pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

pgb SAMENVATTING

STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

pgb

Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven

Samenvatting Jaarverslag

ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020) 5 418 418 FAX (020) 6 442 911 INTERNET WWW.GBF.NL

2009

Inhoud

PENSIOENFONDS PGB

BIJLAGE I: SAMENVATTING CIJFERS 2009

3

Profiel

37

Balans

4

Kerncijfers

38

Staat van baten en lasten

6

Vooraf BIJLAGE II: SAMENSTELLING ONZE ORGANISATIE: BELEID EN BESTUUR

9

39

Bestuur PGB, deelnemersraad en Verantwoordingsorgaan en commissies

Bestuurlijke ontwikkelingen

11

Intern toezicht

12

Extern toezicht

13

Financieel beleid ONTWIKKELINGEN IN PENSIOENBEHEER

19

De pensioenregeling

20

Ontwikkeling bij werkgevers en deelnemers

22

Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening

27

ONTWIKKELINGEN IN VERMOGENSBEHEER EN RISICOMANAGEMENT

31

Risicomanagement en beheersing

33

Toekomstverkenning: voortgang herstelbeleid en toeslagverwachting bij PGB

Disclaimer: de teksten en de cijfers van het volledige jaarverslag zijn bindend in geval van afwijkingen. De samenvatting is niet gecontroleerd door externe accountants en de externe actuaris.

pgb Jaarverslag 2009

pag. 2

Pensioenfonds PGB

Resultaatgericht

PROFIEL

PGB levert zonder winstoogmerk een compleet pensioenpakket tegen een zo laag mogelijke Sinds 1953 verzorgt PGB het pensioen voor deelnemers in de grafimediabranche. Het ver-

premie in combinatie met een verantwoord serviceniveau. Voor het vermogensbeheer vormt

plichtgestelde bedrijfstakpensioenfonds is destijds opgericht om werknemers en hun gezinnen

de outperformance ten opzichte van de vooraf vastgestelde normportefeuille het vertrekpunt.

te verzekeren van een goed pensioen op 65 jaar of bij overlijden van de deelnemer. Het PGBpensioen is een aanvulling op de wettelijke basisvoorzieningen (AOW/Anw) in Nederland.

Flexibel

Sinds 2007 vallen ook uitgeverijen onder de werkingssfeer van het pensioenfonds. Uitgevers

PGB levert maatwerk. De productlijn van PGB sluit goed aan bij de vraag uit de branches

kunnen op vrijwillige basis deelnemen.

waar zij voor werkt en bij de ontwikkelingen in de samenleving. PGB zorgt er bovendien voor de verschillende klantengroepen, met hun diverse informatiebehoeften, op het juiste moment, begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden krijgen aangeboden.

Missie PGB wil voor de branches en ondernemingen in de mediasector waarvoor zij werkt het loket zijn voor pensioen. Werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide en duurzaam

Transparant

beheer van het vermogen en een effectieve, efficiënte en flexibele uitvoering van de pensioen-

PGB wil naar deelnemers en werkgevers transparant zijn en in lijn met wetgeving communi-

administratie. Het fonds stuurt in de uitvoering op betrokkenheid, transparantie, professiona-

ceren. Het gaat hier om enerzijds de communicatie vanuit het fonds ter verantwoording van

liteit en resultaatgerichtheid waarbij de persoonlijke band met belanghebbenden wordt ver-

haar beleid en bestuur en anderzijds om de communicatie naar de markt aangaande de

sterkt, administratief gemak wordt bevorderd en relevante benchmarks worden verslagen.

ontwikkeling van het pensioen en de persoonlijke pensioensituatie.

Kernwaarden

Evenwichtige solidariteit en duurzaamheid

Vanuit de missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door het pensioenfonds en haar

Het pensioenfonds wil in haar beleid op een evenwichtige manier rekening houden met de

uitvoeringsorganisatie invulling wordt gegeven. Die waarden zijn:

belangen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, van jongere en oudere deelnemers en werknemers en werkgevers. Daarnaast wil het fonds in het beleggings-

Betrouwbaar en betrokken

beleid ook bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van milieu en samenleving.

PGB wil voor de branches waar zij voor werkt een betrouwbare partner zijn. De betrouwbaarheid vertaalt zich in solide vermogensbeheer, een door de jaren heen betaalbaar en waardevast pensioen en een accurate administratie met oog voor service en gemak voor werkgever en deelnemer.


pag. 3

Pensioenfonds PGB

Kerncijfers

2009

2008

2.485

2.622

Aantal werkgevers

Kerncijfers

2009

2008

Vermogenssituatie en solvabiliteit

Aangesloten werkgevers Aantal deelnemers Premiebetalende deelnemers

38.578

40.186

Deelnemers met toerekening wegens arbeidsongeschiktheid

4.786

5.120

Premievrije deelnemers

153.442

189.107

Totaal

196.806

234.413

Stichtingskapitaal en reserve

831

Vereiste reserve

1.339

Reservetekort

508

Voorziening pensioenverplichtingen

8.491

269 1.171

1.440 8.480

Marktrente in %

3,88

3,55

Aanwezige dekkingsgraad FTK in %

110

97

Vereiste dekkingsgraad FTK in %

116

114

2,09

Verhoging ingegane pensioenen en aanspraken per 1 januari in % Toeslag

Aantal pensioenen Ingegane ouderdomspensioenen

24.582

23.757

Ingegane partnerpensioenen

12.902

12.753

Ingegane wezenpensioenen

564

607

38.048

37.117

Totaal

N.B.: alle bedragen van de kerncijfers zijn afgerond op miljoenen euros. De percentages zijn berekend op basis van de niet afgeronde bedragen.

Pensioenuitvoering Premieloon (pensioengrondslag)

903

901

Premiebijdragen

188

172

Pensioenuitvoeringskosten

8

8

Uitkeringen

305

276

Beleggingen Balanswaarde beleggingen

1

11.459

Beleggingsopbrengst risico fonds

1.166

10.474

Beleggingsopbrengst risico deelnemers

1

1.776

1

16,0

20,7

3

0,90

Performancetoets

1,66

Totaal rendement in % Z-score

2

1,02 1,31

1. Weergegeven is de waarde van de beleggingen exclusief derivaten 151 (v.j. 154) en exclusief repos, vooraankopen, voorverkopen en liquide middelen die zijn aangewend voor de beleggingen. Inclusief deze posten komt de balanswaarde beleggingen eind 2009 uit op 9.291 en eind 2008 op 8.208. Voor berekening van de dekkingsgraad wordt deze laatste balanswaarde genomen. De dekkingsgraad wordt dan als volgt berekend: 9.291/8.491 = 110%. 2. Het totaal rendement is het beleggingsrendement exclusief de waarde van de renteafdekkingsinstrumenten. Inclusief het effect van de renteafdekkingsinstrumenten is het totaal rendement in 2009 14,5% en in 2008 17,8%. 3. De beleggingsprestaties van verplichtgestelde pensioenfondsen worden in Nederland getoetst. Daarvoor is een gestandaardiseerde norm, de z-score, ontwikkeld. Voor het jaarlijks vaststellen van de z-score wordt het rendement (de performance) van het pensioenfonds vergeleken met het rendement van de vooraf door het bestuur vastgestelde benchmark op basis van een wettelijk voorgeschreven formule waarin ook de samenstelling van het belegde vermogen en de kosten voor de uitvoering meetellen. Vervolgens worden de z-scores over een periode van 5 jaar via een ook weer wettelijk voorgeschreven formule gemiddeld. Deze score wordt de performancetoets genoemd. Bij een negatieve uitkomst kunnen aangesloten ondernemingen besluiten van pensioenfonds te wisselen. De z-score kwam ultimo 2009 uit op 0,90. De performancetoets van PGB over de laatste 5 jaar komt uit op +1,66 wat ruim positief is.


pag. 4

PGB heeft tijdens regionale herstelplanbijeenkomsten het herstelplan toegelicht. Tijdens de bijeenkomsten zijn de door het fonds gemaakte keuzes ten aanzien van het rendement en risico uitgebreid belicht.


pag. 5

Pensioenfonds PGB

VOORAF

gevolgen van de kredietcrisis. Het fonds streeft naar balans tussen de ambitie om een

Deze samenvatting geeft de belangrijkste ontwikkelingen en cijfers van het Pensioenfonds

waardevast pensioen aan te bieden, de betaalbaarheid ervan en de risicos die het fonds

voor de Grafische Bedrijven (PGB) weer over 2009. De informatie is ontleend aan de jaar-

daarvoor op de korte- en middellange termijn bereid is te lopen. Om de juiste afwegingen te

rekening PGB 2009. Voor een verantwoord beeld over de financiële positie en resultaten van

maken zijn in het verslagjaar verschillende studies uitgevoerd. Mede op basis van de uitkom-

PGB dient de samenvatting gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening.

sten van deze studies is voor een defensievere beleggingsstijl gekozen. De risicohouding van

De jaarrekening is door KPMG Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verkla-

het bestuur is in 2009 ook nog eens getoetst. De uitkomsten van dit risk appetite onderzoek

ring voorzien. Towers Watson B.V. heeft de actuariële verklaring op de jaarrekening afgegeven.

vormen het risicokader voor het fonds en daarmee de basis voor strategische keuzes in de beleggingsportefeuille voor de toekomst. Ook zijn in het verslagjaar verdere voorstellen ontwikkeld voor intensivering van het risicobeheer.

Financiële positie versterkt Na een diepe wereldwijde crisis is de beweeglijkheid van de financiële markten in 2009 geleidelijk afgenomen. De economische vooruitzichten zijn mede door de stimulerende maatrege-

Onderzoek

len van de overheden verbeterd. De meeste pensioenfondsen hebben een belangrijk deel van

Naar aanleiding van de kredietcrisis en de financiële gevolgen voor pensioenfondsen heeft ook

de verliezen in 2008 weer goed kunnen maken. Dat geldt ook voor PGB. De dekkingsgraad,

buiten het fonds nader onderzoek plaatsgevonden. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft vast-

de verhouding tussen het vermogen en de waarde van de pensioenen, steeg bij een rende-

gesteld dat de omvang van de verliezen, behalve op de ernst van de crisis en het gevoerde

ment van 16% van 97% eind 2008 naar 110% eind 2009.

strategisch beleid, voor een deel ook is terug te voeren op de uitvoering van het beleggingsbeleid. Ook het vermogensbeheer bij PGB is in het kader van dit onderzoek door DNB

Herstelplan

geanalyseerd. De bevindingen worden in de eerste helft van 2010 verwacht. Naast het onder-

In het eerste kwartaal zag het daar nog niet naar uit. Het fonds had toen een herstelplan

zoek van DNB heeft de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een drietal

moeten opstellen. Dat was nodig omdat er sprake was van een financieel tekort. Pensioen-

commissies ingesteld. De commissie Don heeft de huidige regels die de toezichthouders

fondsen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Een reserve van ongeveer 5% voor

hanteren, geëvalueerd. De commissie Frijns heeft aanbevelingen geformuleerd met betrekking

algemene risicos en daarnaast een buffer om schommelingen in de beleggingen te kunnen

tot de inrichting van het beleggingsbeleid, risicobeheer en de besturing van fondsen. En de

opvangen. De minimale dekkingsgraad zou ongeveer 120% moeten zijn. Onder die grens

commissie Goudszwaard heeft tot slot aanbevelingen gedaan met het oog op versterking van

moet een herstelplan worden opgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fonds weer op het

de financiële toekomstbestendigheid van het pensioensysteem.

vereiste niveau denkt te komen. Binnen drie jaar boven de circa 105% en binnen 15 jaar boven de circa 120%. De termijn van drie jaar is eenmalig verruimd naar vijf jaar. In het her-

PGB zal in 2010 nagaan of en in welke richting aanpassingen van het beleid en bestuur nodig zijn.

stelplan heeft PGB ervoor gekozen om meer zekerheid en stabiliteit in het beleggingsbeleid aan te brengen. Het percentage van het vermogen dat in aandelen wordt belegd, is terug-

Ontwikkeling klanten

gebracht en het percentage alternatieve beleggingen is uitgebreid. Verder vindt afdekking van

Als gevolg van de economische crisis daalde het aantal deelnemers in 2009 van 82.423 eind

rente-, inflatie- en valutarisicos plaats. Andere herstelmaatregelen zijn het achterwege blijven

2008 naar 81.412 eind 2009. Een daling van 1,2%. De krimp in de branches waar PGB voor

van de toeslagverlening en de verhoging van de pensioenbijdrage.

werkt van ruim 10% werd voor een deel gecompenseerd door nieuwe vrijwillige aansluitingen en een toename van het aantal pensioengerechtigden. In december 2009 besloot pensioen-

Intern overleg

fonds Wegener met een vermogen van circa 750 miljoen en 3.800 deelnemers en pensioen-

Het bestuur heeft zich naar aanleiding van het beleggingsjaar 2008 intensief beraden over de

gerechtigden, zich met ingang van 2010 aan te sluiten bij PGB.


pag. 6

Om de verplichting tot uitbetalen en de toeslagambitie te kunnen realiseren, moeten de beleggingsopbrengsten op de lange termijn en binnen verantwoorde risico’s worden geoptimaliseerd. Als gevolg van de rijpheid van het fonds, sorteert het premie-instrument relatief weinig effect.


pag. 7

Onze organisatie: bestuur en beleid

Het bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling zoals sociale part-

Bestuursvergaderingen

ners in de grafimedia die zijn overeengekomen, het beheer van het vermogen en het risico-

Het bestuur heeft naast de onderwerpen in de reguliere beleidscyclus over een groot aantal

management. Het bestuur streeft ernaar om te handelen overeenkomstig de principes voor

bijzondere onderwerpen vergaderd. De belangrijkste waren de gevolgen van de kredietcrisis

goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) .

voor het fonds in het algemeen en het strategisch vermogensbeheer in het bijzonder, de Asset Liability Managementstudie (ALM-studie), de continuïteitsanalyse, het korte- en langetermijnherstelplan en het toeslagbeleid. In het kader van de reguliere beleidscyclus is onder meer

BESTUURLIJKE ONTWIKKELINGEN

vergaderd over de jaarrekening, de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota, het communicatieDe structuur van het fonds in relatie met haar directe omgeving ziet er schematisch als volgt uit:

plan, maatschappelijk verantwoord beleggen, de uitbestedingsovereenkomst met de uitvoeringsorganisatie, de uitkomsten van de risicoanalyse en de adviezen van de beleggingscommissie, in het bijzonder het beleggingsplan en de normportefeuille. Daarnaast hebben tussentijds extra vergaderingen plaatsgevonden met het bestuur van de uitvoeringsorganisatie. Tot slot is in het kader van verantwoording en toezicht overleg geweest met de Deelnemersraad, het Verantwoordingsorgaan en de Visitatiecommissie. Deskundigheidsbevordering Het bestuur beschikt over een deskundigheidsplan waarin is vastgelegd aan welke eisen bestuursleden moeten voldoen en over welke kwalificaties het bestuur als collectief moet beschikken. De aandachtsgebieden zijn geclusterd (actuariaat en pensioenbeleid, vermogensbeheer en risicobeheer, bedrijfsvoering & uitbesteding en communicatie) en op basis van kennis en ervaring tussen de bestuurders verdeeld. Per aandachtsgebied dienen er minimaal twee bestuurders te zijn die beschikken over de vereiste deskundigheid; daarnaast dienen ten minste twee bestuursleden twee jaar ervaring te hebben in het besturen van een organisatie. Het deskundigheidsplan is gebaseerd op het Plan van Aanpak Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels. In het plan wordt naast de deskundigheidseisen ook jaarlijks aan-

Toelichting: het bestuur pleegt overleg met de directie van de uitvoeringsorganisatie, met de Commissie voor

gegeven op welke onderdelen de kennis en ervaring via studiedagen, cursussen, seminars en

Beleggingen en Risicomanagement, het Verantwoordingsorgaan, de Visitatiecommissie en de Deelnemersraad.

workshops op peil wordt gehouden.

