Universitair Medisch Centrum Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen

Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Jaarverslag 2008

Inhoudsopgave

1.

Inleiding

2

2.

Afdeling KNO-Heelkunde

3

2.1 Missie en Visie van de afdeling KNO

3

2.2 Organisatie

5

2.3. Personeel

5

3.

Patiëntenzorg

11

4.

Wetenschap

15

4.1 Communicatieve Systemen: Horen

15

4.2 Communicatieve Systemen: Spreken

18

Onderwijs

21

5.1 Studie Geneeskunde

21

5.2 Opleiding tot KNO-arts

25

5.3 Vervolgopleiding Hoofd-Hals-Oncologie

29

5.4 Fellowship laryngologie

29

5.5 Fellowship otologie

29

5.6 Overige onderwijsactiviteiten

29

5.7 Stagiaires

36

Publicaties

43

6.1 Dissertaties

43

5.

6.

6.2 Wetenschappelijke publicaties in internationaal tijdschrift vermeld in SCI, SSCI of A&HCI

43

6.3 Wetenschappelijke publicaties in (inter)nationaal tijdschrift niet vermeld in SCI, SSCI of A&HCI

47

6.4 Boek/boekbijdragen inclusief congrespapers/proceedings

47

6.5 Vakpublicatie als artikel en als boek/boekbijdrage

48

6.6 Abstracts

49

6.7 Promotiecommissies

54

6.8 Review activiteiten

55

6.9 Overige

56

6.10 Posters

58

6.11 Prijzen

59

6.12 Grants

59

7.

Voordrachten

60

8.

Bestuurlijke activiteiten

77

1

1.

Inleiding

Voor u ligt het jaarverslag van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen. 2008 was een goed jaar, een jaar van groei. Er heeft een uitbreiding van de staf plaatsgevonden waarbij alle aandachtsgebieden nu dubbel zijn bezet, met name door het aantrekken van een Fellow Otologie en een Fellow Laryngologie. Daarnaast heeft collega Halmos de KNO vervolgopleiding oncologie (KNOVOO) afgerond en is nu als vast staflid KNO-arts/oncoloog aan de afdeling verbonden. Binnen het ziekenhuis hebben we actief deelgenomen aan innoverende projecten zoals de ontwikkeling van een elektronisch patiëntendossier (EPD), participatie in het Zorgdomein en elektronische briefwisseling met de verwijzer. Verder zijn drie Lean Six Sigma projecten binnen de afdeling gestart die te maken hebben met de ligduur, organisatie van de medische administratie en papierloos werken waardoor een bezuinigingstaakstelling kan worden geëffectueerd. Ook op wetenschappelijk gebied heeft de afdeling weer belangrijke mijlpalen bereikt, namelijk het binnenhalen van twee belangrijke subsidies: de prestigieuze Veni-subsidie door Dave Langers op het gebied van de functionele beeldvorming bij tinnituspatiënten èn het aantrekken van een Rosalind Franklin Fellow. Dit is een beurs voor een talentvolle vrouwelijke onderzoeker. Mevrouw Deniz Başkent zal aan onze kliniek worden verbonden om onderzoek te doen naar spraakontwikkeling bij gehoorgestoorden. Dit jaar zijn er wederom drie promoties geweest binnen de afdeling en is er een grote stroom aan internationaal gepubliceerde artikelen geproduceerd. Wat betreft de onderwijs- en opleidingstaak kan worden vermeld dat het Universitair Audiologisch Centrum Groningen nu officieel de opleiding tot klinisch fysicus audioloog toegewezen heeft gekregen. Dr. F.G. Dikkers, onderwijscoördinator Keel-, Neus- en Oorheelkunde, is benoemd tot UHD. Voor de opleiding Keel,Neus- en Oorheelkunde zijn voorbereidingen getroffen om het nieuwe opleidingscurriculum ENTER te kunnen implementeren binnen de afdeling. Hiertoe is als landelijk voorbeeld een opleidingsplan KNO-UMCG geschreven voor de opleidingsregio OOR-NO.

Bovenstaande beschrijvingen mogen zichtbaar maken dat wij nog steeds staan voor onze missie: “toegankelijke en innovatieve zorg”. We hebben het afgelopen jaar de door ons opgestelde doelen gehaald en daarom kan ik stellen dat ik met veel vreugde terugkijk naar het jaar 2008 en met belangstelling uitkijk naar de ontwikkelingen die zullen plaatsvinden in 2009, een jaar waarin we ons multidisciplinair lustrum van de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde zullen vieren!

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, Afdelingshoofd Keel-, Neus- en Oorheelkunde

2

2.

Afdeling KNO-heelkunde

2.1

Missie en Visie van de afdeling KNO

In 2007 hebben we binnen de afdeling een breed gedragen missie geformuleerd voor de afdeling Keel-, Neus-, Oorheelkunde en het Universitair Audiologisch Centrum.

Missie

Toegankelijke Innovatieve Zorg Visie

Patiëntenzorg Er wordt een optimale patiëntenzorg aangeboden van hoge kwaliteit. Deze zorg wordt geleverd door professionele medewerkers waarbij respectvolle bejegening centraal staat.

Onderzoek De wetenschap is verweven met de patiëntenzorg. De onderzoekslijnen zijn verankerd in de staf en worden collectief gedragen, effectief ondersteund en gefaciliteerd.

Opleiding Het brede opleidingsaanbod willen we in samenwerking met de regio verder ontwikkelen en uitbreiden. Hierbij maken we gebruik van de nieuwe opleidingscurricula.

Onderwijs We willen optimaal gebruik maken van de onderwijsmomenten binnen G2010 om de KNOheelkunde te profileren. De afdeling KNO creëert een opleidingsklimaat voor alle binnen de afdeling aanwezige professies.

Algemeen We willen zichtbaar zijn door onze kwaliteiten en resultaten te tonen.

3

Doelen Concrete doelstellingen en speerpunten voor de komende 3 jaar, voortkomend uit de missie-visie:

ICT Doel: vergroten van de toegankelijkheid van informatie door middel van papierloos werken en het ontwikkelen van een elektronisch patiëntendossier met het genereren van een geautomatiseerde ontslagbrief

Academisch profiel Doel: uitbreiding van beschikbare tijd voor universitaire taken door middel van daarop gericht personeelsbeleid en herschikking van taken

Personeelsbeleid Doel: ontwikkelen van professionaliteit van medewerkers gericht op bejegening en service aan de patiënten en collega’s zowel binnen als buiten de organisatie

Herkenbaarheid Doel: ontwikkelen van een eigen KNO/UAC internetsite over onze patiëntenzorg, het wetenschappelijk onderzoek, de opleiding en het onderwijs

4

2.2

Organisatie

De afdeling keel-, neus- en oorheelkunde van het hoofd-halsgebied (KNO) en het Universitair Audiologisch Centrum (UAC) vormen samen de afdeling en disciplinegroep KNO van het UMCG. Het collegiaal management van de afdeling wordt gevormd door prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en mw. M.L. Hintzbergen. Het Dagelijks Bestuur Keel-, Neus- en Oorheelkunde geeft leiding aan de medewerkers van de afdeling en disciplinegroep KNO. In 2008 was het Dagelijks Bestuur van de afdeling als volgt samengesteld: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts, afdelingshoofd Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer, KNO-arts, chef de clinique Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog, hoofd Universitair Audiologisch Centrum KNO Mw. M.L. Hintzbergen, manager Overige leidinggevende functies waren als volgt ingevuld: T. Oorburg, hoofd zorgadministratie Mw. S. Jönfors-Imminga, hoofdverpleegkundige Dr. R.A. Feijen, KNO-arts, zaalsupervisor, plaatsvervangend Chef de Clinique

2.3

Personeel

In 2008 was de personele bezetting van de afdeling en disciplinegroep KNO 101,22 fte. KNO-artsen Dr. F.G. Dikkers Dr. R.A. Feijen Mw. dr. R.H. Free Dr. G.B. Halmos Drs. R. Hofman (per 1 november 2008) Mw. dr. A.G.W. Korsten-Meijer Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Dr. B.E.C. Plaat Drs. J.A. Snelleman (per 1 mei 2008) Drs. H.J. Tjong Ayong (tot 1 september 2008) Drs. J. Wedman 5

Audiologen Prof. dr. P. van Dijk Dr. J.W. Horst Dr. ir. E. de Kleine Ir. A. Maat Dr. J. Tinbergen Mw. dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post (audioloog in opleiding) Prof. dr. ir. H.P. Wit

Wetenschappelijke Stafmedewerkers Dr. R. Arnold, psycholoog/tinnitus consulent Mw. dr. F.W. Coster, psycholoog/coördinator CI Mw. prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Mw. drs. A.L. Keegstra, orthopedagoog/consulent CSK Mw. drs. J.H. Pape, spraaktaalpatholoog/hoofd UACG

Arts-assistenten Mw. dr. H. Bartels Drs. K.J.D.A. Buijssen Mw. dr. N. Boelstra-van Cruijsen (tot 13 september 2008) Mw. drs. L.I. Geven Mw. drs. K. Harms Drs. P. van der Heijden Mw. drs. K. Heijneman Drs. R. Hofman (tot 01 november 2008) Drs. T. van Kalkeren Mw. drs. C.M. Westenbrink-Kingma Mw. dr. J.J.H. Oosterhof Drs. M.L. Schrijvers Mw. dr. L.Q. Schwandt Mw. drs. N.D. Smale (per 01 juli 2008) Dr. W.L. Valk Drs. J.E. Wachters (per 01 mei 2008) 6

Secretariaat Mw. L.E. Averes (overleden 01 maart 2009) Mw. T.E. Bootsman (tot 15 maart 2008) Mw. G. Heijs (per 01 april 2008) Mw. F. Vegter-Wildeboer Mw. S. Zuidema

Beheer/bedrijfsvoering Mw. M.L. Hintzbergen Mw. F.J. Woldhuis

Audiologisch en Logopedisch personeel Mw. M. Beenakker Mw. J. Dijkstra (tot 01-03-2008) Mw. E. Elzinga-Rademaker Mw. S.C. Haaksma-Schaafsma Mw. M. Hofman Mw. M.A.E.M. Kahmann Mw. S. Köster F. Leemhuis Mw. A.E. Niebuir-van der Ham Mw. C.A. Mraz Petrics (tot 01 maart 2008) Mw. M.F. Le Poole K. Torenga Mw. W.H. Wicherlink (tot 01 januari 2009) Mw. R.A.A. Zonneveld S.J. Zuidema

7

Dienst medisch maatschappelijk werk Mw. K. Dob Mw. J. Poelstra

Verplegend en verzorgend personeel Mw. S.M. Aling-de Jong Mw. E.R. Baldal Mw. J. Bastiaans Mw. A.J. Blanken Mw. I.C. Boelens-Mosterman Mw. F.B.E. Bos Mw. T.C.P. Broer-Peeman Mw. F. van Brussel Mw. J.G. Buist-Schuurman G.J. Busscher Mw. M. van Calker (per 15 juli 2008) Mw. H. Cocu-Rieks (tot 01 juni 2008) Mw. M.J. Dekens-Andries (tot 01 september 2008) Mw. M. Doedens Mw. M.E. Duits Mw. H. Eggens Mw. M.P. George Mw. L. Guidetti Mw. M.E. Harms Mw. R. Henssen Mw. G. Heytmeyer-Pruim S.H.P. Hoekstra Mw. R. van Ittersum M.W. de Jong Mw. S. Jönfors-Imminga Mw. L.D. Klei H.K. Kroeze Mw. I. Legger Mw. C.M. Lukassen 8

Mw. A. Machiels-Wolt Mw. A. Mehanovic’-Sabic Mw. G. Mennes Mw. S.R. Oldengarm Mw. F. Rinket (per 01 juni 2008) Mw. P. Schut (per 01 februari 2008) J.P. Smit Mw. M.C. Scheele Mw. E.A. Scholtens-Smith (per 1 augustus 2008) C.A. Swenne Mw. B. Terpstra-Tigchelaar Mw. J. Terpstra (per 01 augustus 2008) Mw. H. van der Tuin Mw. A.M.A. Veenstra Mw. W.S. de Vrij-Brugge Mw. T. v/d Wal-Hoff (tot 01 november 2008) Mw. H.G. Wolters Mw. J. Zwerver-Dob

Zorgadministratief personeel Mw. L. de Bats (per 01 juni 2008) Mw. J. Breetveld T. Buist Mw. M. Dijk-Jager Mw. A. Doddema Mw. H. Elsinga-de Ruiter Mw. M. Freese (per 01 september 2008) Mw. Y. Van Harten Mw. G. Helmholt-Dijk Mw. M. de Jong-Fokkinga Mw. S. Keizer Mw. J.H.E. Kolstein (tot 01 juli 2008) Mw. R. Kooistra M. Laninga (van 01 februari tot 01 september 2008) 9

Mw. M.E. Meelker Mw. R. Muilwijk Mw. A. Nanulaitta-Piersma Mw. J. à Nijeholt Mw. G. Omlo-van Vulpen T. Oorburg Mw. T. Pastoor Mw. W.J. Schuiling Mw. G. Vleeshouwer (per 01 januari 2008) Mw. M.A. Wiekel Mw. T. Wierenga (tot 01 januari 2009)

Wetenschappelijk personeel Mw. K. Boyen, promovendus Mw. ir. L.P. Harting-Oshovsky, promovendus Dr.ir. D.R.M. Langers, post-doc Ir. C.P. Lanting, promovendus Mw. L. Menkema, analist Ir. R.L.M. Schoffelen, promovendus J.M. Segenhout, researchanalist

10

3.

Patiëntenzorg

De klinische zorg van de afdeling KNO-heelkunde betreft de algemene basiszorg evenals de topreferentiezorg van patiënten met aandoeningen in het hoofd-halsgebied. Speciale aandachtsgebieden zijn de gehoor-, stem-, spraak- en taalstoornissen (Communicatieve Stoornissen KNO), de hoofd-halsoncologie en schedelbasisaandoeningen. De afdeling KNO-heelkunde participeert in de volgende multidisciplinaire werkgroepen: werkgroep Hoofd-Halsoncologie, werkgroep Schedelbasischirurgie, Schisiswerkgroep, werkgroep Genetica, werkgroep Neuromodulatie, werkgroep Trachea-interventie en de OSAS werkgroep.

Polikliniek eerste poliklinische bezoeken kno consulten kno

2004

2005

2006

2007

2008

6220

6552

6236

6657

7162

25700

25417

24146

22848

23889

-

-

-

4963

4985

1101

1191

1229

1100

848

724

600

83

179

510

623

audiologische producten (geopend) logopedische consulten taal-/spraakdiagnostiek tinnitus mds hoortoestelaanpassing

534

Kliniek De verpleegafdeling A1VA beschikt over 30 bedden ten behoeve van volwassenen en 4 bedden ten behoeve van kinderen in het Beatrix Kinderziekenhuis. Op A1VA liggen ook de klinische patiënten van de Oogheelkunde. De gemiddelde verpleegduur in 2008 was 4,3 dagen. De gemiddelde bedbezetting in 2008 was 70,3% (dit is inclusief de klinische zorg voor oogheelkundige patiënten).

2004

2005

2006

2007

2008

opnames

1551

1604

1580

1651

1786

verpleegdagen

7481

7962

7949

7138

7700

2004

2005

2006

2007

2008

232

319

316

397

242

Consulten op andere afdelingen klinische consulten

11

Operatieve Dagbehandeling/Operatiecentrum 2004

2005

2006

2007

2008

verrichtingen dagbehandeling

1673

1288

1570

1725

1668

verrichtingen operatie centrum

2526

2571

2487

2607

2750

totaal aantal verrichtingen

4199

3859

4057

4332

4418

2004

2005

2006

2007

2008

Hoofdhals-oncologie

-

-

-

239

213

Cochleair implantaat

-

-

-

40

40

BAHA

-

-

-

14

21

Bijzondere verrichtingen

Projecten patiëntenzorg Voor de derde maal hebben de UMC’s in een gezamenlijk onderzoek de Patiënttevredenheid gemeten in de Academische Ziekenhuizen (KPAZ). De KNO kliniek scoort met een gemiddeld rapportcijfer van 7.5 in het UMCG en staat op een gedeelde tweede plaats. Op de polikliniek is de Wachtkamerservice uitgebreid naar vijf dagdelen. De groep vrijwilligers bestaat nu uit 12 personen. Bij een landelijk onderzoek naar het risico op ondervoeding is bekend dat in Universitair Medische Centra 29% van de patiënten risico loopt op ondervoeding. Om dit risico te ondervangen screenen de doktersassistenten op de polikliniek en de voedingsassistenten op de verpleegafdeling met behulp van de MUST (Malnutrition Universal Screening Tool) vanaf november alle patiënten die opgenomen worden, binnen 24 uur na opname, op het risico van ondervoeding. Daarnaast is op de verpleegafdeling een broodbuffetwagen in gebruik genomen. Dit biedt maximale keuzevrijheid voor de patiënt bij de broodmaaltijden en heeft een positief effect op de voeding. De verpleegafdeling A1VA is, in de persoon van de dienstdoende Regieverpleegkundige, toegetreden tot het dagelijkse verpleegkundig beddenoverleg van sector B.

