S TICHTING. VluchtelingenWerk APELDOORN. Jaarverslag. Evenwicht tussen afstand en betrokkenheid

S TICHTING

VluchtelingenWerk APELDOORN

Jaarverslag 2003 ‘Evenwicht tussen afstand en betrokkenheid’

Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn

Jaarverslag 2003

Voorwoord Apeldoorn, juni 2004

Geachte lezer(es), Een jaarverslag geeft een overzicht over het reilen en zeilen van een organisatie, in dit geval van de Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn. Wie dit verslag over 2003 vergelijkt met dat van 2002 ontdekt dat, ondanks verschuivingen en andere accenten, er geen sprake is van minder werkzaamheden. De tragiek is dat - nu er sprake is van een afnemende stroom vluchtelingen - er gedacht wordt, dat op ruime schaal bezuinigd kan worden op personeel, huisvesting en allerlei faciliteiten voor organisaties als SVA. Het bestuur van SVA deelt deze opvatting niet. Zoals uit het jaarverslag blijkt (zie Hoofdstuk 1) is het effect van de vermindering niet van toepassing op Apeldoorn. Er is sprake van een ‘oude voorraad’. Bovendien vraagt een stringent toelatingsbeleid om een deskundige begeleiding. Ook voor de toenemende complexiteit is dat van toepassing. In het overleg met WisselWerk, de gemeente en de plaatselijke politieke partijen zullen we dit blijven beklemtonen. We prijzen ons gelukkig met de inzet en de deskundigheid van de beroepskrachten en de vele vrijwilligers. We willen hen nadrukkelijk bedanken voor de loyale wijze waarop zij zich inzetten voor onze multiculturele samenleving. We gaan ervan uit dat deze mix van beroepskrachten en vrijwilligers gehandhaafd zal blijven. Jan Vos, voorzitter SVA

We stellen het zeer op prijs wanneer er schriftelijk of mondeling wordt gereageerd op dit verslag. U kunt daarbij gebruik maken van de volgende gegevens: Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn Casper Fagelstraat 64 7331 NZ Apeldoorn Telefoon: (055) 542 8888 Fax: (055) 533 9342 E-mail: [email protected] Internet: www.vluchtelingenwerkapeldoorn.nl 1


Jaarverslag 2003

2


Jaarverslag 2003

INHOUD

Hoofdstuk 1 Ontwikkelingen in vogelvlucht……………………….5 Hoofdstuk 2 Een profielschets van SVA……………….………..….9 Hoofdstuk 3 Wat deed SVA in 2003?…….……………………….15 Bijlagen 1 Organisatieschema SVA ……...…………………….27 2 Stichting Vrienden van SVA……….………………...29 3 Aantal nieuwkomers in Apeldoorn in 2003...…….….31

De foto’s op de linkerpagina’s geven een indruk van het werk van SVA

3


Jaarverslag 2003

Bezoek wethouder mw. M.S.G. Walma-Schreur op 11 juni 2003

4


Jaarverslag 2003

Hoofdstuk 1: Ontwikkelingen in vogelvlucht Voor de Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn (SVA) was 2003 weer een jaar vol gebeurtenissen en ontwikkelingen – zowel wat betreft de landelijke en plaatselijke situatie als binnen de eigen organisatie. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste ontwikkelingen en toekomstverwachtingen kort op een rij gezet.

Landelijk beleid De verharding van het maatschappelijke en politieke klimaat ten aanzien van vreemdelingen en vluchtelingen – eerder gesignaleerd in het jaarverslag van 2002 – zette zich dit jaar verder voort. Het in 2003 aangetreden kabinet Balkenende II handhaafde het strenge beleid ten aanzien van de instroom van vluchtelingen en kondigde maatregelen aan tegen uitgeprocedeerde asielzoekers. Eind 2003 en begin 2004 leidden de uitzettingsvoorstellen van minister Verdonk van Vreemdelingenzaken, waarbij slechts een zeer gering aantal mensen in aanmerking kwam voor pardon, tot maatschappelijke discussie en protesten, echter zonder veel resultaat. De Vreemdelingenwet van 1 april 2001 zorgde landelijk voor een sterke vermindering van de instroom van nieuwe vluchtelingen. In 2003 kwamen er 13.402 asielzoekers naar Nederland, dat is 28% minder dan in 2002. Voor SVA was het effect van die vermindering echter nog niet zichtbaar. Dat had twee redenen: xde ‘voorraad’ lopende asielaanvragen was nog zeer groot, de afdoening daarvan leidde tot een vrij constante uitstroom uit de AZC’s naar gemeenten; xde gemeente Apeldoorn heeft meer vluchtelingen met verblijfsvergunning opgenomen dan men strikt genomen verplicht was. Hierdoor vonden ook in 2003 nog altijd veel nieuwe cliënten de weg naar SVA. De verwachting is dat dit de komende jaren niet zal veranderen. Een andere oorzaak van de blijvend grote werkdruk voor SVA was het strengere klimaat van de rijksoverheid. Vanuit het AZC Apeldoorn werden in 2003 in totaal 76 uitgeprocedeerde asielzoekers op straat gezet. Velen van hen zijn MOB (met onbekende bestemming vertrokken), enkelen hebben zich gevestigd bij vrienden of kennissen en leiden op dit moment een heel onzeker illegaal bestaan. Verblijfsvergunningen voor bepaalde tijd van onder andere Afghanen, Sierra Leonen en Somaliërs worden niet meer verlengd. Mensen die werden geconfronteerd met de dreiging van uitzetting klopten niet zelden aan bij SVA om te bespreken welke mogelijkheden zij in hun situatie nog hadden. SVA verwees in dergelijke gevallen soms door naar opvang door kerken of trachtte te bemiddelen bij terugkeer naar het eigen land.