Het pensioenfonds staat onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank. De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen. Het klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie.

Uit evaluerend onderzoek blijkt dat de kennis voor wat betreft het besturen van een organisatie, de relevante weten regelgeving, de pensioenregelingen en pensioensoorten, admini-


pag. 8


stratieve organisatie en communicatie op het gewenste niveau ligt. Verdere verdieping van

Om de onderscheidende prijs-kwaliteitverhouding voor werkgevers en werknemers minimaal

expertise is nodig op de gebieden vermogensbeheer en risicomanagement. Door de toe-

te kunnen continueren en een kwalitatief adequate invulling te kunnen geven aan goed pen-

genomen complexiteit en verdere professionalisering binnen deze deskundigheidsgebieden zal

sioenfondsbestuur, wordt schaalgrootte steeds belangrijker. Mede gezien de veranderingen in

het bestuur expertise moeten organiseren of zich eigen maken om de beheerste bedrijfsvoe-

de bedrijfstak wil PGB daarom in overleg met sociale partners en in samenwerking met de

ring met betrekking tot vermogensbeheer en risicomanagement te kunnen continueren.

ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen binnen de mediasector komen tot één overkoepelend pensioenfonds.

Uit het onderzoek komt verder naar voren dat de relatie tussen het algemeen bestuur en het Raamwerk voor aansluiting

dagelijks bestuur geëvalueerd moet worden. Dit staat voor 2010 op de planning.

Het fonds beschikt over een analysemodel op basis waarvan verzoeken voor nieuwe toeCommissie voor Beleggingen en Risicomanagement

treding worden beoordeeld. Het model analyseert de financiële positie van PGB met en zon-

Op het gebied van beleggingen en risicomanagement laat het bestuur zich adviseren door de

der samengaan van fondsen of regelingen. Rekening wordt gehouden met de bestands-

Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement. De Commissie vergadert ten minste zes

ontwikkeling, de dekkingsgraad, de premie, de inflatie, de loonstijging, de eventuele voor-

keer per jaar. De commissie neemt besluiten met betrekking tot het beleggen van de beschik-

waardelijke backservice en de toeslagverlening. Het fonds is verheugd dat eind 2009 Wegener

bare middelen, het beheer van het vermogen op basis van het door het bestuur vastgestelde

NV, het Algemeen Pensioenfonds Wegener (APW) en PGB de overeenkomst tot aansluiting

beleggingsbeleid en risicomanagement. De commissie is in 2009 een oordeel gevraagd over

van APW met ingang van 1 januari 2010 hebben getekend. PGB is met andere ondernemin-

het herstelplan en de onderliggende studies. Daarnaast werd de agenda voor een belangrijk

gen en branches binnen de keten in gesprek om het draagvlak gezamenlijk te verbreden.

deel bepaald door het advies met betrekking tot het strategisch vermogensbeheer 2010 2012 en het beleggingsplan 2010. Tot slot is stilgestaan bij de lessen van het turbulente

Transparantie en communicatie

beleggingsjaar 2008 voor het pensioenfonds en de beleggingsrisicos op de korte en middel-

Het bestuur streeft ernaar om systematisch en planmatig aandacht te besteden aan de gover-

lange termijn.

nance waartoe informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt gerekend. Daarnaast zijn de communicatieactiviteiten van het fonds gericht op

Strategisch profiel PGB en acquisities

versterking van het pensioenbewustzijn van de deelnemers (marktcommunicatie).

De grafimediasector is aan sterke veranderingen onderhevig. De sector krimpt als gevolg van

PGB informeert werkgevers, (gewezen) deelnemers, gewezen partners en pensioengerechtig-

technologische ontwikkelingen en internationale concurrentie. Door de conjunctuurgevoe-

den over de actuele pensioenontwikkelingen. Het fonds maakt daarbij gebruik van zowel

ligheid van de producten en de gevolgen van de kredietcrisis wordt dit proces versterkt.

traditionele als elektronische media. Via relatiebladen en elektronische nieuwsbrieven naar

Verder is de dynamiek in de omgeving van pensioenfondsen sterk toegenomen. De Pensioen-

werkgever en deelnemers, websites, worksites, jaarverslagen en brochures worden belang-

wet heeft geleid tot een toename van het toezicht en een strakkere regulering van zowel het

hebbenden op de hoogte gehouden over de strategie van het fonds, het beleggingsbeleid en

financiële beleid als de informatieverplichtingen. Daarnaast worden ook steeds hogere eisen

de veranderingen daarin, het rendement en de dekkingsgraad. De samenstelling, agendas en

gesteld aan het pensioenfondsbestuur, risicobeheer en aan de wijze waarop toezicht wordt

notulen van deelnemersraad, verantwoordingsorgaan en klantenpanel worden gepubliceerd

gehouden en verantwoording wordt afgelegd.

op de website. Hetzelfde geldt voor de verantwoording van het beleggingsbeleid.


pag. 9


Duidelijkheid over risicohouding

Om het pensioenbewustzijn verder te vergroten, zet het fonds in 2010 naast de gebruikelijke

PGB heeft er in het verslagjaar voor gekozen om de reikwijdte en impact van de herstelmaat-

communicatiemiddelen, als pilot een pensioenworkshop in. De marktcommunicatie bestaat

regelen toe te lichten tijdens regionale herstelplanbijeenkomsten. Tijdens de bijeenkomsten zijn

verder uit een uitgebreid palet van brochures, een populaire weergave van het jaarverslag, de

de door het fonds gemaakte keuzes ten aanzien van het rendement en risico uitgebreid belicht.

UPO en de andere pensioenoverzichten bij einde deelname, bij en na pensioneren en bij beëindiging van de relatie. Ook worden er voor werkgevers pensioencursussen georganiseerd

PGB heeft de verplichting om de opgebouwde en ingegane pensioenen en de toegekende

en op locatie pensioenspreekuren gehouden.

toeslagen uit te keren. Daarnaast heeft het fonds de ambitie om de koopkracht van het pensioen op peil te houden, maar deze toekomstige toeslagverlening is afhankelijk van de midde-

Monitoring uitvoering en serviceniveau

len van het fonds. Om de verplichting tot uitbetalen en de toeslagambitie te kunnen realiseren,

Het pensioenen het vermogensbeheer is uitbesteed aan de stichting Grafische Bedrijfsfond-

moeten de beleggingsopbrengsten op de lange termijn en binnen verantwoorde risicos wor-

sen (GBF). Bij de uitbesteding zijn de taken en verantwoordelijkheden van de uitvoerings-

den geoptimaliseerd. Als gevolg van de rijpheid van het fonds, sorteert het premie-instrument

organisatie vastgelegd in een uitbestedingsovereenkomst. De bestaande uitbestedingsover-

relatief weinig effect. PGB moet daarom met haar beleggingen op de financiële markten risico

eenkomst is verlengd voor de periode die nodig is voor besluitvorming tot een nieuwe

aangaan. Het kan door de solidariteit tussen generaties beleggingsrisico nemen. Risico nemen

rechtsvorm voor de uitvoeringsorganisatie. Dat zal naar verwachting in de loop van 2010 het

betekent echter ook onzekerheid over de totale uitkomst van het pensioen (het pensioen en

geval zijn. Om beter zicht te krijgen op de prestaties besloot het fonds mee te doen met het

de eventueel verleende toeslag).

Cost Effectiveness Measurement (CEM) benchmarkonderzoek 2009 over 2008. CEM vergelijkt

Normaal gesproken kunnen (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden bij PGB rekenen

de prestaties van pensioenfondsen wereldwijd.

op een pensioen met toeslag. Als het op de financiële markten meezit, wordt de toeslag die in het verleden niet is verstrekt, ingehaald. Als het erg meezit, worden de pensioenen verhoogd

Vergelijking kosten en service

op basis van het grafimedialoonindexcijfer in plaats van op basis van de prijsindex.

De kosten en de geleverde service zijn afgezet tegen die van vergelijkbare Nederlandse pen-

Als het op de financiële markten echter tegenzit, wordt in het verleden gemiste toeslag niet

sioenfondsen. Op grond van het rapport wordt duidelijk dat de kosten voor pensioenbeheer

ingehaald en krijgt men minder of geen toeslag. En als het erg tegenzit, kan het pensioen in

bij PGB onder de gemiddelde prijs ligt van vergelijkbare fondsen: in 2008 94 per deelnemer

het uiterste geval ook worden verlaagd.

per jaar versus 115. De kosten bij PGB zijn in 2009 opgelopen naar 104 per deelnemer. De gemiddelde uitvoeringskosten van pensioenbeheer bij andere fondsen over 2009 zijn nog

Versterking pensioenbewustzijn

niet bekend. De service die het fonds bestuurders, werkgevers en deelnemers biedt, ligt mini-

Om het pensioenbewustzijn te versterken heeft PGB ervoor gekozen om een pensioenstart-

maal in lijn met het gemiddelde van pensioenfondsen waar PGB mee wordt vergeleken.

formulier als onderdeel van de startcommunicatie te ontwikkelen. Nieuwe deelnemers worden zo min of meer gedwongen na te denken over een aantal pensioenaspecten zoals de aan-

Vergelijking rendement

melding voor het partnerpensioen in het geval van ongehuwde samenwoning en waarde-

Met betrekking tot het vermogensbeheer streeft het bestuur naar een stabiele outperformance

overdracht. Ook een extra (risico)verzekering kan via het formulier voor de partner worden

ten opzichte van de gekozen benchmark. PGB behaalde een rendement van 16% bij een

afgesloten. Dezelfde werkwijze wordt gebruikt bij beëindiging van de pensioendeelname.

benchmark van 14,4%. De performancetoets 2009 over de laatste vijf jaar kwam uit op + 1,66,


pag. 10


wat ruim positief is. Bij een negatieve uitkomst kunnen verplicht aangesloten werkgevers

Deelnemersraad

besluiten van pensioenfonds te wisselen.

De werknemers die pensioen opbouwen en de gepensioneerden zijn in de deelnemersraad evenredig op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De leden worden

De kosten voor het vermogensbeheer bedroegen 21,5 miljoen (v.j. 21,6 miljoen). De totale

voorgedragen door de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigde

kosten van het pensioenfonds stegen in 2009 met 3,2% van 29,0 miljoen tot 30,0 miljoen.

van de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) lid van de raad. De deelnemersraad beschikt over advies- en beroepsrecht. Het bestuur pleegt in het kader van mede-

De totale bedrijfskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:

zeggenschap minimaal twee keer per jaar overleg met de deelnemersraad. Het gaat dan vooral om adviesaanvragen in verband met al dan niet verhogen van de pensioenen of

Bedrijfskosten

2009

2008

Kosten uitvoeringsorganisatie

12.608.000

10.564.000

Overige kosten

17.382.000

18.484.000

Totale kosten

29.990.000

29.048.000

wijzigingen in statuten en reglementen en de vaststelling van het jaarverslag. Vanaf 2009 worden er jaarlijks minimaal twee reguliere vergaderingen van de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan gepland, waarvoor ook het dagelijks bestuur en de directie van de uitvoeringsorganisatie worden uitgenodigd. Visitatiecommissie

Dit betreft: Kosten pensioenbeheer Kosten vermogensbeheer

PGB kent als vorm van intern toezicht een zgn. Visitatiecommissie. Deze commissie bestaat 8.519.000

7.594.000

21.471.000

21.454.000

uit drie onafhankelijke pensioenexperts, die toezicht houden op het functioneren van het bestuur en het pensioenfonds. De commissie beoordeelt tenminste één keer per drie jaar de beleids- en bestuursprocedures, de aansturing van het pensioenfonds en de keuzes in het hanteren van de risicos op langere termijn. In het jaarverslag van PGB zijn de bevindingen van

INTERN TOEZICHT

de Visitatiecommissie en de reactie van het bestuur hierop weergegeven. Verantwoordingsorgaan Over het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuur

Gedragscode, fraudepreventie en compliance

wordt verantwoording afgelegd aan het verantwoordingsorgaan. In dit orgaan zijn deelnemers,

PGB kent een gedragscode. De bestuurders, medewerkers van de uitvoeringsorganisatie en

gepensioneerden en werkgevers vertegenwoordigd. Het verantwoordingsorgaan heeft de

adviseurs verklaren jaarlijks en schriftelijk de gedragscode na te zullen leven. Het fonds volgt

bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het gevoerde

verder de richtlijnen van het fraudepreventieprotocol zoals dat is opgesteld door de pensioen-

beleid en over de beleidskeuzes voor de toekomst. De leden worden voorgedragen door

koepels. Het toetsen van de risicos in het nakomen van relevante weten regelgeving (com-

werknemers-, werkgevers- en ouderenorganisaties (CSO). Bestuur en verantwoordingsorgaan

pliance) en de integriteit van de organisatie is onderdeel van het risicomanagement. In dat

hebben in 2009 driemaal overlegd. In het jaarverslag van PGB zijn de bevindingen van het

kader is het integriteitbeleid in kaart gebracht en zijn een incidentenregeling (waarin opgeno-

verantwoordingsorgaan en de reactie van het bestuur hierop weergegeven.

men een klokkenluidersregeling) en een regeling ongewenst gedrag opgesteld.


pag. 11


Verder is een incidentenregistratie in gebruik genomen waarbij per incident wordt nagegaan

De inschatting is ook dat PGB, in lijn met de conclusies voor de sector als geheel, op de

waar de procesgang kan worden aangepast om een vergelijkbaar incident in de toekomst te

aspecten risicomanagement, deskundigheid en controle verdere stappen zal moeten doen om

voorkomen.

adequaat te kunnen blijven functioneren.

