SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

TSO

Graad:

Derde graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar

Studiegebied:

Personenzorg

FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s):

Gezondheids- en welzijnswetenschappen

Vak(ken):

TV Verzorging

Vakkencode:

VV-v

Leerplannummer:

2002/341 (vervangt 98044)

Nummer Inspectie:

2002/238//1/O/SG/1/III/ /V/04

3 lt/w

TSO – 3de graad – Gezondheids- en Welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/ week, 2de leerjaar: 3 lestijden/ week)

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................2 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................3 Pedagogisch-didactische wenken en timing ............................................................................................9 Minimale materiële vereisten..................................................................................................................14 Evaluatie .................................................................................................................................................15 Bibliografie ..............................................................................................................................................16

1


2

VISIE De studierichting Gezondheids- en Welzijnswetenschappen vertrekt van de gezonde mens. Het TV Verzorging legt de klemtoon op het behouden en bevorderen van gezondheid en welzijn. De mens wordt benaderd in zijn totaliteit, doorheen alle ontwikkelingsfasen en gesitueerd binnen de ruimere maatschappelijke context. Er wordt nagegaan langs welke kanalen gezondheid en welzijn kunnen beïnvloed en bevorderd worden. Concrete vaardigheden worden aangereikt, ingeoefend en tijdens de stages gehanteerd. De horizontale samenhang en de samenwerking met de leerkrachten van de andere vakken, vooral Voeding, Toegepaste biologie, Opvoedkunde en Stages Verzorging/ opvoedkunde moeten bewaakt worden. Vakoverschrijdend overleg omtrent de doelstellingen en leerinhouden gebeurt via vakgroepwerking. De leerinhouden worden niet aangeboden vanuit een verpleegkundig/ medisch standpunt (d.w.z. met aandacht voor ziektebeelden en hun behandeling) en ook niet vanuit een verzorgend standpunt: verzorgende vaardigheden zijn slecht een onderdeel van het vak.

BEGINSITUATIE Leerlingen die instromen uit de tweede graad Sociale en Technische wetenschappen hebben reeds een basiskennis omtrent hygiëne, gezondheid en welzijn. Indien leerlingen instappen vanuit een andere studierichting, moeten indien nodig achterstanden worden weggewerkt.

ALGEMENE DOELSTELLINGEN -

Een verantwoorde visie op gezondheid en welzijn ontwikkelen

-

Gezondheids- en welzijnsbevorderende attitudes en vaardigheden verwerven

-

Gezondheidsfactoren en - indicatoren benoemen en herkennen in concrete situaties

-

Actief de principes van GVO toepassen

-

De structuur en het beleid van de gezondheids- en welzijnszorg kunnen verduidelijken

-

Eigen toekomstmogelijkheden binnen de sector kunnen weergeven.


3

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1

Het eigen subjectief aanvoelen in verband met gezondheid, welzijn, ziekte en handicap verwoorden

1

Gezondheid en welzijn

1.1

Subjectief aanvoelen

Basisbegrippen omschrijven, verbanden leggen en met concrete voorbeelden illustreren

De verschillende visies op gezondheid en welzijn toelichten en verband leggen met het mensbeeld van de ontwikkelaar van de visie

•

Gezondheid

•

Welzijn

•

Ziekte

•

Handicap

1.2

Gezondheids- en welzijnszorg

1.3

Definities van gezondheid

In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en De Rechten van het Kind de artikelen met betrekking tot gezondheid en welzijn aanduiden, kritisch bespreken en relateren aan de maatschappelijke en economische realiteit van de verschillende landen

•

WGO

•

Andere

•

Universele verklaring ven de Rechten van de Mens en de Rechten van het kind

∗ Situatie in Vlaanderen ∗ Situatie in de ontwikkelingslanden De evolutie van het begrip gezondheid en ziekte toelichten

1.4

Historische evolutie •

Straf

•

Caritas

•

Overheidsingrijpen

•

Medisch afhankelijkheidsmodel

TSO – 3de graad – Gezondheids- en Welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/ week, 2de leerjaar: 3 lestijden/ week) Decr. nr.

4


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Actuele visies op gezondheids- en welzijnszorg verwoorden

2

1.5

Emancipatiemodel •

Zelfzorg

•

Inspraak

•

Houding van de hulpverlener

Het belang van het ontwikkelen van gezondheids- en welzijnsgerichte vaardigheden verwoorden

2

Vaardigheden gericht op gezondheid en welzijn

Hun eigen plaats als stagiair in de sector, met eigen rechten en plichten toelichten

2.1

Zelfzorg en in stand houden van de zelfzorg •

•

Belang van inleving verwoorden in verschillende zorgsituaties

Beroepsgeheim

Aansprakelijkheid •

Verantwoordelijkheid

•

Werken in een team

2.2

Belang van empathie

2.3

Zorg voor kwaliteit •

Elementaire zorgende vaardigheden ontwikkelen om een kind of een bejaarde in een niet-complexe en niet-acute situatie hulp te bieden, op een methodische en kwaliteitsvolle manier

