Wethouder van Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport,
Rabin S. Baldewsingh
Gemeente Den Haag
De voorzitter van Commissie Samenleving De voorzitter van Commissie Bestuur
BSW/2015.39 – RIS 281391 070 - 353 74 95
23 maart 2015 Aanvalsplan Werkgelegenheid: Den Haag maakt werk!
In het coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse Kracht hebben wij onze ambities voor de stad Den Haag uiteen gezet. Een van de belangrijkste ambities gaat over meer mensen aan het werk. Wij gaan zorgen voor economische groei en extra steun, voor mensen die het nodig hebben, om aan het werk te komen. In onze gezamenlijke brief (BSW/2015.52, RIS-nr 281390) hebben mijn collega-wethouders en ik aangegeven aan hoe het college invulling geeft aan de opgave uit het coalitieakkoord 2014-2018 voor de Haagse economie en de werkgelegenheid voor inwoners van de stad. Aan de opgave wordt gewerkt vanuit de agenda Kenniseconomie, de agenda Stedelijke economie en de Taskforce Werkgelegenheid. Met deze brief presenteer ik u de hoofdlijnen van het aanvalsplan Den Haag maakt werk! 1. Inleiding Ambitie Den Haag maakt werk! We investeren in Den Haag als werkstad: een stad waar werk is voor ieder die kan werken; van hoogopgeleid tot ongeschoold, volledig arbeidsgeschikt of met een arbeidsbeperking. We creëren kansen op de arbeidsmarkt voor iedereen en zorgen voor een beroepsbevolking die daarop kan aansluiten. Zo creëren we een solidaire stad en bevorderen we de participatie, het leef- en vestigingsklimaat in Den Haag. Dat gaat niet vanzelf, de arbeidsmarkt is complex en er zijn veel factoren die deze beïnvloeden. Het begint bij banengroei en zoveel mogelijk kansen creëren voor werkgelegenheid. We investeren primair in jongeren, ouderen en mensen met een kwetsbare arbeidspositie. De werkloosheid in Den Haag en regio Haaglanden in beeld Uit de cijfers van het UWV blijkt dat een groot percentage van de beroepsbevolking werkloos is. Het aantal geregistreerde Haagse werkzoekenden bij het UWV is eind 2014 43.442. Dat is 17,7% van de beroepsbevolking. Het aantal WW uitkeringen is ten opzichte van eind 2011 met bijna 50 % gestegen en het aantal bijstandsuitkeringen met 19 %. Begin 2015 werden in Den Haag 22.940 bijstandsuitkeringen verstrekt in vergelijking met 21.436 uitkeringen begin 2014, dat is een stijging van 7%. De werkloosheid in Den Haag is flink hoger dan het landelijk gemiddelde.
Job den Heeten
BSW/2015.39
2
Te veel mensen in Den Haag hebben op dit moment dus geen baan. Dit wordt mede veroorzaakt door digitalisering in de zakelijke markt en de krimp bij de rijksoverheid. Tegelijkertijd groeit de beroepsbevolking en is er meer arbeidsmigratie binnen de Europese Unie, die leidt tot meer druk op de beschikbare banen. Het resultaat is een oplopende werkloosheid, die jongeren en met name migranten jongeren hard treft. Voor oudere werknemers geldt dat het na ontslag lastig is om weer werk te vinden. Trends en Kansen voor de werkgelegenheid van Den Haag Uit een analyse door SEOR1 van de arbeidsmarkt in Haaglanden van 2014 – 2018 blijkt dat de komende jaren bescheiden herstel van de economische groei wordt verwacht en dat dit na 2016 weliswaar zal leiden tot wat meer werkgelegenheid, maar op een lager niveau. Door vervanging van vertrekkend personeel (pensioen) en mobiliteit is er in alle sectoren altijd wel enige vraag naar arbeid. Onder invloed van het economisch herstel zal het aantal vacatures wel toenemen, maar dit gaat nauwelijks gepaard met groei van de werkgelegenheid. Om die reden zet het college een brede aanpak in.
Bron: commissiebrief Programmatische aanpak economie en werk BSW/2015.52
Het SEOR-rapport gaat in op een aantal specifieke ontwikkelingen, dat van belang is in het stimuleren van de werkgelegenheid en het creëren van maximale inzetbaarheid van arbeidspotentieel. Zo neemt flexibele en tijdelijke arbeid steeds meer toe en stijgt het aantal ZZP-ers. Ook neemt de snelheid van technologische vernieuwingen en automatisering toe. Hierdoor verdwijnen relatief veel banen in het middensegment. Met name bij de aanpak jeugdwerkloosheid is het dus van belang dat jongeren hier op anticiperen. In bepaalde beroepen ontstaan meer baanopeningen dan andere en de beroepsniveaus verschillen. In de dienstverlenende beroepen ontstaan er volgens SEOR bijvoorbeeld relatief veel vacatures voor laag en elementair opgeleiden, terwijl het bij economisch-administratieve beroepen om hoger opgeleiden gaat. Bij een aantal specifieke sectoren is er een tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten. Het is dus van belang om werkzoekenden in hun ontwikkeling zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij deze arbeidsvraag. Door deze ontwikkelingen tijdig te onderkennen kan proactief ingespeeld worden op deze veranderende arbeidsmarkt. Om vraag en aanbod van werk goed bij elkaar te brengen, is het van belang om uitkeringsgerechtigden te ondersteunen. Zij moeten geholpen worden bij het verwerven van de juiste startkwalificaties en het afronden van een relevante opleiding en competenties die passen bij wat de huidige en toekomstige markt vraagt. 1
Arbeidsmarktverkenningen Haaglanden 2014-2018. Aangeboden bij commissiebrief 281390.
