Radiotherapie Jaarverslag 2012 Universitair Medisch Centrum Groningen
Voorwoord
4
1. 1.1 1.2
Patiëntenzorg Kwalitatief Kwantitatief
6 7 14
2. Kwaliteit 2.1 Kwaliteit Management Systeem en patiëntveiligheid 2.2 Patiënttevredenheid 2.3 Patiëntenparticipatie 2.4 Incidentmeldingen en - analyse volgens de PRISMA-methodiek 2.5 Doorstroomtijden 2.5.1 Resultaten doorstroomtijden 2.5.2 Resultaten interval aanmelding en eerste consult
16 17 17 18 19 22 22 24
3. Onderwijs en opleiding 3.1 Onderwijs 3.2 Opleiding
26 27 28
4. 4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.4
Wetenschappelijke activiteiten Noordelijke Refereeravonden Radiotherapie Wetenschappelijke output Promovendi Lopende promoties Klinische studies
30 31 32 32 32 34
5. 5.1 5.2 5.3
Personeel & Organisatie Samenstelling Dagelijks Bestuur Samenstelling Management Team Functies stafleden
36 37 37 37
6.
Apparatuur en software
48
2 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
UMCG
Inhoudsopgave
Bijlage B B.1 Publicaties in internationale tijdschriften B.2 Abstracts and Posters B.3 Voordrachten internationale congressen en symposia B.4 Voordrachten overige bijeenkomsten B.5 Honours en awards
58 58 63 64 66 67
Bijlage C C.1 Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur
68 68
UMCG
52 52 56
3 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Bijlage A A.1 Congres en/ of symposiumbezoek wetenschappelijk personeel A.2 Congres en/of symposiumbezoek niet-wetenschappelijk personeel
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
UMCG
Voorwoord
4
Groningen, september 2013
Het afgelopen jaar is er tevens flink geïnvesteerd in het vervangen en upgraden van de lineaire versnellers (MLC-160). Er zijn twee afgeschreven versnellers vervangen en daarnaast zijn er twee lineaire versnellers extra aangeschaft voor de locatie Emmen. In september is op deze tweede locatie de eerste machine klinisch in gebruik genomen. Het werken op een tweede locatie brengt voor de medewerkers van de afdeling veel extra coördinatie met zich mee. Door papierlooswerken te introduceren in Emmen is een flinke stap gemaakt in het volledig digitaliseren van de werkprocessen op de afdeling Radiotherapie. Zonder de betrokkenheid en inzet van de medewerkers van de afdeling, is het onmogelijk de doelstellingen van de afdeling te realiseren. Het Bestuur wil dan ook een ieder bedanken die heeft bijgedragen de ambitieuze doelstellingen op het gebied van zowel patiëntenzorg, opleiding, onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, te realiseren.
Bestuur Radiotherapie,
Prof. dr. J.A. Langendijk Afdelingshoofd Radiotherapie
Mevr. drs. F. Pit Manager Radiotherapie
5 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Ook dit jaar werden er een aantal nieuwe ontwikkelingen gerealiseerd ter verbetering van de kwaliteit van de patiëntenzorg. Voor de behandeling van linkszijdige mamatumoren is bijvoorbeeld gestart met de toepassing van breath hold. Daarnaast is in de voorbereidingsprocedure voor patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied, de MRI geïntegreerd in de behandeling, en geïntroduceerd als standaard. Standaard werd er gebruik gemaakt van de plannings-PET-CT in de primaire setting en van de plannings-CT in de postoperatieve setting. Met behulp van MRI kan de afgrenzing van het doelgebied en de kritieke organen nu nauwkeuriger bepaald worden.
UMCG
De afdeling Radiotherapie van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) wil de hoogst mogelijke kwaliteit van radiotherapeutische zorg leveren aan patiënten met kanker waarbij het welzijn en welbevinden van de patiënt op korte en lange termijn centraal staat. Daarnaast willen we bijdragen aan de kwaliteit van de radiotherapie in de toekomst door middel van opleiding, onderwijs, en wetenschappelijk onderzoek.
1. Patiëntenzorg
Voorbeeld van een PET-MRI in het hoofdhalsgebied.
VMAT In 2012 is VMAT (Volumetric Modulated Arc Therapy) voor hoofdhalspatiënten beschikbaar gekomen op Linac E en F en is het bundelmodel voor MLC-160 VMAT in ontwikkeling. VMAT maakt het mogelijk om de bestralingstijd aanzienlijk te reduceren, wat leidt tot meer comfort voor de patiënten. Hiermee is een uitbreiding gerealiseerd van het aantal indicaties met gebruik van VMAT. Deformable Image Registration In 2012 is er een analyse gemaakt van de klinische toepassing van Deformable Image Registration (DIR) in de bestralingsplanning. DIR is de sleutel tot dosisaccumulatie ter bepaling van de ‘Actual Given Dose’. De analyse bestond uit een vergelijking tussen de inteken- en registratiesoftware. Tevens is er een advies uitgebracht op welke wijze DIR klinisch kan worden toegepast, met welke nauwkeurigheid, werklast en kosten. Dit advies heeft in 2013 geleid tot de aanschaf van een applicatie.
7 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
HOOFDHALS Geïntegreerde MRI met plannings PET-CT In de voorbereidingsprocedure voor patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied is de MRI geïntegreerd in de behandeling geïntroduceerd als standaard. Standaard werd er gebruik gemaakt van de plannings-PET-CT in de primaire setting en van de plannings-CT in de postoperatieve setting. Met behulp van MRI kan de afgrenzing van het doelgebied en de kritieke organen nu nauwkeuriger bepaald worden.
UMCG
1.1. Kwalitatief
Voorbeeld van een CT plaatje met links een doorgeademde scan en rechts een ingeademde scan
Stereotactische radiotherapie mammatumoren Bij een ‘partial breast’-bestraling wordt een beperkt gebied van de borst met hogere dosis bestraald. Een verkenning van de mogelijkheden van partiële borstbestraling op de Novalis wordt afgerond in 2013. Positieverificatie mamma beschikbaar met Conebeam CT De toepassing van kV-beelden met behulp van Conebeam CT in de positieverificatie bij borstkankerpatiënten geeft een beter beeld, is nauwkeuriger en er is minder dosis nodig. In 2012 is daarom een werkwijze voor positieverificatie met kV-beelden opgesteld. Deze werkwijze is vanaf november 2012 geïmplementeerd.
8 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
MAMMA Active Breath Control (ABC)-methode Begin 2012 is de afdeling gestart met behandelen van linkszijdige borstkankerpatiënten met de Active Breathing Coordinator van Elekta. Toepassing van Active Breath Control (ABC)-methode verlaagt de stralingsbelasting van het hart, waardoor de kans op hartschade afneemt. De ABC-methode werkt door de linker borst te bestralen tijdens inademing, waardoor de afstand tussen de borst en het hart wordt vergroot (zie onderstaande foto). Hierdoor komt er minder stralingsdosis in het hart.
UMCG
LONGEN IMRT en VMAT In 2012 is IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy) voor bestraling van patiënten met een longcarcinoom uitgebreid naar alle in opzet curatieve indicaties inclusief kleincellig longcarcinoom. Met de IMRT-techniek kan een betere dosisverdeling worden bereikt ten opzichte van conventionele 3D-technieken. Verder werden mogelijkheden voor de applicatie van VMAT (Volumetric Modulated Arc Therapy) bij longcarcinoom verkend, hetgeen tot besparing in behandeltijd per fractie zou leiden. De klinische invoering voor VMAT voor longtumoren staat gepland voor 2013.
KINDERONCOLOGIE Werkgroep Kinderradiotherapie De behandeling van een kind op de afdeling Radiotherapie behoort tot de meest complexe zorg. Rond de zorg voor een kind met kanker zijn vaak meerdere disciplines betrokken, zowel medisch als paramedisch. De radiotherapeutische behandelingen zelf zijn in hoge mate geïndividualiseerd. In 2012 is de werkgroep Kinderradiotherapie op de afdeling Radiotherapie van het UMCG opgericht door Petra Hielema (radiotherapeutisch laborant), Hiske van de Weide (radiotherapeut-oncoloog), Wil Dolsma (radiotherapeut-oncoloog) en John Maduro (radiotherapeut-oncoloog). De vaste kern van de werkgroep bestaat uit een coördinator (vakinhoudelijk specialistisch laborant) en de radiotherapeut-oncologen met aandachtsgebied kinderoncologie. Daarnaast zijn alle subdisciplines van de afdeling Radiotherapie in de werkgroep vertegenwoordigd: mouldroomlaborant, CT-laborant, planningslaborant, linaclaborant, verificatielaborant, medewerker planbureau, medewerker patiëntenservice en klinisch fysicus. De doelstelling van de werkgroep is het leveren van kwalitatief de beste zorg en begeleiding van kinderen, ouders en verzorgers op de afdeling Radiotherapie. Hierbij komen medisch inhoudelijke, vakinhoudelijke en organisatorische aspecten aan bod; het verbeteren van de informatievoorziening aan het kind en de ouders/verzorgers en optimale aansluiting op de gehele multidisciplinaire oncologische zorg rondom het kind. In januari 2012 is de kerngroep voor het eerst bijeengekomen en zijn de voorbereidingen gestart voor de oprichting van de werkgroep. Er is een plan van aanpak geschreven welke is goedgekeurd door het managementteam.
9 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
HEMATOLOGIE Advies en modernisatie TBI Voor Total Body Irradiation (TBI) werd gebruik gemaakt van een simulator in de voorbereiding en positieverificatie door middel van foto’s tijdens de behandeling. Beide ondersteunende middelen worden uitgefaseerd in 2012 respectievelijk 2013. Het UMCG is een transplantatiecentrum waarvoor TBI beschikbaar moet blijven. Daarom is onderzocht wat nodig is om in de toekomst de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van Total Body Irradiation (TBI) als bestralingstechniek te kunnen waarborgen. Vanaf medio 2012 vindt de voorbereiding plaats door middel van CT in plaats van simulator. Daarnaast is positieverificatie op basis van beeldplaten, zoals gebruikt bij Radiologie, geschikt bevonden. Dit laatste komt medio 2013 beschikbaar.
UMCG
PROSTAAT IMRT en VMAT Sinds 2011 worden alle curatieve prostaatkankerpatiënten met VMAT (Volumetric Modulated Arc Therapy) of, wanneer VMAT niet mogelijk is, met IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy) bestraald. Hiermee wordt, naast een gelijkblijvende kwaliteit van de dosisverdeling, een aanzienlijke besparing in behandeltijd bereikt. Naast dat dit voor de patiënt prettiger is, leidt dit ook tot een efficiënter gebruik van de linacs. Sinds december 2012 is VMAT ook beschikbaar gekomen voor prostaatkankerpatiënten in locatie Emmen.
Het zorgpad is onder de loep genomen en de zaken die goed gaan, maar ook de problemen en knelpunten zijn geïnventariseerd. De coördinator heeft de (multidisciplinaire) contacten verbeterd met de pedagogisch medewerkers, medewerkers van de anesthesie en kinderoncologiepoli. De verbetering van de samenwerking is duidelijk merkbaar in de praktijk. Zo is er bijvoorbeeld vóórdat het kind op de mouldroom, CT of bestralingstoestel komt al contact geweest met de pedagogisch medewerker en de coördinator om de benadering van het kind voor te bespreken en het kind gericht voor te bereiden op de handeling die komen gaat.
Sinds de oprichting van de kinderwerkgroep is de samenwerking tussen de verschillende disciplines, voor zowel binnen als buiten de afdeling sterk verbeterd. Er worden duidelijke afspraken gemaakt en er vindt betere communicatie plaats. De coördinator onderhoudt nauw contact met alle betrokken disciplines zowel binnen als buiten de afdeling. Op de werkvloer is de coördinator aanspreekpunt voor organisatorische en vakinhoudelijke vragen. INTRACRANIELE STEREOTAXIE Behandeling trigeminus neuralgie In 2012 zijn nieuwe stereotactische bestralingstechnieken geïntroduceerd en zijn de eerste patiënten behandeld. Het betreft hier de eenmalige bestraling met een zeer hoge dosis ter plaatse van de wortel van de 5e hersenzenuw bij patiënten met typische aangezichtspijn of trigeminus neuralgie, ook wel genoemd “functional radiosurgery”. Een andere nieuw geïntroduceerde techniek is de eenmalige bestraling met een hoge dosis van alleen het aangedane deel van een wervellichaam bij patiënten met wervelmetastasen, ook wel genoemd “spinal radiosurgery”. GYNAECOLOGIE Multikanaals Delclos applicator In 2012 is er een multi-kanaals ‘Delclos’-type applicator in gebruik genomen voor gynaecologische brachytherapiebehandelingen. Deze applicator kan ingezet worden bij de behandeling van cervix-, vagina- en endometriumcarcinomen, indien er sprake is van tumoractiviteit in de distale vagina. De standaard Delclos applicator heeft centraal één kanaal. Via dit centrale kanaal wordt de bestralingsdosis gegeven. Omdat er slechts één kanaal is die geladen kan worden, is het maar zeer beperkt mogelijk om te sturen in het bestralingsvolume. Het voordeel van de multi-kanaals Delclos is
10 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Sinds oktober 2012 komt de gehele werkgroep maandelijks bijeen. Onder voorzitterschap van de werkgroepcoördinator worden problemen en knelpunten besproken. Telkens wordt gestreefd naar formulering van duidelijke actiepunten om verbeteringen te bewerkstelligen. Voorbeelden van gerealiseerde verbeteringen zijn onder andere het vervaardigen van een werkboek met specifieke protocollen/werkafspraken, verbeteren van voorlichtingsmateriaal voor ouder en kind en verbetering van de samenwerking met de pedagogisch medewerkers en anesthesiemedewerkers.
UMCG
Wekelijks komt de kerngroep bijeen om de kinderen, die voor bestraling in aanmerking komen of bezig zijn met een bestraling, te bespreken. Hierin wordt overleg gepleegd over de indicatie, het behandelplan en de uitvoering van de voorbereiding en bestraling. De coördinator begeleidt het proces van de behandeling van het kind op de afdeling Radiotherapie; bijvoorbeeld de communicatie met de pedagogisch medewerker, leden van de werkgroep en zo nodig andere disciplines op de afdeling of daarbuiten.
dat er naast het centrale kanaal, nu ook aan het oppervlak van de applicator kanalen aanwezig zijn die geladen kunnen worden. Daardoor kan er beter gestuurd worden in het bestralingsvolume. Hierdoor kan de tumordosis geoptimaliseerd worden, maar ook de ‘organs at risk’ blijven meer gespaard. IMRT Na een doelmatigheidsonderzoek is het aantal indicaties, waarbij gebruik gemaakt wordt van IMRT, uitgebreid met bekken inclusief liesklieren. Het bundelmodel voor MLC-160 IMRT is in ontwikkeling.
Klinisch wetenschappelijk onderzoek Er zijn een aantal projectvoorstellen ingediend respectievelijk overgenomen, waarvan een deel al loopt en een deel in voorbereiding is. De meeste klinische projecten zijn gebaseerd op vergelijkende fotonen-protonen planningstudies op het gebied van hoofdhals, long, prostaat, en mammatumoren. Het onderzoek via het VPC stelt zich ten doel ‘Normal Tissue Complication Probability’- (en ‘Tumor Control Probability’-) modellen op te stellen en te verfijnen en aan de hand van deze modellen de meerwaarde van protonen in diverse subgroepen patiënten te onderzoeken. Verder wordt er onderzoek naar robuustheid (planstabiliteit bij veranderingen in de patiënt) van scanning-beam protonenplannen gedaan, omdat alle soorten van onnauwkeurigheid (positie; beweging; volumeveranderingen gedurende radiotherapie) een speciale aanpak bij protonentherapie vereisen. Indicaties voor protonentherapie Aangaande indicaties voor protonentherapie is de inschatting besproken, welke patiënten in aanmerking zullen komen voor protonentherapie. Deze inschatting komt voort uit het businessplan voor de op te richten faciliteit en is verder gebaseerd op het CVZ-rapport (College van Zorgverzekeringen). Hierbij is rekening gehouden met de vier indicatiegroepen: standaard (protonen nu al geaccepteerd als standaardtherapie); potentieel (dosisescalatie met behulp van protonen in het kader van klinische studies te onderzoeken); model-based (voordeel protonentherapie voor individuele patiënt op basis van NTCP-modellen aangetoond); preventie secundaire tumoren. Tevens heeft het VPC door nauwe samenwerking tussen fysica en radiotherapeuten inbreng geleverd aangaande de technische specificaties van de beoogde faciliteit. Hierbij is speciaal gekeken naar de betekenis van het verwachte indicatiepatroon voor de configuratie van de apparatuur: bijvoorbeeld, aan welke eisen moet een bundel voldoen, als er statische doelvolumina dichtbij risicostructuren bestraald zullen gaan worden; aan welke eisen moet een bundel voldoen, als er bewegende tumoren in een omgeving met lage dichtheid zitten?
11 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Het VPC richt zich voornamelijk op drie onderdelen: 1) klinisch wetenschappelijk onderzoek in verband met protonentherapie; 2) indicaties voor protonentherapie; 3) verwijsprocedure buitenland.
UMCG
VIRTUEEL PROTONEN CENTRUM In het kader van de oprichting van een faciliteit voor protonentherapie aan het UMCG werd in augustus 2012 het Virtueel Protonen Centrum (VPC) opgericht. Het VPC is opgericht als projectgroep en maakt deel uit van PARTREC clinics (Particle Therapy Research Center). Alle geledingen zijn vertegenwoordigd binnen de projectgroep: radiotherapeuten, fysici, laboranten, onderzoekers; de vergaderfrequentie is één keer per maand.
Verwijsprocedure buitenland De verwijsprocedure naar het buitenland – deze is nodig totdat er protonenfaciliteiten in Nederland beschikbaar zijn – is verder uitgewerkt en onder meer in het Landelijk Platform Protonentherapie besproken. Aanmelding patiënten voor vergelijkende planning Alle radiotherapeuten kunnen patiënten aanmelden voor een vergelijkende planning bij het VPC, om te laten zien of protonenbehandeling mogelijk voordeel op zou leveren bij een patiënt. Dit is vooralsnog puur virtueel, maar zo gauw er een faciliteit in Groningen beschikbaar is, zal mede via een dergelijke route – aangevuld met NTCP-gegevens – de indicatie voor daadwerkelijke protonentherapie gesteld worden.
De eerste plannen voor een tweede behandellocatie in Emmen ontstonden in 2006. ZuidoostDrenthe is een dichtbevolkt gebied. Door in Emmen een locatie te vestigen kunnen veel patiënten dichterbij huis behandeld worden. Het radiotherapiecentrum in Emmen heeft grote meerwaarde voor oncologiepatiënten in Zuidoost-Drenthe en de regio Stadskanaal. Zij moesten tot voor kort gedurende één tot zes weken dagelijks meerdere uren reizen voor hun bestraling in het UMCG in Groningen. De reistijd maakte de soms toch al zware behandeling extra belastend. De behandeling in Emmen is van dezelfde hoge kwaliteit als in Groningen en volgens de geldende UMCG-standaard. De vestiging in Emmen is een onderdeel van de afdeling Radiotherapie van het UMCG en kwam tot stand in samenwerking met het Scheperziekenhuis. De afdeling maakt gebruik van een CT-scan en laboranten van het Emmense ziekenhuis als voorbereiding op de bestraling. Ook onder andere ten aanzien van de aanvraag van laboratoriumbepalingen, levering van medicijnen door de apotheek, de eventuele inzet van diëtisten, de bedrijfshulpverlening en facilitaire zaken wordt gebruik gemaakt van de diensten van het Scheperziekenhuis. In het nieuwe radiotherapiecentrum in Emmen bieden radiotherapeut-oncologen, laboranten en medewerkers zorgadministratie en patiëntenservice van het UMCG dagelijks radiotherapeutische zorg aan patiënten. Afhankelijk van de indicatie, de capaciteit, het postcodegebied en de wens van de patiënt, worden patiënten ingepland voor bestraling en/of follow-up in Emmen. Op verschillende dagen doen verschillende radiotherapeuten met verschillende aandachtsgebieden spreekuur. De artsen nemen tevens deel aan de MDO’s (multidisciplinaire overleggen) in het Scheperziekenhuis en het Bethesda ziekenhuis in Hoogeveen.
12 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
EMMEN De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft in 2012 in Emmen een tweede behandellocatie geopend. Het gebouw, dat gehuurd wordt van woningbouwvereniging Domesta, staat op het terrein van het Scheperziekenhuis en is via een luchtbrug verbonden aan het ziekenhuis. Op locatie Emmen zijn 2 behandelruimtes ingericht. Na installatie en commisioning is op 17 september de eerste patiënt behandeld (de tweede behandelruimte is in februari 2013 klinisch in gebruik genomen).