2.4

Methodisch werken (Systematisch Verzorgend Handelen) • Principes van hygiëne, ecologie, ergonomie, economie, veiligheid • Aandacht voor beleving, autonomie, ADLPDL -ondersteuning Zorgende vaardigheden: volgende basistechnieken worden aangeleerd en ingeoefend

•

Persoonlijke hygiëne en handhygiëne

•

Lichaamshygiëne Kinderen Luier verversen en stuitverzorging Kinderbadje


5


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Detailzorgen: neus, ogen, oren, mond, haar Bejaarden/ Mensen met een handicap Verversen van incontinentieverband Hulp bij toiletbezoek Volledige wasbeurt in bed Detailzorgen: neus, ogen, oren, mond, haar Preventie van drukletsels •

Kleding Aangepaste kleding Aan- en uitkleden

•

Voeding Kinderen Flesvoeding Vaste voeding Bejaarden/ Mensen met een handicap Opdienen, afruimen Begeleiden bij het eten (hulpmiddelen)

•

Parameters Kinderen / Bejaarden/ Mensen met een handicap Lichaamstemperatuur Hartslag Ademhaling Lichaamsgewicht Lichaamslengte


6


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen Uitscheiding •

Bedzorg Afhalen en opmaken

Verantwoord handelen in noodsituaties

•

EHBO

•

Ergonomie Goede houding Tillen en verplaatsen

3

Factoren die de individuele gezondheid van de mens bepalen, verklaren en illustreren met concrete voorbeelden

Gezondheidsindicatoren van een bevolking benoemen

3

Factoren die invloed hebben op gezondheid en welzijn

3.1

Individuele gezondheidsfactoren

3.2

•

Extern milieu

•

Leefstijl

•

Gezondheidszorgsysteem

Indicatoren van volksgezondheid:

4

Levensverwachting, sterftecijfers, ziektecijfers, medische consumptie en ziekteverzuim, subjectief gevoel van gezondheid, risicofactoren (leefgewoonten zoals roken, alcohol, andere verslavende middelen, voeding, …) • Milieufactoren: vervuiling, beroepsblootstelling, socio-economische klasse (kansarmoede) • Welzijnsindicatoren: kwaliteit van het wonen, gebruik en misbruik van gezondheidszorgen … GVO en gezondheidsbevordering

4.1

Gezondheidsbevordering

Welzijnsindicatoren benoemen Het belang van gezondheidspromotie en GVO verwoorden

Intern milieu

•

Statistieken en grafieken opzoeken en interpreteren

4

•


7


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen De verschillende niveaus van preventie benoemen en met voorbeelden illustreren

4.2

Preventie •

Primaire

•

Secundaire

•

Tertiaire

Belang van preventie en GVO op de verschillende niveaus Het belang van ontwikkelen van vaardigheden toelichten

Het nut van preventieve acties toelichten

4.3

GVO •

Informatie

•

Werken aan vaardigheden

4.4

Doelgroepen

4.5

Middelen

4.6

•

Folders

•

Affiches

•

Media…

Voorzieningen met preventieve opdracht •

Kind en Gezin

•

CLB

•

Rode kruis

•

WVVH Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen Mutualiteiten …

• 5 Een indeling geven van de gezondheids- en welzijnszorg

5

Structuur van de gezondheids- en welzijnszorg

5.1

Indeling van de gezondheidszorg •

Gezondheidszorg

•

Welzijnszorg


8


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen •

Echelons (dossier vaste huisarts)

De kernaspecten van de beroepen binnen de gezondheids- en welzijnszorg verwoorden

5.2

Beroepen in de gezondheids- en welzijnszorg

Uitzoeken welke de studiemogelijkheden zijn binnen het voortgezet onderwijs die leiden tot een beroep in de gezondheids- en welzijnszorg.

5.3

Studiemogelijkheden na het secundair onderwijs

6

Beleid van gezondheidszorg en welzijnszorg

Enkele gevolgen van de staatshervorming voor de gezondheids- en welzijnszorg toelichten(Uitbreiding)

6.1

Federale en gemeenschapsbevoegdheden: bevoegdheden en overlappingen (bevoegdheidsconflicten) (Uitbreiding)

Een beeld geven van de wijze waarop de financiering van de gezondheids- en welzijnssector geschiedt

6.2

Financieel aspect

6

De beginselen en enkele werksporen van de overheid in verband met 6.3 gezondheids- en welzijnszorg kort toelichten

•

Het sociale zekerheidsstelsel

•

De verplichte zorgverzekering

Beginselen •

Het kwaliteitsbeleid kort toelichten (Uitbreiding)

