SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

BSO

Graad:

derde graad

Jaar:

eerste en tweede leerjaar

Studiegebied:

Koeling en warmte

FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s):

Centrale verwarming en sanitaire installaties

Vak(ken):

TV Sanitair/centrale verwarming

Vakkencode:

IT-p

Leerplannummer:

2002/181 (vervangt 97321)

Nummer Inspectie:

2002/312//1/N/SG/1H/III/ /D/

5 lt/w

BSO – 3de graad – optie CENTRALE VERWARMING EN SANITAIRE INSTALLATIES TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING (1ste jaar: 5 lestijden/week, 2de jaar: 5 lestijden/week)

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................2 Beginsituatie .............................................................................................................................................2 Algemene doelstellingen ..........................................................................................................................2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden......................................................................................................3 Technologie sanitair/centrale verwarming .....................................................................................3 Technisch tekenen .......................................................................................................................18 Pedagogisch-didactische wenken en timing ..........................................................................................21 Technologie sanitair/centrale verwarming ...................................................................................21 Technisch tekenen .......................................................................................................................21 Minimale materiële vereisten .................................................................................................................22 Technologie sanitair/centrale verwarming ...................................................................................22 Technisch tekenen .......................................................................................................................22 Evaluatie .................................................................................................................................................23 Bibliografie ..............................................................................................................................................24

1


2

VISIE Elk onderwijs, ook het beroepsonderwijs, wil drie algemene doelstellingen nastreven: het bieden van mogelijkheden tot brede persoonlijkheidsontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep. Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend onderwijs. Kennis, vaardigheden en attitudes zullen evenwichtig nagestreefd worden. Ook al zijn de cognitieve elementen gemakkelijker te meten, toch moet in het beroepsonderwijs de aandacht prioritair gaan naar het verwerven van vaardigheden en attitudes, waarbij de cognitieve doelstellingen als ondersteuning gebruikt worden. Centrale verwarmingssystemen, warmwaterproductie, energiekosten en besparingen zijn begrippen die de laatste jaren steeds meer in de belangstelling kwamen te staan; het groot aanbod inzake lagetemperatuurketels, convectoren, radiatoren, vloerverwarmingen, energiebesparende regelsystemen, enz., maakt het nodig dat de vakman zich voortdurend op de hoogte houdt van de marktevolutie. Ook het installeren en onderhouden van sanitaire installaties en riolering hoort erbij. Kwaliteitswerk leveren zonder daarbij de economische en esthetische aspecten te verwaarlozen, is een kenmerk van een bekwame installateur, als hij daarbij ondernemend van aard is en enige commerciële feeling bezit, kan hij het in de sector ver brengen. Voor leerlingen is een degelijke basiskennis in dit vakgebied zeker de beste waarborg voor de toekomst.

BEGINSITUATIE De meeste leerlingen komen uit de tweede graad van het BSO ‘Metaal’. De leerlingen kunnen in het 1ste jaar ook uit andere studierichtingen komen, waardoor de voorkennis eventueel tekorten kan vertonen. Dit zal door de lerares/leraar door middel van enkele oefeningen nagegaan worden. Eventuele individuele tekorten zullen hoofdzakelijk weggewerkt worden door zelfstudie of door inhaallessen buiten het lessenrooster.

ALGEMENE DOELSTELLINGEN Bij alle leerinhouden – indien toepasselijk – zal de nodige aandacht besteed worden aan • • •

het correct gebruik van eenheden en symbolen; welzijn (veiligheid, hygiëne en gezondheid); milieu.

Naast de "technische" vaardigheden, zal de lerares/leraar ook oog hebben voor de vereiste persoonlijkheidskenmerken: •

Kwaliteitsbewustzijn:

•

Verantwoordelijkheidszin:

•

Zin voor samenwerking:

•

Leergierig zijn:

•

Welzijnsbewustzijn

•

Milieubewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne. actief en pro-actief gericht zijn op het beschermen van het milieu.


3

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN TECHNOLOGIE SANITAIR/CENTRALE VERWARMING 1ste jaar: 3 lestijden/week 2de jaar: 3 lestijden/week Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen SANITAIR 1

de kunststofbuizen die in sanitaire installaties worden gebruikt herkennen.

