RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ DE MEERPAAL SO ZMLK LINIE COLLEGE VSO ZMLK
Plaats: Den Helder BRIN-nummer: 07IT Onderzoek uitgevoerd op: 25 mei 2 0 0 9 Conceptrapport verzonden op: 17 juni 2009 Rapport vastgesteld te Groningen op: 19 augustus 2009 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
07IT De Meerpaal / Linie College Den Helder
m o I N S P E C T I E van hetONDERWUS 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 25 mei 2009 een onderzoek uitgevoerd op De Meerpaal so zmlk en op het Linie College vso zmlk om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft voor De Meerpaal en het Linie College een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten onbekend zijn op beide scholen. Daarnaast kwam uit deze analyse naar voren dat er risico's zijn in de kwaliteit van de kwaliteitszorg en het onderwijsproces op beide scholen. Tot slot kwam uit deze analyse naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de naleving van wet- en regelgeving op De Meerpaal. Op grond van de uitkomsten van deze risicoanalyse is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: • Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de scholen die bij de inspectie aanwezig zijn. • Analyse van documenten die de school aan de inspectie heeft toegestuurd die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Het betreft onder meer 'Schoolontwikkelplan Linie College en De Meerpaal', 'Grafische weergave leerroutes + uitstroomprofiel 1, 2 en 3 ' , het veiligheidsplan en het privacyreglement. Daarnaast is kennisgenomen van de publicatie 'Tien keer beter!'. • Onderzoek op twee locaties waarbij: schooldocumenten, waaronder handelingsplannen, zijn bestudeerd; gesprekken zijn gevoerd met (bovenschoolse) directie, intern begeleiders, (vak) leraren, (klankbord groep van) ouders en leeriingenraad (Linie College); de onderwijspraktijk is geobserveerd. Op 25 mei 2009 heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek teruggekoppeld aan de algemeen directeur en de locatiedirecteuren. Uit het waarderingskader is de basisset van indicatoren onderzocht, aangevuld met de indicatoren van de kwaliteitszorg en de voorwaarden voor de kwaliteitszorg, omdat de kwaliteitszorg in 2006 en in 2 0 0 7 tekortkomingen vertoonde en uit de eerder genoemde risicoanalyse niet bleek dat deze tekortkomingen zijn opgeheven. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2 0 0 5 . In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Pagina 2 van 9
I N S P E C T I E van hetONDERWUS Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Pagina 3 van 9
lp o INSPECTIE
van
hetONDERWUS 2. BEVINDINGEN De Meerpaal/Linie College 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. 2. 3. 4. 5.
slecht onvoldoende voldoende goed niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Cyclisch proces kwaliteitszorg 1
2
1.1 Ds; school heeft inlicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. 1.9 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel.
3
4
• • • • • • _ •
2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg i s verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken.
•
•
Systeem van leerlingenzorg 1
2
3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan.
3 _
4
• #
•
Functionaliteit handelingsplanmng
1 -I-, i u e IGGI I H M U U U C M NUlllêu OvttftjUll NlttL U B ctispiciNt;!! 111 u e u u o u i i i e i i t e t i vuui"
handelingsplanning.
Pagina 4 van 9
2
3
4 ^
INSPECTIE
van
hetONDERWUS Leerstofaanbod 1
2
3 • • _
4
1
2
3 •
4
5.1 De school hanteert een leerstof aanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief v a n de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficient gebiuik van de geplande ondei wijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen.
_
7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen o m . 7 . 4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen h u n (ortho)pedagogisch handelen af o p de onderwijsbehoeften van de leerlingen.
• • _
(Ortho)didactisch handelen 1 8.2 De leiaren 8.4 De leraren 8.5 De leraren 8.7 De leraren de leerling.
2
leggen duidelijk uit. stimuleren dn leerlingen t o t denken. realiseren een taakgerichte werksfeer. stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van
3 *
• • ^
Actieve en zelfstandige rol leerlingen
1
2
9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hohben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau.
3 •
-
Schoolklimaat 1
2
3
10.1 Do school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen. 10.2 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 10.3 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school. 1 0 . 4 De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. 10.6 De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt.
• #
_ • ^
Opbrengsten 1
2
3
4
11.4 De resultaten van de leeilingcn aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. Wel- en regelgeving ja Dë Sühuui l'iëefl de vastgestelde schoolgids aan dë inspectie LuëyëSïuuiu (WEC, uiükei 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11).