EXTERN TOEZICHT

AFM De AFM controleert of pensioenuitvoerders de wetten en regels ten aanzien van de infor-

PGB staat onder toezicht van DNB en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Het financieel

matieverstrekking naleven. In het laatste onderzoek van januari 2009 van de AFM (dat inzicht

toezicht vanuit DNB richt zich op de financiële soliditeit van het fonds en de stabiliteit van de

geeft in welke mate rekening wordt gehouden met de eisen van de Pensioenwet) behaalde

sector. Het gedragstoezicht door de AFM heeft betrekking op transparante communicatie en

PGB een score van 93%. De communicatie van het fonds voldoet aan de eisen van de wet.

de marktverhoudingen tussen pensioenuitvoerders. Klachten en geschillen DNB

PGB kent een klachten- en een geschillenregeling. Een klacht gaat over de manier waarop

Tussen het pensioenfonds en de toezichthouder vindt op reguliere basis overleg plaats. Daarin

deelnemers of werkgevers door de uitvoeringsorganisatie zijn behandeld en een geschil heeft

worden de actuele ontwikkelingen besproken. Gezien de ontwikkelingen op de financiële

betrekking op de manier waarop de pensioenregeling wordt toegepast. In 2009 zijn geen

markten en de impact daarvan op de pensioensector heeft DNB intensief aandacht besteed

klachten of bezwaarschriften voorgelegd aan de (onafhankelijke) commissies waar deelnemers

aan beoordeling van het korte- en langetermijnherstelplan en de ontwikkeling van de financiële

terecht kunnen.

positie van het fonds. PGB heeft haar herstelplan tijdig ingediend en ontving in juli 2009 de goedkeuring van de toezichthouder. Naast het gebruikelijke toezichtgesprek en de periodieke

VERANTWOORD BELEGGEN

informatieoverdracht over dekkingsgraad, jaarstaten en jaarverslag vond in 2009 en 2010

PGB houdt bij de vaststelling en de uitvoering van haar beleggingsbeleid niet alleen rekening

onderzoek plaats naar het gevoerde beleggingsbeleid. DNB wilde zich een oordeel vormen

met de financiële aspecten bij bedrijven. Het let ook op het sociale beleid, de kwaliteit van het

over het functioneren van de governancestructuur tussen fondsen en hun uitvoeringsorga-

bestuur en de manier waarop bedrijven omgaan met het milieu. Het fonds streeft naar een

nisatie voor wat betreft het vermogensbeheer en het risicobeheer. Eerder in het jaar had DNB

goed, stabiel én verantwoord rendement. Het beleid wordt over alle beleggingscategorieën

naar aanleiding van eigen analyses bij een tiental pensioenfondsen vastgesteld dat de omvang

uitgewerkt. Alleen beleggingsfondsen en futurescontracten zijn uitgezonderd omdat het fonds

van de verliezen, behalve op de ernst van de crisis en het gevoerde strategisch beleid, voor

daar geen invloed op kan uitoefenen. Bij de selectie van beleggingsfondsen genieten beleg-

een deel ook is terug te voeren op de uitvoering van het beleggingsbeleid.

gers die maatschappelijk verantwoord beleggen, de voorkeur.

De onderzoekers van de toezichthouder hebben gesproken met leden van het dagelijks

Uitwerking

bestuur, leden van de Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement en medewerkers

Maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB) is bij PGB uitgewerkt in de vorm van uitslui-

van de afdeling Beleggingen van de uitvoeringsorganisatie. De uitkomst daarvan wordt in de

tingsbeleid, best-in-class-beleid, duurzaamheidsfinanciering, stemgedrag en engagement. De

eerste helft 2010 verwacht.

portefeuille van PGB voldoet aan de uitgezette MVB-richtlijnen.


pag. 12


Uitsluitingsbeleid

ting, waar PGB rekening mee hield door de verplichtingen met 3% te laten stijgen, nam de

In het kader van uitsluitingsbeleid worden bedrijven geweerd als zij niet voldoen aan de

voorziening toe van 8.480 miljoen naar 8.491 miljoen. De stijging van de pensioenvoor-

gehanteerde duurzaamheidscriteria. Dat zijn de tien principes van de Verenigde Naties, aan-

ziening werd gedempt door de gestegen rente (van 3,55% naar 3,88%). Als de rente stijgt,

gevuld met het verbod op beleggingen in controversiële wapens. De beleggingsportefeuille

hoeft een fonds immers minder te reserveren.

wordt ieder kwartaal nagelopen op grond van deze uitgangspunten. Het fonds maakt hierbij gebruik van de diensten van Sustainalytics. In 2009 zijn wereldwijd 49 bedrijven op grond van

Als gevolg van de gunstige beleggingsresultaten is de financiële positie van het fonds per

hun score van het PGBs aandelenuniversum uitgesloten. Op één uitzondering na zijn deze

saldo versterkt; de dekkingsgraad steeg van 97% eind 2008 naar 110% eind 2009.

bedrijven, indien aanwezig in de beleggingsportefeuille, verwijderd. PGB geeft haar stemgedrag tijdens de algemene aandeelhoudersvergaderingen bij Neder-

Fincaniële positie PGB

Ultimo 2009

Ultimo 2008

landse en Europese ondernemingen en haar activiteiten in het kader van engagement weer via haar website. Het fonds heeft momenteel ongeveer 2%, overeenkomend met ongeveer

Totaal vermogen

9.322

8.211

200 miljoen, van haar belegd vermogen ondergebracht in best-in-class- en duurzaam-

Pensioenverplichtingen

8.491

8.480

heidsinvesteringen. Zo heeft PGB dit jaar bij de emissie van certificaten van aandelen een

Reserves

831

5%-belang in Triodos Bank NV genomen ter waarde van ruim 17 miljoen.

Dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad

269

110%

97%

115,8%

114%

Benchmark MVB PGB communiceert over het beleggingsbeleid en de ontwikkelingen daarin via haar website, de brochures Flexibel Pensioen, haar relatieblad, de elektronische nieuwsbrieven en het jaarverslag. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) heeft een

Dekkingsgraad en financieel beleid

benchmark ontwikkeld die meet in hoeverre pensioenfondsen een verantwoord beleggings-

Het bestuur heeft naar aanleiding van de financiële positie eind 2008, in het voorjaar van 2009

beleid kennen en zich inspannen om dit beleid in praktijk te brengen en daarover naar buiten

een herstelplan opgesteld. Dat plan bevat de volgende maatregelen:

te treden. PGB stond in 2009 op de 11e plaats op een lijst van 51 pensioenfondsen die aan het onderzoek meededen. Een jaar eerder, stond het fonds nog op de 24e van 43 onderzochte pensioenfondsen.

1. In de beleggingsportefeuille wordt meer zekerheid en stabiliteit ingebouwd. Daarvoor wordt het percentage dat wordt belegd in aandelen verlaagd en het percentage dat wordt belegd in alternatieve (en minder risicovolle) beleggingen uitgebreid. 2. De pensioenpremie is met ingang van 1 januari 2009 verhoogd van 17% naar 19,5%,

FINANCIEEL BELEID

bestaande uit 17,5% voor de onder de Pensioenwet vallende voorziening en 2% voor de Het vermogen steeg in 2009 door de beleggingsresultaten (een rendement van 16,0%) met

onder de Vut-Pensioen-Levensloopwetgeving vallende voorziening voor de voorwaardelijke

1.111 miljoen van 8.211 miljoen naar 9.322 miljoen. Door de gestegen levensverwach-

backservice.


pag. 13


3. Het voorwaardelijk extra pensioen van deelnemers die daarvoor in aanmerking komen,

Toeslagverlening (=indexatie)

wordt jaarlijks per geboortejaar onvoorwaardelijk gemaakt als het past binnen de herstel-

PGB probeert ieder jaar de ingegane en opgebouwde pensioenen te verhogen met de prijs-

capaciteit van het fonds.

ontwikkeling. Toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op toeslagver-

4. De toeslag blijft achterwege tot het moment dat het fonds uit herstel is.

lening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen zullen kunnen worden

5. Jaarlijks zal het bestuur beoordelen of zij op basis van de actuele dekkingsgraad en de

gegeven. Er is geen geld voor gereserveerd of extra premie voor gevraagd. De toekomstige

verwachte herstelcapaciteit over de resterende herstelperiode boven de minimaal vereiste

verhogingen van het pensioen/opgebouwd pensioen worden betaald uit het beleggingsrende-

dekkingsgraad van circa 105% kan uitkomen. Als dat niet het geval mocht zijn, zullen op

ment. Dat brengt met zich mee dat de pensioenen alleen dan kunnen worden aangepast als

basis van de mogelijkheden die er op dat moment zijn, aanvullende maatregelen worden

het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoor toereikend zijn.

genomen, waarbij het korten van aanspraken en uitkeringen niet bij voorbaat is uitgesloten. Voor het antwoord op de vraag of er voldoende financiële middelen voor toeslagverlening zijn, PGB verwacht, op basis van de gegevens van eind 2008, na de vijfjaarsherstelperiode uit te

toetst het bestuur jaarlijks de dekkingsgraad van het fonds aan een afgesproken richtlijn. Het

komen op ongeveer 111% en na 15 jaar op ongeveer 146%. Zowel het kortetermijn- als het

bestuur kan in positieve of negatieve zin afwijken van het advies van de richtlijn als de

langetermijnherstel zouden, als het uitgezette scenario zich voordoet, binnen de randvoor-

omstandigheden daar aanleiding toe geven. Bovendien is de richtlijn niet statisch. Onder

waarden van de toezichthouder DNB vallen.

invloed van financiële ontwikkelingen kan bijstelling nodig zijn.

Nieuw beleidskader

Wanneer het bestuur, na overleg met de Deelnemersraad, oordeelt dat er ruimte is om de

Voor de inrichting van het financieel beleid werd de laatste jaren gebruik gemaakt van een

opgebouwde aanspraken en pensioenuitkeringen geheel of gedeeltelijk aan te passen, wordt

richtlijn. Het premie-, toeslagen beleggingsbeleid hingen daarin samen met de dekkings-

het consumentenprijsindexcijfer (cpi augustus alle huishoudens) van het CBS gevolgd. Het cpi

graad. Daar stapt het fonds nu vanaf. Analyses wijzen uit dat het fonds beter af is met een

alle huishoudens vervangt het cpi afgeleid dat tot en met 2008 werd gehanteerd. In het

vaste beleggingsmix. Een vaste mix levert langjarig gemiddeld een beter verwacht rendement

afgeleide prijsindexcijfer vond een correctie plaats voor veranderingen in de tarieven van indi-

op bij een lager risico. Ook met betrekking tot het premieniveau heeft het bestuur besloten om

recte en productgebonden belastingen zoals btw en accijnzen op alcohol en tabak.

de dekkingsgraad niet langer als uitgangspunt te nemen. Het fonds wil een vaste premie als De tot en met 31 december 2008 opgebouwde aanspraken en uitgekeerde pensioenen zijn

bijdrage voor de pensioenregeling vragen.

per 1 januari 2009 niet aangepast. De gemiste toeslag bedroeg 3,00%. Ook de toeslagverlening per 1 januari 2010 heeft gezien de financiële positie niet plaatsgevonden. De gemiste De koppeling van de dekkingsgraad met de besluitvorming over de toeslagverlening blijft wel

toeslag bedroeg 0,30%.

overeind, zij het dat de richtlijn met ingang van 1 januari 2009 is aangepast. Ook het beleid voor het inhalen van gemiste toeslagen is daarin verwerkt.


pag. 14


Het fonds heeft vanaf 2003 aan deelnemers, gewezen deelnemers en pensioenontvangers

gevolgen van de kredietcrisis en de gevolgen voor het toekomstig strategisch vermogens-

van de PGB-regeling voor de grafimedia de volgende toeslagen verleend:

beheer van het fonds en de invulling van het risicomanagement.

datum

verstrekte toeslag

niet verstrekte toeslag

verstrekte inhaaltoeslag

PGB langetermijnbelegger PGB blijft zichzelf als langetermijnbelegger zien zonder de korte termijn uit het oog te verliezen. Het fonds streeft naar een dekkingsgraad van 150%. Bij dat niveau is de toeslagverle-

1-1-2004

2,04%

―

―

ning in principe voor 100% gedekt. Om de verplichting tot uitbetalen van de pensioenen en

1-1-2005

―

1,09%

―

de toeslagambitie te kunnen realiseren, moeten de beleggingsopbrengsten op de lange ter-

1-1-2006

1,00%

0,55%

―

mijn en binnen verantwoorde risicos worden geoptimaliseerd. Het fonds moet daarvoor met

1-1-2007

1,50%

0,30%

―

haar beleggingen op de financiële markten risico aangaan. Door de solidariteit tussen gener-

1-1-2008

1,00%

―

1,09%

aties kan dat ook. Risico nemen betekent echter ook onzekerheid over de totale uitkomst van

1-1-2009

―

3,00%

―

het pensioen (het pensioen en de eventueel verleende toeslag). In het huidige risicokader

1-1-2010

―

0,30%

―

wordt een kans van 2,5% geaccepteerd waarbij de dekkingsgraad onder het drempelniveau van ongeveer 91,5% kan uitkomen. Bij deze ondergrens, die afhankelijk is van te hanteren parameters, beleggingsmix en de marktrente, is het fonds statistisch niet meer in staat om

Toelichting: het totaal van de niet-verstrekte toeslagen is daarmee gekomen op 4,15% (0,55% + 0,30% + 3,00% + 0,30%).

zonder aanvullende maatregelen, waaronder verlaging van het pensioen, binnen de toegestane hersteltijd op het wettelijke vereiste minimumniveau van ongeveer 105% uit te komen.

