Wethouder van Stedelijke Economie, Zorg en Havens
drs. K.P. Klein
Gemeente Den Haag
De voorzitter van Commissie Samenleving
BOW/2014.562 – RIS 283718 070 - 75 25 941
10 juli 2015 Eindevaluatie nota Volksgezondheid ‘Gezond aan de slag’ 2012- 2014
Geachte voorzitter, Met deze brief informeer ik u over de resultaten van de nota volksgezondheid "Gezond aan de slag!" 2012-2014. Deze resultaten zijn meegenomen bij het opstellen van de nieuwe nota volksgezondheid, waarvan de voorbereiding in de afgelopen tijd heeft plaats gevonden. Deze eindevaluatie bouwt voort op de voortgangsrapportage (BOW/2014.41) die begin 2014 aan de commissie Samenleving is aangeboden. De nota ‘Gezond aan de slag’ bevat vijf brede speerpunten: Gezonde voeding en bewegen, Psychische gezondheid, Gezondheid en genotmiddelen, Gezonde seksualiteit en Gezonde leefomgeving. Deze eindevaluatie beschrijft de belangrijkste resultaten aan de hand van deze vijf speerpunten, waarna afgesloten wordt met conclusies/punten die meegenomen zijn bij het opstellen van de nieuwe nota volksgezondheid. Bij de resultaten staan veelal de cijfers ten aanzien van het totale bereik in de jaren 2012, 2013 en 2014 genoemd. Waar mogelijk is gekeken naar het effect van de activiteiten. Hierbij wordt verwezen wordt naar verschillende achterliggende onderzoeken die zijn uitgevoerd. Deze onderzoeken zijn opgenomen in de bijlage van de eindevaluatie.
1. Resultaten per speerpunt Gezonde voeding en bewegen In dit speerpunt staat de Haagse Aanpak Gezond Gewicht (HAGG) centraal. De aanpak is de Haagse versie van de JOGG (Jongeren Op Gezond Gewicht). JOGG is gebaseerd op Epode1, de succesvolle Franse werkwijze om overgewicht bij jongeren aan te pakken. Het doel van deze aanpak is de afname van overgewicht bij kinderen en jongeren tussen 0 en 19 jaar. Met een integrale ketenaanpak, gericht op verschillende doelgroepen en niveaus (ouders, buurt, school en beleid), wordt dit probleem aangepakt. Preventie, voorlichting, vroegtijdige signalering en begeleiding vormen onderdeel van de aanpak (1). 1
EPODE staat voor Ensemble, Prévenons l'Obesité Des Enfants: 'laten we samen overgewicht bij kinderen aanpakken'.
Hugo Verpoorten
BOW/2015.562
2
Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? • Voor iedere leeftijdsgroep is een passend preventieaanbod waarbij zowel ouders, professionals die met kinderen/jongeren werken en de kinderen/jongeren zelf betrokken zijn. Er hebben 85 pedagogische medewerkers een training gevolgd gericht op het stimuleren van bewegen van 0 tot 4 jarigen (2). Met het lesprogramma Lekker Fit! zijn 3.900 kinderen in de leeftijdscategorie 6-12 jaar bereikt, met het lesprogramma Gezond Bezig! 2.600 jongeren in de leeftijdsgroep 12-19 jaar. • In het kader van het vroegsignaleringsproject ‘De Gewichtige Vakleerkracht’ zijn in de notaperiode 16.000 leerlingen gemeten en gewogen. Bij de constatering van overgewicht krijgen kinderen en hun ouders het advies naar de jeugdgezondheidszorg (JGZ) te gaan. Kinderen worden gestimuleerd deel te nemen aan de naschoolse sport –en beweegaanbod. Ruim 4.500 kinderen met overgewicht en hun ouders zijn begeleid door de JGZ. Daarnaast hebben 150 groepsconsulten plaatsgevonden. • Voor jongeren met overgewicht die (nog) niet gemotiveerd zijn iets aan hun overgewicht te doen, is er het begeleidingstraject ‘Wat Is Jouw Stijl?’(WIJS). In het kader van WIJS zijn ruim 330 kinderen gecoacht op het gebied van een gezondere leefstijl. Ruim 200 kinderen in het primair onderwijs zijn begeleid door een schooldiëtist. • Naast de stedelijke aanpak is er een wijkgerichte aanpak (in de stadsdelen Centrum en Escamp). Bij wijkaanpak in Centrum hebben zich meer dan 33 partijen aangesloten, in Escamp meer dan 55 partijen. • Onderzoek naar het vóórkomen van overgewicht laat positieve ontwikkelingen zien, het aandeel Nederlandse kinderen met overgewicht nam af in de periode 1999-2011 terwijl er bij Marokkaanse en Surinaams-Hindostaanse kinderen sprake was van een stabilisatie (3). Gezondheid en genotmiddelen Met dit speerpunt streven we naar een verantwoord of geen gebruik van genotmiddelen (met name alcohol, roken en drugs die bij het uitgaan worden gebruikt). Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? • De peers van Unity hebben op grootschalige festivals, dance-events en in het uitgaanscircuit ruim 12.650 jongeren bereikt. De jongeren hebben op deze wijze van leeftijdgenoten informatie over de effecten en risico’s van genotmiddelen gekregen. Uit onderzoek bleek dat de helft van de respondent aangaf hun middelengebruik daadwerkelijk te hebben aangepast naar aanleiding van de verstrekte informatie door de peers (4). • Met cursussen, spreekuren en voorlichtingsbijeenkomsten is ingezet op het voorkomen van excessief alcohol/druggebruik bij jongeren. Er is extra ingezet op de doelgroep van lichtverstandelijke gehandicapten omdat zij een verhoogd risico lopen. Hierbij zijn ruim 15.000 professionals, ouders en jongeren bereikt (5) . • Afhankelijk van de ontwikkelingen wordt binnen dit speerpunt ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen die om actie vragen. Zo neemt het roken van de waterpijp in shishalounges toe. De gevolgen voor de gezondheid, vooral voor jongeren, van deze intensieve manier van roken heeft daarom extra aandacht gekregen. De voorlichting is gericht op jongeren en op eigenaren van deze lounges. • In totaal bereikte Parnassia/Context met de activiteiten op het gebied van gezondheid en genotmiddelen 37.400 deelnemers (waarvan 17.400 jongeren en 10.000 volwassenen). Psychische gezondheid Met dit speerpunt streven we naar het voorkomen en terugdringen van psychische en licht depressieve klachten, waarmee we de psychische gezondheid bevorderen en verbeteren.
BOW/2015.562
3
Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? • Samen met het Trimbos-instituut, De Golfbreker en gemeente Den Haag is Happyles voor het VMBO ontwikkeld. Happyles is een preventieprogramma ter bevordering van mentale veerkracht en ter voorkoming van depressie bij jongeren. In totaal zijn ruim 1.200 VMBO-leerlingen bereikt. De resultaten zijn positief, vooral bij meisjes was een afname van depressieklachten en een toename van het welbevinden te constateren (6). • Jongeren in de leeftijd van 12 tot 27 jaar die na zelfbeschadiging en/of suïcidaal gedrag naar een spoedeisende hulp zijn gekomen of vervoerd kunnen terecht bij SuNa (Suïcide Nazorg). De SuNacasemanagers leggen actief en ongevraagd contact met de doelgroep om de passende hulp op gang te brengen. Op jaarbasis zijn gemiddeld ongeveer 200 jongeren geholpen met SuNa. De voornaamste succesfactoren van SuNa zijn de goed functionerende ketensamenwerking en het slagen in het maken van contact met de jongeren. Samen wordt gekeken wat de jongere wil en wat er nodig is. Gezien het succes van SuNa voor jongeren beziet de GGD of uitbreiding nodig is van SuNa voor volwassenen (7). In het kader van SuNa heeft de GGD een training en een materialenbox te ontwikkeld gericht op het signaleren en voorkomen van suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag (8). • Voor kinderen en jongeren met overgewicht in combinatie psychische problemen en/of gezinsproblematiek is in 2013 de training “Dit ben ik” ontwikkeld. De training is twee keer uitgevoerd voor twintig kinderen en hun ouders. • Kinderen in ongunstige opvoedingssituaties (van ouders met psychische problemen en/of verslaving, bij huiselijk geweld of kinderen met sociaal emotionele problemen) hebben een hoger risico op het ontwikkelen van psychische problemen. Met de consulatie, adviesgesprekken, voorlichtingen/workshops werden meer dan 6.000 van deze kinderen en jongeren bereikt. Dit soort interventies versterkt deze kinderen in hun cognitieve en emotionele ontwikkeling (9). • Met de bijeenkomsten ter ondersteuning van familieleden en GGZ voorlichtingsbijeenkomsten over psychische gezondheid zijn ruim 900 personen bereikt. Deze bijeenkomsten zijn belangrijk, omdat familieleden van mensen met een psychiatrische aandoening door overbelasting zelf ook het risico om psychische klachten te ontwikkelen en informatie over het voorkomen van psychische klachten mensen helpt om beter om te gaan met spanningen en stress (10). Gezonde seksualiteit Met dit speerpunt streven we ernaar dat meer Hagenaars de mogelijkheid hebben om seksuele relaties op een vrijwillige, veilige en prettige wijze vorm te geven, waarbij problemen zoals soa’s en ongewenste zwangerschap zoveel mogelijk worden voorkomen. Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? • Het Regionale soa-centrum heeft zijn activiteiten om jongeren te bereiken versterkt en verbreed Met de multimediale Sense-campagne is gezonde seksualiteit gestimuleerd. Jongeren zijn uitgenodigd te praten over gezonde seksualiteit, condoomgebruik wordt gestimuleerd. Dit gebeurt bij popconcerten, op festivals en op scholen. • Door theatervoorstellingen over relaties, seks en alcohol voor jongeren tussen de 15 en 20 jaar is zowel de feitelijke kennis als de relationele vaardigheid vergroot. Er zijn 49 voorstellingen voor leerlingen van het voortgezet onderwijs en mbo uitgevoerd, waarmee 3.750 leerlingen zijn bereikt (11). • Het doorbreken van het taboe op seksualiteit bij vrouwen uit landen waar veel hiv voorkomt, heeft plaatsgevonden door middel van de voorlichtingsmethodieken ‘Uma Tori’/Bomen over liefde’, waarin aandacht wordt besteed aan het promoten van veilig vrijen, het vergroten van kennis over soa’s, het beïnvloeden van gedrag en de weerbaarheid van deze vrouwen (12). In totaal zijn ruim 800 personen bereikt.
BOW/2015.562
4
Gezonde leefomgeving Dit speerpunt richt zich op het realiseren van een gezonde leefomgeving in Den Haag, in het bijzonder naar vermindering van koolmonoxiderisico’s in woningen met geisers in de krachtwijken en naar het beweegvriendelijker inrichten van de buitenruimte in die krachtwijken. Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? • Via de structurele wijkgerichte voorlichtingscampagne “Gezond Wonen” zijn bewoners geïnformeerd over de gevaren van geisers en andere open verbrandingstoestellen. Deze voorlichtingen worden positief gewaardeerd en door de deelnemers als zeer nuttig ervaren. • Via e-learning zijn ruim 590 intermediairs die beroepshalve bij bewoners thuis komen (zoals thuishulpen en medewerkers kraamzorg) getraind in het herkennen van gevaarlijke situaties, het ondernemen van de juiste acties en de voorlichting aan bewoners. • Het meldpunt koolmonoxide dat in samenwerking met de brandweer en DSO bij de afdeling Leefomgeving van de GGD is ingericht, is verder ontwikkeld. • In de krachtwijken zijn inmiddels zes Zoneparcs aangelegd: bij de volgende scholen: de Springbok (2008), de Anne Frankschool (2012), de Pieter Oosterleeschool ,de Prinses Beatrixschool/ Prinses Marijkeschool (in 2013) en bij de Jan Ligthartschool en bij de Erasmusschool/Petrus Dondersschool in 2014. Het gaat om ‘beweegstimulerende’ schoolpleinen, die zowel door schoolkinderen als – na schooltijd – door wijkbewoners kunnen worden gebruikt. Behalve dat deze speelpleinen uitnodigen tot spelen blijkt o.a. dat de Zoneparcs ervoor zorgen dat er minder gepest wordt, jongens en meisjes vaker samenspelen en dat meisjes actiever spelen (13) . Campagne ‘Gezond is vet. Vet Cool • In de periode 2013 - 2014 is een stadsbrede campagne “Gezond is vet. Vet Cool” uitgevoerd. Wat hebben we gedaan en met welk resultaat? Het campagneprogramma “Gezond is Vet. Vet cool’ was een Haagse campagne met de focus op de noodzaak van het tegengaan van overgewicht, vooral bij jongeren. Niet slechts een slogan maar gericht op de verantwoordelijkheid van iedereen. Het ‘gevoel’ van de campagne ging uit van een aansprekende kernboodschap die Hagenaars op hun mogelijkheden en verantwoordelijkheden wees als het gaat om een gezonde leefstijl. Aanleiding voor deze campagne is het groeiende probleem van overgewicht in Den Haag en de urgentie om dit te agenderen bij iedereen in de stad. De campagne is ondersteunend geweest aan de doelstellingen van de Haagse Aanpak Gezond Gewicht namelijk: • De trend keren van steeds meer overgewicht bij de Haagse jeugd (0-19 jaar). Een gezonde leefstijl voor jongeren met de nadruk op het stimuleren van gezonder eten en meer bewegen. Ouders, opvoeders, professionals en lokale partners sluiten aan en leveren een belangrijke bijdrage aan het tegengaan van overgewicht. Een gezonde jeugd in een gezonde omgeving. • Samenwerken met lokale partners in de wijk. Hun inzet blijkt nodig om de wijk gezonder te krijgen en kinderen en jongeren een gezonde leefstijl te geven waarbij zij gezonder eten en meer bewegen. De lokale partijen kennen de wijkbewoners en weten en begrijpen als geen ander waar behoefte aan is. Doelstellingen campagne: - Hogere attentiewaarde voor het probleem van overgewicht - Voorlichting en preventie over gezonde leefstijl en gezondheid - Breed (bestuurlijk) draagvlak voor gezondheid