6.4

Partnerschap met de armsten, globaal beleid, voorrangsbeleid • Werksporen: versterken van de draagkracht, vorming naar maat, aanpak schuldproblematiek … verbeteren van woon- en werkomstandigheden De kwaliteitsdecreten voor welzijns- en gezondheidsvoorzieningen (Uitbreiding)

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week)

9

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISHE WENKEN Uitgaan van een definitie of model van gezondheid(-zorg) en welzijn(-szorg) Het is belangrijk dat het lerarenteam een definitie of model kiest en daar van vertrekt om concrete situaties te kaderen en te ontleden. Zo kunnen diverse problematieken worden uitgespit en ontleed in verschillende elementen die een rol spelen en elkaar beïnvloeden, kan de maatschappelijke context omtrent dit alles geduid worden, met aandacht voor de mogelijke benaderingswijzen en voorzieningen. Voorbeelden van gezondheids- en welzijnproblemen zijn: - Een gescheiden alleenstaande moeder met twee kinderen wordt werkloos en heeft daardoor financiële problemen. Ze kan zich geen behoorlijke woning veroorloven, de kinderen kunnen vaak niet deelnemen aan buitenschoolse activiteiten omwille van geldgebrek. - Een dementerende man kan na het plos overlijden van zijn vrouw niet meer alleen thuis blijven. Telkens kan men zich afvragen wat hier gezondheids- of welzijnsbevorderend, respectievelijk belemmerend is, wat mogelijk gevolgen op fysiek, psychisch of sociaal vlak zijn. Hierbij kunnen telkens de hulpverlening en de preventie besproken worden. Uitgaan van gevallenstudies is een bruikbare methode, die de praktische herkenbaarheid en toepasbaarheid zal verhogen. Mogelijke definities/ modellen om van uit te gaan -

WGO-definitie: Gezondheid is een toestand van volledig geestelijk, lichamelijk en sociaal welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of handicap; De betreffende bepalingen uit de Universele Verklaring ven de rechten van de Mens en de Rechten van het Kind; De JONG: gezondheid is een toestand of zijnswijze waarin de mens zodanig functioneert dat hij een psycho- somatisch evnwicht ervaart en van daaruit activiteiten kan ontplooien die tot behoeftebevrediging leiden, tot een zinvol bestaan; MILO, BAERT, KOK: gezondheidspromotie en GVO, waarbij gezondheidspromotie vooral beleidsmatig wordt ontwikkeld en GVO een middel is om dit te bekomen. GVO is erop gericht mensen voldoende kennis en vaardigheden aan te bieden om gezonde keuzes te maken. Het VIG (Vlaams instituut voor Gezondheidspromotie) en de LOGO'S (Lokaal Gezondheidsoverleg) zijn in dit geval erg belangrijk

Lalonde: vier elementen bepalen onze gezondheid: interne factoren, extern milieu, leefstijl en gezondheidszorgsysteem. Interne factoren De menselijke vermogens, de behoeften, de erfelijkheid en de aanleg van de individuele mens (zich voortbewegen, interne systemen van het lichaam zoals het skelet, zenuwen…, contact maken, waarnemen, denken, praten) . De vermogens hebben betrekking op het lichamelijk, geestelijk en sociaal gebied. Extern milieu Elementen die buiten het individu liggen en waarop het individu weinig of geen controle heeft. Ze worden opgedeeld in - Chemische factoren ( intoxicatie door bijvoorbeeld smoke) - Fysische factoren (geluid, ioniserende straling, thermische energie, kinetische energie of wrijving die een wonde veroorzzaakt) - Biologische factoren (virussen, parasieten, bacteriën…) Leefstijl De individuele houding en de leefwijze van de mens beïnvloedt de gezondheid en welzijn van het individu. Leefgewoonten die als 'slecht worden bestempeld vormen een verhoogd risico op ziekte of dood. Roken, overdadig alcoholgebruik, slechte voedingsgewoonten en onvoldoende beweging zijn voorbeelden van risicogedrag.


10

Gezondheidszorgsysteem Maatregelen en voorzieningen op het terrein van de gezondheidszorg beïnvloeden de gezondheis (verschil ontwikkelingslanden - ontwikkelde landen). >De overheid, federale en Vlaamse, vaardigt tal van wetten uit. Iedereen (maar niet de illegelen in ons land) is sociaal verzekerd. Er staat een groot voorzieningenpakket ter beschikking met professionele zorg. Figuur: Het Lalonde Model - The Health Field Concept