BSW/2015.39
3
2. De opgave Participatie en economische zelfstandigheid zijn belangrijk voor het zelfvertrouwen van mensen, de onderlinge verbondenheid maar ook voor de economische ontwikkeling van de stad. Als een grote groep inwoners van Den Haag langdurig aan de kant staat dreigt een sociaal economische tweedeling die negatieve effecten kan hebben op het leef- en vestigingsklimaat in de stad. Wij zijn doordrongen van de noodzaak om het tij te keren en te zorgen dat de economie in Den Haag en omgeving weer gaat bloeien en er kansen komen op de arbeidsmarkt. Want die kansen zijn er en er is voldoende positieve energie in de stad om te zorgen voor bedrijvigheid en nieuwe vormen van economie. Het is in belangrijke mate een kwestie van commitment aan een gedeelde ambitie, het hebben van focus en doorzettingskracht, het leggen van verbindingen en het bundelen van krachten. Van belang daarbij is aan te sluiten bij de positieve trends en kansen die zich voordoen in de Haagse economie, de regio en de steden in onze nabijheid. Om die kansen te benutten moeten we wel stevig aan de slag. Vandaar de forse inzet van dit college op kenniseconomie en stedelijke economie. De gemeente, UWV en werkgevers doen al veel om mensen die zonder werk aan de kant staan aan werk te helpen. De jeugdwerkloosheid wordt aangepakt en er worden forse inspanningen gedaan om schooluitval te voorkomen en scholieren aan stages en vervolgonderwijs te helpen. In de regio zijn de werkgeverservicepunten actief om de vraag van werkgevers te koppelen aan de inzet van werklozen, er zijn trajecten om mensen met de grootste afstand naar werk te begeleiden en hulp te bieden. Jaarlijks worden hierdoor 3500 mensen via de werkgeverscontacten aan werk geholpen. Voor de realisatie van de garantiebanen is het Bestuurlijk Platform Regionaal Werkbedrijf opgericht waarin de gemeenten, werkgevers, werknemers en de rijksoverheid (als werkgever ) samenwerken. Eind 2014 is in samenwerking met VNO-NCW West en MKB Zuid-Holland een regionale werktop georganiseerd waarbij ruim 350 ondernemers aanwezig waren en waar afspraken zijn gemaakt over de samenwerking om werklozen aan werk te helpen. Gelet op de uitdaging waar we voor staan, is de ambitie om hier nog steviger op in te zetten om te zorgen voor toekomstperspectief voor mensen. Met de oprichting van de Taskforce Werkgelegenheid zorgen we voor een extra inzet op alles wat we als gemeente samen met werkgevers en onderwijsinstellingen al doen om mensen aan de slag te krijgen en verbinden die aan de doelstelling van het college om 10.000 banen te creëren. Behalve een impuls geven aan methodes die zich hebben bewezen, ga ik daarbij nadrukkelijk op zoek naar innovatie en een nauwe aansluiting op nieuwe economische kansen in de stad, de wijken en de regio. Uw raad heeft het college opgeroepen om banen te realiseren en die banen vooral aan inwoners van Den Haag ten goede te laten komen. Mijn collega wethouders en ik geven hier gezamenlijk invulling aan. De economische groei is beperkt en leidt niet vanzelf tot nieuwe banen. De inzet vanuit de agenda’s kenniseconomie en stedelijke economie is er op gericht dat er de komende jaren 7.000 extra banen bijkomen. Daarbij wordt onder meer ingezet op het verder ontwikkelen van Den Haag als Internationale stad van Vrede en Recht, Den Haag als stad aan zee (toerisme en visserij), versterking van de wijkeconomie en kansrijke economische clusters, zoals Vrede en Recht, The Hague Security Delta, de Tech/IT en cross-overs daartussen zoals Smart City. Over deze economische agenda’s wordt uw Raad separaat geïnformeerd door wethouder SEZH en wethouder KIJO. Door regionaal samen te werken willen wij de ambitie versterken. Door coalities te sluiten met gemeenten in de regio maken we gebruik van schaalgrootte en versterken we de economische kracht van de regio Haaglanden en de Metropoolregio. We zoeken aansluiting met gemeenten zoals Zoetermeer (sport- en recreatiestad) en Delft (techniek). Mijn inzet vanuit de taskforce Werkgelegenheid is specifiek gericht op het ontstaan van tenminste 3.000 nieuwe banen door samen met werkgevers afspraken te maken over de inzet van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Het gaat daarbij onder meer om garantiebanen, beschut werk en banen die voortkomen uit social return. Hierbij bieden de Participatiewet en de afspraken van de regionale werktop (dd. 4 december 2014) een goed vertrekpunt.