Uit de laatste ALM-studie op basis van de gegevens van eind 2009 blijkt dat de premie nog steeds kostendekkend is. De kostendekkende premie zal de komende jaren wel iets kunnen

Vaste beleggingsmix en minder in aandelen

gaan oplopen als gevolg van de verwachte vergrijzing binnen het fonds en de langere levens-

Aan de hand van een ALM-studie wordt periodiek voor het vermogensbeheer een strategie

verwachting van pensioengerechtigden.

uitgezet en een beleggingsmix bepaald, voorzien van bandbreedtes voor tactisch beleid. Het gaat hierbij om de verdeling tussen vastrentende waarden, aandelen en alternatieve beleggin-

Het bestuur heeft besloten om gezien de financiële positie van het fonds de basispremie met

gen waartoe infrastructuur, vastgoed, grondstoffen en hedgefondsen worden gerekend en de

ingang van 2009 te verhogen van 17% naar 19,5% waarvan 2% voor de onder de Vut-Pen-

mate waarin van deze vastgestelde verdeling kan worden afgeweken.

sioen-Levensloopwetgeving vallende voorziening voor de voorwaardelijke backservice. Het werknemersdeel stijgt van 6,50% naar 7,75% en de werkgeverspremie van 10,5% naar

De resultaten uit de studie die in 2009 is uitgevoerd, laten zien dat de optimale beleggings-

11,75%.

portefeuille zou bestaan uit 1/3 aandelen, 1/3 vastrentende waarden en 1/3 aan alternatieve beleggingen. Ten opzichte van voorgaande jaren bouwt het fonds meer zekerheid in door

Beleggingsbeleid

minder in aandelen te beleggen en de beleggingen in infrastructuur (waaronder water- en

Het bestuur heeft zich naar aanleiding van het beleggingsjaar 2008 intensief beraden over de

energievoorziening) en het gewicht aan obligaties te verhogen. Op basis van de resultaten van


pag. 15


de studie zijn door het bestuur keuzes gemaakt voor wat betreft de invulling van de optimale

Communicatie en verantwoording

beleggingsmix. Daarbij is rekening gehouden met risicohouding en pensioenambities van het

Het fonds zal de afwegingen en keuzes die gemaakt worden met betrekking tot het beleggen

fonds.

van het vermogen en de daaraan verbonden risicos gaan communiceren naar alle geledingen van het pensioenfonds. De mate waarin deelnemers en pensioengerechtigden bereid zijn om

De ALM-studie liet ook zien dat een statische mix langjarig gemiddeld een beter rendement

risico te lopen, zal worden geanalyseerd en vastgesteld. In 2009 zijn in dit kader herstelplan-

oplevert bij een lager risico dan een dynamische mix. PGB stapt daarom af van een dyna-

informatiebijeenkomsten georganiseerd en is in de communicatie over toeslagverlening ook

misch beleggingsbeleid waarbij de samenstelling van de portefeuille mede afhankelijk is van

een passage opgenomen over de verhouding tussen rendement en risico waarbij verlaging

de financiële positie van het fonds. Verder vindt rebalancen van de portefeuille voortaan ieder

van de pensioenen ook als worst-case scenario wordt geschetst.

half jaar plaats en niet langer maandelijks en wordt het beleid om rente- en valutarisicos af te Actieve risicoreductie bij bereiken streefdekkingsgraad

dekken gecontinueerd.

Bij het bereiken van de streefdekkingsgraad van 150% zal het fonds het risico in de belegHet bestuur verwacht dat op termijn tegen de achtergrond van een zich herstellende

gingsportefeuille actief terugbrengen.

economie een groter beroep op de kapitaalmarkt zal worden gedaan. Daardoor zal de inflatie geleidelijk gaan oplopen en met de inflatie ook de rente. Het fonds wil met het oog op de

Aandelen en administratie uitbesteed

reële dekkingsgraad meer rugdekking voor inflatie in de beleggingen. PGB belegt daarom

PGB blijft vooralsnog het beheer van het grootste deel van haar wereldwijde aandelenporte-

meer in inflatiegerelateerde obligaties, in defensieve beleggingen als infrastructuur en in

feuille (circa 90%) en de staats- en high-yieldobligaties uitbesteden aan externe vermogensbe-

inflatiederivaten.

heerders. De inschatting is dat gekwalificeerde en gespecialiseerde beheerders in staat zijn om op langere termijn op specifieke markten extra rendement te realiseren. De beheerders

Eenduidig beleggen van verantwoordelijkheid balansmanagement

hebben hiertoe verschillende mandaten gekregen. Het bestuur concentreert zich op het

Het bestuur is verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid. Om deze verantwoordelijkheid te

strategisch aandelenbeleid en de uitvoeringsorganisatie concentreert zich op het tactisch aan-

kunnen dragen moeten het beleggingsproces en de beleggingsproducten zo zijn ingericht dat

delenbeleid en het selecteren en monitoren van de externe vermogensbeheerders. Daarnaast

het bestuur zowel het proces als de producten volledig kan begrijpen. Als dat nodig is zal de

wordt een Europese aandelenportefeuille (circa 10%) intern beheerd. Het bestuur zal deze

complexiteit in de portefeuille worden teruggebracht ook wanneer dit ten koste gaat van enig

strategie van uitbesteding die sinds drie jaar wordt gevolgd in 2010 evalueren.

extra rendement. Nader onderzoek risico en ambitie Het bestuur stelt het strategisch risicokader voor de balans tussen rendement en risico op.

In het verslagjaar is onderzoek gedaan naar een evenwichtige balans tussen ambitie, betaal-

Om in control te zijn voor wat betreft het strategisch, tactisch en operationeel risicobeheer zal

baarheid en risico. De afweging tussen de toeslagambitie, het gewenste premieniveau en de

het balansmanagement van het pensioenfonds binnen de uitvoerder eenduidig worden

risicohouding leidde uiteindelijk tot een aanpassing van het beleidskader. Uiteindelijk is

belegd. Daarvoor is een centraal riskcomité opgericht waarin alle relevante disciplines zijn

gekozen voor een defensievere beleggingsstijl.

vertegenwoordigd en dat optreedt in een adviseursrol naar het bestuur.


pag. 16


Met het oog op het strategisch vermogensbeheer en naar aanleiding van de ontwikkelingen in

In het beleggingsplan van 2010 is gekozen om het vastgoed onder te brengen bij de alter-

de afgelopen jaren heeft het bestuur in het verslagjaar ook nog een toets gedaan op de risico-

natieve beleggingen. Gezien de kortetermijnrisicos groeit het fonds minder snel naar de

houding. Vastgesteld is dat de eerder gemaakte keuzes overeenkomen met de huidige risico-

beoogde langetermijnmix van 1/3 aandelen, 1/3 vastrentende waarden en 1/3 alternatieve

houding en de ambitie van het bestuur.

beleggingen.

Beleggingsplan en normportefeuille

Continuïteitsanalyse

Jaarlijks wordt een beleggingsplan opgesteld waarin het te voeren tactische beleid, binnen het

Om inzicht te krijgen in de toekomstige financiële situatie voeren pensioenfondsen minimaal

strategisch meerjarenbeleid, voor het komend jaar wordt geformuleerd. In het beleggingsplan

eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit. Met een continuïteitsanalyse heeft het bestuur

2009 was het vermogen over de verschillende categorieën in procenten als volgt verdeeld:

een instrument in handen dat hen in staat stelt om de verwachte ontwikkeling van de financiële situatie op lange termijn (15-jaars prognose) te analyseren, rekening houdend met het

Vermogenscomponent

Mix normportefeuille 2010

Mix normportefeuille 2009

Vastrentende waarden

41

45

Aandelen

33

35

uitgezette beleid en het gekozen risicoprofiel. In 2009/2010 zijn twee analyses uitgevoerd. In de eerste analyse die voor het herstelplan in het eerste kwartaal van 2009 werd gedaan op basis van de gegevens van 31 december 2008 en een dekkingsgraad van 97%, kwam het pensioenresultaat inclusief de voorwaardelijke

Alternatieve beleggingen: Vastgoed

10

10

Alternatieve beleggingen

16

10

toeslagverlening op basis van de prijsindex bij een gelijkmatige ontwikkeling van de economie uit op circa 45% van de ambitie. In de tweede analyse op basis van de bestandgegevens van 31 december 2009 en een

Om minder kwetsbaar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen was het

dekkingsgraad van 110%, is opnieuw gekeken naar de kans op realisatie. Het pensioen-

fonds in de loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit en het uitbrei-

resultaat inclusief voorwaardelijke toeslagverlening kwam toen uit op 92% van de ambitie.

den van deelnemingen in infrastructuur (waaronder water- en energievoorzieningen). De beleggingen in aandelen zijn eind 2009 conform de normportefeuille afgebouwd van 43% naar

Onderbouwing voor toeslagenlabel

35%. Het fonds wil als langetermijnbelegger weliswaar zekerheid en stabiliteit in de portefeuille

De uitkomsten van de analyse worden ook gebruikt ter onderbouwing van het toeslagenlabel

inbouwen, maar ook zorgen voor voldoende opwaarts potentieel om te kunnen profiteren van

waarbij het fonds laat zien hoe het pensioen van (gewezen) deelnemers en pensioengerech-

zich herstellende markten.

tigden in de komende 15 jaar waarschijnlijk zal kunnen meegroeien met de stijging van de prijzen naar de stand van 1 januari 2010. In het hoofdstuk Toekomstverkenning wordt hier

Extra zekerheid is ook gecreëerd door het renterisico, voortkomend uit het verschil in duration

verder op ingegaan.

tussen de beleggingen en de verplichtingen, gedeeltelijk af te dekken en de valuta-afdekking te continueren.


pag. 17

PGB moet daarom met haar beleggingen op de financiële markten risico aangaan. Het kan door de solidariteit tussen generaties beleggingsrisico nemen. Risico nemen betekent echter ook onzekerheid over de totale uitkomst van het pensioen (het pensioen en de eventueel verleende toeslag). pgb Jaarverslag 2009

pag. 18

Ontwikkelingen in pensioenbeheer

DE PENSIOENREGELING

Verdere flexibilisering van pensioen Met ingang van 1 januari 2010 worden nieuwe uitbetalingsvarianten toegevoegd aan de bestaande keuzemogelijkheden. Naast het standaardpensioen, uitruil pensioen, getrapt pen-

Kenmerken van de basispensioenregeling bij PGB zijn:

sioen en gelijk overlevingspensioen worden vervroegd/uitstel pensioen, een tijdelijk ouderdomspensioen (TOP-pensioen) en deeltijdpensioen geïntroduceerd.

Pensioensysteem

middelloon

Pensioenleeftijd

65 jaar

Pensioengevend salaris

brutoloon gemaximeerd op 47.802

Bij vervroegd pensioen kunnen pensioengerechtigden in aansluiting op de beëindiging van

Franchise

13.598

hun dienstverband zelf hun pensioendatum bepalen. Dat moment kan liggen tussen 55 en 70

Pensioengrondslag

brutoloon minus franchise

jaar. De spilleeftijd blijft vooralsnog 65 jaar. De mogelijke overheidsmaatregelen met betrekking

Vakantietoeslag, overwerkvergoeding, ploegendiensttoeslag

wordt meegenomen in het brutoloon

Ouderdomspensioen

1,75% van de pensioengrondslag

Tijdelijk Ouderdomspensioen (TOP)

Partnerpensioen

35% van het ouderdomspensioen op opbouwbasis en 35% op risicobasis

Omdat pensioengerechtigden voor het 65e jaar nog niet kunnen beschikken over de AOW

Vervroegd pensioen

tot verhoging van de AOW-leeftijd worden afgewacht. Eerder stoppen met werken kan ook in deeltijd.

wordt reglementair vanaf 2010 de mogelijkheid geboden om een gedeelte van het levenslange ouderdomspensioen in te zetten voor TOP-pensioen. De deelnemer kan maximaal twee keer

Wezenpensioen

14% van het ouderdomspensioen

Premiebijdrage werknemer

7,75% van de totale premie van 19,5% waarvan 2% voor de onder de VPL-wetgeving vallende voorwaardelijke backservice

het AOW-bedrag voor een gehuwde inzetten voor het tijdelijk ouderdomspensioen. Tegelijkertijd geldt als voorwaarde dat maximaal 50% van het oorspronkelijke pensioenrecht voor vervroeging en/of TOP-pensioen mag worden gebruikt. Uitgesteld pensioen De toeslagverlening op pensioenaanspraken en pensioenrechten wordt jaarlijks vastgesteld

De pensioengerechtigde kan het pensioen ook geheel of gedeeltelijk uitstellen. Uitstel van de

door het bestuur van het fonds na overleg met de deelnemersraad. De toeslagverlening vindt

pensioendatum is alleen mogelijk indien en voor zover de dienstbetrekking blijft bestaan. Een

voorwaardelijk plaats conform D1 van de wettelijk voorgeschreven toeslagenmatrix (financie-

werknemer kan alleen in overleg met de werkgever de pensioendatum tot uiterlijk het 70e jaar

ring uit overrendement). Het fonds heeft de ambitie om de pensioenen jaarlijks aan te passen

uitstellen.

aan de consumentenprijsindex van augustus (cpi alle huishoudens) zoals die wordt vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek.


pag. 19


Inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid

ONTWIKKELING BIJ WERKGEVERS EN DEELNEMERS

Met ingang van 2009 is in lijn met het advies van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen, het inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid verzekerd en het uitlooprisico vervallen. De

In het verslagjaar nam het aantal aangesloten werkgevers met 5,2% af. De afname van de

gedachte achter deze wijze van verzekeren is dat als alle fondsen het inlooprisico dekken, de

werkgelegenheid houdt verband met de economische situatie in de bedrijfstak.

re-integrerende deelnemer geen opbouw kan mislopen. De verzekering wordt overgenomen door het nieuwe fonds.

