pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

pgb SAMENVATTING

STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

pgb

Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven

Samenvatting Jaarverslag

ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020) 5 418 418 FAX (020) 6 442 911 INTERNET WWW.GBF.NL

2008

Inhoud

PENSIOENFONDS PGB

BIJLAGE I: SAMENVATTING CIJFERS 2008

3

Profiel

31

Balans

4

Kerncijfers

32

Staat van baten en lasten

6

Vooraf BIJLAGE II: SAMENSTELLING ONZE ORGANISATIE: BELEID EN BESTUUR

8

Bestuurlijke ontwikkelingen

9

Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB)

11

33

bestuur PGB, deelnemersraad en Verantwoordingsorgaan en commissies

Financieel beleid ONTWIKKELINGEN IN PENSIOENBEHEER

15

De pensioenregeling

18

ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING

21

ONTWIKKELINGEN IN VERMOGENSBEHEER

25

Riskmanagement en Compliance

27

BEDRIJFSVOERING EN KOSTEN

28

VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN

29

TOEKOMSTVERKENNING: HERSTELBELEID

Disclaimer: de teksten en de cijfers van het volledige jaarverslag zijn bindend in geval van afwijkingen. De samenvatting is niet gecontroleerd door externe accountants en de externe actuaris.

pgb Jaarverslag 2008

pag. 2

Pensioenfonds PGB

Flexibel

PROFIEL

PGB levert maatwerk. De productlijn van PGB sluit goed aan bij de vraag uit de branches Sinds 1953 verzorgt PGB het pensioen voor deelnemers in de grafimediabranche. Het ver-

waar zij voor werkt en bij de ontwikkelingen in de samenleving. PGB zorgt er bovendien voor

plichtgestelde bedrijfstakpensioenfonds is destijds opgericht om werknemers en hun gezinnen

de verschillende klantengroepen, met hun diverse informatiebehoeften, op het juiste moment,

te verzekeren van een goed pensioen op 65 jaar of bij overlijden van de deelnemer. Het PGB-

begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden krijgen aangeboden.

pensioen is een aanvulling op de wettelijke basisvoorzieningen (AOW/Anw) in Nederland. Sinds 2007 vallen ook uitgeverijen onder de werkingssfeer van het pensioenfonds. Uitgevers

Transparant

kunnen op vrijwillige basis deelnemen.

PGB wil naar deelnemers en werkgevers transparant zijn en in lijn met wetgeving communiceren. Het gaat hier om enerzijds de communicatie vanuit het fonds ter verantwoording van

Missie

haar beleid en bestuur en anderzijds om de communicatie naar de markt aangaande de

PGB wil voor de branches en ondernemingen in de mediasector waarvoor zij werkt het loket

ontwikkeling van het pensioen en de persoonlijke pensioensituatie.

zijn voor pensioen. Werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide en duurzaam beheer van het vermogen en een effectieve, efficiënte en flexibele uitvoering van de pensioen-

Evenwichtige solidariteit en duurzaamheid

administratie. Het fonds stuurt in de uitvoering op betrokkenheid, transparantie, profession-

Het pensioenfonds wil in haar beleid op een evenwichtige manier rekening houden met de

aliteit en resultaatgerichtheid waarbij de persoonlijke band met belanghebbenden wordt ver-

belangen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, van jongere en

sterkt, administratief gemak wordt bevorderd en relevante benchmarks worden verslagen.

oudere deelnemers en werknemers en werkgevers. Daarnaast wil het fonds in het beleggings-

Vanuit de missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door het pensioenfonds en haar

beleid ook bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van milieu en samenleving.

uitvoeringsorganisatie invulling wordt gegeven. Die waarden zijn: Betrouwbaar en betrokken PGB wil voor de branches waar zij voor werkt een betrouwbare partner zijn. De betrouwbaarheid vertaalt zich in solide vermogensbeheer, een door de jaren heen betaalbaar en waardevast pensioen en een accurate administratie met oog voor service en gemak voor werkgever en deelnemer. Resultaatgericht PGB levert zonder winstoogmerk een compleet pensioenpakket tegen een zo laag mogelijke premie in combinatie met een verantwoord serviceniveau. Voor het vermogensbeheer vormt de outperformance ten opzichte van de vooraf vastgestelde normportefeuille het vertrekpunt.


pag. 3

Pensioenfonds PGB

Kerncijfers

2008

2007

2.622

2.663

Aantal werkgevers

Kerncijfers

2008

2007

Vermogenssituatie en solvabiliteit

Aangesloten werkgevers Aantal verzekerden Premiebetalende verzekerden

40.186

38.983

5.120

5.449

Premievrij verzekerden

189.107

190.142

Totaal

234.413

234.574

Verzekerden met toerekening

Vrije reserve

Vereiste reserve

Reservetekort

Voorziening pensioenverplichtingen

Marktrente in %

wegens arbeidsongeschiktheid

Aantal pensioenen Ingegane ouderdomspensioenen

23.757

22.259

Ingegane partnerpensioenen

12.753

12.473

Ingegane wezenpensioenen

607

624

37.117

35.356

Totaal

1.440

2.030

1.171

1.152

6.577

269 8.480

3,55

4,85

97

148

114

118

Indexatie actieven5

2,09

1,50

Indexatie inactieven

2,09

1,50

Aanwezige dekkingsgraad FTK in %4 Vereiste dekkingsgraad FTK in % Verhoging ingegane pensioenen en aanspraken per 1 januari in %

N.B.: alle bedragen van de kerncijfers zijn afgerond op miljoenen euros. De percentages zijn berekend op basis van de niet afgeronde bedragen.

Pensioenuitvoering Premieloon (pensioengrondslag)

871

815

Feitelijke premie

172

153

Pensioenuitvoeringskosten

8

6

Uitkeringen

276

247

Beleggingen Balanswaarde beleggingen1

Totale beleggingsopbrengsten

8.208

9.703

1.776

269

Totaal rendement in %2

20,7

5,5

Z-score

1,02

0,09

1,31

1,77

Performancetoets3

1. Inclusief derivaten 170 (v.j. 317) die onder de passiva worden verantwoord en - vanaf 2006 - inclusief vooraankopen, voorverkopen en liquide middelen die zijn aangewend ten behoeve van beleggingen. 2. Vanaf 2006 exclusief intrest rate swaps. Inclusief intrest rate swaps is het totale rendement in 2008: 17,8%, in 2007: 3,0% en in 2006: 6,2% 3. In verband met de nieuwe verplichtgestelde berekeningswijze in 2007 is deze waarde met terugwerkende kracht per 2006 met 1,28 verhoogd, t.b.v. de vergelijkbaarheid. 4. De dekkingsgraad van 2006 is aangepast van 138,2% (gebaseerd op geschatte cijfers) naar 136,6%. 5. Het bestuur heeft besloten per 1-1-2009 geen toeslag te verlenen.


pag. 4

Ruud Degenhardt, bestuursvoorzitter PGB ‘PGB is een langetermijnbelegger en heeft dus de tijd om een crisis als deze uit te zetten. Het fonds heeft vanaf 1970 tot 2008 ruim 90% van de prijsontwikkeling aan toeslagen verleend.’


pag. 5

Pensioenfonds PGB

dan meer geld voor opzij worden gezet. Als gevolg van deze ontwikkelingen daalde de

VOORAF

dekkingsgraad van 148% naar 97%. Deze samenvatting geeft de belangrijkste ontwikkelingen en cijfers van het Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) weer over 2008. De informatie is ontleend aan de jaar-

Tussentijdse maatregelen

rekening PGB 2008. Voor een verantwoord beeld over de financiële positie en resultaten van

PGB ziet zichzelf als langetermijnbelegger en houdt daarom ook vast aan een aandelenporte-

PGB dient de samenvatting gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening.

feuille. Het fonds accepteert dat het daardoor misschien op nog lagere niveaus terecht kan

De jaarrekening is door KPMG Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verkla-

komen. In 2008 zijn wel maatregelen genomen om de financiële positie te verbeteren. Zo is

ring voorzien. Watson Wyatt B.V. heeft de actuariële verklaring op de jaarrekening afgegeven.

besloten om per 1-1-2009 geen verhoging van de pensioenuitkeringen en de opgebouwde aanspraken te laten plaatsvinden en de basispremie voor deelname aan de pensioenregeling

Financiële positie PGB en de ontwikkeling van pensioenen

te verhogen van 17% naar 19,5%. Om minder kwetsbaar te worden voor schommelingen van

Voor pensioenfondsen was 2008 één van de zwaarste jaren uit hun bestaan. De kredietcrisis

de aandelenkoersen is PGB in de loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aan-

heeft in alle hevigheid zijn sporen achtergelaten. De meeste pensioenfondsen in Nederland

delenbezit en het verwerven en uitbreiden van deelnemingen in infrastructuur en water- en

hebben hun reserves in nog geen jaar tijd zien verdampen. Ook PGB heeft zich niet aan de

energievoorziening. De beleggingen in aandelen worden afgebouwd van 43% naar 35%. Het

gevolgen van de financiële crisis kunnen onttrekken. Als gevolg van de combinatie van een

renterisico, voortkomend uit het verschil van de rentegevoeligheid tussen de beleggingen en

dalende rente en afname van het fondsvermogen is de financiële positie van het fonds hard

de verplichtingen, is verder afgedekt van 50% naar ongeveer 75% en het beleid om vreemde

geraakt. De dekkingsgraad, dat is de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen,

valuta volledig af te dekken wordt gecontinueerd. Het fonds beschikt zo over een beleg-

daalde van 148% eind 2007 naar 97% eind 2008. Daarmee is het fonds vanuit een solide ver-

gingsportefeuille waarin enerzijds meer zekerheid is ingebouwd maar waarin anderzijds ook

mogenspositie terechtgekomen in een situatie van onderdekking.

voldoende opwaarts potentieel aanwezig blijft om te kunnen profiteren van zich herstellende markten.

Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Boven de 100% een reserve van ongeveer 5% voor algemene risicos en daarnaast een buffer om schommelingen

Ontwikkeling klanten

in de beleggingen op te kunnen vangen. De minimale dekkingsgraad voor PGB zou in het ver-

PGB, van oudsher actief voor de grafische markt, wil in overleg met sociale partners en in

slagjaar ongeveer 120% moeten zijn. Onder die grens moet een herstelplan worden

samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen in de keten uiteindelijk

opgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fonds denkt weer op het vereiste niveau te

komen tot één overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Om de onderscheidende

komen. Binnen 3 jaar boven de 105% en binnen 15 jaar boven de 120%. Inmiddels is het

prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers te kunnen continueren en een ver-

herstelplan bij De Nederlandsche Bank (DNB) ingediend en goedgekeurd.

antwoorde invulling te kunnen geven aan goed pensioenfondsbestuur, wordt schaalgrootte steeds belangrijker. Als eerste stap is, in overleg met de werkgevers- en werknemersorga-

Het pensioenvermogen nam in 2008 door de beleggingsresultaten (een rendement van

nisaties, overeengekomen dat uitgevers op vrijwillige basis voor hun pensioen bij PGB terecht

17,8%) af van 9.759 miljoen naar 8.211 miljoen ( 1.548 miljoen). De voorziening voor

kunnen. Inmiddels kozen meerdere uitgevers voor aansluiting bij PGB. Het aantal deelnemers

de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de dalende marktrente op van 6.577 miljoen

steeg mede daardoor met ongeveer 5%. Bij PGB neemt ongeveer 15% van de werknemers

naar 8.480 miljoen. Als de rente daalt, worden de toekomstige pensioenen duurder. Er moet

op vrijwillige basis deel.


pag. 6

Wim Dubbeling, voorzitter Deelnemersraad ‘Gelukkig kan PGB de pensioen gewoon blijven uitbetalen. De pijn van het herstelplan moet zo eerlijk mogelijk worden verdeeld. PGB moet er alles aan doen om te voorkomen dat de pensioenen moeten worden verlaagd.’


pag. 7

Onze organisatie: bestuur en beleid

De Pensioenwet eist van pensioenfondsen dat zij aantonen dat het bestuur bij hen in goede

Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement

handen is. Er zijn principes opgesteld voor verantwoording en toezicht, zorgvuldig pensioen-

Op het gebied van beleggingen en risicomanagement laat het bestuur zich adviseren door de

bestuur en openheid en communicatie. In het verslagjaar heeft PGB goed pensioenfonds-

Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement. De Commissie vergadert ten minste zes

bestuur verder vormgegeven.

keer per jaar.

BESTUURLIJKE ONTWIKKELINGEN

Deelnemersraad De werknemers die pensioen opbouwen en de gepensioneerden zijn in de Deelnemersraad

Het bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling. Het stelt de

evenredig op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De leden worden

hoogte van de premie, de inhoud van de regeling en het beleggings- en communicatiebeleid

voorgedragen door de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigde

vast. PGB werkt volgens een model waarin een kernbestuur van vier leden belast is met de

van de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) lid van de Raad. De Deel-

dagelijkse gang van zaken. Dit kernbestuur wordt aangeduid als het dagelijks bestuur. Het

nemersraad beschikt over een advies- en beroepsrecht. Bestuur en deelnemersraad over-

vergadert één keer per drie weken om de lopende zaken te bespreken.

leggen minimaal twee maal per jaar.

Daarnaast is er een algemeen bestuur (acht leden) dat meer op afstand staat. Het algemeen bestuur komt in de praktijk tenminste zes keer per jaar bij elkaar. Bij deze vergaderingen is de

Verantwoordingsorgaan

directie van de uitvoeringsorganisatie aanwezig.

Over het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuur wordt door het bestuur verantwoording afgelegd aan het Verantwoordingsorgaan. In dit

Bestuur en deskundigheid

nieuwe orgaan zijn de deelnemers, de gepensioneerden en de werkgevers vertegenwoordigd.

Voor het garanderen van de deskundigheid en integriteit van het bestuur zijn een

Het Verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen

deskundigheidsplan en een gedragscode ontwikkeld. De beleidsaandachtsgebieden van het

van het bestuur, over het gevoerde beleid en over de beleidskeuzes voor de toekomst. De

fonds zijn in het verslagjaar geclusterd (pensioenbeleid, beleggingen, bedrijfsvoering en com-

leden worden voorgedragen door werknemers-, werkgevers- en ouderenorganisaties (CSO).

municatie) en op basis van kennis en ervaring tussen de bestuurders verdeeld. De

Bestuur en Verantwoordingsorgaan hebben in 2008 tweemaal overlegd.

deskundigheidseisen zijn aangescherpt en er is een procedure voor de evaluatie van het funcVanaf 2009 worden er jaarlijks minimaal twee vergaderingen van de Deelnemersraad en het

tioneren van de bestuursleden.

Verantwoordingsorgaan gepland, waarvoor ook het dagelijks bestuur en de directie van de Het bestuur heeft het pensioenen vermogensbeheer voor de uitvoering van de pensioen-

uitvoeringsorganisatie worden uitgenodigd.

regeling uitbesteed bij een uitvoeringsorganisatie. Voor PGB is de Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) de uitvoerder.

De samenstelling van de Deelnemersraad en Verantwoordingorgaan, de agenda voor de vergadering met het bestuur en de notulen worden via de website van het fonds gepubliceerd.


pag. 8


Visitatiecommissie Naast het Verantwoordingsorgaan heeft PGB voor instelling van een zogenaamde Visitatiecommissie gekozen als vorm van extra toezicht op de bedrijfsvoering. Onafhankelijke pensioendeskundigen houden in deze visitatiecommissie toezicht op het functioneren van het bestuur. De commissie beoordeelt met ingang van 2009 vooralsnog één keer per jaar de beleids- en bestuursprocedures, de aansturing van het pensioenfonds en de keuzes in het hanteren van de risicos op langere termijn. Klachten Met klachten over de dienstverlening kan men zich in eerste instantie wenden tot de directie van de uitvoeringsorganisatie GBF. Wanneer men het niet eens is met de gekozen oplossing, kunnen klachten met ingang van 2008 worden voorgelegd aan de Klachtencommissie PGB. In de klachtencommissie zitten twee leden van het bestuur van het pensioenfonds: een werknemersbestuurslid en een werkgeversbestuurslid. De commissie neemt binnen twee maanden na ontvangst van de klacht een bindende beslissing. In 2008 zijn 16 klachten door de uitvoeringsorganisatie in ontvangst genomen. Er zijn geen klachten voorgelegd aan de commissie.

Toelichting: Het bestuur van het pensioenfonds pleegt overleg met de directie van de uitvoeringsorganisatie, Commissie voor Beleggingen en risicomanagement, Verantwoordingsorgaan, Visitatiecommissie en Deelnemersraad. Het pensioenfonds staat onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank. De Autoriteit Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen. Het klantenpanel toetst en adviseert over de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie.

Klantenpanel De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie wordt kwalitatief getoetst via het PGB

Compliance

klantenpanel. In 2008 is daarmee een start gemaakt. Het doel van het klantenpanel is om als

PGB hecht veel waarde aan de naleving van weten regelgeving. Professionaliteit, betrouw-

pensioenfonds zicht te krijgen op de kwaliteit van de communicatie. Door meer rekening te

baarheid en transparantie zijn voor het fonds belangrijke kernwaarden. Daarom ziet het fonds

houden met het taalniveau en de vorm van de boodschap kan de begrijpelijkheid van de pen-

ook toe op de naleving van de relevante weten regelgeving. Mede naar aanleiding van de

sioencommunicatie worden vergroot.

door de DNB aan de uitvoeringsorganisatie opgelegde bestuurlijke boete voor communicatie

Het klantenpanel bij PGB bestaat uit een panel voor werknemers (15) en een panel voor

is het toezicht op naleving geïntensiveerd.

(aanstaande) pensioengerechtigden (10). MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN (MVB) Organisatie De organisatie van en het speelveld rond PGB ziet er schematisch als volgt uit:

PGB had eind 2007 de invulling van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid met betrekking tot haar beleggingen aangescherpt. In 2008 is dit beleid verder uitgevoerd.


pag. 9


Het fonds streeft ernaar om met een netwerk van gespecialiseerde partners een zo optimaal

gingen met een sterke maatschappelijke focus zoals investeringen in ouderenwoningen of

mogelijk rendement op het gebied van MVB te creëren. Het beleid wordt over alle beleg-

microfinanciering. Het fonds investeerde in 2008 25 miljoen in een vermogensbeheerder dat

gingscategorieën uitgewerkt. Alleen beleggingsfondsen en futurecontracten zijn uitgezonderd

beleggers de mogelijkheid biedt om risicodragend kapitaal te investeren in duurzame

omdat het fonds daar geen invloed op kan uitoefenen. Het MVB-beleid zien belanghebbenden

energieprojecten.

bij PGB terug in het uitsluitingsbeleid, best-in-class-beleid, duurzaamheidsfinanciering, het stemgedrag en engagement.

Stemmen Er is een Nederlandse code voor corporate governance (CG) opgesteld. In deze code zijn

Uitsluitingsbeleid

kwaliteitseisen geformuleerd voor deugdelijk ondernemingsbestuur. Onderdeel van de code is

Het fonds beoordeelt ieder kwartaal haar beleggingsportefeuille vanuit het perspectief van

dat pensioenfondsen gebruikmaken van hun rechten als aandeelhouder en dat ze daarvan

maatschappelijk verantwoord beleggen. In dat kader worden de tien Global Compact

verslag doen. Voor uitvoering van het corporate governance beleid heeft PGB aansluiting

Principles van de Verenigde Naties (VN) gehanteerd. En PGB belegt niet in bedrijven die zich

gezocht bij Eumedion, dat de belangen van institutionele beleggers op het gebied van CG

bezighouden met de productie van en handel in controversiële wapens. De principes van de

behartigt. Eumedion wil bijdragen aan de ontwikkeling van een goede corporate governance

VN hebben betrekking op de naleving van internationaal erkende mensenrechten, de onders-

en de naleving van de afgesproken codes bevorderen.

teuning van arbeidsstandaarden, de aandacht voor het milieu en de bestrijding van corruptie. Bij de controversiële wapens gaat het om de inzet van oorlogsmaterieel waarbij veel burger-

Stemgedrag

slachtoffers vallen, zoals anti-persoonsmijnen, clusterbommen en chemische en biologische

PGB heeft voor het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen stembeleid en richtlijnen

wapens.

opgesteld. Er zijn twee manieren van stemmen tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Door persoonlijke deelname aan de vergadering of door bij volmacht de stem uit te laten brengen.