BSW/2015.39
4
Bovenop deze ambitie zoeken we, samen met werkgevers, naar nieuwe creatieve en innovatieve oplossingen om extra werk in stadsdelen en wijken te creëren of naar andere wegen om mensen duurzaam aan de slag te krijgen. Met bedrijfsleven en sociale partners sluit ik een Sociaal Akkoord, waarin we de ambitie van de gemeente verbreden naar de werkgevers in de stad. Hiermee creëren we commitment voor de doelstellingen op het terrein van economie en werkgelegenheid en worden de doelen vertaald naar tastbare prestaties. Activering uit de uitkering en het stimuleren van sociaal ondernemen vormen hierbij belangrijke aandachtspunten. Daarmee zorgen we er voor dat er in de komende periode (2015 t/m 2018) 17.000 mensen uit de bijstand aan het werk gaan, jaarlijks 500 mensen meer ten opzichte van 2014. We helpen in deze collegeperiode 5.000 jongeren aan het werk of naar school, waarvan 4.000 uit de bijstand. Deze ambitie is afgestemd op de werkgelegenheidsontwikkelingen zoals geschetst in het SEOR rapport, waarin een bescheiden economisch herstel wordt voorspeld. We bereiden werkzoekenden met gerichte scholing, ondersteuning, stages en werkgelegenheidsprojecten voor op een baan. We voorkomen zoveel mogelijk dat schoolverlaters werkloos worden. We richten onze inspanningen op mensen met een grote afstand tot werk. Mensen die zelfstandig een baan of stage kunnen vinden, moeten daarin zelf het voortouw nemen. Iedereen moet mee kunnen doen en mogelijkheden van mensen worden optimaal benut. Uitgangspunt is ook dat er in de begeleiding oog is voor de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt en voor het vergroten van de kansen van werkzoekenden, ook als dat vraagt om om-of bijscholing. 3. Aanvalsplan Werkgelegenheid De aanpak van de Taskforce is gericht op het creëren en vergroten van kansen. We streven in de periode 2015 t/m 2018 naar: 1. Meer werk voor werklozen 2. Meer jongeren op school of aan het werk 3. Meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (incl. mensen met arbeidshandicap) aan het werk.
We doen het samen: met werkgevers, sociale partners, het UWV, onderwijsinstellingen. We maken gebruik van de infrastructuur en de kracht van de stadsdelen en wijken. We benutten kansen in de economie ten behoeve van Haagse werkzoekenden. We zoeken actief naar nieuwe en creatieve oplossingen. We hebben specifiek aandacht voor werkloze jongeren en werkloze ouderen. We investeren in mensen met een grote afstand tot werk. We streven daarbij naar zoveel mogelijk duurzaam werk.
Vijf agenda’s geven richting aan de opgave van de Taskforce Werkgelegenheid: Agenda I Agenda II Agenda III Agenda IV Agenda V
Jeugdwerkloosheid- meer jongeren aan de slag Nieuwe kansen in innovatief en sociaal ondernemerschap Meer werk bij de gemeente Den Haag Inzetbaarheid vergroten Ouderen duurzaam aan de slag
BSW/2015.39
5
Agenda I Meer jongeren aan de slag Den Haag kent ruim 5.000 geregistreerde werkzoekende jongeren2. Hiervan zitten er ongeveer 2.400 in de bijstand. Het aantal jongeren dat een bijstandsuitkering ontvangt, is op 1 januari 2015 met meer dan 10% gestegen ten opzichte van 2014.3 Het aantal geregistreerde werkzoekende jongeren zonder startkwalificatie4 is, met bijna 60% zeer hoog. Daarom is terug naar school het startpunt van de jeugdwerkloosheidsaanpak die ik in nauwe samenwerking met wethouder KIJO vorm geeft. Nog te veel jongeren hebben te maken met een combinatie van problemen (waaronder gedragsproblemen, schulden, onveilige thuissituatie) met uitval en ongewenst tot gevolg. Ook valt op dat de werkloosheid onder niet-westerse migranten jongeren een stuk hoger is dan onder autochtone jongeren5. Het werkloosheidspercentage onder deze groep is ruim twee keer zo hoog als het gemiddelde. We richten ons op de wijken waar de jeugdwerkloosheid het hoogst is. Doordat vraag en aanbod rond stages onvoldoende op elkaar afgestemd zijn, kunnen jongeren niet de benodigde werkervaring opdoen om voldoende aan te sluiten op de vraag van de arbeidsmarkt. Tot slot wordt ingeschat dat rond de 2.000 jongeren nog niet in beeld zijn bij de gemeente; het streven is om deze groep beter in beeld te krijgen en te zorgen dat zij de begeleiding krijgen die nodig is voor het vinden van werk en/of opleiding. Om de jeugdwerkloosheid werkelijk een halt toe te roepen zijn voldoende banen nodig, is het nodig dat jongeren hun opleiding afronden en minimaal een startkwalificatie halen en in hun keuzes rekening houden met de mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Ook is er voldoende begeleiding en zorg nodig om jongeren die uit de boot dreigen te vallen weer op het goede spoor te zetten en te houden. De ambitie is om een sluitende aanpak tegen de jeugdwerkloosheid te realiseren. Iedere jongere zit op school, is aan het werk of loopt stage. Waar nodig is er de juiste ondersteuning en hulpverlening om de voorwaarden voor een gezonde start op de arbeidsmarkt te scheppen. Streven hierbij is dat 5.000 jongeren, waarvan 4.000 jongeren vanuit de bijstand, de komende jaren begeleid worden naar een baan of een opleiding. De pijlers van de aanpak jeugdwerkloosheid zijn: -