Endogene factoren

Life style

gezondheidstoestand

Exogene factoren

gezondheidszorgsysteem

Bron: Hengelveld, M.W. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 1988, 132 (24):1103 SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN Zelfwerkzaamheid van de leerlingen moet aangeleerd en gestimuleerd worden. Dit kan gebeuren onder vorm van: − het uitvoeren van individuele taken; − het uitwerken van een project: individueel, in duo of in groep; − het verzamelen van informatie door: • het lezen van vakliteratuur, • biblitheekbezoek, • pedagogische uitstappen, • verkennen van het regionaal aanbod van diensten • zoeken op internet; − het maken van verslagen en synthesen en de presentatie hiervan (eventueel met gebruik van ICT). Het is noodzakelijk dat de leerlingen kunnen werken volgens een systematische methode om zelfstandig of in team opdrachten te organiseren en uit te voeren. Voor het oefeningen van verzorgende vaardigheden vertrekt men bij voorkeur van realistische zorgsituaties, aansluitend bij de stages. Vanuit deze situatie worden de verschillende vaardigheden aangebracht, met aandacht voor empathie, zelfzorg, beroepsgeheim, verantwoordelijkheid. De leerlingen worden er voordurend op attent gemaakt dat het noodzakelijk is methodisch en teamgericht te werken, met in acht nemen van de principes van hygiëne, ecologie, ergonomie, economie en veiligheid. Het aanleggen van een begrippenlijst met vaak voorkomende begrippen, afkortingen, vakterminologie… is aan te bevelen. De begrippenlijst kan over de vakken heen gebruikt worden.


Nr. 1

Pedagogisch-didactische wenken 1.1

Leerlingen de kans geven hun eigen subjectief aanvoelen te verwoorden. Respect vragen voor elkaar en elkaars situatie, sommige leerlingen hebben ervaringen die hen kwetsbaar maken

1.2

Begrippen verduidelijken met concrete voorbeelden. Welzijn en gezondheid zijn nauw verbonden, soms wordt gezondheidszorg gezien als onderdeel van de welzijnszorg.

1.3

Steeds wijzen op totaliteit van de mens (holistische mensvisie)

1.4

-

Leerlingen zoeken zelf teksten op (internet)

-

Niet enkel vertrekken vanuit een persoonsgerichte benadering. Welzijn wordt ook sociaal bepaald (relationeel, maatschappelijk, structureel).

-

Wijzen op belang van preventie

-

Wijzen op belang van basisinstituties (onderwijs, gezondheidszorg…)

Timing 10 LT

Vroeger werd zorg opgevat als de zorgzame samenleving (familiaal bepaalde basissolidariteit), vandaar evolueerde men naar de verzorgingsstaat en weer terug naar de zorgzame samenleving (mantelzorg). -

2

11

Zorg evolueerde van gunst naar recht, b.v. armoede (COO naar OCMW); er kwamen sociale grondrechten (art 26 van de Grondwet) : van individuele benadering tot overheidsinitiatief.

1.5

Men evolueerde naar cliëntenrechten, de hulpverlener domineert niet meer. De hulpverlener tracht zichzelf overbodig te maken

2.1

Leerlingen zelf laten zoeken naar de verschillende vaardigheden en waarmee rekening gehouden wordt bij de uitvoering -

50 LT

Samenwerken met het PV Praktijk/ Stages (voorbereiding) en het TV Opvoedkunde/ Huishoudkunde (beroepsgeheim)

2.2

Belang van empathie aanbrengen aan de hand van concrete voorbeelden en situatieschetsen. Samenwerking met het TV Opvoedkunde/ Huishoudkunde

2.3

Vaardigheden worden gedemonstreerd, geobserveerd en (beperkt) ingeoefend vertrekkend van concrete situatieschetsen. Op stage kunnen ze dan verder verworven worden. Leerlingen moeten op een realistische manier leren omgaan met " techniek", ze dienen de grondlijnen correct toe te passen en zich flexibel op te stellen. EHBO- vaardigheden worden ingeoefend op een demonstratiepop. Belangrijk hierbij is dat de leerlingen hun grenzen kennen. Noodsituaties zijn verbranding, verslikking, ademhalingsstilstand, bewusteloosheid …

3

4

3.1

Het model van Lalonde is hiervoor geschikt. Zie hoger. Het gezondheidszorgsysteem wordt later uitgediept in 5.

3.2

Leerlingen kunnen in groep of in duo's een verwerkingopdracht krijgen over een concreet voorbeeld van een gezondheidsindicator. Ze kunnen die verwerken en voorstellen voor de medeleerlingen (indien mogelijk met ICTapparatuur)

4.1

Aan de hand van de gezondheidsindicatoren uit het vorige hoofdstuk het belang van gezondheidsbevordering beklemtonen.

4.2

Primaire preventie is gericht op het voorkomen van ziekte. Hier situeren zich GVO acties in verband met juiste levenswijze, gezonde voeding, roken, …Secundaire preventie tracht ziekten in een vroeg stadium op te sporen (borstkanker, aandoeningen bij pasgeborenen, prostaatkanker). Tertiaire

15 LT

30 LT

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week) Nr.