De afdeling KNO is betrokken bij vier Lean Six Sigma ( LSS) projecten: Lean Six Sigma is een methode om te komen tot kostenreductie, efficiencywinst en kwaliteitsverbetering.

12

LSS: Reductie ligduur Keel-, Neus- en Oorheelkunde. In vergelijking met de periferie is de ligduur van electief geopereerde patiënten op de afdeling KNO relatief lang. De verwachting is dat de ligduur zowel preoperatief als postoperatief gereduceerd kan worden. De vrijgespeelde capaciteit kan deels worden benut t.b.v. de toenemende zorgzwaarte bij oncologische patiënten. Daarnaast is productieuitbreiding van klinische behandelingen in zowel het A- als het B segment mogelijk. Green Belt: mw. Sandra Aling-de Jong, seniorverpleegkundige A1VA Champion : prof. dr. Bernard van der Laan, afdelingshoofd KNO

LSS: Efficiënt inzetten van medewerkers op verpleegeenheden De werkzaamheden van medewerkers op verpleegeenheden zijn mogelijk niet altijd afgestemd op hun opleidingsniveau en functie. Onderzoek in Sector C geeft aan dat, ondanks de variatie tussen de verpleegeenheden, op termijn steeds een substantiële kostenbesparing mogelijk is. In dit project wordt de reeds ontwikkelde onderzoeksopzet en meetmethode aangepast aan de specifieke situatie in Sector B. Aspecten als zorgzwaarte, bedbezetting en spoed/electief worden in het onderzoek meegenomen. Black Belt: Ina Wolthers, stafadviseur bedrijfsburo sector B Champion: Ben Hanewinkel, directeur sector B.

LSS: Analyse administratieve projecten polikliniek Uitgangspunt van het onderzoek: door het proces van patiëntengegevensverwerking te optimaliseren wordt de kwaliteit en daardoor de patiëntvriendelijkheid verbeterd. Tegelijk verloopt het proces efficiënter. Onderzocht zijn diverse werkplekken en taken (telefoon, klussen, spreekuurvoorbereiding, oproepen patiënten). Door patiënten binnen 2 dagen na binnenkomst van verwijzing een afspraakbrief te sturen, is de patiënt eerder op de hoogte, wat veel telefoontjes en onnodig zoekwerk scheelt. Bij spreekuurvoorbereiding is het “lopend archief” opgeheven. In plaats daarvan worden dossiers een week voor aanvang van het spreekuur bij het CMA aangevraagd. Hierdoor hoeft er minder gezocht te worden, waardoor er meer tijd is voor de kwaliteit van het dossier. Green Belt: Theo Oorburg, hoofd zorgadministratie Champion: Maria Hintzbergen, manager.

13

LSS: Digitale huisartsbrief Door de bevindingen in de spreekkamer gestructureerd en digitaal vast te leggen is het mogelijk om zonder tussenkomst van een typist een huisartsbrief te genereren. Green Belt: Inkrid Feil, ICT-adviseur Champion: Ben Hanewinkel, directeur Sector B.

Scanproject De afdeling neemt deel aan de uitwerking van het ziekenhuisbrede scanproject. Hierbij wordt een deel of het gehele papieren medisch dossier gescand. Dit is een belangrijk onderdeel om papierloos te gaan werken. De gescande documenten worden onderdeel van het EPD. Projectleider: Inkrid Feil, ICT-adviseur Opdrachtgever: Ben Hanewinkel, directeur sector B.

Consulenten UAC Periodiek werden consulten uitgevoerd bij de volgende instellingen: • Koninklijk Instituut voor Doven H.D. Guyot Consulent: Ir. A. Maat Consulent: Dr. J. Tinbergen • Dr. J. de Graafschool (school voor voorgezet speciaal onderwijs aan kinderen met hooren/of spraak-, taalmoeilijkheden) Consulent: Dr. J.W. Horst

14

4.

Wetenschap OVERZICHT WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK KNO-HEELKUNDE

Communicatieve Systemen: HOREN en SPREKEN

Het wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde is geconcentreerd op de twee samengevoegde deelgebieden Communicatieve Systemen: Horen en Spreken. Er wordt naar gestreefd het klinisch en fundamenteel georiënteerd wetenschappelijk onderzoek in grote samenhang te doen plaatsvinden. Het wetenschappelijk onderzoek wordt gecoördineerd door de Wetenschapscommissie KNO-heelkunde, waarin zitting hebben: prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts (voorzitter), prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog, mevr. prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog, en mevr. M.L. Hintzbergen, manager. De wetenschapscommissie komt éénmaal per kwartaal in vergadering bijeen.

4.1

Communicatieve Systemen: HOREN

4.1.1 Tinnitus: pathofysiologie van het centraal auditieve systeem A. De neurofysiologie van tinnitus Onderzoeksleiding:

Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Dr. R.H. Free, KNO arts

Deelnemers:

J.M. Segenhout, researchanalist Drs. K. Heijneman, arts-assistent

Doelstelling:

1 proefschrift en diverse publicaties

Samenwerking:

Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg

15

B. Functionele Beeldvorming: auditieve verwerking bij perceptieve slechthorendheid en tinnitus Onderzoeksleiding:

Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog

Deelnemers:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. ir. E. de Kleine, klinisch fysicus-audioloog Ir. C.P. Lanting, promovendus Dr. ir. D.R.M. Langers, post-doc Drs. L.I. Geven, arts-assistent

Doelstelling :

2 proefschriften + diverse publicaties

Samenwerking:

Prof. dr. G.J. ter Horst, Neuro-Imaging Center BCN Dr. H. Hoogduin, Neuro-Imaging Center BCN Dr. ir. A.T.M. Willemsen, Nucleaire Geneeskunde Prof. dr. A. Paans, Nucleaire Geneeskunde Prof. dr. J.B.T.M. Roerdink, Instituut voor Wiskunde en Informatica, Rijksuniversiteit Groningen

C. Diagnostiek en behandeling van tinnitus Onderzoeksleiding:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog

Deelnemers:

Drs. H. Bartels, arts-assistent Drs. L.I. Geven, arts-assistent Drs. K. Heijneman, arts-assistent Akoepedisten KNO-UAC

Doelstelling:

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Prof. dr. M.J. Staal, neurochirurg Dr. L.J. Middel, gezondheidswetenschapper

16

4.1.2 Cochleaire implantatie A. Ontwikkeling van nieuwe spraakcodeerstrategieen voor cochleaire implantaten Onderzoeksleiding:

Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog

Deelnemers:

Dr. R.H. Free, KNO-arts Dr. J.W. Horst, klinisch fysicus-audioloog Dr. F.W. Coster, psycholoog/coördinator CI Ir. L.P. Harting-Oshovsky, promovendus

Doelstelling :

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Mw. Drs. E. Gelders, audioloog AZM Dr. R.J. Stokroos, KNO arts AZM Dr. L. Anteunis, klinisch fysicus-audioloog AZM Dr. P. Boyle, Dr. F. van Pande, Advanced Bionics

B. Communicatieve en sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen met een CI Onderzoeksleiding:

Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/ spraaktaalpatholoog

Deelnemer:

Dr. F.W. Coster, orthopedagoog/coördinator CI

Doelstelling :

diverse publicaties

Samenwerking:

Werkgroep Cochleaire Implantaties NoordNederland, inclusief medewerkers Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren

4.1.3 Actieve mechanica van het binnenoor: fundamentele aspecten en klinische toepassingen

A. Actieve mechanica in een “simpel” binnenoor Onderzoeksleiding:

Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicus-audioloog

Deelnemers:

Ir. R.L.M. Schoffelen, promovendus J.M. Segenhout, researchanalist

Doelstelling :

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Dr. J.J.L. van der Want, Electronen-microscopie I. Stokroos, Electronen-microscopie 17

4.1.4 Ziekte van Menière

A. Regulatie van binnenoorvloeistoffen Onderzoeksleiding:

Prof. dr. ir. H.P. Wit, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts

Deelnemer:

Drs. R. Hofman, arts-assistent

Ondersteunend personeel:

J.M. Segenhout, researchanalist

Doelstelling:

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Universiteit van Antwerpen (Prof. Dircks)

B. Diagnostiek Onderzoeksleiding:

Prof. dr. ir. H.P. Wit, klinisch fysicus-audioloog Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts

Deelnemer:

Drs. C.M. Westenbrink-Kingma, arts-assistent

Ondersteunend personeel:

akoepedisten

Doelstelling:

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Datamanagementbureau UMCG

4.2

Communicatieve Systemen: SPREKEN

A. Therapie evaluatie van het bestraalde larynxcarcinoom met PET Onderzoeksleiding:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. J. Pruim, nucleair geneeskundige Prof. dr. J.A. Langendijk, radiotherapeut

Deelnemers:

Drs. L. Been, arts Drs. J. Wedman, KNO-arts Dr. G.B. Halmos, KNO-arts

Doelstelling:

2 proefschriften + diverse publicaties

Samenwerking:

PET centrum (dr. J. Pruim, dr. P.H. Elsinga) Pathologie (dr. J.E van der Wal) Radiotherapie (prof. dr. J.A. Langendijk, dr. F.R. Burlage) Chirurgische oncologie (prof. dr. H.J. Hoekstra)

18

B. Gen expressie profiel van het larynxcarcinoom Onderzoeksleiding:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Dr. E.M.D. Schuuring, moleculair bioloog Dr. J.E. van der Wal, patholoog Prof. dr. J.A. Langendijk, radiotherapeut

Deelnemers:

Drs. M.L. Schrijvers, arts-assistent Drs. J.E. Wachters, arts-assistent Dr. B.E.C. Plaat, KNO-arts

Doelstelling :

2 proefschriften + diverse publicaties

Samenwerking:

Pathologie (prof. dr. P.M. Kluin) Radiotherapie (prof. dr. J.A. Langendijk, dr. F.R. Burlage) Kaakchirurgie (prof. dr. J.L.N. Roodenburg)

C. Spraakrevalidatie na laryngectomie Onderzoeksleiding:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, KNO-arts Prof. dr. ir. H.J. Busscher, voorzitter afdeling Biomaterialen, directeur Kolff Instituut Prof. dr. H.C. van der Mei, hoofd sectie Bioadhesie, afdeling Biomaterialen Prof. dr. ir. G.J. Verkerke, hoogleraar Biomedische Productontwikkeling, afdeling Biomaterialen

Deelnemers:

Dr. J.J.H. Oosterhof, arts-assistent Drs. K.J.D.A. Buijssen, arts-assistent Drs. K. Harms, arts-assistent Ir. E.B. van der Houwen, researchanalist Drs. T.A. van der Kalkeren, arts-assistent

Doelstelling :

1 doelmatigheidsstudie, 5 proefschriften + diverse publicaties

Samenwerking:

Disciplinegroep Biomaterialen Epidemiologie (dr. W.J. Post)

19

4.3

Spraak-/Taalproblematiek

A. Epidemiologisch onderzoek van spraak-taalproblematiek Onderzoeksleiding:

Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Dr. W.J. Post, epidemioloog

Deelnemer:

Drs. H.G. Priester, wetenschappelijk onderzoeker

Doelstelling:

1 proefschrift + diverse publicaties

Samenwerking:

Epidemiologie (dr. W.J. Post)

B. Multidisciplinaire diagnostiek bij spraak-taalproblemen Onderzoeksleiding:

Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, orthopedagoog/spraaktaalpatholoog Dr. W.J. Post, epidemioloog

Deelnemer:

Drs. A.L. Keegstra, orthopedagoog

Doelstelling:

diverse publicaties

Samenwerking:

Epidemiologie (dr. W.J. Post)

20

5.

Onderwijs

5.1

Studie Geneeskunde

Inleiding Het onderwijs KNO-heelkunde wordt gecoördineerd door dr. F.G. Dikkers en dr. R.A. Feijen. De studie geneeskunde is gebaseerd op model G2010. Patiëntgericht en probleemgeoriënteerd denken en handelen hebben hierin een centrale plaats. G2010 startte in cursusjaar 2003 — 2004.

De onderwijscommissie, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter), prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en prof. dr. P. van Dijk, heeft ad hoc overleg. In 2008 heeft de commissie geen vergaderingen hoeven beleggen.

Het Horizontaal Overleg KNO, opgericht in 2005, bestaande uit dr. F.G. Dikkers (voorzitter) en vertegenwoordigers van alle affiliatieziekenhuizen, heeft tot doel het vormen van een meer eenduidige Masteropleiding binnen G2010 voor wat betreft de KNO-Heelkunde. Het Horizontaal Overleg heeft in 2008 geen bijeenkomsten gehad. Wel vond correspondentie plaats met de vertegenwoordigers.

De landelijke werkgroep KNO-onderwijs heeft tijdens de landelijke KNO-vergadering vergaderd. Doel is enerzijds informatie uitwisselen waarmee recht kan worden gedaan aan de juiste plaats van de discipline KNO binnen de 8 studies geneeskunde in ons land. Anderzijds kan studiemateriaal worden uitgewisseld. .

G2010 Bachelorfase opleiding Geneeskunde De bacheloropleiding duurt 3 jaar. De belangrijke uitgangspunten voor G2010 zijn: de patiënt staat centraal, de student is actief en de docent is coach. Kennismanagement staat voorop, niet het hebben van kennis. Het principe is dat per studieweek een bepaald onderwerp de aandacht krijgt. Zo’n week begint met een patiëntcollege, en eindigt met een responsie- en magistraalcollege. Klinisch redeneren krijgt, gerelateerd aan het onderwerp van die week, speciale aandacht in een college Probleem Oplossen.

In 2008 leverde de KNO-afdeling bijdragen aan de volgende onderdelen van het preklinisch G2010 onderwijs aan 2e jaars studenten in studiejaar 2007-2008. 21

•

Semester 2 blok 1: Waarnemen en reageren Cursus 2.1.6: Horen & evenwicht Colleges: Patiëntencollege Ménière (Dikkers) Weekcollege Fysiologie gehoor, evenwicht, gehooronderzoek (Van Dijk) Themacollege Relatie pharynx-oor (Dikkers) Caput selectum Ziektebeelden in de KNO (Dikkers) Themacollege Evenwicht (Free) Themacollege Communicatieve stoornissen bij kinderen (Goorhuis-Brouwer) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben duizelig (Dikkers) Responsiecollege (Dikkers)

•

Semester 2 blok 2: Bemerken en verwerken Cursus 2.2.7: Met de neus op de feiten Colleges: Patiëntencollege Verslikken (Wedman) Themacollege De Larynx (Dikkers) Themacollege Neus Neusbijholten (Westerlaken) Werkcollege Probleem oplossen: Ik ben hees (Dikkers) Magistraal college Interventies bij kinderen met communicatieve stoornissen (Goorhuis-Brouwer) Responsiecollege (Dikkers) Cursus 2.2.8: Pijn in lijf en leden (Free) College: Hoofpijn door KNO-problematiek (Free)

•

Semester 3 blok 3.1: Oncologie Cursus 3.1.4: Gevolgen van de behandeling Colleges: Patiëntencollege Laryngectomie (Van der Laan)

•

Persoonlijke profilering In G2010 wordt studenten gelegenheid gegeven individuele wensen te vervullen binnen een Project Persoonlijke Profilering (PPP). Studenten uit studiejaar 2 en 3 krijgen gelegenheid om een week op de afdeling mee te lopen. De studenten dienen een PPP zelf te organiseren: er wordt geen structureel PPP op de afdeling aangeboden. In 2008 heeft 1 student een PPP KNO gelopen (docent drs. M.L. Schrijvers) 22

•

Tutorschap Tutoren begeleiden 1 of 2 groepsbijeenkomsten per week van studenten geneeskunde in de blokken na het 1e jaar. Een tutorschap houdt ook in dat er aan het eind van sommige blokken mondelinge examens over de tutorgroepopdrachten moeten worden afgenomen. In 2008 waren de volgende medewerkers van onze afdeling tutor: drs. K.M. Heijneman, drs. T.A. van Kalkeren, drs. J.E. Wachters en drs. L.I .Geven

•

Coaching In het kader beroepsvoorbereiding wordt longitudinaal een groep van 8 à 10 studenten begeleid. De studenten hebben een achttal bijeenkomsten met hetzelfde staflid, en volgen allen een door hen geselecteerde patiënt met een chronische afwijking gedurende het studiejaar. De coach was in studiejaar 2007-2008 dr. B.E.C. Plaat

G2010 Masterfase opleiding geneeskunde Studenten volgen op het klinisch trainingscentrum 1 week lang KNO/hoofd-hals onderwijs. Iedere 6 weken start een nieuwe groep. Onderwijs wordt gegeven door daartoe getrainde docenten van het klinisch trainingcentrum. Deze docenten worden bijgestaan door dr. J.J.M. van Overbeek, KNO-arts of drs. J.C. Betlem, KNO-arts. De aanwezigheid van deze KNO-artsen wordt door de studenten als erg positief ervaren. De week wordt afgesloten met een interactief werkcollege begeleid door drs. J.C. Betlem en dr. J.J.M. van Overbeek. De laatste dag houden studenten die op dat moment junior coassistent zijn op de afdeling KNO, een klinische werkconferentie, begeleid door dr. F.G. Dikkers. Zij presenteren op interactieve wijze twee casus van de afdeling. Met 4 junior co-assistenten is het reële maximum bereikt.