meer jongeren op school of terug naar school. Voorkomen van schooluitval, meer stageplekken en meer scholing flankerend aan re-integratie; meer jongeren aan het werk. Een preventieve aanpak om instroom in de bijstand te voorkomen, inzet van leerwerkcheques, de startersbeurs, banenmarkten en speedmeets met werkgevers; aandacht voor kwetsbare jongeren, waarbij snel de juiste hulpverlening wordt geboden; samen werken in de wijk. Met werkgevers, wijkorganisaties en onderwijs werken we samen in de wijk om jongeren die dat zelf niet kunnen richting school en werk te krijgen.
Het aanvalsplan jeugdwerkloosheid wordt u separaat aangeboden. Hierin zijn de uitdagingen waar we voor staan verder uitgewerkt en schets ik welke concrete maatregelen ik zal treffen om deze ambitie te behalen.
2
We gaan hierbij uit van de bij het UWV geregistreerde werkzoekende (gw) jongeren. Bron: SZW, G4-standcijfers (aantal uitkeringen aan jongeren 16 tot en met 26 jaar). 4 Een startkwalificatie is een Havo-, VWO- of MBO-2-diploma 5 Zie ook Hoofdlijnenbrief Integratie (RIS 280888) 3
BSW/2015.39
6
Agenda II: Nieuwe kansen in innovatief en sociaal ondernemerschap Om de ambities van ons college te realiseren is samenwerking met werkgevers de basis. Werk wordt vooral door werkgevers gecreëerd en in samenwerking kunnen we ervoor zorgen dat dat werk zoveel mogelijk ten goede komt aan mensen die nu langs de kant staan. Werkgevers zijn dan niet alleen op zoek naar geschikte arbeidskrachten, maar zij zijn ook onze ambassadeurs. Via sociaal en maatschappelijk betrokken werkgeverschap en ondernemerschap creëren we kansen en vinden we nieuwe mogelijkheden. Het gaat dan om werkgevers die een inclusief aannamebeleid voeren en hun organisatie openstellen voor mensen met een afstand tot werk, bedrijven die jongeren leer/werktrajecten aanbieden. Door innovatief en sociaal ondernemerschap en betrokkenheid van ondernemers bij de stad aan te moedigen en te ondersteunen kan een olievlekwerking ontstaan. Wij investeren actief in deze samenwerking en ondersteunen, bij voorbeeld via de Social Business club, en verbreden kansrijke initiatieven. Wat gaan we daarvoor doen? Er komt een Sociaal Akkoord Den Haag maakt Werk!. We organiseren in september 2015 een Haagse Werktop met het bedrijfsleven om concrete afspraken te maken over de mogelijkheden om de economie te stimuleren en extra werkgelegenheid te creëren en de vervangingsvraag mede ten goede te laten komen aan mensen met een afstand tot werk, mensen met een arbeidsbeperking, werkloze ouderen en jongeren. Tijdens de Top kunnen bedrijven en ondernemers zich tevens intekenen om in een van de wijken een plein, bibliotheek of school te adopteren en daarin te investeren. In aanloop naar de WerkTop en het Sociaal Akkoord zullen wij tijdens stadsdiners in gesprek gaan met bedrijven en ondernemers over de wijze waarop de ambities inhoud kunnen krijgen en wat daarvoor nodig is. Via dialogen met het bedrijfsleven komen we tot een nadere invulling van de agenda’s stedelijke economie, kenniseconomie en werkgelegenheid. We gaan sociaal ondernemerschap stimuleren. Ik daag werkgevers uit om succesvolle initiatieven aan te dragen en op zoek te gaan naar nieuwe, kansrijke mogelijkheden om deze mensen aan de slag te helpen. We schrijven jaarlijks de “Den Haag maakt werk-challenge” uit waarbij ondernemers worden opgeroepen om met kansrijke en vernieuwende ideeën te komen die voor extra werk voor de doelgroep zorgen gecombineerd met thema’s als duurzaamheid, diversiteit en wijkgericht werken. Succesvolle formules worden in kaart gebracht en verbreed. Daarbij zoeken we de verbinding met organisaties zoals het Ondernemershuis die startende ondernemers in Den Haag laagdrempelig ondersteunt. Werkbare formules kunnen verder worden uitgebouwd door allianties aan te gaan met fondsen, wijkpartners en bedrijfsleven. Hiermee kan het succes van dit soort opleidingstrajecten en de uitstroom naar duurzaam werk worden vergroot. Juist voor jongeren zonder startkwalificatie en weinig