Sectoren

2009

2008

Richtlijn toeslagverlening aangepast

Grafische bedrijven

2.080

2.208

Met ingang van 2009 is de Richtlijn Besluitvorming Toeslagverlening aangepast. De richtlijn

Zeefdrukbedrijven

181

202

2.261

2.410

55

55

169

157

2.485

2.622

geeft als advies om bij een dekkingsgraad vanaf 120% toeslagen volgens een geleidelijk oplopende schaal te verlenen. Het bestuur kan van het advies van de richtlijn afwijken.

Grafimedia cao

Omzetting voorwaardelijke in onvoorwaardelijke aanspraken

Reprografische bedrijven

Het beleid van het pensioenfonds is erop gericht om per jaar te beoordelen of er middelen

Verwante bedrijven die op vrijwillige basis deelnemen

vrijgemaakt kunnen worden voor het toekennen van extra aanspraken over het verleden. Als gevolg daarvan zijn in 2009 de voorwaardelijke aanspraken van deelnemers die geboren zijn in 1949 onvoorwaardelijk toegekend. De voorwaardelijke aanspraken van deelnemers die geboren zijn in 1950 zijn met ingang van 1 januari 2010 onvoorwaardelijk toegekend.

De toename in de deelname van verwante bedrijven van 157 naar 169 wordt veroorzaakt Pensioensparen

door de uitbreiding van de werkingssfeer van het fonds voor het uitgeverijbedrijf en vrijwillige

Bij pensioensparen kan in aanvulling op de basispensioenregeling een periodieke premie of

aansluitingen in het algemeen.

een eenmalige koopsom worden gestort in het Pensioenfonds PGB. Bij pensionering wordt het dan opgebouwde kapitaal bij PGB omgezet naar pensioenaanspraken. De deelnemer par-

Bij de werkgevers waren aan het einde van het verslagjaar 43.364 werknemers voor hun

ticipeert in het beleggingsbeleid en de beleggingsresultaten zoals die gelden voor het gehele

pensioen bij PGB verzekerd. Eind 2008 waren dat er nog 45.306. De daling van 4,3% wordt

fonds. Het premievolume voor 263 deelnemers kwam in 2009 uit op 0,8 miljoen, het totale

veroorzaakt door de slechte economische situatie in de sectoren waarvoor PGB de pensioen-

spaarvolume op 3,2 miljoen. Over 2009 bedroeg het rendement over de pensioenspaar-

regeling verzorgt.

rekening 13,5%. Dat is het PGB-rendement inclusief de afdekkingsportefeuille (14,5%) en na aftrek van 1% aan kosten.


pag. 20


Onderverdeeld naar de verschillende categorieën zijn de aantallen deelnemers ultimo 2009: Groep Premiebetalende deelnemers Deelnemers met toerekening wegens arbeidsongeschiktheid

2009

2008

38.578

40.186

4.786

5.120

43.364

45.306

153.442

189.107

In 2009 werd uitgekeerd in miljoenen euros: Uitkeringen

2009

Ouderdomspensioenen

213

196

Partnerpensioenen

67

66

Wezenpensioenen

1

1

Afkoopsommen Actieve deelnemers Premievrije deelnemers

2008

Vervroegd pensioen Anw Totaal aan uitkeringen

3

2

17

11

4

305

276

Toelichting: de ontwikkeling van de groep pensioengerechtigden is weergegeven onder de ontwikkeling

pensioenen

Ontwikkeling pensioenen In 2009 zijn 2.172 (v.j. 2.519) nieuwe ouderdomspensioenen toegekend. Het totale aantal

Loon- en premievaststelling

pensioenontvangers steeg van 37.117 naar 38.048, een toename van 2,5%. In onderstaande

In 2009 is in totaal 188 miljoen (v.j. 172 miljoen) aan premies, koopsommen etc. in reke-

tabel is het verloop weergegeven.

ning gebracht. De verhoging van het premiepercentage van 17,0% naar 19,5% geeft een stijging van 22 miljoen en de loonontwikkeling geeft een stijging van 4 miljoen. De daling van

Overzicht aantallen ingegane pensioenen

het aantal deelnemers heeft op de premieopbrengst een neerwaarts effect gehad van 10 miljoen, zodat per saldo de premieopbrengst met 16 miljoen is toegenomen.

Stand per 31-12-2008 Toekenningen

Uitkeringen In 2009 werd voor een bedrag van 305 miljoen (v.j. 276 miljoen) uitgekeerd. Ten opzichte van 2008 betekent dit een stijging van 10,5% (v.j. een stijging van 11,8%). De stijging wordt veroorzaakt door de toename van het aantal gepensioneerden en de gemiddeld hogere opbouw van de pensioenen van de nieuwe pensioengerechtigden.

Beëindigingen Stand per 31-12-2009 Stand per 31-12-2009 in % van stand per 1-12-2008


pag. 21

Ouderdomspensioen

Partnerpensioen

Wezenpensioen

Totaal

23.757

12.753

607

37.117

2.172

729

92

2.993

25.929

13.482

699

40.110

1.347

580

135

2.062

24.582

12.902

564

38.048

103,5%

101,2%

92,9%

102,5%


Flexibel pensioen

Uitgangspositie voor communicatie

Voor uitruil van een deel van het ouderdomspensioen voor extra partnerpensioen koos in

Het fonds zet momenteel een evenwichtige mix van massa- en persoonlijke communicatie-

2009 13% van de pensioengerechtigde deelnemers. De verdere verdeling na deze keuze is in

middelen in. Het streeft ernaar om, rekening houdend met de behoefte aan persoonlijk con-

de onderstaande tabel opgenomen.

tact, de elektronische informatie-uitwisseling via website, worksite en e-mail te optimaliseren.

Pensioenverdeling naar soort

2009

2008

PGB levert meer informatieservices dan de wetgever aan eisen formuleert. Relatief veel aandacht wordt besteed aan marktcommunicatie naar bestaande en nieuwe klantengroepen over

Standaardpensioen

40%

42%

de pensioenregeling, de administratievoering, de keuzeprocessen en actuele pensioenontwik-

Gelijk overlevingspensioen

17%

16%

kelingen. De begrijpelijkheid van de communicatie bevindt zich een fractie boven het door de

Getrapt pensioen zonder uitruil partnerpensioen

18%

18%

Autoriteit Financiële Markten (AFM) aanbevolen taalniveau (B1). Deelnemers zijn, zo blijkt uit

Getrapt pensioen met uitruil partnerpensioen

12%

11%

het uitgevoerde klanttevredenheidsonderzoek, tevreden over de begrijpelijkheid van de com-

Uitruil partnerpensioen voor extra ouderdomspensioen

13%

13%

municatie. Ook het klantenpanel is deze mening toegedaan. De Visitatiecommissie ervaart de communicatie als volledig en begrijpelijk. Ondanks de tevredenheid lenen zich een aantal communicatieaspecten voor verbetering.

ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING

Strategische aandachtsvelden Voor 2009 waren in het communicatieplan een drietal strategische aandachtsvelden

De Pensioenwet vraagt van pensioenfondsen dat zij het communicatiebeleid met belang-

benoemd, te weten compliance, klanttevredenheid en corporate communicatie.

hebbenden expliciet formuleren. Jaarlijks moet een communicatieplan worden opgesteld dat inzage geeft in de voorgenomen communicatieactiviteiten. Het gaat de wetgever erom dat

Compliance

systematisch en planmatig aandacht wordt besteed aan de governance waartoe informatie-

In het verslagjaar zijn het uniforme pensioenoverzicht, de startcommunicatie en de pensioen-

verstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt gerekend en

overzichten bij einde deelname, bij en na pensioneren en bij echtscheiding in verband met het

dat het pensioenbewustzijn van deelnemers wordt verhoogd (marktcommunicatie).

bijzonder partnerpensioen, geactualiseerd en vrijwel volledig tijdig verstrekt. De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie is getoetst via kwantitatief (marktonderzoek) en kwalitatief

PGB heeft voor 2009 een communicatieplan opgesteld met een uitvoeringsprogramma. Het

onderzoek (klantenpanel). PGB streeft ernaar om haar communicatie op het gewenste taal-

programma bevat een kalender met daarin opgenomen alle bestaande en voorgenomen

niveau van B1 te krijgen.

activiteiten. Ook de verantwoording over het financiële beleid, het beleggingsbeleid, het bestuur en de organisatie kregen in 2009 extra aandacht. Via website, relatiebladen naar werkgevers en deelnemers en regionale informatiebijeenkomsten is hier uitgebreid op ingegaan.


pag. 22


Klanttevredenheid

Toetsen van communicatie

Met het oog op het consolideren van de klanttevredenheid is gewerkt aan uitbreiding van de

De AFM toetst de communicatie van pensioenfondsen. PGB voldoet aan de formele commu-

beveiligde website. Zo wordt het uniforme pensioenoverzicht inmiddels ook elektronisch raad-

nicatievereisten van de Pensioenwet. Het beschikt over een plan waarin een uitvoerings-

pleegbaar aangeboden. Verder worden de keuzemogelijkheden vervroegd pensioen, deeltijd-

programma en een communicatiemonitor zijn opgenomen. In de monitor zijn meetbare doelen

pensioen, tijdelijk ouderdomspensioen en uitstel pensioen toegevoegd aan de pensioen-

opgenomen. Het fonds is ook nagegaan of de verstrekte informatie overkwam: het klanten-

applicatie.

panel heeft de pensioencommunicatie op begrijpelijkheid beoordeeld en er is onderzoek onder deelnemers, pensioengerechtigden en werkgevers uitgevoerd waarbij onder meer navraag is

De website is uitgebreid met aparte onderdelen voor pensioengerechtigden en gewezen deel-

gedaan naar de waardering voor en het effect van de communicatie.

nemers. Over de gehele linie liggen de resultaten van de communicatie in lijn met de beoogde doelen De overheid is er veel aan gelegen het pensioenbewustzijn bij deelnemers te versterken. Ook

van het fonds. Mede naar aanleiding van de opmerkingen van het klantenpanel en de resul-

voor de werkgever en HR-medewerkers is het raadzaam zich op hoofdlijnen in de pensioen-

taten van het klanttevredenheidsonderzoek wordt de communicatie jaarlijks op onderdelen

materie te verdiepen. Vaak is de werkgever of de afdeling HR het eerste aanspreekpunt van

aangescherpt. In het jaarverslag PGB is de inhoud van de bevindingen uitgebreid

de werknemer met pensioenvragen. In dat kader heeft PGB voor werkgevers in 2009 een

weergegeven.

viertal pensioencursussen georganiseerd. Deelnemers aan de workshops krijgen meer inzicht Klanttevredenheidsonderzoek

in pensioenen in het algemeen en in de regelingen bij PGB in het bijzonder.

Er is in 2009 onderzoek uitgevoerd. Bij werkgevers werd de relatie met het pensioenfonds en Corporate communicatie

de uitvoeringsorganisatie beoordeeld. Aan de orde kwamen de waardering voor de pensioen-

In het kader van de corporate communicatie heeft het fonds naar aanleiding van de financiële

regeling (regeling, prijsniveau, transparantie en MVB-beleid) en de waardering van de dienst-

positie en het herstelplan de communicatie geïntensiveerd. Zo was een speciale editie van het

verlening. De resultaten van het imago-onderzoek zijn in tabel II weergegeven op de volgende

relatieblad gewijd aan het herstelplan. Het blad bevatte ook een begrijpelijke samenvatting van

pagina.

het plan en de genomen maatregelen. Alle belanghebbenden zijn daarbij uitgenodigd om een regionale herstelplanbijeenkomst bij te wonen. Er zijn een zestal bijeenkomsten georganiseerd die goed werden bezocht. Van één van de bijeenkomsten is een video-impressie gemaakt, die is gepubliceerd op de website van het fonds. Via de website (maandelijks) en via periodieke (op kwartaalbasis) elektronische nieuwsbrieven zijn deelnemers en werkgevers op de hoogte gehouden van de dekkingsgraad van het pensioenfonds in relatie tot de verwachte ontwikkeling in het herstelplan.


pag. 23


Tabel III: imago pensioenfonds onder deelnemers en pensioengerechtigden

Tabel II: imago pensioenfonds onder werkgevers Imago pensioenfonds

gemiddeld rapportcijfer

kleine werkgevers

grote werkgevers

Meetvariabele

Doelstelling 2009

Realisatie jonger dan 65 2009 2008

Realisatie 65 jaar of ouder 2009 2008

waardering pensioenregeling

7,6

7,4

7,6

waardering pensioenregeling

7,2

6,9

7,25

8,1

waardering transparantie

7,1

7,2

7,0

mate van transparantie

7,0

7,0

7,25

7,9

7,9

duurzamer beleggen?

< 20%

23%

18%

9%

11%

waardering prijsniveau aanscherpen verantwoord beleggen

6,9

6,9

6,9

11%

19%

7%

8,2

Toelichting: deelnemers zijn kritischer dan pensioengerechtigden. Op de vraag of PGB haar maatschappelijke verToelichting: werkgevers zijn tevreden met de pensioenregeling van PGB. De waardering voor de transparantie en

antwoordelijkheid moet aanscherpen in het beleggingsbeleid antwoordt 16% bevestigend. Bij deelnemers is dit

het prijsniveau ligt iets lager, maar blijft rond de drempelwaarde voor ontevredenheid, lager dan gemiddeld een 7.

23% en bij pensioengerechtigden is dit 9%. De deelnemers ervaren de pensioenregeling minder positief. De

De waardering van kleine werkgevers (25 of minder medewerkers) wijkt nauwelijks af van de waardering van de

huidige crisis, de premieverhoging en het ontbreken van toeslagverlening zullen daar debet aan zijn.

grotere werkgevers. De gemiddelde waardering van de dienstverlening kwam uit op 7,6.

In het onderzoek is ook nagegaan hoe deelnemers de leesbaarheid ervaren van de pensioenBij de deelnemers en pensioengerechtigden is transactiegericht onderzoek uitgevoerd. Onder-

communicatie na het afnemen van een dienst. Pensioengerechtigden waarderen de begrijpe-

zocht is onder meer de waardering voor het verloop van de pensioenprocessen, het imago

lijkheid van de informatie voor, bij en na pensionering gemiddeld met een 8,0. De waardering

van het pensioenfonds en de waardering voor de dienstverlening.

van deelnemers varieert tussen de 6,7 en 7,5, afhankelijk van het proces. De laagste waardering ontvangt het fonds van nieuwe instromers.