Best-in-class

Dat laatste is nodig omdat PGB wereldwijd belegt. Het bijwonen van alle vergaderingen van

Ondernemingen die goed scoren op duurzaamheidscriteria zullen naar verwachting op de lan-

aandeelhouders is gezien de omvang van de beleggingsorganisatie onmogelijk.

gere termijn beter presteren dan ondernemingen die dat niet doen. Daarom heeft PGB in 2008 60 miljoen ondergebracht bij een vermogensbeheerder met een speciaal wereldwijd

Stemgedrag Nederland

aandelenmandaat waar de analyse van en controle op de manier waarop bedrijven worden

In 2008 heeft het fonds aandeelhoudersvergaderingen bezocht van Nederlandse bedrijven.

geleid, inclusief maatschappelijk en ethisch beleid, een essentieel onderdeel vormt van de

Wanneer PGB in Nederland niet zelf deelneemt aan een aandeelhoudersvergadering, geeft zij

besluitvorming. Bedrijven die op deze punten goed scoren worden in de portefeuille

een volmacht aan een andere institutionele belegger met wie ze samenwerkt. In overleg wordt

opgenomen en bedrijven met een slechte score worden gemeden.

het stembeleid bepaald. PGB heeft in 2008 op 15 aandeelhoudersvergaderingen zelf (5) of via volmacht (10) gestemd.

Duurzaamheidsinvesteringen Duurzaamheidsinvesteringen zijn themabeleggingen zoals groene beleggingen in wind- en zonne-energie, technologieën voor optimale energiebenutting of energiebesparing en beleg-


pag. 10


Stemgedrag Europa

Veranderingen door Pensioenwet

Voor het stemmen in de vergaderingen van aandeelhouders van Europese bedrijven maakt

Daarnaast heeft de nieuwe Pensioenwet geleid tot een toename van het toezicht en een

PGB gebruik van de diensten van RiskMetrics/ISS. Dit gebeurt volgens een standaard stem-

strakkere regulering van zowel het financieel beleid als de informatieverplichtingen. Er worden

beleid dat RiskMetrics heeft opgesteld op basis van de belangen van institutionele beleggers.

ook hoge eisen gesteld aan goed pensioenfondsbestuur en de wijze waarop toezicht wordt

PGB heeft in 2008 via een volmacht op 541 aandeelhoudersvergaderingen van Europese

gehouden en verantwoording wordt afgelegd. De kosten voor de pensioenuitvoering lopen

bedrijven gestemd. Via de website van PGB kunt u volgen hoe er is gestemd.

daardoor op. Dit effect wordt versterkt door de krimpende branche.

Engagement

Schaalgrootte belangrijk

In specifieke gevallen kan PGB de dialoog aangaan met ondernemingen. PGB heeft hiervoor

Om de onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers minimaal te

ook aansluiting gezocht bij de Stichting Het Governance Platform. Het Platform vertegenwo-

kunnen continueren en een verantwoorde invulling te kunnen geven aan goed pensioenfonds-

ordigt pensioenfondsen bij hun streven om ondernemingen de principes van goed bestuur te

bestuur, wordt schaalgrootte belangrijker. De optimale omvang van een pensioenfonds lag in

laten naleven. Via het platform laat PGB samen met andere deelnemers haar stem horen in

2007 rond de 100.000 deelnemers (bron: CEM benchmarkonderzoek 2008) en zal naar

een directe dialoog met Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. PGB heeft in 2008 via

verwachting jaarlijks met 10% oplopen.

het Platform de dialoog gezocht met negen Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. In 2009 zal PGB dit beleid uitbreiden met Europese bedrijven.

Overkoepelend pensioenfonds voor media PGB wil in het kader van verdere verbreding van haar draagvlak, in overleg met sociale part-

Als praten niet meer helpt, kan tot slot over worden gegaan tot een juridische procedure.

ners en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakfondsen, uiteindelijk komen tot één

In de Verenigde Staten zijn dit bijvoorbeeld de class actions en de procedures van de

overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Op dit moment beweegt PGB zich op

Amerikaanse beurswaakhond SEC, in Europa bestaan vergelijkbare juridische procedures.

twee deelmarkten binnen die media sector: het grafimedia- en het uitgeverijbedrijf.

Waar PGB in het bezit is van de betreffende aandelen worden claims ingediend om het haar toekomende deel van de te verdelen gelden te ontvangen.

FINANCIEEL BELEID

Strategische oriëntatie

In 2007 werd in het jaarverslag de verwachting uitgesproken dat de crisis tot een groeivertrag-

De grafimediasector is aan sterke verandering onderhevig. De sector krimpt niet alleen, zij

ing van de economie zal leiden waarbij een systeemrisico niet werd uitgesloten. Nu, een jaar

verandert ook sterk onder invloed van technologische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen

verder, is duidelijk geworden welke impact de crisis heeft op de reële economie en de finan-

brengen met zich mee dat er een steeds sterker accent op Informatie en Communicatie Tech-

ciële positie van pensioenfondsen. Het pensioenvermogen van PGB nam in 2008 door de

nologie komt te liggen in de bedrijfsactiviteiten van de bij PGB aangesloten bedrijven. Dat

beleggingsresultaten (een rendement van 17,8%) af met 1.548 miljoen van 9.759 miljoen

leidt een geringere personele bezetting.

naar 8.211 miljoen. De voorziening voor de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de dalende marktrente op van 6.577 miljoen naar 8.480 miljoen. Door deze ontwikkelingen daalde de dekkingsgraad van 148% naar 97%.


pag. 11


Financieel Toetsingskader discontering tegen de rentetermijnstructuur van DNB (bedragen in euro’s) Ultimo 2008

Ultimo 2007

Totaal vermogen

8.211

9.759

Pensioenverplichtingen

8.480

6.577

268

3.182

97%

148%

114%

118%

Reserves Dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad

gane uitkeringen met ingang van 1 januari 2008 te verhogen met 1%. Daarnaast is besloten om een inhaaltoeslag te verlenen van 1,09%. De dekkingsgraad bevond zich op het moment van de besluitvorming iets onder de 150%. Geen toeslagverlening Vanaf de tweede helft van 2008 is de dekkingsgraad in een sterk neergaande spiraal terechtgekomen. Met name in het laatste kwartaal van 2008 was sprake van een sterke daling. Naar aanleiding van de verslechterde financiële positie van het fonds heeft het bestuur na een positief advies van de deelnemersraad besloten om de toeslag per 1 januari 2009 niet te verlenen. Premiebeleid

Dekkingsgraad en financieel beleid

De premie voor 2008 voor deelname aan de basispensioenregeling was ten opzichte van 2007

Sociale partners in de grafimediasector hebben de ambitie om een pensioenregeling te ver-

verlaagd van 17,5% naar 17% waarvan 6,50% voor de werknemer. De daling hield verband

zorgen waarbij toeslagverlening op basis van de prijsontwikkeling mogelijk is. Het premie-,

met de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds op het moment dat de premie voor 2008

toeslagen beleggingsbeleid van PGB wordt zo ingezet dat de streefdekkingsgraad van

werd vastgesteld. Conform het advies van de Richtlijn werd besloten de premie te verlagen.

150% die voor toeslagverlening nodig is binnen 15 jaar bereikt zou kunnen worden. Premieverhoging Toeslagverlening

Ultimo 2008 is besloten om gezien de financiële positie van het fonds de basispremie in 2009

PGB probeert ieder jaar de (opgebouwde) pensioenen te verhogen met de prijsindex. Deze

conform het advies van de Richtlijn te verhogen van 17% naar 19,5%. Het werknemersdeel

toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op toeslagverlening en het is

stijgt van 6,50% naar 7,75% en de werkgeverspremie van 10,5% naar 11,75%.

niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen zullen kunnen worden gegeven. Er is geen geld voor gereserveerd of extra premie voor gevraagd. De toekomstige verhogingen

Beleggingsbeleid

worden betaald uit het beleggingsrendement. Dat brengt met zich mee dat de pensioenen

Op basis van een ALM-studie, die om de drie jaar door het fonds wordt uitgevoerd, is voor

alleen dan kunnen worden aangepast als het bestuur vindt dat de financiële middelen van het

het vermogensbeheer een strategie uitgezet en een beleggingsmix bepaald, voorzien van

fonds daarvoor toereikend zijn.

bandbreedten voor tactisch beleid. Het gaat hierbij om de verdeling tussen vastrentende waarden, aandelen, vastgoed en alternatieve beleggingen en de mate waarin van deze vast-

Voor het antwoord op de vraag of er voldoende middelen beschikbaar zijn om een toeslag te

gestelde verdeling kan worden afgeweken. Daarnaast is in het strategisch beleid opgenomen

verlenen en in welke mate, toetst het bestuur jaarlijks de dekkingsgraad aan de afgesproken

om valutarisico af te dekken en tevens via het afsluiten van renteswaps het renterisico,

Richtlijn besluitvorming toeslagverlening. Het bestuur besloot eind 2007, na een positief advies

voortkomend uit het verschil in rentegevoeligheid van de beleggingen en verplichtingen, voor

van de deelnemersraad, om de tot en met 2007 opgebouwde pensioenaanspraken en inge-

een deel af te dekken.


pag. 12


Beleggingsplan en normportefeuille

In het beleggingsplan 2009 is in procenten over de verschillende categorieën als volgt

Jaarlijks wordt een beleggingsplan opgesteld waarin het te voeren tactische beleid, binnen het

verdeeld:

strategisch beleid, voor het komend jaar wordt geformuleerd op basis van de rendementsverwachtingen en risico-inschattingen. In het beleggingsplan 2008 was het vermogen

Vermogenscomponent

over de verschillende categorieën in procenten als volgt verdeeld: Vermogenscomponent

Mix normportefeuille 2008

Portefeuille ultimo 2007

Vastrentende waarden

40

44

Aandelen

43

45

Vastgoed

8

8

Alternatieve beleggingen

9

3




45

40

Aandelen

35

43

Vastgoed

10

8

Alternatieve beleggingen

10

9

Extra zekerheid is ook gecreëerd door het renterisico af te dekken en de valuta afdekking te continueren.

