de gemeenteraad
rm-2016.131 – BSD/2016.411 RIS 293919 14070
3 21 april 2016 voortgang huisvesting statushouders Voortgang huisvesting statushouders Den Haag is goed op weg om de samenhangende aanpak voor de huisvesting van statushouders vorm te geven. Dat betekent dat wij statushouders niet alleen onderdak bieden, verspreid over de stad, maar ook begeleiding, school voor de kinderen, dagbesteding, taallessen, hulp bij psychische en maatschappelijke problemen en aandacht voor welzijn. Met deze aanpak voor de huisvesting van statushouders dit jaar liggen we op koers, maar het blijft een stevige opgave. De wettelijke taakstelling voor dit jaar is opnieuw iets toegenomen. De dekking voor de extra kosten moet nog voor mei in een nieuw bestuursakkoord tussen VNG en rijk worden vastgelegd. Anders dreigt de nationale verantwoordelijkheid voor de huisvesting en de sociale opvang van een sterk gegroeid aantal vluchtelingen eenzijdig op de gemeenten te worden afgewenteld. Dit kan en dit mag niet de bedoeling zijn. In deze raadsmededeling wijzen wij opnieuw een aantal locaties aan die wij voor huisvesting van statushouders gaan inzetten. Daarnaast zetten wij op een rij wat de voortgang is met de ontwikkeling van reeds aangewezen locaties. De zoektocht naar gebouwen en locaties die geschikt gemaakt kunnen worden voor bewoning zetten wij voort. Ook vindt u bijgevoegd het ‘Plan van aanpak sociaal domein’. In dit plan zetten wij uiteen hoe wij de statushouders - asielzoekers die het recht hebben gekregen hier (tijdelijk) te mogen blijven – vanaf hun komst in Den Haag uitzicht bieden op integratie. Zodat deze nieuwe Hagenaars snel hun draai gaan vinden in de stad en in de samenleving. De aanpak heeft drie speerpunten. Allereerst snel regelen van een aantal basiszaken om goed te kunnen meedoen in de Haagse samenleving. Denk aan inschrijving in de gemeente en de Dienst SZW, een zorgverzekering afsluiten en het vinden van een huisarts en een school voor de kinderen. Ten tweede krijgen alle statushouders vanaf het begin een vrijwilliger naast zich als ‘taalbuddy’ om het Nederlands snel onder de knie te krijgen.
BSD/2016.411
2
Ten derde wordt er met elke statushouder een programma voor integratie opgesteld. Hierin is in ieder geval aandacht voor dagbesteding, werk, opleiding, financiën en kennismaking met de Nederlandse normen en waarden. Het is een sluitende aanpak, met een sociaal team van medewerkers van de gemeente en vrijwilligers van VluchtelingenWerk die de integratie van alle statushouders begeleiden, zodat niemand tussen wal en schip valt. Voortgang taakstelling Den Haag heeft – net als alle gemeenten - de taak om statushouders te huisvesten. Deze verplichting is vastgelegd in de Huisvestingswet. Het groeiend aantal vluchtelingen heeft deze opdracht vergroot, maar niet wezenlijk veranderd. Den Haag heeft ervoor gekozen om dit jaar, bovenop de wettelijke taakstelling, nog eens 700 extra statushouders te huisvesten. Zo zorgen we dat er weer ruimte komt voor opvang in asielzoekerscentra, een probleem dat nog steeds actueel is. Momenteel verblijven er circa 16.000 mensen met een verblijfsstatus in de azc’s. De opdracht waarvoor Den Haag dit jaar staat is groter geworden. Doordat de landelijke prognose voor de eerste helft van 2016 is verhoogd van 20.000 naar 23.000 asielzoekers, is de taakstelling die het rijk de stad nu geeft hoger. In de raadsmededeling van 4 februari jl. werd nog uitgegaan van een wettelijke taakstelling voor 2016 van 1.200, maar deze prognose is nu bijgesteld naar 1.297. Dat betekent dat Den Haag nu samen met het restant van 2015 en de 700 extra - dit jaar in totaal 2.166 statushouders moet huisvesten (was 2.069 personen). In het eerste kwartaal van 2016 zijn inmiddels 334 statushouders en alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers) gehuisvest. Het gaat om 80 personen in 23 gemeentewoningen, verspreid in het centrum, en 143 personen in corporatiewoningen. De verwachting is dat er binnenkort nog 15 personen naar een gemeentewoning verhuizen. Daarnaast zijn 111 amv’ers gehuisvest in onder meer de Kiwistraat en de Ad van Emmenesstraat. Als in de komende maanden locaties worden opgeleverd, zal de taakstelling in grotere stappen worden bereikt. Ook is begroot dat de corporaties in de komende kwartalen zo’n zelfde aantal statushouders huisvesten. Nieuwe locaties Bij de zoektocht naar locaties om statushouders te huisvesten, hanteren wij een aantal criteria. Allereerst is uitgangspunt dat de kansen voor inwoners van de stad op een sociale huurwoning niet kleiner mogen worden. Daarom wordt vooral gekeken naar panden en locaties die nu nog niet als woonruimte in gebruik zijn, maar daarvoor wel tegen niet al te hoge kosten voor de komende tien jaar geschikt kunnen worden gemaakt. Zo vergroten we de totale voorraad huurwoningen, terwijl we de taakstelling realiseren. Dat past snel groeiend Den Haag goed. We letten er daarnaast op dat locaties verspreid liggen door de hele stad. Ook nemen we in ogenschouw wat de gevolgen zijn voor de buurt. Hieronder brengen wij in beeld welke nieuwe panden en complexen wij hebben gevonden in verschillende stadsdelen. Het gaat om kleinschalige en grotere complexen die verbouwd kunnen worden tot woningen voor statushouders. De praktijk leert dat bij de uitwerking van locaties het definitieve aantal bewoners en de planning kunnen afwijken van de oorspronkelijke schattingen. Escamp 1. Stadzijde 5 Staedion is bereid haar voormalige kantoor aan de Stadzijde 5 gedurende vijf jaar in te zetten voor de huisvesting van statushouders. Momenteel wordt onderzoek gedaan naar de optimale invulling van de locatie. Staedion heeft de intentie grotere appartementen voor meerpersoonshuishoudens en kleine gezinnen te realiseren, zodat de woningen ook op de lange termijn verhuurbaar blijven. Het aantal wooneenheden wordt circa 26, waar circa 90 personen worden gehuisvest. De verwachting is dat er in het laatste kwartaal van 2016 opgeleverd zal worden.
BSD/2016.411
3
2. Randveen 68 Zorgvastgoedeigenaar Saffier de Residentie stelt een voormalig zusterhuis van verpleeghuis De Lozerhof ter beschikking voor de huisvesting van statushouders. Het gaat om een aparte vleugel van het gebouw, die eenvoudig te verbouwen is tot woningen in verschillende grootten. De inschatting is dat hier circa 30 personen kunnen wonen gehuisvest. Met Saffier is afgesproken dat de statushouders die er komen wonen bereid en in staat moeten zijn om in het aangrenzende verpleeghuis werkzaamheden te verrichten. Dat kan vrijwilligerswerk zijn, maar ook een leer/werktraject. Het pand kan waarschijnlijk al medio 2016 worden bewoond door statushouders. 3. Zwaardvegersgaarde Deze locatie is eigendom van de gemeente Den Haag en wordt nu onder andere gebruikt als creatieve broedplaats en opslag. Eerder is aangekondigd dat het streven is om hier tijdelijke woonunits te plaatsen voor ongeveer 80 personen. De gemeente heeft de locatie de afgelopen periode nader bestudeerd en is tot de conclusie gekomen dat er nog ruimte is voor huisvesting van 70 extra personen. In totaal komen er circa 150 personen te wonen aan de Zwaardvegersgaarde. De planning is dat voor het eind van 2016 hier de nieuwe bewoners kunnen intrekken. Centrum 4. In het centrum doet zich de mogelijkheid voor om nog dit jaar een pand met bestemming wonen geschikt te maken voor de huisvesting van circa 100 statushouders. Met de eigenaar bestaat hierover in principe overeenstemming. Momenteel vindt overleg plaats over de condities waaronder dit kan gebeuren. Zodra hierover duidelijkheid bestaat, zal dit aan u worden gemeld. Dan zal ook met de buurt worden gecommuniceerd. 