1

Kunststoffen

2

Gietijzer

3

Koper

4

Afvoerbuizen

de specifieke eigenschappen en het toepassingsgebied van elke soort toelichten. de verwerkingprocédés van deze kunststoffen beschrijven. de belangrijkste hulpstukken opsommen en hun gebruik toelichten. de lijmen en de vullijmen omschrijven. het correct monteren van kunststofbuizen bespreken. 2

de toepassingen van gietijzer in sanitaire installaties opsommen. (U) het gebruik van gietijzer verantwoorden. (U) de voor- en nadelen van het gebruik van gietijzer opsommen. (U)

3

handelsmaten van koperbuizen en plaatmateriaal opzoeken in catalogi. het elektrolytisch probleem bij gebruik van koper samen met andere materialen toelichten. de belangrijkste hulpstukken kennen en hun gebruik toelichten. het correct monteren van koperbuizen bespreken (beugelafstanden in functie van de diameter).

4

het begrip afschot omschrijven. de verschillende verluchtingssystemen opsommen en hun doel omschrijven.


Decr. nr.

4


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen de voorschriften voor het aansluiten van de afvoerbuizen op de openbare rioleringen kennen. het plaatsen van ontstoppingsmutsen omschrijven. met behulp van nomogrammen de geschikte diameters voor afvoer en verluchtingsbuizen bepalen. de problemen in verband met mogelijke geluidshinder toelichten. 5

de verschillende soorten reukafsluiters herkennen.

5

Reukafsluiters

6

De fecaliënput

de onderdelen van enkele veel gebruikte reukafsluiters opsommen. het werkingsprincipe van een reukafsluiter toelichten. het plaatsen en het onderhouden van reukafsluiters toelichten. 6

de werking van een fecaliënput toelichten. (U)

7

de voor- en nadelen van de verschillende materialen gebruikt voor de 7 distributie van koud en warm water opsommen.

Sanitaire distributie

het leggen van koud- en warmwaterleidingen, zowel in opbouw als in inbouw, omschrijven. het begrip condensatie en haar ontstaan bij waterleidingen verklaren. de voorschriften voor het aansluiten van de installatie op de openbare waterleidingsnet beschrijven. de leidingdiameters in functie van het debiet bepalen. 8

oxidatieverschijnselen en andere chemische reacties met hun gevolgen toelichten.

8

Chemische reacties en oxidatieverschijnselen op het buizennet

9

Sanitaire artikelen

10

Kraanwerk voor sanitaire installaties

10.1

Klassiek kraanwerk

het bestrijden van deze chemische reacties toelichten. 9

de verschillende sanitaire artikelen die gebruikt worden voor het samenstellen en het inrichten van badkamers, wc's en keukeninrichtingen, beschrijven.

10 10.1

de meest courante kranen:


Decr. nr.


5

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen • voor montage op toestellen, • in leidingen, correct opnoemen en herkennen. de kraanonderdelen opnoemen en hun functie omschrijven. de voor- en nadelen van de meest gebruikte kranen opsommen. het klassieke onderhoud van kranen toelichten. met behulp van technische documentatie de juiste onderdelen opzoeken voor eventuele bestelling. 10.2

de soorten thermostatische kranen herkennen.

10.2

Thermostatisch kraanwerk

het werkingsprincipe beschrijven. uit de technische documentatie een geschikte kraan kiezen, in functie van het te leveren debiet. voor- en nadelen van de thermostatische kraan toelichten. 11

de soorten waterverwarmers opsommen en hun principewerking uitleggen.

11

Waterverwarmers

12

het behandelen van water beschrijven.

12

Waterbehandeling

de toestellen voor waterbehandeling kennen en hun principewerking toelichten. de voor- en nadelen van elk type opnoemen. het gebruik van waterfilters bespreken. het plaatsen en het onderhouden van waterfilters toelichten. 13

de verschillende soorten herkennen.

13 • het werkingsprincipe van de verschillende soorten pompen uitleggen. • de voor- en de nadelen van elke soort bespreken. • • de soorten onderling vergelijken.

Pompen Handpompen Centrifugaalpompen Zuigerpompen (membraanpomp) Vlinderpompen (U)


Decr. nr.

6


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 14

de soorten en de werkingsprincipes uitleggen. (U)

14

Drukverhogingsinstallaties

15

Ontstoppen van leidingen

16

Zink

17

Dakbedekkingsmateriaal

18

Dakgoten en hanggoten

19

Dakdoorgangen

20

Schouwen

de voorschriften voor het gebruik van een drukverhogingsinstallatie toelichten. (U) 15

enkele oorzaken van verstopping van leidingen opsommen. ontstoppingsmachines en -gereedschappen beschrijven en hun gebruik toelichten. het gebruik van chemische ontstoppingsproducten bespreken: • • •

te nemen voorzorgsmaatregelen, gevaren voor de gezondheid, aantasting van het buismateriaal.