Pagina 5 van 9
v o I N S P E C T I E van hetONDERWUS 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De Meerpaal en het Linie College hebben zich sinds voorgaande onderzoeken overwegend goed ontwikkeld. De ontwikkeling van de kwaliteitszorg is hierbij achtergebleven doordat de (bovenschoolse) directie andere prioriteiten heeft gesteld. De leerlingenpopulatie bestaat momenteel voornamelijk uit zml leerlingen, maar met ingang van volgend schooljaar zullen op grond van verbrede toelating meer meervoudig gehandicapte leerlingen worden toegelaten. De inspectie kent De Meerpaal so zmlk en het Linie College vso zmlk een basisarrangement toe. Dit betekent dat de scholen het vertrouwen van de inspectie hebben. Wel wijst de inspectie op enige aandachtspunten en dienen tekortkomingen in de wettelijke naleving opgeheven te worden. Hieronder licht de inspectie haar oordeel toe. Toelichting Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg staat nog in de kinderschoenen, maar een aantal aspecten zijn al wel gerealiseerd. De scholen hebben inzicht in de onderwijsbehoeften van hun leerlingen, hanteren een aansluitend onderwijsconcept voor deze leerlingen, werken planmatig aan verbeteringen en zijn onlangs gestart met het waarborgen van de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. De evaluaties en borging van de kwaliteit van de opbrengsten, leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zijn nog niet systematisch uitgevoerd. De scholen kunnen hier binnenkort een begin mee maken door de invoering van het recent aangeschafte kwaliteitszorgsysteem. Wanneer de evaluaties hebben plaatsgevonden, kunnen ook belanghebbenden adequaat worden geïnformeerd. De voorwaarden voor de kwaliteitszorg zijn al wel aanwezig. Systeem van leerlingenzorg en functionaliteit van handelingsplanning Het systeem van leerlingenzorg is voor alle indicatoren als voldoende beoordeeld. Er kunnen nog wel verbeteringen plaatsvinden. De commissie voor de begeleiding is samengesteld conform de wettelijke eisen maar de samenstelling en rol bij de totstandkoming van de diverse documenten is niet altijd even duidelijk. De scholen dienen dit aan te passen. Het handelingsplan wordt in overeenstemming met ouders vastgesteld. Echter in het handelingsplan komen alleen die doelen te staan die afwijken van de doelen uit het groepsplan. Ouders zien het groepsplan wisselend wel en niet en worden daardoor niet in alle gevallen volledig geïnformeerd over het aanbod van hun kind. De scholen moeten deze omissie bij het volgende handelingsplan verhelpen. Het starthandelingsplan heeft een goede ontwikkeling doorgemaakt en is voor de nieuwe leerlingen voldoende sturend en ondersteunend voor de leraren. Een punt van aandacht blijft het tijdig beschikbaar hebben van het handelingsplan; de expertise van de schoolarts laat in de praktijk langer op zich wachten dan de wettelijk toegestane vier weken. De school bepaalt minimaal twee keer per jaar de vorderingen van de leerlingen en ook de sociaal emotionele ontwikkeling wordt gevolgd. Aan het einde van het schooljaar vindt de evaluatie van het handelingsplan plaats in een leerlingenbespreking waarbij ook (leden van) de commissie voor de begeleiding aanwezig zijn. Vastgesteld wordt of de gestelde doelen zijn behaald en wat de oorzaken zijn van belemmerende en bevorderende factoren. Deze analyse kan echter nog wel versterkt worden.
Pagina 6 van 9
V o I N S P E C T I E van hetONDERWUS De functionaliteit van de handelingsplanning is als voldoende beoordeeld. De scholen hebben voor alle relevante vak- en vormingsgebieden leerlijnen beschikbaar. Naast de handelingsplannen waarin de verbijzonderingen per leerling zijn opgenomen, wordt in de groep gebruik gemaakt van groepsplannen. In de groepsplannen zijn de leerlijnen per kerndoel met leerdoelen uitgewerkt. Het handelingsplan is in combinatie met het groepsplan voldoende sturend en ondersteunend voor het gedrag van de leraar. Onderwijsleerproces Het merendeel van de indicatoren die betrekking hebben op het onderwijsleerproces zijn als voldoende beoordeeld. De indicatoren voor het leerstofaanbod zijn als voldoende beoordeeld. De leerlingen worden bij binnenkomst ingedeeld in een van de drie leerroutes. Aan elke route zijn de reeds eerder genoemde leerlijnen gekoppeld waarin de kerndoelen voor de zeer moeilijk lerenden staan vermeld. De kerndoelen zijn uitgewerkt in leerdoelen. In dagschema's staan voor (groepjes van) leerlingen het aanbod voor de betreffende leerdoelen vermeld. Aandacht vraagt de inspectie voor de mate van ambitie bij de bepaling van de doelen. Geconstateerd is namelijk in een enkel geval dat de huidige doelen identiek zijn aan de te behalen doelen, waardoor geen sprake is van uitdaging. Tevens vraagt de inspectie aandacht voor de leerlijn waaronder eten en drinken wordt geschaard. Tijdens de lesobservaties van deze activiteit werden duidelijk geen onderwijsdoelen gediend. Hieruit volgt logischerwijs dat bij het niet dienen van onderwijsdoelen, deze tijd niet als onderwijstijd beschouwd kan worden. Op het Linie College is na de verhuizing naar het nieuwe gebouw een start