BOW/2015.562
5
Gezond is Vet! De campagne Gezond is Vet spoort kinderen en ouders aan om gezonder te eten en meer te bewegen. Wij denken niet dat iedereen plotseling zijn hamburger laat staan voor een appel en elke dag naar school fietst! Daarvoor staan onze kinderen teveel bloot aan allerlei verleidingen. De aanpak van de campagne is dat je best wel eens mag snacken. Alles draait om de balans, een snack mag best af en toe, maar zorg ook dat je voldoende beweegt. De afwisseling van gezond en lekker eten, gecombineerd met sport en spel, zorgt dat je lekkerder in je vel zit. Dan merk je dat de energie niet in een candybar zit maar in jezelf.
Communicatiedoelstellingen - Aandacht genereren voor het probleem van overgewicht, bespreekbaar maken, dichtbij brengen - Beïnvloeden van de norm: gezonde leefstijl is goed voor jezelf met een positieve benadering - Overbrengen van kennis over de risico’s en gevolgen van overgewicht en een ongezonde leefstijl en de mogelijkheden om wél gezond en fit te blijven - Bewerkstelligen van een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel en partnerschip Doelgroepen - Einddoelgroep De Haagse bevolking en dan met name kinderen en jongeren (2 en 19 jaar) en hun ouders en opvoeders. - Intermediaire groepen Ouders en opvoeders, de (brede buurt)school, de sportclub, welzijnsinstellingen, (lokale) ondernemers zoals: horeca en supermarkten, bewonersverenigingen en sport- en gezondheidsprofessionals uit de eerste en tweede lijn. Ook het bereiken van met name de hoog risicogroepen voor overgewicht in dit geval via de stakeholders en intermediairs was van belang. Campagneprogramma ‘Gezond is vet. Vet cool’ In het kader van de campagne zijn de volgende activiteiten uitgevoerd: - Start brede publiekscampagne De campagne bestond uit een brede publiekscampagne om de attentiewaarde voor het probleem van overgewicht te vergroten gericht op zowel de einddoelgroep als de intermediairs. Met voorlichting en preventie zijn bewoners en lokale partijen gestimuleerd en gemobiliseerd om samen actie te ondernemen en zich in te zetten voor gezonde leefstijl en een gezonde omgeving. De campagne is gestart met een oproep aan alle inwoners van Den Haag om meer aandacht voor het probleem van overgewicht te vragen. Dit was op de Haagse Markt. Ook is met een open brief van de wethouder Volksgezondheid in de Posthoorn deze oproep onder de aandacht gebracht. Naast de lokale media geneerde de start van de campagne ook landelijk aandacht in de media. - Subsidie voor initiatieven ‘Gezond is vet’ Voor een aanpak, interventie of activiteit die past binnen de doelstelling van de campagne konden burgers en organisaties een subsidie aanvragen. In totaal is hiervoor een bedrag van € 500.000,00 beschikbaar gesteld. Er zijn 72 subsidieaanvragen ingediend voor in totaal een bedrag €1.600.000,00. Hiervan konden 50 subsidieaanvragen voor activiteiten worden toegekend; 8 subsidies voor grotere activiteiten (tussen €50.000,00 - €150.000,00) en 42 voor kleinere activiteiten (maximaal € 5.000,00). De aanvragen waren divers en breed van burger- en bewonersinitiatieven tot aanvragen van professionele organisaties uit de zorg en sportsector. Alle activiteiten vanuit dit budget zijn inmiddels afgerond. • Stadsdelencampagne en conferentie ‘Een gezonde leefstijl geef je door’ Tijdens de conferentie ‘Een gezonde leefstijl geef je door’ voor betrokken partners en partijen werden ‘de bal en de boodschap’ van de campagne doorgegeven aan de stadsdeeldirecteuren. Er was een breed commitment van de stadsdeelorganisaties voor de stadsdeelcampagnes. De stadsdeeldirecteuren hebben het initiatief genomen om zelf ook in het stadsdeel met de campagne aan de slag te gaan. Alle 8 de stadsdelen kregen ieder € 50.000,- en vulden zelf dit bedrag ook aan vanuit het stadsdeel. Van alle stadsdelen zijn overzichten en plannen van aanpak ontvangen hoe zij deze subsidies wilden besteden. Elk stadsdeel heeft aandacht besteed aan de campagne. In de wijken zijn door bewoners en wijkorganisaties initiatieven ontplooid die bijdragen aan gezonde leefstijl en een gezonde omgeving voor de bewoners (waaronder Pauze Fit, Toneelstuk Dikke vrienden, Biking2Scool, Babycooking etc.)