UMCG
Tevens is er een maandelijkse VPC-bespreking ingericht op de dinsdag (open voor de hele afdeling). Op deze bespreking wordt na een kort klinisch verhaal over een patiënt het klinische fotonenplan naast een virtueel protonenplan getoond. Op deze manier ontstaat alvast een routine vooral bij radiotherapeuten en fysici voor de mogelijkheden en beperkingen van protonentherapie, waaruit dan wederom onderzoeksvragen voort kunnen komen.
UMCG
Doordat er op locatie gewerkt wordt, was een digitale werkwijze in Emmen een voorwaarde. Hiervoor was het nodig dat er in 2012 een glasvezelverbinding tot stand kwam tussen het UMCG en de locatie Emmen. De werkprocessen zijn dusdanig aangepast dat vanaf 17 september 2012 ook daadwerkelijk digitaal gewerkt kon worden. De ICT- en telefonieomgeving in Emmen is identiek aan die in het UMCG. In de loop van 2013 zal de bezetting van de toestellen, de inzet van personeel en de werkwijze in Emmen voortdurend gemonitord worden om zo efficiënt mogelijke inzet van mens en middelen te realiseren.
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
13
1.2. Kwantitatief Teletherapie De (gewogen) productie teletherapie (7.247 T2-equivalenten) ligt bijna 7% onder de begroting van 2012 en is 4% lager dan de productie in 2011. Het totaal aantal gerealiseerde teletherapie behandelingen komt in 2012 uit op 3.837 (3.999 in 2011). Er is geen direct aanwijsbare reden voor de terugloop van productie teletherapie in 2012. De productie teletherapie laat de afgelopen jaren een grillig verloop zien (in 2011 was er sprake van een enorme stijging). De verwachting is dat de productie zich in 2013 zal stabiliseren.
Tabel 1 Overzicht productie 2012 teletherapie Ongewogen Gewogen T1
T2
T3
T4 Totaal
Totaal aantal T2-equivalenten T1
T2
T3
T4 Totaal
Realisatie 2012
1.038 587
55
2.157 3.837
311
587
94
Afspraak 2012
1.039 634
146 2.266 4.085
312
634
248 6.571 7.765
% realisatie versus afspraak 2012
100% 93% 38% 95% 94%
100% 93% 38% 95% 936%
Realisatie 2011
1.041 624
312
Groei 2012 t.o.v. 2011
100% 94% 45% 97% 96%
121 2.213 3.999
624
6.225 7.247
206 6.418 7.560
100% 94% 45% 97% 96%
Brachytherapie De (gewogen) productie brachytherapie (349 B2-equivalenten) ligt ruim 1% onder de begroting van 2012 en is 36% hoger dan de productie in 2011. Het totaal aantal gerealiseerde brachytherapie behandelingen komt in 2012 uit op 237 (157 in 2011). De toename van het aantal brachytherapie behandelingen ligt vooral in aanpassing van de protocollaire behandeling. Tevens worden er voor bepaalde brachytherapie behandelingen patiënten van uit het RIF (Leeuwarden) en de ISALA kliniek (Zwolle) doorverwezen naar het UMC Groningen voor behandeling.
Tabel 2 Overzicht productie 2012 brachytherapie Ongewogen Gewogen
Totaal aantal behandelingen
Omschrijving
B1
B2
B3
Realisatie 2012
125
28
77
7
237
76
18
102
6
202
Afspraak 2012 % realisatie versus afspraak 2012 Realisatie 2011 Groei 2012 t.o.v. 2011
B4 Totaal
164% 156% 75% 117% 117% 68
23
60
6
157
184% 122% 128% 117% 151%
Totaal aantal B2-equivalenten B1
B2
B3
B4 Totaal
88
28
177
57
349
53
18
235
49
354
164% 156% 75% 117% 99% 48
23
UMCG
Totaal aantal behandelingen
Omschrijving
138
49
257
184% 122% 128% 117% 136%
14 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
UMCG
2. Kwaliteit
15
2. Kwaliteit
16
In juni 2010 heeft de afdeling haar eerste certificaat ontvangen voor haar veiligheidsmanagementsysteem conform de basiseisen in de NTA 8009. Met een goed functionerend veiligheidsmanagementsysteem zorgt de afdeling voor een veilige werkomgeving voor zorgprofessionals en wordt er structureel gewerkt aan het verminderen en voorkomen van ‘onbedoelde vermijdbare schade bij patiënten’. In november 2012 heeft de periodieke externe audit plaats gevonden. Tijdens de audit is beoordeeld of de scope kon worden uitgebreid met de tweede behandellocatie in Emmen. Het HKZ/ISOcertificaat en het VMS/NTA-certificaat zijn beiden verlengd met uitbreiding van de scope met de tweede behandellocatie in Emmen.
2.2 Patiënttevredenheid In 2012 zijn alle patiënten na hun laatste bestraling gevraagd een patiëntervaringsenquête in te vullen met betrekking tot hun behandeling op de afdeling Radiotherapie. In figuur 1 (zie volgende pagina) staan de resultaten per vragenset van deze enquête. Voor het opstellen van verbetermaatregelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande vuistregels: • Voor ‘ontevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 5% mag zijn. • Voor ‘redelijk tevreden’ geldt dat het percentage niet meer dan 15% mag zijn. • Voor ‘duidelijk tot zeer tevreden’ hoort het percentage rond de 80 % te liggen.
17 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Sinds januari 2008 is de afdeling Radiotherapie van het UMCG gecertificeerd voor zowel de patiëntenzorg, onderwijs als ook wetenschappelijk onderzoek volgens de normen van het HKZCertificatieschema Centra/Afdelingen voor Radiotherapie en NEN-EN-ISO 9001. Hiermee beschikt de afdeling over een bewezen goed functionerend kwaliteitsmanagementsysteem. Dit betekent dat de afdeling: • de zaken intern goed op orde heeft; • de klant (patiënt) principieel centraal stelt; • betrouwbare resultaten presenteert; • voortdurend werkt aan het verbeteren van de zorg- en dienstverlening.
UMCG
2.1 Kwaliteit Management Systeem en patiëntveiligheid
100% Bejegening en behandeling door polikliniekmedewerkers
95%
Ontvangst op polikliniek
90%
Informatie Bejegening en behandeling door artsen
85%
Zelfstandigheid/respept Nazorg
80% 75%
12
2
pt se liju
un
i2
20
01
12 r-j ap
rt -m jan
ju
li-
se
pt
i2
20
20
11
1 01
11 rt
un r-j ap
-m jan
ec
20
20
10
10 20
t-d
pt se liju
Figuur 1
ok
20
09
70%
Overzicht tevredenheidspercentages van patiënten
Website In 2012 is een patiëntenraadpleging uitgevoerd in samenwerking met Zorgbelang Groningen over de website van de afdeling: www.radiotherapiegroningen.nl. Naar aanleiding van deze raadpleging zijn verbeterpunten opgesteld om de website beter te laten voldoen aan de wensen van patiënten en hun naasten. Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen Het Universitair Medisch Centrum Groningen wil een faciliteit voor protonentherapie gaan bouwen en is hierover in gesprek met diverse belanghebbenden. Het betreft een hospital-based faciliteit op het terrein van het UMCG en zal integraal onderdeel zijn van het UMC Groningen Cancer Center. Op deze manier wordt voorzien in een optimale inbedding in de multidisciplinaire tumorwerkgroepen en een goede integratie in bestaande infrastructuren en zorgtrajecten. Bovendien zal een hospital-based faciliteit verbeteringen op het gebied van ontwikkeling en implementatie van medische producten stimuleren, zodat patiënten die kanker hebben langer in goede gezondheid kunnen leven. Samen met partners, welke behoren tot de internationale top, zijn de krachten gebundeld in zorg, onderzoek, onderwijs en (technologie) ontwikkeling om de realisatie en verdere ontwikkeling van protonentherapie in Nederland te versnellen. Om ook patiënten te betrekken bij de praktische uitwerking van een protonenfaciliteit in Groningen is de Klankbordgroep Protonenfaciliteit Groningen opgezet. Na een voorlichting hebben zich elf patiëntenorganisaties aangemeld om te participeren in de Klankbordgroep. Het betreft patiëntenorganisaties, wiens patiënten straks in aanmerking komen voor bestraling met protonen. Samen met deze Klankbordgroep wil de afdeling Radiotherapie komen tot een goed functionerend en patiëntvriendelijke faciliteit vanuit patiëntenperspectief. Voorbeelden van thema’s waarover de Klankbordgroep zal meedenken zijn: de informatievoorziening, het zorgtraject bij verwijzing voor protonenbehandeling naar het buitenland en bouw, inrichting en verblijf.
18 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
2.3 Patiëntenparticipatie
UMCG
De ‘nazorg’ blijft ook in 2012 net onder de 80%-norm scoren. Begin 2012 heeft Radiotherapie interviews gehouden met patiënten over hun ervaring met de nazorg op de afdeling. Hieruit zijn enkele verbeterpunten gekomen, waaraan wordt gewerkt.
2.4. Incidentmeldingen en -analyse volgens de PRISMA-methodiek Sinds februari 2007 maakt de afdeling Radiotherapie gebruik van het systeem van incidentenregistratie en –analyse volgens de PRISMA1-methodiek. De afdeling hanteert de volgende definitie voor een incident dat gemeld moet worden:
1 PRISMA = Prevention and
Recovery Information System for Monitoring and Analyses
Een incident is alles wat (potentiële) schade oplevert (of kan opleveren) voor de patiënt of medewerker.
Ten opzichte van 2011 en 2010 blijkt het aandeel ‘organisatorisch’ bijna identiek te zijn namelijk 12% (in 2011 en 2010: 13% resp. 12%), terwijl ‘menselijk’ opnieuw, net als in 2011, verder is toegenomen tot 81% (2011: 79%, 2010: 74%).
Figuur 2
Classificatie van de basisoorzaken UMCG-RT 2012 (726 basisoorzaken)
Organisatorisch 12% Menselijk 81% Technisch 4,3% Patiënt 2,1% x 0,8%
Melding-Commissie.
UMCG
Na het uitvoeren van PRISMA-analyses van 367 incidentmeldingen zijn in totaal 726 basisoorzaken gevonden. In onderstaande figuur is de verdeling van de basisoorzaken weergegeven in classificaties: menselijk, organisatorisch, technisch of patiënt gerelateerd.
2 DIM = Decentrale Incidenten
19 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
In 2011 zijn we gestart met digitaal incidentmelden in het ziekenhuisbreed IMS (Incident Melding Systeem) van het UMCG. De PRISMA-analyses worden ook in dit systeem gedaan. In 2012 zijn er 367 incidentmeldingen ontvangen door de DIM2- Radiotherapie. In vergelijking met de jaren 20072011 (2065 meldingen in 59 maanden, gemiddeld 420 meldingen per jaar) is dit aantal lager, maar hoger dan in het eerste jaar van het digitaal incidentmelden (329 meldingen in 2011). Het lagere aantal incidentmeldingen in 2011 en 2012 dan gemiddeld, kan veroorzaakt zijn door de overstap van melden op papier naar het digitale incidentmelden. Toch blijft de meldingsbereidheid op de afdeling op een goed niveau.
Calamiteit Er is in 2012 (net als in de periode 2008-2011) geen calamiteit geweest (een calamiteit is een incident met een dodelijke afloop of ernstig schadelijk gevolg voor de patiënt).
Incidentmeldingen
2012
2011
Ernst
Aantal
(%)
Aantal
(%)
Klein
306
(83,4)
285
(86,6)
Middel
60
(16,3)
43
(13,1)
Ernstig
1
(0,3%)
1
(0,3)
Zeer ernstig
-
-
-
-
Calamiteit
-
-
-
-
De afdeling radiotherapie analyseert alle incidentmeldingen onafhankelijk van het risico. Er is in 2012 (net als in 2011) slechts één incidentmelding geweest die met behulp van bovenstaande ziekenhuisbreed gehanteerde risicoclassificatie als ernstig kan worden beschouwd. Incidenten en bijna-incidenten Als een incidentmelding heeft geleid tot een afwijkende patiëntbehandeling dan is het een incident. Als een incident géén gevolgen heeft voor de patiënt (bijvoorbeeld doordat het tijdig hersteld is), dan wordt het als een bijna-incident beschouwd. In 2012 was 68 % van de incidentmeldingen een bijna-incident (2011: 69%). Over de periode 2007-2012 is dit aandeel ook: 68%.
Figuur 3
(Bijna)incidenten 2012
Bijna incident 68%
Incident 32 %
20 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Tabel 3
UMCG
Risicoclassificatie De risicoclassificatie van een incidentmelding wordt bepaald met behulp van een ‘risicomatrix’ in het IMS-systeem. Afhankelijk van de gevolgen en de waarschijnlijkheid van herhaling komt de volgende risicoclassificatie tot stand: • Klein: geen actie vereist • Middel: bespreek in vergadering • Ernstig: voer bij voorkeur een analyse uit en bespreek in vergadering • Zeer ernstig: moeten direct aan de direct leidinggevende en dienstdoende directeur worden gemeld in verband met melding aan de inspectie Gezondheidzorg • Calamiteit: moeten direct aan de direct leidinggevende en dienstdoende directeur worden gemeld in verband met melding aan de inspectie Gezondheidzorg.
Voorgestelde maatregelen De analyse van de basisoorzaken in combinatie met de frequentie van bepaalde type incidentmeldingen, heeft voor 2012 geresulteerd in 56 voorgestelde maatregelen ter verbetering. Op de verslagdatum zijn deze voorgestelde maatregelen nog in bewerking. Een groot aantal van deze voorgestelde maatregelen zijn al tussentijds geëffectueerd. Van de overige voorstellen moeten nog besproken worden hoe de realisatie het beste kan plaatsvinden. Er zijn geen incidentenmeldingen naar de CIM3 gedaan.
3 CIM = Centrale Incidenten
Melding-Commissie
Ziekenhuisbreed IMS (Incident Melding Systeem) en samenwerkingsverband PRISMA-RT In 2011 is het digitale melden in gebruik genomen. Er is een verbinding tussen de database van het UMCG en de database van PRISMA-RT. Sinds 2007 is de afdeling lid van “PRISMA-RT”, een landelijk samenwerking in verenigingsverband tussen 18 afdelingen Radiotherapie (zie www. prisma-rt.nl). Het type en aantal basisoorzaken, het (werk)proces waarop de melding betrekking heeft en de contextvariabelen van de geanalyseerde incidentmeldingen worden ook in de centrale PRISMA-RT database opgeslagen, zodat de analyses van de incidentmeldingen vergeleken kunnen worden met andere instituten. Alle meldingen in PRISMA-RT zijn (uiteraard) geanonimiseerd. Scholing en onderwijs DIM-leden hebben in 2012 een nascholingsbijeenkomst van PRISMA-RT bijgewoond in Utrecht. Ook hebben vijf DIM-leden deelgenomen aan een landelijk betrouwbaarheidsonderzoek met betrekking tot de classificatie van basisoorzaken. Eén lid van de DIM is als docent betrokken bij de tweedaagse Wenckebach-cursus: ‘Patiëntveiligheid’. Introductie nieuwe medewerkers Nieuwe medewerkers van de afdeling Radiotherapie krijgen in het inwerkprogramma standaard een introductie in het kwaliteitssysteem van de afdeling. Eén van de DIM-leden geeft daarbij ook een toelichting op het incidentmeldingsysteem en ‘veilig incidentmelden’.
21 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Terugkoppeling Door de DIM-leden worden de voor de eigen geleding relevante incidenten teruggekoppeld in het werkoverleg. De rapportages van de DIM worden na goedkeuring door het managementteam en bestuur gepubliceerd op het intranet van de afdeling. Voor elke voorgestelde maatregel wordt een contactpersoon benoemd. De voortgang van de realisatie van een maatregel wordt teruggekoppeld in de jaarrapportage. De status van alle verbetermaatregelen is ook op intranet te raadplegen. Voor maatregelen waarvoor een snelle interventie gewenst is wordt gebruik gemaakt van email.
UMCG
Herstel van (bijna)incidenten 18% van de (bijna)incidenten zijn hersteld. In 2011 was dat 29%. Het herstel vond in 80% van de gevallen plaats door niet-geplande herstelacties (53 keer). Van deze 53 niet-geplande herstelacties kwamen 46 tot stand door menselijke interventie (87%).
2.5 Doorstroomtijden Door de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie (NVRO) zijn normen opgesteld voor doorstroomtijden. De doorstroomtijd is de tijd tussen de aanmelding van de patiënt en de eerste bestraling. De volgende streefnormen worden gehanteerd door de NVRO voor de doorstroomtijden: • Acute indicaties (bijvoorbeeld dreigende dwarslaesie) ≤1 dag • Subacute indicaties (bijvoorbeeld botmetastasen met pijnklachten) ≤7 dagen, maximaal 10 dagen • Overige indicaties (standaard) ≤21 dagen, maximaal 28 dagen.
2.5.1 Resultaten doorstroomtijden In 2012 was het gecorrigeerde4 percentage gemiddeld 100% voor de acute indicaties, 79% voor de subacute indicaties en 92% voor de overige indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,3 dagen, subacute indicaties 5,6 dagen en voor overige indicaties 13,9 dagen.
22
Doorstroomtijden (in dagen)
Aantal dagen doorstroomtijd
Indicatie
1e kwartaal
2e kwartaal
3e kwartaal
4e kwartaal
2012
2012
2012
2012
Acute indicaties
n/b
0,3
0,2
0,3
Subacute indicaties
n/b
6,5
5,3
5,4
Standaard indicaties
n/b
15,2
13,6
13,3
Standaarddeviatie acute indicatie
n/b
0,5
0,4
0,5
Standaarddeviatie subacute indicatie
n/b
5,2
3,4
3,9
Standaarddeviatie standaard indicatie
n/b
12,3
6,7
6,9
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Tabel 4
UMCG
De NVRO-norm schrijft voor dat in 80% van de gevallen aan de bovengenoemde streefnormen moet zijn voldaan. De afdeling Radiotherapie van het UMCG heeft als doelstelling om in 90% van de gevallen te voldoen aan de bovenstaande norm.
4 De afdeling Radiotherapie
hanteert twee normen, de ‘ongecorrigeerde norm’ betreft het percentage patiënten dat binnen de norm wordt behandeld ongeacht de oorzaak. En de ‘gecorrigeerde norm’, waarbij de oorzaken die buiten de afdeling Radiotherapie liggen niet worden meegerekend, bijvoorbeeld een patient die eerst op vakantie wil, of een complicatie heeft na chemotherapie waardoor radiotherapie wordt uitgesteld.
Figuur 4
Overzicht percentage binnen de NVRO-norm interval aanmelding en eerste bestraling voor
indicaties en radicale/curatieve indicaties
Subacute indicaties 100 Gemiddelde 83%
80 60 40 20 82%
87%
2010
2011
99%
79%
63%
86%
Gecorrigeerde subacute indicaties
2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 UMCG
0
Standaard indicaties 100
Gemiddelde 80%
60 40 20 0
83%
90%
2010
2011
93%
92%
86%
98%
Gecorrigeerd standaard indicaties
2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4
Acute indicaties
100
Gemiddelde 100 %
80 60 40 20 0
100%
100%
2010
2011
100%
100%
100%
100%
2012 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4
Gecorrigeerd acute indicaties
23 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
80
2.5.2 Resultaten interval aanmelding en eerste consult De norm voor het interval tussen aanmelding en het eerste consult is gesteld op 7 dagen voor subacute indicaties en 10 dagen voor standaard indicaties voor 90% van de gevallen. In tabel 5 worden de gecorrigeerde percentages patiënten binnen deze norm weergegeven en in tabel 6 de doorstroomtijden in dagen. In 2012 was het gecorrigeerde percentage gemiddeld 100% voor de acute indicaties, 88% voor de subacute indicaties en 93% voor de overige indicaties. De gemiddelde doorstroomtijd was voor acute indicaties 0,1 dagen, subacute indicaties 4,3 dagen en voor overige indicaties 5,9 dagen.