Iedere 6 weken kwamen 4 nieuwe junior co-assistenten op de afdeling. De stage is gericht op consultvoering. De studenten bereiden een patiënt voor voor de klinische werkconferentie, waarbij zij de patiënt presenteren aan studenten die in het klinisch trainingscentrum bezig zijn. De co-assistenten worden beoordeeld aan de hand van 5 klinische praktijkbeoordelingen, 2 logboekbeoordelingen en 2 modelstatussen. De beoordelingen worden verricht door stafleden en AIOS. De finale beoordeling vindt plaats door een staflid dat tevoren aan een individuele co-assistent is gekoppeld. Dat staflid treedt ook min of meer als vraagbaak op tijdens de stage van de individuele co-assistent. De laatste klinische beoordeling, het logboek en de modelstatus zijn bindend.

23

•

Keuzeco-schap

Zesdejaars studenten uit het voormalige curriculum (C2000) kunnen dingen naar een klinische stage van 13 weken. Ze assisteren de zaalarts. In 2008 hebben 3 studenten van deze mogelijkheid gebruik gemaakt, te weten: drs. N.D. Smale, I. Hamming en C. Jolink. Zij waren de laatste studenten van het oude curriculum. •

Wetenschappelijke stages

Zesdejaars studenten uit het voormailige curriculum (C2000) dienen een wetenschappelijke stage te lopen, eindigend in een scriptie. E. Hekert schreef de sciptie “Corpus alienum in de larynx; potentiële misdiagnose”, C. Jolink “Een zeldzame complicatie van sanerende oorchirurgie”. •

AIOS-docent van het jaar

Om onderwijs door AIOS te stimuleren werd de prijs ingesteld AIOS-docent van het jaar. In 2008 ging deze prijs wederom naar drs. H. Bartels. •

Studie Tandheelkunde

Semester 2.2 van de opleiding Tandheelkunde wordt een college KNO-heelkunde gegeven. In 2008 werd de presentatie gedaan door dr. R.A. Feijen.

24

5.2

De opleiding tot KNO-arts

De opleiding bestaat uit 10 periodes van 6 maanden conform onderstaand schema. 2 JAAR

5 JAAR

P-AGIO

AGIO

1

2

3

4

1

2

3

W

W

W+P

W+P

ALL

ZAAL -ARTS

+

4

5

6

7

8

STEM

M/

M/

SPRA

Zw

Zw

9

10

AK

AUD/ VEST

KLEINE OK'S

RHIN

ENDOSCOPIE

O

OTO

RHIN

OTO

ALLE OK'S

O

ASS.ONCO

•

Modulair onderwijs

Twee keer per maand wordt door diverse stafleden en medewerkers van KNO onderwijs aan assistenten gegeven. In 2008 werden de volgende voordrachten verzorgd:

22 januari 29 januari 11 februari 11 maart 18 maart 25 maart 22 april 6 mei 3 juni 17 juni

Ontwikkeling spraak/taal Benigne stembandafwijkingen Instrument en tissue handeling CT/MRI mastoid Medische microbiologie Otosclerose Neusendoscopie Neonatale gehoorscreening Mondholte pathologie Halsklier dissectie

Goorhuis-Brouwer Dikkers Plaat Van der Laan Arends Free Feijen Maat Spijkervet/Vissink Halmos

25

23 juni 9 september 30 september 14 oktober 28 oktober 11 november 25 november 9 december •

Transsphenoidale hypofyse CT NBH + chronische rhinosinusitis Complicaties Halschirurgie Oor chirurgie I Kinder-KNO CSK Bedrijfsvoering Maxillo-faciale-prothetiek

Korsten-Meijer Feijen Halmos Van der Laan Dikkers Goorhuis-Brouwer Hintzbergen Van der Laan G.J. (MHK)

Journalclub

In 2008 werden maandelijkse bijeenkomsten van de “Journalclub KNO” gehouden. Dit is een bijeenkomst van de arts-assistenten onder voorzitterschap van een staflid KNO, met als doel een bestaande klinische richtlijn van de afdeling te herzien volgens de Evidence Based Medicine systematiek. Cyclus I, onderwerp: Beleid bij intracraniële complicatie bij OMA Bijeenkomst 1

16 september 2008

Free / Westenbrink-Kingma

Bijeenkomst 2

18 november 2008

Free / Westenbrink-Kingma

Bijeenkomst 3

02 december 2008

Free / Westenbrink-Kingma

Bijeenkomst 4

09 januari 2009

Free / Westenbrink-Kingma

Cyclus II, onderwerp: Beeldvorming bij assimetrisch parceptieverlies Bijeenkomst 1

03 februari 2009

De Kleine / Van der Heijden

Bijeenkomst 2

03 maart 2009

De Kleine / Van der Heijden

Bijeenkomst 3

31 maart 2009

De Kleine / Van der Heijden

Bijeenkomst 4

08 mei 2009

De Kleine / Van der Heijden

26

•

Vaardigheidsonderwijs

Jaarlijks wordt bij de disciplinegroep anatomie vaardigheidsonderwijs gegeven aan de arts-assistenten door een staflid, een KNO-arts en een Anatoom. Vaardigheidscursus Hoofd-Hals/Larynx Tijd: 23 — 25 juni 2008 Cursusleiding:

Drs. J. Wedman Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Dr. F.G. Dikkers

Cursisten:

Drs. M.L. Schrijvers, arts-assistent, drs. K.M. Heijneman, arts-assistent

Samenwerking:

Anatomisch laboratorium

Vaardigheidscursus Neus/Neus-larynx Cursusleiding:

Dr. A.G.W. Korsten-Meijer Dr. R.A. Feijen

Cursisten:

Drs. P. van der Heijden, arts-assistent, drs. C.M. Westenbrink-Kingma, arts-assistent

Vaardigheidscursus Oorchirurgie (boorlaboratorium) Cursusleiding:

Staf, KNO-artsen

Cursisten:

Arts-assistenten KNO

•

Verplichte landelijke cursussen

De volgende cursussen worden verplicht gevolgd tijdens de opleiding tot KNO-arts: o Communicatieve vaardigheden o Collegium Chirurgicum (examens) o Basisorientatie KNO-Heelkunde, I en II (examens) o Evenwichtscursus o Mini-neuzencursus o Mini-neusbijholtencursus o Mini-orencursus o Cursus hoorrevalidatie o Cursus mondpathologie o Mini-endoscopiecursus o Endoscopiecursus o Neusbijholtencursus

27

•

B-opleiding

De volgende B-opleidingsrichtingen zijn verbonden aan de opleiding KNO-Heelkunde Groningen: Martini Ziekenhuis Groningen De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. J.M.H. van der Beek (opleider) - Dr. J.Q.P.J. Claessen - Dr. J.R. de Boer - Dr. A.M. Sulter - Drs. N.J.A. Straatman - Dr. N. Boelstra-van Cruijsen (per 1 oktober 2008) In 2008 waren in de B-opleiding werkzaam dr. L.Q. Schwandt (tot 1 mei 2008) en dr. W.L. Valk (per 1 mei 2008).

Isalaklinieken Zwolle De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H.J. Rosingh (opleider) - Dr. H.W. Lutgert (plaatsvervangend opleider) - mw. Dr. E.O. Laurens (per 1 maart 2008) - Dr. J.P. te Rijdt - Drs. C.F.S. Schudel (tot 1 maart 2008) - Mw. Dr. A.J. ter Schiphorst - Halfweeg - Dr. H.A. Waalkens In 2008 waren in de B-opleiding werkzaam dr. J.J.H. Oosterhof (tot 1 november 2008) en dr. H. Bartels (per 1 november 2008).

Medisch Centrum Leeuwarden Per 10 oktober 2008 is MCL door MSRC officieel erkend opleider. De maatschapsleden van de B-opleidingsrichting zijn: - Dr. H. van den Berge (opleider) - Dr. M. Wagenaar (plaatsvervangend opleider) In 2008 is nog niet met de B-opleiding begonnen.

28

Met groot genoegen kan worden vastgesteld dat er een zeer constructieve en plezierige samenwerking bestaat tussen de A-opleidingsrichting en de B-opleidingsrichtingen.

5.3

Vervolgopleiding Hoofd-Hals-Oncologie

Per 31 december 2008 heeft dr. G.B. Halmos met goed gevolg de vervolgopleiding HoofdHalsoncologie en -chirurgie afgerond binnen de Hoofd-Halswerkgroep UMCG. Vanaf 1 januari 2009 zal collega Halmos werkzaam zijn als KNO-arts/oncoloog in het Universitair Medisch Centrum Groningen. De opleider van de KNO-vervolgopleiding Oncologie (KNOVOO) is prof. dr. B.F.A.M. van der Laan.

5.4

Fellowship Laryngologie

Vanaf 1 mei 2008 is drs. J.A. Snelleman in onze kliniek voor een 2-jarig fellowship laryngologie. De helft van zijn volledige aanstelling wordt aan laryngologie besteed, de andere helft aan algemene KNO-heelkunde. Zijn begeleider is dr. F.G. Dikkers. Het fellowship is mogelijk gemaakt door een financiële toelage van de firma Storz GmbH, Tuttlingen Duitsland.

5.5

Fellowship Otologie

Vanaf 1 november 2008 is drs. R. Hofman gestart met een 2-jarig fellowship Otologie binnen de afdeling KNO. Zijn begeleider is dr. R.H. Free.

5.6

Overige onderwijsactiviteiten

Refereeravonden Vijf tot zes keer per jaar organiseert de afdeling KNO voor KNO-artsen en andere specifieke, maar wisselende doelgroepen een refereeravond. In 2008 zag het programma er als volgt uit: 22 januari 2008 sprekers:

Prof. dr. J.A. Langendijk, Radiotherapie UMCG met een inleiding van Prof. dr. B.F.A.M. vd Laan, KNO UMCG “modernisering zorgtraject Hoofdhalsoncologie UMCG”

onderwerp:

Moderne behandelmogelijkheden van het larynxcarcinoom 29

Dinsdag 11 maart 2008 spreker:

Dr. F.G. Dikkers, KNO-arts UMCG, mede namens de Werkgroep Trachea-interventie

onderwerp:

Diagnostiek en therapie van trachea-afwijkingen

Dinsdag 20 mei 2008 sprekers:

Arts-assistenten KNO uit het Martini Ziekenhuis Groningen, Isala klinieken Zwolle en UMCG

Onderwerp:

Bijzondere gevallen

Dinsdag 14 oktober 2008 Sprekers:

Dr. G.B. Halmos, KNO UMCG Prof. dr. J.L.N. Roodenburg, Kaakchirurgie UMCG Prof. dr. W. Sterk, Instituut voor Hyperbare Geneeskunde, Hoogeveen

Onderwerp:

Hyperbare Geneeskunde

Locatie:

Instituut voor hyperbare Geneeskunde Hoogeveen

Dinsdag 9 december 2008 Sprekers:

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan en dr. F.G. Dikkers, KNO UMCG

Onderwerp:

Onderwijs- en opleidingscontinuüm G2010 en ENTER

Interne bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO

Opleiding KNO-specifieke bijscholing verplegend personeel Met ingang van 16 september 2008 is de 3e cyclus van de KNO-specifieke bijscholing van start gegaan. Alle verzorgenden en verpleegkundigen werkzaam op de afdeling KNO-heelkunde worden geacht deze 2-jarige bijscholingscyclus: de KNO specifieke Bijscholing, te volgen. De opleidingscyclus vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur KNO en de Hoofdverpleegkundige mevr. S. Jönfors-Imminga van de afdeling KNO-heelkunde. Dhr. M.W. de Jong (regieverpleegkundige) is verantwoordelijk voor de inhoud en de coördinatie van de opleidingscyclus, de studiebegeleiding en de eindtoets(en).

30

De totale studiebelasting bedraagt gemiddeld 50 uur met daarnaast 24 lesuren. De 24 lesuren vinden voor de medewerkers van de afdeling KNO plaats in werktijd en kunnen gedeeltelijk een onderdeel vormen van de KNO-onderwijsdagen.

In de lessen wordt, naast medische achtergronden, veel aandacht gegeven aan verpleegkundige / verzorgende aspecten in zowel de leerinhoud als aan de hand van casuïstiek. Iedere module wordt afgerond met een toets waarbij met voldoende resultaat een deelcertificaat wordt verkregen.

Indien alle modules met goed gevolg zijn doorlopen wordt de deelnemer een volledig certificaat (2-jarige bijscholing) toegekend. Degene die in een voorgaande cyclus de betreffende module met goed gevolg heeft afgerond, kan op grond hiervan vrijstelling krijgen van deelname. De met een voldoende resultaat afgeronde modules hebben een geldigheidsduur van 4 jaar.

Zowel de eindtermen van deze bijscholing als het niveau van de aangeboden leerstof worden continu aan actuele ontwikkelingen binnen de afdeling KNO getoetst.

De opleidingscyclus omvat 4 onderwijsmodules per jaar. Leerjaar 1

Module 1

Module 2

Module 3

Module 4

2008/2009

Otologie

Audiologie

Spraak-

Laryngologie

Taalpathologie

Leerjaar 2

Module 5

Module 6

Module 7

Module 8

2009/2010

Hoofd-

Hoofd-

Rhinologie

Schedelbasis-

Halsoncologie

Halsoncologie

Chirurgie &

Deel1

Deel2

bijzondere ziektebeelden in relatie met de Keel-, Neus- en Oorheelkunde.

31

Iedere afzonderlijke module omvat de volgende deelaspecten: o anatomie, fysiologie en pathologie o diagnostiek en behandeling o aspecten medische en verpleegkundige praktijk o preventie en voorlichting o houding en patiëntbejegening; ethie; o administratieve aspecten •

Aanvullende opleidingen o Oogheelkundige Zorg : A.J. Blanken, F. Bos, M. Doedens en C.A. Swenne o Medicatieveiligheid:. J. Bastiaans, J.G. Buist en B. Terpstra-Tigchelaar o Voedselveiligheid op verpleegafdelingen: A. Machiels-Wolt, J.P. Smit en J. Zwerver-Dob o Praktijkopleider in de gezondheidszorg: H.G. Wolters

WGBO / BIG Ieder kwartaal is er de mogelijkheid om voorbehouden en risicovolle handelingen uit het standaardpakket in het skillslab te toetsen als dit in de dagelijkse praktijk niet is gelukt. Getoetste (en afgetekende) handelingen zijn 2 jaar geldig. De toetsingscommissie is onveranderd en bestaat uit de regieverpleegkundigen van A1VA, aangevuld met de seniorverpleegkundigen Renate van Ittersum en Lieneke Klei. Er vindt nog geen intercollegiale toetsing plaats op A1VA. Werkgroepen - UMCG Werkgroep Verpleegkundige Protocollen Lid: C.A. Swenne

- Informatiefoldercommissie KNO Lid: C.A. Swenne en M.E. Duits

- UMCG Werkgroep Wond-, Decubitus- en Huidzorg Lid: H. Eggens 32

- UMCG Werkgroep Vrijheidsbeperkende interventies Lid: H.G. Wolters

- Verpleegkundige Landeijke Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (VWHHO) Lid: S. Jönfors-Imminga

- Paramedische Landelijke Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren (PWHHT) Lid: S. Jönfors-Imminga

De werkgroep heeft dit jaar samen met de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Halstumoren (NWHHT) een symposium georganiseerd, met als thema: Kwaliteit van Leven.