BOW/2015.562
6
• Let’s Move Festival – Spuiplein, Milan- en Escamp Festival Voor jongeren was er het ‘Let’s Move’ Festival met de nadruk op (trendy) bewegen en gezond eten. Bij dit evenement hebben workshops over gezond eten en koken en verschillende beweegactiviteiten plaatsgevonden. Met health checks en informatie hebben bezoekers hun gezondheid en leefstijl in beeld kunnen brengen. Het Spuiplein was een ontmoetingsplek en werd omgetoverd in een Eat-Meet-Move plein. Dit concept bleek aan te spreken en is ook gebruikt bij het Milan Festival en het Escamp Festival. • Leefstijlcentrum WorkoutWIJS Met een particulier initiatief van de Stichting Haagse Jeugd Gezond is het eerste leefstijlcentrum WorkoutWIJS gerealiseerd in de Schilderswijk. Door coaching, voedingslessen en innovatief bewegen werken jongeren aan het bereiken van een gezond gewicht. Er wordt momenteel hard gewerkt om dit initiatief te verbreden en versterken via bestaande infrastructuren van sport, onderwijs en de gezondheidszorg. • Buurtgesprekken in de wijk In verschillende wijken (Transvaal, Schilderswijk en Laak-Noord) zijn 5 buurtgesprekken georganiseerd met de bewoners over gezondheid, overgewicht en wat je hier zelf aan kunt doen. Diëtisten en huisartsen uit de wijk waren inleidende sprekers. Buurtbewoners konden vragen stellen aan de professionals en kregen tips en handvatten hoe gezonder te leven. • Gezonde Schoolkantine VO en MBO Het Voedingscentrum heeft de Schoolkantine Brigade op VO- en MBO - locaties ingezet. De scholen kregen een screening van hun kantine aanbod met een advies op maat. Daarnaast is een onderhoudsmodule aan deze scholen aangeboden met daarin o.a. een (digitale) vraagbaak, een nieuwsbrief, twitteraccount en halfjaarlijks follow-up-gesprek. Samen met het ROC Mondriaan en de GGD is een inspiratiesessie georganiseerd om scholen te stimuleren bij het gezonder maken van hun schoolkantine. De Gezonde Schoolkantine liep door tot eind 2014. Het Voedingscentrum werkt nu ook samen met de GGD in het kader van de Gezonde School methode om te zorgen dat scholen een schoolgezondheidsbeleid implementeren en zich inzetten voor het vignet ‘Gezonde voeding en Bewegen’. • Gezondheidseditie stadskrant Er is een speciale editie van de stadskrant verschenen gericht op thema gezondheid, deze is verspreid onder alle Haagse huishoudens. Met de krant is ook bekendheid gegeven aan De Haagse Gezonde Beurs. • De Haagse Gezonde Beurs Bij de tweedaagse Haagse Gezonde Beurs in de Grote Kerk konden bezoekers zelf aan de slag met hun gezondheid door middel van check-ups, workshops en kooksessies bij meer dan 70 stands op gebied van gezondheid, voeding, beweging en leefstijl. Tijdens de beurs heeft prinses Laurentien, directeur van the Missing Chapter Foundation, een dialoogsessie met leerlingen van de basisschool het Startpunt geleid, waarin thema gezondheid en de strijd tegen overwicht centraal stond. • Educatieve kas Hof van Wouw Er is gestart met de bouw van een kas voor educatieve doeleinden in de Hof van Wouw. In het verlengde hiervan is samen met de praktijkschool De Einder een programma gegeven voor deze leerlingen over het verbouwen van groenten en fruit in de kas en samenwerking met ‘De week van de smaak’ in de Hof van Wouw. • Via PR en media Op verschillende momenten en manieren is aandacht gevraagd voor de activiteiten van de campagne: • Walk- in balls in de Haagse Hofvijver met promotie voor de conferentie ‘Een gezonde leefstijl geef je door’; • Rap “Gezond is vet’ Umit-C, zowel live als promofilm u-tube met informatie over Let’s Move Festival; • Haagse Gezonde Shake met chefkok Pierre Wind in het Haagse college van B&W om breed bestuurlijk aandacht te vragen voor een gezonde leefstijl en overgewicht; • Haags weegmoment ‘Gezond is vet. Vet cool’; Hagenaars konden zich wegen en kregen indien gewenst aanvullende informatie van een diëtiste.