Tabel 5 Overzicht gecorrigeerd percentage binnen de norm interval aanmelding en eerste consult. De norm is gesteld op één week. Percentage binnen de norm
1ste kwartaal
2de kwartaal
3de kwartaal
2012
2012
2012
2012
Acuut
100%
89%
100%
100%
Subacuut
85%
86%
89%
88%
Standaard
92%
85%
98%
93%
24
Doorstroomtijden (in dagen)
Indicatie
Percentage binnen de norm
1ste kwartaal
2de kwartaal
3de kwartaal
2012
2012
2012
4de kwartaal
Acute indicaties
n/b
0,0
0,1
0,2
Subacute indicaties
n/b
4,8
4,3
4,1
Standaard indicaties
n/b
6,1
5,6
6,2
Standaarddeviatie acute indicatie
n/b
0,9
0,3
0,4
Standaarddeviatie subacute indicatie
n/b
3,5
3
3,3
Standaarddeviatie standaard indicatie
n/b
6,7
3,5
4,5
2012
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Tabel 6
4de kwartaal UMCG
Indicatie
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
25
UMCG
3. Onderwijs en opleiding
Medische studenten De medewerking aan het onderwijsprogramma voor medisch studenten is gecontinueerd. Naast het leveren van tutoren, coaches en colleges door de afdeling Radiotherapie in 2012, is gestart met deelname aan het keuzecursusprogramma voor 3e jaars studenten. De mogelijkheid om de wetenschappelijke jaaropdracht te begeleiden is gecontinueerd. Beta-studenten Er zijn colleges “Medical Physics for Radiation Oncology” verzorgd voor studenten Biomedische Technologie (BMT) aan de RUG en er is meegewerkt aan de stagebegeleiding van 1 student Technische Geneeskunde aan de Universiteit Twente. Daarnaast zijn er 4 natuurkunde/BMTstudenten geweest, die een afstudeer- of stageopdracht hebben uitgevoerd op de afdeling. Deskundigheidsbevordering docenten In 2011 is duidelijk geworden dat de docentrol medisch onderwijs richting BKO (Basis Kwalificatie Onderwijs) voorlopig niet van toepassing is op de stafleden van de afdeling. In 2012 was er aandacht voor de verhoging van de efficiency van stafleden in het onderwijs met eventuele ondersteuning door andere organisatieonderdelen en een eventuele herverdeling van taken. Op deze manier zijn meer stafleden inzetbaar. Internationale cursus NTCP-modelling Eén van de centrale onderzoeksthema’s is “normale weefselschade”. Onderdeel van dit thema is de ontwikkeling van Normal Tissue Complication Probability (NTCP) modellen. In 2012 is daarom door 2 docenten bijgedragen aan een ESTRO-cursus “Quantitative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes”.
27 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Coassistenten In 2011 is de weg ingeslagen naar een meer actieve rol van de coassistenten in de stage op de afdeling Radiotherapie. Een vast rooster is verlaten; de coassistenten stellen zelf de stage samen, wat door inzicht in de roosters en agenda goed mogelijk is. Deze nieuwe werkwijze wordt over het algemeen als positief ervaren. In 2012 is deze verder geoptimaliseerd door een verdere verfijning van de introductie en voorbereiding van de coassistent. Het aantal coassistenten in de M1 fase bedroeg in 2012 dertien (de maximale capaciteit is 16 studenten). Het keuzecoassistentschap van zowel 6 en 14 weken en de wetenschapsstage is ook in 2012 aangeboden. Hierbij wordt voor iedere coassistent een individueel programma gemaakt. Eén coassistent heeft de 6-wekenstage gevolgd.
UMCG
3.1 Onderwijs
3.2 Opleiding Opleiding tot radiotherapeut-oncoloog In 2012 zijn twee AIOS in de opleiding tot radiotherapeut-oncoloog ingestroomd. Twee AIOS hebben hun opleidingsdeel in het RIF gevolgd. In totaal waren in 2012 verspreid over het jaar acht AIOS op de afdeling Radiotherapie UMCG. Verder is in 2012 een sollicitatieronde uitgezet voor de werving van de instroom voor 2013. De samenwerking met het RIF heeft verder vorm gekregen door een halfjaarlijks overleg tussen de opleider en plaatsvervangend opleider van het RIF en het UMCG. Bij dit overleg worden onder meer de overdrachtsdocumenten besproken van de van stageplaats wisselende AIOS.
Opleiding tot klinisch fysicus In 2012 heeft één KLIFIO (KLinisch Fysicus In Opleiding) een eindtoetsingsgesprek gehad met de toetsingscommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Naar aanleiding van dit gesprek is de opleiding met succes voltooid met een registratie. Eind 2012 waren drie KLIFIO’s in opleiding in het UMCG. In 2012 is er geen nieuwe opleidingsplek KLIFIO in opleiding voor het werkterrein radiotherapie toegekend aan de afdeling. Voor een periode van 9 maanden is er in 2012 één KLIFIO gedetacheerd geweest in de Isala Klinieken te Zwolle. Een tweede KLIFIO is voor een periode van 8 maanden in het RIF te Leeuwarden gedetacheerd. De opleider heeft beide KLIFIO’s enkele keren bezocht tijdens deze detacheringsperiode om op de hoogte te blijven van hun voortgang. Per 1 januari 2013 zal er in het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede één KLIFIO voor een periode van 8 maanden gedetacheerd zijn in het kader van de opleiding. Dit is een nieuwe detacheringplaats en is in 2012 voorbereid middels onder andere een detacheringsovereenkomst en een bezoek. De systematiek voor het geven van feedback door de verschillende klinisch fysici, die bij de opleiding betrokken zijn, aan de individuele KLIFIO is verder gecontinueerd en gebeurt nu ook op de verschillende detacheringsplaatsen. Na een presentatie van een KLIFIO wordt er altijd een individuele feedback gegeven. De vorderingen in de opleiding worden met regelmaat besproken, individueel samen met de plaatsvervangend opleider en eventueel in bijzijn van een klinisch fysicus, met wie de KLIFIO in de afgelopen periode veel heeft samengewerkt. Daarnaast ook plenair, tweewekelijks met alle KLIFIO’s tesamen.
28 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Verder is in 2012 begonnen met de klinische thema’s uit het lijnleren te beschrijven in de EPAstructuur (Entrustable Professional Activities), waarbij de AIOS in toenemende mate van zelfstandigheid de activiteiten uit deze thema’s uitvoeren. Naar verwachting is de afronding en de implementatie van dit traject gereed in 2013 en zal dan opgenomen zijn in het lokale opleidingsplan.
UMCG
De inhoud van de opleiding is nu geheel gemoderniseerd en competentiegericht. AIOS houden een individueel opleidingsplan (IOP) actueel en in overleg met de opleider worden verbeter- en ontwikkelingstrajecten uitgezet. Verder werkt de kwaliteitszorgcyclus van het opleidingsproces via plannen van aanpak. De uitkomsten van de plannen van aanpak worden besproken in de opleidingsvergaderingen en opleidersgroepvergaderingen.
De KLIFIO maakt elk half jaar een voortgangsverslag voor de Toetsingcommissie van de Stichting OKF (Opleiding Klinische Fysica). Dit voortgangsverslag kan gezien worden als een ‘portfolio’ van de KLIFIO. Opleiding tot physician assistant In september 2012 zijn 2 radiotherapeutisch laboranten gestart met de opleiding tot physician assistant (PA). Met de mogelijkheid voor deze opleiding wil de afdeling, ervaren en getalenteerde radiotherapeutisch laboranten groeimogelijkheden bieden. Bepaalde aan de patiëntenzorg gerelateerde taken, die nu worden uitgevoerd door radiotherapeut-oncologen en/of klinisch fysici, kunnen straks worden gedaan door de PA.
De specialistisch laborant ‘onderwijs’ is een bevoegd praktijkbegeleider en is lid van de Werkveld Advies Commissie van de HBO-MBRT. Deze commissie komt twee keer per jaar bijeen en geeft de HBO-MBRT advies over beleidszaken, voordat deze definitief worden. Ook gaat de specialistisch laborant twee keer per jaar naar een praktijkbegeleidersoverleg, welke wordt voorgezeten door de stagecoördinator van de MBRT. Op aanvraag van de MBRT is er in 2013 door een laborant een gastcollege Stereotaxie gegeven aan 2e jaars MBRT-studenten. Ook zijn er drie avonden praktijklessen gegeven aan 2e jaars MBRTstudenten door laboranten met als thema “de route van de patiënt”, waarbij de nadruk lag op het positioneren van de patiënt. Daarnaast hebben twee laboranten op de MBRT praktijkassessments afgenomen bij 1e en 2e jaars MBRT-studenten.
29 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
In 2012 hebben drie groepen van 4e jaars studenten van de HBO-MBRT een afstudeerproject op de afdeling uitgevoerd. De drie groepen bestonden uit drie studenten per groep en werden begeleid door een opdrachtgever en eventueel een laborant met affiniteit voor onderzoek.
UMCG
Samenwerking met de MBRT De afdeling Radiotherapie leidt jaarlijks studenten van de HBO-MBRT op in de praktijk. In 2012 zijn twee 3e jaars duaal studenten werkzaam geweest binnen de afdeling en hebben vijf voltijd studenten een stage van 20 weken gelopen. Alle studenten worden opgeleid volgens het competentiegericht onderwijs en zijn gekoppeld aan een vaste werkbegeleider. Alle werkbegeleiders hebben een cursus ‘werkbegeleiding’ gevolgd.
4. Wetenschappelijke activiteiten
4.1 Noordelijke Refereeravonden Radiotherapie In 2012 heeft de afdeling Radiotherapie van het UMCG de volgende noordelijke refereeravond georganiseerd.
2. De helft van wat wij doen bij ouderen is onzin of erger, maar welke helft? Spreker: Prof. dr. J.P.J. Slaets, Klinisch Geriater UMCG 3. Geriatrisch assessment in de klinische praktijk: praktische aspecten Spreker: Cindy Kenis, geriatrisch oncologie verpleegkundige UZ Leuven 4. Invloed van leeftijd en ‘frailty’ op de uitkomsten van radiotherapie bij hoofdhals tumoren en longtumoren Spreker: Prof. dr. J.A. Langendijk, Afdelingshoofd Radiotherapie UMCG
Daarnaast vond er op 13 december 2012 een symposium plaats ter afscheid van Dr. Wil V. Dolsma met als thema: “Er gaat niets boven patiëntenzorg”. 1. Behandeling van borstkanker toen en nu Spreker: Dr. J. de Vries, chirurgisch-oncoloog 2. Wat hebben we bereikt in de behandeling van kinderen met kanker Spreker: Prof. dr. W.A. Kamps, Emeritus hoogleraar Kinderoncologie UMCG 3. Van de dokter centraal naar de patiënt centraal Spreker: Mevrouw G.T. Antuma, stafmedewerker Patiëntenparticipatie 4. Ontwikkelingen in het tijdperk Dolsma Spreker: Prof. dr. J.A. Langendijk, afdelingshoofd Afdeling Radiotherapie
31 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Het programma bestond uit de volgende presentaties: 1. Chromosomen, veroudering en kanker Spreker: Prof. dr. P.M. Lansdorp, wetenschappelijk directeur European Research Institute on the Biology of Ageing (ERIBA)
UMCG
Op 18 september 2012 vond er de refereeravond plaats met als thema: “De geriatrische oncologische patient”.
4.2 Wetenschappelijke output Naast de directe patiëntenzorg heeft de afdeling Radiotherapie van het UMCG een belangrijke taak op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. De afdeling Radiotherapie heeft ervoor gekozen het wetenschappelijk onderzoek te concentreren rond drie hoofdthema’s: • Schade aan de normale weefsels; • Toegepaste beeldvorming; • Protonen.
In totaal werden 47 oral presentations gehouden op internationale wetenschappelijke bijeenkomsten. Een gedetailleerd overzicht van publicaties in internationale tijdschriften, boekbijdragen, abstracts en posters, voordrachten op internationale bijeenkomsten en overige bijeenkomsten is opgenomen in bijlage B van dit jaarverslag.
4.3 Promovendi 4.3.1 Lopende promoties In totaal waren er in 2012 19 lopende promotietrajecten. Het overzicht hiervan vindt u in onderstaand tabel (zie volgende bladzijde).
32 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Het aantal publicaties in peer-reviewed tijdschriften bereikte in 2012 een record van 79, waarvan 82% als toppublicatie kan worden gerekend (bovenste 25% van het veld). De gemiddelde impactfactor in 2012 was 5,5.
UMCG
Deze drie hoofdthema’s zijn sterk aan elkaar gerelateerd. De klinische introductie van nieuwe technieken, bijvoorbeeld protonentherapie, vereisen nauwkeurige beeldvorming van de tumor. De meeste nieuwe radiotherapietechnieken, zoals protonentherapie, worden toegepast ter preventie van schade aan de normale weefsels en complicaties op korte en lange termijn. Vanuit de Research Commissie wordt het onderzoek binnen deze drie thema’s gestimuleerd en gefaciliteerd.
Tabel 7 Overzicht afgeronde en lopende promotie-trajecten 1-1-2012 t/m 31-12-2012 Promendus
Functie
Onderwerp
Aandachts-
gebied
Drs. M. Christianen
Arts
Prediction and prevention of swallowing dysfunction
Hoofdhals
after curative (chemo)radiation in head and neck cancer.
Drs. G. Ghobadi
Bursaal
Mechanisms of radiation-induced loss of lung function. Long
Drs. W.F. Pattje
AIO
Molecular and genetic predictors of radiosensitity in
Hoofdhals
head and neck cancer.
Drs. T. van de Water
Intensity modulated proton therapy in head and
neck cancer.
Drs. E. Wiegman
Radiotherapeut Mechanisms of radiation-induced toxicity of the lung.
Long
Drs. I. Beetz
Arts
NTCP-modeling for radiation-induced xerostomia.
Hoofdhals
Drs. E. Bantema-Joppe
Arts
Breast-conserving treatment in young patients.
Mamma
Drs. V.R. Bollenini
PhD student
Dynamics of tumour hypoxia and metabolism during
Long
chemoradiotherapy for stage III Non Small Cell Lung
Cancer using PET.
Drs. R Visser
Quality assurance of advanced radiation delivery
PhD student
Fysica
techniques by reconstruction of actual given dose
using transmission detectors.
Drs. M. Sattler
Radiotherapeut Late radiation-induced side effects after radiotherapy
Neurologie
in pituitary adenoma.
Drs. P. Wittendorp
Optimisation of the use of cone-beam CT in
AIO
Hoofdhals
radiotherapy of head and neck cancer.
Drs. W. Schaake
PhD student
Radiation treatment optimisation in prostate cancer.
Urologie
Drs. A. Garwryszuk
Arts
Objective radiation-induced changes in swalowing
Hoofdhals
function.
M. Maimets
Salivary glad stem cell therapy for the treatment
MSc
Radiobiologie
of radiation-induced toxicity
Y. Nanduri
Stem cell transplantation to rescue salivary glands from Radiobiologie
Msc
radiation damage
Drs. K. Muijs
Arts
The role of FDG-PET in esophageal cancer.
Gastroenterologie
Drs. K. Wopken
Arts
Advanced prognostic models for acute and late tube
Hoofdhals
feeding dependency after curative (chemo)radiation
for head and neck cancer.
Drs. S. van der Veen
Arts
Mechanisms in radiation-induced pulmonary damage.
Drs. C. Brouwer
Klinisch Fysicus Tracking of Anatomical Changes and their
Consequences of Head & Neck Organs at Risk in
Radiotherapy.
Long Hoofdhals
UMCG
Hoofdhals
33 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
AIO
4.4 Klinische studies De afdeling Radiotherapie van het UMCG besteedt veel aandacht aan de zogenaamde Standardized Follow Up Programs (SFP’s). Hierin worden demografische gegevens, patiëntgegevens, tumorgerelateerde gegevens en gegevens met de behandeling prospectief verzameld. In een database worden deze gekoppeld met follow-up gegevens waarin zijn opgenomen: tumorstatus, acute en late toxiciteit en kwaliteit van leven.
34 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
5. Personeel & Organisatie
UMCG
In 2012 werden in totaal 110 patiënten in klinische studies ingesloten. Daarnaast werden er 1.195 nieuwe patiënten geïncludeerd in de verschillende prospectieve follow-up programma’s.