Gemeentelijk beleid Het streven van de gemeente Apeldoorn naar het instellen van ‘één loket’ voor de inburgering heeft in 2003 veel invloed gehad op het functioneren van SVA. Bij de planvorming voor ‘één loket’ bleef lange tijd onzeker wat de taakverdeling zou zijn tussen WisselWerk en de gemeente Apeldoorn. Er was sprake van ontslagdreiging voor medewerkers van het Bureau Nieuwkomers Apeldoorn (BNA) van WisselWerk en van sluiting van het BNA-kantoor in de Casper Fagelstraat. Hoewel SVA bij deze planvorming geen gesprekspartner was, en de gemeente mondeling liet weten dat onze werkzaamheden niet ter discussie stonden, leverden de ontwikkelingen veel onrust op binnen onze organisatie. Immers de gemeente financiert via WisselWerk de huisvesting, uitvoerings- en personeelskosten van SVA*) en de werkzaamheden van SVA voor inburgering worden ook via WisselWerk met de gemeente afgesproken. Eind 2003 bleek dat ‘één loket’ voor inburgering voorlopig van de baan was, deels als gevolg van de sterke vermindering van de rijkssubsidie voor de Wet inburgering nieuwkomers (Win) - een korting met 30% - en deels in verband met een aangekondigde nieuwe vreemdelingenwet in 2006. Het vertrek van BNA uit het pand Casper Fagelstraat zal wel doorgaan. Mede door het aangekondigde vertrek van BNA is de huisvesting van SVA een punt van grote zorg geworden. De gemeente heeft aangegeven te willen bezuinigen op de huisvesting van SVA, hetzij door een goedkoper pand te vinden, hetzij door het huisvesten van een nieuwe medehuurder.

* ) Meer hierover in Hoofdstuk 2

5


Jaarverslag 2003

Vrijwilligers

6


Jaarverslag 2003

Aangezien de huisvesting aan de Casper Fagelstraat door WisselWerk aan SVA beschikbaar wordt gesteld en wij geen rechtstreekse huurder zijn, bracht dit ons in een lastige positie. Het pand aan de Casper Fagelstraat voldoet uitstekend voor de werkzaamheden van SVA en is goed bekend bij de cliënten. De dreiging het pand te moeten verlaten – met alle kosten en onzekerheid van dien - leverde eind 2003 nogal wat onrust op. Ondanks vele gesprekken met de gemeente en met WisselWerk was deze kwestie in mei 2004 nog niet definitief opgelost.

Interne organisatie Richtinggevend voor de ontwikkeling van de interne organisatie was het onderzoek naar de toekomstige structuur van de organisatie dat in 2002 in opdracht van SVA werd uitgevoerd door een extern bureau. Uit dat onderzoek werden twee belangrijke conclusies getrokken.

Ten eerste Er is meer aandacht nodig voor PR en communicatie. Intern heeft dit geleid tot: xperiodiek overleg met de directie van WisselWerk (als werkgever van onze beroepskrachten); xhet (her)starten van een werkgroep PR en voorlichting; xgeregelde schriftelijke informatie aan de SVA vrijwilligers over belangrijke ontwikkelingen. Extern heeft dit geleid tot: xintensivering van het overleg met de gemeente Apeldoorn; xorganisatie van een werkbezoek van wethouder mw. M.S.G. Walma-Schreur; xvoorbereidingen voor een werkbezoek van de gemeentelijke raadscommissie in voorjaar 2004.

Ten tweede SVA moet een zelfstandige organisatie blijven, nauw verweven met VluchtelingenWerk Nederland. Dit heeft geleid tot: xnieuwe statuten, waarbij SVA als zelfstandige stichting verbondenheid houdt met het grotere geheel van VluchtelingenWerk Nederland; xoverleg over een herziening van de bestaande dienstverleningsovereenkomst met WisselWerk, met als doel deze transparanter en meer prestatiegericht te maken. Dit overleg werd tijdelijk stopgezet in verband met de onzekerheid die voortvloeide uit de plannen rond de ‘één loket’ gedachte, waardoor de taakverdeling tussen WisselWerk en SVA onzeker werd.

SVA in 2004 Voor 2004 voorzien wij de volgende ontwikkelingen. Voortzetting van het landelijk beleid. Tot de nieuwe vreemdelingenwet in 2006 zullen naar verwachting geen belangrijke wijzigingen optreden in het werk van SVA en in de aantallen vluchtelingen-nieuwkomers in Apeldoorn. De taak van SVA in het kader van de Win zal worden gecontinueerd, dat wil zeggen: de maatschappelijke begeleiding van vluchtelingen-nieuwkomers. De verharding van het maatschappelijke en politieke klimaat maakt bovendien opvang buiten de Win ook in Apeldoorn des te noodzakelijker (begeleiding terugkeer, daklozen, schrijdende gevallen aanmelden, enz.). Het hiervoor door de gemeente Apeldoorn verstrekte budget zal zonder meer nodig blijven. SVA streeft in 2004 naar een voortzetting en versterking van de goede relatie met de gemeente Apeldoorn. Het blijft noodzaak om het belang van ons werk onder de aandacht van de raad brengen. SVA streeft in 2004 naar de vaststelling van een dienstverleningsovereenkomst met WisselWerk, met duidelijke taakverdeling en bijbehorende budgetten. De huisvesting van SVA blijft in 2004 een belangrijk zorgpunt. Ons streven is om in elk geval tot 2006 de bestaande huisvesting te handhaven, dit mede in verband met de verwachte nieuwe vreemdelingenwet in 2006, waarvan de gevolgen op dit moment nog niet zijn in te schatten.

7


Jaarverslag 2003

8


Jaarverslag 2003

Hoofdstuk 2: Een profielschets van SVA De Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn zet zich al meer dan 15 jaar in voor de belangen van asielzoekers en vluchtelingen. In dit hoofdstuk wordt beschreven waar SVA voor staat.

Wat is SVA? De Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn is in november 1988 opgericht door een initiatiefgroep die bestond uit leden van het Beraad van Kerken, het Humanistisch Verbond, Amnesty International, het Advocatencollectief, het Protestants en Algemeen Maatschappelijk werk, VluchtelingenWerk Nederland en de Stichting WisselWerk. SVA is een zelfstandige organisatie die zich inzet voor ondersteuning, begeleiding en belangen-behartiging van vluchtelingen en asielzoekers in Apeldoorn. Er is principieel voor gekozen een vrijwilligersorganisatie te zijn; circa 60 vrijwilligers dragen zorg voor uitvoering van de werkzaamheden. SVA is lid van de landelijke vereniging VluchtelingenWerk Nederland en ontvangt van deze vereniging inhoudelijke ondersteuning.