Pedagogisch-didactische wenken

12

Timing

preventie is er op gericht de gevolgen van ziekte/ handicap zo klein mogelijk te houden om na ziekte of invaliditeit een zo groot mogelijke zelfstandigheid mogelijk te maken. Op elk van deze niveaus kunnen GVO acties georganiseerd worden. De leerlingen kunnen zelf voorbeelden aanbrengen. 4.3

De leerlingen ervan bewust maken dat GVO twee componenten bevat. Er wordt voorlichting gegeven (informatie betreffende het belang van de actie, risicofactoren) en men tracht door opvoeding een gedragsverandering te weeg te brengen. Het effect van GVO is een bewust-zijn en gevoelig-zijn voor gezondheidsrisico's en voor goede gewoonten. Dit betekent niet dat het feitelijk gedrag verandert. Een Chinees spreekwoord zegt: "Weten en niet toepassen is nog steeds niet weten." Gedragsverandering is moeilijk te realiseren zonder het aanleren van nieuwe vaardigheden. Bijvoorbeeld: Hoe leef ik zonder sigaret, stel ik iets in de plaats? Hoe bereid ik een lekkere maaltijd met minder vlees? Wat antwoord ik als men mij een glas aanbiedt? Het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden is een van de voornaamste actieterreinen van gezondheidsbevordering.

5

4.4

GVO kan zich richten tot de totale bevolking, op delen van de bevolking: hier wordt gedacht aan de preventieve kinderzorg van Kind en Gezin, de screening van de schoolbevolking door het CLB, de kanker- en tuberculoseopsporing. Men kan ook een preventief beleid voeren naar individuen of specifieke groepen die blootstaan aan bepaalde risico's. Tenslotte zijn er de individuele preventieve medische onderzoeken: meten van bloeddruk, cholesterolgehalte in het bloed, mondhygiëne, onderzoek van de huid enz.

4.5

GVO verstrekt informatie, sensibiliseert en motiveert. Dit kan aan de hand van een folder, een persoonlijk gesprek, een voordracht, een vormingactiviteit. GVO kan ook op grote schaal, door middel van een campagne waarbij de media ingeschakeld worden.

4.6

Het is aan te bevelen dat de leerlingen voorzieningen met een preventieve opdracht contacteren om zicht te krijgen op GVO acties. De voorzieningen kunnen ook opgezocht worden via internet.

5.1

Het is nuttig de leerlingen een GVO actie of project te laten opzetten. Dit kan in samenwerking met PV Praktijk/ Stages. Er zijn verschillende indelingen mogelijk. Als voorbeeld een mogelijke indeling die we we bij Kluwer vinden: - Gezondheidszorg: aids-preventie, alcoholisme en toxicomanieën, antigifcentrum, centra voor geestelijke gezondheidszorg, free-clinics, kanker, palliatieve zorg, algemene ziekenhuizen, gespecialiseerde ziekenhuizen psychiatrische ziekenhuizen en RVT, PVT -

5.2

Welzijnszorg: samenlevingsopbouw, algemeen maatschappelijk werk, gezins- en ouderenzorg, bijzondere jeugd bijstand, kind en gezin, Vlaams fonds voor sociale integratie van mensen met een handicap, rechtshulp en justitie.

Er bestaan ontzettend veel functies, beroepen, voorzieningen: een regionale verkenning van het aanbod van zorg in de stad is nuttig. Dit kan in samenwerking met PV Praktijk /stages of met andere vakken. De verkenning van de beroepengroepen en de sector op stage is verhelderend en aanvullend. Het kan zinvol zijn de leerlingen onder vorm van groepswerk of zelfstandig werk enkele specifieke subsectoren te laten verkennen. Men kan de leerlingen zelf een thema laten voorstellen. Vakoverschrijdend overleg is nodig met PV Praktijk/stages.

25 LT

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week) Nr.

6

Pedagogisch-didactische wenken 6.1

De leerlingen moeten er bewust van worden gemaakt hoe de overheid probeert orde te scheppen in de gezondheids- en welzijnszorg en op welke wijze zij de basisgezondheids- en welzijnszorg voor de inwoners garandeert

6.2

Men kan vertrekken van een concreet voorbeeld: wie betaalt wat bij een ziekenhuisopname, opname in een RVT…? De principes van solidariteit en verzekering staan centraal in ons sociaal zekerheidsstelsel

6.3

Vermeld hierbij ook de rol van het SIF (sociaal impulsfonds) dat wil werken aan de bevordering van het welzijn en de leefbaarheid van buurten en gemeenten.

6.4

Leerlingen moeten weten dat kwaliteitsdecreten bestaan, kunnen zeggen waarover die onder meer handelen en er bepaalde zaken in kunnen opzoeken.

