RIS

Wethouder Stedelijke Economie, Zorg en Havens, wethouder Kenniseconomie, Internationaal, Jeugd en Onderwijs en wethouder Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport

Ingrid van Engelshoven Karsten Klein

Gemeente Den Haag

Rabin S. Baldewsingh

De voorzitter van Commissie Bestuur en Commissie Samenleving

DSO/2015.0405 – RIS 282120 070- 353 4391

21 april 2015 Samenhang en budget programmatische aanpak Economie en Werk Geachte voorzitters, In uw commissievergadering van 14 april 2015 heeft u gevraagd om een nadere onderbouwing van het budget dat in deze raadsperiode beschikbaar is voor de economische ontwikkeling, de inzet op meer banen en de inzet op meer kansen op werk voor mensen uit een uitkeringssituatie. Deze onderbouwing bieden wij u hier aan. Ter vergadering bleek er ook enige onduidelijkheid te bestaan over de samenhang tussen de programma’s. Ook daar gaan wij hier kort op in. De programma’s in samenhang. De staat van de Haagse (en regionale) economie is zorgwekkend. Er zijn in de afgelopen paar jaar 19.000 banen verloren gegaan en de verwachting is een verdere krimp, dit ondanks de aantrekkende economie. We moeten alle zeilen bijzetten om ervoor te zorgen dat onze economie weer een banenmotor wordt en dat het hoge aantal werklozen sterk afneemt. We verwijzen u voor een meer uitgebreide analyse naar het rapport dat door bureau SEOR is opgesteld en aan uw raad is aangeboden (RIS 281390). De gemeente heeft zelf maar een beperkte directe invloed op het behoud en ontstaan van banen. De mogelijkheden van de gemeente liggen daarom vooral in het stimuleren en faciliteren van de sectoren waar de banen zitten. Ongeveer de helft van de banen in Den Haag zit nu bij de overheid (18%, vooral departementen), in de gezondheidszorg (14%), bij onderwijs en maatschappelijke organisaties (11%) en bij internationale organisaties (5%). De andere helft (52%) zit bij het bedrijfsleven (met name zakelijke diensten en handel). De groeipotentie zit het komend decennium vooral in die laatste categorie - het (internationale) bedrijfsleven - en in mindere mate ook bij de internationale organisaties. Bij de rijksoverheid en in de gezondheidszorg zijn de vooruitzichten als het om banengroei gaat niet gunstig. We zijn ons er van bewust dat Haagse banen bij het bedrijfsleven – afgezien van acquisitie van bedrijven elders - alleen ontstaan als bedrijven kunnen groeien.