BOW/2015.562
7
De lokale media (krant, radio en tv), inclusief veel verschillende de migrantenmedia, hebben meerdere keren de campagne activiteiten opgepakt en hier aandacht aan besteed. Vanaf de start van de campagne via radio 538 ‘Evers staat op’ tot aan de afsluiting met de Haagse Beurs in RTV West en RTL Boulevard heeft de campagne in de media de nodige aandacht gekregen. • Sociale mediacampagne Via de website van de campagne www.gezondisvet.nl, facebook en twitter heeft veel communicatie over en weer plaatsgevonden over de diverse campagne activiteiten. Veel mensen die betrokken zijn geweest bij de campagne hebben zo informatie gegeven en gekregen over de activiteiten die zijn uitgevoerd. Bereik en deelnemers campagne activiteiten Onderstaand een overzicht van het bereik van de verschillende doelgroepen met de campagne activiteiten: Activiteiten Bereik Soort deelnemers Conferentie 150 deelnemers Partners en stakeholders Leefstijlcentrum 7000 bezoekers 2013 Kinderen en volwassenen WIJS leefstijlprogramma 150 kinderen per week Jongeren met hun ouders Lets move Festival: honderden bezoekers per Jongeren en volwassenen Spui, Milan en Escamp festival Buurtgesprekken 5 buurtgesprekken in totaal 350 Volwassenen (ouders) bezoekers Gezonde School Kantine 25 scholen in 2013: 14 VO en Jongeren 11 MBO Haagse gezonde beurs 4000 bezoekers Jongeren en volwassenen 70 standhouders partners Subsidieactiviteiten stad breed 50 gesubsidieerde activiteiten Jongeren en volwassenen en initiatieven Subsidieactiviteiten 8 stadsdelen plan van aanpak Wijkbewoners volwassen en stadsdelen jongeren Website 200 contactverzoeken via de Jongeren, volwassenen, website en
[email protected] organisaties en instelling Videoclip Rap 'Gezond is Vet!' Via YouTube 11.410 keer Jongeren bekeken 60 likes Facebook Twitter Dagelijkse berichtgeving 603 Jongeren volwassenen partners likes, 769 tweets 595 volgers stakeholders Besteding middelen In totaal was er voor de campagne een bedrag beschikbaar van € 1.500.000,00. Dit is als volgt besteed: Activiteiten Uitgaven Conferentie PR en organisatie w.o.: Haagse Markt Let’s move festival Editie Gezonde Krant Gezonde Beurs Stadsdelen betrekken Impulsgelden activiteiten Buurtgesprekken Totaal
30.000,00 450.000,00
400.000,00 500.000,00 120.000,00 1.500.000,00
BOW/2015.562
8
Borging campagne activiteiten De verbinding en borging van de campagne activiteiten en netwerken ligt bij de GGD gezondheidsbevordering en is onderdeel van de Haagse Aanpak Gezond Gewicht. Het jaarthema van het landelijke JOGG aanpak (Den Haag is JOGG gemeente) wordt ook campagnematig ingezet en lokaal in de gemeente Den Haag door de GGD overgenomen. In 2014 was dit ‘gratis bewegen’ en in 2015 is dit ‘gratis water drinken.