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
35
UMCG
5. Personeel & Organisatie
36
5.1 Samenstelling Dagelijks Bestuur Afdelingshoofd Radiotherapie Manager Radiotherapie
Prof. dr. J.A. Langendijk Drs. F. Pit
Dr. A.A. van ‘t Veld Drs. J.F. Ubbels Drs. H.A.M. Vanhauten S. Groen P. Verschuur
5.3 Functies stafleden Alle radiotherapeut – oncologen zijn lid van de NVRO. Beijert, M. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: hematologie en Brachytherapie • Opleider Physician assistent • Consulent en voor een deel werkzaam in Martini Ziekenhuis Groningen • Consulent Integraal Kankercentrum Noord-Nederland • Lid Oncologiecommissie UMCG • Lid hoofdredactieraad Nederlands Tijdschrift voor Hematologie • Lid werkgroep EORTC-lymfomen • Lid werkgroep Hemato-oncologie UMCG en Martini Ziekenhuis Groningen • Lid werkgroep Hemotologie IKN • Lid werkgroep Mammatumoren IKN • Lid werkgroep Mammatumoren Martini Ziekenhuis Groningen • Lid werkgroep Longtumoren Martini Ziekenhuis Groningen • Voorzitter werkgroep Hoofdhalstumoren Martini Ziekenhuis Groningen • Lid Oncologiecommissie Martini Ziekenhuis Groningen
37 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Hoofd Klinische Fysica Medisch Teamleider Medisch Teamleider Paramedisch Teamleider Teamleider Patiënten Logistiek
UMCG
5.2 Samenstelling Management Team
Berveling, M.J. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: gastro-enterologie en hematologie • Lid Oesofaguszorglijn UMCG • Lid Rectumcarcinoomzorglijn UMCG • Lid werkgroep Colorectale tumoren UMCG • Lid werkgroep Slokdarmcarcinoom UMCG • Lid werkgroep Hemato-oncologie UMCG • Lid palliatief team UMCG • Lid Landelijk Platform Radiotherapie Gastro-Enterologie (LPRGE) Beukema, J.C. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: gastro-enterologie, gynaecologie en brachytherapie • Medisch teamleider • Lid werkgroep Colorectale tumoren UMCG • Lid werkgroep Slokdarmcarcinoom UMCG • Lid werkgroep Gynaecologische Oncologie UMCG • Plaatsvervangend lid werkgroep Gynaecologie en Rectumcarcinomen Oncologiecomissie UMCG • Lid landelijk platform Gastroenterologische tumoren • Plaatsvervangend lid Landelijk Platform Gynaecologisch Radiotherapeuten (LPRGT) • Lid Linkdoc, werkgroep Infectiepreventie UMCG
UMCG
38 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Bergh, A.C.M. van den • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: urologie, gastro-enterologie, hypofyse en palliatrie • Consulent en voor een deel werkzaam in Martini Ziekenhuis Groningen • IKN Consulent Urologie Winschoten, Stadskanaal, Delfzijl, Assen • Lid werkgroep Urologische tumoren UMCG • Lid werkgroep Hypofysetumoren UMCG • Lid Palliatief Team Martiniziekenhuis Groningen • Lid werkgroep Gastro-Enterologie Martiniziekenhuis Groningen • Lid werkgroep Urologie Martiniziekenhuis Groningen • Lid werkgroep Gynaecologie Martiniziekenhuis Groningen Secretaris Beleidswerkgroep • Gastro-intestinale tumoren Martiniziekenhuis Groningen • Member Steering Committee, EORTC Radiation Oncology Group • Chair Membership Committee, EORTC Radiation Oncology Group • Co-chair Genito-urinary Working Party EORTC Radiation Oncology Group • Member Astellas Oncoforum • Co-voorzitter Nationaal Radiotherapeutendebat • Zitting in commissie landelijke richtlijn Hypofysetumoren • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG
Bijl, H.P. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: hoofdhals oncologie, intracraniële stereotactische radiotherapie, neuro-oncologie en huidtumoren • Bestuurslid werkgroep Hoofdhals-oncologie UMCG • Lid werkgroep Intracraniële Stereotaxie UMCG • Lid werkgroep Neuro-oncologie voor Volwassenen UMCG • Lid werkgroep Schedelbasistumoren UMCG • Lid werkgroep Schildkliertumoren UMCG • Lid Research Commissie afdeling Radiotherapie UMCG • Lid wetenschapscommissie NVRO • Lid algemeen bestuur NWHHT
Borden, A.J. van der • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: bestralingsplanning, stereotaxie, IMRT, VMAT, imaging, brachytherapie, orthovolt • Lid Landelijke werkgroep NVRO richtlijn ICD’s en PM’s • Projectleider projectgroep nieuwe Orthovolt en verplaatsing HDR • Lid werkgroep Intracraniële Stereotaxie UMCG • Lid werkgroep IMRT afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep VMAT afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid internationale werkgroep Deutsches Institut für Normung (DIN): 2D en 3D dosimetrie • Protonenplanning en informatica tbv research Brouwer, C.L. • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: research, Mosaiq, image registration, contouring • Projectleider verkenning software voor intekenen, registreren en evalueren van RT data • Lid werkgroep Deformable Image Registration (DIR) afdeling Radiotherapie, UMCG • Voorzitter Research Werkgroep Klinische Fysica afdeling Radiotherapie, UMCG
39 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Bolt, R.A. • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: stereotaxie, dosimetrie, stralingshygiëne, bouw en protonentherapie • Projectleider deelproject Bouw t.b.v. tweede behandellocatie Emmen • Coördinatie verbouw Linac C en A binnen de Radiotherapie UMCG • Lid werkgroep Intracraniële Stereotaxie UMCG • Lid werkgroep Protonentherapie afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid Commissie Kwaliteit van de NVRO, contactpersoon LPPT voor commissie Kwaliteit • Lid STW-project protonen dosimetrie • Lid DIM-commissie afdeling Radiotherapie, UMCG
UMCG
Bijmolt, S. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebied: gynaecologie • Consulent en voor een deel werkzaam in OZG Delfzicht en Winschoten • Lid werkgroep Gynaecologische oncologie UMCG
Busz, D.M. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebied: hematologie en mammacarcinomen • Consulent en voor een deel werkzaam in het Scheperziekenhuis Emmen • Lid EORTC-lymphomagroup • Lid behandelteam mammacarcinomen Emmen/Hoogeveen • Lid werkgroep Hemato-oncologie UMCG • Lid Accreditatiecommissie NVRO • Lid Activiteitencommissie afdeling Radiotherapie UMCG
40 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Coppes, R.P. • Klinisch Radiobioloog • Universitair Hoofd Docent, afdeling Radiotherapie en Celbiologie, sectie Straling en Stress Celbiologie • Docent LUMC, Boerhaave Nascholing, cursus ‘Stralingsbescherming niveau 2’ • Docent RuG cursus Stralingsbescherming Deskundigheidsniveau 3 en 4 • Docent landelijke cursus Stralingsbescherming Deskundigheidsniveau 3M voor radiologen en radiotherapeuten • Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Radiobiologie • Elected Council for Biology of International Association for Radiation Research (IARR) • Editorial Board member: Stem Cell Discovery, World Journal of Stem Cells • Reviewer voor: Nature Communications, Blood, Stem Cells, International Journal of Radiation Oncology Biology and Physics, Radiation Research, Radiation Oncology, International Journal of Experimental Pathology, Journal of Cellular Physiology, Cell and Tissue Research, International Journal of Radiation Biology • Reviewer voor King’s College London, Engeland, The Canada Research Chairs Program, Israel Ministry of Science, NWO-VENI- commission, ZonMW, KWF, Van WillebrandsFonds • Member of the Scientific Committee of the 12th International Wolfsberg Meeting on Molecular Radiation Biology/Oncology, Wolfsberg, Switzerland (June 2011) • Chair of Prevent, a conference on Prediction, Recognition, Evaluation and Eradication of Normal Tissue effects of radiotherapy organized by the European Society of Therapeutic Radiology and Oncology, Brussels, Belgium (2010-2011) • Projectleider: Stem cell transplantation to rescue salivary glands from radiation damage Cell therapy to reduce radiation-toxicity to salivary glands. Dr. R.P. Coppes, Dr. G. de Haan - NNOC- UbboEmmius bursaal • Projectleider: Dose, volume and physiology based prediction of lung toxicity in radiotherapy for thoracic tumours. Dr. R.P. Coppes, Dr. Ir. H. Meertens. Dutch Cancer Society (RUG 2007-3890) • Projectleider: Cell therapy to reduce radiation-toxicity to salivary glands. Dr. R.P. Coppes, Dr. G. de Haan. Dutch Cancer Society (RUG 2008-4022) • Projectleider: Transplantation of Adult Salivary Gland Stem Cells to Restore Salivary Gland Function after Radiotherapy (ZonMw: nr. 11.600.1023) • Principle Investigator IAEA, Agreement-No. 15308/R0: “Stem Cell Therapy to Reduce Radiation- Toxicity to Salivary Glands”
UMCG
Chouvalova, O. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: hoofdhals oncologie, palliatrie en huidtumoren • Consulent en voor een deel werkzaam in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen • Lid werkgroep Hoofdhals-oncologie UMCG
Dolsma, W.V. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: mamma en kinderoncologie • Lid werkgroep mammatumoren UMCG • Lid werkgroep Kindertumoren UMCG • Lid werkgroep Kinder neuro-oncologie UMCG • Lid IKN-werkgroep Mammatumoren • Lid IKN-werkgroep Neuro-oncologie • Consulent en voor een deel werkzaam in het Wilhelmina Ziekenhuis Assen • Lid disciplinegroep Radiotherapie SKION • Lid Stuurgroep LATER (Late effecten bij kinderen) van het SKION • Lid Klachtencommissie UMCG • Lid METC UMCG Heesters, M.A.A.M. • Radiotherapeut oncoloog met aandachtsgebieden: neuro-oncologie en kinderoncologie • Opleider Radiotherapie UMCG • Lid werkgroep Neuro-oncologie Volwassenen UMCG • Lid landelijke werkgroep neuro-oncologie LWNO • Voorzitter Landelijk Platform Radiotherapie van Neuro Oncologische tumoren (LPRNO) • Lid Concilium Radiotherapeuticum • Lid EORTC brain tumor Group • Lid EORTC radiotherapy Group Herpt, H.E. van • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: positieverificatie, TBI, ABC, Onderwijs • Lid projectgroep ABC afdeling Radiotherapie, UMCG • Projectleider projectgroep implemenatie linacs MM1, MM2 en A, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid NCS commissie: QA of CBCT • Docent ‘Medical Physics for Radiation Oncology’ voor MSc opleiding ‘Biomedical Engineering’ • Lid Activiteitencommissie afdeling Radiotherapie UMCG
UMCG
Co-investigator of MD-PhD project: Prediction of radiation response in esophageal cancer patients treated with curatively intended radiotherapy alone or in combination with chemotherapy. With Prof. Plukker Principle investigator of EU FP7 – Fission – 2011 Programme “Euratom Fission and radiation protection” – “Multidisciplinary evaluation of the cancer risk from neutrons relative to photons using stem cells and the induction of second malignant neoplasms following paediatric radiation therapy” Associate member of Netherlands Initiative for Regenerative Medicine. Research line 5: Internal Medicine Tissue/Disease: “Salivary gland stem cell therapy for the treatment of radiation- induced toxicity” Co-investigator of Dutch Cancer Society grant NKI 2009-4480 Modulation of vessel repair to prevent radiation-induced microvascular damage. With Dr. Scharphenecker and Dr. Russell
41 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
• • • •
Laan, H.P. van der • Postdoctoraal onderzoeker/Radiotherapeutisch laborant met als aandachtsgebied: in-silico treatment planning studies, hoofdhals en protonen • Scientific Supervisor van de RTT Section EORTC-ROG • Bestuurslid RTT Section EORTC-ROG • Organisator Jaarlijkse RTT Meeting EORTC-ROG • Reviewer voor: International Journal of Radiation Oncology Biology Physics • Reviewer: Radiotherapy & Oncology • Lid werkgroep VPC, Afdeling Radiotherapie, UMCG Langendijk, J.A. • Lid Dagelijks Bestuur afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid Management Team afdeling Radiotherapie, UMCG • Voorzitter Research Commissie afdeling Radiotherapie, UMCG • Voorzitter Medisch Stafoverleg afdeling Radiotherapie, UMCG • Voorzitter Disciplinegroep Radiotherapie, RUG • Lid van het Stafconvent, UMCG • Lid van de Stuurgroep Protonen Therapie UMCG • Voorzitter van de Beleidsraad Oncologie • Voorzitter van de Oncologie Commissie van het UMCG (tot 1 september 2012) • Lid van het Bestuur van de Oncologie Commissie van het UMCG (vanaf 1 september 2012) • Lid van de Regionale Hoofdhals Werkgroep UMCG Groningen/RIF Leeuwarden • Voorzitter NVRO commissie “Nieuwe Bestralingstechnieken”
42 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Korevaar, E.W. • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: bestralingsplanning, kwaliteitscontrole • Voorzitter werkgroep Pinnacle scripts afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep IMRT afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid internationale werkgroep Deutsches Institut für Normung (DIN): 2D en 3D dosimetrie
UMCG
Hulst, P.C. van der • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: opleiding, dosimetrie, bestralingstechnieken, stralingshygiëne, incidentenregistratie, TBI • Opleider UMCG voor de opleiding tot klinisch fysicus voor het werkterrein radiotherapie • Coördinator opleiding klifio-ers in UMCG • Adviserend Stralingsdeskundige Radiotherapie UMCG • Docent cursus: ‘Medical Physics for Radiation Oncology’ van de Mastersopleiding ‘Biomedische technologie’, RuG Groningen • Docent cursus Patiëntveiligheid UMCG • Docent MBRT • Coördinerend lid DIM-commissie afdeling Radiotherapie UMCG • Lid visitatiecommissie ad-hoc NVKF • Lid STW project protonen dosimetrie • Lid werkgroep IMRT afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep Bestralingstechnieken en –Planning, afdeling Radiotherapie, UMCG • UMCG-vertegenwoordiger bij PRISMA-RT • Lid NCS commissie: Filmdosimetrie
Leest, A.H.D. van der • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: longen, palliatieve zorg, geriatrische oncologie • Consulent en voor een deel werkzaam in het Scheperziekenhuis Emmen en Wilhelmina Ziekenhuis Assen • Lid beleidsgroep thoracale oncologie UMCG • Lid werkgroep Longoncologie IKN • Lid palliatief team UMCG • Lid werkgroep Gerionne (geriatrische oncologie) Lotz, H.T. • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: VMAT, brachytherapie, Mosaiq, DIM • Lid Multidisciplinaire werkgroep Intracraniële Stereotaxie • Lid werkgroep DIM (decentraal incidenten-meldingsysteem), afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep 3D brachy, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep VMAT, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep IMRT, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid NCS commissie VMAT dosimetrie Luijk, P. van • Onderzoeker met als aandachtsgebied: pre-klinisch en translationeel onderzoek naar normale weefselschade • Reviewer voor Acta Oncologica, International Journal of Radiation Biology, International Journal of Radiation Oncology, *Biology, *Physics, Physics in Medicine and Biology, Radiation Research, Radiotherapy and Oncology • Reviewer voor Medical Physics • Reviewer voor Journal of Vascular Research • Associate Editor voor Medical Physics
UMCG
Voorzitter van het Landelijk Platform Protonen Therapie (LPPT) Councillor of the International Academy of Oral Oncology Chairman of the EORTC Head and Neck Cancer Group (tot 1 juni 2012). Member of the Steering Committee of the EORTC Head and Neck Cancer Group Co-chair of the Head and Neck Subcommittee of the EORTC Radiation Oncology Group (tot 1 juni 2012) Member of the Steering Committee of the EORTC Radiation Oncology Group (tot 1 juni 2012) Member of the International Head and Neck Scientific Group Member of the Steering Committee of Meta-analysis of Chemotherapy in Head and Neck Cancer (MACH-NC) Member of the Proton Therapy Collaborative Group – Head and Neck (PCG-HN)
43 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
• • • • • • • • •
Pras, E. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: gynaecologie, sarcomen en brachytherapie • Plaatsvervangend opleider radiotherapie • Lid MCN-werkgroep Gynaecologische Oncologie • Lid werkgroep Gynaecologische tumoren UMCG • Consulent IKN Gynaecologie Martini Ziekenhuis Groningen • Bestuurslid Landelijke Vereniging Weke Delen Tumoren • Bestuurslid werkgroep Sarcomen UMCG • Lid Landelijk Platform Radiotherapie Gynaecologische Tumoren (LPRGT) • Lid EORTC sarcomen • Lid werkgroep Gynaecologische Oncologie WOG • Lid WOG commissie Gynaecologische Oncologie (CRGO) Schaaf, A. van der • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: imaging, bestralingsplanning, onderwijs, NTCP-modellering • Bestuurslid Kring RKF van de NVKF • Commissielid Opleidingscommissie Biomedische Technologie • Docent ‘Medical Physics for Radiation Oncology’ voor MSc opleiding ‘Biomedical Engineering’ • Lid projectgroep papierloos, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid platform voor radiotherapie bij Longtumoren
44 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Mul, V.E.M. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: gastro-enterologie en palliatrie • Lid Oesofaguszorglijn UMCG • Lid werkgroep Colorectale tumoren UMCG • Lid werkgroep Slokdarmcarcinoom UMCG • Lid palliatief team UMCG • Lid landelijk platform GE • Lid Registratiecommissie Oesofaguscarcinoom • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG
UMCG
Maduro, J.H. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: mamma en kinderoncologie • IKN werkgroep mammacarcinoom • Lid werkgroep Mammacarcinoom UMCG • Lid werkgroep Kinderoncologie UMCG • Lid werkgroep Kinder-neuro oncologie UMCG • Lid EORTC Radiation Oncology Group • Lid Paediatric Radiation Oncology Society (PROS) • Lid Stichting kinderoncologie Nederland (SKION) • Lid commissie NABON breast cancer audit (NBCA) • Lid bestuur Borstkanker Onderzoek Groep (BOOG) • Voorzitter Landelijk Platform Mammacarcinoom • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG
Sijtsema, N.M. • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: positieverificatie, brachytherapie, image registration • Lid NCS subcommissie CBCT QA (Conebeam CT Quality Assurance) • Lid werkgroep Deformable Image Registration (DIR), afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid werkgroep Bestralingstechnieken en –Planning, afdeling Radiotherapie, UMCG
Vanhauten, H.A.M. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: sarcomen en urologische tumoren • Medisch teamleider • Consulent en voor een deel werkzaam in het Refaja Ziekenhuis te Stadskanaal • Lid werkgroepen Sarcomen UMCG • Lid werkgroep Urologische tumoren UMCG • Coördinator facultatief onderwijs en stages andere specialistenopleidingen • Plaatsvervangend voorzitter Oncologiecommissie Urologie UMCG • Secretaris Landelijk Platform Radiotherapie bij Urologische Tumoren NVRO Veld, A.A. van ’t • Klinisch fysicus Radiotherapie met aandachtsgebieden: management, opleiding • Hoofd Klinische Fysica, afdeling Radiotherapie • Plaatsvervangend opleider UMCG voor de opleiding tot klinisch fysicus voor het werkterrein radiotherapie • Voorzitter Fysisch Stafoverleg Afdeling Radiotherapie UMCG • Voorzitter werkgroep IMRT, afdeling Radiotherapie, UMCG • Voorzitter werkgroep Bestralingstechnieken en –Planning, afdeling Radiotherapie, UMCG • Lid STW project protonen dosimetrie
45 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Ubbels, J.F. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: longen inclusief extracraniële stereotaxie en sarcomen • Medisch teamleider • Lid beleidsgroep thoracale oncologie UMCG • Lid werkgroep Sarcomen UMCG • Lid Dutch Lung Cancer Research Group • Lid landelijk platform voor radiotherapie bij longtumoren (LPRL)
UMCG
Steenbakkers, R.J.H.M. • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebied: hoofdhals oncologie, dermatologie en benigne aandoeningen • Lid werkgroep commissie opleidingsplaatsen -NVRO • Lid HoofdHals Werkgroep UMCG • Lid EORTC Head and Neck Group • Lid EORTC Radiation Oncologie Group • Lid EORTC Imaging Group
Weide, H.L. van der • Radiotherapeut-oncoloog met aandachtsgebieden: neuro- en kinderoncologie • Lid werkgroep Neuro Oncologie Volwassenen UMCG • Lid werkgroep Kinder Oncologie UMCG • Lid werkgroep Kinder Neuro Oncologie UMCG • Lid activiteitencommissie afdeling Radiotherapie UMCG • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG • Lid Landelijk Platform Radiotherapeuten Neuro Oncologie (LPRNO)
Woltman- van Iersel, M. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: mammaoncologie en longoncologie • Lid werkgroep Mammatumoren UMCG • Lid werkgroep Longtumoren UMCG • Lid werkgroep Longtumoren Scheper Ziekenhuis Emmen • Lid werkgroep algemene oncologie UMCG • Lid werkgroep ABC, afdeling Radiotherapie, UMCG
46 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Wiegman, E.M. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: longen inclusief extracraniële stereotaxie en sarcomen • Lid beleidsgroep thoracale oncologie UMCG • Lid werkgroep Uro-oncologie UMCG • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG
UMCG
Widder, J. • Radiotherapeut-oncoloog met als aandachtsgebieden: longen inclusief extracraniële stereotaxie • Lid beleidsgroep thoracale oncologie UMCG • Lid werkgroep Longtumoren UMCG • Lid Landelijk Platform Protonen Therapie (LPPT) • Lid Landelijk Platform voor Radiotherapie bij Lever Tumoren (LPRLT) • Lid Landelijk Platform voor Radiotherapie bij Longtumoren (LPRL) • Lid Research Commissie van de afdeling Radiotherapie UMCG
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
47
UMCG
6. Apparatuur en software
48
In 2012 zijn op het gebied van introductie en implementatie van nieuwe apparatuur en software diverse mijlpalen bereikt. De belangrijkste mijlpalen worden hieronder genoemd.
Een tweede identieke versneller is in Emmen geïnstalleerd om begin 2013 in gebruik te worden genomen. Een Elekta Sli versneller heeft in Groningen in 2012 plaatsgemaakt voor installatie van een soortgelijke nieuwe versneller die ook begin 2013 klinisch zal worden ingezet. Introductie breath-hold bij mammabestralingen In januari is begonnen met toepassing van breath-hold bij linkszijdige mammabestralingen. In Groningen zijn 3 ABC units in gebruik en in Emmen 2 ABC units. Software • In mei 2012 is de door de afdeling zelf ontwikkelde software Agenda en Inplan uitgefaseerd. Deze software ondersteunde de bedrijfsprocessen, die nu worden ondersteund door Mosaiq en X/Care. • In 2012 zijn de bedrijfsprocessen en ondersteunende software zodanig aangepast dat op de locatie Emmen zonder papieren status gewerkt wordt.
49 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
In september is in de satelliet in Emmen de eerste lineaire versneller klinisch in gebruik genomen. Dit betreft een Elekta Synergy die is uitgerust met twee fotonenenergieën, Conebeam CT, TheraView en TCSA. Deze versneller is de eerste die is uitgerust met de Agility MLC. De versneller in Emmen wordt gevoed met bestralingsplannen vanuit hetzelfde Pinnacle planningsysteem en dezelfde Mosaiq database als de Groningse lineaire versnellers. Deze versneller is de interne referentie qua eigenschappen van de fotonenbundels voor de komende Agility linacs in Groningen en Emmen. De kwaliteit van behandeling is ook op dat aspect daarmee identiek aan die in Groningen. Het is de tevens de eerste lineaire versneller die volledig is ingesteld volgens de IEC-1217 norm.
UMCG
Introductie nieuwe lineaire versnellers In februari is de eerste van de vier aangeschafte lineaire versnellers in Groningen klinisch in gebruik genomen. Dit betreft een Elekta Synergy die is uitgerust met twee fotonen- en zes elektronenenergieën, 4D Conebeam CT, TheraView en TCSA. Zowel de fotonen- als de elektronenbundels zijn ingesteld volgens het NCS-18 protocol. Deze versneller zal in 2013 worden uitgerust met het nieuwste type MLC (Agility).
UMCG
Voorbereiding nieuwe apparatuur In 2012 is verder de voorbereiding grotendeels afgerond voor: - Vervanging van de orthovolt-unit en realisatie van een tweede behandellocatie voor HDRbrachytherapie - Introductie Hybrid Arc en vervanging iPlan. Hiermee kan met dezelfde of betere behandelkwaliteit de stereotactische behandeling worden gestroomlijnd. - Selectie van een applicatie voor (niet-)rigide beeldregistratie voor een verbeterde intekening van structuren voor bestralingsplanning. De bedoeling hiervan is een stroomlijning van de tijdrovende bestralingsvoorbereiding en een verhoging van de consistentie en daarmee kwaliteit van intekening van doelgebied en kritieke organen.