- Paramedische Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie (PWHHO-UMCG) Voorzitter: S. Jönfors-Imminga Leden: M.E. Duits, E.R. Baldal, H. Eggens en J. Bastiaans In mei was het thema van de plenaire avond: Als je alles van tevoren zou weten? (Hoe ver wil je, hoe ver moet je, hoe ver kun je gaan?)

Onderwijsdagen KNO De onderwijsdagen KNO-heelkunde worden twee keer per jaar georganiseerd in het Universitair Medisch Centrum Groningen voor alle medewerkers van de afdeling KNO. • Op 17 en 18 april 2008 was het thema van de plenaire onderwijsdag “Veiligheid”, van de patiënt, van informatie en van de medewerker. Bijdragen/voordrachten werden verzorgd door L. van Huizen, M. van Beveren, F. Bijl, S. Jönfors-Imminga, J.H. Pape, P.J. Wierenga en M.L. Hintzbergen. De onderwijsdag per discipline werd door de verpleging ingevuld met de thema’s E-learning, reanimeren, palliatieve zorg en vrijheidsbeperkende interventies. De zorgadministratie heeft een cursus reanimeren gevolgd en instructie verzorgd over het EPD aan zowel medewerkers zorgadministratie als verpleging poliliniek. Het UAC bezocht een hoortoestellenfabrikant.

33

• Op 13 en 14 november 2008 was het gezamenlijke thema “Jij maakt het verschil”, patiënttevredenheid in relatie tot bejegening, werkhouding en professionele kwaliteit. Bijdragen/voordrachten werden verzorgd door: M.L. Hintzbergen, G.T. Antuma, M. Hanania en J.L.H. Sibbes. De verpleging behandelde de thema’s stagebegeleiding, canule en stoma artikelen en bijzondere tandheelkunde.

Bij- en nascholingsactiviteiten afdeling KNO •

Schisis en de werkwijze van het schisisteam UMCG — Tandheelkunde jaar 1 Onderwijseenheid Levensloop. Cyclus 1.8. Minisymposium “Schisis”, faculteit Tandheelkunde, 15 januari 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

•

Interventies bij kinderen met communicatieve stoornissen, Geneeskunde G 2010, Blok 2.2 Bemerken en verwerken, Themaweek: Met de neus op de feiten, 14 januari 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

•

Coniotomie-onderwijs aan huisartsen in opleiding, 11 maart 2008 Bijdrage: Dr. R.A. Feijen

•

Twee of meer talen in opvoeding en onderwijs. Gastcollege opleiding Logopedie, Hanze Hogeschool Groningen, Groningen 7 april 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

• Waarom peuters en kleuters nog geen leerlingen zijn. Gastcollege Stenden Hoge school, Groningen, 15 mei 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer • Articulatieontwikkeling en taalontwikkeling. Eén of onderscheiden? Refereeravond, Hogeschool Windesheim, Gastcollege opleiding Logopedie. Zwolle, 5 juni 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

34

• Opvoeding en onderwijs bij jonge kinderen. Politiek café. SP universiteit 2008: Onderwijs Wereldwijs. Nijverdal, 11 juli 2008. Debat met tweede kamerlid Mariannne Langkamp o.l.v. Jasper van Dijk Bedrijage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer • Het jonge kind binnen het basisonderwijs. Gastcollege Stenden Hogeschool Meppel, Assen en Emmen., Assen, 12 september 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

• Communicatieve stoornissen bij kinderen. Blok 2.1. Studenten Geneeskunde UMCG/RUG, 1 oktober 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer •

Gastcollege in de cursus Taal- en Spraaktechnologie (studierichting Kunstmatige Intelligentie, Rijksuniversiteit Groningen): ‘Het gehoor en spraakverstaan’, 7 oktober 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post

•

College voor verpleegkundingen bij KNO: ‘Anatomie, fysiologie en pathalogie van het gehoor’, 21 oktober 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post

• Taal en cognitie. Geen paar apart. 12e Oranjewoudconferentie, Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland (AJN). Heerenveen, 21 november 2008 Bijdrage: Prof. dr. S.M. Goorbuis-Brouwer •

Gastcollege 1e jaars OK en anesthesiemedewerkers over de anatomie en fysiologie van het KNO- gebied, 26 november 2008 Bijdrage: Drs. K.M. Heijneman

•

College voor verpleegkundingen bij KNO: ‘Geluid, gehoor en slechthorendheid', 16 december 2008 Bijdrage: Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post

35

5.7

Stagiaires

Anneke Adriaans-Keizer

Audiologie

15-09-08 t/m 01-02-09

Herman Banus

Anesthesiemedewerker

28-07-08 t/m 15-08-08

Bianca Boon

HBO-V 3e jaar

10-09-07 t/m 25-01-08

Kris Boyen

Wetenschappelijke stage

07-01-08 t/m 28-03-08

Dhr. R. Buijs

Geneeskunde 1e jaar

21-05-08 t/m 03-06-08

Joke van Dijken

Hoger Laboratorium Onderwijs

01-09-07 t/m 01-06-08

Nynke Doorenbos

Geneeskunde

10-03-08 t/m 18-04-08

Sanne Gijlers

Doktersassistente 2de jaars

03-11-08 t/m 23-01-09

Erike Janssen

HBO-V 3e jaar

08-09-08 t/m 06-02-09

Martine Jong

Logopedie

11-02-08 t/m 08-06-08

Simone Jonkman

MBO-V 3e jaar

26-08-08 t/m 01-03-09

Wilco de Haan

Wetenschappelijke stage

11-02-08 t/m 11-07-08

Harald Haalboom

Wetenschappelijke stage

01-02-06 t/m 01-02-08

Mitchel Holtrop

Technische geneeskunde

07-04-08 t/m 25-04-08

Karina Horenga

Dokterassistent 2de jaars

28-01-08 t/m 03-04-08

Machteld Kort

Logopedie

01-09-08 t/m 28-02-09

Miranda Klok

HBO-V 3e jaar (leerling)

01-09-07 t/m 01-04-08

Joep Kraeima

Technische geneeskunde

07-04-08 t/m 25-04-08

Marjon Krops

Doktersassistente

12-11-07 t/m 26-01-08

Burcu Kale

Alfacollege, secretaresse-opleiding

gestopt

Sarah van Leeuwen

Geneeskunde

01 -02-08 t/m 07-03-08

Nynke Moore

Doktersassistenten 2de jaars

gestopt

Lieke Mulder

Logopedie

03-09-07 t/m 11-01-08

Inge Pettinga

Doktersassistent 2de jaars

07-04-08 t/m 19-06-08

Maha Saïd

MBO-V 4e jaars

28-01-08 t/m 20-06-08

Rick Schoffelen

AIO

01-01-05 t/m 01-04-09

Nicolien Schepers

Geneeskunde

01-12-08 t/m 23-01-09

Marieke van Schuppen

Orthopedagogiek

01-01-08 t/m 01-10-08

Laura Timmerman

HBO-V 3e jaar

08-09-08 t/m 06-02-09

Hilmar Tamming

Anethesiemedewerker

30-06-08 t/m 22-07-08

Dhr. F. Uranli

Geneeskunde 1e jaar

05-06-08 t/m 18-06-08

Monique Vennema

Doktersassistente

12-11-07 t/m 09-02-08 36

Martijn de Vries

Operatie assistent / anethesie

Gestopt

Ingré Warners

Alfacollega, secretaresse-opleiding

overleden 06-04-2009

Daniëlle Wiendels

HBO-V leerling

01-09-08 t/m 31-08-09

Eline Wiersema

Have 3e jaars

04-02-08 t/m 08-02-08

Maarten de Wolf

Geneeskunde

27-08-07 t/m 07-01-08

Boaz Zitnooy

Wetenschappelijke stage

11-02-08 t/m 11-07-08

Stage/scriptiebegeleiding K. Boyen, Master Logopedische en Audiologische Wetenschappen, KU Leuven Onderwerp:

Klinische stage en onderzoeksproject

Begeleider:

Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky

R.N. Eppinga, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Proefproject Junior Scientific Masterclass

Begeleider:

Prof. dr. P. van Dijk, Ir. C.P. Lanting

W. de Haan, International Biomedical Engineering, Hanzehogeschool Groningen Onderwerp:

Afstudeerstage

Begeleider:

Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky en Dr. J.W. Horst

B. Zitoony, International Biomedical Engineering, Hanzehogeschool Groningen Onderwerp:

Afstudeerstage

Begeleider:

Prof. dr. P. van Dijk, Ir. L. Harting-Oshovsky, Dr. J.W. Horst

A.B. Halk, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Project persoonlijke profilering

Begeleiders:

Dr. F.G. Dikkers

E. Herkert, Keuzeproject tweede fase, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Corpus alienum in de larynx; potentiële misdiagnose

Begeleider:

Dr. F.G. Dikkers

37

C. Jolink, Keuzeproject tweede fase, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Een zeldzame complicatie van sanerende oorchirurgie

Begeleider:

Dr. F.G. Dikkers

M. de Wolf, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

1. Huidreacties en overleving van BAHA implantaten gericht op de Nijmeegse operatie techniek 2. Evaluatie van BAHA toepassing bij eenzijdig verworven en aanzijdig aangeboren maximale geleidingsverliezen

Begeleider:

Prof. C. Cremers, Dr. R.H. Free

Dr. R.H. Free is tevens facultair begeleider Keuzecoschap op afdeling KNO, UMC St Radboud Datum: 7-01-2008 tot 15-04-2008

Studenten Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen: Jaaropdracht Wetenschap M1: M. Schotman, M.G. Westerman, E.J.D. Veen Onderwerp:

Diagnostiek van Cholesteatoom met behulp van MRI/dwi

Begeleider:

Dr. R.H. Free

Studenten Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen: Jaaropdracht Wetenschap M1: R. Harskamp, E. Wieselmann, S. Timmerman, M. Velthuis Onderwerp:

Diagnostiek acute myeloide leukaimia vanuit otogeen focus

Begeleider:

Dr R.H. Free

Lieke Spekhorst, Faculteit der Medische Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Communicatieve stoornissen bij kinderen

Begeleider:

Prof. S.M. Goorhuis-Brouwer

M.C.Q. Bakker (Scribent), Faculteit der Gedrags- en maatschappijwetenschappen, Orthopedagogiek, Rijksuniversiteit Groningen Onderwerp:

Kind in ontwikkeling of kind als product?

Begeleiding::

Prof. dr. S.M.Goorhuis-Brouwer, Prof. dr. A.J.J.M. Ruijssenaars

38

M.A. Gildemacher (Scribent), Letteren Faculteit, Rijksuniversiteit Onderwerp:

Vroeg Tweede Taal Onderwijs. Hoe weinig taalaanbod is genoeg voor cognitieve effecten in cardinality taken?

Begeleiding

Prof. dr. C.L.J. de Bot, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

N (Nienke). Zwart, S. Piekema en N (Nana) Zwart, Hanze Hogeschool Groningen, opleiding Logopedie Onderwerp:

Het opstellen van de normaalwaarde voor de nasometer. Een onderzoek bij kinderen en volwassenen

Begeleider:

Prof. dr. S.M. Goorhuis, Dr. E. de Kleine, M. Beenakker

M. van Schuppen Masterthese Orthopedagogiek, VU Amsterdam Onderwerp:

De non-verbale en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met taalproblemen

Begeleiding:

Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer, Drs. A.L. Keegstra

T. Peters, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp:

Treatment options and outcome in elderly patient with head and neck cancer

Begeleiding:

Dr. G.B. Halmos

S. Dijkstra, T. Hogt, V.H.Meijer, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp:

Medicamenteuze behandelingvan Idiopatic Sudden Sensorineural Hearing Loss, Jaaropdracht wetenschap M1

Begeleider:

Dr. R. Hofman

Ellen Herkert, UMCU Onderwerp:

Effectiveness of adenoidectomy for recurrent upper respiratory tract infections in children. A systematic review. september 2007- januari 2008

Begeleider:

Dr. A.G.W. Korsten-Meijer

Ajit-Joe Pothen, KNO-arts te Alfried-Krupp Krankenhaus, Essen, Duitsland Onderwerp:

Aanschouwing Nederlandse systeem KNO. 21 t/m 25 april 2008

Begeleider:

Dr. A.G.W. Korsten-Meijer 39

A. Adriaans, HBO Audiologie, Eindhoven Onderwerp:

Bimodale aanpassing Cochlear Implant & Hearing Aid

Begeleiding:

Ir. A. Maat

M.I. Wiegman, C.P. Sentner, G. Heijenk, Faculteit der Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Onderwerp:

Begeleiding studenten jaaropdracht BKIII-M1

Begeleider:

Drs. M.L. Schrijvers

Drs. H. Haalboom, Audioloog in Opleiding in het Audiologisch Centrum Zwolle Onderwerp:

Wetenschappelijke stage UMCG

Begeleiding:

Dr. ir. J.E.C. Wiersinga-Post, Prof. dr. P. van Dijk

Overige bij-, nascholings- en onderwijsactiviteiten (CB-artsen, huisartsen, HBO, andere faculteiten RUG, organisatie van etc.) Prof. dr. P. van Dijk - Docent bij de Themadag Leefleergroepen, Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren, 6 april 2008 - College The Auditory System, Course 1, Functional Neuroscience, BCN Master program, 16 september 2008 - College Fysiologie gehoor, evenwicht, gehooronderzoek, G2010, Blok 2.1

Dr. F.G. Dikkers - “Anatomie en fysiologie van het gehoor- en reukorgaan” - Onderwijs voor operatie- en anesthesie-assistenten; mei 2008 Bijdrage: drs. K.J.D.A. Buijssen - Organisatie 5e mini-endoscopiecursus

Gasten - Dr. A.M. Sulter, Martini Ziekenhuis - Dr. David Pineda, Hospital Militar, Begota, Colombia

40

Dr. R.H. Free - Presentations as instructor: A remarkable skull base case: metastatic laesion prostate carcinoma in temporal bone Perilymf fistula including operation DVD - Coach/surgeon cochlear implantation postmeningitis case. Zuid Afrikaans Hospitaal, Pretoria, South Africa, 8 july (local surgeon: Louis Hofmeyr, Military Hospital Pretoria) - Coach/surgeon cochlear implantations, (normal cochlea, postmeningitis case) Zuid Afrikaans Hospitaal, Pretoria, South Africa, 31 oktober (local surgeon: Louis Hofmeyr, Military Hospital Pretoria)

Dr. J.W. Horst - Gastcollege, HBO-opleiding Audiologie, Fontys Hogeschool Eindhoven 17 november 2008: - Bijdrage 1 Inleiding in de psychofysica - Bijdrage 2 De relatie tussen de gewaarwording van complexe geluiden en hun codering in de gehoorzenuw Dr. ir. E. de Kleine - College Bachelor Life science & technology RUG, Biologische fysica: “Audiologie: het oor,” 27 juni 2008 - KNO-specifieke bijscholing verpleging, module Otologie: “anatomie, fysiologie, pathologie,” 22 september 2008 - Bijeenkomst opleiding logopedie, Hanzehogeschool Groningen, keuzemodule hoorrevalidatie: “Audiologie in het UMCG,” 10 december 2008

Dr. A.G.W. Korsten-Meijer - onderwijs over KNO-heelkunde en schisis aan tandheelkunde studenten, januari 2008 - Onderwijs kinderkliniek KNO-heelkunde in een notendop, 19 maart 2008 - Onderwijs aan arts-assistenten over hypofysechirurgie, juni 2008 - 3-daagse cursus neus en neusbijholten dissecties voor arts-assistenten (hands-on), juni/juli 2008

41

Ir. C.P. Lanting - BCN fMRI cursus: - 21/1/2008 — 25/01/2008 - 23/9/2008 — 02/10/2008 Omschrijving: begeleiding van studenten BCN researchmaster en BCN promovendi. - Organisatie Summerschool InterGK “Central processing of sound and light”, 10-13 juni 2008, Hollum, Ameland

Ir. A. Maat - Keuzemodule HBO-Logopedie: hoorrevalidatie - Twee workshops ‘Slechthorendheid op de werkplek’, studiedag bedrijfs- en verzekeringsartsen, 9 oktober 2008

Drs. J.H. Pape - Onderwijs aan kinderpsychiaters i.o. ACCARE - College Taalontwikkeling en taalstoornissen, 27 november 2008

Dr. B.E.C. Plaat - Onderwijs (buiten gewoon onderwijs arts-assistenten en radiologiebesprekingen): o Coach beroepsvoorbereiding 2 (studie geneeskunde UMCG), januari t/m juni 2008: o Gastcollege hoofd-halsoncologie voor derde jaars Initiële beroepsopleiding Anesthesiemedewerker & Operatieassistent UMCG, 21 februari 2008 - Begeleiding klinische les co-assistenten Jelmer R. Prins en Rick Brandsma: Een zwelling in de hals, de praktijk 20 jaar na consensus

Drs. J.A. Snelleman - Begeleider/coach: Onderwijs in groepsverband en op de poli aan studenten in het kader van het Groninger geneeskundecurriculum

Overig M.W. de Jong Verpleegkundige aspecten bij tumoren in het hoofd-hals gebied Vervolgopleiding oncologieverpleegkundige, juni 2008 42

Dr. R.A. Feijen - Voordracht en workshop voor de Studiekring Noord (arbeidsdeskundigen en verzekeringsartsen). Titel: Allergische rhinitis en de ARIA-richtlijn en chronische sinusitis, oktober 2008

6.