DAKBEDEKKING 16

de voornaamste handelsvormen van zink opsommen. de belangrijkste toepassingen van zink bespreken. de juiste zinkdikte bepalen voor typische toepassingen. het gebruik van beitsmiddelen voor het solderen van zink toelichten

17

de voor- en nadelen van dakbedekkingsmaterialen bespreken. de veiligheidsvoorschriften voor het werken op daken en stellingen verwoorden en toepassen.

18

constructievormen en dakgootbenamingen opsommen. het meten, het traceren, het plooien en het snijden van de verschillende goten toepassen. het uitzettingsproblemen bij dakgoten bespreken.

19

de verschillende soorten dakdoorgangen opsommen. het traceren, het snijden en het plooien toelichten.

20

verschillende schouwaansluitingen in functie van de dakbedekking herkennen.


Decr. nr.

7


LEERINHOUDEN


de verschillende constructiemogelijkheden toelichten.

21

Verholen goten

22

Hemelwaterafvoer

het traceren, het snijden, het plooien en het vasthaken van de goot toelichten. 22

de verschillende methoden die toegepast worden opnoemen. toelichting geven bij de gescheiden afvoersystemen.

23

het opmeten en de juiste plaatsing van de dakbekleding omschrijven. 23

Platte daken

24

de vorm van de roevenstelsels omschrijven.

24

Roevenstelsel

25

Staande naad

26

Soorten

27

Cv-installaties met warm water

27.1

Radiatoren

27.2

Radiatorkranen

de plaatsingstechniek beschrijven. 25

de vorm van de staande naad omschrijven. CENTRALE VERWARMINGSINSTALLATIES

26

de opbouw van een cv-installatie met warm water omschrijven. de opbouw van een cv-installatie met warme lucht beschrijven. de voor- en de nadelen van beide systemen opsommen.

27 27.1

de soorten radiatoren toelichten. de voor- en nadelen van de verschillende soorten opsommen. de verschillende aansluitmogelijkheden toelichten. het verband tussen de plaatsing van de radiator en de warmteafgifte aantonen.

27.2

de verschillende soorten radiatorkranen kennen en herkennen: • handbediende en thermostatische, • eenpijp- en tweepijpensystemen. het werkingsprincipe van deze kranen toelichten. de plaatsing en het onderhoud van deze kranen bespreken.


Decr. nr.

8


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 27.3

de soorten koppelingen en inregelventielen herkennen.

27.3

Koppelingen en ventielen

27.4

Ontluchtingssystemen

27.5

Buizen

27.6

Montage van leidingen

27.7

Uitzetten en krimpen van leidingen

geschikte koppelingen kiezen. het nut en het doel van inregelventielen bij radiatoren toelichten. 27.4

de meest gebruikte ontluchtingsapparaten kennen. de werking van deze ontluchtingsapparatuur omschrijven. de correcte montage en het onderhoud bespreken. de voor- en nadelen van de verschillende soorten opsommen en onderling vergelijken.

27.5

de soorten buizen gebruikt voor: • watertransport bij cv, • brandstofleidingen bij cv, • sanitaire waterdistributie, • gastoevoer, herkennen. de meest voorkomende handelsmaten beschrijven. de gepaste buizen kiezen in functie van de opdracht. het verwerken van de verschillende buizen omschrijven.

27.6

de meest gebruikte bevestigings- en ophangsystemen herkennen. het correct en veilig monteren van leidingen omschrijven en de gepaste bevestigingssystemen kiezen. de beugelafstanden in functie van de buissoort, de diameter en de montage bepalen.

27.7

het uitzetten en het krimpen van leidingen omschrijven en de gevolgen hiervan toelichten. de uitzetting bepalen in functie van het gebruikte materiaal en van de temperatuur. het principe en de plaatsing van een compensator en de rol van wand-, vloer- en plafonddoorgangen (mantelbuis) omschrijven.


Decr. nr.

9


LEERINHOUDEN


de soorten fittingen kennen en hun gebruik bespreken (schroef-, klem- en soldeerfittingen).