Onder invloed van de kredietcrisis is het beleggingsbeleid in de loop van 2008 bijgesteld. PGB

Continuïteitsanalyse

heeft gestuurd op vermindering van het risico en op behoud van de dekkingsgraad. Om min-

Bij de continuïteitsanalyse worden de verschillende beleidsinstrumenten beoordeeld op effec-

der kwetsbaar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen was het fonds in de

tiviteit. Op basis van de uitkomsten wordt een beeld verkregen van de verwachtingen en

loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit en het verwerven van uit-

risicos van het beleid bij een horizon van 15 jaar. Deze toets is vooral bedoeld om inzicht te

breiden van deelnemingen in infrastructuur en water en energievoorzieningen. De beleggin-

krijgen in de financiële opzet van het fonds. In 2008/2009 zijn twee continuïteitsanalyses uit-

gen in aandelen zijn afgebouwd van 43% naar 35%. Het fonds ziet zich als langetermijnbeleg-

gevoerd en gerapporteerd aan de toezichthouder DNB. In de eerste analyse die medio 2008

ger en wil daarom weliswaar zekerheid en stabiliteit in de portefeuille inbouwen maar ook zor-

werd uitgevoerd op basis van de gegevens van 31 december 2007 en een dekkingsgraad van

gen voor voldoende opwaarts potentieel om te kunnen profiteren van zich herstellende mark-

148%, kwam het pensioenresultaat inclusief de voorwaardelijke toeslagverlening op basis van

ten.

de prijsindex bij een gelijkmatige ontwikkeling van de economie uit op circa 95% van de ambitie (een pensioen met volledige toeslagverlening op basis van de prijsindex). In de tweede analyse op basis van de bestandgegevens van 31 december 2008 en een dekkingsgraad van 97%, is opnieuw gekeken naar de kans op realisatie. Het pensioenresultaat inclusief voorwaardelijke toeslagverlening kwam toen uit op 45% van de ambitie. De resultaten van de uitgevoerde analyses zijn ook gebruikt voor het herstelplan dat het fonds in maart 2009 heeft ingediend bij DNB.


pag. 13

Niels Brands (31), drukker ‘Geen toeslag. Van de financiële crisis hebben we allemaal last. We moeten de rit uitzitten. Met alle bezuinigingen wordt het leven er niet leuker op. Ik hoop dat de zaken snel weer zo worden zoals ze waren.


pag. 14

Ontwikkelingen in pensioenbeheer

DE PENSIOENREGELING

Flexibele uittreding Deelnemers kunnen met ingang van 2010 zelf hun pensioendatum vast stellen. Dat moment kan liggen tussen 55 en 70 jaar. De spilleeftijd blijft 65 jaar. Eerder of later stoppen met

Kenmerken van de basispensioenregeling bij PGB zijn:

werken kan ook in deeltijd. Omdat pensioengerechtigden voor het 65e jaar nog niet kunnen beschikken over de AOW wordt de mogelijkheid geboden om een gedeelte van het levens-

Pensioensysteem

Middelloon

Pensioenleeftijd

65 jaar

Pensioengevend salaris

Brutoloon gemaximeerd op 46.381

Franchise

13.234

Pensioengrondslag

Brutoloon minus franchise

jaar komen te vervallen. Voor werknemers die jonger zijn, betekent dit dat zij vanaf 1 januari

Vakantietoeslag

Wordt meegenomen in het brutoloon

2008 pensioen opbouwen en premie betalen.

Opbouwpercentage vast salaris

1,75%

Opbouwpercentage ploegentoeslag

Niet van toepassing

Nabestaandenpensioen

35% van het ouderdomspensioen

het inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid met ingang van 2009 te verzekeren en het uit-

Eigen bijdrage

6,5% van de totale premie

looprisico te laten vervallen. De gedachte achter het advies is dat als alle fondsen het inloop-

lange ouderdomspensioen hiervoor in te zetten. Als beperking geldt dat maximaal 50% van het oorspronkelijke pensioenrecht voor vervroeging mag worden gebruikt. Entreeleeftijd vervallen Met ingang van 2008 is de minimum leeftijd voor deelname aan de pensioenregeling van 21

Inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid PGB heeft in lijn met het advies van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen besloten

risico dekken, de reïntegrerende deelnemer geen opbouw kan mislopen. De verzekering wordt De toeslagverlening op pensioenaanspraken en pensioenrechten wordt jaarlijks vastgesteld

overgenomen door het nieuwe fonds.

door het bestuur van het fonds na overleg met de deelnemersraad. De toeslagverlening vindt voorwaardelijk plaats conform D1 van de wettelijk voorgeschreven toeslagenmatrix (finan-

Uitruil van ouderdomspensioen

ciering uit overrendement). PGB streeft ernaar om de pensioenaanspraken en pensioenuit-

Met ingang van 1 januari 2008 is de mogelijkheid geboden een deel van het ouderdoms-

keringen waardevast te houden. Het fonds heeft de ambitie om de pensioenen jaarlijks aan te

pensioen uit te ruilen voor extra partnerpensioen. Uitruilen is mogelijk bij Vut, pensioneren en

passen aan de consumentenprijsindex van augustus (cpi-afgeleid) zoals die wordt vastgesteld

bij vertrek uit de branche waarbij het pensioen niet wordt meegenomen. Het pensioen wordt

door het CBS.

bij uitruil zo herschikt dat de partner bij overlijden van de deelnemer kan rekenen op 70% van het ouderdomspensioen.

In het verslagjaar heeft het bestuur besloten met ingang van 1 januari 2010 nieuwe uitbetalingsvarianten toe te voegen aan de bestaande keuzemogelijkheden bij PGB. Naast het stan-

Ontwikkeling bij werkgevers en deelnemers

daardpensioen, uitruil pensioen, getrapt pensioen en gelijk overlevingspensioen worden

In het verslagjaar nam het aantal aangesloten werkgevers met 1,5% af. De afname van de

vervroegd/uitstel pensioen en deeltijdpensioen geïntroduceerd.

werkgelegenheid houdt verband met de economische situatie in de bedrijfstak.


pag. 15


Sectoren

2008

2007

Grafische bedrijven

2.208

2.263

202

210

2.410

2.473

55

56

Zeefdrukbedrijven

Onderverdeeld naar de verschillende categorieën zijn de aantallen deelnemers ultimo 2008: Groep Premiebetalende deelnemers

Grafimedia cao

Aan het grafisch bedrijf verwante

Actieve deelnemers

bedrijven die uitsluitend op

Premievrije deelnemers

vrijwillige basis deelnemen

157

134

2.622

2.663

2007

40.186

38.983

5.120

5.449

Deelnemers met toerekening wegens arbeidsongeschiktheid

Reprografische bedrijven

2008

45.306

44.432

189.107

190.142

Loon- en premievaststelling De toename in de deelname van verwante bedrijven van 134 naar 157 wordt veroorzaakt

In het verslagjaar is in totaal 172 miljoen (v.j. 153 miljoen) aan premies en koopsommen in

door de uitbreiding van de werkingssfeer van het fonds voor het uitgeverijbedrijf. Meerdere uit-

rekening gebracht. De stijging wordt veroorzaakt door uitbreiding van de klantenkring. Het

gevers kozen voor aansluiting bij PGB.

totale brutoloon waarover, onder aftrek van de franchise, naar verwachting premie in rekening zal worden gebracht bedraagt 1.398 miljoen (v.j. 1.344 miljoen).

Bij de werkgevers waren aan het einde van het verslagjaar 45.306 werknemers voor hun pen-

De premie bedroeg in 2008 17% (v.j. 17,5%) van de pensioengrondslag, zijnde het brutoloon

sioen bij PGB verzekerd. Eind 2007 waren dat er 44.432. De stijging van het aantal deel-

minus de franchise. Het premieloon bedraagt over 2008 871 miljoen (v.j. 815 miljoen).

nemers als gevolg van nieuwe aansluitingen en het loslaten van de entreeleeftijd overtreft de daling van het deelnemers in de grafimediasector.

Uitkeringen In 2008 werd voor een bedrag van 276 miljoen (v.j. 247 miljoen) uitgekeerd. Ten opzichte van 2007 betekent dit een stijging van 11,8% (v.j. een stijging van 7,4%). De stijging wordt veroorzaakt door de toename van het aantal gepensioneerden en de gemiddeld hogere opbouw van het pensioen van de nieuwe pensioengerechtigden.


pag. 16


Pensioengerechtigden kozen als volgt:

In 2008 werd uitgekeerd in miljoenen euros: Uitkeringen Ouderdomspensioenen

2008

2007

196

176

Partnerpensioenen

66

61

Wezenpensioenen

1

1

Premierestitutie/afkoopsommen Vervroegd pensioen

2

2

11

7

276

247

Ten laste van de rekening van baten en lasten

Het ontwikkeling van de ingegane pensioenen is weergegeven in tabel 1:

Keuzepensioen Iedere actieve deelnemer is tot zijn 65e jaar verzekerd voor partnerpensioen. Bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd kan worden gekozen om het partnerpensioen uit te ruilen

Tabel 1: verloop van pensioenen

voor extra ouderdomspensioen. Naast de mogelijkheid het partnerpensioen uit te ruilen, kunnen deelnemers kiezen voor een getrapt pensioen of een gelijk overlevingspensioen. Om een

Overzicht aantallen ingegane pensioenen

Ouderdomspensioen

Partnerpensioen

Wezenpensioen

Totaal

22.259

12.473

624

35.356

2.519

856

84

3.459

24.778

13.329

708

38.815

1.021

576

101

1.698

23.757

12.753

607

37.117

106,7%

102,2%

97,3%

105,0%

verantwoorde keuze te kunnen maken wordt veel aandacht besteed aan de communicatie. Deelnemers ontvangen onder meer een persoonlijk pensioenoverzicht. Daarin worden alle

Stand per 31-12-2007

relevante keuzeopties op basis van het persoonlijk opgebouwde pensioen in beeld gebracht.