Publicaties

6.1

Dissertaties

Westerlaken B. The Treatment of Idiopatic Sudden Sensorineural Hearing Loss. 14 mei 2008 Promotores: Prof. dr. F.W.J. Albers (postuum), Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Copromotor: Dr. ir. E. de Kleine

Oosterhof JJH. Strategies to Decrease Biofilm Formation on Voice prostheses, 29 september 2008 Promotores: Prof. dr. H.C. van der Mei, Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan, Prof. dr. ir. H.J. Busscher

Bartels H. Tinnitus: new insights into pathophysiology, diagnosis and treatment, 26 november 2008 Promoteres: Prof. dr. F.W.J. Albers (postuum), Prof. dr. M.J. Staal, Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Copromotor: Dr. L.J. Middel

6.2

Wetenschappelijke publicaties in internationaal tijdschrift vermeld in SCI, SSCI of A&HCI

Bartels H, Middel BL, van der Laan BFAM, Staal MJ, Albers FWJ. The additive effect of co-occuring anxiety and depression on health status, quality of life and coping strategies in help-seeking tinnitis sufferers. Ear and Hearing 2008; 29(6): 947-956

Van Cruijsen N, Gravendeel J, Dikkers FG. Severe delayed posttonsillectomy bleeding due to a pseudoaneurysm of the lingual artery. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265:115-7

43

Dikkers FG. Intralesional cidofovir does not increase the risk of laryngeal dysplasia or laryngeal carcinoma. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2008;72:1581-2

Broekema FI, Dikkers FG. Side-effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265:871-9

Schokkenbroek AA, Franssen CFM, Dikkers FG. Dilatation tracheoscopy for laryngeal and tracheal stenosis in patients with Wegener’s granulomatosis. Eur Arch Otorhinolaryngol 2008;265:549-56

Bouwers F, Dikkers FG. A retrospective study concerning the psychosocial impact of voice disorders: Voice Handicap Index change in patients with benign voice disorders following treatment (measured with the Dutch version of the VHI). J Voice 2007 Nov 22. [Epub ahead of print]

Hantzakos A, Remacle M, Dikkers FG, Degols JC, Delos M, Friedrich G, Giovanni A, Rasmussen N. Exudative lesions of Reinkes space: a terminology proposal. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2008 Nov 21. [Epub ahead of print]

Geven LI, Jef J.S. Mulder, Kees Graamans. Giant cholesteatomata: recommendations for follow-up.

Skull Base 2008;18:353-359

Hofman R, Segenhout JM, JAN Buytaert, JJJ Dirckx, Wit HP. Morphology and function of Bast’s valve. Additional insight in its functioning using 3D-reconstruction. Eur Arch Laryngol, 2008, 265(2):153-7

Hofman R, HJ Rosingh. Unilateral hearing loss as primary symptom of craniopharyngioma in a six year old girl. J Laryngol Otol, 2008, 5:1-4

van der Heijden P, Korsten-Meijer AGW, van der Laan BFAM, Wit HP, Goorhuis-Brouwer SM. Nasal growth and maturatioon age in adolescents.A systematic review. Acta Otolaryngol Head Neck Surg 134 (2008), 47 (12); 1288-1293: Nasal Growth and Maturation Age in Adolescents)

44

Halmos GB, Horváth T, Polony G, Fekete Á, Kittel A, Vizi ES, van der Laan BFAM, Zelles T, Lendval B. The role of n-methyl-d-aspartate receptors and nitric oxide in cochlear dopamine release. Neuroscience 2008; 154:796—803

Doleviczényi Z, Vizi ES, Gacsályi I, Pallagi K, Volk B, Hársing LG, Halmos GB, Lendvai B, Zelles T 2008. 5-HT6/7 receptor antagonists facilitate dopamine release in the cochlea via a GABAergic disinhibitory mechanism. Neurochem Res 33, 2364-2372

Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers, FG. Dilatation tracheoscopy in treatment of moderate subglottic and tracheal stenosis. Ann Oto Rhinol Laryngol (geaccepteerd)

Postema R, Kingma CM, Wit HP, Albers FWJ, van der Laan BFAM. Intratympanic Gentamicin therapy for control of vertigo in unilateral Menière’s disease; a prospective, double-blind, randomized, placebo-controled trail. Acta Oto-Laryngologica 2008; 128(8):876-880

Langers DRM, Jacobus F.A. Jansen, & Walter H. Backes. (2008). “Erratum to "Enhanced signal detection in neuroimaging by means of regional control of the global false discovery rate" [NeuroImage 38 (2007) 43-56],” NeuroImage 40 (4), p. 1930. doi:10.1016/j.neuroimage.2008.01.036

Lanting CP, de Kleine E, Bartels H, van Dijk P. “Functional imaging of unilateral tinnitus using fMRI,” Acta Otolaryngol. 128, 415-421

Lanting CP, de Kleine E, Bartels H, van Dijk P. “Functional imaging of unilateral tinnitus using fMRI,” Acta Otolaryngol. 128, 415-421

Krabbe CA, Dijkstra PU, Pruim J, van der Laan BFAM, van der Wal J, Gravendeel JP, Roodenburg JLN. FDG PET in oral and oropharyngeal cancer. Value for confirmation of NO neck and detection of occult metastases. Oral Oncology 2008; 44(1):31-36 Gibcus JH, Mastik M, Menkema L, de Bock GH, Kluin PM, Schuuring EMD, van der Wal JE. Cortactin expression poor survival in laryngeal carcinoma. Britisch Journal of Cander 98(5): 950-955, 2008

45

Metselaar M , Maat A , Krijnen P , Verschuure H , Dreschler W.A, Feenstra L. “Comparative studies on hearing aid selection and fitting procedures: a review of the literature”, Eur Arch Otorhinolaryngol, 265(1), 21-29

Metselaar M, Maat A, Krijnen P, Verschuure H, Dreschler WA, Feenstra L. “Comparison of speech intelligibility in quiet and in noise after hearing aid fitting according to a purely prescriptive and a comparative fitting procedure”, Eur Arch Otorhinolaryngol. 265(9), 1113-1120

Metselaar M , Maat A , Krijnen P, Verschuure H, Dreschler WA, Feenstra L. “Self-reported disability and handicap after hearing-aid fitting and benefit of hearing aids: comparison of fitting procedures, degree of hearing loss, experience with hearing aids and uni- and bilateral fittings” ”, Eur Arch Otorhinolaryngol. Nov 113 [Epub ahead of print]

Priester GH, Goorhuis-Brouwer SM. Speech and language development in toddlers with and without cleft palate. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology (2008) 72,801-806

Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. "Mechanics of the exceptional anuran ear," J. Comp. Physiol. A 194, 417-428 Schrijvers ML. Overexpression of the intrinsic hypoxia markers HIF1 alpha and CA-IX predict for local recurrence in stage T1/T2 glottic laryngeal carcinoma threated with radiotherapy, International Journal of Radiation Oncology Biology Physics, September 2008

Schrijvers ML. Higher laryngeal preservation rate after CO2 laser surgery compared to radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma, Head and Neck, geaccepteerd, nog niet gepubliceerd

Schrijvers ML, van der Laan BFAM, de Bock GH, Pattje WJ, Mastink MF, Menkema L, Langendijk JA, Kluin PM, Schuuring E, van der Wal JE. Overexpression of intrinsic hypoxia markers HIF1a and CAIX predict for local recurrence in stage T1-T2 glottic laryngeal carcinoma treated with radiotherapy. Int J Radiation Oncology Biol Phys 2008; 72:161-169 Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. "Mechanics of the exceptional anuran ear," J. Comp. Physiol. A 194, 417-428

46

Valk WL, Wit HP, Albert FWJ. Changes in CMDP and DPOAE during acute increased inner ear pressure in the guinea pig. Otorhinolaryngology 265(1): 115-117, 2008

6.3

Wetenschappelijke publicaties in (inter)nationaal tijdschrift niet vermeld in SCI, SSCI of A&HCI

Bruining ML, Eindhoven GB, Dikkers FG, Wierda JMKH. Airway characteristics and management in patients with Van Buchem disease and sclerosteosis. Ned Tijdsch v Anesth 2008;20:22-5

Terra JB, Dikkers FG, Snelleman JA, Jonkman MF. Anti-laminine-332-slijmvliespemfigoïd. Ned T v Dermatologie & Venereologie 2008;18:339-41

Keegstra AL, Goorhuis-Brouwer SM. Nederlandssprekende kinderen met een verdenking op een taalachterstand: een analyse m.b.t. achtergrondvariabelen en effect van interventie.Tijdschrift voor Orthopedagogiek, (2008), 47 (10); 418-429

van der Laan BFAM. Een afatische man met hoge koorts; moeilijkheden bij het stellen van de diagnose. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008; 152(39): 2148-9 (ingezonden brief) van der Laan BFAM. Is zwijgen Goud? Hoofd-Hals Journaal. 2008; 20(39): 5-11

6.4

Boek/boekbijdragen inclusief congrespapers/proceedings

van Dijk P. Manley GA. “The effect of ear canal pressure on the spectral width of spontaneous otoacoustic emissions: comparison between human and lizard ears,” in: N.C. Cooper and D.T. Kemp (Eds.) Proceedings of the 10th International Workshop on the Mechanics of Hearing, p. 82-87

Manley GA, van Dijk P. “Otoacoustic Emissions in Amphibians, Lepidosaurs, and Archosaurs,” in: Manley GA, Fay RR, Popper AN (Eds.) Active Processes and Otoacoustic Emissions in Hearing (Springer Science+Business Media, LLC, New York), p211-260

Goorhuis-Brouwer SM, van Essen M, Levering B, van der Werf G (red.). Mythes in het onderwijs. Amsterdam, SWP. 2008. ISBN 978 90 6665 938 4

47

van der Laan BFAM Biomaterials for Voice Reconstruction. p. 191-207. In: Biomaterials in Modern Medicine: the Groningen Perspective. Rakhorst G, Ploeg R, editors. 2008; ISBN 981-270-956-8

Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. “Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frog basilar papilla,” in: N.C. Cooper and D.T. Kemp (Eds.) Proceedings of the 10th

International Workshop on the Mechanics of Hearing, p. 155-160

Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. Frequency selectivity in the tectorial membrane of the frog's basilar papilla, Annual Report 2006-2007, School of Behavioral and Cognitive Neuroscience, University of Groningen, Groningen (The Netherlands), 41-42

6.5

Vakpublicatie als artikel en als boek/boekbijdrage

Terra JB, Dikkers FG, Snelleman JA. Co-auteur: Anti-laminine-322-slijmvliespemfigoid M.F. Jonkman Nederlands Tijdschrift voor Dermatologie en Venereologie vol. 18 nr 9 november 2008

Goorhuis-Brouwer SM. Een denderende trein (over voor- en vroegschoolse educatie). De wereld van het jonge kind, 36, september 2008, p 25

Goorhuis-Brouwer SM. Letters. De wereld van het jonge kind, 36, november 2008, p.23

Goorhuis-Brouwer SM. MLK (moeilijk lerende kinderen). De wereld van het jonge kind, 36, december 2008, p.17

Keegstra AL, Goorhuis-Brouwer SM. Nederlandssprekende kinderen met een verdenking op een taalachterstand. Een analyse met betrekking tot achtergrondvariabelen, aan- of afwezigheid van een taalprobleem en effect van interventies. FOSS-TAAL (2008), 16 (3);16-19

van der Laan BFAM. Is zwijgen goud? Rede uitgesproken te Groningen op 12 februari 2008 bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar in de Faculteit Medische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen met de leeropdracht: Keel-, Neus- en oorheelkunde

48

6.6

Abstracts

Arnold R, Bouma J, Geven LI, Van Dijk P “Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus: Preliminary results concerning patients characteristics, tinnitus impact and quality of life.” In: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p42. Abstract

Arnold R. Bouma J, Geven LI, Van Dijk P. "Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus: preliminary results concerning patient characteristics, tinnitus impact and quality of life," in: 9thInternational Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p42. Abstract

Buijssen KJDA, Harmsen HJM, van Huissen P, van der Mei HC, Busscher HJ, van der Laan BFAM. PCCR-DGGE en FISH-analyse van biofilms op tracheo-oesophageale spraakprothesen. Programmaboekje 313e algemene KNO vergadering, Maastricht. 13 november 2008; p7, Abstract

van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. “Functionele MRI bij tinnituspatiënten,” Ned. Tijdschr. KNOHeelk. 14, p257, 2008. Abstract

Van Dijk P, Lanting CP, de Kleine, E. “Functional imaging, hearing loss and tinnitus,” in: 39th. Jahrestagung Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik, Oldenburg, Germany, 10-13 September 2008. Abstract

Ubbink S, Brienesse P, van Dijk P, de Kleine E, Brokx J, Anteunis L. (2008). ''Frequency shifts with age in click-evoked otoacoustic emissions of preterm infants: cochlear or middle ear maturation?" Widex Conference, Amsterdam, 15-17 may 2008. Abstract

Van Dijk P, Maat A. “Effect of Ear Canal Pressure on Spontaneous Otoacoustic Emissions: Spectral Width of Emissions as a Measure of Inner Ear Signal-To-Noise Ratio,” in: 31th ARO Midwinter Meeting, p25, Abstract

van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. “Functionele MRI bij tinnituspatiënten,” Ned. tijdschrift KNOHeelkunde 14, p257. 2008. Abstract

49

Van Dijk P, Lanting CP, de Kleine E. (2008). “Functional imaging, hearing loss and tinnitus,” in: 39th. Jahrestagung Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik, Oldenburg, Germany, 10-13 September 2008, Abstract

Dikkers FG, Broekema FI. Bijwerkingen van cidofovir in de behandeling van larynxpapilloom. Ned. tijdschrift KNO-heelkunde 2008;14:130-131. Abstract

Dikkers FG, Broekema FI. Side-effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis. Clin Otolaryngol 2008;33:515. Abstract

Geven LI, de Kleine E, Free RH, van Dijk P (2008). “Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population,” in: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p44. Abstract

Sluijmers J, Goorhuis-Brouwer SM, Reyneveld RA, Post WJ, Pijpers FIM. Constructie van de Turkse versie van het taalsignaleringsinstrument SNEL (Spraaktaalnormen Eerste Lijn). NVA voorjaarsvergadering, 17 april 2008, Nieuwegein. Audiologische nieuwsbrief nr 86, april 2008. Abstract

Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers FG. Dilatatietracheoscopie voor behandeling van subglottische of tracheastenose. Ned Tijdschrift KNO 14(2), 130. 2008. Abstract

