISBN Materialenkennis, deel 1 Verfstoffen, - deel 1 Kleurenleer - schuurmiddelen glas - brons enz.., Bind-,verdunnings- en droogmiddelen, - deel 2 Vernissen - lakken - beitsen en afbijtmiddelen,

Uitgeverij H. Ten Brink’s

Spruyt, Van Mantgem & De Boes - BV. Leiden Spruyt, Van Mantgem & De Boes - BV. Leiden Spruyt, Van Mantgem & De Boes - BV. Leiden P. Out NV. - Koog aan de Zaan


HUUB KOUWENHOVEN

P. MULLER MAX DOERNER

Schildertechnieken Auteur JIM FOBEL & JIM BOLEACH CAROLINE GREEN AMELIA SAINT GEORGE ANNIE SLOAN & KATE GWYNN ANNIE SLOAN & KATE GWYNN YANNICK GUEGAN YANNICK GUEGAN ARBO GAST - HANNIE STEGMULLER VERENA LUTZ URSULA KUHNEMANN URSULA KUHNEMANN THEO ELFRINK FELIZITAS KRETTEK SARAH HOLLEBONE TOMBS CURTIS & HUNT ANNIE SLOAN & KATE GWYNN YANNICK GUEGAN SIMON CAVELLE

Gereedschappen - klim en steigermateriaal, deel 3 Vaktheorie decoratie - reclame heraldiek - houten marmerimitatie, deel 4 Schilderwerk - Alles over verf technieken - materialen en toepassingsmogelijkheden, ISBN 90 6120 299X Zelf schilderen, ISBN 90 6590 144 2 Schilderkunst - materialen en techniek, ISBN 90 6017 130 6 Titel Sjabloneren - motieven en methoden, ISBN 90 6017 4267 Sjabloneren, ISBN 90 6590 688 6 Het complete sjabloneerboek, ISBN 90 213 0484 8 Traditionele verven en afwerkingen, ISBN Decoratieve verftechnieken ter verfraaiing van het interieur, ISBN 90 213 0694 8 Imitation des marbres, ISBN 2 249 27791 5 Imitation des bois, ISBN Werken met volksschilderkunst, ISBN 90 252 8683 6 Marmeren op stof en op papier, ISBN 90 213 0348 5 Boerenschilderkunst als hobby, ISBN 90 6010 462 5 Zijde beschilderen basistechnieken, ISBN 90 6010 552 4 Achter glas schilderen, ISBN 90 213 1615 3 Schilderen op glas, ISBN 90 252 6770 X Zeefdrukken, ISBN 90 6120 440 2 Gaade’s Airbrush Boek, ,Kunst - geschiedenis - techniek, ISBN 90 6017 233 7 Traditionele verven en afwerkingen, ISBN 90 213 2138 6 Le décor peint en trompe - l’oeil, ISBN 2 7234 0974 0 Decoratieve schildertechnieken, ISBN 90 72267 206

ELMAR BV. - Rijswijk

M&P Weert uitgeverij BV. W. Gaade BV. Amerongen

Uitgeverij Gaade & Co uitgevers CV. Amerongen M & P. Weert uitgeverij BV Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt Dessain et tolra Dessain et tolra Uitgeverij Helmond - Helmond Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt BV. Hofstede Oud - Bussem Flevolaan - Naarden BV. Hofstede Oud - Bussem Flevolaan - Naarden Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt Uitgeverij Helmond - Helmond Elmar Uitgeverij W. Gaade BV. Amerongen Uitgeverij Cantecleer BV. de Bilt Glénat

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 73 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) AUGUST RAEINET

Ful - Color Picture Sourcebook of Historie ornament, ISBN 0 486 26096 8

Dover publications INC, NewYork

Titel Zelf behangen in de praktijk, ISBN 90 6590 144 2 Beter dan nieuw, (praktische gids voor het repareren en restaureren van meubels) ISBN 90 6120 345 7 Wandbekleding, ISBN Vloeren en vloerbekleding, ISBN 90 274 0537 9 Het krommenie vloerenboek, (handleidin,g voor het leggen, plakken en spannen van linoleum, vinyl en tapijt vloerbedekking) Gids voor vast tapijt, Meubelstofferen, ISBN 90 11 44451 5

Uitgeverij M&P Weert

A.L. KLAASSEN

Titel Kleurenleer, ISBN 90 213 0058 3 Het zien van kleuren, UDC nr. 535.6 Kleuren in bedrijf en woning,