5. Sumatrastraat 215a Stichting Migrascoop huisvest hier ongeveer 20 statushouders. De stichting verzorgt ook begeleiding en opleiding ter bevordering van inburgering en doorstroom naar werk. Migrascoop richt zich op vluchtelingen en is gelieerd aan de eveneens Haagse stichting Anton Constandse, een professionele organisatie die actief is in de geestelijke gezondheidszorg en beschermd wonen biedt. Stichting Migrascoop huurt zelf het pand, zodat daar voor de gemeente geen kosten aan zijn verbonden. Uiterlijk 1 juli is het gereed voor bewoning. De gemeente en VluchtelingenWerk zijn in gesprek met de stichting over de verdere invulling. De stichting wil op termijn op meer locaties statushouders opvangen en begeleiden. Aangewezen locaties Anna van Hannoverstraat 4 (voormalig SZW-pand, Haagse Hout) Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) heeft op biedboek.nl gemeld dat er een acceptabele bieding is ontvangen voor het SZW-gebouw. Het RVB heeft nu de volgende ronde van de procedure ingezet, waarbij partijen de kans krijgen alsnog een bod te doen of een bod te verhogen. De inschrijving sluit woensdag 18 mei 2016 om 11.00 uur. Vastgelegd is dat de koper verplicht is voor minstens 5 jaar 350 statushouders in het pand te vestigen. Gelet op de grootte van het SZW-pand, waar ook veel ruimte is voor bedrijven en instellingen conform de Nota van Uitgangspunten, is er op deze locatie ook veel ruimte voor andere woningzoekenden naast statushouders (cohousing). Scheveningseweg 90-92(Scheveningen) De verbouwing van de drie paviljoens aan de Scheveningseweg is inmiddels begonnen. In juni 2016 kunnen hier circa 30 personen hun intrek nemen. Naar verwachting is de verbouwing van het hoofdgebouw in het vierde kwartaal 2016 gereed. In hoofdgebouw en paviljoens samen worden in totaal circa 75 personen gehuisvest.
BSD/2016.411
4
Onlangs heeft het college een besluit genomen waarmee de verbouw van het complex ook financieel is geregeld. Dit besluit is (vertrouwelijk) bij deze raadsmededeling gevoegd (‘uitvoeringsplan tijdelijke exploitatie Scheveningseweg 90 – 92 ten behoeve van statushouders’). Het financieel tekort dat voor dit project is te voorzien wordt ten laste gebracht van de in het coalitieakkoord opgenomen middelen voor ‘woningen in bestaande gebouwen / leegstandaanpak’ in het programma Wonen en Duurzaamheid. Kiwistraat en Ad van Emmenesstraat (Loosduinen) Den Haag heeft nu in totaal 111 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’ers) opgevangen. Intussen wonen ze niet allemaal meer op bovenstaande locaties. Het is de bedoeling alle jongeren te huisvesten in kleinschalige opvanglocaties, verspreid door de stad, of onder te brengen bij pleeggezinnen. Jongeren en pleegouders worden daarbij begeleid door Parnassia of Jeugdformaat. De helft van de amv’ ers heeft zo al een nieuw onderkomen gevonden. Overdag krijgt deze groep jongeren onderwijs in de internationale schakelklassen. In de vrije tijd sporten de meeste jongeren graag. Verschillende jongeren zijn inmiddels lid geworden van een sportvereniging in de omgeving. In de raadsmededeling huisvesting amv’ers (RIS 290484) is ook de Monsterseweg 83 genoemd als mogelijke locatie voor opvang van maximaal 40 amv’ers. In overleg met het COA en Nidos is besloten hier vooralsnog vanaf te zien, omdat de vraag naar opvang van jonge vluchtelingen op dit moment minder groot is. Nienoordstraat 4 (De Gentiaan, Escamp) Eigenaar Haag Wonen heeft een potentiële koper voor voormalig pensiontehuis De Gentiaan, die in principe bereid is om in eerste instantie voor de komende 5 jaar statushouders te huisvesten op deze locatie. Er heeft inmiddels overleg plaatsgevonden tussen de gemeente, Haag Wonen