Zaaknummer
:
145782
Raadsvergadering Commissie
: :
9 februari 2016 Bestuur en Ruimte
Onderwerp
:
Evaluatie proef welstandsvrije gebieden
Collegevergadering Portefeuillehouder Meer informatie bij
: : :
12 januari 2016 R.P. Hoytink-Roubos E.E. Bullée
agendapunt
:
agendapunt
: 6
tel:
: 0545-250 393
Te nemen besluit: 1. Kennisnemen van de resultaten van de evaluatie. 2. De proef met de huidige 3 welstandsvrije gebieden de komende tijd voortzetten. De proef opnieuw evalueren en de uitkomst hiervan meenemen bij de vertaalslag van het welstandsbeleid naar de nieuwe Omgevingswet. 3. De inwoners en ondernemers van Berkelland meer informeren over het welstandsbeleid, de aangewezen welstandsvrije gebieden en wat een welstandsvrij gebied inhoudt. Waarom dit voorstel? Op 22 mei 2012 besloot u om nieuw welstandsbeleid vast te stellen. Dit nieuwe welstandsbeleid staat in de Welstandsnota 2012. Op 1 juli 2012 trad dit beleid in werking. Onderdeel van het welstandsbeleid is een proef met welstandsvrije gebieden. Voor de proef wees u de volgende 3 gebieden aan: - de kern Beltrum; - de woongebieden in de kern Neede (met uitzondering van de gebieden binnen de beeldkwaliteitsplannen De Berg en Hondelink 2009); - het bedrijventerrein in Borculo. Na het in werking treden van het nieuwe welstandsbeleid ontstond een discussie over deze proef. Het ging daarbij om de vraag hoe we konden meten of de proef geslaagd was. U stelde daarom op 14 mei 2013 criteria vast aan de hand waarvan de evaluatie moest plaatsvinden. De proef is op basis van deze criteria geëvalueerd. Wat is het effect? We willen weten of we de proef met welstandsvrije gebieden moeten voortzetten, wijzigen of beëindigen. Door de evaluatie kennen we de mening van de inwoners en ondernemers over de proef. We weten ook welke invloed het heeft op de ruimtelijke kwaliteit. De evaluatie helpt bij het maken van de keuze of we de proef met welstandsvrije gebieden moeten voortzetten, wijzigen of beëindigen. Argumentatie/onderbouwing: 1. Uit de evaluatie blijkt wat de proef met welstandsvrije gebieden tot nu toe heeft opgeleverd. We hebben de mening van de inwoners, aanvragers van een omgevingsvergunning en ondernemers gevraagd door middel van een enquête. Daarnaast hebben we onze eigen bevindingen meegenomen. Dit geeft een goed beeld. Samengevat blijkt uit de evaluatie dat: a) de bekendheid van het welstandsbeleid en de welstandsvrije gebieden klein is;
______________________________________________________________________ In te vullen door Griffie: Commissievergadering Afhandelingsvoorstel voor raad: 0 hamerstuk 0 bespreekstuk 0 anders, nl
Raadsvergadering 0 zonder hoofdelijke stemming 0 met algemene stemmen 0 stemmen voor, stemmen tegen 0 aangenomen 0 verworpen 0
b) het vertrouwen dat inwoners en ondernemers hun eigen verantwoordelijkheid pakken aanwezig is, maar ook nog veel twijfel oplevert; c) de ervaringen met welstandsvrije gebieden nog beperkt zijn en variëren van positief tot negatief; d) de meeste aanvragers circa € 48,00 aan welstandskosten besparen; e) de mensen over het algemeen tevreden zijn met het aanwijzen van welstandsvrije gebieden; f) er in de gebieden nog weinig zichtbare resultaten zijn (positief of negatief); g) een meerderheid er voor kiest om de huidige proef de komende 3 jaar voort te zetten; h) er enkele bouwplannen worden gerealiseerd die niet voldoen aan redelijke eisen van welstand; i) de welstandsvrije gebieden nog tot weinig klachten leiden; j) bouwwerken die sterk afwijken van bouwwerken in de omgeving vaker worden gezien als een exces. Uit de enquête blijkt dat 53% voor welstandsvrije gebieden is. Ook blijkt dat bijna 80% het belangrijk vindt dat er altijd een