27.8

Fittingen

27.9

Dichtingsmaterialen

28

28

Cv-ketels voor warmwaterinstallaties

29

29

Keteltoebehoren

29.1

Circulatiepomp

29.2

Zwaartekrachtkleppen (flow-valve)

29.3

Manuele kranen

het correct solderen van soldeerfittingen omschrijven. de gepaste fittingen, in functie van de toepassing, opzoeken en kiezen. 27.9

29.1

de meest gebruikte dichtingsmaterialen kennen en hun specifiek gebruik toelichten.

doel en werking verklaren. de meest gebruikte circulatiepompen kennen. montage van de pomp in functie van het watertransport toelichten. het verband tussen opvoerhoogte en debiet omschrijven. de voordelen van een inwendige by-pass, een regelbaar toerental en een drukverschilregeling toelichten. een geschikte pomp kiezen.

29.2

de meest gebruikte kleppen (veergewichtbelast) herkennen. het doel en de werking toelichten. de plaatsing omschrijven.

29.3

de voornaamste soorten manuele kranen die in een cv-installatie worden gebruikt herkennen. het gebruik en de juiste plaatsing toelichten. het onderhoud van dit kraanwerk omschrijven.

29.4

functie en plaatsing omschrijven.

29.4

Vulcombinatie

29.5


29.5

Vuilvangfilter

29.6


29.6

Drukmeter


Decr. nr.

10


LEERINHOUDEN


functie van het expansievat omschrijven.

29.7

Expansievat

29.8

Veiligheidsklep

29.9

Thermometers

29.10

3- en 4-wegkranen

29.11

Collector

soorten en opbouw van expansievaten toelichten. begrippen nuttige inhoud, voordruk, vuldruk en statische hoog te toelichten. de juiste plaatsing van een expansievat en de controle op goede werking toelichten. 29.8

doel, werking en reglementering toelichten. de juiste veiligheidsklep kiezen in functie van het ketelvermogen. de juiste plaatsing omschrijven.

29.9

soorten thermometers opsommen. de geschikte thermometer kiezen en zijn juiste plaatsing omschrijven.

29.10

soorten opsommen en herkennen. begrip kv-waarde omschrijven. (U) de werking van een 3-wegkraan als meng- of verdeelkraan uitleggen. de juiste plaatsing in een kringloop toelichten. het principe van een 4-wegkraan omschrijven. de juiste plaatsing in de kringloop toelichten. de voor- en de nadelen van de 3- en van de 4-wegkranen verklaren. een geschikte 3- of 4-wegkraan kiezen met de hulp van grafieken of nomogrammen.

29.11

doel en functie van een collector toelichten. de opbouw van een collector voor meerdere verwarmingskringen bespreken. de functie van de collectorpomp toelichten.


Decr. nr.


11

LEERINHOUDEN


de verschillende systemen die toegepast worden opsommen en hun werkingsprincipe uitleggen.

30

Warmwaterbereiding voor sanitair

31

Inrichting van de stookplaats

32

De schoorsteen

de bescherming van het materiaal tegen corrosie en tegen elektrolyseverschijnselen omschrijven. de mogelijke kalkaanslagproblemen toelichten. de plaatsing en de aansluitmogelijkheden van de verschillende systemen toelichten. de voor- en nadelen van elk systeem bespreken. het toebehoren voor een goede en veilige werking toelichten. 31

32

de voorschriften in verband met de inrichting van een stookplaats bespreken: • afmeting stookplaats, • opstelling ketel, brander, boiler en collector, • onderhoudswerkzaamheden, • Schoorsteenaansluiting. de werking van een schoorsteen en het begrip trek omschrijven. de factoren die invloed hebben op de natuurlijke trek van een schouw toelichten. invloed van onvoldoende trek op de werking van een installatie omschrijven. factoren die de eigenschappen van een schoorsteen beïnvloeden opsommen: materiaal, afwerking, roetzak, uitmonding en condensatie. doel en plaatsing van de trekregelaar en het veegluik bespreken. het gebruik van schoorsteenvoeringen omschrijven. het doel, het principe en het gebruik van mechanische trek toelichten.


Decr. nr.


12

LEERINHOUDEN


de meest gebruikte schoorsteenkleppen herkennen en hun principewerking omschrijven.

33

Schoorsteenkleppen

34

Cv-installaties met warme lucht

35

Vloerverwarming

36

Warmtepompen

37

Isolatie van leidingen

38

Vloeibare brandstoffen

het plaatsen en de correcte aansluiting toelichten. 34

het werkingsprincipe van een warmeluchtgenerator toelichten. de opbouw van een warmeluchtinstallatie met kanalen beschrijven.