en de toekomstig (particuliere) eigenaar. De gemeente heeft daarbij de wens geuit om er gezinnen te plaatsen. Er zijn nog wat punten die moeten worden geregeld alvorens een overeenkomst kan worden gesloten. Een van die punten is het omzetten van de huidige maatschappelijke bestemming naar die van wonen. Jupiterkade (Laak) Met grondeigenaar AM is afgesproken dit voormalige opslagterrein voor een periode van 5 jaar de locatie in te richten met tijdelijke woningen. Zodra de vergunningen zijn verleend, kan AM binnen zes weken de woonunits realiseren. Deze worden uiterlijk in het vierde kwartaal van 2016 opgeleverd. De bouw belemmert de werkzaamheden aan de Rotterdamsebaan niet. Het omgevingsoverleg en het contact met de ondernemers worden nog voor de zomervakantie gestart. Omgeving Plas van Reef (Leidschenveen-Ypenburg) Eén van de aangewezen locaties in de voorgaande raadsmededeling was het gebied rondom de Plas van Reef in Leidschenveen-Ypenburg. Na gedegen onderzoek is naar voren gekomen dat een stuk van het gebied direct naast de plas (Deelplan 20) versneld bouwrijp kan worden gemaakt voor de realisatie van huisvesting voor statushouders. Deelplan 20 wordt een nieuwe woonwijk, waar eengezinswoningen en appartementen komen en ook kavels worden uitgegeven voor zelfbouw (kleinschalig opdrachtgeverschap). Qua karakter en opzet passen de woningen voor statushouders in dit KO-plan. Deze woningen kunnen voor einde van 2016 worden opgeleverd. Ze worden voor een periode van maximaal 10 jaar gebruikt voor de huisvesting van ongeveer 150 statushouders. Daarna kunnen de woningen verkocht worden. Het college heeft voor dit plan een projectdocument met een (vertrouwelijke) grondexploitatie vastgesteld, dat aan de raad separaat voor kennisgeving is toegestuurd. Deze plannen zullen in een bewonersbijeenkomst nader worden toegelicht, waarna het omgevingsoverleg wordt gestart.
BSD/2016.411
5
Pompstationsweg 14 (Scheveningen) Achter het poortgebouw van de voormalige penitentiaire inrichting in Scheveningen is een complex dat de eigenaar, het Rijksvastgoedbedrijf, voor circa 5 jaar wil verhuren aan de gemeente. Binnen het pand kunnen twee appartementen en 24 woonruimten met een gemeenschappelijke woon/keukenruimte en gezamenlijke sanitaire ruimten gerealiseerd worden. In de twee appartementen kunnen gezinnen geplaatst worden. Het aanvankelijke aantal ingeschatte personen van 25 kan dus afhankelijk van het aantal kinderen hierdoor nog iets toenemen. Zodra er overeenstemming is met het RVB, kan het pand binnen circa 12 weken worden verbouwd. Naar verwachting kunnen de eerste bewoners in het vierde kwartaal van 2016 hun woning betrekken. Het omgevingsoverleg wordt nog voor de zomervakantie gestart. Waalsdorperweg (Haagse Hout) In deze afgescheiden vleugel van de school aan de Waalsdorperweg, waarin nu nog het Aloysius College is gevestigd, komen appartementen voor gezinnen. Er kunnen ongeveer 30 personen worden gehuisvest. Met de stichting Aloysius is overeengekomen dat zij het gedeelte van het pand waar de statushouders zullen worden gehuisvest eerder afstaat, zodat de verbouwing direct met ingang van de zomervakantie kan starten. De verbouw zal maximaal drie maanden duren. Het omgevingsoverleg wordt nog voor de zomervakantie gestart. Van Swindenstraat 14 (Segbroek) Dit voormalige schoolgebouw is eigendom van Staedion. De woningcorporatie heeft in februari een aanvraag ingediend om de school te verbouwen tot twaalf woningen voor een- of tweepersoonshuishoudens, dus kan het aantal mensen toenemen tot 24 statushouders. Als alles naar verwachting verloopt, is de verbouw in het derde kwartaal van 2016 klaar. Eind maart is er een informatiebijeenkomst geweest over de ingebruikname van deze voormalige school. Plan is om een werkgroep van gemeente