Matthijs Gordijn

DSO/2015.0405

2

Wij zullen er binnen de mogelijkheden die wij hebben alles aan doen om die groei te bewerkstellingen. Wij vragen op onze beurt van het bedrijfsleven om waar mogelijk stageplekken of werkervaringsplekken te creëren om de baankansen van scholieren en studenten en van al die mensen die nu zonder werk zitten aanzienlijk te vergroten. Om de mogelijkheden van het bedrijfsleven en bij de internationale organisaties te benutten hebben wij in de drie brieven die wij aan u hebben voorgelegd een aantal maatregelen aangekondigd. De drie brieven kunnen worden gezien als agenda’s voor respectievelijk de korte termijn, de middellange termijn en de langere termijn. De eerste, het Aanvalsplan Werkgelegenheid /Jeugdwerkloosheid richt zich op de meest urgente problematiek: het scheppen van banen voor mensen in een uitkeringssituatie. De tweede en derde, de agenda’s Stedelijke Economie en Kenniseconomie, focussen zich op de transitie van de Haagse economie om een basis te creëren voor een structurele groei van banen voor de huidige en komende generaties. De Aanvalsplannen Werkgelegenheid en Jeugdwerkloosheid De werkloosheid in Den Haag is relatief hoog en bedraagt op dit moment ruim 17,7% van de beroepsbevolking. Het aantal mensen met een bijstandsuitkering is afgelopen jaar gestegen met 7%. Den Haag telt ruim 5000 jeugdwerklozen met weinig uitzicht op een baan. Dat vraagt om een daadkrachtige aanpak op de korte termijn. In de brief van de wethouder SWWS wordt daarom een aantal maatregelen aangekondigd om meer mensen aan de slag te krijgen. Met deze maatregelen wordt een extra impuls gegevens aan de (regionale) samenwerking tussen gemeente, werkgevers en onderwijsinstellingen om beproefde succesvolle formules verder uit te bouwen en ruimte te geven aan innovatie en kansen die leiden tot grotere werkgelegenheid en werk voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Daarbij wordt ook ingezet op het klaarstomen van werkzoekenden vanuit de bijstand door vormen van (om)scholing, werknemersvaardigheden en het wegnemen van belemmeringen. De focus ligt daarbij op werkloze jongeren, ouderen en arbeidsbeperkten. Hierbij gaan we coalities aan met onderwijsinstellingen, ondernemers en het bedrijfsleven. Die hebben we hard nodig om deze beweging te maken en om te zorgen dat economische ontwikkeling in de stad ook leidt tot kansen voor werkzoekenden. De Participatiewet en daaruit vloeiende banenafspraak bieden hiervoor een goed startpunt. De agenda Stedelijke Economie Om het Haagse bedrijfsleven krachtig te laten groeien, wordt in de brief van de wethouder SEZH - naast een verdere verbetering van de dienstverlening, financieringsmogelijkheden, bedrijfshuisvesting e.d. sterk ingezet op de groei van de omzetmogelijkheden van de Haagse ondernemers (‘de koek moet groter’). Kern daarvan is dat onze stad aantrekkelijker wordt voor bedrijven, talent, toeristen, expats, studenten en al de andere groepen die het verdienvermogen van de stad versterken. Den Haag moet naar die groepen toe een veel krachtiger uitstraling krijgen. Dat gebeurt met offensieve ‘branding’ van onze stad, door tal van faciliteiten voor start-ups, door unieke evenementen, door het aantrekken van grote internationale congressen en een forse inzet op toerisme. We verwachten dat deze aanpak al in deze collegeperiode tot een aanzienlijk herstel van het Haagse bedrijfsleven zal gaan leiden. De agenda Kenniseconomie De rijksoverheid is niet langer onze ruggengraat. Zonder een ingrijpende transitie gaan we de concurrentie met andere Europese steden verliezen en hebben de toekomstige generaties Hagenaars niet vanzelfsprekend een baan meer. Voor dit college is dat niet aanvaardbaar en ze geeft daarom hoge prioriteit aan die transitie. Dat is echter een zaak van lange adem. Het versterken van bestaande economische sectoren is een complex proces met grote afhankelijkheid van factoren die ver buiten de invloedssfeer van de gemeente liggen. Dat geldt nog veel sterker voor het doen ontstaan van nieuwe sectoren. De rol van de overheid beperkt zich daarbij tot het tijdig onderkennen van kansen (‘groeidiamanten’) en die waar mogelijk faciliteren en ondersteunen, dat alles in intensief contact met het bedrijfsleven en kennisinstellingen in vooral de regio. Dat is een arbeidsintensief proces dat vaak pas op langere termijn vruchten af gaat werpen.