13

Timing

20 LT


14

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN De uitrusting en de inrichting van de lokalen dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid. Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: • • • •

Codex, ARAB AREI, Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden met betrekking tot de uitrusting en inrichting van de lokalen en de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: • • • •

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

Lokaal TV Verzorging Een vast lokaal voor TV Verzorging en PV Praktijk/stages verzorging/opvoedkunde is noodzakelijk. De leerkracht moet kunnen beschikken over een overheadprojector en video. Het is belangrijk dat de school beschikt over tenminste een referentiewerk waarin alle informatie staat rond de sectoren gezondheidszorg en welzijnszorg. Een losbladig werk kan geregeld worden geactualiseerd. Daarnaast is het wenselijk om over een PC te beschikken zodat softwarepaketten kunnen gebruikt worden. Een internetaansluiting is wenselijk. Om de doelstellingen rond gezondheids- en welzijnsfactoren te realiseren moeten de leerlingen toegang hebben tot informatie daaromtrent: het bezoeken van de websites van de betrokken overheidsdiensten is hierbij zeer nuttig. Indien mogelijk, werkt men best met verschillende hoeken, die elk hun eigen functie hebben en elk een specifieke sfeer uitstralen, bij voorbeeld: - een hoek voor vakliteratuur en documentatie; - een hoek met het verzorgingsmaterieel voor het inoefenen van de zorgvaardigheden; - een hoek met de PC; - een hoek voor 'les'; - een hoek voor werken in een kleine groep; Een prikbord kan gebruikt worden om projecten, uitstappen, bezoeken e.a. aan te kondigen, om resultaten van realisaties van leerlingen bekend te maken. Voor het inoefenen van de zorgvaardigheden en de EHBO-technieken is de vereiste uitrusting nodig. Aangezien de meest scholen die de studierichting 'Gezondheids- en Welzijnswetenschappen' aanbieden ook andere studierichtingen aanbieden binnen het studiegebied Personenzorg, is de uitrusting wellicht beschikbaar.


15

EVALUATIE Het TV Verzorging bevat doelstellingen van zeer diverse aard: sommige ervan zijn eerder op kennis gericht, andere op vaardigheden. Er worden in de wenken suggesties gegeven voor groepswerk, projecten, zelfstandig werk, vaak in samenspraak met andere vakken of met PV Praktijk/ Stages Verzorging/ Opvoedkunde. Evaluatiemethodes zullen dus - afhankelijk van de doelstellingen en de activiteiten om ze te bereiken nogal verschillen. Heel belangrijk is het ontwikkelen van studeervaardigheden: leren verwoorden, leren presenteren, leren informatie verzamelen en daarin ordening en structuur brengen, organisatietalent ontwikkelen. Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt • welke de verschillende stappen zijn; • welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; • welke fouten kunnen gemaakt worden. Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester..). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen • • •

Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroep vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...).


16

BIBLIOGRAFIE Algemeen verslag over de armoede, Koning Boudewijnstichting, 2001 Armoede en basisonderwijs, Koning Boudewijnstichting, 2001 BANDE-KNOPS, J. e.a., Wegwijs Gezondheid, Davidsfonds, 1995, 103 p. Behoefte aan gezondheidszorg bij de Vlaamse bevolking / Kathleen Bogaert, Jan De Maeseneer ; Universiteit Gent. - Brussel : Vlaamse Gezondheidsraad, 2000. - 71 p. Beter voorkomen dan genezen / Belgische Cardiologische Liga. - Brussel : Belgische Cardiologische Liga, [s.a.]. - 20 p. BOS, A., Communicatie in relaties, derde herziene druk, Utrecht, Lemma BV, 1996, p.99-101. BRUG , J. e.a., Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering : een planmatige aanpak, Assen : Van Gorcum, 2000. CASSELMAN, J., e.a., Jongeren en drugs andere dan drugs, Van Loghum Slaterus, 1984. CLAEYE, E., 80 jaar conge' paye', Visie, jrg. 52, nr. 27, 1997, p.5. DE JONG, J.H.J., e.a., Basisboek 1. Inleiding in de verpleegkunde, Bohn, Scheltema & Holkema, 1989. DE JONG, J.H.J., e.a., Basisboek 2. De basisverpleegkunde, Bohn, Scheltema & Holkema, 1989. DE KEMPENEER, L., VAN DEN BROUCKE, S., VAN STRAETEN, L., DE VLEESSCHAUWER, R. Zo blijf je gezond! Vijf jaar projecten voor gezondheidspromotie in Vlaanderen tudie in opdracht van de Vlaamse Gezondheidsraad - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap DE MAEYER, J. e.a., Er is leven voor de dood, Tweehonderd jaar gezondheidszorg in Vlaanderen,Pelckmans, 1998 DE WITTE, J., Drugs verdoven het wel-zijn. Over het drugfenomeen in de provincie Vlaams Brabant,1986:1-43. De zieligheidsbehoefte en andere uitdagingen : tien beschouwingen over GVO/Preventie in de 21ste eeuw / Nederlandse Vereniging voor Preventie en GVO. - Woerden : NVPG, 2000. DOOGHE,G., e.a., Verantwoordelijkheid voor eigen gezondheid, Centrum voor bevolkings- en gezinsstudiën, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 1984. FERRELL, B.R., e.a., 'Quality of life in breast cancer', Cancer Nursing, 1997, 20 (6): 398-408. Gezondheid is een zorg van iedereen. VIG jaarverslag 2000 Gezondheidsindicatoren 1999, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap GOLEMAN, D., Emotionele intelligentie, derde druk, Amsterdam/Antwerpen, Contact, 1996, 448 p. GREEN, J., e.a. The Dynamics of Health & Wellness, Holt, Rinehart and Winston, The Dryden Press Saunders College Publishing, 1991. HAALBOOM, J.R.E., SMIT, J., Silhouet van de interne geneeskunde, Bohn Stafleu, Van Loghum, Houten/Diegem, 1995.