mogelijkheid is om tegen excessen op te treden. Uit deze antwoorden blijkt dat niet duidelijk is wat een welstandsvrij gebied inhoudt. In de welstandsvrije gebieden treden we namelijk niet op tegen excessen (met uitzondering van zeecontainers en romneyloodsen). Slechts 25 van de 705 personen die de enquête invulden hebben ervaring met welstandsvrije gebieden. Van deze 25 geven 11 personen aan dat ze positieve ervaringen hebben, 6 hebben negatieve ervaringen en 8 personen hebben geen mening. Welke positieve of negatieve ervaringen ze hebben blijkt niet uit de enquête. 2. De invloed van de welstandsvrije gebieden op de ruimtelijke kwaliteit is nog niet goed te meten. Er zijn nog nauwelijks zichtbare veranderingen in de ruimtelijke kwaliteit (positief of negatief) te zien. Dit komt enerzijds omdat de aanvragers zich nog onvoldoende bewust zijn van de welstandsvrije gebieden en de mogelijkheden die dat biedt. Anderzijds is er nog maar weinig gebouwd in deze gebieden. Het belangrijkste is dat inwoners en ondernemers zich bewust zijn van de welstandsvrije gebieden en de mogelijkheden die dat biedt. Pas dan kunnen ze voor hun bouwplannen overwogen keuzes maken en wordt de invloed van hun keuzes op de ruimtelijke kwaliteit zichtbaar. Deze bewustwording heeft tijd nodig. Om de effecten van welstandsvrije gebieden op langere termijn te zien stellen wij u voor de proef met de huidige 3 welstandsvrije gebieden de komende tijd voort te zetten. Naar verwachting wordt in 2018 de Omgevingswet ingevoerd. Het welstandsbeleid wordt daar onderdeel van. De komende jaren vindt de vertaalslag plaats van het welstandsbeleid naar deze Omgevingswet. De proef dan opnieuw evalueren en de uitkomst hiervan meenemen bij deze vertaalslag. 3. De inwoners en ondernemers van Berkelland weten te weinig over het welstandsbeleid en de aangewezen welstandsvrije gebieden. Ze weten bijvoorbeeld niet wat de gevolgen kunnen zijn van welstandsvrije gebieden. Dit blijkt uit de evaluatie. Wij stellen u voor om de inwoners en ondernemers meer te informeren over dit onderwerp. Kanttekeningen/risicoparagraaf 1. Niet van toepassing. Financiële paragraaf Niet van toepassing.
2
Informatie en communicatie (in-en extern) Via enquêtes hebben wij de mening gevraagd van inwoners en de bij de bouw betrokken ondernemers. Als u instemt om de inwoners en ondernemers meer te informeren dan kijken we hoe we dat het beste kunnen doen. Inspraak en participatie Niet van toepassing. Planning en evaluatie Wijzigingen in wetgeving, het aanwijzen van Gelselaar als beschermd dorpsgezicht, de ontwikkelingen rond de N18 (esthetisch programma van eisen) zijn enkele voorbeelden die vragen om het actualiseren van de Welstandsnota 2012. Het welstandsbeleid wordt in 2018 onderdeel van de nieuwe Omgevingswet. De komende jaren vindt de vertaalslag plaats. De actualisatie van de welstandsnota nemen we daarbij mee. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J.A. Wildeman.
drs. J.H.A. van Oostrum.
3
Raadsvergadering
:
Agendapunt
:
9 februari 2016
De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 12 januari 2016; besluit: 1. kennis te nemen van de resultaten van de evaluatie; 2. de proef met de huidige 3 welstandsvrije gebieden de komende tijd voort te zetten. De proef opnieuw te evalueren en de uitkomst hiervan mee te nemen bij de vertaalslag van het welstandsbeleid naar de nieuwe Omgevingswet; 3. de inwoners en ondernemers van Berkelland meer te informeren over het welstandsbeleid, de aangewezen welstandsvrije gebieden en wat een welstandsvrij gebied inhoudt.
Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 9 februari 2016 de griffier,
de voorzitter,
4
Toelichting raadsvoorstel Onderwerp 1.
: Evaluatie proef welstandsvrije gebieden
Resultaten evaluatie
Opzet evaluatie Wij voerden de evaluatie van de welstandsvrije gebieden uit aan de hand van de op 14 mei 2013 vastgestelde criteria. Het gaat hierbij om de volgende criteria: Algemeen: a) bekendheid b) verantwoordelijkheid c) ervaringen d) wat levert het op e) tevredenheid Ruimtelijke kwaliteit omgeving: f) zichtbaarheid g) keuze gebieden h) welstandsvrij in relatie tot welstandsadvies i) klachten Om antwoord op de genoemde criteria te krijgen bekeken we de tussen 1 juli 2012 en 1 november 2014 aangevraagde omgevingsvergunningen die liggen in een welstandsvrij gebied. Daarnaast hielden we 2 enquêtes. Om de mening van de inwoners te peilen vroegen we het internetpanel een enquête in te vullen. We stuurden ook een papieren enquête naar personen die betrokken waren bij een aanvraag omgevingsvergunning of die een aan de bouw gerelateerd bedrijf hebben. Enquête In verband met de opzet van de internetpeiling zijn de vragen van de papieren versie en de internetversie niet helemaal gelijk. Bij de internetversie zijn enkele vragen weggelaten. Ook verschilt de volgorde van de vragen. De meeste vragen komen wel overeen en zijn vergelijkbaar. De uitslag van de papieren enquête staat in bijlage 1. De uitslag van de internetpeiling staat in bijlage 2. Papieren enquête Voor de papieren enquête zijn 165 formulieren verstuurd. Hiervan zijn er 59 ingevuld teruggestuurd. Dit is een percentage van 36%. Voor deze papieren enquête hebben we personen aangeschreven die tussen 1 juli 2012 en 1 november 2014 betrokken waren bij een omgevingsvergunning voor de activiteit Bouwen in onze gemeente of die een aan de bouw gerelateerd bedrijf in onze gemeente hebben. We hebben (een selectie van) de volgende groepen aangeschreven: -
Aanvragers omgevingsvergunning in welstandsvrij gebied Aanvragers omgevingsvergunning in overig gebied Ondernemers Architecten Ontwerpers Aannemers Adviseurs
5
Internetpeiling De internetpeiling is door 646 van de 882 panelleden ingevuld. Dit is een percentage van 73%. De panelleden vertegenwoordigen een doorsnee van de inwoners van Berkelland. Betrouwbaarheid enquête Het aantal antwoorden bij beide enquêtes is voldoende om een conclusie te trekken. De inwoners en ondernemers van Berkelland zijn voldoende vertegenwoordigd. Samenvatting antwoorden enquête met conclusie Bekendheid De meeste mensen kennen het huidige welstandsbeleid niet. Er zijn weinig mensen die weten dat er welstandsvrije gebieden zijn. En als het ze al weten dan weten ze vaak niet om welke gebieden het gaat. Conclusie: De bekendheid van het welstandsbeleid en de aangewezen welstandsvrije gebieden is klein. Verantwoordelijkheid Bij de vraag of de burger, ondernemer of de buren verantwoord om kunnen gaan met de vrijheid die ze in welstandsvrije gebieden krijgen is het antwoord zeer gevarieerd. Veel mensen geven aan dat ze het niet weten. Van de overige mensen hebben de meesten wel vertrouwen in het nemen van de eigen verantwoordelijkheid. Zelf denken de meesten dat ze in een welstandsvrij gebied niet anders zouden bouwen dan in een gebied waarvoor wel welstandseisen gelden. Conclusie: Het vertrouwen dat inwoners en ondernemers hun eigen verantwoordelijkheid pakken is aanwezig, maar levert ook nog veel twijfel op. Ervaringen Er zijn nog weinig mensen die ervaring hebben met welstandsvrije gebieden. Daarbij variëren de ervaringen van positief tot negatief. Conclusie: De ervaringen met welstandsvrije gebieden zijn beperkt en variëren van positief tot negatief. Tevredenheid Uit de antwoorden van de enquête blijkt: zoveel mensen, zoveel meningen. Wat de één als negatief ziet, ervaart de ander als positief. Uit de enquête blijkt dat de meerderheid (53%) voor welstandsvrije gebieden is. Over de keuze van de welstandsvrije gebieden zijn de meningen verdeeld. Wat op valt is dat bijna 80% het belangrijk vindt dat er een mogelijkheid is om tegen excessen op te treden. Uit deze antwoorden blijkt dat de mensen niet weten wat een welstandsvrij gebied inhoudt. In de welstandsvrije gebieden treden we namelijk niet op tegen excessen (met uitzondering van zeecontainers en romneyloodsen). Als het optreden tegen excessen wel wenselijk is kun je beter spreken over welstandsluwe gebieden. In deze gebieden toetsen we bouwplannen niet vooraf aan welstandscriteria. Mocht er toch een exces ontstaan, dan is optreden daartegen wel mogelijk. Dit principe passen we volgens het huidige welstandsbeleid al toe in de kernen bij bouwwerken die in het achtererfgebied liggen.
6
Conclusie: Over het algemeen zijn de mensen tevreden met het aanwijzen van welstandvrije gebieden. Zichtbaarheid Er zijn weinig mensen die merken dat er welstandsvrije gebieden zijn. De zichtbare verandering in de ruimtelijke kwaliteit is beperkt. Een groot deel van de mensen vindt dat de proefperiode van twee jaar lang genoeg is om voldoende ervaring op te doen met welstandsvrije gebieden. Een minderheid geeft aan dat er te weinig gebouwd is om voldoende ervaring op te doen. Conclusie: De veranderingen in de ruimtelijke kwaliteit zijn nog nauwelijks zichtbaar. Keuze welstandsvrije gebieden Bij de keuze of we de proef moeten voortzetten en zo ja, met welke gebieden zijn de antwoorden divers. Zo wil 32% de proef de komende 3 jaar voortzetten met de huidige welstandsvrije gebieden (kern Beltrum, Woongebieden kern Neede en Bedrijventerreinen Borculo). 13% wil de proef beëindigen. 22% wil de proef voortzetten en het welstandsvrije gebied uitbreiden tot de gehele gemeente. Conclusie: Een meerderheid wil de proef met welstandsvrije gebieden de komende 3 jaar voortzetten met de huidige 3 aangewezen gebieden. Excessen binnen de gemeente Berkelland We hebben de mensen gevraagd wat zij een exces vinden binnen de Gemeente Berkelland. Uit de antwoorden blijkt weer: zoveel mensen, zoveel meningen. Wel komen bepaalde bouwwerken vaker voor dan andere. Het gaat om de volgende bouwwerken: -
Hema Borculo Scapino Eibergen Witte huis bij Bijenkamp Eibergen Voormalige SNS-bank Borculo Grote stallen/schuren in het buitengebied Friesland Campina Borculo Gemeentehuis Borculo Rabobank Eibergen
Ook wordt vaak het volgende genoemd: -
Verwaarlozing panden Afbraak mooie panden Panden die geheel afwijken van de omgeving, zoals moderne woningen in het buitengebied
De excessen die in de enquêtes worden genoemd zijn meestal met een positief welstandsadvies verleend. Een positief welstandsadvies is dus nog geen garantie dat de inwoners en ondernemers het bouwwerk ook als positief ervaren. Conclusie: Bouwwerken die sterk afwijken van bouwwerken in de omgeving worden vaker gezien als een exces.
7
Overige resultaten Wat levert het op De aanvragers van een omgevingsvergunning betalen voor een welstandsadvies van het Gelders Genootschap. We hebben gekeken hoeveel het per aanvraag scheelt als deze kosten vervallen. Voor de meeste aanvragen gaat het om een besparing van € 48,-. Dit is het minimale bedrag dat het Gelders Genootschap voor een welstandsadvies in rekening brengt. Voor grotere bouwplannen is de besparing groter, omdat de kosten voor het welstandsadvies gekoppeld zijn aan de bouwkosten. Voor de gemeente maakt het schrappen van de welstandskosten weinig uit. De bij de aanvragers in rekening gebrachte kosten worden namelijk weer doorgegeven aan het Gelders Genootschap. Conclusie: De meeste aanvragers besparen circa € 48,- aan welstandskosten. Welstandsvrij in relatie tot welstandadvies We hebben de tussen 1 juli 2012 en 1 november 2014 aangevraagde omgevingsvergunningen bekeken die liggen in een welstandsvrij gebied. Dat waren er 51. Met de rayonarchitect van het Gelders Genootschap hebben we 46 van deze aanvragen achteraf besproken. Van deze 46 aanvragen waren er 25 akkoord en 9 waren na een (kleine) aanpassing akkoord. De resterende 12 aanvragen voldeden niet aan redelijke eisen van welstand en kregen een negatief welstandsadvies. Conclusie: Er worden enkele bouwplannen gerealiseerd die niet voldoen aan redelijke eisen van welstand. Klachten Er zijn bij Handhaving enkele gevallen bekend van bouwwerken die we in een niet welstandsvrij gebied als een exces beschouwen. Nu ze liggen in een welstandsvrij gebied treden we er niet tegen op. Tot klachten van inwoners heeft dat nog niet geleid. Conclusie: De welstandsvrije gebieden leiden nog tot weinig klachten. In Bijlage 3 staan voorbeelden van bouwwerken die in een welstandsvrij gebied zijn of worden gerealiseerd. Het gaat zowel om bouwwerken die voldoen aan redelijke eisen van welstand als om bouwwerken die niet voldoen aan redelijke eisen van welstand. Ook is een voorbeeld opgenomen van een bouwwerk dat we in een niet welstandsvrij gebied als een exces zien. Samengevat blijkt uit de evaluatie dat: Ad a) de bekendheid van het welstandsbeleid en de welstandsvrije gebieden klein is; Ad b) het vertrouwen dat inwoners en ondernemers hun eigen verantwoordelijkheid pakken aanwezig is, maar ook nog veel twijfel oplevert; Ad c) de ervaringen met welstandsvrije gebieden nog beperkt zijn en variëren van positief tot negatief; Ad d) de meeste aanvragers circa € 48,00 aan welstandskosten besparen; Ad e) de mensen over het algemeen tevreden zijn met het aanwijzen van welstandsvrije gebieden; Ad f) er in de gebieden nog weinig zichtbare resultaten zijn (positief of negatief); Ad g) een meerderheid er voor kiest om de huidige proef de komende 3 jaar voort te zetten;
8
Ad h) er enkele bouwplannen worden gerealiseerd die niet voldoen aan redelijke eisen van welstand; Ad i) de welstandsvrije gebieden nog tot weinig klachten leiden; bouwwerken die sterk afwijken van bouwwerken in de omgeving vaker worden gezien als een exces.
9