werkervaring, zijn dit kansrijke trajecten. We stimuleren de wijkeconomie. In de stadsdelen met de hoogste werkloosheid ontstaan zo ondernemingen waar bedrijven en de gemeente samenwerken om werkzoekenden mogelijkheden te bieden: werk voor hen die dat kunnen en participatie en ontwikkelmogelijkheden voor mensen met een te grote afstand tot werk. We gaan inventariseren welke vormen er al bestaan en in ontwikkeling zijn en komen met een plan om succesvolle werkwijzen in andere wijken toe te passen. Een mooi voorbeeld van participatie is het wijkbedrijf Mariahoeve Werkt! in Den Haag. Het gaat om een project waarbij dertig langdurig werkloze wijkbewoners met een bijstandsuitkering weer aan een betaalde baan worden geholpen. Daarnaast draagt het wijkbedrijf actief bij aan verbetering van de leefbaarheid en economie van de wijk. Mariahoeve Werkt! is een samenwerkingsverband tussen Incluzio en het WerkgeversServicepunt van de gemeente Den Haag. Made in NL. De maakindustrie is landelijk een groeiende sector en levert jaarlijks meer dan 78 miljard euro productie op. In Den Haag is de industrie traditioneel relatief minder sterk vertegenwoordigd. In de vernieuwingsslag die plaats heeft, ontstaat een nieuw type maakbedrijven die succes hebben met vernieuwende technieken en oog voor duurzaamheid. We onderzoeken daarom hoe Den Haag kan profiteren van de mogelijkheden die deze nieuwe maakindustrie biedt.
BSW/2015.39
7
Locaties als Bink 36 en de Caballero fabriek kunnen zich verder ontwikkelen als een belangrijke ontmoetingsplek. Kansen liggen er bijvoorbeeld ook bij de herontwikkeling van het Maanplein rond KPN. We bieden binnen de regio ruimte voor een netwerk van innovatieve maakbedrijven waardoor technische innovaties, creativiteit en duurzaamheid worden samengebracht. We gaan de mogelijkheid onderzoeken om via Social Impact Finance kansrijke initiatieven te financieren. Zo is er een idee voor een bedrijfsverzamelgebouw voor nieuwe milieugerichte startende bedrijven die met inzet van werkloze jongeren willen werken en MKB ondernemers die de handen ineenslaan om samen nieuw ambachtelijk werk te realiseren en daarvoor jongeren op te leiden. Zoals eerder aangekondigd, komen er 2.400 plaatsingen via social return. De gemeente legt bij aanbestedingen de verplichting op dat een deel van de gegunde opdracht (5%) wordt uitgevoerd met door de gemeente aangewezen doelgroepen zoals mensen die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben of scholieren die een stageplaats zoeken. We verwachten dat minimaal 1.000 plaatsingen op werk gerealiseerd kunnen worden. De overige plaatsingen betreffen stages en inzet van arbeidsbeperkten van de Haeghegroep. Onderzocht wordt of social return ook kan worden toegepast bij subsidieverlening. Hierbij kiezen wij er voor om met een beperkt aantal regelingen/subsidieprogramma’s te beginnen. Samen met werkgevers helpt de dienst SZW nu 3.750 mensen per jaar vanuit de bijstand aan werk. Dat aantal moet en kan omhoog, bijvoorbeeld omdat er in de regio in de periode 2015 t/m 2018 3.200 garantiebanen worden gerealiseerd voor arbeidsbeperkten, waarvan 1.600 garantiebanen voor bijstandsgerechtigden en niet uitkeringsgerechtigde werkzoekenden (nuggers) in Den Haag. De Participatiewet biedt mogelijkheden om voor mensen die daarop zijn aangewezen (toetsing door het UWV) beschutte werkplekken voor arbeidsbeperkten te realiseren. Hiervoor heeft het college extra middelen beschikbaar gesteld. In de komende jaren zullen 200 plekken worden gerealiseerd bij de Haeghe Groep, waarvan 50 plekken al in 2015 worden gerealiseerd. Agenda III: meer banen door inzet van de gemeente Van ondernemers vragen we om te "ondernemen met je hart". De gemeente is zelf ook werkgever en zal zelf het goede voorbeeld geven om meer mensen aan het werk te helpen en te laten zien dat "ondernemen met je hart" het realiseren van organisatiedoelstellingen niet in de weg hoeft te staan. Dat doet de gemeente in de rol van inkoper van leveringen, werken en diensten, bij het vervullen van vacatures en het bieden van stages en leerwerkplekken en door bij de eigen besluitvorming het effect daarvan op de werkgelegenheid te wegen. Wat gaan we daarvoor doen? Deze collegeperiode bieden wij plek voor 250 jongeren binnen het gemeentelijke apparaat. Daarnaast bieden we 1.800 jongeren een betaalde stage of leerarbeidsplaats aan; circa de helft van deze plaatsen is op MBO niveau. De gemeente Den Haag gaat als werkgever de komende jaren zelf minimaal 100 garantiebanen vervullen, o.a. voor het schoonhouden van de stad. Dit maakt onderdeel