17

HENGEVELD, M.W., Biologische determinanten van suicidaal gedrag, Nederlands Tiidschrift voor Geneeskunde, 1989, 132(24)1100-1105. HENNION W., VAN DEN BROUCKE, S. Toepassingsmogelijkheden van empowerment in functie van gezondheidsbevordering bij mensen in kansarme situaties De VIG-collectie HEYES, M., '101 succesvolle tips voor gezond leven', Kosmos, Z&K Uitgevers, Utrecht/Antwerpen, 1996. Honderd jaar sociaal recht in België. Publicatie ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Een sociaal Verhaal' ingericht in 1987 door het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid en het Ministerie van Sociale Voorzorg in samenwerking met de ASLK, september 1987, 176 p. Huisvesting, Werknota 3, Recente evolutie in de huisvesting, Koning Boudewijnstichting, 2001 JANS, H.W.A., e.a., Milieu en gezondheid: de taak van de verpleegkundige, Tijdschrift voor ziekenverpleging, 19 oktober 1989, 43 (20): 635-641 KLAASSEN, E.J., Slaapstoornissen: van slapeloosheid naar gezonde slaap, Immerc, BV, Wormer, 1995. KOOPMANS, F., SCHALKEN, R., Vraagboek bij verslavingen, J.J. Groen en Zoon, Leiden, 1995. KUYPER, J.P., Mensopvatting en gezondheidszorg, Van Gorcum, Assen, 1975. LALONDE, M., New perspective on the health of Canadians: a working document, Minister of National Health and Welfare, 1974. LAMMERTIJN, F., Vrijwilligerswerk in de welzijns- en gezondheidssector; Vlaamse Gemeenschap, Brussel, 1994. LEMMENS, C., Gezondheid en ziekte, Kavanah, 1996 MARTENS, L., Beleidsnota. Werken aan netwerken, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Brussel, 1995, 33 p. Naar een geïntegreerde intake in de eerstelijnsgezondheidszorg / Hilde Philips, Eric Boydens, Joke Denekens, ...... [et al.]; Centrum voor Huisartsengeneeskunde. - Brussel : Vlaamse Gezondheidsraad, 2000. Onderzoek naar het beleid inzake preventie en gezondheidspromotie : het MAREPS-PROJECT / J. Vinck, Els Wouters. - Diepenbeek : LUC, 1999. - 141 p. +bijlagen - Biomed II: Vlaamse verwerking in opdracht van de Vlaamse Minister van Financiën, Begroting en Gezondheidsbeleid. Onderzoeksgroep jeugdcriminologie. In opdracht van de Vlaamse minister van welzijn en gezin, juli Ongevallen bij kinderen van 0 tot 5 jaar : studie op basis van de EHLASS-gegevens België 1998 / Carine Renard, Carine Roman, Guy Devleeschouwer. - Brussel : OIVO, 2000. - 87 p. - Studie uitgevoerd door het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO)in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en met de medewerking van het Ministerie van Volksgezondheid. PEET, R., Inleiding in de verpleegkunde, De tijdstroom, Lochem-Poperinge, 1983. POIESZ, T.,Gedragsmanagement : waarom mensen zich (niet)gedragen,; Inmerc, 1999. - 222 p.