35

het begrip lagetemperatuurverwarming omschrijven. de vloeropbouw van vloerverwarming met nat- en met droogsysteem toelichten. de kunststofbuizen die hierbij worden gebruikt herkennen en hun specifieke eigenschappen toelichten. de hydraulische opbouw van een vloerverwarmingsinstallatie omschrijven. de voor- en de nadelen van deze verwarmingsmethode toelichten.

36

het principe van warmtepompen omschrijven. (U) de begrippen rendement en winstfactor toelichten. (U) de werking van de meest gangbare warmtepomptypen bespreken. (U) enkele praktische toepassingen van warmtepompen omschrijven. (U)

37

de verschillende isolatiematerialen voor leidingen omschrijven. de plaatsing en de afwerking van deze isolatiematerialen omschrijven. de geschikte isolatiematerialen kiezen volgens plaats van gebruik:

38

• droge en vochtige ruimte, • zichtbaar of verdoken geplaatst. de verschillende soorten opnoemen.


Decr. nr.

13


LEERINHOUDEN


het werkingsprincipe van de vergassingsbrander, met gele en met blauwe vlam, verklaren. (U)

39

Gasoliekachels

40

Hogedrukverstuivingsbranders

40.1

Oliebranderpomp

40.2

Elektromagneetventiel

40.3

Verstuiver

de werking en de afstelling van de olieniveauregelaar verklaren. (U) de aansluiting op een gasolietank toelichten. (U) het onderhoud van de gasoliekachel omschrijven. (U) 40 40.1

de functie van de oliebranderpomp toelichten. de verschillende pomptypes herkennen. het werkingsprincipe van de gasoliepomp verklaren: • zonder elektromagneetventiel, • met in- en met opgebouwd elektromagneetventiel. de begrippen draairichting, debiet, vermogen, druk en vacuüm omschrijven. de aansluiting van een gasoliepomp volgens het eenpijp- en het tweepijpensysteem toelichten. de geschikte leidingdiameter, in functie van debiet en tankopstelling, bepalen. het onderhoud van de oliebranderpompen toelichten.

40.2

doel en werking omschrijven. soorten magneetventielen herkennen.

40.3

bouw en werking omschrijven. de gegevens die op een verstuiver voorkomen toelichten. de gepaste verstuiver kiezen volgens brander- en keteltype (debiet, verstuivingshoek en -patroon). het gebruik van omwisseltabellen toelichten. de verschillende soorten verbrandingskoppen omschrijven.


Decr. nr.

14


LEERINHOUDEN


de soorten vlammenhakers (stabilisators) opsommen en herkennen.

40.4

Menginrichting

40.5

Branderventilator

40.6

Ontstekingstransformator en -elektroden

de opstelling van de vlammenhaker in de brandermond toelichten. het belang van een goede verbranding bespreken. 40.5

bouw, functie en eigenschappen van de branderventilator omschrijven. het belang van het onderhoud toelichten.

40.6

het doel en de types omschrijven. het belang van een goede afstelling van de ontstekingselektroden aantonen.

40.7

de verschillende mogelijkheden en hun belang bespreken.

40.7

Luchtkleppen

40.8

het doel, de voor- en de nadelen ervan toelichten.

40.8

Olievoorverwarming

40.9

het doel en het werkingsprincipe van de fotoweerstand op het ontste- 40.9 kingsproces toelichten.

Fotoweerstand

het onderhoud en de controle op de werking bespreken. 41

het verschil tussen een klassieke hogedrukverstuivingsbrander en een blauwe vlambrander toelichten. (U)

41

Gasoliebranders met blauwe vlam

42

Aardgas

de principewerking beschrijven. (U) de voor- en nadelen bespreken. (U) 42

het begrip referentiegas toelichten. (U) de specifieke kenmerken van de verschillende soorten opsommen: • • • •

verwarmingswarmte, stookwaarde, dichtheid normale gebruiksdruk.


Decr. nr.

15


LEERINHOUDEN


het toepassingsgebied, de eigenschappen en de wettelijke voorschriften van vloeibare petroleumgassen omschrijven.