Financiële basis De rijksoverheid stelt de gemeente Apeldoorn gelden ter beschikking in het kader van de Wet inburgering nieuwkomers (Win). De uitvoering van de Win wordt door de gemeente deels uitbesteed aan de Stichting WisselWerk, die op haar beurt SVA inschakelt voor de maatschappelijke begeleiding van vluchtelingen-nieuwkomers (onder andere de introductie en individuele begeleiding). De subsidie wordt vastgesteld op basis van het aantal uit te voeren ‘trajecten’, ofwel het aantal nieuwkomers dat in Apeldoorn wordt gehuisvest. In wezen is sprake van wederzijdse dienstverlening: SVA levert vrijwilligers voor uitvoering van de werkzaamheden en als tegenprestatie stelt WisselWerk de huisvesting ter beschikking, draagt zorg voor de betaling en financiële verwerking van de uitvoeringskosten van SVA (reiskosten, kopieerkosten en dergelijke) en geeft professionele ondersteuning door de (parttime) inzet van beroepskrachten. De beroepskrachten dragen zorg voor werkbegeleiding en coaching van de vrijwilligers en voor administratieve/secretariële zaken ten behoeve van SVA. Door invoering van de nieuwe Vreemdelingenwet per 1 april 2001 - en de daaruit voortvloeiende veranderingen in doelgroep en financieringssystematiek - kwam het pakket van diensten van SVA aan de in Apeldoorn woonachtige vluchtelingen destijds in gevaar. Een grotere groep vluchtelingen deed een beroep op SVA, onder wie ook vluchtelingen die al langer in Nederland waren en soms ook al een inburgeringstraject hadden gevolgd. Zij kwamen bijvoorbeeld met vragen over het intrekken van de verblijfsvergunning, terugkeerregelingen en gezinshereniging. Met ingang van 2002 wordt door de gemeente Apeldoorn een jaarlijkse subsidie verleend ten behoeve van de opvang van vluchtelingen die niet onder de Win vallen. Ook deze subsidiestroom verloopt via WisselWerk. Onder meer betaalt WisselWerk hieruit een fulltime beroepskracht (coördinator) die de werkzaamheden van SVA begeleidt en ondersteunt. Gelet op de doelstelling van SVA (zie hierna) is bij de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden het verschil tussen Win en niet-Win zaken in de praktijk niet streng te scheiden. De werkgroepen zijn immers met hun taak bezig ongeacht de situatie van de cliënt. Voor huisvesting en overhead is dit onderscheid al helemaal onmogelijk.

Doelstelling SVA stelt zich ten doel, uitgaande van de beginselen neergelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: xte bevorderen dat asielzoekers die terecht een beroep doen op bescherming, zo snel mogelijk asiel wordt verleend, waardoor zij de status van vluchteling verkrijgen; xte bevorderen dat vluchtelingen zelfstandig en zo volwaardig mogelijk deelnemen aan de samenleving en zich kunnen voorbereiden op hun toekomst; xvluchtelingen-nieuwkomers op te vangen volgens de Win, met als speciale taak het geven van maatschappelijke begeleiding. Centraal doel is het vergroten van draagvlak voor de opvang van vluchtelingen en asielzoekers in Nederland, en in het verlengde daarvan ook binnen de gemeente Apeldoorn. Tegelijkertijd moet Vluchtelingenwerk zichtbaar worden als organisatie die alternatieven biedt naast het huidige restrictieve beleid van de overheid, als een beweging die signaleert en aanjaagt. De afbrokkeling van het draagvlak kan wellicht doorbroken worden wanneer het ‘probleem’ als meer hanteerbaar wordt ervaren en wanneer vluchtelingen weer ‘een gezicht’ krijgen. Door te zien over wie het gaat, door te begrijpen waarom mensen bescherming zoeken en door te merken dat de samenleving zich al voor vluchtelingen inspant, wordt de machteloosheid ten opzichte van een anoniem probleem doorbroken. 9


Jaarverslag 2003

Wachtkamer en huiskamer

10


Jaarverslag 2003

Cliënten SVA verleende in 2003 diensten aan de volgende groepen: xvluchtelingen-nieuwkomers in het kader van de Win; xvluchtelingen die in Apeldoorn verblijven en een beroep doen op SVA met hulpvragen die samenhangen met hun vluchtelingen-achtergrond; xasielzoekers - waaronder ook niet-uitzetbaren en gedoogden – voor wie nog een of ander juridisch perspectief of terugkeer mogelijk is; xAMA's (alleenstaande minderjarige asielzoekers); xzogenaamde ROA ex vVTVers (vallend onder oude regelingen); xvluchtelingen die een Vergunning tot Verblijf Asiel Bepaalde Tijd hebben welke is ingetrokken of niet kan worden verlengd. Als er juridisch gezien geen enkel perspectief meer is op een verblijfsvergunning, migratie of terugkeer dan houden de activiteiten van SVA voor de asielzoeker op.

Kerntaken SVA kent twee kerntaken: sociaal-maatschappelijke begeleiding en juridische begeleiding.

sociaal-maatschappelijke begeleiding Leren zelfstandig te functioneren in een samenleving die onbekend is, gaat niet van de ene op de andere dag. Voor vluchtelingen is het verwarrend om vanuit een actief en bewogen leven om te schakelen naar een situatie die men niet kent en waarbij men voor veel zaken is aangewezen op hulp van anderen. SVA begeleidt de vluchteling bij het ontwikkelen van zijn zelfredzaamheid. Over het algemeen beschikken vluchtelingen niet over een sociaal netwerk en staan zij alleen in de Nederlandse samenleving. SVA wil de vluchteling een tijdelijke vervanging van dit sociale netwerk bieden en daarnaast - in het kader van sociale activering - helpen bij het opbouwen van een eigen sociaal netwerk.

juridische begeleiding De juridische begeleiding van vluchtelingen houdt veelal verband met de asielprocedure. SVA geeft voorlichting over het verloop van de procedure en zorgt voor de bewaking ervan: begeleiding van vluchtelingen tijdens de procedure, zorgen voor uitleg en bespreken van het nader gehoor. Ook wordt er hulp geboden bij het vinden van een advocaat en bij het vinden van bewijsmateriaal om het asielverzoek te ondersteunen. Daarnaast geeft SVA voorlichting over verblijfsvergunningen en over emigratie en biedt zij hulp bij gezinshereniging. Onderdeel van juridische begeleiding is verder het geven van voorlichting over terugkeer, het bewaken van het terugkeertraject en de begeleiding van uitgeprocedeerden.