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
50
Jaarverslag 2012 Radiotherapie
51
UMCG
Bantema-Joppe, E.J. • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • NVRO dag Long tumoren, Amersfoort, Nederland, 22 juni 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 • Symposium “Ontwikkelingen in de radiologie” tgv afscheid EJ van der Jagt, Groningen, Nederland, 14 december 2012 Beijert, M. • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering Nederland, 22 juni 2012 • Symposium 2de Soncos, Laren, Nederland, 9 oktober 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, Verenigde Staten, 28-31 oktober 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Bergh, A.C.M. van den • Genitourinary Cancers Symposium, San Francisco, Verenigde Staten, 2-4 februari 2012 • Dutch Oncoforum Urology 2012, Zwolle, Nederland, 8 februari 2012 • EORTC Radiation Oncology Group meeting, Grenoble, Frankrijk, 22-24 maart 2012 • International Symposium on MRI in Radiotherapy, Utrecht, Nederland, 18-19 juni 2012 • 7th PathoBiology Group Annual meeting, 26 juni 2012 • Zevende Radiotherapeutendebat over borst- en prostaatkanker, Utrecht, Nederland, 11 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • EORTC Radiation Oncology Group meeting, Haifa, Israel, 20 oktober 2012 • Symposium 10de Neuroendocrinologie, Utrecht, Nederland, 8 november 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Berveling, M. • Symposium Melanomen, Zwolle, Nederland, 9 oktober 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, Verenigde Staten, 28-31 oktober 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
Bijl, H.P. • Multilevel analyse (EMGO), Amsterdam, Nederland 8-10 februari 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering Nederland, 22 juni 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Bijmolt, S. • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • 10de Bossche Mamma Congres, Vught, Nederland, 16-20 juni 2012 • Minisymposium van de DGOG, Utrecht, Nederland, 28 juni 2012 • Compagnonscursus OZG 2012, Nederland, 19-21 september 2012 • Compagnonscursus OZG 2012, Nederland, 4 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Bollineni, V.R. • Annual Meeting of the Society of Nuclear Medicine and Molecular Imaging (SNMMI), Miami Beach, USA, 9-13 juni 2012 • CTMM annual Airforce meeting, Utrecht, Nederland, 13 september 2012 Bolt, R.A. • Estro Teaching Course Protonen, Barcelona, Spanje, 9 maart 2012 • ESTRO conferentie, Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012 • NCS lustrum symposium, Amersfoort, 5 oktober 2012
UMCG
A.1 Congres en/ of symposiumbezoek wetenschappelijk personeel
Beukema, J.C. • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • 2e DOCG Symposium: Diagnosis and treatment of oesophageal cancer in perspective, Rotterdam, Nederland, 4 april 2012 • Estro teaching Course - Combining Radiation with targeted therapies: concepts, opportunitues and pitfalls, Barcelona, Spanje, 9 mei 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • World Congress of Brachytherapie Barcelona, Spanje 12 mei 2012 • Bijeenkomst MCN oesofaguscarcinoom, Meppel, Nederland, 22 mei 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Oncologiedagen 2012 voor Nederland en Vlaanderen, Arnhem, Nederland, 8-9 november 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
52 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Bijlage A
Busz, D.M. • NKI-AVL mammareconstructie symposium deel 1 directe mammareconstructie (ID nummer: 108917), Amsterdam, Nederland 18 januari 2012 • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • 8th European Breast Cancer Conference (EBCC-8), Wenen, Oostenrijk, 21-24 maart 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Chouvalova, O. • NABON/BOOG 2012, Amersfoort, Nederland, 24 april 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Oncologiedagen 2012 voor Nederland en Vlaanderen, Arnhem, Nederland, 8-9 november 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Coppes, R.P. • CERRO Meeting, Les Menuires, Frankrijk, 21-28 januari 2012 • Third International Congress on Salivary Gland Diseases, Geneve, Zwitserland, 22-23 maart 2012 • 5th DSSCR meeting, Amsterdam, Nederland, 13 april 2012 • 2nd International NVRB Symposium, Radiation Science in the Netherlands, Noordwijkerhout, Nederland, 19-20 april 2012 • Bijeenkomst Landelijk Platform Protonentherapie, Utrecht, 31 mei 2012 • Projectleiderbijeenkomst translationeel onderzoek, ZonMW, Den Haag, 1 juni 2012 • Federa Medisch Wetenschappelijke Dag, ‘Regeneratieve Geneeskunde’, Utrecht, Nederland 8 juni 2012 • Wetenschappelijke vergadering NVRO, Amersfoort, 22 juni 2012 • ZonMW, Den Haag, Nederland 27 juni 2012 • Third Research Coordination Meeting (RCM) on Improving Outcomes in Radiotherapy using Novel Biotechnologies Modification of Tissue Reactions and the Use of Stem Cell Therapeutics, IAEA Headquarters, Wenen, Oostenrijk, 10-12 september 2012 • First NIRM Consortium Meeting, Utrecht, Nederland, 26-27 juni 2012 • Annual meeting of the Radiation Research Society, Rio Mar, Puerto Rico, 30 september - 3 oktober 2012
Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 Symposium “Gamma Knife Center Tilburg: 10 years and 5000 patients later, Controversies in Radiosurgery” Amsterdam, Nederland, 23 november 2012 CMI 2012 Event, Groningen, Nederland, 4 december 2012 Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
Heesters, M.A.A.M. • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • Craniopharyngeomen op de kinderleeftijd, Groningen, Nederland 21 mei 2012 • ISPNO 15th International Symposium on pediatric Neuro Oncology, Toronto, Canada, 23-27 juni 2012 • EANO 10th meeting, Marseille, Frankrijk, 7-9 september 2012 • Jaarlijkse wetenschappelijke vergadering LWNO, Utrecht, Nederland, 5 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium “Gamma Knife Center Tilburg: 10 years and 5000 patients later, Controversies in Radiosurgery” Amsterdam, Nederland, 23 november 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Herpt, H.E. van • Jaarlijkse NVKF conferentie, Woudschoten, 30-31 mrt 2012 • Advanced Radiotherapy for Breast Cancer Symposium, Vejle, Denemarken, 7-8 juni 2012 Hulst, P.C. van der • Elekta User Meeting, Barcelona, Spanje, 9 mei 2012 • ESTRO 31, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • Lustrum Symposium KLIFOP, Apeldoorn, 6 oktober 2012 • RKF-kringdag ‘Mammabestralingsdag’, Utrecht, 19 oktober 2012 Kierkels, R.G.J. • ESTRO31 Conference, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • ESTRO Course Quantitative MEthods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes, Kopenhagen, Denemarken, 2-5 december 2012 • Cursus VMAT en RapidArc, NKI-AVL, Amsterdam, 20-21 september 2012 • Cursus Introductie tot de Klinische en Fundamentele Oncologie, Ellecom, 12-16 maart 2012 • Workshop PET voor klinisch fysici, Groningen, 24-25 mei 2012 • NVKF Conferentie Woudschoten, Zeist, 30-31 maart 2012 • RKF-dag Research voordrachten VUmc, Amsterdam, 3 februari 2012 • RKF-dag Research voordrachten AMC, Amsterdam, 9 november 2012
UMCG
Brouwer, C.L. • RKF project-day, VUMC, 3 februari 2012 • ESTRO 31 Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012 • International Symposium on MRI in Radiotherapy, Geertekerk, Utrecht, 18-19 juni 2012
• • • •
53 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Borden, A.J. van der • ESTRO 31, Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012 • NVKF Woudschoten, 30-31 maart 2012 • 6e NCS lustrum Symposium, Leiden, 5 oktober 2012
Langendijk, J.A. • ASTRO-ASCO Head & Neck symposium, Phoenix, Verenigde Staten, 26-28 januari 2012 • International Conference for Translational Research and Physics in Health in Europe (ICTR-PHE) Geneve, Zwiterland, 27 februari – 2 maart 2012) • 7 thLeipzig International Larynx Course, Leipzig, Duitsland, 3 maart 2012 • Colloque d’Oncologie, Lausanne,Zwitserland, 9 maart 2012 • EORTC Head and Neck Group meeting, Brussel, Belgie, 16-17 maart 2012) • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • 5th European Conference on Head and Neck Oncology (EHNS), Poznan, Polen, 17-20 April 2012 • 23rd Annual Meeting of the Scandinavian Society for Head and Neck Oncology Kopenhagen, Denemarken, 26-27 april 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • Bijeenkomst Lanelijk Platform Protonen Therapie, Utrecht, Nederland, 30 mei 2012 • Annual Meeting of the Portuguese Head and Neck Cancer Society, Porto, Portugal, 14 september 2012 • EORTC Head and Neck Cancer Group meeting, Porto, Portugal, 15-16 september 2012. • IFNHOS Worldtour Conference, Amsterdam, Nederland, 4-6 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Sandjberg Particle Therapy Summit 2012, Sandjberg, Denemarken, 5-6 November 2012 • ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes, Kopenhagen,Denemarken, 2-5 december 2012. • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
54
Lotz, H.T. • ESTRO Annual Meeting, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 Luijk, P. van • NVRB Symposium: from Molecular Research to Medical Application, Noordwijkerhout, 19-20 april 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • Partrec workshop, Groningen, 29 augustus 2012 • Sandbjerg Particle Therapy Summit, Sandbjerg, Denemarken, 5-6 november 2012 • ESTRO Course Quantitative MEthods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes, Kopenhagen, Denemarken, 2-5 december 2012 Maduro, J. • Young Boost Trial Meeting - PAPBI Meeting, 1 februari 2012 • MRI in Radiotherapy, Utrecht, Nederland, 13-15 maart 2012 • NABON/BOOG 2012, Amersfoort, Nederland, 24 april 2012 • Craniopharyngeomen op de kinderleeftijd, Groningen, Nederland 21 mei 2012 • ISPNO 15th International Symposium on pediatric Neuro Oncology, Toronto, Canada, 23-27 juni 2012 • Symposium tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 • CTRC-AACR San Antonio Breast Cancer Symposium, San Antonio, Verenigde Staten, 4-8 december 2012 Mul, V.E.M. • 2e DOCG Symposium: Diagnosis and treatment of oesophageal cancer in perspective, Rotterdam, Nederland, 4 april 2012 • Bijeenkomst MCN oesofaguscarcinoom, Meppel, Nederland, 22 mei 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 • Symposium “Ontwikkelingen in de radiologie” tgv afscheid EJ van der Jagt, Groningen, Nederland, 14 december 2012
UMCG
Laan, H.P. van der • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • EORTC Radiation Oncology Group meeting, Haifa, Israel, 20 oktober 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 • Diverse modules opleiding epidemiologie (EMGO), Amsterdam, Kerkrade, Soesterberg, Nederland, 2012 • Partrec workshop, Groningen, 29 augustus 2012 • Sandbjerg Particle Therapy Summit, Sandbjerg, Denemarken, 5-6 november 2012
Leest, A.H.D. van der • 5e Landelijk Themasymposium DLCRG, Den Haag, Nederland, 2 maart 2012 • 13th European Congress Perspectives in lung cancer, Amsterdam, Nederland 9-10 maart 2012 • NABON/BOOG 2012, Amersfoort, Nederland, 24 april 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering Nederland, 22 juni 2012 • Zevende Radiotherapeutendebat over borst- en prostaatkanker, Utrecht, Nederland, 11 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • 12th meeting of the SIOG: ‘Geriatric Oncology: cancer in senior adults’ Manchester, Engeland, 25-27 oktober 2012 • Oncologiedagen 2012 voor Nederland en Vlaanderen, Arnhem, Nederland, 8-9 november 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
54 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Korevaar, E.W. • Partrec workshop, Groningen, 29 augustus 2012 • Sandbjerg Particle Therapy Summit, Sandbjerg, Denemarken, 5-6 november 2012 • ‘DIN Multi-dimensional dosimetry’, Fulda, Duitsland, 12 december 2012 • Compass user meeting, Schwarzenbruck, Duitsland, 26-27 december 2012
Schaaf, A. van der • RKF wetenschappelijke kringbijeenkomst, Amsterdam, 3 februari 2012 • NVKF conferentie, Woudschoten, 30-31 maart 2012 • NVRB Symposium: from Molecular Research to Medical Application, Noordwijkerhout, 19-20 april 2012 • ESTRO Annual Meeting, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • International Symposium on MRI in Radiotherapy, Utrecht, 18-19 juni, 2012 • RKF wetenschappelijke kringbijeenkomst, Amsterdam, 9 november 2012 • ESTRO Course: Quantitative Methods in Radiation Oncology, Kopenhagen, Denemarken, 2-5 december 2012 Sijtsema, N.M. • XXVIIe NVKF-conferentie, thema: medische besluitvorming, Wouschoten, 30-31 maart 2012 • Symposium MRI in de radiotherapie, Utrecht, 18-19 juni 2012 • RKF dag Bestraling borsttumoren, Utrecht, 19 oktober 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, VS, 28-31 oktober 2012 • Sandbjerg particle therapy summit Groningen – Aarhus, Sønderborg, Denemarken, 5-6 november 2012
Stoian, F.G. • Refereeravond NGMB - FDG-PET/CT bij radiotherapeutische planning’ , 14 februari 2012 • NVKF Conferentie Woudschoten ‘Medische Besluitvorming’, 30-31 maart 2012 • Klifop lustrum “Op safari: eten of gegeten worden”, 5 oktober 2012 • Refereeravond ‘De geriatrische oncologie patiënt’, 18 september 2012 • Workshop PET for klinish Fysici 24-25 mei 2012, UMCG, Groningen, 24-25 mei 2012 • ESTRO 31, Barcelona, Spanje, 10-13 Mei 2012 Ubbels, JF • 14e Nationale Longkanker Symposium, Amsterdam, Nederland,14 januari 2012 • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • International Symposium on MRI in Radiotherapy, Utrecht, Nederland, 18-19 juni 2012 • 5de Refereeravond Longziekten, Slochteren, Nederland, 20 juni 2012 • Landelijk Platform voor Radiotherapie bij longtumoren, Utrecht, Nederland, 11 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, Verenigde Staten, 28-31 oktober 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Vanhauten, H.A.M. • Zevende Radiotherapeutendebat over borst- en prostaatkanker, Utrecht, Nederland, 11 oktober 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, Verenigde Staten, 28-31 oktober 2012 • CTOS Annual meeting (Connective Tissue Oncology Society), Praag, Tjechie, 14-17 november 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 Veld, A.A. van ’t • Regionale refereeravond NGMB, Groningen, 14 februari 2012 • NCS Lustrum symposium, Leiden, 5 oktober 2012 • Seminar Medical Physics, Osaka, Japan, 10-15 december 2012
UMCG
Pras, E. • LPRGT vergadering, Nederland, 15 maart 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • LPRGT intekenworkshop and PORTEC -4 kick off meeting, Nederland 26 juni 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • ASTRO 54th annual meeting, Boston, Verenigde Staten, 28-31 oktober 2012 • CTOS Annual meeting (Connective Tissue Oncology Society), Praag, Tjechie, 14-17 november 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
Steenbakkers, R.J.H.M. • ASTRO-ASCO Head & Neck symposium, Phoenix, Verenigde Staten, 26-28 januari 2012 • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • International Symposium on MRI in Radiotherapy, Utrecht, Nederland, 18-19 juni 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
55 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Muijs, C.T. • NVRO Wetenschappelijke vergadering: Gynaecologische Tumoren, Amersfoort, Nederland, 23 maart 2012 • NVRO onderwijsdag: Gynaecologie , Nederland, 13 april 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • NVRO dag Long tumoren, Amersfoort, Nederland, 22 juni 2012 • Refereeravond UMCL Oesofaguscarcinoom, Nederland, 17 september 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium “Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012 • Symposium “Ontwikkelingen in de radiologie” tgv afscheid EJ van der Jagt, Groningen, Nederland, 14 december 2012
Widder, J. • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • ESTRO 31th, Barcelona, Spanje, 10-13 mei 2012 • NVRO wetenschappelijke vergadering, Amersfoort, Nederland 22 juni 2012 • EPGS (Europ. Postgraduate Gastro-Surgical School)– Update on colorectal cancer; Amsterdam, Nederland, 25-26 juni 2012. Woltman- Van Iersel, M. • 10de Bossche Mamma Congres, Vughr, Nederland, 16-20 juni 2012 • Compagnonscursus Zuidoost Drenthe 2012, Nederland, 3-5 oktober 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Het mammacarcinoom; organisatie van de zorg tegen het licht, Zwolle, Nederland, 20 november 2012 • Expeditie 2015 (Competentiegericht) opleiden in de dagelijkse praktijk, Nieuwegein, Nederland, 12 december 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
Anninga, A. • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Benthem, A. • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Berg, D. van den • Themadag PET, Eindhoven, 5 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Blokzijl, E. • ESTRO, Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012 • SRT Symposium Nederland, Den Haag, 6 oktober 2012 Boelens, H. • Elekta Mosaiq Usermeeting, Arnhem, 20 april 2012 • ELEKTA advanced RT Breast Cancer symposium, Vejle, Denemarken, 7-8 juni 2012 • NVS najaarssymposium, Amersfoort, 16 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Borger, D. • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Casimiri, M. • Symposium Risicoanalyse, Utrecht, 19 april 2012 Clevering, Y. • Nucletron Benelux Meeting, Scheveningen, 26-27 april 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Dijk-Peters, F. van • Symposium Kwaliteit, Ede, 15 maart 2012 • ELEKTA advanced RT Breast Cancer symposium, Vejle, Denemarken, 7-8 juni 2012 Elzinga, H. • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Evers, D. • Congres voor werkbegeleiders, Groningen, 1 november 2012 • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012 • Symposium Radiotherapie, Ede, 17 november 2012 Fledderus, G. • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012
UMCG
Weide, H.L. van der • Refereeravond Nucleaire Geneeskunde UMCG-NGMB, Groningen, Nederland, 14 februari 2012 • Craniopharyngeomen op de kinderleeftijd, Groningen, Nederland 21 mei 2012 • ISPNO 15th International Symposium on pediatric Neuro Oncology, Toronto, Canada, 23-27 juni 2012 • EANO 10th meeting, Marseille, Frankrijk, 7-9 september 2012 • Noordelijke Refereeravond Radiotherapie “De geriatrische oncologische patiënt”, Groningen, Nederland, 18 september 2012 • Symposium”Er gaat niets boven patiëntenzorg” tgv afscheid Dr. Wil V. Dolsma, Groningen, Nederland, 13 december 2012
A.2 Congres en of symposium bezoek niet-wetenschappelijk personeel
56 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Water, T.A. van de • PET-CT bijscholing, Afdeling Radiotherapie, Isala Klinieken, Zwolle, 27 maart 2012 • Afdelingsbijeenkomst Radiotherapie, Isala Klinieken, Zwolle, 21 mei 2012 • NVKF conferentie ‘Medische besluitvorming’, Woudschoten, 30-31 mei 2012 • Refereeravond Radiotherapie, ‘Rapid learning approach for decision support systems’, Isala Klinieken, Zwolle, 25 juni 2012 • Noordelijke refereeravond Radiotherapie, ‘Geriatrische oncologische patienten’, Groningen, 18 augustus 2012 • Klifoplustrum ‘20 jaar KLIFOP’, Apenheul, 5 oktober 2012 • Sandbjerg meeting, ‘Sandbjerg Particle Therapy Summit 2012’, Sandbjerg, Denemarken, 4-5 november 2012 • RKF-dag ‘Wetenschappelijke kringdag’, AMC Amsterdam, 9 november 2012
Heemstra, R. • Brainlab User Meeting, Kopenhagen, Denemarken, 16-17 maart 2012 • SABR (stereo), Amsterdam, 6-8 december 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Kuipers, J. • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Landeweerd, M. • ESTRO course treatment planning, Dublin, Ierland, 12-16 maart 2012 Lesscher, M. • SRT symposium Nederland, Den Haag, 6 oktober 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Hermeler, G. • Landelijke Brachydag, Tilburg, 7 december 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Mathlener, M. • EORTC, Haifa, Israel, 19 oktober 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Hielema, P. • SKION Neuro Oncologie, Groningen, 21 mei 2012 • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012 • Themadag PET, Eindhoven, 5 november 2012 • Symposium Radiotherapie, Ede, 17 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Mulder, D. • ESTRO course treatment planning, Dublin, Ierland, 12-16 maart 2012
Hollander, M. • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 20121
Ploeg, G. van der • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Hoogland, W. • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012
Oosterhof, L. • HoofdHals Symposium, Utrecht, 3 februari 2012 • Symposium Kwaliteit, Groningen, 14 november 2012
Pot, A.M. • ESTRO, Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012
Horst, E. van der • Elekta Mosaiq Usermeeting, Arnhem, 20 april 2012 • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012 • ESTRO course IGRT, Lausanne, Zwitserland, 18-22 november 2012
Pranger, M. • Themadag PET, Eindhoven, 5 november 2012 • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012
Hut, E. • Nucletron Benelux Meeting, Scheveningen, 26-27 april 2012 • Landelijke Brachydag, Tilburg, 7 december 2012
Riemvis, C. • Symposium NKI AVL, Amsterdam, 7 juni 2012 • Gebruikersdag GE-scanner, Amsterdam, 14 november 2012
Jong, K. de • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012
Sjaardema, K.P. • Brainlab User Meeting, Kopenhagen, Denemarken, 16-17 maart 2012 • SRT Symposium Nederland, Den Haag, 6 oktober 2012 • SABR (stereo), Amsterdam, 6-8 december 2012
Karssens, D. • Symposium NKI AVL, Amsterdam, 7 juni 2012 Kik, S. • Symposium Kwaliteit, Ede, 15 maart 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Klinker, P. • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012
Venema, E. • Nucletron Benelux Meeting, Scheveningen, 26-27 april 2012 • World Congress Brachytherapy, Barcelona, Spanje, 10-12 mei 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012 Venema, L. • Themadag PET, Eindhoven, 5 november 2012
UMCG
Gulik, N. van • Bijeenkomst Infectiepreventie, Groningen 26 januari 2012
Koopman-Haan, M. • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
57 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Grunewald, G. • World Congress Brachytherapy, Barcelona, Spanje, 10-12 mei 2012 • Landelijke Brachydag, Tilburg, 7 december 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Wetenschappelijke output 2012 B.1 Publicaties in internationale tijdschriften 1.