43

Vloeibare petroleumgassen

44

Atmosferische gasbranders

45

Gasleiding voor binneninstallaties

46

Het rendement

het gebruik van vaste leidingen en van slangen toelichten. de reglementering i.v.m. het beproeven van vaste gasinstallaties toelichten. 44

het werkingsprincipe van deze stellen bespreken. het doel en de werking van de schillende branderonderdelen schrijven. de beveiligingssystemen, die bij deze toestellen worden toegepast, bespreken. de werking omschrijven van: • • •

individuele gaskachels, wandgeiser, gasboiler, gaswandketel (voor cv en voor sanitair warmwaterproductie), • staande ketels, bespreken. het belang van de luchttoevoer- en van verluchtingsopeningen toelichten. de functie van de valwindafleider en van de trekonderbreker bespreken. 45

de voorschriften van de plaatselijke gasmaatschappij toelichten. goedgekeurde toestellen en hulpstukken herkennen.

46

volgende begrippen omschrijven: • verbrandingsrendement (rookgasverliezen), • seizoensrendement. betekenis en inhoud van de verschillende kwaliteitslabels omschrijven.


Decr. nr.

16


LEERINHOUDEN


de meettoestellen om rookgasmetingen uit te voeren omschrijven. (U)

47

Controle en rendementsmeting

48

Rendementsberekening

49

Inleiding

50

Thermostaten

het gebruik van deze toestellen toelichten. (U) de meetresultaten interpreteren. (U) de controle van de goede werking en het onderhoud van de toestellen omschrijven. (U) de minimum vereisten qua rendement omschrijven. (U) 48

de factoren die het rendement beïnvloeden toelichten. (U) het verbrandingsrendement bepalen door toepassing van de formule en met behulp van de rekenkaart. (U) de gegevens vermeld op het onderhoudsattest toelichten. (U) REGELTECHNIEK

49

doel en nut van de regeltechniek omschrijven. verklaren wat men verstaat onder temperatuurmeting.

50

de uitvoeringsvormen toelichten en de plaatsing verantwoorden. het werkingsprincipe van thermostaten bespreken. de indeling van de thermostaten volgens hun functie omschrijven.

51

van de alles-of-niets-regeling:

51

Regelingen

52

• het principe omschrijven, • toepassingsvoorbeelden geven, • de voor- en de nadelen opsommen. het begrip stooklijn omschrijven.

52

Weersafhankelijke sturing van brander en mengkraan

53

Warmte en thermisch comfort

het principe en de werking van dergelijke regelingen toelichten. WARMTELEER 53

de factoren die de behaaglijkheid beïnvloeden opsommen. het begrip thermisch comfort toelichten.


Decr. nr.

17


LEERINHOUDEN


het begrip soortelijke warmte definiëren en toelichten. (U)

54

Soortelijke warmte

55

de warmtehoeveelheid berekenen met de gegeven formule. (U)

55

Warmtehoeveelheid

56

het principe van de warmteoverdracht omschrijven.

56

Warmtetransmissie

57

d.m.v. tabellen het warmteverlies bepalen. (U)

57

Warmteverlies

58

de begrippen verwarmingsregime, weerstandsverliezen, gebruikelijke 58 snelheid in de leidingen toelichten. (U) de invloed van ∆T op het debiet omschrijven. (U)

Leidingberekening

BSO – 3de graad – optie CENTRALE VERWARMING EN SANITAIRE INSTALLATIES TV SANITAIR/CENTRALE VERWARMING (1ste jaar: 5 lestijden/week, 2de jaar: 5 lestijden/week) TECHNISCH TEKENEN 1ste jaar: 2 lestijden/week Decr. nr.

18

2de jaar: 2 lestijden/week LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen MECHANISCH TEKENEN 1

d.m.v. eenvoudige oefeningen aantonen dat ze de basisleerstof van de 2de graad beheersen.

1

Herhaling

2

de verschillende aanzichten herkennen.

2

Aanzichten

3

de verschillende onderdelen uit een samengestelde tekening halen en bespreken:

3

Samengestelde tekeningen

4 •

Meetkundige constructies Ontvouwingen van verschillende buisvormen voor: . regenwaterafvoer, . luchtkanalen, . schouwbuisverbindingen.

4

• klep- en schuifafsluiter, • circulatiepomp, • cv-ketel, • oliedrukverstuivingsbrander, • atmosferische gasbrander. de bestaande tekeningen van ontvouwingen lezen. eenvoudige tekeningen maken.

BOUWKUNDIG TEKENEN 5

de symbolen op een bouwplan kennen en herkennen.