In tabel III zijn de resultaten van het imago van het pensioenfonds onder deelnemers en pensioengerechtigden weergegeven.

Algemeen wordt aangenomen dat als een deelnemer minder dan een 7 toekent, sprake is van ontevredenheid. Zo beschouwd is 22% van de deelnemers ontevreden over de leesbaarheid van de pensioencommunicatie. Bij pensioengerechtigden is dat 5%. De gemiddelde waardering voor de dienstverlening en de waardering voor de communicatieservices kwam voor pensioengerechtigden uit op 8,3 (v.j. 8,2) en voor deelnemers op 7,1 (v.j. 7,4).


pag. 24


Overige pensioencommunicatie Via de relatiebladen en de website worden deelnemers en werkgevers op de hoogte gebracht van relevante ontwikkelingen op pensioengebied. Vier keer per jaar verschijnt daarnaast een elektronische nieuwsbrief. Via de beveiligde website kunnen werkgevers en deelnemers zich voor de nieuwsbrief aanmelden. Het fonds heeft in het verslagjaar naast haar reguliere financiële jaarverslag, ook een populaire Nederlandstalige samenvatting en een Engelse samenvatting uitgebracht. In 2009 zijn verder als pilot 350 pensioengesprekken met werknemers gevoerd bij de werkgever op locatie. De waardering daarvoor bij werknemers onder de 50 jaar is 8,2, bij werknemers van 50 jaar of ouder 8,0. Gebruik website/worksite Naar de website komen gemiddeld circa 775 bezoekers per dag en naar de Reken Zelfmodules circa 150 per dag. Het aantal gebruikers van de beveiligde worksite met de pensioenapplicaties komt in 2009 uit op gemiddeld circa 300 per dag, waarvan ongeveer 80% deelnemer is en 20% werkgever. Het aantal deelnemers dat een account heeft aangemaakt bedroeg eind 2009 29.701. Van de actieve deelnemers PGB hebben er 13.359 (31%) een account, van de gewezen deelnemers 13.439 (8,8%) en van de pensioengerechtigden 2.903 (7,6%). Pensioeninformatiedagen Deelnemers van PGB worden in het jaar voorafgaand aan hun pensioneren tot slot samen met hun eventuele partner uitgenodigd voor het bijwonen van een pensioeninformatiedag. In 2009 hebben 1.258 (v.j. 1.153) deelnemers/partners een informatiedag bijgewoond. Deze communicatievorm wordt hoog gewaardeerd (8,4).


pag. 25

Normaal gesproken kunnen (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden bij PGB rekenen op een pensioen met toeslag (= indexatie). Als het op de financiële markten meezit, wordt de toeslag die in het verleden niet is verstrekt, ingehaald. Als het erg meezit, worden de pensioenen verhoogd op basis van het grafimedialoonindexcijfer in plaats van op basis van de prijsindex. pgb Jaarverslag 2009

pag. 26

Ontwikkelingen in vermogensbeheer en risicomanagement

Algemeen

een gunstiger premie/pensioenverhouding dan bij een pensioensysteem waarbij ieder bedrijf of

Vorig jaar sprak het fonds de verwachting uit dat de periode na de kredietcrisis interessant

individu zijn eigen pensioenverzekering moet regelen.

zou worden. Wat wordt het effect van het herinrichtingsproces van de financiële sector en welke rol vervullen overheden en de toezichthouders hierbij? Interessant is 2009 zeker

Vooruitzichten

geweest. Tot en met maart zakte de dekkingsgraad van het pensioenfonds als gevolg van

Opkomende landen, China en India voorop, spelen een steeds belangrijker rol in de wereld-

dalende aandelenmarkten verder weg ten opzichte van eind 2008. Het vertrouwen bij consu-

economie. Het zijn de groeigebieden. Groei die hard nodig is om de afkalving in met name

menten en het bedrijfsleven was weg. Toch zocht de economie ongemerkt naar een bodem.

Europa en in iets mindere mate in de VS te compenseren. Het is een ontwikkeling die naar

Beleggers pikken dit meestal als eerste op. Vanaf april verscheen de kleur groen weer op de

verwachting zal doorzetten aangezien daar ruim driekwart van de wereldbevolking leeft. Het

koersenborden. Pas in het derde kwartaal werd echter duidelijk dat men voorzichtig aan een

verschuiven van de economische macht richting de opkomende markten wordt een centraal

herstel van de economie kon gaan denken.

thema voor beleggers in het komende decennium.

Een interessant en uitdagend jaar was het ook voor de beleggers bij de pensioenfondsen. Het

Een ander thema voor de komende jaren is het terugdringen van de tekorten bij de overheden

beleggingsrendement en de actuele dekkingsgraad worden door steeds meer deelnemers en

in Europa en de Verenigde Staten. Twijfels over de financiële soliditeit van een land kan tot

pensioengerechtigden op de website geraadpleegd. De beleggingspagina behoorde in 2009

grote problemen leiden. De problemen van Griekenland zijn daar een voorbeeld van.

tot de meest geraadpleegde informatie. De belangstelling voor pensioen neemt toe. Voor het jaar 2010 is PGB gematigd optimistisch. De wereldeconomie heeft haar dieptepunt Pensioen geen gegarandeerd product

in de zomer van 2009 bereikt. Het herstel zal in verschillende snelheden gaan. De opkomende

Uitgaande van een inflatieniveau van 2% tot 2,5% en een kostprijs van het inkopen van jaar-

markten zullen het snelst groeien, de VS neemt een middenpositie in en Europa loopt achter-

lijks pensioen van 4% tot 4,5%, dient er een beleggingsportefeuille samengesteld te worden

op met de groei. Het tijdstip waarop overheden het expansieve beleid terugschroeven en hun

dat een gemiddeld rendement oplevert van 6% tot 7%. Een dergelijk jaarlijks gemiddeld

tekorten gaan verminderen is van belang. Doordat het herstel in Europa niet erg groot zal zijn,

rendement kan niet zonder risico worden geïncasseerd.

zijn de inflatieverwachtingen voor 2010 zeer gematigd. Voor de langere termijn dient echter rekening gehouden te worden met (iets) hogere inflatieniveaus. Hierbij horen ook hogere rente-

Wakker geschrokken door de harde realiteit dat pensioen geen gegarandeerd product is zon-

niveaus. Het tijdig terugdraaien van een deel van de renterisicoafdekking wordt een belangrijke

der risico, worden in snel tempo de beperkingen van ons pensioenstelsel in kaart gebracht.

keuze voor pensioenfondsen. Evenals het beschermen van het vermogen voor hogere infla-

Diverse commissies brachten advies uit om de houdbaarheid van het pensioensysteem te ver-

ties. Het is tegen deze achtergrond dat PGB kiest voor meer investeringen in infrastructuur in

groten en lessen te trekken uit de gevolgen van de kredietcrisis voor pensioenfondsen. Een

met name Europa en de VS. Het gaat hierbij vooral om investeringen in waterleidingen, elek-

noodzakelijke ontwikkeling ter versterking van een pensioensysteem waar vele landen nog

triciteitsnetwerken en parkeergarages. Beleggingen in infrastructuur zijn naar hun aard defen-

steeds met enige jaloezie naar kijken. Een op solidariteit gebaseerd systeem waarbij de kosten

sief van karakter. De nadruk ligt op stabiele opbrengsten die meegroeien met de inflatie-

en de risicos met elkaar worden gedeeld. Daardoor ontstaat per saldo voor belanghebbenden

ontwikkeling.


pag. 27


Voor aandelen wordt voor de komende jaren uitgegaan van gemiddelde totaalrendementen

keerde het vertrouwen in het financiële systeem terug met een krachtig herstel van de aande-

van 6% tot 8% op jaarbasis. Niet alle aandelensectoren zullen dit gemiddelde rendement ech-

lenbeurzen tot gevolg.

ter gaan realiseren. De keuze van de verdeling over de verschillende sectoren gaat daardoor PGB is in het afgelopen jaar overgegaan van een dynamische strategische beleggingsmix

een belangrijkere rol spelen.

naar een op termijn vastere strategische beleggingsmix waarin aandelen een gewicht krijgen Vastrentende markten

van 33% tegenover 35% in 2009. Deze lange termijn strategische mix is het resultaat van een

De vastrentende markten hebben het afgelopen jaar goed gepresteerd. De combinatie van

uitgevoerde ALM-studie.

een lage rente en lage inflatie enerzijds en het verdwijnen van de angst voor een ineenstorting van het financiële systeem anderzijds, hebben ertoe geleid dat zowel de conventionele staats-

Vastgoedmarkten en alternatieve markten

obligaties als de obligaties met een hoger risico een goed rendement hebben behaald.

Onroerend goed heeft in 2009 in zijn totaliteit licht negatief gepresteerd. In Europa lijken de economieën langzaam aan te trekken. Voor het eerst sinds een jaar groeit het Bruto Binnen-

De opkomende markten hebben een ongekende rally laten zien in 2009. De Chinese overheid

lands Product en het tij lijkt langzaam te keren, ook voor de vastgoedmarkten. Hoewel de

speelt hier een grote rol in door haar investeringen in andere opkomende landen en het stimu-

Verenigde Staten officieel niet meer in recessie zijn, verschijnen er nog diverse tegenvallende

leren van investeringen in onder andere haar infrastructuur. De groeivooruitzichten voor opko-

economische cijfers. Dit heeft geleid tot een negatief sentiment in deze markt. In het Verenigd

mende markten blijven gunstig, maar kunnen worden verstoord door een sterke verkrapping

Koninkrijk is eind 2009 de vraag naar eerste klas vastgoed sterk gestegen. Het aanbod daar-

van het monetaire beleid of hernieuwde onrust op de financiële markten. Voor High Yield-obli-

van is daarentegen beperkt gebleven. Dit heeft geleid tot een sterke daling van het aanvangs-

gaties van bedrijven met een risicovollere rating was 2009 eveneens een heel goed jaar. High

rendement in de sectoren kantoren en winkelruimten. In West- en Noord-Europa heeft zon

Yield-markten zijn kwetsbaarder voor bewegingen op de financiële markten en de economie.

sterke omslag nog niet plaatsgevonden en was er nog een lichte daling van de vraag in het

Als het percentage faillissementen beperkt blijft en de economische omstandigheden niet ver-

laatste kwartaal. Het is de verwachting dat de vraag van veel beleggers zich in 2010 zal rich-

slechteren, kunnen deze markten redelijk blijven presteren in 2010.

ten op West-Europa en met name op Frankrijk. In Azië heeft de fase van stabilisatie in het vastgoed zich eind 2009 voortgezet.

Aandelenmarkten De aandelenmarkten hebben in 2009 een krachtig herstel laten zien, na een van de slechtste

Infrastructuur

beursjaren in mensenheugenis. Niets wees in de eerste drie maanden van 2009 nog op een

Na een periode van betrekkelijke rust werden eind 2009 met name in Europa veel reeds

herstel. Om verdere afschrijvingen op de activa van commerciële banken te voorkomen, kon-

eerder voorgenomen transacties op de markt gebracht. Dat bood weer kansen aan beleggers

digde de Amerikaanse Centrale bank, de Federal Reserve, in maart 2009 een plan aan om

die wilden investeren in infrastructuur. Diverse beleggingsfondsen in infrastructuur hebben

risicovolle leningen bij banken op te kopen. Daarnaast meldde President Barack Obama begin

onder druk van hun aandeelhouders hun fees verlaagd.

maart dat de op dat moment aantrekkelijke koers-winstverhoudingen in potentie een goede deal konden zijn voor de langetermijnaandelenbelegger. Het plan van de Federal Reserve en

Grondstoffen

de opmerkingen van de Amerikaanse president werden door beleggers omarmd. Daarmee

In 2008 halveerden de prijzen van grondstoffen onder invloed van de snel verslechterende


pag. 28


financieel-economische situatie. Gedurende 2009 trokken de prijzen weer aan. De overheids-

Beleggingsonderdeel

maatregelen om de economieën te stimuleren waren hier mede debet aan. De vooruitzichten voor de grondstoffenprijzen blijven ongewis. Onder invloed van een voortgaand economisch herstel zouden ze in 2010 verder kunnen aantrekken. Hedge Funds In de markt wordt gesproken over het comebackjaar van de hedge funds. Ruim 83% van alle hedge funds wisten het jaar 2009 met een positief rendement af te sluiten, waarbij een groot deel van het verlies uit 2008 werd goedgemaakt. De hedge funds portefeuille van het PGB bestaat voor 89% uit zgn. Fund of Funds, paraplufondsen die op hun beurt weer in hedgefunds beleggen. De overige 11% is omwille van liquiditeit ondergebracht in een dagelijks ver-

strategische allocatie %

feitelijke allocatie per 31-12-2009 % € x mln

bandbreedte %

Vastrentende waarden

44

42,0

3.557

35 - 65

waarvan: Staat Bedrijven Inflatie gerelateerd Opkomende markten High yield

30 52 2 8 8

29,4 50,9 2,1 8,4 9,2

1.046 1.809 73 300 329

15 35000-

Aandelen

35

38,8

3.288

25 - 45

waarvan: Europa ex VK Verenigd Koninkrijk Noord-Amerika Japan Pacific ex Japan Opkomende landen

30 7 35 8 5 15

31,0 7,1 33,5 7,0 5,4 16,0

1.020 232 1.103 230 179 524

21 524 5310 -

39 9 46 11 7 20

Onroerende zaken Infra Commodities Hedge funds Liquiditeiten

10 5 2,5 2,5 1

9,7 4,5 2,4 2,1 0,5

823 380 201 178 47

5000−5-

15 10 6 5 10

Totaal beleggingsportefeuille

100

100

8.474

60 80 10 12 12

handelbaar fund. Beleggingsmix 2009 Jaarlijks wordt, voorafgaand aan het nieuwe beleggingsjaar, de voor dat jaar te hanteren strategische beleggingsmix vastgelegd in het beleggingsplan en door het bestuur vastgesteld. Tevens geldt dit voor de bandbreedtes daaromheen, waarbinnen tactisch beleid kan worden gevoerd. De strategische beleggingsmix, realisatie en bandbreedtes voor 2009 zijn voor de hoofd- en subonderdelen als volgt samengevat:


pag. 29

100


De strategische allocatie kende in 2009 een verloop bij enkele hoofd- en subonderdelen en de