Andreassen CN, Barnett GC, Langendijk JA, Alsner J, De Ruysscher D, Krause M, Bentzen SM, Haviland JS, Griffin C, Poortmans P, Yarnold JR. Conducting radiogenomic research - Do not forget careful consideration of the clinical data. Radiother Oncol. 2012 Dec;105(3):337-40. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
2.
Andry G, Langendijk JA, Locati LD. Management of salivary gland tumors. Expert Rev Anticancer Ther 2012 Sept;12(9): 161-8. (IF: 2.066, Q3).
3.
Bantema-Joppe EJ, Schilstra C, de Bock GH, Dolsma WV, Busz DM, Langendijk JA, Maduro JH. Simultaneous Integrated Boost Irradiation After Breast-Conserving Surgery: Physician-Rated Toxicity and Cosmetic Outcome at 30 Months’ Follow-Up. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Jul 15;83(4):e471-7. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
4.
Beetz I, Schilstra C, Burlage FR, Koken PW, Doornaert P, Bijl HP, Chouvalova O, Leemans CR, de Bock GH, Christianen ME, van der Laan BF, Vissink A, Steenbakkers RH, Langendijk JA. Development of a NTCP model and nomogram in head and neck cancer patients for xerostomia and sticky saliva: the role of the minor salivary glands. Radioth Oncol. 2012 Oct;105(1):8693. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
5.
Beetz I, Schilstra C, van der Schaaf A, van den Heuvel ER, Doornaert P, van Luijk P, Vissink A, van der Laan BF, Leemans CR, Bijl HP, Christianen ME, Steenbakkers RJ, Langendijk JA. NTCP models for patient-rated xerostomia and sticky saliva after treatment with intensity modulated radiotherapy for head and neck cancer: The role of dosimetric and clinical factors. Radiother Oncol. 2012 Oct;105(1):101-6. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
6.
Beetz I, Schilstra C, van Luijk P, Christianen MEMC, Doornaert P, Bijl HP, Chouvalova O, van den Heuvel ER, Steenbakkers ER, Langendijk JA. External validation of three dimensional conformal radiotherapy based NTCP models for patient-rated xerostomia and sticky saliva among patients treated with intensity modulated radiotherapy. Radioth. Oncol. 2012 Oct;105(1):94-100. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
7.
Bolla M, van Poppel H, Tombal B, Vekemans K, Da Pozzo L, de Reijke TM, Verbaeys A, Bosset JF, van Velthoven R, Colombel M, van de Beek C, Verhagen P, van den Bergh A, Sternberg C, Gasser T, van Tienhoven G, Scalliet P, Haustermans K, Collette L; for the European Organisation for Research and Treatment of Cancer, Radiation Oncology and Genito-Urinary Groups. Postoperative radiotherapy after radical prostatectomy for high-risk prostate cancer: long-term results of a randomised controlled trial (EORTC trial 22911). Lancet. 2012 Oct 18 (12)61253-7. (IF: 39.060, Q1) TOP-publicatie.
Wilting, L. • ESTRO, Barcelona, Spanje, 9-13 mei 2012 Wijk, van der L. • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012 Wildeman, E. • Klinische avond HoofdHals werkgroep, Groningen, 15 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
UMCG
Wegter, G. • HoofdHals symposium, Utrecht, 3 februari 2012 • Symposium Risicoanalyse, Utrecht, 19 april 2012 • Elekta Mosaiq Usermeeting, Arnhem, 20 april 2012 • Elekta Usermeeting, Barcelona, Spanje, 9 mei 2012 • EORTC, Haifa, Israel, 19 oktober 2012 • Symposium Kwaliteit, Groningen, 14 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
Bijlage B
58 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Visser, C. • Moulagedag, Groningen, 2 november 2012 • ESTRO course IGRT, Lausanne, Zwitserland, 18-22 november 2012 • Afscheidssymposium Dr. Wil Dolsma “Er gaat niets boven patiëntenzorg”, Groningen, 13 december 2012
9.
Boomsma MJ, Bijl HP, Christianen MEMC, Beetz I, Chouvalova O, Steenbakkers RJHM, van der Laan BFAM, Wolffenbuttel BHR, Oosting SF, Schilstra C. Langendijk JA. A prospective cohort study on radiationinduced hypothyroidism: development of an NTCPmodel. Accepted by Int J Radiat Oncol Biol Phys 2012 Nov 1;84(3):e351-6. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
10.
Brouwer CL, Steenbakkers R, van den Heuvel E, Duppen J, Navran A, Bijl H, Chouvalova O, Burlage F, Meertens H, Langendijk J, van ‘t Veld A. 3D Variation in delineation of head and neck organs at risk. Radiat Oncol. 2012 Mar 13;7(1):32. (IF: 2.107, Q2).
11.
Brouwer CL, Wiesendanger EM van der Hulst PC, van Imhoff G, Langendijk JA, Beijert M. Scrotal irradiation in primary testicular lymphoma: a comparative planning study and review of literature. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Jul 24. [Epub ahead of print]. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
12.
Brummelman P, Sattler MA, Meiners LC, Elderson MF, Dullaart RP, van den Berg G, Koerts J, Tucha OM, Wolffenbuttel BH, van den Bergh AC, van Beek AP. Cognitive performance after postoperative pituitary radiotherapy: a dosimetric study of the hippocampus and the prefrontal cortex. Eur J Endocrinol 2012 Feb;166(2):1719. (IF: 3.136, Q2).
13.
Buijsen J, van den Bogaard J, van der Weide H, Engelsman S, van Stiphout R, Janssen M, Beets G, BeetsTan R, Lambin P, Lammering G. FDG-PET-CT reduces the interobserver variability in rectal tumor delineation. Radiother Oncol. 2012 Mar;102(3):371-6. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
14.
Buunk AP, Brakel TM, Bennenbroek FTC,Stiegelis HE, Sanderman R, Van den Bergh ACM, Hagedoorn M. Neuroticism and Responses to Social Comparison among Cancer Patients. Psychol Health. 2012 Jun;27(6):641-54. (IF: 1.375, Q3).
15.
Christianen MEMC, Schilstra C, Beetz I, Muijs CT, Chouvalova O, Burlage FR, Doornaert P, Koken PW, Leemans CR, Rinkel RNP, de Bruijn MJ, de Bock GH, Roodenburg JLN, van der Laan BFAM, Slotman BJ, Verdonck-de Leeuw IM, Bijl HP, Langendijk JA. Predictive modelling for swallowing dysfunction after primary (chemo)radiation: results of a prospective observational study. Radioth Oncology 2012 Oct;105(1):107-14.. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
16.
Cnossen IC, de Bree R, Rinkel RN, Eerenstein SE, Rietveld DH, Doornaert P, Buter J, Langendijk JA, Leemans CR, Verdonck-de Leeuw IM. Computerized monitoring of patient-reported speech and swallowing problems in head and neck cancer patients in clinical practice. Support Care Cancer. 2012 Nov;20(11):2925-31. (IF: 2.649, Q1). TOPpublicatie.
17.
de Jong RA, Boerma A, Boezen HM, Mourits MJ, Hollema H, Nijman HW. Loss of HLA class I and mismatch repair protein expression in sporadic endometrioid endometrial carcinomas. Int J Cancer. 2012 Oct 15;131(8):1828-36. (IF: 6.198, Q1). TOP-publicatie.
18.
de Jong RA, Kema IP, Boerma A, Boezen HM, van der Want JJ, Gooden MJ, Hollema H, Nijman HW. Prognostic role of indoleamine 2,3-dioxygenase in endometrial carcinoma. Gynecol Oncol. 2012 Sep;126(3):474-80. (IF: 3.929, Q1). TOP-publicatie.
19.
de Jong RA, Pras E, Boezen HM, van der Zee AG, Mourits MJ, Arts HJ, Aalders JG, Slot A, Timmer PR, Hollema H, Nijman HW. Less gastrointestinal toxicity after adjuvant radiotherapy on a small pelvic field compared to a standard pelvic field in patients with endometrial carcinoma. Int J Gynecol Cancer. 2012 Sep;22(7):1177-86. (IF: 1.941, Q3).
20. de Jong RA, Toppen NL, Ten Hoor KA, Boezen HM, Kema IP, Hollema H, Nijman HW. Status of cellular immunity lacks prognostic significance in vulvar squamous carcinoma. Gynecol Oncol. 2012 Apr;125(1):18693. (IF: 3.929, Q1). TOP-publicatie. 21.
de Kruijf EM, Sajet A, van Nes JG, Putter H, Smit VT, Eagle RA, Jafferji I, Trowsdale J, Liefers GJ, van de Velde CJ, Kuppen PJ. NKG2D ligand tumor expression and association with clinical outcome in early breast cancer patients: an observational study. BMC Cancer. 2012 Jan 18;12:24. (IF: 3.333, Q1).
22. Digonnet A, Hamoir M, Andry G, Gregoire V, Vanderpoorten V, Haigentz M jr, Langendijk JA, de Bree R, Hinni ML, Mendenhall WM, Paleri V, Rinaldo A, Werner JA, Takes RP, Ferlito A. Follow up strategies in head and neck cancer other than upper aerodigestive tract squamous cell carcinoma. Eur Arch Otolorhinolaryngol 2012;Oct 26. [Epub ahead of print] (IF: 1.386, Q2). 23. Digonnet A, Hamoir M, Andry G, Haigentz M Jr, Takes RP, Silver CE, Hartl DM, Strojan P, Rinaldo A, de Bree R, Dietz A, Grégoire V, Paleri V, Langendijk JA, Vander Poorten V, Hinni ML, Rodrigo JP, Suárez C, Mendenhall WM, Werner JA, Genden EM, Ferlito A. Post-therapeutic surveillance strategies in head and neck squamous cell carcinoma. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2012 Sep 13. [Epub ahead of print]. (IF: 1.386, Q2). 24. Ghobadi G, Bartelds B, van der Veen SJ, Dickinson MG, Brandenburg S, Berger RMF, Langendijk JA, Coppes RP, van Luijk P. Pulmonary vascular remodelling and subsequent pulmonary hypertension incite symptomatic radiation pneumonitis. Thorax 2012 Apr;67(4):334-41. (IF: 8.376, Q1) TOP-publicatie. 25. Ghobadi G, van der Veen S, de Boer RA, Dickinson MG, de Jong JR, Faber H, Niemantsverdriet M, Brandenburg S, Berger RM, Langendijk JA, Coppes RP, van Luijk P. Physiological Interaction of Heart and Lung in Thoracic Irradiation. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Dec 1;84(5):e639-46. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie. 26. Glaudemans AW, Enting RH, Heesters MA, Dierckx RA, van Rheenen RW, Walenkamp AM, Slart RH. Value of 11C-methionine PET in imaging brain tumours and metastases. Eur J Nucl Med Mol Imaging. 2012 Dec 12 [Epub Ahead of print].
UMCG
Bollineni VR, Widder J, Pruim J, Langendijk JA, Wiegman EM. Residual (18)F-FDG-PET Uptake 12 Weeks after Stereotactic Ablative Radiotherapy for Stage I NonSmall-Cell Lung Cancer Predicts Local Control. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Jul 15;83(4):e551-5. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
59 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
8.
36. Muijs CT, Beukema JC, Mul VE, Plukker JTh, Sijtsema NM, Langendijk JA. External beam radiotherapy and endoluminal brachytherapy in esophageal cancer. Radioth Oncol 2012 Feb;102(2):303-8. (IF: 4.520, Q1) TOPpublicatie
28. Haigentz M Jr, Hartl DM, Silver CE, Langendijk JA, Strojan P, Paleri V, de Bree R, Machiels JP, Hamoir M, Rinaldo A, Paccagnella D, Shaha AR, Takes RP, Ferlito A. Distant metastases from head and neck squamous cell carcinoma. Part III. Treatment. Oral Oncol. Oral Oncol. 2012 Sep;48(9):787-93. (IF: 2.695, Q1) TOP-publicatie.
37. Muijs CT, Pruim J, Beukema JC, Berveling MJ, Plukker JT, Langendijk JA. Oesophageal tumour progression between the diagnostic (18)F-FDG-PET and the (18)F-FDG-PET for radiotherapy treatment planning. Radiother Oncol. 2012 Nov 27(IF: 4.520, Q1) TOPpublicatie.
29. Holwerda N, Sanderman R, Pool G, Hinnen C, Langendijk JA, Bemelman WA, Hagedoorn M, Sprangers M. Do patients trust their physician? An adult attachment perspective on cancer patients’ trust, satisfaction and distress within one year after a cancer diagnosis. Acta Oncol 2013;52(1):110-7. (IF: 2.876, Q2) TOP-publicatie.
38. Muijs CT, Pruim J, Beukema JC, Berveling MJ, Plukker JT, Langendijk JA. Oesophageal tumour progression between the diagnostic (18)F-FDG-PET and the (18)F-FDG-PET for radiotherapy treatment planning. Radiother Oncol. 2012 Nov 27 (IF: 4.520, Q1) TOPpublicatie
30. Janssens GO, Rademakers SE, Terhaard CH, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, Chin A, Marres HA, de Bree R, van der Kogel AJ, Hoogsteen IJ, Bussink J, Span PN, Kaanders JH. Accelerated radiotherapy with carbogen and nicotinamide for laryngeal cancer: results of a phase III randomized trial. J Clin Oncol. 2012 May20;30(15):1777-83. (IF: 18.038, Q1) TOP-publicatie. 31.
Janssens GO, Terhaard CH, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, Chin A, Pop LA, Kaanders JH. Acute Toxicity Profile and Compliance to Accelerated Radiotherapy Plus Carbogen and Nicotinamide for Clinical Stage T2-4 Laryngeal Cancer: Results of a Phase III Randomized Trial. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2011 Feb 2012 Feb 1;82(2):5328. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
32. Koning CC, Blank LE, Koedooder C, van Os RM, van de Kar M, Jansen E, Battermann JJ, Beijert M, Gernaat C, van Herpen KA, Hoekstra C, Horenblas S, Jobsen JJ, Krol AD, Lybeert ML, van Onna IE, Pelger RC, Poortmans P, Pos FJ, van der Steen-Banasik E, Slot A, Visser A, Pieters BR. Brachytherapy after external beam radiotherapy and limited surgery preserves bladders for patients with solitary pT1-pT3 bladder tumors. Ann Oncol. 2012 Nov;23(11):2948-53. (IF: 7.384, Q1) TOP-publicatie. 33.
Lalami Y, Specenier PM, Awada A, Lacombe D, El-Hariry I, Bogaerts J, Langendijk JA, Vermorken J. EORTC 24051 : Unexpected side effects of a phase I study of TPF induction chemotherapy (IC) followed by chemoradiation (CRT) with lapatinib (LAP), a dual EGFR/ErbB2 inhibitor, in patients with locally advanced larynx and hypopharynx squamous cell carcinoma. Radiother Oncol 2012;105(2):238-40. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
34. Lammerink EA, de Bock GH, Pras E, Reyners AK, Mourits MJ. Sexual functioning of cervical cancer survivors: A review with a female perspective. Maturitas. Maturitas. 2012 Aug;72(4):296-304. (IF: 2.844, Q1) TOP-publicatie. 35.
Langius JAE, Kruizenga HM, Uitdehaag BMJ, Langendijk JA, Doornaert P, Leemans CR, Weijs P. Resting energy expenditure in head and neck cancer patients during radiotherapy. Radiother Oncol 2012 Aug;31(4):549-54. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie
39. Mul VE, de Jong JM, Murrer LH, van den Ende PL, Houben RM, Lacko M, Lambin P, Baumert BG. Lhermitte sign and myelopathy after irradiation of the cervical spinal cord in radiotherapy treatment of head and neck cancer. Strahlenther Onkol 2012 Jan;188(1):71-6. (IF: 3.730, Q1) TOP-publicatie 40. Niemantsverdriet M, Nagle P, Chiu RK, Langendijk JA, Kampinga HH, Coppes RP. DNp73 enhances promoter activity of TGF-b induced genes. Plos One 2012;7:e50815 (02-12-2010). (IF: 3.730, Q1). TOPpublicatie. 41. Niemantsverdriet M, van Goethem M-J, Bron R, Hogewerf W, Fournier C, Scholtz M, Brandenburg S, Langendijk JA, Kampinga HH, van Luijk P and Coppes RP. High and Low LET radiation differentially induce pulmonary toxicity. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Jul 15;83(4):1291-7. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie. 42. Nijkamp J, de Haas-Kock DF, Beukema JC, Neelis KJ, Woutersen D, Ceha H, Rozema T, Slot A, Vos-Westerman H, Intven M, Spruit PH, van der Linden Y, Geijsen D, Verschueren K, van Herk MB, Marijnen CA. Target volume delineation variation in radiotherapy for early stage rectal cancer in the Netherlands. Radiother Oncol. 2012 Jan;102(1):14-21. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie. 43. Nijland M, Beijert M, Bongaerts AH, Brouwers AH. False positive spinal cord uptake on fluorodeoxyglucose positron-emission tomography following treatment of lymphoma. Br J Haematol. 2012 Dec;159(5):497. (IF: 4.942, Q1) TOP-publicatie. 44. Postma MR, Netea-Maier RT, van den Berg G, Homan J, Sluiter WJ, Wagenmakers MA, van den Bergh AC, Wolffenbuttel BH, Hermus AR, van Beek AP. Quality of life is impaired in association with the need for prolonged postoperative therapy by somatostatin analogs in patients with acromegaly. Eur J Endocrinol. 2012 Apr;166(4):585-92. (IF: 3.136, Q2). 45. Ramaekers B, Grutters J, Pijls-Johannesma M, Lambin P, Joore M, Langendijk JA. Protons in head and neck cancer: Bridging the gap of evidence. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Dec 27. [Epub ahead of print]. (IF: 4.524, Q2) TOP-publicatie.
UMCG
Godart, J, Korevaar EW, Visser R, Wauben DJL, van ’t Veld AA. Reconstruction of high resolution 3D dose from low resolution matrix measurements: error detection with a correction kernel method. Phys Med Biol 2011 (56) 5029–5043 (IF: 2.701, Q2).
60 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
27.
48. Saadatmand S, de Kruijf EM, Sajet A, Dekker-Ensink NG, van Nes JG, Putter H, Smit VT, van de Velde CJ, Liefers GJ, Kuppen PJ. Expression of cell adhesion molecules and prognosis in breast cancer. Br J Surg. 2013 Jan;100(2):25260. (IF: 4.839, Q1) TOP-publicatie. 49. Sattler MG, van den Bergh AC, Wolffenbuttel BH, van den Berg G, Sluiter WJ, Langendijk JA, van Beek AP. No negative impact of radiotherapy on the incidence of second tumors and mortality in pituitary adenoma patients. Radiother Oncol. 2012 Jul;104(1):125-30. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie. 50. Schneiders FL, de Bruin RC, van den Eertwegh AJ, Scheper RJ, Leemans CR, Brakenhoff RH, Langendijk JA, Verheul HM, de Gruijl TD, Molling JW, van der Vliet HJ. Circulating Invariant Natural Killer T-Cell Numbers Predict Outcome in Head and Neck Squamous Cell Carcinoma: Updated Analysis With 10-Year Follow-Up. J Clin Oncol. 2012 Feb 10;30(5):567-70. (IF: 18.038) TOP-publicatie. 51.
Schults MA, Nagle PW, Rensen SS, Godschalk RW, Munnia A, Peluso M, Claessen SM, Greve JW, Driessen A, Verdam FJ, Buurman WA, van Schooten FJ, Chiu RK. Decreased nucleotide excision repair in steatotic livers associates with myeloperoxidase-imunoreactivity. Mutat Res. 2012 Aug;736(1-2):75-81. (IF: 3.902)
52. Schrijvers ML, Pattje WJ, Menkema L, Mastik MF, Gibcus JH, Langendijk JA, van der Wal JE, van der Laan BFAM, Schuuring E. FADD expression as a prognosticator in early stage glottic squamous cell carcinoma of the larynx treated primarily with radiotherapy. Int Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Jul 15;83(4):1220-6. (IF: 4.542, Q1) TOP-publicatie. 53. Sijtsema NM, van Dijk-Peters FBJ, Langendijk JA, Maduro JH, van ’t Veld AA. Electronic Portal Images (EPIs) based position verification for the breast simultaneous integrated boost (SIB) technique. Radioth. Oncol. 2012 Jan;102(1):108-14. (IF: 4.542, Q1) TOPpublicatie
55.