en omwonenden te beginnen. Die zal zich richten op de aanleg van een buurttuin op het binnenterrein van de school en herinrichting van het speelterrein ervoor. Het omgevingsoverleg wordt nog voor de zomervakantie gestart. Beheer locaties Zoals ook in de raadsmededeling van februari is gesteld, is goed beheer van panden en complexen belangrijk om de statushouders hun plek in de buurt te laten vinden. Wij gaan hierbij niet alleen uit van het technische beheer van gebouwen en ruimten daarin, maar ook van ‘sociaal beheer’. Bij de iets grotere locaties, vanaf 20 personen, willen wij dit in handen leggen van één of meer locatiebeheerders, ‘huismeesters’. Deze huismeester is een aantal uur per dag aanwezig op de locatie. Zowel omwonenden als statushouders kunnen aankloppen met vragen. De huismeester doet ook een dagelijkse ronde door het gebouw. Daarbij let hij of zij er ook op of er iets speelt in de sociale sfeer, dat wil zeggen in de betrekkingen van de bewoners onderling of die met de buurt. De huismeester maakt deel uit van het locatieoverleg en kan daar signalen beleggen bij de juiste partijen. Dat helpt aan de ene kant eventuele problemen die in de buurt spelen voortvarend aan te pakken en aan de andere kant statushouders snel te laten integreren in de Haagse samenleving. Over de aanstelling van deze huismeesters loopt momenteel overleg met diverse woningbouwcorporaties en private partijen. Het aantal cohousingprojecten zal vooralsnog beperkt blijven tot het voormalige SZW-pand aan de Anna van Hannoverstraat. De praktijk leert dat de tijdsdruk waaronder de huisvesting van 2.166 statushouders staat de zorgvuldigheid belemmert waarmee cohousing kan worden opgezet.
BSD/2016.411
6
Communicatie met de stad Bij de bekendmaking van nieuwe huisvestingslocaties voor statushouders benaderen wij betrokkenen in wijken en buurten persoonlijk. De verantwoordelijk wethouder gaat de buurt in om met mensen te praten en ontvangt ook groepen omwonenden op het stadhuis. Ook de stadsdeeldirecteur heeft een belangrijke rol in de communicatie met de buurt. Die legt contacten en bepaalt mede welke vorm de communicatie met betrokkenen het best past. Dit is afhankelijk van de aard van de huisvestingslocatie en de informatiebehoefte van omwonenden. Voor de ene locatie zullen we informatiebrieven naar direct omwonenden sturen, voor de andere locatie organiseren we een of meer kleine of grote bijeenkomsten of inloopsessies, waarbij ook politie en betrokken (welzijns)organisaties aanwezig zijn. Voorop staat dat de vorm het doel dient, namelijk de buurt zo goed mogelijk informeren en bij de plannen te betrekken. De afgelopen maanden hebben geleerd dat dit goed werkt. De aanpak geeft de gelegenheid om in gesprek te komen met elkaar over wat er gaat gebeuren. Vragen en zorgen die mensen hebben kunnen goed aan bod komen en ideeën en initiatieven kunnen worden gedeeld. Omgevings- en locatieoverleg Het spreekt vanzelf dat bij de aanwijzing van nieuwe huisvestingslocaties voor statushouders duidelijke en open communicatie met omwonenden, ondernemers en instellingen in de buurt van belang is. Maar juist ook daarna is het belangrijk om in gesprek te blijven met direct betrokkenen. Zodra de statushouders arriveren, roepen de stadsdeeldirecteuren daarom twee overleggen in het leven om de leefbaarheid op en rond de locaties te volgen: een omgevingsoverleg en een locatieoverleg. In het omgevingsoverleg kunnen bewoners, ondernemers en vertegenwoordigers van bedrijven en instellingen uit de buurt hun suggesties, initiatieven en zorgen bespreken met de betrokken professionals. De signalen uit het omgevingsoverleg worden samen met signalen uit de buurt en van de locatie besproken in het locatieoverleg. Hierin bespreken de wijkagent, maatschappelijk werk en de