RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE Nieuwkoop
Plaats Gemeentenummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling
: : : : :
Ter Aar 0569 277962 4 november 2014 11 maart 2015
Pagina 2 van 15
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
2
VVE IN DE GEMEENTE NIEUWKOOP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3
CONCLUSIES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
VOORWOORD In de periode 2007-2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico’s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2014. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Nieuwkoop in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk
Pagina 5 van 15
1
INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Nieuwkoop in 2014. De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico’s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: • Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. • Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. • Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. • Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaren over het vve-beleid van de gemeente. • Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Nieuwkoop. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op:
Pagina 6 van 15
www.onderwijsinspectie.nl > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Nieuwkoop.
Pagina 7 van 15
2
VVE IN DE GEMEENTE NIEUWKOOP De gemeente Nieuwkoop heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico’s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: • wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; • het bereik; • de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; • het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. 2. 3. 4.
2.1
Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. Voldoende Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren.
Ontwikkeling van vve in de gemeente Nieuwkoop sinds de bestandsopname Ten opzichte van de bestandsopname in 2012 is er in de gemeente Nieuwkoop niet veel veranderd voor wat het vve-beleid betreft. De gemeente geeft aan dat er onvoldoende capaciteit was om de verbeterpunten uit het inspectierapport van januari 2013 op te pakken. Dat wil niet zeggen dat er de afgelopen jaren helemaal niets is gebeurd op het gebied van vve. Zo is er een vernieuwd vve-programma op alle voorscholen ingevoerd en liggen er initiatieven vanuit de Werkgroep 'zes min en zes plus' om de toekomst van vve concreter vorm te geven. Voorbeelden van deze 'plannen
Pagina 8 van 15
voor de toekomst' zijn: duidelijkheid verkrijgen over het bereik en het verbeteren van de doorgaande lijn. Ook komt vve regelmatig aan de orde als alle betreffende partijen in LEA-verband (Lokale Educatieve Agenda) bij elkaar komen. Het gaat hier dan om bijeenkomsten die zesmaal per jaar plaatsvinden waarbij de gemeente, de peuterspeelzaalhouder, vier houders van de kinderdagverblijven en vier schoolbesturen aanwezig zijn. Het aantal voor- en vroegscholen is nagenoeg hetzelfde gebleven; er is één kinderdagverblijf bij gekomen en er is een peuterspeelzaal overgenomen door een andere houder zodat er nu één houder voor alle peuterspeelzalen is. De gemeente heeft aangegeven bezig te zijn met het vernieuwen van het vvebeleid. Dit beleid moet aan het eind van het eerste kwartaal van 2015 (in concept) gereed zijn. 2.2
Lijst met de vve-documenten die de gemeente Nieuwkoop heeft aangeleverd • • • •
• 2.3
Bespreeknotitie: 'Doelgroepkinderen in relatie tot VVE binnen onze gemeente Nieuwkoop', 26 oktober 2014 (werkgroep 'Zes min zes plus'); Notitie 'Spreek je taal in Nieuwkoop', september 2014 (werkgroep logopedie); Protocol vroegsignalering doelgroepkinderen overdracht psz/kdv basisschool, gemeente Nieuwkoop, juni 2013; Procedure overgang kinderdagverblijf/peuterspeelzaal naar het basisonderwijs in het Regionale Netwerk Rijnstreek, juni 2014 (Samenwerkingsverband Rijnstreek); Verantwoording inzet AED 2012-2013.
Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijke vve-beleid. Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende (‘3’) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder (‘2’) als met (‘1’) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt (‘4’). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd.