Toekenningen

Bovendien kan voor persoonlijk maatwerk gebruik gemaakt worden van een internetapplicatie. Ter voorbereiding van het keuzeproces worden ook pensioeninformatiedagen georganiseerd.

Beëindigingen Stand per 31-12-2008 Stand per 31-12-2008 in % van stand per 31-12-2007


pag. 17

Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening

ording kregen in 2008 extra aandacht. Via website en relatiebladen naar werkgevers en deel-

ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING

nemers is hier uitgebreid op ingegaan. De Pensioenwet vraagt van pensioenfondsen dat zij het communicatiebeleid expliciet formuleren. Jaarlijks moet een communicatieplan worden opgesteld dat inzage geeft in de

Aandachtsveld verantwoord beleggen en transparantie

voorgenomen communicatieactiviteiten naar alle belanghebbenden. Het gaat de wetgever

PGB heeft haar beleid inzake maatschappelijk verantwoord beleggen in 2008 aangescherpt.

erom dat systematisch en planmatig aandacht wordt besteed aan de governance waartoe

De communicatie speelt met name een rol bij de verantwoording van het beleid. Daarvoor zijn

informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt

als middelen de website, jaarverslagen en relatiebladen ingezet.

gerekend en dat het pensioenbewustzijn van deelnemers wordt verhoogd (marktcommuniAandachtsveld corporate communicatie

catie).

De doorgevoerde scheiding tussen beleid en uitvoering leidt ertoe dat de communicatie van PGB heeft voor 2008 een communicatieplan opgesteld met een uitvoeringsprogramma. Het

het fonds niet langer onder de huisstijl van de uitvoeringsorganisatie kon worden gepub-

programma bevat een kalender met daarin opgenomen alle bestaande en voorgenomen

liceerd. In 2008 zijn daarom het uniforme pensioenoverzicht, de pensioenoverzichten, het

activiteiten.

jaarverslag en de brochures op naam van PGB uitgebracht. De verdere correspondentie vindt plaats op briefpapier van GBF waarop is aangegeven dat zij de uitvoeringsorganisatie voor PGB is.

Uitgangspositie voor communicatie Het fonds zet momenteel een evenwichtige mix van massa- en persoonlijke communicatiemiddelen in. Het fonds streeft ernaar om, rekening houdend met de behoefte aan per-

Over de voortgang in de communicatieactiviteiten is ieder kwartaal gerapporteerd.

soonlijk contact, de elektronische informatie-uitwisseling via website, worksites en e-mail te optimaliseren. PGB kan zo een accurate administratie koppelen aan een effectieve geïndividu-

Toetsen communicatie

aliseerde communicatie en haar informatiekosten beperken. Voor 2008 waren in het commu-

De AFM toetst de communicatie van pensioenfondsen. Ieder fonds moet beschikken over een

nicatieplan een drietal strategische aandachtsvelden benoemd: (1) compliance, (2) verantwo-

communicatieplan met een overzicht van de ingezette middelen. In het plan dienen tevens

ord beleggen en transparantie en (3) corporate communicatie.

meetbare doelen te zijn opgenomen waarbij het fonds jaarlijks nagaat of de doelen zijn bereikt en de informatie is overgekomen.

Aandachtsveld compliance Aan de communicatiemiddelen zijn in het verslagjaar naast het uniforme pensioenoverzicht de

PGB is PW proof

overige verplichte overzichten ( bij het begin en einde van de deelname, bij scheiding en arbei-

PGB voldoet aan de formele communicatievereisten van de Pensioenwet. Het beschikt over

dsongeschiktheid en bij en na pensioneren) toegevoegd.

een plan waarin een uitvoeringsprogramma en een communicatiemonitor zijn opgenomen. In

De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie is getoetst via kwantitatief (marktonder-

de monitor zijn meetbare doelen opgenomen. Het fonds is ook nagegaan of de verstrekte

zoek) en kwalitatief onderzoek (klantenpanel). Ook de verantwoording over het financiële

informatie overkwam: het in 2008 opgerichte klantenpanel heeft de pensioencommunicatie op

beleid en daarbinnen over het beleggingsbeleid, het bestuur, de organisatie en de verantwo-

begrijpelijkheid beoordeeld en er is onderzoek onder deelnemers, pensioengerechtigden en


pag. 18

Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening

werkgevers uitgevoerd waarbij onder meer navraag is gedaan naar de waardering voor en het

Pensioeninformatiedagen

effect van de communicatie. Over de gehele linie liggen de resultaten van de communicatie in

Deelnemers van PGB worden in het jaar voorafgaand aan hun pensioneren samen met hun

lijn met de beoogde doelen van het fonds. Mede naar aanleiding van de opmerkingen van het

eventuele partner uitgenodigd voor het bijwonen van een pensioeninformatiedag. In 2008

klantenpanel en de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek zal de communicatie op

hebben 1.153 (v.j. 1.065) deelnemers/partners een voorlichtingsdag bijgewoond.

onderdelen worden aangescherpt. Pensioenworkshops voor werkgevers Communicatie offline en online

Voor werkgevers en hun P&O-medewerkers organiseert PGB met enige regelmaat een korte

Via de relatiebladen GBF-Direct voor werkgevers, GBF-Nieuws voor deelnemers en de web-

pensioencursus. Deelnemers aan de workshop krijgen zo meer inzicht in pensioenen in het

site worden deelnemers en werkgevers op de hoogte gebracht van relevante ontwikkelingen

algemeen en in de regelingen bij PGB in het bijzonder.

op pensioengebied. In 2008 is daar als extra communicatiekanaal de elektronische nieuwsbrief aan toegevoegd. In de eerste editie werd onder meer ingegaan op de gevolgen van de

In 2008 is bovendien gestart met een pilot van pensioenspreekuren voor deelnemers bij

financiële crisis voor PGB. Via www.mijngbf.nl kunnen werkgevers en deelnemers zich voor de

werkgevers.

nieuwsbrief aanmelden. Het fonds heeft in het verslagjaar naast haar reguliere financiële jaarverslag ook een Engelse samenvatting en een populaire Nederlandstalige samenvatting uitgebracht. Gebruik website/worksite PGB communiceert via haar website transparant over beleid, bestuur, organisatie bij het pensioenfonds, de pensioenregeling en de ontwikkelingen daarbinnen. De actualiteit speelt daarbij een belangrijke rol. Via een beveiligde worksite zijn persoonlijke pensioengegevens en bedrijfsgegevens beschikbaar. De website werd in 2008 circa 600 keer per dag bezocht en de Reken Zelf-modules circa 150 keer. Het aantal gebruikers van de worksite (www.mijngbf.nl) kwam uit op gemiddeld 282 per dag waarvan ongeveer 75% deelnemer is en 25% werkgever. Het aantal deelnemers dat een account heeft aangemaakt voor mijngbf bedraagt eind 2008 ruim 26.000.


pag. 19

Cees Reurings (59) drukker ‘Dat de pensioenen niet meestijgen met de prijzen is zwaar hopeloos. Als het weer beter gaat, kan de gemiste toeslag weer worden ingehaald. Verhoging van de AOW-leeftijd ervaar ik echter als een probleem.‘


pag. 20

Ontwikkelingen in vermogensbeheer

Algemeen

Vooruitzichten

De kredietcrisis die zich in 2007 aandiende, is breder en dieper van omvang dan aanvankelijk

Wereldwijd zien overheden de ernst van de situatie in en proberen met alle macht een vang-

werd verwacht. Beleggers, bedrijven, consumenten en overheden zijn zodanig geraakt dat de

net onder het financiële systeem te spannen om een crisis als in de jaren dertig te voorkomen.

reële economie zwaar is aangetast. Er is sprake van een wereldwijde recessie. Regelmatig

Verder zien we dat de overheden nog een stap verder gaan door de reële economie te onder-

duiken vergelijkingen op met de depressie in de jaren dertig. De economische omstandig-

steunen waar dat kan. Instrumenten in dat kader zijn belastingverlaging en investeren in bij-

heden zijn echter niet vergelijkbaar.

voorbeeld infrastructuur. Ook de Centrale Banken kunnen bijdragen door de officiële rentetarieven voor het komende jaar zo laag mogelijk vast te stellen. Al was het maar om de winst-

Onderliggende dynamiek

gevendheid van de banken een herstelkans te geven en de banken te dwingen geld uit te

De huidige onderliggende dynamiek en de verdere ontwikkeling van de opkomende landen

zetten bij andere partijen dan de Centrale Bank zelf. Voor 2009 wordt een verdere verlaging

zullen er naar verwachting voor zorgen dat de wereldeconomie binnen overzienbare tijd het

van de inflatie voorzien dankzij de lagere grondstofprijzen. De inflatie hoeft dus geen belem-

groeipad weer zal gaan volgen. Ook de opkomende landen krijgen nu klappen. Ze zijn echter

mering meer te zijn om de rentetarieven laag te houden. De verlaagde tarieven zullen echter

op het toneel verschenen om er te blijven. De landen hebben een relatief jonge bevolking die

wel weer tijdig moeten worden verhoogd naar meer realistische niveaus om een herhaling van

sterk gemotiveerd is om bij te dragen aan de welvaartsgroei. Daarin ligt een goede basis voor

problemen te voorkomen.

herstel. De periode na deze diepe crisis wordt interessant. De uitkomsten van het herinrichtingsproces Opstelling overheden

van de financiële sector en de rol van de overheid/toezichthouder hierbij, zullen doorwerken in

Ook de opstelling van de overheden is hoopgevend. Er wordt alert ingegrepen. Het financiële

de komende decennia. De vraag is ook hoe tijdelijk het aandeelhouderschap van de staat bij

systeem en de financiële instellingen worden gesteund, er worden maatregelen genomen om

de banken zal zijn.

de geldmarkt weer in beweging te krijgen en de werkgelegenheid wordt daar waar mogelijk gestimuleerd. De onzekerheid over de toekomst leidt bij de consument echter nog tot grote

Vastrentende markten

terughoudendheid bij het doen van bestedingen.