E. RIJGERSBERG

Beknopte kleurenleer,

H.J. Highland

Het hoe en waarom boek van licht en kleur, Meubelstijlen, ISBN 90 274 9285 9 Kunststijlen in kleur, ISBN 90 226 1128 0 Alles over antiek, ISBN 90 6248 340 2 Meubels. Moussault antiek ISBN 90 226 1175 2 De wereld van ART - DECO, ISBN 90 6017 747 9 Kleurenleer - beknopte handleiding bij verkoop, etalage, reclame en interieurverzorging, ISBN 9011 71403 2 Het kleuren ABC - van het systeem Hickethier, ISBN 90 213 0051 6 Het interieur - 20 eeuwen wooncultuur, Bouwkundige termen, ISBN 90 313 05456

Uitgeverij Cantecleer - uitgeverij Westland NV. Schoten NV. Philips gloeilampen fabriek Eindhoven Drukkerij Eisma NV. Leeuwarden NV. Uitgeverij “Argus” Amsterdam Zuid Nederlandse uitgeverij Antwerpen - Amsterdam Uitgeverij Het spectrum

Wand- en vloerbekleding Auteur W. NITSCHKE ALBERT JACKSON & DAVID DAY

J.H.P. HEESTERS JANE LOTT KROMMENIE

LANO CH. J.V. LEEUWEN Kleurenleer en stijlleer Auteur JOHANNES ITTEN Dr. Ir. J. BERGMANS

LYDIA LIDA DEWIEL BJARNE FORNAES AREND J. BODE ALBRECHT BANGERT ARIE VAN DE LEMME M.J.J. DE KONING JR./WC. DE MAN ALFRED HICKETHIER GEORGE SAVAGE Dr. E.J. HASLINGHUIS

Elmar

BV De handelsdrukkerij van 1874 te Leeuwarden Het spectrum Forbo - Krommenie NV.

Lano NV. Harelbeke Stam technische boeken Culemborg

Standard uitgeverij - Antwerpen Zuidgroep BV. Uitgevers Best Standard uitgeverij - Antwerpen

Stam / Robijns Culemborg Keulen Cantecleer BV. De Bilt Uitgeverij W. Gaade - Den Haag Uitgeverij Bohn - Schelteman & Holkema

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (harde sector) 74 TV Autotechniek en/of Bouw en/of Carrosserie en/of Elektriciteit en/of Grafische technieken en/of Hout en/of Mechanica en/of Publiciteitstekenen en/of Sanitair/centrale verwarming en/of Schilderen en decoratie (3e jaar: 2 lestijden/week) Decoratietekenen FELIX LORENZI JOS EMMERMANN ALFRED FAUSTLE RENE SMEETS ALISON COLE BETTY EDWARDS WENDON BLAKE JOHN RAYNES HERBERT SCHOBER / INGO RENTSCHLER A. VIS & W. HOGERVORST F. HEINRICHSEN JAN ZEEMAN M. MEYER MARK WAY JEAN GEUENS R. VERSCHRAEGEN

Hoe teken ik perspectief?, ISBN 90 213 1369 3 Inleiding tot de waarnemingsperspectief voor het technisch onderwijs, Perspectief en projectie, ISBN 90 213 0727 8 Ornament, symbool en teken, ISBN 90 213 0730 8 Perspectief, ISBN 90 02 19460 9 Leer tekenen, ISBN 90 6134 220 1 De beginselen van het tekenen, ISBN 90 213 1750 8 Figuurtekenen, ISBN 90 213 0892 4 Waarneming en werkelijkheid, ISBN 90 6045 819 2 Letterboek voor de schilder 40 Alphabetten, Kalligrafische ideeën, ISBN 90 6013 505 9 Lettertekenen, Perspectieftekenen, ISBN 90 201 2562 1 Tekenvademecum, ISBN 90 5035 402 5 Instrumentaal tekenen, ISBN 90 306 1218 5

Uitgeverij Westland NV. Schoten De techniek - Antwerpen Cantecleer BV. De Bilt Uitgeverij Westland NV. Schoten Cantecleer BV. De Bilt Uitgeverij Westland NV. Schoten Standard uitgeverij Antwerpen Uitgeverij Bigot & Van Rossum BV. Baarn Cantecleer BV. De Bilt Uitgeverij Westland NV. Schoten Cantecleer BV. De Bilt Uitgeverij Westland NV. Schoten Hollandia BV. 1978 NV. Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar EM. Maeyens Antwerpen Uitgeverij De Alk BV. Alkmaar Kluwer Uitgeverij Den Gulden Engel Uitgeverij Van In - Lier

SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Recommend Documents