Rendement

aangegeven allocatie is die per ultimo 2009. Met ingang van boekjaar 2009 worden op de

PGB heeft in 2009 het beleggingsverlies van 2008 als gevolg van de kredietcrisis voor een

balans de kortlopende activa/passiva die betrekking hebben op vermogensbeheer afzonderlijk

groot deel ingelopen. Het fonds heeft in 2009 een totaalrendement binnen de beleggings-

vermeld. Dit is als volgt in de jaarrekening opgenomen:

portefeuille behaald van 16,0% tegen 20,7% in 2008. Dit rendement was 1,6% hoger dan de normportefeuille die een totaalrendement te zien gaf van 14,4% (v.j. 19,0%). De belangrijkste factoren voor deze outperformance t.a.v. de benchmarks waren de betere performance bij de

Totaal beleggingen onder activa in de jaarrekening

vastrentende waarden, het vastgoed en de alternatieve beleggingen. De aandelen lieten in het

11.459

Saldo beleggingsdebiteuren en -crediteuren

2.010

Liquide middelen t.b.v. beleggingen

7

Derivaten met negatieve balanswaardering

151

verslagjaar een underperformance zien, hoewel de absolute performance met 33,6% zeer goed was. Het totaalrendement inclusief de portefeuilles ter afdekking van het renterisico en het valuta-

Totaal beleggingen

risico bedroeg 14,5%. In tegenstelling tot vorig jaar (2,9% positief) was de invloed van deze

9.291

twee portefeuilles op het totaalrendement in dit verslagjaar 1,5% negatief, waarvan 1,4% door de renteafdekking en 0,1% door de valuta-afdekking. In onderstaande tabel wordt het totaalDe post beleggingsdebiteuren en -crediteuren bestaat uit met name repos (2.005) en verder

rendement over 2009 en 2008 in procenten weergegeven.

de financieel nog af te wikkelen aan- en verkooptransacties en lopende rente. Beleggingsonderdeel

Totaal rendement 2009

Benchmarks

2008

In het beleggingsplan worden de voor dat jaar gehanteerde benchmarks vastgelegd en door het bestuur vastgesteld. Tegen deze benchmarks worden de eigen prestaties gemeten. Voor alle in de voorgaande tabel vermelde subonderdelen is een benchmark bepaald. De voornaamste benchmarks voor de hoofd- en subonderdelen van de beleggingsportefeuille zijn voor 2009 naar bron als volgt vastgesteld:

Vastrentende waarden Aandelen Onroerende zaken Commodities Overige

- Citigroup WGBI, JPM EMBI en product-gerelateerd - MSCI onderverdeeld per regio/land - INREV en GPR, onderverdeeld per investeringstype - S&P GSCI - Product- en/of rentetarief-gerelateerd

Vastrentende waarden Aandelen Onroerende zaken Commodities Green Investments/infra Hedge funds Liquiditeiten

9,8 33,6 1,8 15,4 0,6 4,5 1,6

1,0 39,0 9,3 64,3 3,4 9,2 0,1

Totaal beleggingsportefeuille

16,0

20,7

Totaal normportefeuille

14,4

19,0

Totaal fonds, incl. afdekking rente/valutarisico

14,5

17,8


pag. 30


Performancetoets / Z-score

Risicomanagementraamwerk en risicogebieden

In het kader van het Vrijstellingsbesluit Wet Bpf 2000 wordt vanaf 1998 het behaalde rende-

De inrichting van het risicomanagement is gebaseerd op het zogenaamde Enterprise Risk

ment van het fonds vergeleken met het rendement van de jaarlijks vooraf vastgestelde norm-

Management raamwerk van The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway.

portefeuille, uitmondend in een jaarlijkse score, de zogenaamde Z-score. De Z-score over

ERM COSO is een continu proces waarbij een redelijke mate van zekerheid wordt verschaft

2009 bedroeg 0,90 (v.j. 1,02). De score was positief omdat het rendement van de eigen

dat de risicos die samenhangen met het bereiken van de doelstellingen van het fonds op een

beleggingsportefeuille met 16,0% hoger was dan dat van de normportefeuille met 14,4%. De

goede wijze worden beheerst. De kernprocessen van het fonds zijn beschreven en de risicos

beleggingskosten, inclusief de kosten van het externe management bij de aandelen, waren

en de beheersmaatregelen geïdentificeerd. Met de uitvoeringsorganisatie zijn afspraken

iets hoger dan de normkosten, wat een licht negatief effect had. Bij de wettelijk voorgeschre-

gemaakt over de beheersing van deze risicos.

ven jaarlijkse performancetoets dient het gemiddelde van deze Z-scores over de laatste vijf jaar ieder jaar getoetst te worden. Indien dit gemiddelde negatief is heeft het fonds volgens de

Strategisch risicomanagement

wet onvoldoende gepresteerd. De performancetoets 2009 over de jaren 2005 tot en met

Bij PGB maakt het risicomanagement onderdeel uit van het strategisch management. De

2009 komt uit op een score voor het fonds van + 1,66 (v.j. + 1,31), wat ruim positief is.

basis voor het strategisch risicomanagement zijn de doelstellingen die het fonds op langere termijn wil realiseren. De doelstellingen op langere termijn zijn het bieden van een goed pensioen bij pensioneren of overlijden, het kunnen uitkeren van een nominaal pensioen en een

RISICOMANAGEMENT EN BEHEERSING

streven naar waardevast pensioen tegen een zo laag mogelijke premie. De strategische Het managen van de risicos en de financiële positie heeft in het verslagjaar veel aandacht

risicos die het fonds hierbij loopt en hoe deze worden beheerst, vormen het aandachts-

gekregen. Door de toenemende dynamiek en complexiteit van zowel interne als externe ont-

gebied van het bestuur.

wikkelingen is het belang van risicomanagement toegenomen. Het gaat dan vooral om toenemende weten regelgeving, complexere bedrijfsprocessen, complexere beleggingsproduc-

De risicos zijn de onzekerheden die samenhangen met de realisatie van deze doelen. Het

ten en het toegenomen extern toezicht. De kredietcrisis heeft als katalysator gewerkt om het

gaat om de monitoring van de goede gang van zaken van de bedrijfsvoering van het pen-

risicobeheer nog meer vanuit integraal perspectief te beschouwen.

sioenfonds als geheel. Bij de besluitvorming over het financieel beleid waartoe het beleggings-, premie- en toeslagbeleid wordt gerekend, laat het bestuur zich ondersteunen door middel van

Structuur en organisatie

ALM-studies, continuïteitsanalyses, beleggingsplannen en expertise op de relevante gebieden

Binnen de uitvoeringsorganisatie is een aparte unit risicomanagement toegevoegd aan de

zoals actuariaat, vermogensbeheer en risicomanagement en periodieke voortgangsrapporta-

nieuw gevormde afdeling Financiën & Risicomanagement zodat invulling gegeven kan worden

ges. Daarnaast bewaakt het bestuur de continuïteit in de dienstverlening van de uitvoerings-

aan risicomanagement vanuit integraal perspectief. Voor het geïntegreerd benaderen van

organisatie.

risicos is verder een centraal riskcomité ingericht. In het comité participeren de directieleden van de uitvoeringsorganisatie, de manager Financiën & Risicomanagement en specialisten op

Schaalgrootte

het gebied van risicomanagement van beleggingen, actuariaat, IT en operationele risicos.

Een belangrijk strategisch issue is de schaalgrootte van het pensioenfonds. Als gevolg van de

Het riskcomité vervult een belangrijke adviesrol naar het bestuur van het fonds toe.

technologische ontwikkelingen en internationale concurrentie is in de grafimediabranche waarvoor het fonds de pensioenregeling verzorgt, sprake van een structurele overcapaciteit.


pag. 31

Risicomanagement en beheersing

In combinatie met de sterke conjunctuurgevoeligheid van de producten, levert dat een fors

Actuariële risico’s

verlies van werkgelegenheid op. De verwachting is dat de branche de ondergrens nog niet

Eind 2009 zijn de voorzieningen van PGB gebaseerd op de sterftetabel GBM/V 2000 2005.

heeft bereikt. Om de prijs-kwaliteitverhouding te kunnen consolideren streeft het fonds naar

De voorziening is verhoogd met een opslag van 7% om de gevolgen van de sterftetabel 2005

draagvlakverbreding. Bij vrijwillige toetreding worden objectieve toetredingsvoorwaarden toe-

2008 te ondervangen. De opslag van het langlevenrisico is berekend aan de hand van de

gepast zodat geen verwatering voor zittende deelnemers optreedt.

huidige prognosetafel 2005-2050 van het Actuarieel Genootschap (AG). De prognosetafel laat de sterftetrend zien van deelnemers naar de toekomst toe. Het AG zal in het jaar 2010 nieuwe

Reputatierisico’s

prognosetafels publiceren waarbij het langlevenrisico opnieuw zal worden berekend.

In 2008 en het eerste kwartaal van 2009 werd het fonds, net als de meeste andere pensioenfondsen, door de kredietcrisis geraakt. De huidige crisis is de tweede binnen een decennium.

Naast de opslag in verband met het langlevenrisico wordt een kostenvoorziening van 2% aan-

De geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van pensioenfondsen nemen daardoor af. Om de

gehouden om te voorzien in de uitvoeringskosten als er geen premiestroom meer is.

reputatieschade te beperken, heeft het fonds de uitvoeringsorganisatie geïnstrueerd om de

De overige actuariële risicos zijn het overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico (premie-

corporate communicatie te versterken. PGB monitort door middel van onderzoek het imago

vrijstelling bij arbeidsongeschiktheid). Op grond van de omvang van het fonds worden de risi-

van het fonds onder belanghebbenden.

cos zelfstandig gedragen en niet herverzekerd.

Beleggingsrisico’s

Compliancerisico’s

In het strategisch beleggingsbeleid 2010-2012 van het fonds vindt een grotere spreiding over

Compliancerisicos hebben betrekking op het niet of niet tijdig naleven van weten regelgeving

de verschillende beleggingscategorieën en regios plaats dan in eerdere strategische plannen

en het niet naleven van interne regelgeving zoals de gedragscode en de richtlijnen voor ver-

het geval was. Per beleggingscategorie is een strategische normweging aangegeven evenals de

mogensbeheer. Voor de monitoring is door de uitvoeringsorganisatie een compliance officer

bandbreedtes die naar inzicht van de (externe) vermogensbeheerder benut kunnen worden. Dit

aangesteld. Voor directie van de uitvoeringsorganisatie en bestuur PGB gebeurt dit door een

resulteert er per saldo in dat de gehele portefeuille in principe een lager risico heeft dan voor-

externe compliance officer.

heen het geval was. Gezien de financieel-economische situatie in het verslagjaar is besloten om het percentage dat belegd worden in aandelen te verlagen van 43% in 2008 tot 35% in 2009.

Operationeel risicomanagement Vanuit de missie en strategie van het fonds worden de operationele doelen vastgesteld. Voor

Het fonds blijft gevoelig voor wijzigingen in de marktrente. Het renterisico wordt gedeeltelijk

PGB zijn dat de stabiele (out)performance voor wat betreft het vermogensbeheer, het aanbie-

afgedekt. Naast het renterisico zijn het markt-, prijs-, krediet- en valutarisico de belangrijke

den van pensioen tegen zo laag mogelijke uitvoeringskosten bij een dienstverlening conform

beleggingsrisicos. Het markt-, prijs- en kredietrisico wordt zoveel mogelijk beheerst door

afspraken en het verzorgen van transparante communicatie naar belanghebbenden.

diversificatie over de verschillende beleggingscategorieën, individuele fondsen, regios en sectoren, door het hanteren van beleggingsrichtlijnen en beperkingen ten aanzien van individuele

Vanuit deze doelen zijn alle activiteiten en processen beschreven die nodig zijn om de opera-

posities en transacties alsmede door risicoafdekking met derivaten (valutatermijncontracten,

tionele doelen te bereiken. De kans dat het doel niet wordt bereikt (zonder aanvullende

opties en futures). Het valutarisico wordt op totaalniveau van de portefeuille afgedekt.

beheersmaatregelen) is per proces in kaart gebracht. Er zijn indien nodig beheersmaatregelen


pag. 32

Toekomstverkenning

getroffen waardoor het risico kan worden teruggebracht. Reductiestrategieën kunnen worden

van de mediaan. De mediaan is de middelste waarneming. Er is dus een kans van 50% dat

gevonden in het vermijden of verzekeren van risicos, het aanpassen van het risicoprofiel van

de dekkingsgraad hoger ligt en 50% kans dat de dekkingsgraad lager uitkomt. In grafiek I is

bijvoorbeeld de beleggingsportefeuille, het aanpassen van de administratieve organisatie, het

de mogelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad weergegeven.

inbouwen van beheersmaatregelen in systemen en applicaties en het versterken van de Grafiek I: ontwikkeling nominale dekkingsgraad 2010 – 2024

interne controle. De uitvoeringsorganisatie is SAS 70 type II-gecertificeerd. Onder de certificering vallen de processen in de pensioenadministratie en communicatie, in de beleids- en bestuursondersteuning en het vermogensbeheer. In verband met het toenemend belang van informatietechnologie voor de uitvoering van de pensioenregeling wordt in het rapport afzonderlijk aandacht besteed aan de algemene ICT-beheersmaatregelen. Met een SAS70-verklaring toont de organisatie aan dat de operationele risicos van haar dienstverlening worden beheerst. Met de uitvoeringsorganisatie is verder een service level agreement (SLA) overeengekomen. In de SLA zijn normen voor de dienstverlening overeengekomen. De werkelijke uitkomsten worden per kwartaal aan het bestuur gerapporteerd.