DSO/2015.0405

3

The Hague Security Delta bijvoorbeeld, die 5 jaar geleden is ontstaan, zal naar verwachting pas over 5 tot 10 jaar echt tot wasdom gaan komen en tot een substantiële groei van verdienvermogen, van omzet voor het verzorgende MKB en van banen gaan leiden. In dit economisch cluster is tussen 2008 en 2015 samen met het Rijk (Pieken in de Delta) in totaal ca. 20 miljoen euro geïnvesteerd. Terwijl de echte vruchten nog geplukt moeten worden is het aantal banen hieromtrent sinds 2010 gestegen van 10.000 naar 14.000. Een soortgelijke dynamiek zien we bij het cluster Vrede en Recht waar sinds 2004 het aantal banen is gestegen van 20.000 naar 37.500. Haagse Kracht Het vorenstaande vergt consistentie en vasthoudendheid. Maar ook (politieke) consensus over een inspanning die nu geld en energie kost en waarvan Den Haag en zijn inwoners soms pas op langere termijn gaan profiteren. Wij nemen die verantwoordelijkheid en dat doen we met Vertrouwen in de Haagse Kracht. Onze brieven zijn nadrukkelijk bedoeld als samenhangende agenda’s die de Raad in de gelegenheid stelt in een vroeg stadium kennis te nemen van de koers die wordt ingezet. Over de inhoud is intensief gesproken met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en het onderwijs. Deze agenda’s zullen ook voortdurend basis voor gesprek blijven met deze partners. We gaan op korte termijn verder in gesprek over de vraag hoe de gemeente het bedrijfsleven kan faciliteren in haar groeiplannen en welke maximale inspanning het bedrijfsleven kan bieden als het gaat om stages, leerwerktrajecten, garantiebanen en sociaal ondernemerschap. Dat gebeurt bijvoorbeeld in ronde tafelgesprekken rond kenniseconomie, in groeidebatten rond stedelijke economie, in een Werktop en in de aanloop naar het Lokaal Sociaal Akkoord, in gremia als bijvoorbeeld Partners in Toerisme, het International Community Platform, de HSD-Board en de op te richten International Economic Board en in bilaterale gesprekken. Onderliggende kennis De selectie van onze prioriteiten en de inrichting van ons instrumentarium is tot stand gekomen na intensief overleg met tal van partijen, sluit aan bij actuele inzichten en analyses zoals van de arbeidsverkenningen 2014 -2018 van het SEOR, de Europa 2020-strategie, het rapport Naar een lerende economie (WRR), het rapport De Weerbare Regio (van Oort, Universiteit Utrecht), Koers 2020 (ambitiedocument Economische Programmaraad Zuidvleugel), De Toekomst van de stad (Raad voor de leefomgeving en infrastructuur), De ratio van het ruimtelijke-economische beleid (PBL/CBS), Zuidvleugel, de topregio van Nederland (bureau Roland Berger) en is gebaseerd op effectrapportages op beleidsterreinen als security, Internationale instelling (Decisio), congresacquisitie en toerisme. Het beschikbare budget In het coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse Kracht is voor de drie genoemde programma’s in totaal 68 mln (incidenteel) beschikbaar gesteld. Aanvalsplan Werkgelegenheid In het aanvalsplan werkgelegenheid worden de maatregelen om de arbeidsmarktpositie en de werkgelegenheid te vergroten grotendeels bekostigd uit reguliere middelen, zoals het re-integratiebudget. Bij de inzet van deze middelen zullen de ambities in de aanvalsplannen leidend zijn (zoals de implementatie van de banenafspraak). Om de plannen extra kracht bij te zetten heeft het college een bedrag van € 23 miljoen vrijgemaakt voor deze collegeperiode (2015 t/m 2018), waarvan een deel structureel. Extra investeringsmiddelen aanvalsplannen:  Aanvalsplan Werkgelegenheid € 11 mln (dekking uit nieuw Beleid W en I)  Aanvalsplan jeugdwerkloosheid € 12 mln

DSO/2015.0405

4

Jeugdwerkloosheid: meer jongeren aan de slag Naar school € 2,4 mln. Aan het werk € 4,6 mln. Kwetsbare Jongeren

€ 3 mln.

In de wijk

€ 2 mln.

Nieuwe kansen in innovatief en sociaal ondernemerschap Garantiebanen

€ 3,5 mln.

Beschut werk

€ 4 mln.

Overige activiteiten

€ 3,5 mln

Meer banen door inzet van de gemeente 100 garantiebanen

PM

O.a. VSV-aanpak, stages en loopbaanoriëntatie O.a. Sluitende aanpak, bbl-plekken, werkgeversarrangementen en banenmarkt O.a. werkervaringsplaatsen, begeleiding PRO/VSO jongeren en Sociaal Casemanagement) O.a. wijktrainees, peer to peer benadering, jongeren in beeld en leerwerkcentra

De hier opgenomen middelen betreffen een deel van de benodigde middelen voor het omzetten van leerwerkplekken HWB in structurele banen. Het aantal plaatsen beschut werk bij de Haeghe Groep loopt tijdens de collegeperiode op tot uiteindelijk 200. Voor de structurele kosten is na 2018 structureel € 2 mln. benodigd en beschikbaar. Den Haag maakt Werk-challenge, communicatie, stimuleren sociaal ondernemerschap.