2. Resultaten in relatie met de nieuwe nota volksgezondheid In de tussenevaluatie is een aantal vragen /punten geformuleerd die meegenomen zijn bij het opstellen van de nieuwe nota. Deze nota bevat het beleidskader van het gemeentelijke volksgezondheidsbeleid voor de periode 2015-2018. De vragen/punten uit de tussenevaluatie zijn nog steeds actueel: de resultaten in het afgelopen jaar vormen geen aanleiding om ze aan te passen. Het gaat hierbij om de volgende punten /vragen: • Hagenaars in een sociaaleconomisch zwakke positie en in wijken waar het sociaal economisch minder goed gaat hebben op vele gezondheidsgebieden nog steeds een achterstand. Deze achterstanden zijn hardnekkig en moeilijk terug te dringen. Het vraagt om blijvende aanpak van gezondheidsproblemen bij hoogrisicogroepen om zo gezondheidsachterstanden te verkleinen. Veelal zal daarbij de nadruk liggen op de aandachtswijken met gezondheidsachterstand en de groepen met een verhoogd risico op gezondheidsproblemen. • Door te blijven inzetten op vijf brede speerpunten in plaats van een groot aantal kleine(re) thema’s wordt versnippering voorkomen. De vijf speerpunten uit de nota dragen alle bij aan het stimuleren van een gezonde leefstijl en gezondheid en het voorkomen van gezondheidsproblemen als overgewicht, depressie, diabetes, alcoholmisbruik en roken. Ongezonde keuzes staan meestal niet op zichzelf, maar vormen vaak een onderdeel van een ongezonde leefstijl. Hoewel niet alle ziekten/aandoeningen voorkomen kunnen worden, is er nog veel gezondheidswinst te behalen indien de leefstijl van de Hagenaars blijvend ten goede wordt aangepast. Inzetten op een gezonde leefstijl en stimuleren van gezond leven zal een belangrijke pijler van de aanpak in de nieuwe nota zijn. Het gaat dan om gerichte en langdurige inzet van preventie gedurende de levensloop. • Bestaande succesvolle activiteiten worden gecontinueerd. Innovatie kan aan de orde zijn, als de bestaande aanpak/interventie ontoereikend is, maar is geen doel op zich. • Bij het opstellen van de nieuwe nota zal gekeken worden hoe de wijk – en of settinggerichte benadering het beste kan worden ingevuld. Sommige activiteiten lenen zich voor een wijk of settinggerichte benadering, bij andere activiteiten zal inzet op een stedelijk schaalniveau de voorkeur hebben. • Het lokale volksgezondheidsbeleid moet zo vorm gegeven worden dat het aansluit bij de ontwikkelingen die in het kader van de decentralisaties. Vanuit het volksgezondheidsbeleid en het sociaal domein wordt in elkaars verlengde gewerkt aan het bevorderen van participatie en gezondheid van de Haagse burger. Hierbij ligt de focus vanuit volksgezondheid primair bij de gezondheidsdoelstellingen en de verbinding en versterking op de gezondheidsbevorderende aspecten. Het gaat dan om de verschillende ambities en doelstellingen op het gebied van zorg en ondersteuning, jeugdhulp, onderwijs, sport, werk en inkomen en armoedebestrijding. Sociale en maatschappelijke participatie is daarbij één van de belangrijke baten van een gezondheid en zorg. • De voordeur van de sociale wijkzorgverlening zal met name ook preventief ingesteld moeten zijn. Dit vraagt om expertise en actie. De achterdeur van de zorglening, daar waar het gaat om verwijzing vraagt om continuïteit van expertise en aanpak. In de praktijk betekent dit dat er in alle fasen van het proces van publieke gezondheid, preventie, eerste hulp, diagnostiek, behandeling, zorg en nazorg – aandacht is voor gezond leven. Met als doel voorkomen van ongezondheid, van recidive, van onnodige beperkingen en achteruitgang en van vermijdbare aandoeningen en adequate sociale en maatschappelijke participatie. • Alle ervaringen in binnen- en buitenland wijzen uit, dat volksgezondheidsbeleid vooral effect heeft als het maatregelen omvat die op veel terreinen gelijktijdig en langdurig worden ingezet, dichtbij de leefen belevingswereld van mensen. Dat vraagt om een integrale aanpak via verschillende domeinen zoals op school, zorg en de wijk.
BOW/2015.562
• •
9
In het nieuwe beleid wordt ingezet worden op het minder terughoudend opstellen door zorgverzekeraars daar waar het om preventie gaat. Zij kunnen een bijdrage leveren door leefstijlprogramma’s aan te bieden en het gebruik ervan mogelijk te maken en te stimuleren. Met de campagne ‘Gezond is Vet. Vet cool’ zijn we preventief te werk gegaan, waarbij de focus is verlegd naar wat mensen zelf beter en anders kunnen doen in plaats van te blijven kijken naar mogelijke gezondheidsproblemen. Daardoor is er een beweging op gang gekomen. Voor de toekomst van het beleid betekent dit dat we moeten kijken naar de wat de belangrijkste leefstijlgerelateerde determinanten van gezondheid van Hagenaars zijn en waar we invloed op kunnen uitoefenen. Daarnaast naar wat de ontwikkelingen zijn binnen de specifieke bevolkingsgroepen met een verhoogd risico op een dergelijk gezondheidsproblemen. Campagnevoering helpt om gezondheid te agenderen en een breed publiek te bereiken met gezondheidsboodschap. Daarachter zal ook preventieve ondersteuning moeten worden aangeboden. Daar waar het gaat om een gezonde leefstijl gaat het om een actieve burger die wordt gestimuleerd en ondersteund om aan zijn gezondheid te werken. In de nieuwe nota volksgezondheid wordt duidelijk hoe deze punten verwerkt dan wel opgenomen zijn.