18

Preventie van antisociaal gedrag: starten bij de (pre-)conceptie? : tendensen in de hulpverlening en opvoedingsondersteuning aan gezinnen Gent : Vormingcentrum voor de Begeleiding van het Jonge Kind, 2000. - 370 p RENARD, P., De Bom (buurtontwikkelingsmaatschappij) roert in de soep, Knack, 16 oktober 1996, Sociale huisvesting : formuleren van voorstellen in de relatie senioren en sociale huisvesting / Werkgroep Sociale Huisvesting. - Hasselt : Provinciebestuur van Limburg, Dienst Ouderen, 1999. Langzaam Verkeer, 2001. - 239 p. - Een onderzoek in opdracht van minister Landuyt, Vlaams minister van Werkgelegenheid en Toerisme, in het kader van het VIONA-onderzoeksprogramma. Stimulans Welzijnsonderzoek in Vlaanderen, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 1997 TAUSCH, R., Last van gevoelens, Schoten, Westland NV, 1991, 293 p. VAN DEN BOSSCHE, F., Wegwiizer voor gezond trainen, Publicatiefonds voor lichamelijke opvoeding, Gent, 1989. VAN DIJK, F.J.H., e.a., Herwaardering model belasting - belastbaarheid, Tijdschrift Sociale Gezondheidszorg, 1990, 68: 3-10. VAN EPEN, J.H., De drugs van de wereld de wereld van de drugs, Samson Stafleu, Alphen-aan-deRijn/ Brussel, 1988. VAN GUN, M., Wegwijs in de gezondheidszorg, Bohn Stafleu Van Loghum, 1990 VAN THIENEN, AJ.M., Inleiding: welzijn en welzijnsbeleid, in Anatomie van het welzijn, Van Loghum Slaterus' uitgeversmaatschappij NV, 1970. VETTENBURG, N., De Vlaamse welzijnssector in beeld, KUL Faculteit Rechtsgeleerdheid. VINCKE, P., Het teken van het dier. Communicatie, cultuur en semiotiek, Mys & Breesch Uitgevers, 1996. WILLEMSEN, M., e.a. Gezondheidsbevordering in de arbeidsstudie, in Gezondheidsvoorlichting- en gedragsverandering, Van Gorcum, Asse, 1991: 449-468. Handige gidsen Algemeen reglement voor de Arbeidsbescherming. Codex over het welzijn op het werk. Commissariaatgeneraal voor de bevordering van de arbeid. Brussel, 9de druk, 503 p. Gids voor Gezinnen. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, januari 1996, 176 p. Gids voor wie het pensioen nadert of bereikt heeft, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, juli 1993, 168 p. Handigids, Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu, Dienst Gehandicaptenbeleid. Sociale Kaart Gent, Welzijnsraad Gent in samenwerking met de Provinciale Welzijnscommissie Provincie Oost-Vlaanderen, 1994-1995, 315 p. Sociale Kaart van de zelfhulporganisaties en -groepen in Vlaanderen 1994-1995,Trefpunt Zelfhulp Sociologisch onderzoeksinstituut KU Leuven, 1995, 134 p.

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week) Sociale kaart van Vlaanderen. Welzijnsgids van VIaanderen. Welzijnszakboekje - organisatie en instellingen, Kluwer 1999 Welzijnszakboekje - wetgeving en toelichting, Kluwer 1999-2000 Nuttige adressen Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer (AMINAL) http://www.mina.vlaanderen.bel Koning Albert II-Iaan 20 1000 Brussel (Tel. 02/553 80 93) Antigifcentrum (Tel. 070/245.245) Bruynstraat 1120 Brussel Belgisch Federatie Tegen kanker http://Iwww.cancer.be Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel Belgisch Werk Tegen Kanker Tweekerkenstraat 21 1040 Brussel Bond Beter Leefmilieu - Vlaanderen vzw (BBL) Tweekerkenstraat 47 1000 Brussel

European Schoolnet Office http://lwww.eun.orgl Plejadeniaan 11 1200 Brussel

Federatie van de Voedingsindustrie (FEVIA) http://www.fevia.bel Kortenberglaan 172 1000 Brussel

Instituut voor Praktische Bibliografie (IPB)

19

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week) Jezusstraat 16 2000 Antwerpen

Koning Boudewijnstichting http://www.kbs-frb.bel Brederodestraat 10 1000 Brussel

Natuur & Techniek http:Ilwww.natutech nl. Postbus 3144 4800 DC Breda

NutrItion Information Center (NICE vzw) http.llwww.nicevzw. bel Treurenberg 16 1000 Brussel

NUTRI-CARE vzw Beerveldedorp 11 9080 Beervelde

Onderzoeks- en informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) http://www.oivo~crioc.orgi Ridddersstraat 18 1050 Brussel

School tv Teleac/NOT http://www.teleacnot.nl Postbus 1070, 1200 BB Hilversum Vlaamse Diabetes Vereniging http://www.diabetes~vdv.be Offergemsesteenweg 456 9000 Gent Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie (VIG vzw) www.vig.be

20

TSO – 3de graad – Gezondheids- en welzijnswetenschappen TV Verzorging (1ste leerjaar: 3 lestijden/week, 2de leerjaar: 3 lestijden/week) G. Schildknechtstraat 9 1020 Brussel Vlaamse Liga tegen Kanker vzw Adolf Maxlaan 55 bus 2 1000 Brussel Voeding & Gezondheid Vlaams Centrum voor Coördinatie, Voeding en Advies De Pintelaan 185 9000 Gent

21

SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Recommend Documents