Pagina 9 van 15
HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID
1
2
3
1A1
Definitie doelgroepkind
•
1A2
Bereik
•
1A3
Toeleiding
1A4
Ouders
1A5
Integraal vve-programma
•
1A6
Externe zorg
•
1A7
Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen
1A8
Doorgaande lijn
1A9
Resultaten
1B
Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau
1C
Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau
DE VVE-CONDITIES 2A
GGD-rapport
2B
Gemeentelijk subsidiekader
4
• •
• • • • •
1
2
3
4
• •
De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie www.onderwijsinspectie.nl >onderwijssectoren > Kinderopvang. Toelichting: ’1’ Verbeterpunten met een afspraak 1a3: Toeleiding Op dit moment ligt de verantwoordelijkheid voor de toeleiding van peuters naar een voorschool bij het consultatiebureau, het logopedisch spreekuur en de Ambulante Educatieve Dienst ofwel AED (als de kinderen al op een peuterspeelzaal zitten). Er ligt op dit moment alleen een protocol, waarin is aangegeven op welke wijze een derde en vierde dagdeel kan worden aangevraagd voor kinderen die al op een peuterspeelzaal zitten. Er is geen protocol voor de indicering van peuters door het consultatiebureau. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen tijdig gesignaleerd worden en deelnemen aan een vve-programma, is het belangrijk dat de gemeente de regie neemt en met de betrokken partijen sluitende afspraken maakt over signalering, registratie en toeleiding. Hierdoor krijgt de gemeente beter zicht op het aantal
Pagina 10 van 15
doelgroeppeuters en kan de toeleiding naar vve worden gemonitord om na te gaan of er een bereik van honderd procent gerealiseerd wordt, zoals vanuit de rijksregeling is aangegeven. 1c: Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau De kwaliteit en resultaten van vve worden door de gemeente nog niet systematisch gemonitord en geëvalueerd. ’2’ Verbeterpunten 1a4: Ouders De gemeente Nieuwkoop heeft nog geen gericht gemeentelijk ouderbeleid. Voor het daadwerkelijk actief betrekken van ouders bij de vve-activiteiten, zowel thuis als op de vve-locatie, is het van belang dit in gericht beleid te formuleren. Op deze wijze wordt vanuit de gemeente ook actief aangemoedigd dat ouders, in het verlengde van wat er op de vve-locaties gebeurt, ook thuis ontwikkelingsstimulerend gedrag gaan vertonen. De gemeente heeft hierbij aangegeven dat er op dit gebied wel enige initiatieven zijn genomen zoals het leesprogramma 'Boekstart', waarbij de bibliotheek en het consultatiebureau een belangrijke rol spelen. 1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente heeft met de voor- en vroegscholen nog geen afspraken gemaakt over de manier waarop de voor- en vroegscholen zelf de kwaliteit van vve in beeld moeten brengen en moeten borgen. 1a9: VVE-resultaten De gemeente heeft nog geen afspraken gemaakt met schoolbesturen en instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk over wat de - concrete en meetbare- inhoudelijke resultaten van vve moeten zijn. Dit is een wettelijke verplichting, opgenomen in de OKE-wet en overgenomen in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen en de Wet op het primair onderwijs. 2b: Gemeentelijk subsidiekader De gemeente Nieuwkoop heeft aangegeven dat het huidige subsidiekader verouderd is en aan vernieuwing toe is.
Pagina 11 van 15
‘3’ Voldoende 1a1 Doelgroepdefinitie De gemeente Nieuwkoop hanteert voor de peuters een doelgroepdefinitie, gebaseerd op een taalachterstand. De AED observeert peuters op basis van signalen van de pedagogisch medewerkers en bepaalt vervolgens of het een doelgroepkind is, dat in aanmerking komt voor een derde en vierde dagdeel. Ook het consultatiebureau neemt tests af om het taalniveau te beoordelen. Zij verwijzen indien nodig door naar het logopedisch spreekuur. Hier kan ook een doorverwijzing plaatsvinden naar een vve-peuterspeelzaal. Met de scholen zijn geen afspraken gemaakt over het hanteren van een vergelijkbare doelgroepdefinitie.