Activiteiten Uit de kerntaken vloeit een omvangrijk pakket aan concrete werkzaamheden voort; deze worden nader beschreven in Hoofdstuk 3. Voor al deze activiteiten bestaan afzonderlijke (werk)groepen, die - samen met het bestuur - in samenhang met elkaar functioneren. Coördinatie vindt plaats in het Kontaktpersonenoverleg (KPO). In Bijlage 1 is een organisatieschema opgenomen.

Personele bezetting SVA bestaat uit circa 60 vrijwilligers; deze vormen nog steeds een afspiegeling van de oorspronkelijke brede maatschappelijke groep die de basis was voor SVA. Naast vrijwilligers die inhoudelijke, uitvoerende werkzaamheden voor de vluchtelingen en asielzoekers verrichten - deze werken veelal vanuit werkgroepen - zijn er vrijwilligers die vooral ondersteunende werkzaamheden bieden. Tot deze laatste behoren onder meer balie/receptie, systeembeheer/internet en de ‘tuinman’. SVA wordt geleid door een bestuur, dat eveneens uit vrijwilligers bestaat. Hoe de overige vrijwilligers zijn verdeeld over de verschillende (werk)groepen wordt hierna in een schema aangegeven. Overigens werken nagenoeg alle vrijwilligers parttime en zij maken soms deel uit van verschillende (werk)groepen; het totaal van de genoemde aantallen is daarom hoger dan 60.

11


Jaarverslag 2003

Beroepskrachten

12


Jaarverslag 2003

Zoals eerder vermeld worden de vrijwilligers begeleid door een (fulltime) coördinator en een (parttime) werkbegeleider (specifiek voor taken in de Win). Daarnaast is er een (parttime) beroepskracht voor de administratieve ondersteuning en zijn er in het kader van beroepsonderwijs regulier drie stagiaires geplaatst. De vrijwillige medewerkers worden allen geschoold en getraind door Vluchtelingenwerk Nederland of volgen interne scholingen.

Groep

Aantal Vrijwilligers

Bestuur

6

(Werkgroep) Introductie

7

(Werkgroep) Individuele begeleiding

20

(Werkgroep) Rechtsbescherming

4

(Werkgroep) Spreekuur

12

Sociaal Culturele Activiteiten

2

(Werkgroep) Emplooi

2

(Werkgroep) PR en voorlichting

5

Redactie Satelliet

10

Balie/Receptie

6

Begeleiding AMA’s

2

(Werkgroep) Materiaal

4

Systeembeheer/Internet

3

Overig

1

Samenwerking en overleg SVA werkt samen met en verwijst door naar relevante organisaties vallend onder het sociale netwerk. Zij werkt onder andere nauw samen met de Gemeente Apeldoorn Dienst Samenleving, de woningbouwverenigingen, Stichting WisselWerk, Bureau Nieuwkomers Apeldoorn, Stichting Alert (de afdelingen Instituut Sociaal raadslieden en Maatschappelijk werk), de Advocatuur, het Nidos (Jeugdbescherming voor Vluchtelingen AMA's), ROC Aventus, Spatie (RIAGG), CWI (Centrum Werk en Inkomen), Vreemdelingen Dienst Apeldoorn, COA, AZC Zuidbroek, de IND, het IOM, VluchtelingenWerk Nederland en alle andere relevante organisaties waarnaar kan worden doorverwezen. SVA neemt deel in het Zorgnetwerk Apeldoorn en is ook adviseur van de Stichting Kerk en Vluchteling van het Beraad van Kerken Apeldoorn.

Stichting Vrienden van SVA Naast SVA bestaat er de Stichting Vrienden van SVA. Een beschrijving hiervan is opgenomen in Bijlage 2. De stichting wordt aangestuurd door hetzelfde bestuur als SVA.

13


Jaarverslag 2003

Bestuur

Introductie

14


Jaarverslag 2003

Hoofdstuk 3: Wat deed SVA in 2003? In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste werkzaamheden van SVA gedurende het jaar 2003.

Een terugblik Door de coördinator wordt jaarlijks een rapportage opgesteld over de niet-Win activiteiten. Verder wordt door de verschillende werkgroepen van SVA elk jaar een werkplan gemaakt voor het komende jaar en een evaluatie van het afgelopen jaar. Dit betreft zowel Win als niet-Win activiteiten. Het onderstaande is deels overgenomen uit genoemde rapportage en daarnaast een greep uit de evaluaties over 2003. In Bijlage 3 worden de aantallen nieuwkomers in 2003 nader beschouwd.

Bestuur SVA Evenals in voorgaande jaren hield het bestuur van SVA zich in 2003 bezig met beleidsvraagstukken, en korte en lange termijnontwikkelingen.

(Werkgroep) Introductie Door speciaal in introductie getrainde vrijwilligers wordt samen met de vluchtelingen-nieuwkomers in een aantal weken een stappenplan van activiteiten doorlopen. In deze periode is er een zeer nauwe samenwerking met de gemeente Apeldoorn (Dienst Samenleving) en woningbouwverenigingen. De mensen kunnen op twee manieren naar Apeldoorn komen. SVA haalt ze af van het station of zij melden zich aan bij Bureau Nieuwkomers Apeldoorn (BNA). Hierna dient een aantal zaken geregeld te worden: xinschrijven bij de afdeling Burgerzaken van de gemeente Apeldoorn; xaanmelden bij BNA voor het Inburgeringsprogramma; xnaar de Dienst Samenleving; regelen van de uitkeringen; xnaar de Stadsbank; aanvraag van een lening; xnaar de nieuwe woning; xaanmelden en inschrijven bij de ‘Unit NT2’ van het ROC voor taallessen en maatschappij oriëntatie; xinschrijven bij het C.W.I.; xaanvragen van een sofmummer bij de Belastingdienst; xaanmelden bij de St. Vluchtelingenwerk Apeldoorn; xinvullen van het persoonlijk dossier van de nieuwkomer(s); xrondleiding door het gebouw; xuitleg van het aanbod maatschappelijke begeleiding; xmelden bij de Vreemdelingenpolitie; xaanvraag van Kinderbijslag; xinschrijving voor het ziekenfonds; xaanmelden bij huisarts; xaanmelden bij tandarts; xkeuze van apotheek; en xeen rekening openen bij een bank. Uit de evaluatie: Opnieuw is een groep mensen geholpen om hun weg te vinden in de Apeldoornse samenleving. Door de gemeente werden circa 90 woningen aan vluchtelingen-nieuwkomers toegewezen. De meeste nieuwkomers kwamen in de eerst helft van 2003, terwijl er tijdens de zomerperiode sprake was van een piek. Omdat het aantal vrijwilligers toen ernstig beperkt was - en evenmin ondersteuning van stagiaires aanwezig – moesten zij een aantal malen boven hun macht werken. Na de zomer periode liep het aanbod van woningen iets terug, maar toen deed zich een ander probleem voor. De werkbegeleider van de werkgroep introductie vertrok vóórdat er een andere werkbegeleider was aangesteld. Dit veroorzaakte onrust in de groep vrijwilligers. Verder was er binnen de Dienst Samenleving een wisseling van team, wat extra energie kostte om de samenwerking goed te laten verlopen.