Bij de vastrentende waarden ondergingen staatsobligaties van de ontwikkelde landen door de dalende rente een waardestijging. Daartegenover stond echter een grotere waardedaling van

De vraag is hoe de situatie zich op langere termijn ontwikkelt. Blijft de consument somber of

de bedrijfsobligaties. Als gevolg van de kredietcrisis was er een vlucht naar veilig staatspapier

gaat men over tot de orde van de dag. Mondiaal zijn de economische groeiverwachtingen

en verdween de liquiditeit in bedrijfsobligaties grotendeels wat tot gevolg had dat de koersen

voor 2009 neerwaarts bijgesteld. De verwachtingen voor 2010 laten een positieve ontwikke-

extreem daalden. De kapitaalmarktrente ging in de eurozone per saldo omlaag.

ling zien. Opkomende landen groeien zoals gewoonlijk sneller dan ontwikkelde economieën. De maak- en service-industrie in China en India heeft nu echter te maken met een Westerse

De bedrijfsobligatiemarkten hebben in het verslagjaar zwaar geleden onder de kredietcrisis.

consument die de hand op de knip houdt. Deze vraaguitval wordt deels opgevangen door de

Het vastrentende resultaat was in het boekjaar voor staatsleningen positief, voor bedrijfs-

binnenlandse groeidynamiek. De stimuleringsplannen in deze landen hebben weer een posi-

obligaties sterk negatief. Continueert de kredietcrisis dan lijkt er al veel slecht nieuws inge-

tieve invloed op de wereldeconomie.

prijsd te zijn. De steunoperaties van de monetaire autoriteiten en overheden geven bedrijfsle-


pag. 21


ningen voorlopig weer wat lucht. Met name bij kortlopende obligaties is er een sterk effect

tijd van twee jaar, rond de 10% zijn. Voor kantoren wordt uitgegaan van een verdere waarde-

dat de koers van de obligatie, naarmate de aflossing van de hoofdsom nadert, naar 100%

daling van 10-15% over de komende twee jaar, bovenop de waardedalingen van 5-10% die

getrokken wordt, mits de debiteur niet bankroet gaat. Het hoge effectieve rendement geeft

reeds hebben plaatsgevonden op gedane transacties. Fondsen met weinig vreemd vermogen

daarbij een stootkussen tegen de volatiliteit van de marktprijs.

bieden nu goede mogelijkheden voor de toekomst.

Aandelenmarkten

Alternatieve markten

Door de kredietcrisis zijn alle aandelenbeurzen in het verslagjaar fors omlaag gegaan en de

Infrastructuur

resultaten op de aandelenbeleggingen waren dan ook zeer slecht. De daling op de belangrijk-

De inframarkt houdt zich goed staande maar de mogelijkheden worden wel minder. Mogelijk

ste beurzen lag tussen de 30% en ruim 50%. De zeer sterke daling is te begrijpen bij het zien

krijgt de sector door de economische malaise nu een extra impuls, waardoor veel overheids-

van de dalende winsten, zo niet stijgende verliezen en de vooruitzichten.

plannen, in vooral infrastructuur, naar voren worden gehaald. Verder is de opkomst te zien van infra- en landbouwgrondfondsen die zonder geleend geld werken.

De recessie lijkt inmiddels te zijn ingeprijsd met lage koers/winstverhoudingen. Deze recessie gaat eens over en dan zullen de aandelenbeurzen hun weg omhoog weer vinden. De DNB

Grondstoffen

heeft voor ALM-input een langetermijnverwachting van 7,5% voor aandelen in de ontwikkelde

Het resultaat op commodities, grondstoffen, was in het verslagjaar sterk negatief. Na een

landen en 8% voor de opkomende markten. Het fonds heeft door de economische proble-

forse stijging in het eerste deel van het verslagjaar daalden de grondstofprijzen als gevolg van

men het belang in aandelen in haar normportefeuille voor 2009 wel verlaagd van 43% naar

de economische crisis daarna in korte tijd zeer scherp. Historische cijferreeksen laten zien dat

35%. Hierbij blijft het streven van het fonds om externe managers te kiezen die extra rende-

commodities over de lange termijn een extra rendement genereren van ruim anderhalf procent

ment toevoegen, zodanig dat de karakteristieken van de aandelenportefeuille overeenkomen

ten opzichte van obligaties.

met de benchmark. Hedge Funds Vastgoedmarkten

De hedge fund industrie heeft in 2008 het slechtste jaar in haar bestaan moeten ervaren. Het

Onroerend goed heeft in het boekjaar per saldo negatief gepresteerd. De vastgoedparticipa-

gevolg is dat honderden hedge funds verdwijnen en de verwachting van industriespecialisten

ties en het directe vastgoed zorgden nog voor een licht positief resultaat, de beursgenoteerde

is dat dit oploopt tot duizenden. Vanuit het oogpunt van continuïteit, stabiliteit en een goed

vastgoedfondsen ondergingen echter een aanzienlijke waardedaling. In het algemeen geldt

rendement is het van belang dat PGB de juiste hedge fund managers blijft weten te vinden.

dat de vastgoedmarkten in Europa er nog relatief rustig bij liggen, hoewel er een duidelijk opwaartse druk op de aanvangsrendementen is. Beursgenoteerde vastgoedfondsen hebben

Asset mix 2008

hier meer last van dan niet-beursgenoteerde vanwege de toegenomen volatiliteit. De totaal-

Jaarlijks wordt, voorafgaand aan het nieuwe beleggingsjaar, de voor dat jaar te hanteren stra-

rendementen zullen naar verwachting voor woningen positief blijven, met uitzondering van het

tegische asset mix vastgelegd in het beleggingsplan en door het bestuur vastgesteld. Tevens

topsegment. Winkels kennen door het afnemend consumentenvertrouwen een minder hoog

geldt dit voor de bandbreedtes daaromheen, waarbinnen tactisch beleid kan worden gevoerd.

rendement. De verwachte waardedaling voor winkels zal, naar verwachting ook over een loop-


pag. 22


De strategische beleggingsmix, realisatie en bandbreedtes voor 2008 zijn voor de hoofd- en

Verloop in allocatie

subonderdelen als volgt samengevat:

De strategische allocatie kende in 2008 een verloop en de aangegeven allocatie is die per ultimo 2008. Het relatief grote verschil bij de vastrentende waarden en aandelen tussen de

Beleggingsonderdeel

strategische allocatie %

feitelijke allocatie per 31-12-2008 % € x mln

bandbreedte %

feitelijke en de strategische allocatie wordt verklaard doordat er in de laatste weken van het boekjaar een omvorming heeft plaatsgevonden in de portefeuille naar de nieuwe strategische allocatie per 1 januari 2009. Het percentage vastrentende waarden is met het oog op risico-


39

43,5

3.165

35 - 65

reductie onder invloed van de kredietcrisis hierin omhooggebracht naar 44% en het aandelenpercentage omlaag naar 36%. Bij de vastrentende waarden heeft hierbij tevens een herschik-

waarvan: Staat Bedrijven Inflatie gerelateerd Opkomende markten High yield Geldmarkt

62 2 8 8 20

30,6 58,8 2,0 4,1 6,0 − 1,5

969 1.860 64 129 192 − 49

20 - 80 0- 6 0 - 12 0 - 12 0 - 40

Aandelen

43

36,4

2.652

33 - 53

waarvan: Europa ex VK Verenigd Koninkrijk Noord-Amerika Japan Pacific ex Japan Opkomende landen

30 7 35 10 5 13

30,4 6,6 35,1 7,9 5,2 14,8

807 175 930 208 139 393

21 524 739-

39 9 46 13 7 17

8 4 3 2 1

10,4 4,4 2,5 2,5 0,3

757 319 183 182 23

5000-5-

15 6 6 4 10

100

100

7.281

king van portefeuilles plaatsgevonden, waarbij de bedrijfsleningen in een aparte portefeuille zijn opgenomen. De totale beleggingen van het fonds zoals opgenomen in de kerncijfers bestaan naast de beleggingsportefeuille ook nog uit de matching portefeuille waarmee de afdekking van het renterisico plaatsvindt en de currency overlay portefeuille waarmee het valutarisco wordt afgedekt.

Totaal beleggingsportefeuille Matching portefeuille

683

Currency overlay portefeuille

167

Diverse posten Totaal beleggingen, zie kerncijfers

Onroerende zaken Green Investments/Infra Commodities Hedge funds Liquiditeiten

7.281

77 8.208

Benchmarks In het beleggingsplan worden de voor dat jaar gehanteerde benchmarks vastgelegd en door het bestuur vastgesteld. Tegen deze benchmarks worden de eigen prestaties gemeten. Voor alle in voorgaande tabel vermelde subonderdelen is een benchmark bepaald.

Totaal beleggingsportefeuille

100


pag. 23


De voornaamste benchmarks voor de hoofd- en subonderdelen van de beleggingsportefeuille

De onroerende zaken gaven een totaalrendement te zien van -9,3%. Het negatieve resultaat

zijn voor 2008 naar bron als volgt vastgesteld:

werd geheel voornamelijk veroorzaakt door de beursgenoteerde vastgoedaandelen. De normportefeuille rendeerde 9,0%. De underperformance werd vooral bewerkstelligd door het


Bloomberg / Effas, onderverdeeld per regio/land

directe vastgoed en de niet-beursgenoteerde vastgoedaandelen.