uit van de aanpak om de werkzaamheden die nu met behoud van uitkering binnen buurt service teams worden uitgevoerd om te vormen naar betaalde banen. Dit jaar start een MBO –traineeprogramma met een instroom van 12 trainees per jaar. Op basis van bewezen positieve ervaringen van de eerste trainee groep wordt het programma doorontwikkeld en uitgebreid naar maximaal 20 plekken. In het kader van de wijkaanpak wordt een wijk-traineeship ontwikkeld waarbij trainees in de wijk worden ingezet om ondernemers te adviseren en te coachen, start ups te begeleiden, business cases te schrijven en dergelijke. Zo doen de trainees enerzijds relevante ‘hands on’ ervaring op en worden ondernemers in de wijk laagdrempelig ondersteund. We zoeken bij de ontwikkeling hiervan samenwerking met onderwijsinstellingen en samenwerkingsverbanden zoals de Academie van de Stad.
BSW/2015.39
8
Op dit moment worden de mogelijkheden onderzocht voor invoering van een arrangement voor medewerkers van 60 jaar en ouder om voor maximaal 50% met deeltijdpensioen te gaan. De vrijkomende formatie kan dan benut worden voor de instroom van (werkloze) jongeren. Het bedrag aan inbesteding via de Haeghe groep zal vanaf dit jaar structureel met € 1,5 miljoen toenemen; op die wijze wordt veel van de gemeentelijke groenvoorziening en schoonmaak gedaan door arbeidsgehandicapten. In september 2015 starten we met een ICT-ontwikkelprogramma waarbij werkloze jongeren op MBO niveau gedurende drie jaar werken bij de gemeente en een deeltijdopleiding volgen bij de Haagse Hogeschool. Doel is dat de jongeren na drie jaar een opleiding hebben afgerond en drie jaar relevante werkervaring hebben opgedaan. Dit zorgt voor een stevige basis van hun loopbaan. Per januari is er een groep van 12 jongeren gestart als handhaver bij de dienst SZW van de gemeente. De eerste twee maanden gaan ze met behoud van uitkering aan de slag met praktijk en theorie. Aan het eind van deze periode krijgen de jongeren een arbeidsovereenkomst waar zij, onder begeleiding van een senior handhaver, ervaring zullen opdoen. Bij goed functioneren komen ze in dienst bij de gemeente Den Haag of worden ze als handhaver doorbemiddeld naar andere gemeenten. Binnenkort worden circa 50 fte die nu via het uitzendbureau werken bij onder meer de klantenservice SZW in dienst genomen van de gemeente. Agenda IV: Inzetbaarheid vergroten Het SEOR onderzoek laat zien dat met name voor de onderkant van de arbeidsmarkt de inzetbaarheid een groot probleem is. Een groot deel van de mensen met een bijstandsuitkering is niet zonder meer toe te leiden naar werk. Langdurige werkloosheid en een combinatie van problematiek (schulden, huisvesting, gezondheid, verslaving, leerbaarheid, gedragsproblemen) belemmeren dit. In die gevallen is een goede voorbereiding en begeleiding nodig voordat iemand aan de (minimum) vereisten kan voldoen die een werkgever stelt. Hiernaast heeft 60% van de mensen met een bijstandsuitkering onvoldoende opleiding en/of beheersing van de Nederlandse taal. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor inzet op de arbeidsmarkt. De veranderende, flexibele arbeidsmarkt biedt kansen voor mensen, die in hun vaardigheden kunnen groeien en daarmee hun inzetbaarheid vergroten. Het is van belang dat mensen hierin niet gehinderd worden door uitkeringsregels bij het aanvaarden van tijdelijk werk. Banen alleen zullen het probleem voor deze werklozen daarom niet oplossen. We moeten vooral ook investeren in mensen om het perspectief op een baan te vergroten en de werkzoekende in staat te stellen een vacature met succes te kunnen invullen. Voor de één betekent dit weer een ritme op te bouwen in vrijwilligerswerk en voor de ander een schuldhulpverleningstraject. Kortom, dit vraagt om maatwerk. Wat gaan we daarvoor doen? De maatregelen richten zich enerzijds op de preventie bij nieuwe instroom en anderzijds op vergroten van de inzetbaarheid van het zittend bestand, specifiek de groep met enig arbeidsperspectief. De inzet richt zich op het stabiliseren van de financiën van mensen die niet aan een schuldsanering kunnen deelnemen. Voor deze mensen kunnen we weliswaar de schulden niet oplossen, maar we kunnen wel rust creëren door onder meer inkomsten en uitgaven in balans te brengen. Ervaringen met deze insteek waren succesvol en gaan we breder invoeren. Daarnaast gaan we de schuldhulpverlening toegankelijker maken voor ZZP-ers. Hierdoor kunnen we ook voor ZZP-ers de schulden oplossen of stabiliseren en voorkomen dat schulden de voortzetting of uitbreiding van het eigen bedrijf in de weg zitten.