15


Jaarverslag 2003

Individuele begeleiding

Rechtsbescherming

16


Jaarverslag 2003

(Werkgroep) Individuele begeleiding Zo snel mogelijk na aankomst in Apeldoorn worden via de Werkgroep Introductie, de medewerkers van de werkgroep Individuele Begeleiding erbij betrokken. Zij hebben de taak om problemen van vluchtelingen-nieuwkomers te helpen oplossen. Deze taak bestaat uit: xcontactpersoon zijn; xinformeren; xvertrouwenspersoon/luisterend oor zijn; xsignaleren; xconsultatie/verwijzen: xmotiveren en stimuleren; xoptreden als belangenbehartiger; xperspectief bieden. ledere nieuwkomer krijgt een vaste contactpersoon toegewezen. Het uitgangspunt van de ondersteuning is begeleiding op maat. De mate van begeleiding is afhankelijk van de situatie van de nieuwkomer. De begeleiding is zolang het inburgeringsprogramma duurt (gemiddeld anderhalf jaar). Afhankelijk van het feit of het gewenst is, wordt hiervan tot drie maanden intensief begeleid. Na deze periode wordt er tot zes maanden minder intensief begeleid ter verhoging van de zelfredzaamheid. Daarna volgt gedurende het inburgeringsprogramma een mentorfunctie. Na ongeveer een jaar zal er een gesprek zijn met als doel te informeren hoe het gaat, te motiveren, te stimuleren en/of door te verwijzen. De begeleiders zijn alleen actief als er bijzonderheden zijn. Dit kunnen onder meer medische, psychosociale of psychiatrische problemen zijn. De intensieve begeleiding kan hierdoor langer duren dan drie maanden. Er is overleg en samenwerking met huisartsen en deskundigen van het ziekenhuis, Spatie (geestelijke gezondheidszorg) en/of de Stichting Alert (maatschappelijk werk). Wanneer de vluchteling in een isolement zit of raakt en er is hulp nodig, dan is het de taak van de begeleider dat de contacten worden gelegd. Uit de evaluatie: Het afgelopen jaar is er gewerkt aan het inhoudelijk sterker maken van de maatschappelijke begeleiding van vluchtelingen-nieuwkomers. Er is een checklist opgesteld die gebruikt kan worden tijdens het traject. Ook is er een protocol ontwikkeld hoe te handelen bij de afronding van het begeleidingstraject. Bovendien is er - door de stagiaires een voorbeeldmap ontwikkeld, die het werk voor nieuwe vrijwilligers overzichtelijker maakt. Het aantal nieuwe cliënten in 2003 is groot geweest; men is ver boven de taakstelling (233 cliënten) uitgekomen.

(Werkgroep) Rechtsbescherming Deze werkgroep Rechtsbescherming (voorheen juridische hulpverlening) heeft als taken: enerzijds ondersteuning van de vluchteling tijdens de procedure voor erkenning als politiek vluchteling en anderzijds, als hij eenmaal deze status heeft, het uitvoeren van de daaruit voortvloeiende zaken. De vluchtelingen-nieuwkomers kunnen terecht met de volgende vragen: xuitleg over de asielprocedure; xbespreking van het verslag van het interview (gehoor) dat de vluchteling met het Ministerie van Justitie heeft gehad; xhulp bij het vinden van een advocaat; xhulp bij het vinden van bewijsmateriaal om het asielverzoek te ondersteunen; xvoorlichting over de inhoud van een status, wanneer het Ministerie van Justitie de vluchteling een status aanbiedt; xinformatie over emigratie of terugkeer; xhet opsporen van familieleden; xhulp bij gezinshereniging; xhulp aan de (bijna) uitgeprocedeerden; xaanvragen van een vluchtelingen- of vreemdelingenpaspoort; xinformatie over het sluiten van een huwelijk; xaanvragen van permanent verblijf en naturalisatie; xandere vragen op juridisch terrein; xproblemen bij uitkeringen, kinderbijslag of studiefinanciering; xproblemen bij huisvesting.

17


Jaarverslag 2003

Spreekuur

Emplooi

18


Jaarverslag 2003

De werkgroep wordt direct ondersteund door de beroepskracht. Zij heeft wekelijks werkbesprekingen waarin de hulpaanvragen worden verdeeld en daarnaast geanalyseerd, besproken en geëvalueerd. De hulpvragen lagen in 2003 vooral op het terrein van uitgeprocedeerden, 2e asielverzoeken, niet verlengen van vergunningen tot verblijf en van gezinshereniging. Er werd veel voorlichting over terugkeer gegeven en in een enkel geval koos de asielzoeker voor terugkeer. In samenwerking met het IOM wordt dit traject begeleid door medewerkers van SVA. Uit de evaluatie: Er is een flink aantal gezinsherenigingen gerealiseerd. Daarbij heeft het vaststellen van het DNA een positieve rol gespeeld. In één geval hebben herenigde personen geen verblijfvergunning gekregen en zij moeten nu weer terug naar Afghanistan. De eisen aan migratie zijn veel strenger geworden. In februari 2003 is een gezin met verblijfsvergunning vrijwillig teruggekeerd naar Irak. Door de oorlog in Irak is er een vertrekmoratorium ingesteld: Irakezen met een tweede asielverzoek konden weer in de opvang. Per 1 april 2003 is de nieuwe Naturalisatiewet ingevoerd. In Apeldoorn vielen slechts vijf mensen onder de eenmalige pardonregeling. Dreigende uitzetting en intrekking van vergunning-tot-verblijf-asiel-bepaalde-tijd geldt vooral voor een grote groep Afghanen (162). Vaak blijkt dat uitgeprocedeerden in eerste instantie aangeven dat ze wel terugwillen, maar als puntje bij paaltje komt gaan ze niet en ‘verdwijnen’ ze uit beeld. Er is een AMA-spreekuur tot stand gekomen; dit voorziet in een behoefte. Er zijn vooral financiële, scholings- en huisvestingsproblemen. Van de Informatie Beheergroep, afd. Studiefinanciering, heeft SVA de bevoegdheid gekregen om een verklaring af te geven als bepaalde kinderen ouderloos zijn. Regelmatig worden er buiten-invordering-stellingen van lesgeld geregeld. In het algemeen is men zeer tevreden over de beschikbare werkruimtes. Er wordt af en toe geklaagd over koude voeten in de spreekkamers. In drie van de zes spreekkamers staan nog oude computers die niet geschikt zijn voor het DIAGRAM gebruik.