Smit JK, Muijs JT, Paardekoper G, Timmer PR, Muller K, Woutersen D, Mul VE, Beukema JC, Langendijk JA, Plukker JT. Curatively intended chemoradiotherapy as the primary treatment in esophageal cancer patients: a population based study in the North-East Netherlands. Ann Surg Oncol. 2012 Dec 29. [Epub ahead of print] (IF: 4.166; Q1). TOP-publicatie.
56. Strojan P, Ferlito A, Langendijk JA, Corry J, Woolgar JA, Rinaldo A, Silver CE, Paleri V, Fagan JJ, Pellitteri PK, Haigentz M Jr, Suárez C, Robbins KT, Rodrigo JP, Hartl DM, Olsen KD, Hinni ML, Werner JA, Mondin V, Kowalski LP, Devaney KO, de Bree R, Takes RP, Wolf GT, Shaha AR, Genden EM, Barnes L. Contemporary management of lymph node metastases from an unknown primary to the neck: II. A review of therapeutic options. Head and Neck 2011 Oct 27. doi: 10.1002/hed.21899. [Epub ahead of print]. (IF: 2.806, Q1) TOP-publicatie. 57.
Strojan P, Ferlito A, Langendijk JA, Siver CE. Indications for radiotherapy after neck dissection. Head Neck. 2012 Jan;34(1):113-9. (IF: 2.182, Q1). (IF: 2.806) TOP-publicatie.
58. Strojan P, Ferlito A, Medina JE, Woolgar JA, Rinaldo A, Robbins KT, Fagan JJ, Mendenhall WM, Paleri V, Silver CE, Olsen KD, Corry J, Suárez C, Rodrigo JP, Langendijk JA, Devaney KO, Kowalski LP, Hartl DM, Haigentz M Jr, Werner J, Pellitteri PK, de Bree R, Wolf GT, Takes RP, Genden EM, Hinni ML, Mondin V, Shaha AR, Barnes L. Contemporary management of lymph node metastases from an unknown primary to the neck: I. A review of diagnostic approaches. Head and Neck 2011 Oct 27. doi: 10.1002/hed.21899. [Epub ahead of print]. (IF: 2.806, Q1) TOP-publicatie. 59. Strojan P, Ferlito A, Medina JE, Woolgar JA, Rinaldo A, Robbins KT, Fagan JJ, Mendenhall WM, Paleri V, Silver CE, Olsen KD, Corry J, Suárez C, Rodrigo JP, Langendijk JA, Devaney KO, Kowalski LP, Hartl DM, Haigentz M Jr, Werner JA, Pellitteri PK, de Bree R, Wolf GT, Takes RP, Genden EM, Hinni ML, Mondin V, Shaha AR, Barnes L. Reply to the letter to the editor by Straetmans et al. Head Neck. 2012 Sep 28. doi: 10.1002/hed.23165. [Epub ahead of print]. (IF: 2.403, Q1) TOP-publicatie. 60. Strojan P, Haigentz M Jr, Bradford CR, Wolf GT, Hartl DM, Langendijk JA, Rinaldo A, Eisbruch A, Mendenhall WM, Forastiere AA, Takes RP, Ferlito A. Chemoradiotherapy vs. total laryngectomy for primary treatment of advanced laryngeal squamous cell carcinoma. Oral Oncol. 2012 Dec 6. [Epub ahead of print]. (IF: 2.875, Q1) TOP-publicatie. 61.
Takes R, Strojan P, Silver C, Bradley P, Haigentz M, Wolf G, Shaha A, Hartl D, Olofsson J, Langendijk JA, Ferlito A. Current Trends in Initial Management of Hypopharyngeal Cancer: the Declining Use of Open Surgery. Head Neck. 2012 Feb;34(2):270-81. (IF: 2.833, Q1). TOP-publicatie.
UMCG
47. Roossink F, Wieringa HW, Noordhuis MG, Ten Hoor KA, Kok M, Slagter-Menkema L, Hollema H, de Bock GH, Pras E, de Vries EG, de Jong S, van der Zee AG, Schuuring E, Wisman GB, van Vugt MA. The role of ATM and 53BP1 as predictive markers in cervical cancer. Int J Cancer. 2012 Nov 1;131(9):2056-66. (IF: 6.198, Q1) TOP-publicatie.
54. Singer S, Arraras JI, Baumann I, Boehm A, Chie WC, Galalae R, Langendijk JA, Guntinas-Lichius O, Hammerlid E, Pinto M, Nicolatou-Galitis O, Schmalz C, Sen M, Sherman A, Spiegel K, Verdonck-de Leeuw IM, Yarom N, Zotti P, Hofmeister D on behalf of the EORTC Quality of Life and the EORTC Head and Neck Cancer Groups. Quality of life issues in head and neck cancer patients receiving multimodal or targeted therapy – a multinational study. Head Neck. 2012 Aug 21. [Epub ahead of print]. (IF: 2.806, Q2) TOP-publicatie.
61 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
46. Roelofs E, Engelsman M, Rasch C, Persoon L, Qamhiyeh S, de Ruysscher D, Verhaegen F, Pijls-Johannesma M, Lambin P, Habrand J, Mazal A, Nahum A, Iancu G, Krämer M, Scholz M, Debus J, Jäkel O, Baumert B, van den Bogaard J, Dekker A, De Ruysscher D, Lambin P, Persoon LC, Pijls-Johannesma M, Roelofs E, Verhaegen F, Engelsman M, Georg D, Baba M, Hirohiko T, Kanematsu N, Rasch C, Verheij M, Zijp L, Lomax A, Schippers JM, Eble M, Ammazzalorso F, Jelen U, Coghe M, De Meerleer G, De Neve W, Fonteyne V, Madani I, Langendijk J, Schilstra C, van de Water T. Results of a multicentric in silico clinical trial (ROCOCO): comparing radiotherapy with photons and protons for non-small cell lung cancer. J Thorac Oncol. 2012 Jan;7(1):165-76. (IF: 4.473, Q1) TOPpublicatie.
71.
63. Van Abbema JK, van der Schaaf A, Kristanto W, Groen JM, Greuter MJ. Feasibility and accuracy of tissue characterization with dual source computed tomography. Phys Med. 2012 Jan;28(1):25-32. (IF: 1.045, Q4).
65. van de Water W, Fontein DB, van Nes JG, Bartlett JM, Hille ET, Putter H, Robson T, Liefers GJ, Roumen RM, Seynaeve C, Dirix LY, Paridaens R, Kranenbarg EM, Nortier JW, van de Velde CJ. Influence of semiquantitative oestrogen receptor expression on adjuvant endocrine therapy efficacy in ductal and lobular breast cancer - a TEAM study analysis. Eur J Cancer. 2013 Jan;49(2):297-304. (IF: 5.061, Q1) TOP-publicatie. 66. van der Laan HP, Christianen ME, Bijl HP, Schilstra C, Langendijk JA. The potential benefit of swallowing sparing intensity modulated radiotherapy to reduce swallowing dysfunction: an in silico planning comparative study. Radiother Oncol. 2012 Apr;103(1):76-81. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie. 67.
van der Laan HP, van de Water TA, van Herpt HE, Christianen ME, Bijl HP, Korevaar EW, Rasch CR, van ‘t Veld AA, van der Schaaf A, Schilstra C, Langendijk JA; on behalf of the Rococo cooperative group. The potential of intensity-modulated proton radiotherapy to reduce swallowing dysfunction in the treatment of head and neck cancer: A planning comparative study. Acta Oncol 2012 Jun 19. [Epub ahead of print]. (IF: 3.330, Q1) TOP-publicatie.
68. Van der Schaaf A, Schilstra C, Xu CJ, van Luijk P, van’t Veld AA, Langendijk JA. Multivariate modelling of complications with data driven variable selection: Guarding against overfitting and effects of data set size. Radiother Oncol. 2012 Oct;105(1):115-21. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie 69. van Gogh CD, Verdonck-de Leeuw IM, Langendijk JA, Kuik DJ, Mahieu HF. Long-Term Efficacy of Voice Therapy in Patients With Voice Problems After Treatment of Early Glottic Cancer. J Voice. 2012 May;26(3):398-401. (IF: 1.550, Q2). 70. van Gogh CDL, Verdonck-de Leeuw IM, Wedler-Peeters J, Langendijk JA, Mahieu HF. Prospective evaluation of voice outcome during the first two years in male patients treated by radiotherapy or laser surgery for T1a glottic carcinoma. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2012 Jun;269(6):1647-52. (IF: 1.458, Q2).
72. van Hoesel AQ, van de Velde CJ, Kuppen PJ, Liefers GJ, Putter H, Sato Y, Elashoff DA, Turner RR, Shamonki JM, de Kruijf EM, van Nes JG, Giuliano AE, Hoon DS. Hypomethylation of LINE-1 in primary tumor has poor prognosis in young breast cancer patients: a retrospective cohort study. Breast Cancer Res Treat. 2012 Aug;134(3):1103-14. (IF: 4.469, Q1) TOP-publicatie. 73. van Hoesel AQ, van de Velde CJ, Kuppen PJ, Putter H, de Kruijf EM, van Nes JG, Giuliano AE, Hoon DS. Primary tumor classification according to methylation pattern is prognostic in patients with early stage ER-negative breast cancer. Breast Cancer Res Treat. 2012 Feb;131(3):859-69. (IF: 4.469, Q1) TOP-publicatie. 74. van Hooff SR, Leusink FKJ, Roepman P, Baatenburg de Jong RJ, Speel EJM, van den Brekel MWM, van Velthuysen MLF, van Diest PJ, van Es RJJ, Merkx MAW, Kummer JA, Leemans CR, Schuuring E, Langendijk JA, Lacko M, De Herdt MJ, Jansen JC, Brakenhoff RH, Slootweg PJ, Takes RPT, Holstege FCP. Validation of a gene expression signature for lymph node metastasis detection in oral cavity squamous cell carcinoma. J Clin Oncol. 2012; 30(33): 4104-10. (IF: 18.038, Q1) TOP-publicatie. 75.
van Nes JG, de Kruijf EM, Putter H, Faratian D, Munro A, Campbell F, Smit VT, Liefers GJ, Kuppen PJ, van de Velde CJ, Bartlett JM. Co-expression of SNAIL and TWIST determines prognosis in estrogen receptor-positive early breast cancer patients. Breast Cancer Res Treat. 2012 May;133(1):49-59. (IF: 4.469, Q1) TOP-publicatie.
76. van Nes JG, Fontein DB, Hille ET, Voskuil DW, van Leeuwen FE, de Haes JC, Putter H, Seynaeve C, Nortier JW, van de Velde CJ. Quality of life in relation to tamoxifen or exemestane treatment in postmenopausal breast cancer patients: a Tamoxifen Exemestane Adjuvant Multinational (TEAM) Trial side study. Breast Cancer Res Treat. 2012 Jul;134(1):267-76. (IF: 4.469, Q1) TOPpublicatie. 77.
Wiesendanger-Wittmer EM, Sijtsema NM, Muijs CT, Beukema JC. Systematic review of the role of a belly board device in radiotherapy delivery in patients with pelvic malignancies. Radiother Oncol. 2012 Mar;102(3):325-34. (IF: 5.580, Q1) TOP-publicatie
78. Xu CJ, van der Schaaf A, Schilstra C, Langendijk JA, van’t Veld AA. Impact of statistical learning methods on the predictive power of multivariate Normal Tissue Complication Probability models. In press by Int J Radiat Oncol Biol Phys Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2012 Mar 15;82(4):e677-84. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie. 79. Xu CJ, van der Schaaf A, van’t Veld AA, Langendijk JA, Schilstra C. Statistical Validation of NTCP Models. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2012 Sep 1;84(1):e123-9. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie.
UMCG
64. van de Water TA, Lomax AJ, Bijl HP, Schilstra C, Hug EB, Langendijk JA. Using a reduced spot size for intensity modulated proton therapy potentially improves salivary gland sparing in oropharyngeal cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2012 Feb 1;82(2):e313-9. (IF: 4.524, Q1) TOP-publicatie
van Hagen P, Hulshof MC, van Lanschot JJ, Steyerberg EW, van Berge Henegouwen MI, Wijnhoven BP, Richel DJ, Nieuwenhuijzen GA, Hospers GA, Bonenkamp JJ, Cuesta MA, Blaisse RJ, Busch OR, ten Kate FJ, Creemers GJ, Punt CJ, Plukker JT, Verheul HM, Spillenaar Bilgen EJ, van Dekken H, van der Sangen MJ, Rozema T, Biermann K, Beukema JC, Piet AH, van Rij CM, Reinders JG, Tilanus HW, van der Gaast A; CROSS Group. Preoperative chemoradiotherapy for esophageal or junctional cancer. N Engl J Med. 2012 May 31;366(22):2074-84. (IF: 51.658, Q1) TOP-publicatie.
62 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
62. Trott KR, Doerr W, Facoetti A, Hopewell J, Langendijk J, van Luijk P, Ottolenghi A, Smyth V. Biological mechanisms of normal tissue damage: Importance for the design of NTCP models. Radiother Oncol. 2012;105(1):7985. (IF: 4.520, Q1) TOP-publicatie.
2.
3.
4.
5.
6.
Bantema-Joppe EJ, van den Heuvel ER, de Bock GH, Dolsma WV, Busz DM, Ranchor AV, Langendijk JA, Maduro JH. The impact of young age on health related quality of life after breast conserving surgery and radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S148. Oral presentation. Blokzijl E, Appold S, Borst GR, Schilstra C, Wiegman EM, Belderbos J, Baumann M, Zips D, Langendijk JA. An NTCP model based on V40 of the ipsilateral lung and age predicts the development of Radiation pneumonitis. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103Supplement 1, Pages S356-S357. Poster. Bollenini VR, Groen HJM, Wiegman ER, Kerner GSMA, Langendijk JA, Pruim J. PET imaging of tumor hypoxia using 18F-FAZA in stage III-IV non-small cell lung cancer patients. (2012 SNM Annual Meeting, June 10, 2012, Miami). Oral presentation. Bruine de Bruin L, Schuuring E, Slagter-Menkema L, Mastik MF, de Bock GH, Langendijk JA, Kluin PM, van der Laan BFAM. The predictive value of DNA damage response markers pATM, p53 and pChk2 in laryngeal carcinoma treated with radiotherapy. (8th International Conference on Head and Neck Cancer, July 2012, Toronto) Poster. Coppes RP, Ghobadi G, van der Veen S, Faber H, Bartelds B, de Boer RA, Dickingson MG, Brandenburg S, Langendijk JA, van Luijk P. Cardio-pumonary consequences of thoracic irradiation in rats. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S190. Oral presentation. Coppes RP. Stem cell therapy to ameliorate radiation damage in salivary glands. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Invited lecture.
7.
Fontanarosa D, van der Laan HP, Witte M, Shakirin G, Roelofs E, Langendijk JA, van Herk M, Lambin P. Possible advantages of probabilistic planning for head and neck cancer. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Poster.
8.
Free J, Sijtsema NM, Wittendorp PWH, van der Schaaf A, Langendijk JA, van’t Veld AA. Effect of different headrests and 2D and 3D position verification on the set up margins of head and neck cancer patients. (ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S108. Poster Discussion.
9.
Fontarosa D, van der Laan HP, Witte M, Shakiri G, Roelofs E, Langendijk JA, van Herk M, Lambin P. Possible advantages of probabilistic planning for head and neck cancer. (ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S281. Poster.
10.
Gort EM, Brouwer CL, Lotz HT, Steenbakkers RJHM, Wopken K, van der Laan HP, Langendijk JA. Variability of NTCP prediction of swallowing oragns at risk, due to variation in delineation guidelines. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S278. Poster.
Heesters MA, van der Weide HL, Bolt R, Enting RH, Glaudemans AW, Bijl HP, van Dijk, JM, Langendijk JA. 11C-Methionine PET and radiotherapy dose distribution in the differentiation of radionecrosis and tumour progression after radiosurgery of brain metastases. EANO 10 Marseille 6-9 September 2012. Neuro Oncology Vol 14 Supplement 3, Page S225. Poster
12.
Janssens G, Terhaard CH, Doornaert PA, Bijl HP, van den Ende P, Chin A, van der Kogel AJ, Span RP, Kaanders JH. Inpact of ARCON on outcome in patients with laryngeal cancer and pre-irradiation anemia: a phase III trial analysis. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Oral presentation (highlights of proffered papers).
13.
Kierkels RGJ, van der Schaaf A, Schilstra C, Bal M, Langendijk JA, van’t Veld AA. IMRT optimization using multivariable NTCP models for head and neck cancer. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Pages S137-S138. Poster discussion.
14.
Langendijk JA. Radioprotectors: General overview. (ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 39 Supplement 1, Page S42. Invited lecture.
15.
Langendijk JA. Open prediction of expected gain from proton therapy in individual patients based on predictive modeling: Final results of ALLEGRO project. International Conference on Translational Research in Radio-Oncology and Physics for Health in Europe (Genéve, 1 maart 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 102 Supplement 1, Pages S166-S167. Invited lecture.
16.
Muijs CT, Smit JK, Karrebeld A, Beukema JC, Langendijk JA, Plukker JT. Standardized pathologic evaluation of the esophagus after neo-adjuvant chemoradiation. Submitted to ASCO 2012 Gastrointestinal Cancers Symposium (Chicago, January 19 - 21, 2012).
17.
Muijs CT, Pruim J. Bekema JC, Berveling M, Plukker JTH, Langendijk JA. Evident esophageal tumour progression between the diagnostic FDG-PET and the FDG-PET for radiotherapy planning. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S259. Poster.
18.
Muijs CT, Smit JK, Karrebeld A, Beukema JC, Langendijk JA, Plukker JTh. Standardized pathologic evaluation of the esophagus after neo-adjuvant chemoradiation. (Gastrointestinal Cancers Symposium 2012, San Francisco, USA, 19-21 January 2012). Poster
19.
Nijkamp MM, Span PM, Hoogsteen IJ, Terhaard CHJ, Doornaert PAH, Langendijk JA, van den Ende PLA, Chin A, van der Kogel AJ, Bussink J, Kaanders JHAM. Involvement of the epidermal growth factor receptor in laryngeal cancer patients with hypoxia modification as an additive to accelerated radiotherapy. International Conference on Translational Research in Radio-Oncology and Physics for Health in Europe (Genéve, 1 maart 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 102 Supplement 1, Page S15. Oral presentation.
UMCG
1.
11.
63 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
B.2 Abstracts en posters
20. Rademakers S. Hoogsteen I, Rijken P, Terhaard C, Doornaert P, Langendijk JA, van den Ende P, van der Kogel A, Bussink J, Kaanders J. Predictive value of CAIX expression and staining patern in patients treated in the phase III randomized ARCON trial. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S58. Oral presentation.
29. Van Luijk P, Pringle S, Deasy JO, Moiseenko VV, Faber H, van der Laan HP, Brandenburg S, Langendijk JA, Wu J, Coppes RP. Stem cell sparing radiotherapy of head and neck cancer to preserve salivary gland function. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103Supplement 1, Page S64. Oral presentation (highlight of proffered papers).
21.
30. Vergeer M, Doornaert P, Rietveld D, Leemans CR, Langendijk JA, Slotman B. IMRT in head and neck cancer: prognostic factors and patterns of recurrence. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Poster.
23. Schrijvers ML, Wachters J, van der Wal JE, Schuuring E, van der Laan BFAM, Langendijk JA. Conventional vs. accelerated radiotherapy in T2-4 laryngeal squamous cell carcinoma. (8th International Conference on Head and Neck Cancer, July 2012, Toronto) Poster. 24. Smit JK, Muijs CT, Paardekooper G, Timmer PR, Muller K, Woutersen D, Mul VE, Beukema JC, Hospers G, Langendijk JA, Plukker JTh. Definitive (chemo) radiotherapy in patients with esophageal cancer: A population-based study in northeast Netherlands. (Gastrointestinal Cancers Symposium 2012, San Francisco, USA, 19-21 January 2012). Oral presentation. 25. Steenbakkers RJHM, Beetz I, Chouvalova O, Doornaert P, Rietveld D, van der Laan BFAM, Vissink A, Bijl HP, van Luijk P, Langendijk JA. QUANTEC dose volume constraints for parotid glands are feasible only in a minority of head and neck patients treated with IMRT. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Pages S202-S203. Oral presentation. 26. Van der Laan HP, Steenbakkers RJHM, Christianen MEMC, Korevaar E, Chouvalova O, Wopken K, Gawryszuk A, Bijl HP, Langendijk JA. Swallowingsparing IMRT for head and neck cancer: treatment planning optimization and clinical introduction. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S192. Oral presentation. 27.