Met vriendelijke groet, de wethouder van Stedelijke Economie, Zorg en Havens, Karsten Klein
BOW/2015.562
10
Bijlage 1: overzicht verwijzingen relevant onderzoek per speerpunt Gezonde voeding en bewegen (1) M.R. Crone e.a., Evaluatie Actieprogramma Gezond Gewicht. TNO-rapport, KvL/P&Z/2008.138, december 2008. (2) I. van Staalduinen, I. Verburgt, rapport JSO (i.o.v. GGD Den Haag), Verslag gezond gewicht 0-4 jaar Den Haag, maart 2012. (3) J. de Wilde e.a., Aantal te dikke kinderen neemt langzaam af. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 2014: 158. pag. 1-7. Gezondheid en genotmiddelen (4) Nederlands Jeugdinstituut/ RIVM. Unity. Werkblad beschrijving interventie, Amsterdam, 2009. (5) S. Oudejans e.a., Investeren in verslavingspreventie. Beschrijving van Nederlandse programma’s voor jeugd en jongeren –Resultaten scoren. Stichting Resultaten Scoren/Mark Bench VOF, 2013. Psychische gezondheid (6) R. van der Zanden/ D. van der Linden, Evaluatieonderzoek Happyles Den Haag. Implementatie van Happyles in het VMBO en de Jeugdzorgketen ter bevordering van de mentale veerkracht van jongeren Trimbos-instituut, Utrecht, 2013. (7) I. Burger, SuNa-evaluatie 2008 op basis van de casusverslaglegging van de SuNa-casemanagers GGDDen Haag, Den Haag, GGD Den Haag afdeling epidemiologie, maart 2009. I. Burger e.a., Verslaglegging over de periode juni 2011 t/m oktober 2012, met casusverslagen SuNa-casemanagement Den Haag voor 12 - 27-jarigen met suïcidaal gedrag, Epidemiologisch bulletin, 2013, jaargang 48, nummer 1/2: pag. 35- 42. (8) I. de Graaf / S. Klaasen, Evaluatie: Train-de-trainer suïcidaal en zelfbeschadigend gedrag, Trimbosinstituut, 2012. (9) F. van Santvoort e.a., Effectiveness of preventive support groups for children (8-12) of mentally ill or addicted parents: a randomized controlled trial. (10) Branden E. (2007), Mantelzorgers van mensen met psychiatrische problemen. Hoe de preventieve GGZ deze groep kan ondersteunen en het lokale mantelzorgbeleid kan versterken. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid 1, 62. pag. 2-12. Gezonde seksualiteit (11) P. ter Wee, Met geweld een relatie. Een confronterende voorstelling over liefde, haat en vriendschap door de jongerengroep van de Haagse theatergroep Drang, Epidemiologisch bulletin, 2011, jaargang 46, nummer 1: pag. 16- 17. (12) A.C.M. van Schaik e.a., Hiv-preventie onder sub-Sahara Afrikaanse vrouwen, Epidemiologisch bulletin, 2010, jaargang 45, nummer 2: pag. 8-15. M. Bertens e.a., Uma Tori! Evaluation of STI/HIV –prevention intervention for Afro-Caribbean in the Netherlands in: Patient Education and Counseling. An International Journal for Communication in Healthcare, volume 75/1, april 2009 pag. 77-83. E.M. Eiling, e.a., Succesfactoren voor soa/hiv preventie voor vrouwen van Afro-Surinaamse en Antilliaanse afkomst/ Lessen van Uma Tori! in: TSG, jaargang 89/3, pag. 173-179. Gezonde leefomgeving (13) Onderzoeksbureau Markus & Van de Velde, eerste Zoneparcs voldoen ruimschoots aan de verwachting”, verslag van een effectmeting op St. Henricus en Goeman Borgesius School in Amsterdam, mei 2008. Onderzoeksbureau Markus & Van de Velde, Evaluatie Zoneparc OBS De Schalm, Amsterdam, september 2007. Gezondheidssituatie van de Haagse bevolking: Gezondheidsmonitor Den Haag 2014, Dienst OCW, Productgroep Epidemiologie en Gezondheidsbevordering, Afdeling Epidemiologie, 14 januari 2014