1a2: Bereik Op basis van de onderwijsachterstandengelden is duidelijk dat de gemeente per 1 augustus 2012 voor 19 peuters een vve-aanbod diende te realiseren. Dit aantal is gebaseerd op het aantal peuters, waarvan de ouders een laag opleidingsniveau hebben, de zogenaamde gewichtenkinderen. In het schooljaar 2012-2013 hebben 22 doelgroeppeuters deelgenomen aan een vve-aanbod. Hoeveel doelgroeppeuters Nieuwkoop heeft volgens de eigen definitie en hoeveel vve-plaatsen er precies nodig zijn is niet duidelijk. De indicering van doelgroepkinderen gebeurt door het consultatiebureau, het logopedisch spreekuur of de AED. Net als bij de bestandsopname is het maken van concrete afspraken met de consultatiebureaus en de andere instellingen over protocollen voor indicering en registratie van doelgroeppeuters van belang om goed zicht te krijgen op het aantal doelgroepkinderen en het non-bereik. 1a5: Integraal VVE-programma In de OKE-wet is aangegeven dat voor de voorschoolse educatie een programma moet worden gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Op alle voorscholen is met behulp van de AED een vernieuwd vve- programma - inclusief een observatiesysteem - ingevoerd dat aansluit bij het vve-programma op de vroegscholen. 1a6: Externe zorg De gemeente heeft voor zowel de nul- tot vierjarigen als voor de vier- tot twaalfjarigen een zorgadviesteam (ZAT) ingericht. Voor- en vroegscholen die zorgen hebben over bepaalde peuters kunnen dit in het ZAT inbrengen. Door deelname van verschillende externe zorgverleners aan dit netwerk, kan er snel
Pagina 12 van 15
en adequaat ingespeeld worden op de zorgvraag. 1a8: Doorgaande lijn Bij de doorgaande lijn gaat het om onder andere beleid gericht op afstemming van het aanbod en de zorg en begeleiding en samenwerking op het gebied van ouderbetrokkenheid. Er zijn afspraken gemaakt over de overdracht van gegevens middels de observatieformulieren van het vve-programma dat op alle voorscholen wordt gebruikt en dat aansluit op het programma en het observatiesysteem op de vroegscholen. Als het om zorgkinderen gaat volgt er een warme overdracht. Daarnaast zijn er inmiddels drie plaatsen waar kinderen van drie jaar kunnen instromen in een peutergroep op school. Hier is een betere doorgaande lijn gerealiseerd. 1b: VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau In het kader van de LEA is er regelmatig overleg tussen de gemeente, de schoolbesturen en de instellingen voor peuterspeelzaalwerk en kinderopvang. Op uitvoeringsniveau is er een werkgroep 'Zes min en zes plus'. In deze werkgroep komen alle zaken rond de praktische uitvoering op de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven aan de orde, en ook probeert deze werkgroep lijnen voor de vve-toekomst uit te zetten. 2a: GGD-rapport De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de vvepeuterspeelzalen en kinderdagverblijven beoordeelt en dat er recente GGDrapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art. 1.50 en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie).
Pagina 13 van 15
3
CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Nieuwkoop beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico’s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Ten opzichte van de bestandsopname is het vve-beleid van de gemeente Nieuwkoop nauwelijks verbeterd. Hoewel twee onderdelen (bereik en doorgaande lijn) nu voldoende zijn, geldt voor twee andere onderdelen (toeleiding en systematische evaluatie) dat zij nog steeds in de kinderschoenen staan. Verder kan er op het gebied van ouderbeleid, interne kwaliteitszorg, vveresultaten en het gemeentelijk subsidiekader nog winst worden geboekt. De gemeente geeft aan dat er de laatste jaren onvoldoende capaciteit was om alle verbeterpunten uit het inspectierapport van januari 2013 op te pakken. Het is zaak dat zij de regie nu daadkrachtig ter hand neemt. De gemeente heeft aangegeven dat zij bezig is met het formuleren van concreet vve-beleid en dat dit aan het eind van het eerste kwartaal van 2015 afgerond is. Omdat de gemeente Nieuwkoop aantoonbaar heeft gemaakt dat er nu wel capaciteit is om dit beleid op te stellen, heeft de inspectie er vertrouwen in dat het vve-beleid een doorstart gaat maken. Verbeterafspraken 1a3: Toeleiding 1c: Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Verbeterpunten 1a4: Ouders 1a7: Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 1a9: VVE-resultaten 2b: Gemeentelijk subsidiekader Voldoende oordelen 1a1: Doelgroepdefinitie 1a2: Bereik 1a5: Integraal VVE-programma 1a6: Externe zorg
Pagina 14 van 15
1a8: Doorgaande lijn 1b: VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2a: GGD-rapport Vervolgafspraken: • Uitvoeren verbeterafspraken: voor de aspecten in deze categorie (en dit geldt overigens ook voor de verbeterpunten) geldt dat ze worden opgenomen in het nieuwe beleidskader vve dat de gemeente aan het opstellen is. Uiterlijk 30 maart 2015 zal de gemeente een conceptversie hiervan naar de inspectie zenden. • Signaalgestuurd toezicht: de inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico’s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt.
Pagina 15 van 15