TOEKOMSTVERKENNING: VOORTGANG HERSTELBELEID EN TOESLAGVERWACHTING BIJ PGB Toelichting: uit de grafiek blijkt dat de uitkomsten van de dekkingsgraad een brede spreiding te zien geven. Na 15

Of een pensioenfonds solide is, kan worden afgeleid uit de huidige financiële positie, de dekkingsgraad, en de verwachte ontwikkeling daarin op de langere termijn. Om inzicht te krijgen

jaar is er een kans van 2,5% dat de dekkingsgraad zich nog onder de het vereiste minimum bevindt waardoor aanvullende herstelmaatregelen nodig zijn. Er is ook een kans van 2,5% dat de dekkingsgraad zich ruim boven de 200% bevindt.

in de toekomstige financiële situatie voeren pensioenfondsen continuïteitsanalyses uit. Met zon analyse heeft het bestuur een instrument in handen dat hen in staat stelt om de ver-

Op basis van de analyse wordt ook duidelijk dat de kans op de aanwezigheid van een

wachte ontwikkeling van de financiële situatie op lange termijn (15-jaars prognose) te analyse-

reservetekort en/of een dekkingstekort nog relatief groot is. Van een dekkingstekort is sprake

ren, rekening houdend met het uitgezette beleid en het gekozen risicoprofiel. De laatste ana-

als de dekkingsgraad is gedaald onder het niveau van het minimum vereist eigen vermogen

lyse die PGB heeft uitgevoerd, is gebaseerd op de gegevens van 31 december 2009.

van circa 105%. De kans daarop is na 15 jaar nog steeds 9%. De kans op een reservetekort is na 15 jaar 26%. Van een reservetekort is sprake als de dekkingsgraad is gedaald onder het

Uitkomsten analyse

niveau van het vereiste vermogen. Voor PGB is dat ongeveer 120%. Als de dekkingsgraad

De continuïteitsanalyse laat zien dat de dekkingsgraad vanaf 2010 gerekend over een horizon

zich onder de grens van 120% bevindt, is het advies van de Richtlijn besluitvorming toeslag-

van 15 jaar zich zou kunnen ontwikkelen vanaf de startwaarde van 110% naar 140% op basis

verlening om geen toeslag te verlenen.


pag. 33

Toekomstverkenning

Toeslagverlening

De uitkomsten vinden deelnemers en pensioengerechtigden vanaf 1 april 2010 terug in het

Belangrijk voor de kwaliteit van de pensioenregeling is de mate waarin de pensioenen zouden

toeslagenlabel. Het toeslagenlabel is een momentopname. Door de schommelingen in de

kunnen meegroeien met de prijsontwikkeling. Of en in welke mate de pensioenen de

dekkingsgraad kan het plaatje er van jaar tot jaar anders uitzien. Het plaatje zegt niets over

komende jaren zullen meegroeien met de stijging van de prijzen kan niemand met zekerheid

hoeveel pensioen deelnemers jaarlijks opbouwen of hoe goed de pensioenregeling is. Deelne-

zeggen. Het pensioenfonds heeft berekeningen gemaakt om in te kunnen schatten of en in

mers en pensioengerechtigden zien alleen hoe hun pensioen in de komende 15 jaar waar-

welke mate toeslagverlening de komende 15 jaar mogelijk zal zijn. De uitkomsten zijn weerge-

schijnlijk zal kunnen meegroeien met de stijging van de prijzen naar de stand van 1 januari

geven in grafiek II.

2010.

Grafiek II: Pensioenresultaat over periode 2010 - 2024

Toeslagenlabel De Pensioenwet schrijft voor dat pensioenuitvoerders een toeslagenlabel moeten opnemen in hun pensioencommunicatie als informatie verstrekt wordt over de toeslagverlening. De toeslagverwachting wordt uitgedrukt in muntjes. De toekenning van muntjes wordt gebaseerd op het gemiddeld te bereiken pensioenresultaat. Wanneer het verwachte resultaat op of boven de 110% ligt, kunnen vijf muntjes worden getoond. Een resultaat van meer dan 100% kan bijvoorbeeld worden bereikt als in het verleden gemiste toeslagen kunnen worden ingehaald. Ligt het resultaat onder de 110%, maar op of boven de 97%, dan kunnen vier muntjes worden getoond. Op of boven de 90% drie muntjes, op of boven de 80% twee muntjes en onder de 80% één muntje. Op grond van deze voorgeschreven grenzen zal het label voor PGB er als volgt uit komen te zien (zie volgende pagina):

Toelichting: de grafiek laat zien dat de ontwikkeling van de pensioenen bij PGB waarschijnlijk achter zal blijven bij

de stijging van de prijzen. Het gemiddelde pensioenresultaat, dat is het niveau van toekomstige pensioenuitkeringen afgezet tegen de hoogte van de uitkering bij volledige toeslagverlening op basis van het consumentenprijsindexcijfer komt na 15 jaar uit op 92%. Wanneer het economisch tegenzit, zal het pensioenresultaat volgens het ALM-model uitkomen op ongeveer 56%.


pag. 34

Toekomstverkenning

Geen bijstelling financieel beleid Naar de toekomst toe verwacht het bestuur op grond van de nu uitgevoerde analyse dat het gemiddeld pensioenresultaat zal kunnen uitkomen op ongeveer 92%. Voor het bestuur vormden de uitkomsten geen aanleiding tot bijstelling van het financieel beleid. De risicos voor PGB zijn gelegen in de ongunstige scenarios. Dat zijn de scenarios waarin het verloop van de waarde van de beleggingen en/of de omvang van de voorziening pensioenverplichtingen zodanig is dat er sprake is van een ongewenst laag niveau van de dekkingsgraad. In 2010 zal worden nagegaan welke middelen effectief zijn wanneer het fonds in de gevarenzone terecht zou komen. Voor PGB is de gevarenzone op dit moment het gebied tussen 105% en 91,5%. Bij een dekkingsgraad onder de 91,5% is het fonds statistisch niet meer in staat om zonder aanvullende maatregelen tijdig uit herstel te komen. Ook voor wat betreft de effectiviteit van de herstelmaatregelen is er voor het bestuur op dit moment geen aanleiding om bij te sturen. Bij een gelijkmatige economische ontwikkeling zou een pensioenresultaat tegemoet kunnen worden gezien van 92%. Op grond daarvan kunnen drie muntjes worden gecommuniceerd.

Bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven

Bij een pessimistisch economisch scenario zou het pensioenresultaat kunnen uitkomen op ongeveer 56%. Dat ligt onder de norm van 80% waarbij één muntje kan worden getoond. Effectiviteit financieel beleid

Voorzitters:

Secretarissen:

drs. R. Degenhardt

L.J. Hoogenboom

F. de Haan

R. Leloux

Voor het bestuur vormen de uitkomsten ook een graadmeter voor de effectiviteit van de sturingsmiddelen waarover het fonds beschikt. Het premie-, beleggings- en toeslagbeleid leiden bij gelijkmatige economische omstandigheden bij een verantwoord risico tot een pensioenresultaat dat in beperkte mate achterblijft bij de geformuleerde ambitie in de pensioenovereenkomst. Het bestuur is in het verslagjaar nagegaan wat haar performance over een 40-jaarsperiode in het verleden is geweest. Vanaf 1970 tot en met 2009 (dus inclusief het crisisjaar 2008) bedroeg het gemiddeld rendement 6,5% en is het fonds in staat geweest om 93% van de prijsontwikkeling aan toeslag te verlenen.


pag. 35

Als het op de financiële markten echter tegenzit, wordt in het verleden gemiste toeslag niet ingehaald en krijgt men minder of geen toeslag. En als het erg tegenzit, kan het pensioen in het uiterste geval ook worden verlaagd.


pag. 36

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2009

In miljoenen euro’s

Balans per 31 december 2009 2009

2008

11.455

10.470

4

4

11.459

10.474

566

453

13

110

12.038

11.037

Activa

Beleggingen voor risico pensioenfonds Beleggingen voor risico deelnemers Totaal beleggingen Vorderingen en overlopende activa Overige activa

Passiva

Stichtingskapitaal en reserves

831

Technische voorzieningen

8.491

Voorzieningen voor risico deelnemers Overige schulden en overlopende passiva

Dekkingsgraad (in %)


pag. 37

269 8.480

4

4

2.712

2.822

12.038

11.037

110

97

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2009

In miljoenen euro’s

Staat van baten en lasten over 2009 2009

2008

Baten

Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Beleggingsresultaten risico deelnemers Overige baten

188 1.166 1 13

172 1.776 1 12

1.368

1.593

107 320 276 6 1.470 288

Lasten

Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen

Totale wijziging voorziening pensioenverplichtingen Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Saldo-overdrachten van rechten Wijziging voorziening voor risico deelnemers Garantieregeling Pensioensparen

−

152 4 289 297 6 416 238 47 11

1.903

305 8 54 1 1

276 8 329 1 1

268 Saldo van baten en lasten

1.100


pag. 38

1.858

3.451

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, Verantwoordingsorgaan en commissies

Naam

Bestuur

Functie

De samenstelling van het bestuur is per ultimo 2009 als volgt: Naam

Functie*

Aanwijzende organisatie**

Aftreden volgens rooster

T.W. van den Broek

lid

FNV KIEM

ultimo 2010

drs. L. Coenradie RA

lid

KVGO

ultimo 2012

drs. R. Degenhardt

voorzitter

KVGO

ultimo 2010

H.A. Elzermand

lid

NVJ

ultimo 2011

F. de Haan

voorzitter

FNV KIEM

ultimo 2010

L.J. Hoogenboom

secretaris

KVGO

ultimo 2010

R. Leloux

secretaris

CNV Media

ultimo 2010

W.F. Nak

lid

KVGO

ultimo 2011

Aanwijzende organisatie


drs. R. Degenhardt

voorzitter

KVGO

ultimo 2010

L.J. Hoogenboom

lid

KVGO

ultimo 2010

R. Leloux

lid

CNV Media

ultimo 2010

W.F. Nak

plv. voorz.

KVGO

ultimo 2011

Adviseurs van de commissie zijn:

aftreden volgens rooster

drs. M.J.M. Jochems

1 november 2010

drs. J.L.M.J. Klijnen

22 maart 2010

J.H. Ubas

15 februari 2010

Deelnemersraad De samenstelling van de deelnemersraad is per ultimo 2009 als volgt:

*

De heer Degenhardt is fungerend voorzitter in 2009 en 2010, de heer De Haan fungerend voorzitter in 2008. De heer Hoogenboom is fungerend secretaris in 2010, de heer Leloux fungerend secretaris in 2009. ** werkgeversorganisatie: Koninklijk Verbond voor Grafische Ondernemingen (KVGO); werknemersorganisaties: FNV Kunsten Informatie en Media (FNV KIEM), CNV Media, Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ).

Naam

Groep

Aanwijzende organisatie*


A.F.A.H. Bergmans

gepensioneerde

FNV KIEM

medio 2011 ultimo 2010

W. Dubbeling (voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

Dagelijks bestuur

C.P.M. van der Eerden

werknemer

Unie

ultimo 2010

Voorzitters en secretarissen vormen het dagelijks bestuur en zijn belast met het bepalen van

L.H.M.J. Gelissen

gepensioneerde

CSO

ultimo 2010

het dagelijks beleid. Het bestuur heeft diverse bevoegdheden gedelegeerd aan het dagelijks

F.P.M. Haselaar

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2012

bestuur. Deze bevoegdheden zijn statutair en in een delegatiebesluit vastgelegd.

F.J. Hoefnagels

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

H. Jansen (plv. voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

Commissie voor Beleggingen en risicomanagement

P. Verhorst

werknemer

CNV Media

ultimo 2010

De samenstelling van de Commissie is per ultimo 2009 als volgt:

vacature

werknemer

NVJ

–

vacature

werknemer

CNV MEDIA

–

*

Werknemersorganisatie: Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening (Unie). Ouderenorganisatie: Coördinatieorgaan voor Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO). Overige toelichting werknemersorganisaties: zie onder bestuur.


pag. 39

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, verantwoordingsorgaan en commissies

Verantwoordingsorgaan

Klachtencommissie

De samenstelling is per ultimo 2009 als volgt:

De samenstelling van de Klachtencommissie is per ultimo 2009 als volgt:

Naam

Groep

Aanwijzende organisatie*

Naam

Functie


T.W. van den Broek

fungerend voorzitter in 2010

FNV KIEM

W.F. Nak


KVGO


L. van den Berg

werkgever

KVGO

A.F.A.H. Bergmans

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2011 medio 2011

W. Dubbeling (voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

drs. L. Dijkema

werkgever

KVGO

ultimo 2011

Commissie van Bezwaar

C.P.M. van der Eerden

werknemer

Unie

ultimo 2010

De samenstelling van de Commissie van Bezwaar is per ultimo 2009 als volgt:

A. Emmink

werkgever

KVGO

ultimo 2012

L.H.M.J. Gelissen

gepensioneerde

CSO

ultimo 2010

Naam

Functie


lid

KVGO

F.P.M. Haselaar

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2012

F.J. Hoefnagels

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

mr. J.S. Dienske

H. Jansen (plv. voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

R.E. van Kesteren


CNV Media

mevrouw K. Kamp

werkgever

KVGO

ultimo 2012

J. Spaargaren

lid

FNV KIEM

M.J. Kuit

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2010

B. Wals


KVGO

K.J.M. Langen

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2012

P. Verhorst

werknemer

CNV Media

ultimo 2010

R. Warnar

werkgever

KVGO

ultimo 2010

Secretariaat van de Commissie:

vacature

werkgever

KVGO

Advocatenkantoor Kennedy Van der Laan, mw. mr. E. M. Kuijken, Postbus 58188,

vacature

werknemer

CNV Media

1040 HD Amsterdam

vacature

werknemer

NVJ

Kantoor Zwaansvliet 3, 1081 AP Amsterdam Intern toezicht

Postbus 7855, 1008 CA Amsterdam

Vanaf 2009 zal vooralsnog jaarlijks een visitatie plaatsvinden. De samenstelling is als volgt:

Telefoon: (020) 5418418

drs. G. de Jong (voorzitter), drs. J.F.M. Overdevest (lid) en mw. mr. M. Meijer-Zaalberg (lid)

Fax: (020) 6442911 Internet: www.gbf.nl


pag. 40

SAMENVATTING PGB JAARVERSLAG 2009

PGB POSTBUS 7855, 1008 CA AMSTERDAM ZWAANSVLIET 3, TELEFOON 020 - 5418418 WWW.GBF.NL

pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

Recommend Documents