U wordt binnenkort nader geïnformeerd over de precieze uitwerking en financiering hiervan. De kosten voor stages en banen voor jongeren worden gedragen binnen de dienstbegrotingen.

Inzetbaarheid vergroten

regulier budget

Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het vergroten van het aantal mensen dat uit de bijstand stroomt, onder andere door aanvullende maatregelen voor mensen die niet aan reguliere schuldhulpverlening deel kunnen nemen, het vergroten van de doorstroom naar re-integratieactiviteiten en inzet sociaal-casemanagement gericht op het vergroten van de arbeidsparticipatie.

Ouderen duurzaam aan de slag

Regulier budget en financiering via aanvraag sectorplannen

Via de inzet van de Meesterbeurs en EVC wordt de uitstroom van ouderen uit de bijstand bevorderd. Nadere uitwerking (ook financieel) volgt in aanpak Den Haag maakt werk van ouderen dat u voor de zomer ontvangt.

Agenda’s Economische Transitie Voor de andere opgave, de transitie van de Haagse economie, het creëren van een basis voor een structurele groei van banen, is in het coalitieakkoord 45 mln beschikbaar gesteld. Dit budget zal conform het coalitieakkoord voor de volgende doeleinden worden ingezet:

DSO/2015.0405

Economische structuurversterking

5

20 mln

Investeringen die de structuur van de Haagse economie wezenlijk versterken. Het gaat hierbij om het doorontwikkelen van The Hague Security Delta, maar vooral ook om het flexibel inspelen op kansen die zich voordoen in en tussen de belangrijkste economische cluster (bijvoorbeeld smart city, big data, start-ups. vormen van geschillenbeslechting etc). Zie ook het door u vastgestelde kader in begroting en productenraming 2015 – 2018 en de Agenda Kenniseconomie voor de invulling daarvan en de (inhoudelijke) uitgangspunten.

Congresacquisitie/CB 5 mln

De versterking en verzelfstandiging van het convention bureau gedurende een periode van 4 jaar.

Congressen/ incentives

2 mln

Stimulansen om internationale congressen naar de stad te trekken en zo veel extra inkomsten voor het MKB te genereren.

Detailhandel

6 mln

Aanpak diverse winkelstraten en versterking detailhandel (incl. de binnenstad). Zie actieprogramma Den Haag Winkelstad 2015-2018.

Creatieve industrie

6 mln

Versterken vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijven/start-ups. Hierover ontvangt de Raad nog voor de zomer een uitwerkingsnotitie.

Citymarketing

6 mln

Versterken (inter)nationale branding van de stad. Hierover ontvangt de Raad direct na de zomer een uitwerkingsnotitie.

Naast gemeentelijke middelen zijn er ook middelen beschikbaar uit het Europese subsidieprogramma Kansen voor West. Dit programma richt zich met name op investeringen op het gebied van innovatie, koolstofarme economie en duurzame stedelijke ontwikkeling. Aanvragen binnen dit programma moeten voldoen aan de strikte subsidievoorwaarden die de EU stelt t.a.v. de doelen, de cofinanciering en de verantwoording. Uiteraard zullen wij, waar van toepassing, gebruik maken van de cofinancieringsmogelijkheden Tenslotte Op een groot aantal van de ‘agendapunten’ zullen de komende tijd nota’s aan u worden voorgelegd met concrete maatregelen en een bijbehorende begroting. De ontwikkeling van de werkgelegenheid zullen we halfjaarlijks in een overzichtelijke monitor aan u presenteren. Voor wat betreft de voortgang van de verschillende nota’s ontvangt u jaarlijks een rapportage waarin wordt teruggekeken naar wat bereikt is, maar waarin ook vooruit wordt gekeken. Rabin Baldewsingh, Ingrid van Engelshoven, wethouder Sociale zaken, wethouder Kenniseconomie Werkgelegenheid, Wijkaanpak, Internationaal, Jeugd en Onderwijs Sport

Karsten Klein, wethouder Stedelijke Economie, Zorg en Havens

DSO/2015.0405

6