(Werkgroep) Spreekuur De spreekuren worden gehouden op maandag-, dinsdag-, woensdag- en donderdagmiddag van 13:00 tot 15:00 uur. Hierbij zijn er in het afgelopen jaar 12 vrijwilligers actief geweest met als achtervang een beroepskracht. De medewerkers hebben de beschikking over ingerichte spreekkamers met een computerregistratie systeem. Het doel is een luisterend oor te zijn, vluchtelingen-nieuwkomers te helpen met hun problemen en zonodig door te verwijzen naar andere instanties of naar andere werkgroepen binnen SVA. In 2003 zijn er 1131 bezoekers op het spreekuur geweest. Een gedeelte hiervan betrof vluchtelingen-nieuwkomers die onder de Win vielen. De vragen betroffen rechtsbescherming (204), uitkering (114), wonen (102), geldzaken (89), belastingen (62), familierecht (59), gezondheidszorg (51), opleiding (45), werken (23), reizen (6) en nog 300 andere vragen. In schema:

re ch ts be sc he rm in ui g * tk ) er ge w ing ld on za e be ken n la * ge fa stin *) zo mi ge nd lier n he ec id ht s op zor le g id w ing e ov reiz rke er en n ig e *** vr ) ag en

350 300 250 200 150 100 50 0

19


Jaarverslag 2003

Computercursus

Website

20


Jaarverslag 2003

*) Het grootste deel van de hulpvragen lag op het terrein van contacten leggen met de advocatuur, vragen rond de asielprocedure, vragen rond het verlengen van de verblijfsvergunning, vragen rond gezinshereniging, vragen rond het intrekken van de verblijfvergunning en vragen over remigratie. **) De meeste vragen betreffen verzekeringen, de NUON, belastingzaken en ‘geen voorzieningen meer’. ***) Ten aanzien van vreemdelingenpaspoorten en andere reisdocumenten. Uit de evaluatie: Ook in het afgelopen jaar is er weer frequent gebruik gemaakt van het spreekuur. De bezetting was ruim voldoende: er was een grote groep vrijwilligers beschikbaar. Twee à drie maanden van tevoren wordt een rooster opgesteld. Zonodig wordt er in de werkgroepvergadering een cliëntbespreking gedaan. De sociale kaart is geheel herzien. Wat achtervang betreft is de groep minder tevreden, maar op momenten dat er geen achtervang was heeft men zich toch weten redden. Als extra scholing is er een themabijeenkomst over schuldsanering geweest.

Sociaal Culturele Activiteiten De sociaal culturele activiteiten zijn van essentieel belang voor vluchtelingen-nieuwkomers die langdurig of permanent in Nederland zullen blijven. De activiteiten vormen een integraal onderdeel van verdere oriëntatie op de Nederlandse samenleving. Zinvolle vrijetijdsbesteding, zelfredzaamheid, zelfontplooïng en integratie zijn kernwoorden. De sociaal culturele activiteiten binnen SVA richten zich op de volgende aspecten: ontmoeting, recreatie, educatie en vorming en cultuurbeleving. Er is een inloopactiviteit op maandag- tot en met donderdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uur. Hier kunnen de vluchtelingen elkaar ontmoeten. Er zijn veel buitenlandse kranten beschikbaar.

(Werkgroep) Emplooi Emplooi is het arbeidsbemiddelingsbureau van de Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland en heeft als doel voor erkende vluchtelingen werk te vinden. Bij Emplooi werken ruim tachtig adviseurs die bemiddelen en mensen in een nieuwe werksituatie begeleiden. Alle adviseurs hebben ervaring als manager, directeur of ondernemer. Eén van deze adviseurs werkt bij SVA. De begeleiding geldt ook voor asielzoekers die drie maanden per jaar mogen werken als de werkgever een tewerkstellingsvergunning voor hen heeft aangevraagd. Uit de evaluatie: De slechte arbeidsmarkt heeft zich in 2003 verder doorgezet. Dit heeft tot gevolg gehad, dat lagere functies worden opgevuld met (te) hoog opgeleide kandidaten. Voor de functie van schoonmaker is bijvoorbeeld het aanbod van autochtonen al zo groot, dat vluchtelingen geen kans meer hebben. Helaas is een aantal loopbaanprojecten (zoals het Belastingdienstproject) als gevolg van de overal doorgevoerde bezuinigen opgeheven. Door Emplooi Amsterdam zijn nieuwe projecten opgestart, zoals het mediaproject en het natuursteenproject. Baangaranties worden niet (meer) gegeven. De arbeidsmarktsituatie noopt de werkgroep tot het zoeken naar creatieve oplossingen, zoals het benaderen van werkgevers voor het beschikbaar stellen van leerwerkplekken (bijvoorbeeld voor ICT-ers). Hiervoor is toestemming vereist van de uitkeringsinstantie. Doel is, dat de cliënt zijn opgedane kennis bijhoudt en sociaal actief blijft. De toeleiding naar werk van vluchtelingen is verder haast onmogelijk geworden als gevolg van de hoge selectiecriteria voor opleiding, werkervaring en beheersing van de Nederlandse taal. Daarnaast is er nog de administratieve rompslomp rondom de tewerkstellingsvergunningen (TWV). In het afgelopen jaar konden slechts twee cliënten met een door de werkgever aangevraagde TWV geplaatst worden. Er kwamen 26 cliënten voor begeleiding in aanmerking. Acht cliënten zijn naar werk geplaatst, twee cliënten konden na het tekenen van een overeenkomst op een leerwerkplek terecht. Daarnaast zijn er persoonlijke adviezen gegeven tot voortzetting van de taalschool, eventueel gevolgd door een vakopleiding. Versterking van de werkgroep is nodig om in deze slechte arbeidsmarkt de gestelde doelen te halen. Aangezien bij het benaderen van werkgevers en instellingen steeds meer geëist wordt dat dit via Internet plaatsvindt, is aanpassing van de verbindingen van de PC’s gewenst.