BSW/2015.39
9
Als bij de aanvang van de uitkering blijkt dat de aanvrager kampt met problemen op twee of meer leefgebieden, dan volgt direct ondersteuning vanuit sociaal casemanagement. De case-manager kan toetsen welke instrumenten moeten worden ingezet om het arbeidsperspectief te vergroten. We begeleiden ook gedetineerden intensief om na hun detentie te kunnen gaan werken. Dat begint vaak met de basisvoorwaarden, waaronder huisvesting, identiteitspapieren en hulp bij schulden, op orde krijgen. Door hier tijdig mee te starten wordt gebruikt gemaakt van de detentieperiode om zaken op orde te krijgen maar ook om de gedetineerde bewust te maken van zijn positie en mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Bureau nazorg verzorgt het case-management voor deze doelgroep en leidt zo nodig toe naar reguliere hulpverlening (bij voorbeeld bij verstandelijke beperking of verslaving). We investeren in mensen die nu niet in aanmerking komen voor een werktraject door het creëren van doorlopende ontwikkellijnen. Het gaat om een methodische combinatie van activering, participatie, scholing en empowerment met als einddoel om via re-integratie uit te stromen naar (parttime) werk, bij voorbeeld bij alleenstaande ouders. Veelal start dit in de wijk via vrijwilligerswerk of met een stageplek bij een sociale onderneming. Onnodige bureaucratie die belemmerend kan werken bij het aanvaarden van kortdurend werk wordt weggenomen. Agenda V: Ouderen duurzaam aan de slag Steeds vaker komt het voor dat oudere werknemers als gevolg van reorganisaties werkloos worden. Deze groep vindt, gelet op hun leeftijd en veranderde behoefte aan kennis en vaardigheden in een toch al krappe markt, niet makkelijk een nieuwe baan. Inmiddels is een op de drie werklozen in Den Haag 50 jaar of ouder. In de bijstand is inmiddels 35% van de uitkeringsgerechtigden 50 jaar en ouder. Het gaat om bijna 9.000 personen waarvan er 7,5% in een traject naar werk zit. Voor ouderen is het een stuk lastiger is om opnieuw werk te vinden gelet op de toenemende flexibilisering en veranderende vraag. Dat maakt dat er extra inspanningen nodig zijn in de begeleiding en ondersteuning van werkloze ouderen. Wat gaan we daarvoor doen? Wij gaan vanaf het derde kwartaal van 2015, in samenwerking met het UWV de werkgevers, uitkeringsgerechtigden en intermediairs informeren over de faciliteiten voor ouderen en met name de mobiliteitspremie. We organiseren binnen de bestaande projecten coaching om ouderen te begeleiden naar werk als ZZP-er of ondernemer. Het gaat om coaching door een ervaren ondernemer gericht op vergroten van de omzet en begeleiding van startende ondernemers bij bijv. de administratie. Het Werkgeversservicepunt (WSP) organiseert binnen de bestaande scholingsprogramma’s modules voor vijftigplussers gericht op het versterken van de aanwezige talenten en ervaring om vanuit kracht uit te stromen naar betaald werk. Hierbij wordt onder andere ingezet op omscholing naar kansrijke sectoren en ICT vaardigheden. Samen met Tempo Team is een team actief om vijftigplussers actief te bemiddelen naar werk. Door inzet van het instrument Eerder Verworven Competenties (EVC) wordt de opgedane kennis en ervaring van ouderen omgezet in een erkend diploma. Ook organiseren we “de meesterbeurs”, een digitaal platform voor vijftigplussers die in de bijstand zitten. Deze beurs moet het voor werkgevers aantrekkelijker maken oudere werknemers in dienst te nemen. Ouderen gaan zes maanden aan de slag bij een werkgever en krijgen daarvoor van de gemeente 150 euro per maand boven op hun uitkering. Het gaat hierbij om additionele werkzaamheden gericht op het ontwikkelen van competenties. De servicedesk van Meesterbeurs (een programma dat is ontwikkeld door Universiteit Tilburg) toetst de inzet om te voorkomen dat reguliere werkzaamheden worden verdrongen. Een voorbeeld is een assistent-verzuimpreventie.