Halmos GB, van der Laan BFAM, Dikkers FG. Dilatation tracheoscopy in treatment of subglottic and tracheal stenosis. Clin Otolaryngol 2008;33:516. Abstract

Harms K, Post W, van der Laan BFAM. KIM studie; doelmatigheid stemprothese. NWHHT-SG, Amsterdam NKI-AvL, 11 december 2008. Abstract

Horst JW, Walsh EJ and McGee J. Rate threshold of auditory nerve fibers can be predicted on the basis of the shape of the period histogram.45th Inner Ear Biology Workshop, Ferrara, p31. 2008

50

Keegstra AL, WJ Post, Goorhuis-Brouwer SM. Effect of different treatments on language development. 12th Biennial International Portage Conference, The Netherlands, Groningen, September 24-26, 2008. Abstract

De Kleine E, Lanting CP, van Dijk. “Enhanced fMRI responses to sound in patients with unilateral tinnitus,” in: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p29. Abstract

Melcher J, Gu J, de Kleine E, Langers DRM, Langguth B, Lanting CP, Levine R, Rosengarth K., Van Dijk P. (2008). “fMRI in people with tinnitus,” in: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p18. Abstract

van der Laan BFAM, Korsten-Meijer AGW, Feijen RA, Wierenga PJ, Visser A. Het sludertraject als matrix voor EPD. Speerpuntencursus XVI, 6-9 oktober 2008, Garderen. Abstract

Been LB, Hoekstra HJ, Elsinga PH, Langendijk JA, Suurmeijer AJH, van der Laan BFAM. FLT-PET as proliferation tracer in therapy evaluation after Radiotherapy in laryngeal cancer. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer. 19-23 July 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p359, P576. Abstract

Been LB, Hoekstra HJ, Elsinga PH, Langendijk JA, Suurmeijer AJH, van der Laan BFAM. FLT-PET als proliferatietracer voor de evaluatie van radiotherapie bij patiënten met larynxcarcinoom. Ned. tijdschr KNO heelkunde 2008: 14[2] p121. Abstract

Langers DRM, Melcher JR. “Involvement of ‘Limbic’ Brain Centers in Humans during the Perception of Sounds without Emotional Content”; 31st ARO midwinter meeting, Feb. 2008, Phoenix (US). Abstract

Langers DRM, Melcher JR. “Involvement of ‘Limbic’ Brain Centers in Sound Perception in Humans”; HBM 14th annual meeting, Jun. 2008, Melbourne (AU). Abstract

Langers DRM, Melcher JR. “Detection of Sound-Evoked fMRI Activity in Non-Auditory Brain Centers”; Benelux-ISMRM 1st annual meeting, Dec. 2008, Antwerp (BE). Abstract 51

Lanting CP, de Kleine E. van Dijk P. “Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fMRI study,” in: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008,

Abstracts, p29

Lanting CP, de Kleine E, van Dijk P. “Increased fMRI Responses to Sound in the Inferior Colliculus and Medial Geniculate Body in Patients with Unilateral Tinnitus,” in: 31th ARO Midwinter Meeting,

Abstracts, p48

B.E.C. Plaat, F.J.P. Hoebers, C.R.N. Rasch, J.P. de Boer, M.W.M.van den Brekel, A.J.M. Balm (Groningen, Amsterdam): De invloed van patiënt en chirurgie gerelateerde parameters op het ontstaan van complicaties na salvage halsklierdissectie na chemoradiatie. Ned. Tijdschrift KNOheelkunde 2008, 14(2), p129. Abstract

B.E.C. Plaat, F.J.P.Hoebers, C.R.N.Rasch, J.P.de Boer, M.W.M.van den Brekel, A.J.M.Balm: Patient and surgical parameters contributing to complications after salvage neck dissection following chemoradiation. Final Program 7th Int. Conference on Head an Neck Cancer 2008, AHNS, pp.232-233 Abstract

Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. “Mechanical Tuning of the Tectorial Membrane Response in the Frog Basilar Papilla,” in: 31th ARO Midwinter Meeting, p65, 2008. Abstract

Schoffelen RLM, Segenhout JM, Van Dijk P, Tectorial-membrane response in the frog basilar papilla, for: BCN New Year’s meeting 2009. Abstract

Schoffelen RLM, Segenhout JM, van Dijk P. “Vibraties in een simpel oor. Metingen aan de basilaire papilla van de kikker,” Aud. Nieuwsbrief 85, p. 9. 2008. Abstract

Schrijvers ML, van Riel EL, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Carbon dioxide laser surgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with diminished mucosal wave. Clin Otolaryngol. 2008: 33[5] p516. Abstract

52

Schrijvers ML, Pattje W, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Fasassocoiated death domain (FADD) as a predictor of clinical outcome in glottic cancer treated with radiotherapy. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer. 19-23 July 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p281, P264. Abstract

Schrijvers ML, van Riel EL, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 laserchirurgie leidt tot betere larynxpreservatie dan radiotherapie in T1a glottisch larynxcarcinoom met een normale of afgenomen randgolf. Ned. tijdschrift KNO heelkunde 2008: 14[2] p122. Abstract

Schrijvers ML, van Riel EL, Dikkers FG, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 lasersurgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with diminished mucosal wave. 7th Congress of the European laryngological Society. 29-31 May 2008, Barcelona, Spain. Abstract

Schrijvers ML, van Riel EL, Dikkers FG, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. CO2 laserchirurgie leidt tot betere larynxpreservatie dan radiotherapie in T1a glottisch larynxcarcinoom met een normale of afgenomen randgolf. Hoofd-Hals Journaal. 2008: 20[39] p19. Abstract

Schrijvers ML, Menkema L, Mastink M, Langendijk JA, Schuuring EMD, van der Laan BFAM, van der Wal JE. Hypoxia as a predictor for radiosensitivity in laryngeal squamous cell carcinoma. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer. 19-23 july 2008, San Francisco, California. Congress proceedings p132, S100. Abstract

Pattje WJ, Schrijvers ML, van der Laan BFAM, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD. De prognostische waarde van gefosforileerd Fas Associated Death Domain (FADD) in plaveiselcelcarcinomen in de mondholte behandeld met primaire chirurgie en postoperatieve radiotherapie. Nederlands Tijdschrift KNO heelkunde 2008: 14[4] p263-4. Abstract

Wiersinga-Post JEC, Haalboom HG, van Dijk P. “Psychoacoustic characteristics of residual inhibition in tinnitus patients,” in: 9th International Tinnitus Seminar, Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008, p41. Abstract 53

6.7

Promotiecommissies

L.M. Slabu, “Auditory Processing in the Brainstem and AudioVisual Integration in Humans Studied with fMRI” Rijksuniversiteit Groningen, Promotie: 11 januari 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk

P.F.M. Dammeijer, “The stapedius muscle of the rat” Universiteit Maastricht Promitie: 17 januari 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk

B.O. Westerlaken “The treatment of idiopathic sudden sensorineural hearing loss” Promotie: 14 mei 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

H. Bartels “Tinnitus, new insights into pathophysiology, diagnosis and treatment” Promotie: 26 november 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk, Prof. Dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

J. Briaire. Cochlear Implants, Model and Patients Universiteit Leiden Promotie: 11 november 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. P. van Dijk

J.G.H.L. van Daal. Variation of language, cognition and behavior in children with specific langauge impairment, Radboud Universiteit Nijmegen Promotiecommissie: 29 mei 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer

J.J.H. Oosterhof: Strategies to decrease biofilm formation on voice protheses. RUG Promotie: 29 september 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer 54

Dr. Tamas Patko: Molecular and clinical study of the vestibular function, Semmelweis Universiteit, Boedapest Promotie: 8 december 2008 om 14.00 uur Lid beoordelingscommissie: Dr. G.B. Halmos

F.R. Burlage. The role of pilocarpine in the reduction of radiation induced damage to the salivary glands. 11 juni 2008 Lid beoordelingscommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan

J. Gibcus. Characterisation of the 11q13.3 amlicon in head and neck squamous cell carcinoma. Rijksuniversiteit Groningen. Promotie: 8 oktober 2008 Lid promotiecommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan

J. Brouwer. Diagnostic imaging in detecting recurrent and metastatic head and neck cancer. VUmc Amsterdam. 30 september 2008 Lid beoordelingscommissie: Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan

6.8

Review activiteiten

Dikkers FG. Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie Dikkers FG. Reviewer International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology Dikkers FG. Reviewer Clinical Otolaryngology Dikkers FG. Reviewer Laryngoscope Dikkers FG. Reviewer European Archives of Otorhinolaryngology Dikkers FG. Reviewer Journal of Clinical Anaesthesia Van Dijk P. Manuscript Brain Research, januari 2008 Van Dijk P. Manuscript Journal of Comparative Physiology, maart 2008 Van Dijk P. Projectaanvraag Technologiestichting STW, april 2008 Van Dijk P. Boekvoorstel Springer, mei 2008 Van Dijk P. Manuscript PLOS, mei 2008 Van Dijk P. Manuscript International Journal of Audiology, juni 2008 Van Dijk P. Subsidieaanvraag American Tinnitus Association 55

Van Dijk P. Manuscript International Journal of Audiology, december 2008 Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer The Cleft Palate-Craniofacial Journal Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer International Journal of Paediatric Otorhinolaryngology Goorhuis-Brouwer SM. Reviewer International Journal of Language & Communication Disorders Horst JW. Manuscript Journal of the Association for Research in Otolaryngology, februari 2008 De Kleine E. Manuscript Hearing Research, oktober 2008 Langers DRM. Journal of Magnetic Resonance Imaging Langers DRM. Audiology & Neurotology Langers DRM. BCN Neuroimaging Center TC review committee Schoffelen RLM. Manuscript Naturwissenschaften, juli 2008 Schoffelen RLM. Revised manuscript Naturwissenschaften, november 2008

6.9

Overige

Goorhuis-Brouwer SM Kleuterdilemma: kort of lang kleuteren. Interview. Groter Groeien, opvoedblad over kinderen vanaf 2 jaar. nr. 3, 15 februari 2008

Goorhuis-Brouwer SM Een spook waart door Nederland: vergrijzing! Zorg eerst goed voor bestaande kinderen, voordat we beginnen aan nieuw kroost. Podium, Trouw, 23 februari 2008

Goorhuis-Brouwer SM Politiek moet zich niet bemoeien met Friese les. Leeuwarder Courant 22 maart 2008

Goorhuis-Brouwer SM Tweetalig onderwijs is goed mogelijk. Goede Morgen Nederland. KRO, Nederland 1. 7 april 2008

Goorhuis-Brouwer SM Bezwaren tegen de VVE. KRO. Radio 1, 7 april 2008

Goorhuis-Brouwer SM Peuters en kleuters hebben meer aan een begrijpende juf dan aan een programma. Opinie van de week, Rijksuniversiteit Groningen, 6 mei 2008

Goorhuis-Brouwer SM Taalachterstand niet overdrijven. Dagblad van het Noorden, 9 mei 2008

56

Goorhuis-Brouwer SM Dat heel vroege leren werkt averechts. Het Parool, 26 juni 2008

Goorhuis-Brouwer SM Kwaliteit voorschool en leerkracht moet omhoog. Dubbelinterview Paul Leseman en Sieneke Goorhuis-Brouwer. Didaktief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk, nr. 7, september 2008, 4-7

Goorhuis-Brouwer SM Educatief speelgoed. Interview VARA, radio 1, programma Kassa, 5 november 2008

Goorhuis-Brouwer SM Reactie op de stelling: Doorgaande leerlijnen kunnen het beste vanuit het primair onderwijs naar de voorschool en het voortgezet onderwijs worden geformuleerd. Advies& Educatie, 25: 17, november 2008

Goorhuis-Brouwer SM Columnist Friesch Dagblad, rubriek Opvoeding, 3-wekelijks: Wij doen heel langzaam wat jij zegt, 19 januari 2008 Dat is niet lief, maar wel aardig, 9 februari 2008 Zonder zee geen vissen, 1 maart 2008 Warme voetjes, koude voetjes, 5 april 2008 Hij praat nog stééds niet!, 12 april 2008 Taal leer je spelenderwijs, 3 mei 2008 Eindelijk vier!, 24 mei 2008 Kinderen hebben tijd nodig, 14 juni 2008 Horende doof, 5 juli 2008 Een krokodil onder je bed, 26 juli 2008 Het spel en de knikkers, 16 augustus 2008 Papa en mama gaan scheiden, 7 september 2008 Stralende snoetjes, 27 september 2008 Een kleuter leert spontaan, 18 oktober 2008 Recht op competente ouders, 8 november 2008 Een meertalig wondertje, 29 november 2008 Laat het jonge kind toch vooral spelend leren, 19 december 2008 Ontwikkeling, verandering gaat stap voor stap, 27 december 2008

57

6.10 Posters

KJDA Buijssen, Harmsen HJM, van Huissen P, van der Mei HC, Busscher HJ, van der Laan BFAM PCR-DGGE and FISH-Analysis of Biofilms on Tracheoesophageal Voice Prostheses KNO-vergadering november 2008

Geven LI, De Kleine E, Free RH, van Dijk P. “Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population.” In: International Graduate School (InterGK)

“Neurosensory science and systems”, Oldenburg-Groningen summerschool meeting, Ameland, 11-14 June

Geven LI, De Kleine E, Free RH, van Dijk P. “Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population.” In: 213e Algemene vergadering Nederlandse vereniging

voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofdhalsgebied, MECC Maastricht, 13-14 november

Heijneman KM, Free RH, Tinbergen J, van Dijk P. Typewriter tinnitus with associated nystagmus: a case report. At the Ninth International Tinnitus Congress, Goteborg 15-18 juni 2008

Langers DRM, Melcher JR. “Involvement of ‘Limbic’ Brain Centers in Sound Perception in Humans”; HBM 14th annual meeting, Jun. 2008, Melbourne (AU)

Langers DRM, Melcher JR. “Involvement of ‘Limbic’ Brain Centers in Sound Perception in Humans”; ARCHES meeting, Nov. 2008, Haarlem (NL)

Langers DRM, Melcher JR. “Detection of Sound-Evoked fMRI Activity in Non-Auditory Brain Centers”; Benelux-ISMRM 1st annual meeting, Dec. 2008, Antwerp (BE)

Lanting CP, De Kleine E, Van Dijk P. “Increased fMRI Responses to Sound in the Inferior Colliculus and Medial Geniculate Body in Patients with Unilateral Tinnitus,” in: 31th ARO Midwinter Meeting

58

Lanting C., De Kleine E. Van Dijk P. “Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fMRI study. Summerschool InterGK, “Central processing of sound and light” 10-13 June 2008

Pape A Interdisciplinaire taal/spraakdiagnostiek in het Audiologisch Centrum, voordracht Dalfsen 2-daagse confrentie taal/spraak van de FENAC

Plaat BEC, Hoebers F.J.P., Rasch C.R.N, de Boer J.P, van den Brekel M.W.M, Balm A.J.M: Patient and surgical parameters contributing to complications after salvage neck dissection following chemoradiation. 7th Int. Conference on Head an Neck Cancer 2008, American Head and Neck Society, San Francisco. 20 juli 2008

Schrijvers ML, Pattje W, Langendijk JA, van der Wal JE, Schuuring EMD, van der Laan BFAM. Fasassocoiated death domain (FADD) as a predictor of clinical outcome in glottic cancer treated with radiotherapy. Seventh International Conference on Head and Neck Cancer. 19-23 July 2008, San Francisco, California

Schoffelen RLM, Segenhout JM, Van Dijk P. Tectorial-membrane response in the frog basilar papilla, InterGK SummerSchool: Central processing of sound and light, 12 Jun 2008, Hollum (Ameland, The Netherlands) Van Dijk P, Maat A. “Effect of Ear Canal Pressure on Spontaneous Otoacoustic Emissions: Spectral Width of Emissions as a Measure of Inner Ear Signal-To-Noise Ratio”, in: 31th ARO Midwinter Meeting

6.11 Prijzen

Dr. Ir. D.R.M. Langers, Best publication award; School of Mental Health and Neurosciences, Maastricht (NL)

6.12 Grants

Dr. ir. D.R.M. Langers, NWO/ZonMW VENI grant, the Netherlands Organization for Scientific Research 59

Dr. D. Başkent, Rosalind Franklin Foundation, Fellow 7.