21


Jaarverslag 2003

Voorlichting

Balie / receptie

22


Jaarverslag 2003

(Werkgroep) PR en voorlichting Voorlichting, publiciteit en PR zijn in het licht van de huidige maatschappelijke ontwikkelingen een wezenlijk onderdeel van de activiteiten van SVA. Niet alleen is het van belang dat er in de lokale samenleving begrip en een draagvlak blijft voor de opvang van vluchtelingen-nieuwkomers (voorlichting), maar ook dat SVA als vrijwilligersorganisatie een positief imago uitstraalt (Public Relations). Het doel is de Apeldoomse bewoners en organisaties te informeren over de nieuwkomers-problematiek in Nederland en Apeldoorn en over de werkzaamheden van SVA. Dit moet uiteindelijk resulteren in een grotere naamsbekendheid en een positiever houding ten opzichte van nieuwkomers in Apeldoorn. Er wordt voorlichting gegeven op scholen en bij kerken. Bovendien is er een telefonische vraagbaak die veel informatie verstrekt rond de vluchtelingenproblematiek in het algemeen en in Apeldoorn in het bijzonder. Uit de evaluatie: Begin 2003 is het rapport ‘PR en Voorlichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn’ verschenen. In dat rapport wordt een lans gebroken om te komen tot een hernieuwde invoering van een Werkgroep PR en Voorlichting. De vorige werkgroep was medio 2001 opgeheven. Het bovengenoemde advies is opgevolgd: medio 2003 is een nieuwe werkgroep geformeerd. Tot op zekere hoogte heeft de werkgroep inventariserend gereageerd op de adviezen in voornoemd rapport. Er is een keuze gemaakt van wat in 2003 nog tot uitvoering kon worden gebracht. In 2003 zijn de scholen voor basis- en voortgezet onderwijs schriftelijk of mondeling benaderd voor het kunnen geven van voorlichting; in enkele gevallen is daarvan gebruik gemaakt. Verder zijn de aanwezige lespakketten gecontroleerd, is de voorlichtingsfolder geactualiseerd, een standaard persbericht opgesteld en een wervingsaffiche voor nieuwe vrijwilligers samengesteld. Tenslotte zijn de adreslijsten gescreend, nieuwe bestuursleden geworven en een werkbezoek van de wethouder, mevrouw Walma, georganiseerd. De werkgroep heeft veel steun ondervonden van de beroepskracht. Uitbreiding van de werkgroep met een secretaris en een PR-deskundige is aan te bevelen.

Redactie Satelliet Deze redactie geeft maandelijks een krant uit ‘de Satelliet’. Deze is bestemd voor alle cliënten en medewerkers van SVA; veel artikelen zijn in drie talen: Nederlands, Engels en Frans. De onderwerpen die behandeld worden zijn nauw gerelateerd aan de problemen die vluchtelingen-nieuwkomers ondervinden bij hun integratieproces in de Apeldoomse samenleving. Er wordt tevens algemene en praktische informatie gegeven. Ook worden er regelmatig onderwerpen rond terugkeer naar het land van herkomst opgenomen. Uit de evaluatie: De Satelliet is dit jaar negen keer uitgekomen. Naar gelang de hoeveelheid kopij soms in een oplage van tweemaal A3 en soms driemaal A3. Op dit moment maken we circa 420 exemplaren. Dit is een aanvaardbaar aantal in verhouding tot het vele werk dat vrijwilligers moeten doen, zoals het geven van informatie, het uitzoeken van kopij, het vertaalwerk, lay-out maken, kopiëren, vouwen en stickers plakken. Behalve via de postvakjes van vrijwilligers, wordt de bezorging gedaan door de Felua en door enkele vrijwilligers. We hebben geen nieuwe adverteerders kunnen vinden. De organisatiestructuur van de werkgroep kan nog wel verbeterd worden. Met name een uitbreiding van redacteuren zou wenselijk zijn. Ook missen we nog steeds de geregelde ondersteuning van een beroepskracht. We blijven op zoek naar een nieuwe hoofdredacteur. Een tweetal freelance schrijvers van andere werkgroepen is actief geweest, namelijk van de werkgroepen Emplooi en Rechtsbescherming. Ook andere werkgroepen hebben geschreven over hun activiteiten. Verder is er weer een aantal onderwerpen over de sociale dienstverlening aan de orde geweest en er is uitgebreid over de motorrijtuigenbelasting geschreven. Als landeninformatie hebben we Somalië en Burundi onder de loep genomen.

Balie/receptie De bezoekers van SVA/BNA worden door de baliemedewerkers ontvangen en eventueel doorverwezen naar het spreekuur en dergelijke. Deze medewerkers beantwoorden de telefoon en verbinden door naar de desbetreffende personen. Voor de hand liggende vragen kunnen ze zelf beantwoorden. Verder zorgen ze voor het doorgeven van boodschappen aan medewerkers.. De vrijwillige medewerkers van de balie en receptie worden begeleid door de administratieve beroepskracht.

23


Jaarverslag 2003

Klusploeg

Winkeltje

Fietsenwerkplaats

24


Jaarverslag 2003

Uit de evaluatie: De balie/receptie heeft dit jaar goed gedraaid. De bezetting was prima en is nu zelfs meer dan voldoende. Er zijn 2 nieuwe vrijwilligers.

Begeleiding AMA’s Mede omdat de instroom (landelijk) van asielzoekers ten opzichte van 2002 sterk is gedaald is ook de instroom van AMA’s teruggelopen en verblijven er minder AMA’s in Apeldoorn.