5

Planlezen

6

de symbolen gebruikt voor cv- en sanitaire installaties kennen, herkennen en bespreken.

6

Cv- en sanitaire installaties

de symbolische voorstelling van toestellen herkennen. de aansluitingen van binneninstallaties op gas en water herkennen en bespreken. de bijzondere aansluitingen: •

warmwaterbereiding,


Decr. nr.

19


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen • ionenwisselaars, ontkalkers, • vulling cv herkennen en toelichten. 7

op een grondplan zelf de nodige voorzieningen uittekenen zoals bijvoorbeeld voor:

7

Uittekenen van een sanitaire installatie

• een drinkwaterinstallatie, • een gasinstallatie, • een afvoerinstallatie. de plaatsing van de toestellen en het leidingenbeloop uittekenen. 8

de materiaalstaat opmaken van getekende installaties

8

Materiaalstaat

9

de warmteweerstanden van de verschillende bouwdelen bepalen:

9 • • • • • •

Berekenen en uittekenen van cv-installaties Berekeningen van warmteverliezen Verwarmingslichamen Uittekenen van cv-installaties Stookplaatsinstallatie Regelkringen Materiaalstaat

de verschillende elektrische schema’s onderscheiden en hun onderling verband toelichten.

10 • •

Herhaling Elektrische symbolen Stroomkringschema, leidingschema, bedradingschema

halfafgewerkte elektrische schema’s aanvullen.

11

Stroomkringschema's

• de warmteverliesoppervlakken bepalen. • de warmteverliesberekening uitwerken. de verwarmingslichamen kiezen in functie van de warmteverliezen. op een grondplan de verwarmingslichamen en het leidingenbeloop uittekenen. de nodige beveiligings-, vulregelinrichtingen plaatsen op het stookplaatsschema. documentatie doeltreffend raadplegen en gebruiken. een materiaalstaat voor de uitvoering van de installaties opmaken. ELEKTRISCH TEKENEN 10

11

de voornaamste elektrische symbolen herkennen en tekenen.

de verschillende stroombanen kleuren (schemalezen).


Decr. nr.


20

LEERINHOUDEN


het elektrisch bedradingschema tekenen van: • • • • •

12

Bedradingschema’s

thermostaten met versnellingsweerstand, klokthermostaten, ketelthermostaten, relais, motoren.

het volledige elektrische gedeelte voor de uitvoering van een cv-installatie in een woning tekenen. 13

met behulp van bestaande elektrische schema’s de werking van de toestellen en hun aansluitingen bespreken.

13 • • •

Schemalezen Bedieningspanelen van cv-ketels Wandgeneratoren Automatische regelinrichtingen

14

de lastenkohieren van sanitaire en van cv-installaties onderzoeken en toelichten.

14

Algemene voorschriften

de voorschriften van de gas-, water- en elektriciteitsmaatschappij onderzoeken en toepassen.


21

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden zullen door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie

TECHNOLOGIE SANITAIR/CENTRALE VERWARMING De verschillende leerinhouden zullen zoveel als mogelijk aangebracht worden door middel van demonstraties en/of praktijkvoorbeelden. Het frontaal lesgeven (doceren) zal zoveel mogelijk vermeden worden. Het is aangewezen om – telkens dit mogelijk is – de leerlingen zelf de leerinhouden te laten opzoeken en/of ontdekken. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof (of tekeningen) te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de lerares/leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen. Het is wenselijk dat het technisch vak sanitair/centrale verwarming (subvak technologie) zo nauw mogelijk aansluit bij het praktisch vak sanitair/centrale verwarming. Het is wenselijk om de verschillende jaarplannen in overleg op te stellen (vakgroep) en deze – in functie van de vorderingen in elk vak – regelmatig bij te sturen. Dit bijsturen gebeurt uiteraard ook in onderling over (vakgroep).

TECHNISCH TEKENEN Technisch tekenen wordt hier bekeken als een vorm van technische communicatie. Het is niet de bedoeling om de leerlingen op te leiden tot tekenaars maar om hen te leren omgaan met een tekening. Heel wat aandacht zal besteed worden aan het schetsen en aan het maken van kleine aanpassingen in bestaande tekeningen (CAD).


22

MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 1 TECHNOLOGIE SANITAIR/CENTRALE VERWARMING • •

voldoende voorbeelden van de besproken materialen en toestellen; recente handelsdocumentatie.