Voordrachten

Dr. R. Arnold UMCG Groningen, 3 maart 2008 Voordracht: presentatie tijdens werkplekbezoek van de Raad van Bestuur van het UMCG aan het multidisciplinaire tinnitusspreekuur

Nederlands Tinnitusplatform Utrecht, 4 april 2008 Voordracht: presentatie tijdens bijeenkomst van het over de tinnituszorg in Groningen

Internationaal tinnitus congres Göteborg, 15-18 juni 2008 Voordracht: presentatie "Multidisciplinary assessment and treatment of tinnitus"

Dr. H. Bartels 212e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: patiëntenpresentatie namens CM Kingma. Onderwerp n. facialisschwannoom

Internationaal tinnitus congres Göteborg, 15-18 juni 2008 Voordracht: presentatie " tinnitus and personality characteristics"

Drs. K.J.D.A. Buijssen CSK presentatie stafvergadering KNO 12 december 2008 Voordracht: Goldenhar syndroom

60

Prof. dr. P. van Dijk Boerhaavecursus Objectieve audiometrie: multidimensionaal overzicht, nieuwe inzichten Leiden, 10 januari 2008 Voordracht: fMRI: achtergronden en klinische bevindingen

Bijeenkomst Nederlands Tinnitus Platform Leiden, 11 januari 2008 Voordracht: Neuroimaging van tinnitus

University of Buffalo, Buffalo New York, USA, 26 januari 2008 Voordracht: Functional Magnetic Resonance Imaging in Tinnitus

NVVS bijeenkomst Hyperacusis Doorn, 5 april 2008 Voordracht: Medische en audiologisch aspecten van hyperacusis

15th International Student Conference of Medical Sciences Groningen, 4 juni 2008 Voordracht: Workshop on Neuro-otology and cochlear implantation

10th International Workshop on the Mechanics of Hearing Keele, Engeland, 28 juli 2008 Voordracht: The effect of ear canal pressure on spontaneous otoacoustic emissions: comparison between human and lizard ears

39st Wissenschaftliche Jahrestagung der Deutsche Gesellschaft für Medizinische Physik Oldenburg, 11 september 2008 Voordracht: Functional imaging, hearing loss and tinnitus

Nordic Audiology College, Billund Denemarken, 2 oktober 2008 Voordracht: Tinnitus as a condition of the central auditory system

61

Symposium Egbert de Boer 80 jaar Academisch Medisch Centrum Amsterdam, 11 oktober 2008 Voordracht: The Van der Pol oscillator: a small model for spontaneous otoacoustic emissions

NVVS Hoormarkt, UMCG Groningen, 1 november 2008 Voordracht: Tinnitus na een brughoekoperatie

NVVS Hoormarkt, UMCG Groningen, 1 november 2008 Voordracht: Tinnitus (oorsuizen)

213ste Algemene Vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofdhalsgebied Maastricht, 13 november 2008 Voordracht: Functionele MRI in tinnituspatiënten

Dr. F.G. Dikkers Refereeravond Groningen, 11 maart 2008 Voordracht: Diagnostiek en therapie van trachea-afwijkingen (met drs. G.B. Eindhoven)

212e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied. Bijwerkingen van cidofovir in de behandeling van larynxpapilloom Nieuwegein, 18 april 2008

Collegecaroussel Natuur en Gezondheid. Faculteit Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Groningen, 23 april 2008 Voordracht: Ontstekingen en sinusitis

62

Collegecaroussel Natuur en Gezondheid. Faculteit Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Groningen, 24 april 2008 Voordracht: Ontstekingen en sinusitis

7th Congress of the European Laryngological Society Barcelona, Spanje, 29-31 mei 2008 Voordracht: Side effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis

7th Congress of the European Laryngological Society Complications of microlaryngoscopy Barcelona, Spanje, 29-31 mei 2008 Voordracht: IAP session: Phonosurgery, the difficult case

7th Congress of the European Laryngological Society Barcelona, Spanje, 29-31 mei 2008 Voordracht: Chair panel ELS Committee Reports

Nascholingsdag Studiekring Noord (Bedrijfs- en Verzekeringsartsen) Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Laryngologie voor bedrijfs- en verzekeringsartsen

UCSF Voice Conference San Francisco, USA, 16-18 oktober 2008 Voordracht: side effects of cidofovir in the treatment of recurrent respiratory papillomatosis

5e Mini-endoscopiecursus Groningen, 1-2 december 2008 Voordracht: •

Inleiding, geschiedenis van de endoscopie

•

Anatomie van de luchtwegen

•

Therapeutische microlaryngoscopie — indicaties

•

Therapeutische microlaryngoscopie — techniek en instrumentarium

•

Operatie sulcus glottidis

•

Lokale medicamenteuze behandeling van endolaryngeale afwijkingen 63

•

Bijwerkingen van cidofovir

•

Het benauwde kind

•

Patiëntenpresentaties

•

live chirurgie — therapeutische microlaryngoscopie sulcus glottidis

•

Live chirurgie — therapeutische microlaryngoscopie poliep ware stemband

•

Live chirurgie — therapeutische microlaryngoscopie pseudocyste ware stemband

•

Nomenclatuur goedaardige stemplooiafwijkingen

Royal Society of Medicin, Sections Otology, and Laryngology & Rhinology. Londen Engeland, 5 december 2008 Voordracht: Benign laryngeal pathology in modern perspective

Refereeravond KNO-kliniek Groningen, 9 december 2008 Voordracht: Onderwijs- en opleidingscontinuüm G2010 en ENTER

Dr. R.H. Free 2-daagse postdoctorale cursus Anaesthesiologen Wenckeback instituut, Groningen 13 - 14 maart 2008 en 30 - 31 oktober 2008 Voordracht: de anatomie van de bovenste luchtweg bij cursus ‘Toegang tot de luchtweg’

Vlaams-Nederlands Oorheelkundig Genootschap Amsterdam 14-15 maart 2008 Voordracht: Reversibel gehoorverlies? — autoimmuun binnenoor ziekten

Voordracht Refereeravond KNO/Kindergeneeskunde, UMCG Groningen, 22 april 2008 Voodracht: Cerebrale infecties: gehoorschade en behandeling. Titel: Cochleaire implantatie: de ins&outs

Televisie-opnames Chirurgenwerk (RTL) Aalsmeer, 21 februari 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie 64

Advanced Otology Course Fisch international microsurgery foundation Zurich, Zwitserland, 27 — 30 juni 2008 Voordracht: ‘Perilymf fistula’

Advanced Otology Course Fisch international microsurgery foundation Zurich, Zwitserland, 27 — 30 juni 2008 Voordracht: A remarkable skull base case

Fries Centrum Doven en Slechthorenden Leeuwarden, 24 september 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie

Jaarvergadering Nederlands-Vlaamse werkgroep voor pediatrische otorhinolaryngologie Antwerpen, België, 4 oktober 2008 Voordracht: Common cavity casus

Otologie & de bedrijfs- en verzekeringsgeneeskunde Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Nascholingsdag Studiekring Noord voor verzekeringsartsen en bedrijfsartsen

44th Congress of the South African Society of Otolaryngology, Head and Neck surgery, Durban, South Africa, 4 november 2008 Voordracht: Sudden deafness due to autoimmune disease or post meningitis: a possible indication for urgent CI

KNO vergadering Maastricht, 14 november 2008 Voordracht: Plotsdoofheid in kader van autoimmuunziekte: mogelijke indicatie voor spoed CI

65

Drs. L.I. Geven 9th International Tinnitus Seminar Göteborg, Sweden, 15-18 June 2008 Voordracht: Contralateral suppression of click-evoked otoacoustic emissions in a general tinnitus population

Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Hogeschool Helicon Zeist, 23 januari 2008 Voordracht: Hoe staat het zich ontwikkelende kind in de maalstroom van deze tijd? Studium Generale

Kinderopvang, peuterspeelzalen en basisscholen in de gemeente Assen Assen. 12 maart 2008 Voordracht: Zin en onzin over VVE

Regionale Onderbouwdag.GIDS-GPC, Centraal Nederland, IJsselgroep Zwolle, 19 maart 2008 Kleuterontwikkeling onder de loep

Onderwijsdag Fryslan 2008, CHN Leeuwarden, 26 maart 2008 Voordracht: Taalontwikkeling bij jonge kinderen

Hanze lezingen cyclus The State of the Art. Studium Generale Groningen, Hanzehogeschool Groningen, 26 maart 2008 Voordracht: Hoezo een taalachterstand? Jonge kinderen hebben hun eigen tempo

Symposium Abraham gaat mosterd halen Groningen, 4 april 2008 Voordracht: 50 jaar schisissteam UMCG

Parlementaire onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen Den Haag, 8 april 2008 Voordracht: de mythe van het vroege leren. Presentatie boek Mythes in het onderwijs 66

Tweede lustrum project Boekenpret Urk, 16 april 2008 Voordracht: Taalontwikkeling bij jonge kinderen

Hogeschool Driestar educatief. Conferentie Biezenmortel Gouda, 17 april 2008 Voordracht: Leidt toetsen tot een beter onderwijs ook voor peuters en kleuters?

Landelijke bijeenkomst werkgroep spraak- en taalmoeilijkheden. Ouderverening BOSK Utrecht, 24 mei 2008 Voordracht: Goede en tijdige hulp voor kinderen met spraak- en taalmoeilijkheden

Voordracht Farewell Symposium van Peter Robinson, afscheid van een GROOT plastisch chirurg Groningen, 4 juli 2008 Voordracht: De vliegende kiep van het schisisteam

Startdag peuterspeelzaalwerk Zuid-Oost Drenthe Erica, 8 augustus 2008 Voordracht: Mogen peuters nog peuteren en kleuters nog kleuteren?

Drs. A.L. Keegstra, W.J. Post, Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer Portage conference, 24-27 september, 2008 RUG, Groningen, 24 september Voordracht: Therapy strategies in children with language disorders and effects on language scores

Regionale Onderbouwdag.GIDS-GPC, Centraal Nederland, IJsselgroep Zwolle, 8 oktober 2008 Voordracht: Kleuterontwikkeling onder de loep

Hoge school Rotterdam Rotterdam, 5 november 2008 Voordracht: Onderzoek naar de effectiviteit van vroeg Engels, een tussenstand. Conferentie Engels en Digi-taal in het basisonderwijs

67

Kinderopvang, peuterspeelzalen en basisscholen Opsterland Beetsterzwaag, 12 november 2008 Voordracht: Zin en onzin over VVE

Acisstudiedag Numansdorp, 19 november 2008 Voordracht: Mogen peuters nog peuteren en kleuters nog kleuteren?

G.B. Halmos 212e Vergadering voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: Dilatatietracheoscopie voor behandeling van subglottische of tracheastenose

Refereeravond UMCG Hoogeveen, 14 oktober 2008 Voordracht: Hyperbare zuurstof therapie indicaties hoofd-halsoncologie/KNO

40e Hongaarse KNO Congres Siófok, Hongarije, 17 oktober 2008 Voordracht: Dopamine releasing effect of serotonin receptor antagonists via the GABAergic system in guinea pig cochlea

Ir. L.P. Harting-Oshovsky BCN-retreat Odoorn, 3-4 april 2008 Voordracht: How to improve hearing with a cochlear implant? Drs. P. van der Heijden Groningen, 4 april 2008 Voordracht: Neuscorrecties bij Schisis

68

Drs. K.M. Heijneman IXth International Tinnitus Seminars Götenburg, Sweden, 15-18 juni Voordracht: Typewritertinnitus with nystagmus: a case report Drs. R. Hofman Regionale refereeravond KNO-UMCG: “Varia-avond”

mei 2008 Voordracht: TomTom

Dr. J.W. Horst Göttingen Graduate School for Neurosciences and Molecular Biosciences Symposium: ’Neuronal coding in the auditory system’ Göttingen, 26 januari 2008 Voordracht: Input-output curves based on period histograms of pure tones measured in auditory nerve fibers with various spontaneous spike rates

45th Inner Ear Biology Workshop Ferrara, 22 september 2008 Voordracht: Rate threshold of auditory nerve fibers can be predicted on the basis of the shape of the period histogram

Werkgemeenschp Auditief Systeem, VU Amsterdam Amsterdam, 10 november 2008 Voordracht: Interrelations between rate-level curves and instantaneous Input-output curves in auditory nerve fibers

Drs. A.L. Keegstra 12th Biennial International Portage Conference Groningen, 24-26 september 2008 Voordracht: Effect of different treatments on language development

69

Dr. ir. E. de Kleine Vereniging Maritiem Gezinscontact Glimmen, 4 maart 2008 Voordracht: Gehoor: problemen en oplossingen

Informatiebijeenkomst voor tinnituspatiënten Groningen, 7 maart 2008 Voordracht: Wetenschappelijk onderzoek naar tinnitus

Thema-avond Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden Leeuwarden, 24 september 2008 Voordracht: Cochleaire implantatie; na de operatie

Compagnonscursus UMCG Schagen, 1-3 oktober 2008 Voordracht: Gehoorverlies en tinnitus

Informatiebijeenkomst voor tinnituspatiënten Groningen, 10 oktober 2008 Voordracht: Wetenschappelijk onderzoek naar tinnitus

Mini-symposium Schoonenberg Hoorcomfort Groningen, 27 november 2008 Voordracht: Cochleaire implantaten

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Oratie prof. dr. B.F.A.M. van der Laan Groningen, 12 februari 2008 Voordracht: Is zwijgen goud?

Speerpuntencursus Garderen, 6-7 oktober 2008 Voordracht: Het sludertraject als matrix voor het EPD 70

Hoormarkt NVVS Groningen Groningen, 1 november 2008 Voordracht: brughoektumoren

Opleidersbijeenkomst. Domus Medica Utrecht Utrecht, 30 november 2008 Voordracht: invoering ENTER in het UMCG

5e Mini-endoscopiecursus Groningen, 1-2 december 2008 Voodrachten: •

Radiodiagnostiek larynx

•

Oncologische endoscopieën van larynx en pharynx

•

Moeilijke intubatie

•

Rol perifere KNO-arts bij tracheotomie

•

Tracheotomie: techniek

•

Oesophagoscopie: techniek en indicatie

•

Caustische verbranding

•

Live chirurgie: laryngo-, oesophago-, bronchoscopie

•

Percutane dilatatietracheotomie

•

Coniotomie

Refereeravond Groningen: Groningen, 9 december 2008 Voordracht: Onderwijs en Opleidings continuüm G2010 en ENTER

NWHHT research meeting, NKI-Amsterdam Amsterdam, 11 december 2008 Voordracht: KIM-studie, update doelmatigheid stemprothesen

71

Dr. ir. D.R.M. Langers 31st ARO midwinter meeting Phoenix, USA, februari 2008 Voordracht: Involvement of ‘Limbic’ Brain Centers in Humans during the Perception of Sounds without Emotional Content

School of Mental Health and Neurosciences Maastricht, april 2008 Voordracht: Functional MRI of the Central Auditory System

International Graduate School for Neurosensory Science and Systems Summerschool Hollum, juni 2008 Voordracht: An integrative perspective on central auditory processing by means of novel neuroimaging methods

The Netherlands Organization for Scientific Research (NWO) Utrecht, juni 2008 Interactions between Auditory and Limbic Brain Areas in Tinnitus Patients

University College London Ear Institute London (UK), juli 2008 Voordracht: novel perspectives in auditory fMRI: a new window on tinnitus

Dutch ‘auditory system’-community meeting (WAS-dag) Amsterdam, november 2008 Voordracht: Involvement of ‘Non-Auditory’ Brain Systems in Basic Human Sound Processing

Ir. C.P. Lanting Wayne State University, Detroit Michigan, USA, 28 februari 2008 Voordracht: Functional Magnetic Resonance Imaging in Tinnitus

72

9th International Tinnitus Seminar Göteborg, Sweden, 15-18 Juni 2008 Voordracht: Somatosensory interactions in the auditory pathway in humans, an fMRI study

Arches meeting Haarlem, 24 november 2008 Voordracht: The response to sound of auditory brain areas in tinnitus patients

Drs. J.H. Pape 2e Dalfsen conferentie Dalfsen, 30 oktober 2008 Voordracht: Taakstelling en positionering van de AC’s in Nederland 2-daagse spraak/taal FENAC-conferentie Dalfsen, 31 oktober 2008 Voordracht: Interdiciplinaire taal/spraakdiagnostiek in het Audiologisch Centrum

Startbijeenkomst van het van overheidswege gefinancierde project Veendam, 4 november 2008 Voordracht: Taalstimulering bij jonge kinderen Spraakmakend in Oost-Groningen