gemaakt met de verdere invulling van de leerlijnen. Het nieuwe gebouw biedt voor het onderwijs optimale voorwaarden voor het realiseren van onderwijsdoelen op het terrein van vaardigheden gericht op arbeidsparticipatie. Op het Linie College maakt stage deel uit van het aanbod. Beginnend met een interne stage en uitmondend in een externe stage en afhankelijk van de mogelijkheden van de leerling leidt het t o t een arbeidsplaats in het bedrijfsleven. Door de leerkrachten is en wordt hard gewerkt aan de opbouw van het onderwijsprogramma en de differentiatie naar mogelijkheden van leerlingen in leerstof en materiaal binnen de te onderscheiden uitstroomprofielen. Het efficiënt omgaan met de onderwijstijd is als voldoende beoordeeld. De tijd afgestemd op de individuele leerling is niet als voldoende beoordeeld. Deze onvoldoende wordt veroorzaakt doordat de scholen nog niet beredeneerd de onderwijstijd inzetten in relatie t o t de te behalen doelen van individuele leerlingen. Het (ortho)pedagogisch en (ortho)didactisch handelen door leraren is van goede kwaliteit. Alleen de indicator waarbij leraren de leerlingen stimuleren t o t denken, is als onvoldoende beoordeeld. Te weinig zijn in lesobservaties, en dan met name op het Linie College, de momenten gebruikt waarop leerlingen t o t denken kunnen worden aangezet door het stellen van open vragen of door het stellen van denkvragen die tot een actieve deelname van de leerling leidt. Dit is jammer want juist door de afname van de test denkstimulerende gespreksmethodiek is het voor leraren mogelijk bij de pedagogische en didactische benadering leerlingen op hun taal- en denkniveau aan te spreken. De duidelijke uitleg door leraren is als voldoende beoordeeld. Bij de lesopbouw kan de aandacht voor de terugblik nog versterkt worden. Door het aansluiten op voorkennis van de leerling, kan effectiever een instructie plaatsvinden. Het schoolklimaat krijgt op de scholen veel aandacht en is voor alle indicatoren van voldoende niveau. Het recent gerealiseerde Veiligheidsplan biedt voldoende waarborgen veiligheidsincidenten te voorkomen en, als ze zich toch voordoen, op een juiste manier af te
Pagina 7 van 9
INSPECTIE
van
hetONDERWUS handelen. De inspectie merkt op dat de 'nieuwe media' inclusief de rol van de leraar daarin, ontbreken in het Veiligheidsplan. Onlangs is voor het in kaart brengen van de sociale veiligheid een quickscan afgenomen onder leraren en bij een delegatie van leerlingen is de veiligheidsthermometer afgenomen. Ook in de gehouden gesprekken wordt het gevoel van veiligheid bevestigd. Opbrengsten De resultaten van de leerlingen kunnen niet beoordeeld worden. Daarvoor zijn nog geen criteria beschikbaar. Bovendien kan dit pas na het doorlopen van een aantal cycli met 'smart' geformuleerde doelstellingen en een nauwkeurige registratie van het al dan niet behalen van die doelstellingen. Hoewel de opbrengsten niet te beoordelen zijn, is vanuit de verslaglegging en de evaluatie van de individuele handelingsplannen op te maken dat leerlingen vooruitgaan. Of dit een vooruitgang is die past bij de mogelijkheden en de beperkingen van de leerlingen is zoals gezegd, niet vast te stellen. Voor het vaststellen van de resultaten zijn op de school inmiddels goede aanzetten aanwezig. De school is in staat aan de hand van toetsen en observaties de leerlingen te volgen. Door de indeling van de leerlingen in de profielen en doordat de scholen zich doelen hebben gesteld over de haalbaarheid, kunnen zij de stap maken naar het verantwoorden van haar opbrengsten.
Pagina 8 van 9
INSPECTIE
van
hetONDERWUS 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Meerpaal so zmlk en aan het Linie College vso zmlk het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Tekortkomingen in de naleving Er zijn tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften. De onderwijstijd op De Meerpaal. Deze tekortkoming wordt veroorzaakt door de overschrijding van maximaal 7 vierdaagse schoolweken van leerlingen van 7 jaar en ouder. Tevens dient de school ervoor te zorgen dat (cohorten van) leerlingen aantoonbaar in acht schooljaren 7 5 2 0 uur aangeboden krijgen (WEC art. 1 1 , lid 4). Bij deze tijd dient eveneens vastgesteld te worden w a t pauzetijden zijn en wat lestijden zijn. Voor lestijden geldt een aanbod conform handelingpslannen en groepsplannen. De commissie voor de begeleiding stelt voor elk schooljaar het handelingsplan vast en bij inschrijving van een leerling op of na 1 augustus uiterlijk binnen een maand (WEC art. 41a, lid 1). De commissie voor de begeleiding stelt in overeenstemming met ouders het handelingsplan vast. (WEC art. 41a, lid 1). Wanneer het handelingsplan bestaat uit meerdere (groeps)plannen, dienen ook deze plannen in overeenstemming met ouders te worden vastgesteld. Om deze reden heeft de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraken gemaakt met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Uiterlijk 1 september 2 0 0 9 ontvangt de Inspectie van het Onderwijs deze informatie en voert de inspectie een onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven.
Pagina 9 van 9
