RAPPORT VAN BEVINDINGEN
ONDERZOEK BIJ
HET BAKEN PARK LYCEUM, ONDERWIJSSOORT VWO
Plaats: Almere BRIN-nummer: 01FP-1 Registratienummer: 2897036-v2 Onderzoek uitgevoerd op: 1 februari 2010 Conceptrapport verzonden op: 22 maart 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 10 mei 2010 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
1. INLEIDING
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 1 februari 2010 een onderzoek uitgevoerd op het Baken Park Lyceum, onderwijssoort vwo, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor Het Baken Park Lyceum te Almere een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten al drie jaar onvoldoende zijn in de onderwijssoort vwo. Met name de gemiddelde examencijfers liggen steeds onder het landelijk gemiddelde, terwijl ook het verschil tussen de gemiddelde cijfers van het schoolexamen en van het centraal schriftelijk eindexamen groot zijn. Uit de analyse van eerdere rapporten over de school kwam verder naar voren dat er mogelijk risico’s zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces en in de kwaliteitszorg in de onderwijssoort vwo. Op 26 november 2009 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Toezichthistorie In 2005 heeft de inspectie op alle afdelingen van Het Baken Park Lyceum een integraal kwaliteitsonderzoek gedaan. Uit dat onderzoek kwam naar voren dat de systematische evaluatie van de kwaliteit van het onderwijs en de planmatige verbetering ervan voldoende was. Ook beoordeelde de inspectie de kwaliteit van de lessen als voldoende, hoewel een deel van de lessen niet activerend was. De inspectie constateerde eveneens dat er teveel effectieve onderwijstijd verloren ging. Tijdens het jaarlijks onderzoek in 2006 heeft de inspectie de school laten weten, dat zij de behaalde cijfers op het centraal examen als voldoende beschouwt. In het voorjaar van 2008 deed de inspectie een themaonderzoek in het kader van het Onderwijsverslag 2007/2008 op de vwo-afdeling van Het Baken Park Lyceum. Het onderzoek leverde de uitspraak op, dat “de kwaliteitszorg geen gelijke tred had gehouden met de snelle groei van de school”. De resultaten op het centraal schriftelijk eindexamen waren drastisch gedaald. Docenten en leiding van de afdeling vwo waren wel van het probleem doordrongen, maar hadden nog geen antwoord op het probleem voorhanden.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 2 van 10
Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: o Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn: w.o. de schoolgids 2009-2010, Visie op onderwijs en kwaliteitszorg op het Baken Park Lyceum (december 2007), Analyse opbrengsten, IDU en verbeterplannen (2008 en 2009), Zelfanalyse 2009/2010. Onderzoek op locatie, waarbij o de onderwijspraktijk is geobserveerd in 10 lessen; o gesprekken zijn gehouden met de interim schoolleider en teammanagers, met docenten, met functionarissen in de leerlingenbegeleiding en met leerlingen.
Toezichtkader Het onderzoek is uitgevoerd op basis van het Waarderingskader po/vo 2009. Dit document is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 3 van 10
2. BEVINDINGEN HET BAKEN PARK LYCEUM, VWO 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten.
Resultaten 1 1.1 1.2 1.3 1.4
2
* De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. * De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. * Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau.
3
4
5
• • • •
Leerstofaanbod 1 2.1 2.2 2.4 2.5
2
3
* De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma’s.
•
De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief
•
burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
•
H2839406/2
4
•
Documentnr. H2897036 Pagina 4 van 10
Tijd 1 3.1
De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt.
3.2
Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt.
3.3
De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd.
2
3 • •
4
3
4
•
Schoolklimaat 1 4.1 4.2 4.3 4.4
4.5 4.6 4.7 4.8
2
De ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school.
• • •
* De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen.
•
De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van
• •
incidenten in en om de school. * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan.
•
* De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen.
•
Didactisch handelen 1 5.1
* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof.
5.2
* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer.
5.3
* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
2
3 •
4
• •
Afstemming 1 6.1 6.2 6.3 6.4
2
De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling
•
3
4
3
4
•
•
tussen de leerlingen.
Begeleiding 1 7.1
7.2
* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen.
H2839406/2
2
• •
Documentnr. H2897036 Pagina 5 van 10
Zorg 1
2
3
8.1
Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen.
8.2 8.3 8.4
* De school voert de zorg planmatig uit. De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar
• •
noodzakelijke interventies op leerlingniveau haar eigen kerntaak overschrijden.
•
4 •
Kwaliteitszorg 1 9.1 9.2
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen.
9.3 9.4 9.5
De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
9.6
De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de
9.7 9.8
2
3
4
• • • • • • •
gerealiseerde onderwijskwaliteit. De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip
•
van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving.
Wet- en regelgeving 1 N1
2
3
N2
Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de
N3
inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het
•
N4
samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA
•
N5
naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5).
H2839406/2
4
•
•
•
Documentnr. H2897036 Pagina 6 van 10
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Inspectie van het Onderwijs beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op Het Baken Park Lyceum, onderwijssoort vwo, als zwak. De redenen hiervoor is dat de opbrengsten drie jaar achtereen (2006-2008) onvoldoende zijn. Het probleem van de opbrengsten in de afdeling vwo spitst zich toe op de gemiddelde examencijfers: deze liggen steeds verder onder het landelijk gemiddelde. Daarbij komt dat het verschil tussen gemiddelde cijfers van het schoolexamen en van het central schriftelijk examen te groot is. Daarnaast heeft de inspectie in het onderwijsleerproces en in de kwaliteitszorg enkele indicatoren als onvoldoende beoordeeld. De indicatoren in het onderwijsleerproces hebben te maken met de waarneming dat er in de lessen te weinig doelgericht wordt gewerkt en er te weinig afstemming is op individuele onderwijsbehoeften. In de kwaliteitszorg gaat het om het ontbreken van een duidelijke aansturing van de school. Tenslotte heeft de inspectie een tekortkoming in de naleving van wet- en regelgeving geconstateerd: de school beschikt niet over een geldig schoolplan. Analyse opbrengsten Het Baken Park Lyceum is een jonge snelgroeiende school. In tien jaar tijd is de school uitgegroeid tot een school met een kleine 2000 leerlingen. De opbrengsten van de afdeling vwo, met name de op het centraal examen behaalde cijfers, gingen vanaf 2005 achteruit. Dit was het moment waarop de groei van de school het meest explosief was. De cijfers voor het centraal eindexamen waren zowel bij de economische als de bèta-vakken laag tot zeer laag. Bij deze vakken zakte in 2008 het gemiddeld behaalde eindcijfer tot rond de 5.5. Echter, ook de cijfers van de schoolexamens lagen gemiddeld laag. Inmiddels is er bij enkele vakken enige verbetering te zien, maar de resultaten als geheel liggen nog steeds onder het landelijk gemiddelde. Pedagogisch en didactisch handelen De observaties van de inspectie van het pedagogisch-didactisch handelen leveren een onbevredigend beeld op. Enerzijds zijn er parels van lessen, anderzijds zijn er lessen waarin de leerlingen nauwelijks iets leren. De schoolleiding geeft toe grote moeite te hebben voor alle lessen voldoende bekwame docenten te vinden. Deze situatie bestaat al sinds 2005. De snelle groei maakt jaarlijks de aanname van een grote groep nieuwe docenten tegelijk noodzakelijk. Onder deze docenten heeft een deel niet de kwaliteit die men verwacht. Nieuwe docenten worden weliswaar goed opgevangen, maar van enkele docenten schiet de basiskwaliteit voor het op gang brengen van leerprocessen te kort. In hun lessen is er te veel tijdverlies en komt er te weinig nieuwe leerstof aan de orde. Bij verschillende docenten ontbreekt in de lessen een positieve en productieve werksfeer. De interactie tussen docent en leerlingen en tussen de leerlingen onderling is onvoldoende gericht op het bereiken van leerresultaat. Afstemming op onderwijsbehoeften van individuele leerlingen komt nauwelijks voor; docenten blijken moeilijk vorm te kunnen geven aan interne differentiatie. Voor veel individuele begeleiding vinden leraren de lessen te kort: 45 minuten. Leraren geven op verzoek bijles aan leerlingen die achterstanden hebben.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 7 van 10
Kwaliteitszorg Na de slechte examenresultaten in 2005 en 2006 heeft de school ingezet op betere begeleiding van nieuwe docenten. Maar elk jaar kwamen er weer tientallen nieuwe leraren bij. Pas in 2009 is sprake van enige stabilisatie. In het organigram van de school zijn de teams met een teammanager als leiding de belangrijkste eenheden. De invoering van de teamstructuur (in 2007) ging gepaard met het doorbreken van de sectiestructuur. Verschillende docenten hebben het terugdringen van het belang van secties als een aantasting van hun vakinhoudelijke professionaliteit ervaren. Aanvankelijk was onduidelijk waar de analyse van de leerresultaten moest worden gemaakt. De teammanagers van de bovenbouw vwo hebben deze taak nu opgepakt. Inmiddels heeft de schoolleiding ook weer meer faciliteiten beschikbaar gesteld voor het sectieoverleg. Kort na de invoering van de teamstructuur is de gezichtsbepalende schoolleider vertrokken. Dit vertrek viel samen met de fusie met Amarantis onderwijsgroep. Sinds die tijd zijn er op de school tweede interim-directeuren benoemd geweest. Per maart ’10 is een nieuwe vaste directeur benoemd. De eerste interim-directeur heeft een zelfanalyse gemaakt die heeft geleid tot reorganisatie in onderbouw. De lengte van de brugperiode wordt teruggebracht van 2 naar 1 jaar; leerlingen met ongedeeld vwo-advies komen in aparte vwo-klassen. Het is nog niet te zeggen welk effect dit zal hebben voor de opbrengsten in de bovenbouw. In de bovenbouw is het aantal zelfwerkzaamheidsuren tijdens de zogenaamde profieldagdelen verminderd. In