(Werkgroep) Materiaal De werkgroep materiaal omvat een klusploeg, een winkeltje en een fietsenmaker. De klusploeg geeft ondersteuning bij de inrichting van het huis en helpt met eenvoudige klusjes in huis, zoals het aansluiten van gas, water en elektra e.d. In het gebouw van SVA is een winkeltje voor kleine huishoudelijke artikelen, kinderen babykleding en kinderspeelgoed. Deze spullen zijn voor een symbolisch bedrag te koop. Om zo snel mogelijk onafhankelijk te zijn van het openbaar vervoer, komt iedere nieuwkomer een maal in aanmerking voor het kopen van een fiets vanaf € 10 in de fietsenwerkplaats van SVA. Er moet binnen drie maanden na aankomst in Apeldoorn van deze regeling gebruik worden gemaakt. Uit de evaluatie: De klusploeg heeft duidelijk gemerkt, dat de gemeente een inhaalslag heeft gemaakt met het aanleveren van huisvesting voor vluchtelingen. Het is nog steeds zo dat mensen die vanuit een AZC komen veel behoefte hebben aan hulp. Om het integreren goed te laten slagen is het belangrijk dat vluchtelingen in staat zijn zich te settelen en een goede start te maken. Overigens eisen de mensen tegenwoordig meer van de klusploeg en nemen niet meer genoegen met goede 2e hands artikelen. Vooral mensen die al jaren lang in Nederland verblijven zijn minder snel tevreden met de aangeboden spullen. Omdat de gemeente Apeldoorn aan alle vluchtelingen-nieuwkomers een ‘cadeautje’ geeft voor vloerbedekking en gordijnen (max. € 1134), is de klusploeg minder druk geweest met vloerbedekking leggen. De vrijwilligers van de klusgroep zijn 140 dagen bezig geweest, dus gemiddeld 11 dagen per maand. Ook het winkeltje heeft het afgelopen jaar goed gedraaid. Het winkeltje is iedere donderdagmiddag open. Om goed overzicht te kunnen houden, zijn er regels ingesteld. Het aanbod van spullen is nog steeds groot. Helaas moest één van de vrijwilligers om gezondheidsredenen stoppen, waardoor het winkeltje tijdelijk onregelmatig open was. Gelukkig diende zich eind 2003 een nieuwe vrijwilliger aan. Veelal zijn het dezelfde mensen die spullen komen kopen. De vraag naar en het aanbod van fietsen sluiten goed op elkaar aan. Er zijn 52 fietsen verkocht (gemiddeld € 23 per fiets).

Systeembeheer/Internet SVA heeft zijn eigen Homepage op het Internet. De informatie is in eerste instantie bedoeld voor de middelbare scholen. De scholieren kunnen dan op een makkelijke manier informatie vinden over de vluchtelingen-nieuwkomers problematiek in Nederland en in Apeldoorn in het bijzonder. In de praktijk merken we dat er Vluchtelingenwerkgroepen van over de hele wereld geïnteresseerd zijn in hoe Nederland vluchtelingen opvangt, vandaar dat wij veel links hebben met allerlei organisaties die op het terrein van vluchtelingen werkzaam zijn. Deze pagina wordt regelmatig bijgehouden en verder ontwikkeld.

25


Jaarverslag 2003

Kontaktpersonenoverleg (KPO)

Stagiaire

26


Jaarverslag 2003

Bijlage 1: Organisatieschema SVA

(Werkgroep) Introductie (Werkgroep) Individuele begeleiding

Bestuur

Kontaktpersonenoverleg (KPO)

(Werkgroep) Rechtsbescherming (Werkgroep) Spreekuur Sociaal culturele activiteiten (Werkgroep) Emplooi (Werkgroep) PR en voorlichting Redactie Satelliet Balie en receptie (Werkgroep) Materiaal

27


Jaarverslag 2003

28


Jaarverslag 2003

Bijlage 2: Stichting Vrienden van SVA De Stichting Vrienden van SVA is een steunfonds ten behoeve van cliënten van de Stichting Vluchtelingenwerk Apeldoorn. De stichting Vrienden van SVA steunt activiteiten waarvoor de Rijksoverheid of de gemeente geen of onvoldoende subsidie beschikbaar stelt. De ondersteuning richt zich op aanvragen van een relatief kostbaar karakter, zoals blijkt uit onderstaand overzicht. Het betreft veelal: xeen bijdrage in de studiekosten (lesgeld, boekengeld en examengeld); xeen bijdrage in herenigingskosten (bijvoorbeeld als een partner of kinderen een verblijfsvergunning krijgen maar de reiskosten niet kunnen betalen); xeen bijdrage in geval van overlijden (begrafeniskosten); xeen lening voor leefgeld. De aanvragers dragen in principe zelf minimaal 10 % van de kosten. Per geval wordt rekening gehouden met de specifieke situatie waarin aanvragers zich bevinden. Bij studiekosten draagt de Stichting Vrienden van SVA maximaal tweehonderd euro bij. Dankzij de positieve houding van het ROC is voor vluchtelingen de schoolgeldbijdrage aangepast en zijn studiefaciliteiten binnen de accommodaties ter beschikking gesteld. De inkomsten van de Stichting Vrienden van SVA bestaan uit giften van kerken, verenigingen, instellingen en particulieren.

29


Jaarverslag 2003

30


Jaarverslag 2003

Bijlage 3: Aantal nieuwkomers in Apeldoorn in 2003 Aantal nieuwkomers in beeld in 2003

258

Op wachtlijst geplaatst

55 Aangemeld

Nieuwkomers aangemeld in 2002 en i.v.m. datum uitreiking beschikking overgeboekt naar 2003

203 48

Totaal

251

Nieuwkomers aangemeld in 2003 en i.v.m. datum uitreiking beschikking overgeboekt naar 2004

11

Resteert

240

Aantal nieuwkomers in 2003 naar verschillende gezichtspunten: Nieuwkomers naar herkomst/document - met beschikking

218

- met ontheffing (waaronder 1 tijdelijke)

15

- uit andere gemeente overgedragen

4

- zonder beschikking *)

3 Totaal

240 *) Uit

het inburgeringsonderzoek bleek, dat 3 cliënten geen nieuwkomer waren. Eén had een verkeerd document, een ander was verhuisd buiten Apeldoorn. Categorie nieuwkomers Migranten - niet Nederlanders

116

Migranten - Nederlanders

5

Vluchtelingen

119 Totaal

240

Nieuwkomers naar geslacht Mannen

103

Vrouwen

137 Totaal

240

31


Jaarverslag 2003

32

S TICHTING. VluchtelingenWerk APELDOORN. Jaarverslag. Evenwicht tussen afstand en betrokkenheid

Recommend Documents