BSW/2015.39
10
Toepassing van het EVC en de Meesterbeurs worden opgenomen in het sectorplan Haaglanden en ZuidHolland Centraal.6 De aanpak specifiek gericht op ouderen wordt nader uitgewerkt, zoals gevraagd in uw motie M33 bij het Programmabegroting 2015-2018 (RIS 278419) om acties te ondernemen om ouderen (vijftigplussers) ook een kans te geven op de arbeidsmarkt. Voor de zomer ontvangt uw raad een aanpak “Den Haag maakt werk van ouderen”. 4. Financiën De inspanningen die wij verrichten om de werkgelegenheid te vergroten voor jongeren, ouderen en mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie worden grotendeels uit reguliere middelen (Buigbudget, Reintegratiebudget en ESF gelden) bekostigd. Om de ambities in het coalitieakkoord 2014-2018 Haagse Kracht te halen, zijn er extra middelen ingezet voor het aanvalsplan Den Haag maakt werk! De extra inzet in deze collegeperiode bestaat onder meer uit garantiebanen, beschut werk, loonkostensubsidie en begeleiding. Hiervoor is in deze collegeperiode €11 miljoen extra beschikbaar. Voor de extra inspanningen ten behoeve van jongeren is voor deze collegeperiode € 12 miljoen beschikbaar, onder meer voor het creëren van leerwerkplekken, stages en intensieve begeleidingstrajecten. Ook zal er een budget beschikbaar zijn voor innovatie en het stimuleren van sociaal ondernemerschap. 5. Vervolg Om een effectieve aanpak te realiseren is sturing op en monitoring van de resultaten in samenhang van belang. De raadsmededeling (Risnummer 281407) over de programmatische aanpak economie en werk bevat een opzet voor de monitoring en voortgangsrapportage. Twee keer per jaar zal ik u deze aanbieden. Tussentijds volg ik nauwgezet de ontwikkelingen van de werkgelegenheid in de stad en regio en de kansen die gecreëerd worden voor de uitstroom uit de bijstand. Hiervoor worden zowel de werkloosheid, ontwikkeling van de beroepsbevolking als de werkgelegenheid in kaart gebracht. Hiervoor heb ik een schets gegeven van mijn aanpak. Op veel onderdelen ga ik concreet aan de slag of zet ik bestaande initiatieven versterkt voort. Op een aantal onderdelen werk ik samen met relevante partners plannen meer gedetailleerd uit. Voor het zomerreces presenteer ik een specifieke aanpak voor ouderen. Op de volgende onderdelen presenteer ik kort na de zomer een vervolg: - Sociaal akkoord: Den Haag maakt werk! - Sociaal ondernemerschap - Wijk-economie. 6. Conclusie In deze brief heb ik mijn visie op werkgelegenheid en de voorgestane aanpak uiteengezet. Het aanvalsplan Den Haag maakt werk! geeft op hoofdlijnen invulling aan de opgave om de grote werkloosheid in onze stad aan te pakken. Deels borduren we voort op het goede werk wat al gedaan wordt om jong en oud aan het werk te helpen en te houden. Maar vooral zet ik hiermee krachtig in op kansrijke instrumenten als Social Return, een extra push op kansen voor jeugdwerkloosheid, mensen met een arbeidsbeperking en de kansen die er in nieuwe vormen van ondernemen en de economie liggen.
6
Deze regionale sectorplannen zijn onderdeel van de 3 e tranche sectorplannen in het kader van het landelijke sociaal akkoord. Voor alle tranches samen is landelijk 600 miljoen beschikbaar. Regio’s kunnen plannen indienen om knelpunten in specifieke branches op te lossen via bijvoorbeeld scholing, leermeesters of een arbeidspool.
BSW/2015.39
11
Ik zie dit aanvalsplan als een belangrijk startpunt op weg naar het behalen van de maatschappelijke doelen waaraan we ons hebben verbonden. Nadere invulling van deze doelen en de maatregelen die daarvoor nodig zijn zal in nauwe samenwerking met mijn collega wethouders en in samenspraak met onderwijsinstellingen, sociale partners en bedrijfsleven (te beginnen met de stadsdiners) plaatsvinden. Vanuit het gedeelde gevoel van urgentie en door de handen ineen te slaan gaan we belangrijke stappen zetten om de economie, werkgelegenheid en participatie een stevige impuls te geven.
Rabin S. Baldewsingh, Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport
