Populus Alba driemaandelijkse nieuwsbrief met weetjes en nieuwtjes over Abele en omgeving

Copyright : vzw ’T PENSIONAAT Abeleplein 8A 8978 ABELE-Watou E-mail: [email protected]

Jaargang 1 nr 2 April – Mei – Juni 2005

Populus Alba driemaandelijkse nieuwsbrief met weetjes en nieuwtjes over Abele en omgeving

Beste Populus-lezer, Bij het samenstellen van deze tweede nieuwsbrief, zwelt ons hart van trots: niet alleen konden we meer dan 80 keer onze Populus Alba per E-mail verzenden, ook onze twee eerste geplande activiteiten waren een schot in de roos. De reacties op dit krantje waren zeer uiteenlopend: oud-Abelenaars waren blij met wat nieuws over hun geboortedorp en mensen die gewoon in het verleden geïnteresseerd zijn, vonden ook hun gading. Slechts een paar mensen vinden het interessant om deze Populus uit te printen en zo ook ter beschikking te stellen van zij die niet over internet beschikken. Iemand anders vond dat er nogal veel fouten in stonden en dat een PDF-bestand beter ware geweest. Over die fouten: meld ze ons, zo kunnen we ze in een volgend nummer rechtzetten. Tikfouten zouden niet mogen voorkomen dus: mea culpa. Voor fouten over de inhoud zijn alleen de schrijvers van de artikels verantwoordelijk. Over data kan er lang gediscussieerd worden: soms vind je iets volgens een bepaalde bron zo en soms is er een andere bron die hetzelfde feit anders vermeldt. Aan de onderzoeker om uit te maken wat hij doet: één van de twee bronnen ofwel beide opnemen. Ook nemen we teksten uit kranten letterlijk over zoals we die vonden: al of niet met spellingsfouten en zeker in oude spelling waar het voorkomt. Een beetje informeren links en rechts bij de ontvangers van deze nieuwsbrief leerde ons dat de meeste tevreden zijn met dit Wordbestand, dus houden we het erbij. We ontdekten ook dat Michel Degraeve, bijgenaamd “Amerika” een oom was van Willy Vanhuyse. Hij was een tijd in Amerika geweest, vandaar zijn bijnaam. Uitgeweken Abelenaars, oud en jong, lieten van zich horen. Bedankt, o.a. Jean-Pierre Vandelanotte en Jacques Verhaeghe voor jullie positieve reacties. Verder in deze tweede nieuwsbrief vinden jullie deze keer een bijdrage van Marc over de aardbeving die in onze streek duidelijk waar te nemen was in 1938. De Tsunami en zijn gevolgen inspireerden hem. Koen ging op onderzoek bij zijn opa Albert en ontdekte heel wat over de Weggevoerden uit WO II. Caroline ploos verder Het Wekelijks Nieuws van 50 jaar geleden uit en ontdekte dat er in het tweede kwartaal van dat jaar niet veel vermeld was, zeker minder 1

dan het eerste kwartaal. Francine vertelt het tweede deel van haar verhaal. Patrick heeft het over de Slag van Abele. Ondergetekende, bericht over de voorbije activiteiten en licht ook de volgende nader toe. Ons bestuur wenst U, beste Populus-lezer, alvast een mooie zomer toe. Moge uw opzoekingen naar het verleden vruchtbaar zijn, uw vakantie voorspoedig, uw velletje bruinen zonder te verbranden en vooral: moge U deze tweede Populus Alba even goed vinden als de eerste. Veel leesplezier, Annick

oooooooooooooooooooooooooooooo

… TOEN DE AARDE BEEFDE …

door Marc CLABAU

Tsunami, … aardbeving in Turkije, … bevingen in Iran……Het is allemaal zoveraf, maar toch zo dichtbij….. Kan dit ooit eens bij ons gebeuren? Ik heb eens gekeken in het archief of er al eens iets vergelijkbaars bij ons is voorgekomen. Ik was er van verstomd hoeveel maal de aarde in onze regio heeft gebeefd. Weliswaar niet met de verwoestende kracht zoals we tegenwoordig in de voormelde landen kunnen zien maar toch. Sommige mensen van om en rond de tachtig jaar zullen zich de laatste grote bevingen van 1938 nog herinneren. Op zaterdag 11 juni 1938, even voor de middag, om precies te zijn om 11.58 h. werd een gedeelte van Nederland, Frankrijk, Engeland, Duitsland en het gehele Belgische grondgebied opgeschrikt door een aardbeving. Volgens de lokale pers had de eerste beving een kracht van 7 op een schaal opgemaakt door de ''Geleerden''. Dit blijkt een schaal te zijn met twaalf graden. De schaal van Richter die tegenwoordig wordt gebruikt heeft er maar tien. Zoals gebruikelijk volgden er nog enkele naschokken die weliswaar nog heel goed voelbaar waren maar veel minder krachtig dan de eerste. De naschokken werden respectievelijk op zaterdag om 14.10 h., zondag om 10.36 h., zondag om 14.25 h., maandag om 3.45 h., en op maandag om 3.57 h., geregistreerd. De mensen beseften eerst niet goed wat er gebeurde. Hier en daar waren er kleine paniek reacties. Mensen renden de straat op enkelen sprongen door een raam naar buiten. Nog anderen renden overal rond om te kijken wat er voorgevallen was.

2

De wildste speculaties staken de kop op. Men dacht op sommige plaatsen aan een achtergebleven bom die was ontploft. In de streek van Roeselare meende men dat het munitiedepot van West-Rozebeke - Houthulst de lucht was ingevlogen. Elders bleek het om een neergestort vliegtuig te gaan en aan de Franse grens geloofde men aan een ontploffing in de Maginot - linie. In Brussel dachten sommigen zelfs dat de Noord – Zuid verbinding was ingestort. Wie al in bezit was van een telefoontoestel belde her en der rond om een concreet antwoord te krijgen. Stilaan werd duidelijk dat het hier om een aardbeving ging. Er werd met spanning uitgekeken naar de uitzending van het gesproken dagblad van de N.I.R..1 Daaruit bleek dat het epicentrum van de beving zich in de driehoek Gent – Eekloo – Dendermonde bevond op een 25-tal km. onder de grond. Als iedereen zowat over zijn eerste schrik heen was, werd er uitgekeken naar de aangerichte schade. In onze streek bleken er geen dodelijke slachtoffers te betreuren en de stoffelijke schade viel al bij al nog mee. ''De Poperingenaar'' meldt ''Enkele schouwen moesten het ontgelden. Zo onder meer bij Petrus Verhulst langs den Reningelststeenweg, bij Julien Ruant, Bertenplaats en bij Coffijn in de Casselstraat. Gelukkig werd er niemand gewond''. Er was wat schade in de kerken van Krombeke en Watou. Over de gehele provincie vielen er neergestorte schoorstenen, gescheurde gevels en plafonds te noteren maar veel erger was er in feite niet. De lichamelijke schade werd ook beperkt tot wat builen en blutsen en in het ergste geval een gebroken been. De ergst getroffen stad was Gent. Deze lag dan ook het dichtst bij het epicentrum. Daar en te Kruishoutem viel er een dode. Volgens het archief van de regionale pers, deden zich in onze streken reeds veelvuldig aardschokken voor. Weliswaar niet met de verwoestende kracht van wat we nu op T.V. zien. De eerste bekende aardbeving moet plaats gehad hebben in de streek rond Doornik in het jaar 330. Een latere beving had plaats in 450. Tussen de 4e en de 17e eeuw zijn er in onze regio 53 aardbevingen waargenomen. Voor de 18e eeuw staan er 27 geregistreerd en voor de 19e eeuw zijn er dat 34. Vanaf 1896 tot 1908 zijn er geen schokken meer vastgesteld. In 1908 was er een en in 1911 waren er acht. Tussen 1911 en 1920 werd het nogmaals rustig maar tussen 1920 en 1936 werden er in onze streken nog, zei het in meer of mindere mate, een twintigtal aardschokken waargenomen. De krachtigste zou plaats gevonden hebben rond de streek van Diksmuide op 23 maart 1933 om 18.48h. Deze laatste

1

Nieuwsbulletin op de radio.

3

zou een kracht gehad hebben van vijf op de toen nog gebruikte schaal met 12 verdelingen. Naar blijkt uit een oorkonde uit 1692 zou Poperinge toen door een beving getroffen zijn die meer schade aanrichtte dan deze uit 1938. Ziehier het relaas van de feiten. '' Op den 18 september 1692 is binnen Poperinghe, omtrent den twee euren naer noene , soo een groote aertbevynghe ontstaen ende gheschiet dat door t'gewelt der selve, de booghen in Onze Lieve Vrauwe ende andere kercken, syn gescheurt ende ghevels van eenige huusen ingevallen ende de menschen door t'vallen van steenen van eenige groote ghebouwen, syn met groote verbaestheyd ghekwetst gheweest''. Dat aardbevingen in de middeleeuwen tot eigenaardige situaties konden leiden blijkt uit het volgende: ''In 1382 hadden twee achtereenvolgende aardbevingen het Iepersche volk met schrik geslagen. Het beschuldigde de geestelijkheid er door tooverij de oorzaak van te zijn.Guido Hildebrand, deken van St.Maartens, de gardiaan der minderbroeders, de Prior der Augustijnen en twee Predikheeren werden daarop gevangen gezet en den 8e november onder toejuichingen der menigte onthoofd''. Dat een aardbeving niet altijd zo'n erge reacties uitlokt zien we in volgend versje gemaakt door een inwoner van Beselare na de beving van 1938. '' Men hoorde als motorgedruisch. Of dacht 'n vliegmachien valt neer. En allen vlogen uit hun huis. Dat daverde als langs om meer. En alles schudde in het rond. De glazen rinkelden op 't bord. Men voelde zich niet heel gezond. Goddank! 't Bekwam met een Export.2 Get.- Beselare, 11-6-1938 – Geo. De krant vermeldt ook nog dat de postduiven door de beving uit hun lood waren geslagen en met veel vertraging of sommigen geheel niet meer thuis kwamen.3 Wat Abele betreft, kunnen we enkel terugvallen op wat mensen die het zich nog herinneren kunnen vertellen: in de lokale krant staat er niets vermeld. In ons 2 3

Export : soort bier veel gedronken tot einde de jaren '60, minder sterk dan pils, 33 cl. Bronnen: De Poperinghenaar 1938 – Aan de Schreve: Aardbeving te Poperinge? Willy Tillie.

4

dorp sneuvelde de schouw van de woning van Leopold MARQUIS, nu het huis op de hoek van de Trappistenweg en het Abeleplein. Ook in de fabriek op het Abelestationsplein waar Monsieur Achille OLLIVIER directeur was, sneuvelde een schouw, die dan nog wel op zijn auto terechtkwam. Wat de Franstalige man volgende Vlaamse uitspraak ontlokte: “Die pipe is keval op myn skoon voituur”. Dan doet een mens al eens zijn best om Vlaams te spreken, zoveel jaren later herinneren de mensen zich nog zijn uitspraak. Maria GOUDESEUNE, moeder van Luc DEPREZ, werkte toen als dienstbode in “Le Pensionnat du Sacré-Coeur”. Net op het middaguur moest ze als altijd helpen met de bediening van de pensionaires. Ze herinnert zich goed de schok en vertelt dat ze dacht de grote kom aardappelen die ze vast had, uit haar handen te laten vallen. Ze schreeuwde: “Vlug, vlug of ik laat ze vallen!” en Soeur Raphaël snelde toe en hielp haar die kom vast houden. Mijn moeder, Yvonne JACOB, die toen met haar ouders woonde in een klein huisje waar nu het “Kommiezenkot” staat, vertelde dat ze toen net thuis kwam van school en dat haar moeder, Elizabeth PINSON, op het moment van de beving naar de schapraai snelde. Ze dacht dat de kandelaars en het kruisbeeld onder een glazen stolp zouden omvallen. ooooooooooooooooooooooooooo

WEGGEVOERDEN

door Koen VANRENTERGHEM

De laatste tijd worden we hoe langer hoe meer geconfronteerd met trieste verjaardagen i.v.m. de beide wereldoorlogen. Denken we daarbij bijvoorbeeld maar aan de eerste ingebruikname van het gifgas. Bij al deze plechtigheden komt een groep vaak te weinig in de schijnwerpers: zij die verplicht werden naar Duitsland te trekken om er het werk op te knappen : de ‘weggevoerden’. De meeste onder hen kwamen heelhuids uit het barre avontuur, maar de mentale wonde die er ontstond, blijft een levenslang litteken. Tijdens de tweede wereldoorlog had Duitsland een probleem om hun fabrieken verder te laten draaien, vele valabele werkkrachten waren immers onder de wapens geroepen. Om hun productie niet te laten slabakken, zocht men geschikte werkkrachten in de bezette gebieden. Daarom werd in België op 6 oktober 1942 een wet uitgevaardigd waarbij mannen van 18 tot 50 jaar en vrouwen van 21 tot 35 jaar konden verplicht worden naar Duitsland te gaan werken. Onder protest van Leopold III werden vrouwen vanaf 1943 van deze mogelijke verplichting vrijgesteld. 5

Ook de inwoners van het kleine Abele vielen onder deze nieuwe wet. Omdat de oproep naar vrijwilligers niet voldoende resultaat opgeleverd had, werden oproepingsbrieven verstuurd volgens meerdere lichtingen, bvb naar de 18 tot 19jarigen, de 20 tot 21-jarigen. Zij die in aanmerking kwamen uit Abele werden door het toenmalige stadhuis van Watou verwittigd dat ze zich in Ieper moesten gaan aanmelden. In Ieper werd een medische keuring gehouden en werd voor zij die in aanmerking kwamen datum en uur van vertrek meegedeeld. Oproeping betekende niet automatisch het vertrek: rijken konden zich uit de situatie uitkopen, ook wie lid was van de plaatselijk brandweer werd vrijgesteld. Onderduiken was niet meteen de meest aangewezen oplossing: voor wie niet op het appèl verscheen, werd een plaatsvervangend familielid opgepakt dat dan naar Duitsland moest. Meestal kwam de wroeging tijdig en kon men zichzelf aangeven in ruil voor de vrijlating van het opgepakte familielid. De reis verliep via het station van Poperinge per trein naar Duitsland en dit onder strenge bewaking om vluchtpogingen te verijdelen. In Aken werd iedereen in groepjes opgesplitst en van gekleurde sterretjes voorzien. Naargelang de kleur werd iedereen opnieuw op de trein gezet, ditmaal in de richting van de aangewezen fabrieken. Dit waren bijvoorbeeld papier- en pannenfabrieken. Eenmaal in de fabriek aangekomen diende er in een drieploegenstelsel gewerkt te worden. Buiten de werkuren was men vrij met dien verstande dat er tussen 9 uur ’s avonds en 6 uur ’s morgens een verbod uitgevaardigd was om op straat te komen. Om vrij te kunnen rondlopen, kreeg iedereen er ter plaatste een nieuw paspoort. De werknemers kregen eten in de kantine, tabak diende meestal als ruilmiddel om extra proviand bijeen te krijgen. Die tabak kwam met pakketjes vanuit het verre thuisfront. Familie, vrienden en buren uit Abele kenden immers het adres van de fabriek en mochten vrij pakketjes opsturen. Naargelang de omstandigheden waren deze dan 3 dagen à 3 weken onderweg. Vermits de reistijd redelijk lang duurde, zocht men naar nietbederfbare goederen en werd alles gedroogd. Vermits er in die tijd nogal veel tabak verbouwd werd, was het niet moeilijk om bij bevriende landbouwers wat tabak te kunnen krijgen. Behalve op het vlak van kleding waren de omstandigheden voor onze dorpsgenoten redelijk goed; enkel de Russische en Poolse werklieden werden mishandeld. Naarmate de oorlog echter vorderde, verslechterde ook de situatie: de pakketjes bereikten niet altijd meer hun bestemming en stelen werd soms een noodzaak. Op stelen stond echter de doodstraf zodanig dat dit zeer voorzichtig diende te gebeuren. 6

Het meeste leed en angst werd echter geleden bij de terugkomst, maar dat wordt in een volgend deel beschreven. ooooooooooooooooooooooooooo

MA VIE AU PENSIONNAT DU SACRE-CŒUR A L’ABEELE. suite par Francine MAZEREEUW - BENOUWT

Ensuite le salut à la chapelle. Nous avions une très belle chapelle où M. Dehaese, prêtre en retraite et qui habitait juste en face, prenait tout en main : confession, communion, messe, salut et vêpres. Nous avions fait communion privée et solennelle en cette chapelle. Les familles y étaient invitées. Les plus grandes filles étaient habillées en anges. Tous les ans il y avait procession dans le village. Nous y participions. Toutes avaient un habit qui représentait un saint ou une sainte. Nous avions également la ducasse à la Pentecôte. Nous avions droit à deux tours de manège. Nous préparions également des représentations théâtrales ainsi que sketches, ballets que nous offrions à notre famille soit pour Noël, Pâques ou Grandes Vacances. Cela se faisait dans notre grand réfectoire ainsi que dans la salle de M. Etienne BAKEROOT 4 qui voulait bien nous l’offrir pour pouvoir inviter les Abeelois. Nous portions toutes un uniforme : manteau, robe, chapeau bleu marine, chaussettes blanches, chaussures noires, gants blancs et pour celles qui voulaient : col blanc sur la robe. Nous avions notre propre linge numéroté et qui était rangé dans notre coffre sur la plus haute étage en dessous du toit des dortoirs. Draps et couvertures et couvre-lit nous appartenaient, mais devaient être blancs. Un énorme jardin se trouvait derrière le pensionnat ainsi qu’un très beau verger où la grande statue de la Sainte Vierge nous surveillait. Un petit fermier de l’Abeele y venait avec son cheval pour le cultiver. Les légumes et les pommes de terre nous approvisionnaient pour une bonne partie de l’année ainsi que les fruits que nous pouvions cueillir au fil des saisons pour les confitures, etc. Nous avions également la charge de monter les potirons par les deus grands escaliers au-dessus de la chapelle, dans le grenier. Notre cour de récréation était très propre, aucun papier y traînait par terre. Toutes devaient jouer et personne dans les coins. Nous avions beaucoup de 4

Aujourd’hui la salle dit “Le Tahiti” et exploitée par Mme Patricia DUTOO-BENOUWT

7

leçons de conduite, politesse, maintien, d’ailleurs cela était inscrit dans nos bulletins. Les religieuses avaient leur maison personnelle attenante au pensionnat. Elles étaient aidées par des personnes extérieures, parfois des anciennes élèves. Elles aidaient pour la préparation des repas ainsi que toutes les tâches ménagères car notre pensionnat pouvait recevoir jusqu’à cent élèves. Les religieuses nous enseignaient tout ce qu’il fallait savoir pour traverser la vie, être mère au foyer ainsi que de bons citoyens …

ooooooooooooooooooooooooooo

GEVECHTEN IN DEN ABEELE 1793 – 1794 door Patrick CLABAU

Om te kunnen begrijpen wat volgt moet men weten dat op 18 maart 1793 de Oostenrijkers met behulp van de Pruisen, Hollanders en de Engelsen, de Fransen verslaan nabij Neerwinden. Dit had zware gevolgen voor onze streek. Wij waren hier bezet door deze voornoemde troepen. Het relaas dat volgt, komt uit een beschrijving van de toenmalige burgemeester van Poperinge, Jean-Philippe VAN RENINGHE, in de “Tablet des Flandres”, een soort dagboek die hij bijhield. Hij beschrijft de feiten die ik geprobeerd heb op een rij te zetten. Zo komt men tot de vaststelling dat Abeele toneel is geweest van hevige en bloedige gevechten. “In de nacht van 10 augustus 1793 vertrekken uit Poperinge drie compagnieën London(Engelsen), een compagnie Hollanders, 30 Huzaren de Blankenstein en een compagnie Chasseurs Tyrolien met een stuk artillerie om een patrouille uit Steenvoorde te onderscheppen. De 11e om 04h ‘s morgens omsingelden ze de patrouille van 500 man nabij Abeele. Na een gevecht dat ongeveer 30 min duurde keerden ze terug richting Poperinge met een deel gevangenen en met een wagen doden. De gevangenen waren een luitenant-kolonel die bovendien commandant was van Steenvoorde, een adjudantmajor, twee kapiteins en 80 manschappen. Er was een wagen geladen met 16 gewonden. Eén wagen was

8

geladen met lijken, die ze mee hadden genomen op keizerlijke grond. De doden werden begraven aan de pestbilck ter hoogte van de Keyselaere. De Franse officieren en de andere gevangenen werden weggeleid naar Ieper dezelfde dag nog om 10h ‘s morgens. In die gevechten sneuvelde slechts één keizerlijke soldaat. Op 11 augustus1793 werd een Te Deum ter ere van de val van Valenciennes opgedragen in de kerk van St.-Bertinus. De klokken moesten allen luiden en de carillon werd gehoord. Volgens het verhaal van een deserteur uit Bailleul die van Cassel naar Abeele was geweest met 8 wagens hadden de Fransen er nog eens 60 gewonden opgeraapt en had hij vele doden gezien. En zo blijven de schermutselingen maar doorgaan. Op 07 oktober 1793 steken de Franse troepen te Abeele een niet nader vernoemd cabaret in brand en de bijhorende brouwerij, en ook een schuur en twee andere woningen. Dagen komen en gaan en ook de Franse troepen blijven maar Poperinge belagen en steeds hebben weer gevechten plaats met vele gewonden en vele doden, ook onder de burgers. Op St.-Sebastiaan de 20/01/1794 vallen de Franse troepen een Duitse patrouille aan nabij Abeele om 8h in de morgen, troepen uit Poperinge en ook vrijwilligers snellen de Duitsers ter hulp en een hels gevecht breekt los. Door overmacht en een gebrek aan munitie zijn de vrijwilligers en hun bondgenoten om 11h verplicht zich terug te trekken tot ongeveer aan het Rode Kruis. Enige tijd later snellen vrijwilligers uit omliggende gemeenten waaronder Vlamertinge de troepen ter hulp en dit met een wagen munitie. De Fransen worden terug gedrongen tot een eind over Abeele. Zes Franse soldaten worden gevangen genomen en afgevoerd richting Ieper. Drie Engelse soldaten worden gewond en vier andere licht gewond. De Fransen nemen op hun terugtocht 12 wagens geladen met doden mee, want zij hadden ongeveer 15000 man op de been gebracht om Poperinge te plunderen. Op 15 maart 1794 wagen de Fransen zich opnieuw aan een aanval op Poperinge maar deze keer komen ze van drie kanten. Een colonne trekt richting Poperinge van uit Abeele, een andere vanuit richting St.-Jans-Cappelle en een ander van uit de richting Proven. De vrijwilligers van uit de hele streek komen samen met ongeveer 3500 man en gesterkt door de geallieerde troepen gaan ze de confrontatie aan van uit 3 richtingen te gelijk en jagen de Fransen op de vlucht. Op 21 maart wordt een patrouille die bestaat uit ongeveer 25 man aangevallen door 400 Fransen. Ze beantwoordt onmiddellijk de aanval en houdt stand tot vrijwilligers uit Poperinge hen na ongeveer een uur ter hulp schieten. De patrouille wordt ontzet en de Fransen trekken zich terug. Maar om 11h in de morgen vernemen de geallieerde troepen dat de Fransen zich hebben hergroepeert tussen Abeele en Het Rode Kruis. Zo gauw ze het nieuws vernemen, snellen de vrijwilligers met behulp van enkele eenheden van de geallieerde troepen de Fransen tegemoet en na een gevecht dat meer dan 3h duurt drijven ze de Fransen terug tot over Abeele.” 9

Tot zover een bewogen episode uit de geschiedenis van ons kleine Abeele. ooooooooooooooooooooooooooo

DEN ABELE – 50 JAAR GELEDEN door Caroline BLANCKAERT Bron: Het Wekelijks Nieuws

Krant van zaterdag 2 april 1955 Vermakelijkheden: zondag 10 april 1955 Watou – Wijk Abele: Eerste tap en prijskaarting “In de Helleketel” Bij Georges Masson – Oreel, Wulfhullestraat 23 Inleg 12,50fr.; 1x aanbl. is 20 fr.; 2x aanbl. is 80 fr. Begin te 17 u. Maandag kandeel Abele – bloedinzameling Op zondag 3 april: propaganda actie door de Rode Kruis leden, voor de bloedinzameling van 19 april Schrijf in Krant van 23 april 1955 Vermakelijkheden: Abele – Prijskamp op de grote golfbiljart Bij Fernand VERHEYDE, Callicannes Begin te 14 u. Naar Brugge Voor H. Bloedprocessie op maandag 9 mei 1955 Met Kosmoscars; 70 fr. Afreis 6.30 uur Inschr. bij Hr. Paul MARQUIS, Dorp; Abele Krant van 30 april 1955 Burgerlijke stand – geboorten: Deprez Marc z.v. Sylveer en Goudeseune Maria van Watou Burgerlijke stand – overlijdens: 10

Deprez Marc, 2 d., van Watou Krant van 30 april 1955 Vermakelijkheden: Abele – Grens - Grote Hanenpartij; 5 van de 9 en een plezierhaan v. 1000fr. De Hr. LAHAYE uit Ieper, DEVOS uit Vlamertinge en DECONINCK uit Mesen tegen BRUNEEL en zijn vrienden. In ’t park te 16 uur. Krant van 4 juni 1955 Burgerlijke stand – geboorten BUTSTRAEN Guido z.v. André en Despeghel Godelieve van Watou

Muziekmaatschappij te Abele. De traditie getrouw, waren de Ste Cecilia-mannen van Watou op Sinksendag te Abele om er de kermisfeesten te helpen opluisteren. Met het muziekkorps van Godewaertsvelde op kop trokken we te 17 uur onder grote belangstelling in stoet door Abele en weldra weergalmden de schoonste en begeesterende stapmarchen. Na bovengemelde maatschappij gaven we gedurende een uur een flink concert op de kiosk. Het applaus der toehoorders, de lofwoorden van het inrichtend comiteit en de beoordeling van de muziekkenners bewezen eens te meer dat onze muziekmaatschappij onder de beste gemeentemuzieken mag gerekend worden. Het volgend nummer op het zomerprogramma is de deelname aan de kermisfeesten te St.-Jan-ter-Biezen op zondag 19 juni.

ooooooooooooooooooooooooooo

GUIDO GEZELLE ….. IN DEN ABEELE door Annick CLABAU

Net zoals vele verzamelaars, schuim ik geregeld samen met Luc rommelmarkten en beurzen allerlei af. Op die zoektochten vind ik altijd wel iets, zeker boeken. Zo kon ik onlangs een mooie uitgave met teksten en gedichten van Guido GEZELLE voor 5 € op de kop tikken: “Guido GEZELLE 1830 – 1899 11

Chronologische bloemlezing - Een trilogie van schoonheid ontloken aan het leven – Keuze, ordening, aantekeningen door Karel DE BUSSCHERE, lid van het G. Gezelle-genootschap”. Het is uitgegeven in 1962 bij “De Nederlandsche Boekhandel – Antwerpen” en de drie boekjes zitten in een harde karton cassette. Kortom, ik heb een koopje gedaan. Mensen in onze streek weten dat in Frans-Vlaanderen er verschillende verenigingen ijveren voor het behoud en het aanleren van “het Vlaams”. Binnen die kringen kunnen ze ook heel erg het werk van Gezelle appreciëren. Maar blijkbaar had Gezelle ook een boontje voor Frans-Vlaanderen. Ik vond een tekst die ik jullie, beste Populuslezers, zeker niet wil onthouden. Met onze wandeling naar Godewaersvelde in het verschiet, is ze zeker van toepassing: FRANSCH VLANDEREN. Als men te “Gasvelde” (van ambtswegen Godewaersvelde)de stoomwagens verlaat, en op Franschen bodem den voet zet, zoo ondervindt men dadelijk dat men buiten de grenzen van Belgenland, ja maar niet buiten de grenzen van Vlanderen gekomen is. De weerd, die u, in de naaste herberge, een glas bier schinkt, en die meent dat hij met eenen “Frensch” of “Welsch” sprekenden “Belgiquenare” te doen heeft, zal u begroeten met “V’là M’sieur!” Maar als hij, ommeziende, zijne jongens toespreekt, dan is het van :”Toe mannetje, lopt in de keuken, bij moed’r!” De Fransche heeren die daar bij de tafel van hunne zaken aan ’t handelen zijn, en Fransch kouten, houden schielijk op; zij bezien u, en, is’t dat gij lijze hoort, zoo zult gij vernemen dat ze, in “’t Vlemsche”, hunne geheime, altijd beminde moedertale, malkaar stillekens vragen wie of wat gij wel zijn zoudt. De wagenaar, die u in zijnen “kerrewagen” naar Belle voert, is een echte boerejongen; ge zoudt zeggen een uit het Noorden van Brugge. Ge’n kunt niet laten hem in ’t Vlaamsch toe te spreken: Hij antwoordt u beleefd in ’t Vlaamsch, en dat met een slag van vertrouwelijkheid die niet te miskennen en is; terwijl hij voorbijgangers, die hem in ’t Fransch den weg vragen, in ’t Fransch kort bescheed doet. Maar hij kout geerne met u, omdat gij Vlaamsch kout: dat is trouwens zijne eigene moedertale; Fransch heeft hij ten dwange en op schole geleerd. Vraagt gij uwen voerman hoe die herberge heet, die gij te wege voorbij rijdt, “In den strooien hane”, zal hij antwoorden, ofschoon er op het “bard”, met duidelijke staven, te lezen staat: Au coq en paille, débit de boissons. Stapt gij af en ziet gij nader toe, zoo ondervindt gij dat het bard, onder de nieuwe verruwlage en onder het Fransch opschrift, de leesbaarste sporen draagt van: 12

In den strooien haene verkoopt men drank. ’t Loopt een meiske voorbij, en ge vraagt: - “Waar gaat gij naartoe?” Eerst verbaasdheid … en geene antwoorde. - “Gaat gij naar huis?” - “Nin’k!” - “Waar gaat gij dan?” - “Hûzewaerds!” Een schooljongen houdt zijnen rechteren wijsvinger vast met zijne slinkere hand: - “Wat hebt gij aan uwen vinger dan?” - “’k Hen-d’n effikt.” - “Waarmeê?” - “Mei eddorn!” De jongen heeft, met eenen doorn, in zijn vinger gestekt. Op uwen goeden dag zult gij hier en daar oude lieden, meest vrouwen, “g’n dei!” hooren antwoorden, alsof het Friezen waren. Op dat oud heiligdomken, langs den “Kizzelweg”, staat er: Doet af uwen hoed en leest eenen Weest-gegroet. Terwijl ’t op het nieuwere capelleken is van N.D. de la Salette, P.p.N. Ware ‘t niet van de paalstenen, die van ijzer zijn, en die noodzakelijk Fransch spreken, ‘t zou u beginnen dunken dat ge in ‘t herte van ons West-Vlanderen reist, zoodanig ziet er al dat van menschen gemaakt is Vlaamsch uit, strooien daken, leemen wanden van okerachtigen plakweeg, truwels vóór de herbergen en reezen om ’t peerd aan te binden, wagens, karren, sleden en ploegs, onzelieve-Vrouwkes aan de linde, voor ’t hofgat, alles gelijk in Vlaanderen. [ …] mei 1891

Voor wie dit leest, kan het dus niet anders of Guido Gezelle is in den Abele geweest. Misschien vond hij ons dorp niet interessant genoeg om er eens op verkenning te gaan. Zeker is, dat hij net zoals alle reizigers die toen de stoomtrein van Poperinge naar Hazebrouck namen, in den Abele uit de trein moesten stappen om zich te onderwerpen aan de douanecontrole. In Godewaersvelde gebeurde nog eens hetzelfde maar dan was het de Franse douane die controleerde. Vervolgens konden ze ofwel hun treinreis verder zetten naar Hazebrouck, waar ze aansluiting hadden op bvb de trein naar Rijsel. Ofwel konden ze net als Gezelle, een beroep doen op een voerman die hen dan bracht naar het dorp waar ze verwacht werden. Tegenwoordig is het station van den Abele volledig verdwenen. De FransVlaanderenweg verbindt Poperinge via den Abele met Steenvoorde. Het station 13

in Godewaersvelde, dat identiek was aan dat in ons dorp, is volledig gerestaureerd en is nu een mooie school geworden. De omgeving is “zone de loisirs”, recreatiegebied met een voetbalveld, speeltuin, camping … Zeker een bezoekje waard, de huidige stationsbuurt in Godewaersvelde. In Hazebrouck kun je de TGV naar Parijs nemen: amper een paar uur sporen met hoge snelheid en je bent in de lichtstad. Zou Gezelle op zijn treinreis niet eventjes gedacht hebben: “’k Wilde dat ’t e lietje rapper goenke …”

ooooooooooooooooooooooooooo

ENKELE INTERESSANTE WEBSITES Ik zou graag enkele websites onder uw aandacht brengen, voor zover U deze nog niet zelf ontdekt heeft. De eerste is die van Kunsthuis Ex-Libris. Dit kunstig huis gelegen in de Hoflandstraat in Oost-Vleteren en uitgebaat door Herwin VANGAEVER en Claudine PITTELLIOEN, is zeker een bezoekje waard. Creatieve, maar tijdelijk vleugellamme kunstenaar Herwin, onthaalt er sinds 1998 kunstzinnige mensen en hun werk. Op www.kunsthuisexlibris.be ontdekt U alle details over hun activiteiten. Claudine is een oud-Abeelse, zus van Carlos en Marcellin, dochter van Valère en Jeanine DEPRINCE. Ze bracht haar jeugd door in de Nieuwstraat, nu de Hanenkampweg. Een site die zeker ook onze aandacht verdient, is www.abele.be. Sinds enkele weken staat Abele ook op internet. Heb je activiteiten te melden, foto’s van een evenement die je op de site wilt zetten, zend ons een E-mail en wij zorgen dat het er terecht komt. Tussen haakjes: de mooie fotocollage op de openingspagina is van Christianne DEHONDT, schoonzus van Luc en Annick DEPREZCLABAU. Een site die zeker ook de moeite waard is om eens te bekijken, is www.westhoek.be. Al vermoed ik dat de meeste onder jullie die al kennen. En just for the fun: op www.vintekoor.be vind je alle teksten terug van de Cd’s van “Het Westvlams Gemiengeld Vintekoor” uit Koekelare. Iemand die WestVlaanderen en het Westvlaams het einde vindt, kan er zijn hart ophalen. Voor wie denkt al alles over hop te weten, ga dan eens naar de site http://users.pandora.be/stimulans/hommel/index.htm . Deze site is het werk van Guido VANDERMARLIERE en leert je heel wat over de hop in vroegere tijden. Ook http://users.skynet.be/olo3000 is zeker een bezoekje waard voor iemand die zich voor Poperinge en de hop interesseert. Ik vind alleen die lange naamgeving een beetje onpraktisch. ooooooooooooooooooooooooooo 14

ERFGOEDDAG 17 APRIL 2005 Voor het eerst nam onze vzw deel aan Erfgoeddag dat dit jaar als thema “Gevaar” mee kreeg. Jullie lazen er alles over in onze vorige Populus. Op zondag 17 april een kwartier vóór openingstijd stond er al volk te wachten om onze expo te bekijken. Die expo kwam tot stand dankzij de medewerking van heel wat van onze mensen. Luc en Patrick verzorgden het logistieke gedeelte, bijgestaan door Rik Durant en Patrick Alleweireldt. Caroline, Annick en Sonia Comblez poetsten dat het schuim de mannen langs alle kanten om de oren vloog. Marc, Patrick en Caroline zorgden dat alles netjes werd uitgestald en opgehangen. Het aankleden van de poppen die de Confrontatie in Abele moesten voorstellen, gebeurde met vereende krachten. Koen en Patrick zorgden ervoor dat via de pijltjes iedereen die dag de weg naar Abele kon vinden. Toen op zondag de expo open ging, was iedereen met zijn echtgeno(o)t(e) present om te helpen. En dat bleek nodig: 650 bezoekers is niet niks voor zo’n evenement. Om 11 uur traden “De Pensionairtjes” voor de eerste keer op met hun Marktliederen. Patrick, Annick en Rik VANDENAWEELE brachten met veel overgave en enthousiasme de volkse, bijwijlen ondeugende liedjes. Het zaaltje zat bijna vol en het was een heel attent publiek: iedereen zong mee en dat was voor de optredende “artiesten” heel aangenaam. Wouter DROESBEKE, alias Wouter Pol-Jan, had ons zijn geluidsinstallatie ter beschikking gesteld en hij bracht ons ook “zijn” Pollet-lied. ’s Namiddags zat ons zaaltje afgeladen vol, ’t is het minste wat je ervan kunt zeggen. Na ons optreden konden we Rik en Jacqueline VANDERMARLIERE begroeten. Rik bracht ons, zonder begeleiding, “zijn” Pollet-lied. ’t Moet gezegd worden: tijdens zijn vertolking, kon je een speld horen vallen: sommigen zegden ons achteraf: dit was het ‘kippenvelmoment” en ik kan ze geen ongelijk geven. Guido VANDERMARLIERE had ons eerst zijn familiestamboom uitgelegd, waarbij we vooral onthielden dat je wortels hebben in twee herbergen niet veel zaaks kan zijn. Al geloven we daar niets van, natuurlijk. Toen Rik voor de tweede maal aantrad, zat iedereen vol verwachting te luisteren. Het applaus was dubbel en dik verdiend. Ook de “Pensionairtjes” waren heel tevreden met de reacties. We hebben ons vooral geamuseerd, vooraf

15

tijdens de repetities en de dag zelf was voor ons ook bijzonder aangenaam. Zeker voor herhaling vatbaar. We begroetten die dag veel oud-Abelenaars, maar ook mensen die zomaar op de activiteiten van Erfgoeddag afkwamen. Bedankt voor al jullie lovende woorden. En bedankt dr. DEHEEGHER uit Voormezele voor jullie brief met foto …

KAAS- EN WIJNAVOND ZATERDAG 16 APRIL Meer dan 100 mensen namen deel aan onze eerste kaas- en wijnavond. Dank aan iedereen die onze vereniging op die manier heeft gesteund. Veel dank aan alle medewerkers die het hele weekend paraat stonden om iedereen te helpen bedienen en de afwas te doen. Dank zij die avond en het café dat we op zondag uitbaatten, heeft onze vzw voor het eerst een beetje geld in kassa, die door ons zeker nuttig zal gebruikt worden om verdere activiteiten uit te bouwen. Onze volgende evenement is onze

EERSTE KERMISWANDELING OP ZATERDAG 21 MEI 2005 Die zaterdagnamiddag wandelen we van Abele naar Godewaersvelde langs de oude spoorwegberm. We vertrekken om 13u30 aan ’t Pensionaat, Abeleplein 8a in Abele. We worden in Godewaersvelde verwacht in café “Au Repos de Guerrier” waar Yvonne DUPONT ons een koffie en een gebakje aanbiedt. Nadien volgt een rondleiding in het “Musée de la Vie Frontalière” met Jacques PLADYS, hoofd van de Franse Douane in Callicannes en voorzitter van de vereniging die het museum realiseerde en uitbaat. Daarna gaan we weer Abelewaarts. Totale afstand: +/- 8 km. Liefst vooraf inschrijven ivm de te bakken taarten. Deelnam: 6 €, consumptie, gebak en museumbezoek inbegrepen. We vertrekken om 13u30 STIPT, gelieve daar rekening mee te houden. ooooooooooooooooooooooooooo

Kalender Sinksenkermis 2005 Vrijdag 13 mei 19u30

20u

REPAS DANSANT met Guy DENYS in zaal “Le Tahiti”, Abele, bij Patrick & Patricia DUTOOreserveren: 00 33 328 43 20 91 BENOUWT BAL POPULAIRE VI met Studio DUCK

16

in tent school Trappistenweg Org.: De Parochievrienden

Zaterdag 14 mei 16u 18u 19u 22u30

GRATIS FOORATTRAKTIES aangeboden door het Feestcomité aan alle Abeelse kinderen OEFENING EN DEMONSTRATIE door de BRANDWEER van BOESCHEPE, op het Abeleplein KERMISSMIJTING: 5de Grote Prijs Chiro Abele DISCOSMIJTING Grote prijzenpot Inschrijven: 19u tot 00.00u. (Chiro-stand)

Zondag 15 mei 07u – 17u 16u 21u

Vrije doorlopende ROMMELMARKT op het Abeleplein WANDELCONCERT door NYC Streetparadeband HANENKAMP in zaal “Le Tahiti”, Abele KARAOKE met Studio Duck en Jing (Chiro-stand)

Maandag 16 mei 10u 13u30

14u 16u – 18u 17u

MIS voor alle overleden parochianen vanwege het Feestcomité DOORTOCHT van OLDTIMERS Trappistenweg, Abeleplein en Abelestationsstraat Org.: Oldtimervrienden, Abele LEVEND TAFELVOETBAL Vooraf inschrijven – Org.: Chiro Abele MINI-PLAYBACKSHOW – Chiro-stand Org.: Parochievrienden Abele WANDELCONCERT door de Koninklijke Fanfare “Sint-Cecilia” uit Oost-Vleteren

Woensdag 18 mei 13u30

KINDERFEEST: optocht met REUS JUDOK Start: School Trappistenweg Kinderanimatie met CLOWN BOSSIE in tent school Trappistenweg

17

Donderdag 19 mei 10u30

MIS voor de slachtoffers van beide wereldoorlogen Na de mis: maaltijd in “Le Tahiti” Org.: Oudstrijders- en Soldatenbond Abele

Zaterdag 21 mei 13u30

17u – 19u:

WANDELING ABELE-GODEWAERSVELDE Afstand: 8 km Start: Abeleplein 8a Wandeling, koffie en gebak, rondleiding in het “Musée de la Vie Frontalière”: 6€ Org. : vzw ‘t Pensionaat Inschr. : 057/33 45 26 of [email protected] MOTO-AVONDRIT Volledig bewegwijzerd parcours Inschrijving: Abelestationsplein 2 (ingang Vlaanderenweg) bij Leo BOERAEVE Org.: Feestcomité Abele m.m.v. AMC Poperinge

Frans-

oooooooooooooooooooooooooooooo

DANK … DANK … DANK … DANK

…

’t Is het moment en de plaats om eens iedereen te bedanken die aan ons en aan onze vzw zaken of foto’s schonk. We willen hier geen namen noemen, omdat er groot risico is dat we iemand ongewild vergeten. Daarom bieden we symbolisch dit bloemetje aan, aan iedereen die ons of onze vzw iets schonk: foto’s, voorwerpen, boeken, beelden, kleren, …… We zijn jullie heel erg dankbaar, want zonder jullie giften, konden we niet deelnemen aan evenementen zoals Erfgoeddag, konden we geen tentoonstelling samen stellen en zouden we niet weten hoe Abele er vroeger uitzag. Bedankt iedereen!!!

18