Dr. B.E.C. Plaat 212e KNO vergadering Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: de invloed van patiënt en chirurgie gerelateerde parameters op het ontstaan van complicaties na salvage halsklierdissectie na chemoradiatie

Compagnonscursus Schoorl, 18 september 2008 Voordracht: Gehoorverlies en Tinnitus

Ir. R.L.M. Schoffelen NVA Wintervergadering Utrecht, 25 januari 2008 Voordracht: Vibraties in een simpel oor; Metingen aan de basilaire papilla van de kikker 73

Columbia University, Fowler Memorial Laboratory New York (NY, USA), 12 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla

The Rockefeller University, Laboratory of sensory neuroscience New York (NY, USA), 13 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla

The City University of New york, PhD Program in Speech and Hearing Sciences, New York (NY, USA), 14 februari 2008 Voordracht: Overview of auditory research at the UMCG

ARO MidWinter Meeting, Phoenix (AZ, USA), 19 februari 2008 Voordracht: Mechanical tuning of the tectorial membrane response in the frog basilar papilla

Northwestern University, dpt of Communication Sciences and disorders Evanston, 26 februari 2008 Voordracht: Measurements on the tectorial membrane in the frog's basilar papilla

Wetenschappelijke vergadering van de Nederlandse Vereniging voor Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied Nieuwegein, 18 april 2008 Voordracht: Frequentie-selectiviteit in het tectoriaal membraan

WAS-dag (semi-annual meeting for auditory researchers in The Netherlands) Utrecht, 29 mei 2008 The mechanics of the tectorial membrane in the frog inner ear

10th International workshop on the Mechanics of Hearing Keele (UK), 30 juli 2008 Voordracht: Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frogs basilar papilla

74

Carl von Ossietzsky Universität, InterGK Oldenburg (Germany), 21 november 2008 Voordracht: Frequency-selective response of the tectorial membrane in the frogs basilar papilla

ARCHES meeting Haarlem, 24 november 2008 Voordracht: Tectorial-membrane motion in the frog inner ear

Drs. M.L. Schrijvers NVA dag der Akoepedie Nieuwegeijn, 17 april 2008 Voordracht: Compensatie van gehoorverlies met beengeleidingstoestellen: Practische aspecten van de BAHA

Refereeravond Cerebrale infecties: gehoorschade en behandeling, kindergeneeskunde UMGC, Groningen, 22 april 2008 Voordracht: Follow-up gehoorscreening: Geprotocolleerd gehooronderzoek bij jonge kinderen

Voorjaarsvergadering KNO vereniging Nieuwegein, 24 april 2008 Voordracht: CO2 laser chirurgie leidt tot betere larynx-preservatie dan RTH in T1a glottisch larynx carcinoom met een normale of afgenomen randgolf

7th Congress of the European Laryngological Society. Barcelona, Spanje, 29-31 mei 2008 CO2 laser surgery leads to better laryngeal preservation than radiotherapy in T1a glottic laryngeal carcinoma with normal or diminished mucosal wave

American Head and Neck society San Fransisco, USA juni 2008 Voordracht: overexpression of the intrinsic hypoxia markers HIF1a and CA-IX predict local recurrence in T1/T2 glottic laryngeal carcinoma treated with RTH

75

American Head and Neck society San Fransisco, USA juni 2008 Voordracht: FADD is a predictor of clinical outcome in glottic laryngeal carcinoma treated with radiotherapy

Studiedag Verzekereringsartsen en bedrijfsartsen: “Hoofdzaken” Hampshire Plaza Groningen, 9 oktober 2008 Voordracht: Slechthorendheid

Drs. N.D. Smale Stafvergadering KNO Groningen, 20 juni 2008 Voordracht: Intratympanale toediening van corticosteroïden

Dr. L.Q. Schwandt KNO refereeravond Groningen, mei 2008 Voordracht: Een brok in de keel…(het Forestier syndroom)

Drs. C.M. Westenbrink-Kingma Refereeravond KNO UMCG Groningen, 20 mei 2008 Voordracht: Krokodillentranen en meer. Presentatie facialisletsel

15th International student congress of medical sciences (ISCOMS) Groningen, 4 juni 2008 Voordracht: workshop neuro-otology and cochlear implantation

76

8.

Bestuurlijke activiteiten

Dr. H. Bartels •

Vanaf november 2008 afgevaardigde voor Groningen in Landelijk assistentenbestuur

Prof. dr. P. van Dijk •

Voorzitter van de Werkgemeenschap Auditief Systeem (WAS)/Sectie Auditief Systeem Vereniging voor Biofysica en Biomedische Technologie

•

Voorzitter Cochleaire ImplantatieOverleg Nederland (CION)

•

Vice-voorzitter van de International Graduate School (InterGK) “Neurosensory science and systems”, Oldenburg-Groningen

•

Lid BCN-BRAIN advisory board

•

Lid Commissies van de Begeleiding, Scholen voor VSO en SO, Koninklijke Effatha Guyot Groep, Haren

•

Lid bestuur Huizinga Stichting

•

Lid bestuur Steun Gehoorgestoorde Kind

•

Lid Consilium Nederlandse Vereniging voor Klinisch Fysica

•

Lid Bestuur van de Kring Klinisch Audiologen, Nederlandse Vereniging voor Klinisch Fysica

•

Lid van de werkgroep Wetenschappelijk Onderzoek van het Cochleaire ImplantatieOverleg Nederland (CION)

•

Lid Raad van Advies, Fontys HBO-opleiding Audiologie

Dr. F.G. Dikkers •

Lid Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het HoofdHalsgebied

•

Lid Nederlandse Vereniging voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie

•

Lid Vlaams-Nederlands Otologisch Genootschap

•

Lid Nederlands-Vlaamse Vereniging voor Pediatrische Otorhinolaryngologie

•

Lid International Association of Phonosurgery

•

Lid Scientific Council van de International Association of Phonosurgery

•

Lid European Laryngological Society

•

Lid Phonosurgery Committee, European Laryngological Society

•

Lid Committee on Nomenclature — Guidelines, European Laryngological Society 77

•

Lid HPV Study Group, European Laryngological Society

•

Voorzitter Working Committee Relations, European Laryngological Society

•

General Secretary, European Laryngological Society

•

Voorzitter werkgroep genetica/KNO UMCG

•

Lid genderteam UMCG

•

Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Stem-, Spraak- en Taalpathologie

•

Lid schedelbasiswerkgroep UMCG

•

Lid multidisciplinaire werkgroep epidermolysis bullosa UMCG

•

Voorzitter werkgroep trachea-interventie UMCG

•

Onderwijscoördinator KNO

•

Lid overleg OKF (onderwijscoördinatoren Klinische Fase)

•

Weekcoördinator M1

•

Lid perspanel van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd Halsgebied

•

Lid deelgebied Laryngologie van Deskundigenbank Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd Halsgebied

Dr. R.A. Feijen •

OSAS-werkgroep, patiëntenoverleg en bij opzet van OSAS-centrum UMCG

•

Projectgroep EPD KNO/electronische brief

•

Projectgroep scannen (medisch dossier)

•

Projectgroep aanschaf nieuwe KNO-unit

Dr. R.H. Free •

Lid cochleair implantatie team Noord Nederland, UMCG

•

Lid werkgroep genetica/KNO, UMCG

•

Jurylid Rotsbeendissectie prijs, Nederlandse KNO vereniging, LUMC

•

Lid werkgroep schedelbasischirurgie UMCG

•

Lid Facialis werkgroep, UMCG

•

Lid charge werkgroep, UMCG

•

Lid tinnitus werkgroep KNO, UMCG

•

Lid Nederlandse Vereniging Keel-, Neus- en Oorheelkunde

•

Lid Nationale Werkgroep Cochleaire Implantaties (CI-ON) 78

•

Lid BAHA society

•

Lid van EAONO (european academy of otology & neurotology)

•

Lid European Society of Paediatric Otorhinolaryngology (ESPO)

•

Vanaf 2005 Lid Vertegenwoordigend overleg afdeling KNO-heelkunde, UMCG namens de staf (nu: Medenzeggenschaps Overleg: MO)

Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer •

Voorzitter werkgroep Schisis en Craniofaciale afwijkingen, UMCG

•

Lid expertgroep vroeg vreemdetalenonderwijs (VVTO), Europees Platform

•

Lid landelijke stuurgroep Research and Development Taalontwikkelingsproblemen

•

Lid begeleidingscommissie Inventarisatie spraaktaalscreening, TNO Kwaliteit van Leven, Leiden

•

Lid landelijke Commissie Indicatiestelling cluster 2 onderwijs

•

Lid deskundigen groep ter ondersteuning van beleid SIMEA (Vereniging ter bevordering van het onderwijs aan slechthorende en spraakgestoorde kinderen)

•

Lid redactieraad Stem-, Spraak en Taalpathologie

•

Lid redactieraad de Wereld van het jonge kind

•

Lid adviesraad redactie van de kindertijdschriften Pippo (1 tot 3;6 jaar) en Pompoen (3;6 — 6 jaar)

•

Lid begeleidingscommissie Ambulatorium Sint Marie, Centrum voor auditief en communicatief beperkten, Eindhoven

•

Lid wetenschappelijke begeleidingscommissie Early Bird, Project Vervroegd tweetalig onderwijs, Rotterdam

•

Lid Algemeen Bestuur Nationaal Revalidatie Fonds

•

Lid European Academy of Childhood Disabilities (EACD)

•

Lid International Association of Logopedics and Phoniatrics (IALP)

•

Lid Nederlandse Vereniging voor Stem- Spraak en Taalpathologie (NVSSTP)

•

Lid vereniging ter bevordering van Ortho-agogische Activiteiten (Vereniging O&A)

79

M.L. Hintzbergen •

Manager KNO, UMCG

•

Lid Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG

•

Voorzitter afdelingsoverleg afdeling KNO, UMCG

•

Lid wetenschapscommissie afdeling KNO, UMCG

•

Beheerder disciplinegroep KNO, UMCG

•

Lid projectgroep EPD KNO/electronische brief, UMCG

•

Lid projectgroep scannen (medisch dossier), UMCG

•

Projectleider aanschaf nieuwe KNO-units, UMCG

•

Projectleider aanschaf nieuwe audiometers, UMCG

•

Lid stuurgroep electronisch verwijzen Zorgdomein UMCG

•

Lean Six Sigma Champion, UMCG

•

Lid managersoverleg sector B, UMCG

•

Lid overleg Ontwikkeling Managementinformatie (OOM) namens sector B, UMCG

•

Lid werkgroep Reorganisatie sector B, UMCG

•

Lid werkgroep Balanced Scorecard sector B, UMCG

•

Lid stuurgroep DBC-DOT, voorzitter projectgroep DBC-DOT, UMCG

•

Lid bestuur (Stichting) Gehoor Gestoorde Kind

Dr. J.W. Horst •

Lid Commissies van Begeleiding Dr. J. de Graafschool (school voor voortgezet speciaalonderwijs aan kinderen met hoor- en/of spraak/taalmoeilijkheden)

•

Lid Toetsingcommissie Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica

Drs. A.L. Keegstra •

Lid FENAC, expertplatform taalspraak

•

Lid FENAC, orthopedagogen-psychologen overleg

•

Lid WAG

•

Lid Thuishulpoverleg

80

Dr. ir. E. de Kleine •

Lid van de werkgroep selectie en indicatie van het Cochleaire Implantatie-Overleg Nederland (CI-ON)

Dr. A.G.W. Korsten-Meijer •

Lid Schisis-werkgroep ,UMCG

•

Member European Rhinologic Society

•

Lid OSAS-werkgroep, UMCG

•

Lid hypofysewerkgroep, UMCG

•

Lid Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG

•

Chef de clinique KNO, UMCG

•

Lid commissie klacht huisarts, UMCG

•

Lid sectorberaard sector 2 OZO, UMCG

•

Projectgroep EPD KNO/electronische brief, UMCG

Prof. dr. B.F.A.M. van der Laan •

Afdelingshoofd afdeling KNO-heelkunde, UMCG (2005-heden)

•

Chef de Clinique afdeling KNO-heelkunde, UMCG (1994-2005)

•

Lid van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (1992-heden)

•

Lid Concilium Oto-Rhino-Laryngologicum van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied. (2005-heden)

•

Lid commissie visitatie niet-opleidingsklinieken van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied. (1999-2003)

•

Lid commissie visitatie opleidingsklinieken van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neusen Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (2008-heden)

•

Lid werkgroep Hoofd-Hals Oncologie en Chirurgie van de Nederlandse Vereniging voor KeelNeus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (1996-heden)

•

Lid Algemeen en Dagelijks bestuur Nederlandse Werkgroep Hoofd-HalsTumoren (NWHHT) (1999-2008, 2004-2007 voorzitter)

•

Lid werkgroep ontwikkeling landelijke richtlijn “Oropharynx- en Mondholtecarcinomen” van de Nederlandse Werkgroep Hoofd-Hals Tumoren en het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg (CBO), (2002-2004) 81

•

Corresponding member: American Head & Neck Society (AHNS), (2008-heden)

•

Full member Graduate School for Drug Exploration (GUIDE) institute Northern Netherlands Oncology Center (NNOC), Rijksuniversiteit Groningen, faculteit der Medische Wetenschappen (2007-heden)

•

Associated member Biomedical Engineering and Materials Science (BMSA), Rijksuniversiteit, faculteit der Medische Wetenschappen (2008-heden)

•

Consulent Hoofd-Hals Oncologie Intergraal Kankercentrum Noord Nederland (IKN). (2001heden)

•

Secretaris IKN-werkgroep Hoofd-Halstumoren (1997-heden)

•

Lid werkgroep Hoofd-Halstumoren, UMCG (1994-heden, voorzitter van 2003-2005)

•

Lid Nederlandse Vereniging voor Schedelbasischirurgie (1992-heden)

•

Voorzitter Werkgroep Schedelbasischirurgie, UMCG (1994-heden, vanaf 2004 voorzitter)

•

Lid werkgroep Hypophyse-pathologie, UMCG (1996-heden)

•

Coördinator pathologiebespreking KNO, UMCG (2004-2008)

•

Voorzitter Dagelijks Bestuur afdeling KNO, UMCG (1994-heden, vanaf 2005 voorzitter)

•

Voorzitter afdelingsoverleg afdeling KNO, UMCG (1994-2005)

•

Lid operatiecentrum commissie, UMCG (1994-2005)

•

Lid stuurgroep project Operatieplanning & Registratie , UMCG (2004-2006)

•

Lid projectgroep zorgtraject Hoofd-HalsOncologie, sector Oncologie, UMCG (2006-heden)

•

Voorzitter Prof. dr. Eelco Huizingastichting (2006-heden)

•

Lid redactieraad Nederlands Tijdschrift voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde (2005-heden)

•

Lid Perspanel Oncologie van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-halsgebied (2006-heden)

•

Lid bestuur (Stichting) Gehoor Gestoorde Kind

Ir. A. Maat •

Lid ICT-commissie FENAC

Drs. J.H. Pape •

Lid van de werkveldadviescommissie van de Opleiding Logopedie van de Hanzehogeschool, Groningen

•

Afgevaardigde naar de FENAC-managementvergaderingen en de HUNAC (hoofden universitaire audiologische centra) 82

Dr. B.E.C. Plaat •

Lid Nederlandse Vereniging Oncologie

•

Lid Nederlandse Werkgroep Hoofd-hals tumoren

•

Lid Nederlanse Vereniging KNO en Heelkunde Hoofd-Hals-gebied

•

Editorial Board The Open Clinical Cancer Journal (http://www.bentham.org/open/toccj/EBM.htm)

Ir. R.L.M. Schoffelen •

Lid van de BCN PhD-student council, tot maart 2008

Drs. M.L. Schrijvers •

December 2008: benoeming in visitatie commissie opleidingsklinieken KNO, MRSC.

83

Colofon Uitgifte:

Universitair Medisch Centrum Groningen afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde Postbus 30.001 9700 RB Groningen

Datum van uitgifte:

juli 2009

Redactie:

G. Heijs en F.J. Woldhuis

Foto omslag:

B.F.A.M. van der Laan

84

Universitair Medisch Centrum Groningen Keel-, Neus- en Oorheelkunde Hanzeplein 1, Postbus 30.001, 9700 RB Groningen Telefoon (050) 361 25 40