het voorjaar van 2010 worden extra examentrainingen georganiseerd. Er vallen ten opzichte van vorige schooljaren minder lessen uit. De kwaliteit van de toetsing is verbeterd. De secties zijn uitgenodigd om hun visie op mogelijke verbetering van de leerrendementen te geven. Uit de antwoorden van de secties blijkt wel ambitie, maar ook een worsteling met de vraag welke maatregelen effectief zijn. Er is behoefte aan een andere schoolcultuur. Naar het oordeel van de secties raken te veel leerlingen hun motivatie tijdens hun schoolloopbaan kwijt. Het is zoeken naar hoe die motivatie terug te krijgen. Verschillende secties stellen veranderingen in het Programma van Toetsing en Afsluiting voor (meer deeltoetsen); andere secties leggen meer de nadruk op een meer activerende didactiek. Er is een begin gemaakt met collegiale visitatie van lessen, maar een dergelijke activiteit heeft pas op langere termijn effect. Een aantal leraren heeft tijd nodig om meer ervaring in eindexamenklassen op te bouwen. De schoolleiding streeft zowel verbetering van het pedagogisch klimaat als van het rendement van de lessen na. In het kader daarvan hebben de teammanagers het afgelopen jaar bij vrijwel alle docenten lessen bijgewoond. Zij menen dat met een sterkere regie van de leraar en minder eigen verantwoordelijkheid van de leerling de resultaten zullen verbeteren. De inspectie is echter van mening dat deze koers meer geëxpliciteerd dient te worden. Er is geen eenduidig beeld over hoe het onderwijs in de bovenbouw vorm dient te krijgen en over welke kwaliteiten en prestaties leraren in de bovenbouw dienen te beschikken. Er ontbreekt een schoolplan. Op dit moment is van het borgen van kwaliteit van het onderwijsleerproces geen sprake. De vele wisselingen in de schoolleiding zijn hier – mede – debet aan. In de publieke verantwoording van de gerealiseerde onderwijskwaliteit heeft de school cijfers in de schoolgids opgenomen die betrekking hebben alle vestigingen van scholengroep Het Baken samen. Daarmee is niet inzichtelijk hoe de gerealiseerde onderwijskwaliteit per vestiging is.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 8 van 10
Overige kwaliteitsaspecten Hoewel Het Baken Park Lyceum is relatief grote school is, bestempelen zowel leerlingen als leraren de school als veilig. Incidenten komen weinig voor. Regelmatig wordt het veiligheidsgevoel via enquêtes onderzocht. Wel heeft het gedurende lange tijd ontbreken van een vast aangestelde schoolleider bij verschillende medewerkers tot ontevredenheid geleid. Vanuit de mentoren is er regelmatig contact met ouders. Hoewel de houding van de mentoren een grote betrokkenheid uitstraalt, werkt de aanpak niet altijd motiverend op de prestaties van de leerling. Men kan zich de vraag stellen of de aandacht voor de leerlingenbegeleiding voldoende opbrengstgericht is. Een sterk punt van Het Baken Park Lyceum is de structuur van de zorg. In de onderbouw worden alle leerlingen gescreend op mogelijke leerstoornissen en andere, meer sociaalemotionele hindernissen bij het leren. De school heeft een relatief groot aantal leerlingen met een financiële ‘rugzak’ als gevolg van een handicap. Er is een breed aanbod van ondersteuningsactiviteiten. Zo heeft de school een dyslexiecoach, counselors en faalangstreductietrainingen. De zorgaanpak vindt plaats op basis van handelingsplannen en de effecten worden geëvalueerd. Opvallend is wel dat de uitvoering van de zorg voornamelijk buiten de reguliere lessen plaatsvindt; slechts zelden strekt de zorgaanpak zich uit tot de pedagogische of didactisch aanpak van de vakdocenten. Naar het oordeel van de inspectie bestaat het gevaar dat de geboden hulp om deze reden minder effectief is voor het bereiken van betere onderwijsresultaten.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 9 van 10
3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de onderwijssoort vwo van Het Baken Park Lyceum te Almere een aangepast arrangement toe. De onderwijssoorten havo en vwo vallen onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in juni 2011 weer van voldoende niveau is. De schoolleiding ontwerpt hiertoe een (aanvullend) plan van aanpak. De inspectie ontwerpt een toezichtplan. De inspectie neemt daarin op dat zij in het tweede halfjaar van 2011 opnieuw onderzoek zal uitvoeren om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: • de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; • de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; • het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. Er is tevens een tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften, namelijk het schoolplan ontbreekt. Om deze reden heeft de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraken gemaakt met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient het nieuwe schoolplan uiterlijk 1 juli 2010 aan de contactinspecteur te sturen.
H2839406/2
Documentnr. H2897036 Pagina 10 van 10