Aandelen

MSCI onderverdeeld per regio/land

De alternatieve beleggingen bestonden in 2008 uit commodities, green investments/infrastruc-

Onroerende zaken

GPR en ROZ, onderverdeeld per investeringstype

tuur en hedge funds. De resultaten die hiermee werden behaald, met tussen haakjes die van

Commodities

S&P GSCI, onderverdeeld per producttype

de normportefeuille, zijn respectievelijk 64,3% (43,7%), 3,4% (3,5%) en 9,2% (4,8%).

Overige

Product of rentetarief gerelateerd

Het totaalrendement inclusief de portefeuilles ter afdekking van het renterisico en het valutaVoor 2008 zijn alle benchmarks 100% afgedekt naar EUR, in overeenstemming met het stra-

risico bedroeg -17,8%. In tegenstelling tot vorig jaar (2,5% negatief) was de invloed van deze

tegische beleid tot 100% afdekking van de vreemde valuta in de eigen portefeuille.

twee portefeuilles op het totaalrendement in dit verslagjaar 2,9% positief. In onderstaande tabel wordt het totaalrendement gerapporteerd.

Rendement PGB heeft in 2008 ook geleden onder de zeer ongunstige marktomstandigheden en de daar-

Rendementen 2008

In procenten

door veroorzaakte zeer grote daling van de aandelenbeurzen wereldwijd. Het fonds heeft in 2008 een totaalrendement behaald van 20,7% tegen 5,5% in 2007. Dit rendement was

Beleggingsonderdeel

Totaal rendement

1,7% lager dan de normportefeuille die een totaalrendement te zien gaf van 19,0%

2008

2007

1,0 39,0 9,3 64,3 3,4 9,2 0,1

2,0 6,9 10,2 47,2 ― ― 14,4

(v.j. 5,3%). De belangrijkste factoren voor deze underperformance was de achterblijvende performance bij vastrentende waarden, alternatieve beleggingen en het vastgoed. De aandelen lieten in het verslagjaar een outperformance zien. De vastrentende waarden hebben in 2008 een totaalrendement geboekt van 1,0% tegen vorig jaar 2,0%. De normportefeuille rendeerde 6,2% zodat er een underperformance werd behaald van 7,2%. De overweging van bedrijfsleningen pakte zeer slecht uit door de economische crisis. De directe couponrente op deze leningen is wel veel hoger en indien zich een

Vastrentende waarden Aandelen Onroerende zaken Commodities Green Investments/infra Hedge funds Liquiditeiten

Totaal beleggingsportefeuille

20,7

5,5

Totaal normportefeuille

19,0

5,3

Totaal fonds incl. afdekking rente/valutarisico

17,8

3,0

herstel aandient kan dit een zeer positief effect hebben. De aandelen hebben met een totaalrendement van 39,0% zeer slecht gepresteerd en ook veel lager dan in 2007 (6,9%). De normportefeuille gaf een rendement te zien van -40,1%, waardoor er toch nog een outperformance was van 1,1%.


pag. 24

Ontwikkelingen in vermogensbeheer / Riskmanagement en compliance

Performancetoets / Z-score

en langetermijnperspectief geplaatst. Vooral door het actief managen van de renterisicos is de

In het kader van het Vrijstellingsbesluit Wet Bpf 2000 wordt het behaalde rendement van het

daling van de dekkingsgraad beperkter uitgevallen dan zonder die actieve opstelling het geval

fonds vergeleken met het rendement van de jaarlijks vooraf vastgestelde normportefeuille, uit-

zou zijn geweest.

mondend in een jaarlijkse score, de zogenaamde Z-score. De Z-score over 2008 bedroeg 1,02 (v.j. + 0,09). De score was negatief omdat het rendement van de eigen beleggingspor-

ERM COSO

tefeuille met 20,7% lager was dan dat van de normportefeuille met 19,0%. De beleggings-

De inrichting van het risicomanagement bij PGB is gebaseerd op het zogenaamde ERM

kosten, inclusief de kosten van het externe management bij de aandelen, waren iets hoger

COSO-raamwerk. Dit zogenaamde Enterprise Risk Management raamwerk is afkomstig van

dan de normkosten, wat eveneens een licht negatief effect had. Bij de wettelijk voorgeschre-

The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Dit comité heeft

ven jaarlijkse performancetoets dient het gemiddelde van deze Z-scores over de laatste vijf

het initiatief genomen om te komen tot een algemeen kader voor risicomanagement. ERM

jaar ieder jaar getoetst te worden. Indien dit gemiddelde negatief is heeft het fonds volgens de

COSO wordt wereldwijd gezien als een van de belangrijkste raamwerken voor de inrichting

wet onvoldoende gepresteerd. Door wetswijziging is de ondergrens gewijzigd van 1,28 tot 0

van integraal risicomanagement. ERM COSO is bij PGB een continu proces dat, geïnitieerd

door bij de berekeningsuitkomst 1,28 op te tellen. De performancetoets 2009 over de jaren

door het bestuur van PGB en de directie van de uitvoeringsorganisatie GBF, tot stand wordt

2004 tot en met 2008 komt uit op een score voor het fonds van + 1,31 (v.j. + 1,77), wat ruim

gebracht door alle lagen van de organisatie. Het oogmerk daarbij is om een redelijke mate van

positief is.

zekerheid te verschaffen dat de risicos die samenhangen met het bereiken van de doelstellingen op een goede wijze worden beheerst.

RISKMANAGEMENT EN COMPLIANCE FIRM Het beheersen van risicos is altijd al een belangrijk aandachtspunt van het pensioenfonds

De Financiële Instellingen Risico Methode (FIRM) van De Nederlandsche Bank (DNB) wordt als

geweest. Door de toenemende dynamiek en complexiteit van zowel interne als externe ont-

referentiekader gebruikt voor de identificatie van risicos evenals voor het vaststellen van de

wikkelingen is het belang van risicomanagement toegenomen. Voorbeelden van deze ontwik-

mate waarin deze risicos worden beheerst. Binnen FIRM zijn zowel financiële als niet-finan-

kelingen zijn toenemende weten regelgeving, complexere bedrijfsprocessen en beleggings-

ciële risicos opgenomen. De organisatie onderscheidt strategische risicos, renterisicos,

producten evenals het toegenomen extern toezicht. Als uitvloeisel hiervan heeft de uitvoe-

beleggingsrisicos, actuariële risicos, operationele risicos en compliance risicos.

ringsorganisatie GBF in 2008 de afdeling Riskmanagement & Compliance opgezet, zodat een betere invulling kan worden gegeven aan risicomanagement vanuit een integraal perspectief.

Verdedigingslinie Voor de beheersing van de risicos wordt gebruik gemaakt van het three lines of defence

De gevolgen van de financiële crisis hebben aangetoond dat goede risicobeheersing voor

model. De verantwoordelijkheid voor het beheersen van de risicos ligt bij degenen die ook

pensioenfondsen essentieel is. Het managen van de risicos en de financiële positie van het

verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de processen. De afdeling Riskmanagement &

pensioenfonds heeft het afgelopen jaar veel aandacht gekregen. Als gevolg van de negatieve

Compliance coördineert, faciliteert en houdt toezicht op voortgang en naleving hiervan. De

ontwikkelingen door de crisis is de financiële positie van PGB verslechterd. De dekkingsgraad

Interne Accountantsdienst van de uitvoeringsorganisatie toetst de effectieve werking van de

is gedaald van 148% naar 97%. De afwegingen in de mate waarin aanpassingen in de beleg-

beheersmaatregelen door middel van testwerkzaamheden en operational audits. Op basis van

gingscategorieën als gevolg van de crisis zijn doorgevoerd zijn in het licht van het middellange

bevindingen worden eventueel verbeteracties doorgevoerd.


pag. 25

Jan Borburg (65) pensioengerechtigd ‘Een verlaging van het pensioen als het heel slecht op de beurzen gaat, zal ik niet prettig vinden. Maar als dat gaat gebeuren, ga ik er vanuit dat het ook echt moet omdat er geen geld is. En als het weer beter gaat, moeten de gepensioneerden daar ook van mee profiteren.‘


pag. 26

Bedrijfsvoering en kosten

PGB scoort 69 punten op een schaal die loopt tot maximaal 100. Het gemiddelde van de

BEDRIJFSVOERING EN KOSTEN

vergelijkbare pensioenfondsen ligt op 67 punten. PGB berekent voor haar belanghebbenden De uitvoering van de pensioenregeling is uitbesteed aan de SAS 70 (type II)-gecertificeerde

dus relatief lage kosten bij een meer dan gemiddeld serviceniveau.

Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) op basis van een Service Level Agreement (SLA). De uitvoeringskosten komen in het verslagjaar uit op 94 per deelnemer per jaar. In 2007 bedroegen de

Vergelijking rendement

kosten 79 per deelnemer. De totale pensioenbeheerskosten stegen van bijna 6,3 naar

Met betrekking tot het vermogensbeheer streeft het bestuur naar een structurele outperfor-

7,6 miljoen. De stijging van de kosten wordt veroorzaakt door de invoering van de nieuwe

mance ten opzichte van de gekozen benchmark. PGB scoorde 20,7% bij een benchmark

communicatieverplichtingen, de verzwaring van de Pension Fund Governance-structuur en

van 19,0%. De outperformance is in tegenstelling tot de vier voorgaande jaren niet gere-

extra investeringen voor ICT. Verder is geïnvesteerd in compliance en risicomanagement in lijn

aliseerd omdat door de kredietcrisis bedrijfsleningen het slecht hebben gedaan ten opzichte

met de verhoogde eisen van de toezichthouders.

van staatsleningen. Het fonds was voor een aanzienlijk deel van de portefeuille belegd in deze bedrijfsleningen, terwijl de benchmark uit staatsleningen bestaat. De performancetoets 2009

Vergelijking service

over de jaren 2004 tot en met 2008 komt uit op een score voor het fonds van + 1,31, wat

PGB streeft voor aangesloten werkgevers en deelnemers naar ten minste een marktconforme

ruim positief is. Bij een negatieve uitkomst kunnen verplicht aangesloten werkgevers besluiten

levering van pensioen. Om beter zicht te krijgen op de prestaties van haar uitvoeringsorgani-

van pensioenfonds te wisselen.

satie besloot het fonds mee te doen met het CEM-benchmarkonderzoek 2008 over 2007. CEM vergelijkt de prestaties van pensioenfondsen wereldwijd. Op grond van het rapport kun-

Kosten uitvoering

nen de volgende conclusies getrokken worden:

De kosten voor het vermogensbeheer bedroegen 21,6 miljoen (v.j. 22,2 miljoen). De totale kosten van het pensioenfonds stegen in 2008 met 1,4% van 28,6 miljoen tot 29,0

In de groep van pensioenfondsen waar PGB mee vergeleken is, varieert het aantal deelne-

miljoen. De bedrijfskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:

mers. Tot de deelnemers worden gerekend de actieve werknemers die door premiebetaling 2008

aan de pensioenregeling deelnemen en de pensioengerechtigden. Het kleinste fonds heeft

2007

26.000 deelnemers en het grootste fonds 500.000. Gemiddelde grootte lag op 206.000. De prijs per deelnemer varieert van 78 tot 199. PGB had in 2007 ongeveer 80.000 deelne-

Doorbelasting GBF

10.564.000

9.474.000

mers. Ondanks het schaalnadeel is de kostprijs per deelnemer bij PGB laag te noemen. PGB

Overige kosten

18.484.000

19.083.000

fondsen en 163 van alle onderzochte Nederlandse fondsen.