TECHNISCH TEKENEN • • • •

per leerling een pc met een aangepast CAD programma; per klas een degelijke printer of plotter; halfafgewerkte en complete schema’s van de besproken installaties; een uitgebreide selectie van aansluitschema’s en lastenkohieren van de toonaangevende fabrikanten.

1

De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid. Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: • • • •

Codex, ARAB, AREI, Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden met betrekking tot de uitrusting en inrichting van de lokalen én de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: • • • •

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


23

EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt • • •

welke de verschillende stappen zijn; welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; welke fouten kunnen gemaakt worden.

Afhankelijk van het resultaat van feedbackmomenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester,...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen. • • •

Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroep vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport ...).


24

BIBLIOGRAFIE BOEKEN Integrale kwaliteitszorg in het Technisch Onderwijs, NVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel. Oliestook, CEDICOL vzw., Dauwstraat 12,1070 Brussel. Thematische catalogus van de WTCB-publicaties, WTCB, Aarlenstraat 53, bus 10, 1040 Brussel. Veiligheid & gezondheid bij de arbeid, Provinciaal Veiligheidsinstituut, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen, D/1990/0180/1. Energiek beheer - Zuinig en veilig gasverbruik (Basiscursus Meet-, regel- en beveiligingstechniek) Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. Bedekkingen en onderhoud/metaal, Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. Verwarming/toestelonderhoud, Stichting opleidingen Installatietechniek, Ridder Snouckaertlaan 7, Postbus 329, 2270 AH Voorburg. DIETZEL, F., Technische Warmteleer, De Vey Mestdagh BV, Markt 51, 4331 LK Middelburg. GUILLOU, Plomberie, Eyrolles, Bd. Saint-Germain 61, 75 005 Paris. GOORDEN, H., VGOS Doe-boek, Licap, Guimardstraat l, 1040 Brussel. KIMMENAEDE, Warmteleer voor technici, Educaboek, ISBN 90 110 0821 9. RIETSCHEL, H. Heiz- und Klimatechnik, Sprenger Verlag, Berlin, ISBN 2 04 004217 2.

TIJDSCHRIFTEN WTCB-tijdschrift, WTCB, Aarlenstraat 53, bus 10, 1040 Brussel. Warmte en klimaat, UBIC, Brogniezstraat 41, 1070 Brussel. De onderneming (Maandblad voor Sanitair, Verwarming en Klimaatregeling), Distrigraph bvba, Alexander Bertrandlaan 50, 1190 Brussel. Installateur, Peka nv, J. en P. Carsoellaan 126B, 1180 Brussel. Info, LBIS, Willemsstraat 14-16 bus 0207, 1040 Brussel.

REGLEMENTEN AREI (Algemeen reglement voor elektrische installaties), Bedrijfsfederatie der voortbrengers en verdelers van elektriciteit in België, Tervurenlaan 34 bus 38, 1040 Brussel, tel.: 02 733 96 07. ARAB (Algemeen reglement voor arbeidsbeveiliging), Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, Centrale bibliotheek, Belliardstraat 51, 1040 Brussel, tel.: 02 233 44 44.

NUTTIGE ADRESSEN BEC (Belgisch Elektrotechnisch Comité), Ravensteingalerij 3, 1000 Brussel, tel.: 02 512 00 28. BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie), Brabanconnelaan 29, 1040 Brussel, tel.: 02 734 92 05. CDA BENELUX (Copper Development Association), Paepsemlaan 22, 1070 Brussel, tel.: 02 520 22 33. FABRIMETAL, Lakenweversstraat 21, 1050 Brussel, tel.: 02 511 23 70. FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid), Koningstraat 45, 1000 Brussel, tel.: 02 219 43 77. NVVA (Nationale Vereniging tot Voorkoming van Arbeidsongevallen), Gachardstraat 88 bus 4, 1050 Brussel, tel.: 02 230 62 82. WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf), Aarlenstraat 53, bus 10, 1040 Brussel, tel.: 02 230 62 82.


25

LBIS (Landsbond der patroonsverenigingen van installateurs van sanitaire inrichtingen en gasverwarming, lood- en zinkbewerkers en dakbedekkers-schaliedekkers van België), Willemstraat 14-16 bus 0207, 1040 Brussel, tel.: 02 230 65 65. UBIC (Koninklijke Unie der Belgische Installateurs in Centrale Verwarming, Verluchting en Pijpleidingen), Brogniezstraat 41, 1070 Brussel, tel.: 02 520 73 00.

SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Recommend Documents