locatiebeheerder alles wat zich voordoet op en rondom de huisvestingslocaties. Hierdoor worden signalen uit de buurt structureel opgepakt, problemen opgelost en wordt de gang van zaken gevolgd. Overleg over extra rijksmiddelen Willen we de statushouders op deze manier kunnen huisvesten en willen we snelle integratie realiseren, dan kost dat geld. In de raadsmededeling van 4 februari 2016 verwachtten wij in maart duidelijkheid over adequate financiering van de kosten van de vluchtelingenproblematiek, met name op het punt van werk en integratie, onderwijs en zorg. Het bestuurlijk overleg tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken is echter nog niet uitgemond in een akkoord. Omdat dit de opvang van nieuwe burgers belemmert, hebben wij in G4-verband een brief opgesteld aan de ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken. De brief treft u als bijlage bij deze raadsmededeling aan. Het debat gaat over de hoogte van de rijksbijdrage en over de vorm daarvan, via het gemeentefonds of als doeluitkering. Uitkomsten hiervan spelen een grote rol of en in welke mate we de aanpak kunnen uitvoeren. Uiterlijk deze maand moet dit zijn beslag krijgen in een bestuursakkoord, dat verwerkt wordt in de meicirculaire van het rijk. Over de uitkomst van het bestuursakkoord wordt u later geïnformeerd. Kosten sociaal domein De aanpak van Den Haag is gericht op snelle integratie en participatie van statushouders. De ervaring en onderzoek leren dat een gerichte en intensieve begeleiding vanaf dag één dit bevordert. Met de uitvoering van het Plan van aanpak sociaal domein willen wij zorgen dat deze groep nieuwe Hagenaars een actieve bijdrage gaan leveren aan de samenleving. Dat kost geld, naar schatting tussen de 20 en 25 miljoen euro. Zoals eerder aangegeven lopen de onderhandelingen tussen gemeenten en rijk over de bekostiging hiervan nog.
BSD/2016.411
7
Kosten huisvesting Naarmate de uitwerking van de (ver)bouwplannen voor locaties vordert, worden ook de financiële ramingen helder. Voor de plannen uit de twee vorige raadsmededelingen is een berekening gemaakt van de benodigde investering en onrendabele top. Deze verschilt sterk per locatie en is uiteraard afhankelijk van de (korte) exploitatietermijn. Dit komt doordat de gemeentesystematiek voorschrijft om de investering gedurende de exploitatietermijn volledig af te schrijven. Tegelijkertijd is het de wens van de gemeente om het vastgoed niet op de balans van de gemeente te houden en niet als verhuurder/beheerder op treden. In dat kader vindt overleg plaats met de corporaties over de condities waaronder zij het eigendom en beheer op zich willen en kunnen nemen. Voor de locaties die (nog) niet verkocht kunnen worden, dan wel die de gemeente huurt, zal met commerciële partijen een oplossing worden gezocht. De uitkomsten van de besprekingen zullen inzicht geven in de kosten die uiteindelijk ten laste van de gemeentebegroting komen. Over de voorgang van de besprekingen houden we het college en de raad op de hoogte. Tenslotte Wij hebben de verantwoordelijkheid genomen om dit jaar 700 statushouders extra op te vangen. We liggen goed op koers om dit te realiseren. We willen niet alleen meer locaties voor de huisvesting van statushouders realiseren, we willen dat met het oog op hun de integratie in de Haagse en Nederlandse samenleving ook goed doen. Daarvoor hebben wij het Plan van aanpak sociaal domein opgesteld. Ook dat kost geld. Zoals wij al in de raadsmededeling van 4 februari meldden, kunnen wij dit alleen waarborgen als hiervoor uit de rijkbegroting voldoende middelen worden vrijgemaakt. De onderhandelingen met het rijk hierover lopen nog, maar inmiddels begint de tijd te dringen. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, mw. A.W.H. Bertram
J.J. van Aartsen