Van der Schaaf A, Xu CJ, van’t Veld AA, Langendijk JA. Robustness of data-driven variable selection in multivariable modeling of complications after radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S160. Poster discussion.
28. Van der Veen SJ, Ghobadi G, Bosman GW, Faber H, Langendijk JA, van Luijk RP, Coppes RP. ACEinhibition reduces radiation pneumonitis by ameliorating acute cardiac damage. IInternational Conference on Translational Research in Radio-Oncology and Physics for Health in Europe (Genéve, 1 maart 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 102 Supplement 1, Page S102. Oral presentation.
Widder J, Klinkenberg TJ, Ubbels JF, Wiegman ER, Groen HJM, Langendijk JA. Metastasectomy not better than SABR for lung oligometastases in a single institution cohort (n=110). ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103Supplement 1, Page S63. Oral presentation (highlight of proffered papers)
32. Wiegman ER, Ghobadi G, Langendijk JA, Coppes RP, van Luijk P. Clinical test of a novel method for the assessment of Radiation damage in the lung (ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S471. Electronic Poster. 33.
Wittendorp PWH, Steenbakkers RJHM, van der Schaaf A, Langendijk JA, van’t Veld AA, Sijtsema NM. VALDiCT: a comprehensive quantative verification method for deformable image registration in radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S186. Oral presentation.
34. Wopken K, Bijl HP, Doornaert P, Christianen MEMC, Oosting SF, Rietveld DH, Schilstra C, Steenbakkers RJHM, Verdonck-de Leeuw IM, Langendijk JA. A predictive model for tube feeding dependence after curative (chemo-) Radiation in head and neck cancer patients. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103 Supplement 1, Page S203. Oral presentation.
B.3 Voordrachten internationale congressen en symposia 1.
Bantema-Joppe EJ. The impact of young age on health related quality of life after breast conserving surgery and radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation.
2.
Coppes RP. Cardio-pumonary consequences of thoracic irradiation in rats. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation.
3.
Coppes RP. Stem cell therapy to ameliorate radiation damage in salivary glands. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Invited lecture.
4.
Free J. Effect of different headrests and 2D and 3D position verification on the set up margins of head and neck cancer patients. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Poster Discussion.
UMCG
22. Schaake W, Wiegman EM, de Groot M, van der Laan HP, Langendijk JA, van den Bergh ACM. The impact of late Radiation-induced toxicity on health related quality of life in prostate cancer patients. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 103Supplement 1, Pages S263-S264. Poster.
31.
64 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Rademakers S. Hoogsteen I, Rijken P, Terhaard C, Doornaert P, Langendijk JA, van den Ende P, van der Kogel A, Bussink J, Kaanders J. Predictive value of CAIX expression and staining pattern in patients with laryngeal cancer treated in the phase III randomized ARCON trial. International Conference on Translational Research in Radio-Oncology and Physics for Health in Europe (Genéve, 1 maart 2012). Radiotherapy and Oncology Vol. 102 Supplement 1, Page S15Oral presentation.
5.
Kierkels RGJ. IMRT optimization using multivariable NTCP models for head and neck cancer. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Poster discussion.
19. Maduro JH. Radioterapia antes o después de la reconstrucción. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012).
6.
Langendijk JA. Acute and late radiation-induced side effects. 23th Annual Meeting of the Skandinavian Society of Head and Neck Oncology (Kopenhagen, 27 April 2012). Keynote lecture.
20. Maduro JH. Triple negativo y radioterapia. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012).
8.
Langendijk JA. New and emerging radiation techniques in head and neck cancer: How can we further reduce radiation-induced side effects? Colloque d’Oncologie du CePO et du service de Radio-oncologie (Lausanne, 9 maart 2012). Invited lecture.
9.
Langendijk JA. Open prediction of expected gain from proton therapy in individual patients based on NTCP predictive modeling: final results of ALLEGRO project. International Conference on Translational Research in Radio-Oncology and Physics for Health in Europe (Genéve, 1 maart 2012). Invited lecture.
10. Langendijk JA. Particle therapy: Reduction of radiationinduced side effects and evidence-based selection of patients. 23th Annual Meeting of the Skandinavian Society of Head and Neck Oncology (Kopenhagen, 27 April 2012). Invited lecture. 11.
Langendijk JA. Radioprotectors: general overview. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Invited lecture.
12. Langendijk JA. Radiotherapy in laryngeal and hypopharyngeal carcinoma with special regard to late outcome swallowing. Leipzig International Course in Head and Neck Surgery and Oncology – Larynx and Hypopharynx (Leipzig, 2 maart 2012). Invited lecture. 13.
Langendijk JA. Endpoints for treatment effects. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 2 december 2012). Invited teaching lecture.
14. Langendijk JA. Clinical trials in radiation oncology. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 3 december 2012). Invited teaching lecture. 15. Langendijk JA. Comparing technologies. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 4 december 2012). Invited teaching lecture. 16. Langendijk JA. Clinical utility of models. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 5 december 2012). Invited teaching lecture. 17. Maduro JH. Aporte de la imagenología molecular en pronóstico y predicción. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 18. Maduro JH. Supervivencia global y radioterapia locorregional de las áreas ganglionares. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012).
22. Maduro JH. Se debe incrementar el boost en premenopáusicas?: protocolo Young Boost. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 23. Maduro JH. Se puede evitar boost en postmenopáusicas? ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 24. Maduro JH. Se debe evitar la radioterapia postmastectomía en pacientes N (–)? ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 25. Maduro JH. Pacientes obesas con mamas péndulas. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 26. Maduro JH. Cadena mamaria interna. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 27.
Maduro JH. Cáncer inflamatorio. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012).
28. Maduro JH. Cáncer in situ: controversias. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012). 29. Steenbakkers RJHM. QUANTEC dose volume constraints for parotid glands are feasible only in a minority of head and neck patients treated with IMRT. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Oral presentation. 30. Van der Laan HP. Swallowing-sparing IMRT for head and neck cancer: treatment planning optimization and clinical introduction. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation. 31. Van der Schaaf A. Robustness of data-driven variable selection in multivariable modeling of complications after radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012). Radiother Oncol 2012. Poster discussion. 32. Van Luijk P. Stem cell sparing radiotherapy of head and neck cancer to preserve salivary gland function. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation (highlights of proffered papers). 33.
Van Luijk P. Turning biological insights into mathematical models. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 2 december 2012). Invited teaching lecture.
34. Van Luijk P. Parameter estimation and model fit. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 4 december 2012). Invited teaching lecture. 35.
Van Luijk P. Local versus organ level effects. ESTRO Course on Quantative Methods in Radiation Oncology: Models, Trials and Clinical Outcomes (Kopenhagen, 5 december 2012). Invited teaching lecture.
UMCG
Langendijk JA. Clinical trials on reirradiation with or without systemic treatment. 5th Meeting of the Euraopean Head and Neck Society (Poznan, 21 April 2012). Invited lecture.
Maduro JH. Radioterapia axilar versus disección post ganglio centinela. ALATRO Teaching Course Breast Cancer (Lima, July 12-14, 2012).
65 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
7.
21.
Wittendorp PWH. VALDiCT: a comprehensive quantative verification method for deformable image registration in radiotherapy. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation.
38. Wopken K, Bijl HP. A predictive model for tube feeding dependence after curative (chemo-) Radiation in head and neck cancer patients. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation.
48. Lalitha S, Nanduri Y, Baanstra M, Faber H, van Os R, Coppes RP- In search of the mouse salivary gland stem cell to rescue radiation damaged salivary gland. – 5th Dutch Stem cell meeting (Amsterdam, The Netherlands April 13th 2012) 49. Langendijk JA. Invloed van leeftijd en ‘frailty’ op de uitkomsten van radiotherapie bij hoofdhals tumoren en longtumoren. Noorderlijke Refereeravond Radiotherapie. Groningen, 18 april 2013.
39. Pringle S. The development of a salivary gland cell therapy for radiation-induced hyposalivation. 3rd International Conference in Stem Cell Engineering. (Seattle, U.S.A., 29 April – 2 May 2012). Oral presentation. Travel award ($1700).
50. Maduro JH. Radiotherapy in children. UMCG-Medical University of Vienna Summerschool Oncology for Medical Students (Groningen, July 16th 2012).
40. Pringle S. The development of a salivary gland cell therapy for radiation-induced hyposalivation. 2nd International NVRB Symposium: Radiation Science in the Netherlands (Noordwijkerhout Netherlands 19-20 April 2012). Invited lecture
52. Maduro JH. Radiotherapie Mammacarcinoom. Scholingsdag IKNL Datamanagers (Groningen, March 16th, 2012).
41.
Lalitha S, Nanduri Y, Baanstra M, Faber H, van Os R, Coppes RP. In search of the mouse salivary gland stem cell to rescue radiation damaged salivary gland. International Symposium of Dutch Society for Radiation biology. (Noordwijkerhout The Netherlands April 19-20 2012). Proffered Paper + Klaas Breur Travel award (€500) + Best Poster Prize (€100).
42. Maimets M, Pringle S, Jaks V, van Os R, Coppes RP. Towards characterizing salivary gland stem cells. 5th Dutch Stem Cell Meeting. (Amsterdam, The Netherlands, April 13, 2012). Proffered presentation. 43. Van der Veen SJ, Ghobadi G, Bosman GW, Faber H, Langendijk JA, van Luijk P, Coppes RP. ACE-inhibition reduces radiation pneumonitis by ameliorating acute cardiac damage. ICTR-PHE 2012, Geneva, Switzerland, February 27 – March 2, Proffered Presentation. 44. Widder J. General Priciples of Radiation Therapy. ECCO-Elective Course Oncology for Medical Students (Antwerp, Belgium, July 13, 2012) 45. Widder J. General Principles of Chemoradiotherapy. ECCO-Elective Course Oncology for Medical Students (Antwerp, Belgium, July 14, 2012) 46. Widder J. Radiotherapy in Breast Cancer. ECCO-Elective Course Oncology for Medical Students (Antwerp, Belgium, July 15, 2012) 47. Widder J. Lung cancer: Case discussion. ECCO-Elective Course Oncology for Medical Students (Antwerp, Belgium, July 13, 2012)
51. Maduro JH. Radiotherapie bij kinderen. NVMBR Moulage Dag (Groningen, November 2nd 2012).
53. Maimets M, Pringle S, Jaks V, van Os R, Coppes RP. Towards characterizing salivary gland stem cells. NVRB International Symposium 2012. Noordwijkerhout, The Netherlands, April 19-20, 2012. 54. Sijtsema NM, Dose guidance and adaptive strategies, Partrec workshop, Groningen, The Netherlands, 20 September 2012. 55. Sijtsema NM, Image guided and adaptive proton therapy (IGPT/APT), Sandbjerg Particle Therapy Summit, Sandbjerg, Denmark, 5-6 November 2012. 56. Van der Veen SJ, Ghobadi G, Bosman GW, Faber H, Brandenburg S, Langendijk JA, van Luijk P, Coppes RP. ACE-inhibition reduces radiation-induced pulmonary dysfunction by ameliorating acute cardiac damage. Dutch Society for Radiobiology International Symposium. (Noorwijkerhout, The Netherlands 19-20 April 2012). 57. Widder J, UMCG-Medical University of ViennaSummerschool Oncology for Medical Students. Treatment Principles in Oncology (Groningen, The Netherlands, 10 July 2012). 58. Widder J. 5 x 5 Gy with short and long interval to surgery. Update on Colorectal Cancer. Academic Medical Center Amsterdam (Amsterdam, The Netherlands, June 25, 2012). 59. Widder J. Stereotactic Ablative Radiotherapy after Systemic Treatment for Oligometastatic Disease: SARATSRO trial. Oral presentation at LPRL-meeting Utrecht, 12 april 2012). 60. Widder J. Stereotactic Radiotherapy for early Stage NonSmall-cell Lung Cancer. (Wetenschappelijk Vergadering NVRO (June 22th, 2012, Amersfoort).
UMCG
37.
B.4 Voordrachten overige bijeenkomsten
66 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
36. Widder J. Metastasectomy not better than SABR for lung oligometastases in a single institution cohort (n=110). ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012. Oral presentation (highlights of proffered papers)
Langendijk JA. Member of the Abstract Review Committee for Head and Neck for the ESTRO 31 (Barcelona, 9-13 May 2012).
2.
Langendijk JA. Track Expert for Head and Neck for 17th ECCO - 38th ESMO - 32nd ESTRO European Cancer Congress in partnership with ESSO, EACR, EONS and SiopE (Amsterdam, 27 September to 1 October 2013).
3.
Langendijk JA. Member of the Advisory Committee for Radiation Oncology for the 4th ICHNO (Barcelona, 7-9 February 2013).
4.
Pringle S. Travel award ($1700) for the 3rd International Conference in Stem Cell Engineering. (Seattle, U.S.A., 29 April – 2 May 2012). Abstract: The development of a salivary gland cell therapy for radiation-induced hyposalivation (Oral presentation).
5.
Van Luijk P. Selected for highlights of proffered papers. Abstract: Stem cell sparing radiotherapy of head and neck cancer to preserve salivary gland function. ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012.
6.
Widder J. Selected for highlights of proffered papers. Abstract: Metastasectomy not better than SABR for lung oligometastases in a single institution cohort (n=110). ESTRO 31, Barcelona 9-13 May 2012.
67 Jaarverslag 2012 Radiotherapie 2012 Radiotherapie
1.
UMCG
B.5 Honours en awards
Bijlage C jaar van installatie
Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-Rood) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van “Multi Leaf Collimator “ en “Megavolt-Imager” TheraViewNT, TCSA
1997 – maart 2012
Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-Blauw) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van “Multi Leaf Collimator” en “Megavolt-Imager” TheraViewNT, TCSA
1999
Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-D) Fotonen: 6 en 15 MV (15 MV in 2008). Elektronen: geen. Voorzien van “Multi Leaf Collimator”, IMRT-licentie en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-E) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator”, IMRT&VMAT-licenties en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, Cone Beam CT (2007) Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-F) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Beam Modulator micro Multi Leaf Collimator”, IMRT&VMAT-licenties en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA Lineaire versneller Elekta Sli 15 (Linac-G) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: geen. Voorzien van “Multi Leaf Collimator”, IMRT-licentie en “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA
2003
Lineaire versneller voor stereotaxie Brainlab Novalis (Linac-B) Fotonen: 6 MV Elektronen: Geen Voorzien van “Micro-Multi-Leaf Collimator (M3)”, “ExacTrac” en robotische tafel (2007) Lineaire versneller Elekta Synergy (TstA) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)
2006
68
2005
2005
2003
2012
68 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
T eletherapie, Lo k a tie Gr o ni ngen
UMCG
C.1 Overzicht apparatuur, inclusief de randapparatuur
Lineaire versneller Elekta Synergy (Linac-C) Fotonen: 6 en 15 MV. Elektronen: 6, 8, 10, 12, 14 en 17 MeV. Voorzien van MLC type MLCi2, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)
2011
Orthovolttoestel Pantak DXT300 Maximale buisspanning: 300 kV
1995
Teletherap i e, Lo k a tie E mmen 2012
Lineaire versneller Elekta Synergy (TstMM2) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (Cone Beam CT)
2012
UMCG
Lineaire versneller Elekta Synergy (TstMM1) Fotonen: 6 en 15 MV. Voorzien van MLC type Agility, IMRT&VMAT-licenties “Megavolt-Imager” iView-GT / Elekta en TheraView, TCSA, XVI (4D Cone Beam CT)
Afterloader Nucletron; microSelectron-PDR Afterloader Nucletron; microSelectron-HDR
2005 2006
Lok alisatie /Simu l a ti e CT-Simulator Siemens Somatom Sensation Open Siemens Wizard CT workstation Simulator Elekta PreciseSIM Ontwikkelmachine AGFA Curix 60
2005 2006 2001 2006
Bestralingsp l a nni ng Helax TMS/ Masterplan OTP voor teletherapie ( 2 werkstations ) 1995 – juli 2011 Nucletron Plato voor brachytherapie 2005 – april 2011 Nucletron Oncentra Brachy (versie 4.0) 2011 Brainlab Brainscan en iPlan NET voor stereotaxie (2 werkstations) 2006 Philips Pinnacle voor teletherapie (13 werkstations + 6 PC-licenties) 2007 Philips Pinnacle voor research (2 werkstations + 1 PC-licentie) 2007 MSS Vodca voor research (2 werkstations) RaySearch RayStation voor research (2 werkstations) 2011 Elekta CMS XiO protonenplanning voor research Varian Eclipse protonenplanning voor research
Moulagewer k za a mhed en Blokkensnijmachine, Kuipers, Oscitome Blokkensnijmachine, Par Scientific ACD-4
1996 2011
69 Jaarverslag 2012 Radiotherapie 2012 Radiotherapie
Brachyther a p i e
Autom atiserin g
1998
D osim etrie
70
Waterfantomen Wellhöfer Blue Phantom + lift tafel, revisie 2011 Wellhöfer WP-32 Wellhöfer WP-700 IBA Blue Phantom2 met OmniPro-Accept (2x)
Andere fantomen Solid Water fantoom RMI Rando antropomorf fantoom Scanditronic/Wellhöfer IMRT body fantoom Brainlab IMRT fantoom Brainlab ET verificatie fantoom (bekken) Brainlab ET Gating Phantom CIRS Radiosurgery Head Phantom diverse perspex en polystyreen fantoom
Electrometers PTW Unidos (secundaire standaard) Inovision 35040 (1X) PTW Unidos E (11x)
1999/2004 1997 1991 2012
1996 1995 2003 2006 2006 2007 2007
2006 2003 2004-2012
Diverse ionisatiekamers, halfgeleidersdetectoren en stralingsdetectoren Thermoluminescentie apparatuur Harshaw Bicron, TLD 5500, software upgrade 2010
1994
(Film)dosimetrie en verificatiesoftware Scanning densitometer Wellhöfer WP 102 Epson Perfection V700 Photo (t.b.v. EBT/EBT2-film) (2x) Epson Expression 10000XL MatriXXEvolution, 2D detector (2x) Compass, klinisch gebruik gestart in
1984 2006 2011 2008/2009 2009
70 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Local Area Netwerk RT 266 Personal Computers waarvan 6 portable t.b.v. individuele medewerkers 240 medewerkers met een persoonlijk account
UMCG
Servers 2 SQL clusterservers voor Mosaiq 2011 2 file servers voor Mosaiq (DFSR) 2011 1 virtuele aplicatieserver voor Mosaiq 2011 1 virtuele server t.b.v. ontwikkelomgeving intranet 2008 1 virtuele server voor Dicomconverter 2010 1 server voor Research Archief 2010 1 virtuele server voor Conquest klinisch 2009 1 virtuele server voor Conquest testomgeving 2010 1 virtuele server voor Theraview 2008 1 virtuele server voor Theraview (fallback server) 2011 1 virtuele server voor Theraview (klinisch V5) 2012 1 virtuele server voor Theraview (fallback server V5) 2012 1 virtuele server voor Theraview (test V5) 2012 1 virtuele server PTP 2010 1 virtuele server voor Brachy OTP 2010 2 servers voor Nucletron MasterPlan OTP 2005 1 server voor Varis Vision (Novalis) 2006 1 server voor iPlanNet (Novalis) 2008 4 servers voor Philips Pinnacle 2011
Radioactieve bronnen t.b.v. meetapparatuur Strontium-90 (2-ijkbronnen) • NE-2505/3 (t.b.v. Farmer Baldwin-ionisatiekamers)
1977
•
1980
PTW-8921 (t.b.v. Markus-ionisatiekamer)
UMCG
2001 1999 2003 2005 2008 2012
71 Jaarverslag 2012 Radiotherapie 2012 Radiotherapie
Routinecontrole hulpmiddelen CT-controlefantoom, RMI, model 467 Double Check, model 7200, Victoreen Schuster BMS-96 diode array Respiratory Phantom, Anzai, AZ-733V IBA StarTrack 2D PTW STARCHECKMAXI (2x)
UMCG Uitgave Universitair Medisch Centrum Groningen, afdeling Radiotherapie Samenstelling en redactie Universitair Medisch Centrum Groningen, afdeling Radiotherapie Fotografie Bert Barelds (apparatuur), Jean-Paul Yska (afdeling en behandeling) Ontwerp en opmaak Gravis Ontwerpers, Hermen Grasman © Universitair Medisch Centrum Groningen, 2013
72 Jaarverslag 2012 Radiotherapie
Colofon