Totale kosten

29.048.000

28.557.000

De service die het fonds bestuurders, werkgevers en deelnemers biedt, ligt boven het gemid-

Dit betreft:

delde van pensioenfondsen waar PGB mee wordt vergeleken.

Kosten pensioenbeheer

zit met 79 per deelnemer ruim onder de gemiddelde prijs: 119 van vergelijkbare pensioen-

Kosten vermogensbeheer


pag. 27

7.594.000

6.334.000

21.454.000

22.223.000

Verslag van het Verantwoordingsorgaan

VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN

Adequate reactie Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat in de afgelopen maanden bij alle

Het bestuur heeft zich in de bestuursvergadering van 25 juni 2009 ten opzichte van het

betrokkenen een grote behoefte bestond aan goede informatie en communicatie over de

Verantwoordingsorgaan over zijn beleid in 2008 verantwoord.

positie van het pensioenfonds. Het bestuur heeft hierop met publicaties, webteksten, presentaties in het land en relatiebladen adequaat gereageerd.

Beleidskeuzes tijdens crisis Met name de beleidskeuzes tijdens de kredietcrisis stonden centraal. Verder is onder meer

Reactie van het bestuur

aandacht besteed aan het niet rebalancen van aandelen in de loop van het tweede halfjaar,

Het bestuur heeft met instemming kennis genomen van het beleidsoordeel van het Verant-

het verhogen van de mate van renteafdekking, het intensiveren van de communicatie met de

woordingsorgaan en onderschrijft het belang van het inschakelen van een externe deskundige

uitvoerder en de beleggingscommissie en het op dagbasis volgen van de ontwikkeling van de

om het pensioenen beleggingsbeleid nog een keer te toetsen.

dekkingsgraad. Herstelplan Eerder heeft het bestuur het concept herstelplan voor het pensioenfonds met het Verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad besproken. Op basis van deze bespreking is het concept herstelplan voorgelegd aan De Nederlandsche Bank. Positief oordeel Op basis van de ter beschikking staande documenten en de discussie in de bestuursvergadering heeft het Verantwoordingsorgaan een positief oordeel over het handelen van het bestuur. Toetsing beleid Gezien de sterk veranderde economische wereld waarin het pensioenfonds opereert wil het verantwoordingsorgaan graag, in goed overleg met het bestuur en de deelnemersraad en met behulp van een externe deskundige, nog een keer toetsen of het thans voorliggende pensioenen beleggingsbeleid voor de toekomst het meest geëigende beleid voor het pensioenfonds is.


pag. 28

Toekomstverkenning: herstelbeleid

TOEKOMSTVERKENNING: HERSTELBELEID

dekkingsgraad van ongeveer 111% (en na 15 jaar op ongeveer 146%). Zowel het kortetermijnherstel als het langetermijn herstel zouden, als het uitgezette scenario zich voordoet,

Het bestuur is na overleg met het Verantwoordingsorgaaan en na een positief advies van de

binnen de randvoorwaarden van DNB vallen. Er hoeven in dat geval geen aanvullende maat-

Deelnemersraad in haar Herstelplan 2009 t/m 2014 tot de volgende set van maatregelen

regelen genomen te worden.

gekomen: Ontwikkeling dekkingsgraad PGB 2009 - 2014

1. In de beleggingsportefeuille wordt meer zekerheid en stabiliteit ingebouwd. Daarvoor wordt

Gemiddelde verwachte pensioenresultaat op basis van bestandsgegevens 2007 en 2008

het percentage dat wordt belegd in aandelen afgebouwd en het percentage dat wordt belegd in alternatieve beleggingen uitgebreid. Op termijn streeft het fonds naar een beleggingsmix waarbij het vermogen voor 1/3 in aandelen zit, voor 1/3 in vastrentende waarden en 1/3 in vastgoed en alternatieve beleggingen. 2. De pensioenpremie is met ingang van 1 januari 2009 verhoogd van 17% naar 19,5%. Van verdere verhoging wordt afgezien omdat het niet substantieel bijdraagt aan het herstel op korte termijn. 3. De pensioentoeslag blijft achterwege tot het moment dat het fonds uit herstel is en er een dekkingsgraad is bereikt van 120% of hoger. Voor besluitvorming over de toeslagverlening gebruikt het fonds het advies van de (aangepaste) Richtlijn. 4. Het voorwaardelijk extra pensioen van deelnemers die daarvoor in aanmerking komen, wordt jaarlijks per geboortejaar (vanaf 1950) onvoorwaardelijk gemaakt als het past binnen de herstelcapaciteit van het fonds. 5. Jaarlijks zal het pensioenfonds beoordelen of zij op basis van de actuele dekkingsgraad en

Oordeel toezichthouder

de verwachte herstelcapaciteit over de resterende herstelperiode boven de minimaal

De toezichthouder heeft het herstelplan medio 2009 goedgekeurd. PGB kan de voorgenomen

vereiste dekkingsgraad van circa 105% kan uitkomen. Als dat niet het geval mocht zijn dan

maatregelen doorvoeren.

zullen op basis van de mogelijkheden die er op dat moment zijn, aanvullende maatregelen worden genomen. Aanpassen van pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen is in dat

Amsterdam, 18 juni 2009

geval niet op voorhand uitgesloten.

Bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven

Herstelcapaciteit De set van maatregelen is naar verwachting voldoende om op tijd te herstellen. De berekeningen laten zien dat PGB met de huidige maatregelen na 5 jaar zou kunnen uitkomen op een

Voorzitters: drs. R. Degenhardt F. de Haan


pag. 29

Secretarissen: L.J. Hoogenboom R. Leloux

Nora Borburg (65) pensioengerechtigd ‘Ik vind dat banken en pensioenfondsen onzorgvuldig met het geld van anderen zijn omgegaan. Dat raakt iedereen die geen buffer heeft.’


pag. 30

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2008

In miljoenen euro’s

Balans per 31 december 2008 2008

2007

8.374

10.015

4

5

8.378

10.020

51

50

9

40

8.438

10.110

269

3.182

8.480

6.577

Activa

Beleggingen voor risico pensioenfonds Beleggingen voor risico deelnemers Totaal beleggingen Vorderingen en overlopende activa Overige activa

Passiva

Stichtingskapitaal en reserves

Technische voorzieningen Voorzieningen voor risico deelnemers Overige schulden en overlopende passiva

Dekkingsgraad (in %)


pag. 31

4

5

223

346

8.438

10.110

97

148

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2008

In miljoenen euro’s

Staat van baten en lasten over 2008 2008

2007

172 1.776 1 108

153 5 269 34

1.497

461

107 320 276

126 130 289 245

Baten

Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) Premiebijdragen risico deelnemers Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Beleggingsresultaten risico deelnemers Overige baten

Lasten

Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen

Totale wijziging voorziening pensioenverplichtingen Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Saldo-overdrachten van rechten Wijziging voorziening voor risico deelnemers

−

Garantieregeling Pensioensparen

6 1.470

5 590 3

288

23

1.903 276 8 233 1

315 247 6 62 5

1 1.954

Saldo van baten en lasten


pag. 32

3.451

119 580

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, Verantwoordingsorgaan en commissies

Naam

Bestuur

Functie

De samenstelling van het bestuur is per ultimo 2008 als volgt: Naam

Functie*

Aanwijzende organisatie**

Aftreden volgens rooster

T.W. van den Broek

lid

FNV KIEM

ultimo 2010

drs. L. Coenradie RA

lid

KVGO

ultimo 2009

drs. R. Degenhardt

voorzitter

KVGO

ultimo 2010

F. de Haan

voorzitter

FNV KIEM

ultimo 2010

L.J. Hoogenboom

secretaris

KVGO

ultimo 2010

R. Leloux

secretaris

CNV Media

ultimo 2010

W.F. Nak

lid

KVGO

ultimo 2011

M.M. Visch

lid

NVJ

ultimo 2010

Aanwijzende organisatie


drs. R. Degenhardt

voorzitter

KVGO

ultimo 2010

L.J. Hoogenboom

lid

KVGO

ultimo 2010

R. Leloux

lid

CNV Media

ultimo 2009

W.F. Nak

plv. voorz.

KVGO

ultimo 2011

Adviseurs van de commissie zijn:

aftreden volgens rooster

drs. M.J.M. Jochems

1 november 2010

drs. J.L.M.J. Klijnen

22 maart 2010

J.H. Ubas

15 februari 2010

Deelnemersraad De samenstelling van de deelnemersraad is per ultimo 2008 als volgt:

*

De heer Degenhardt is fungerend voorzitter in 2009, de heer De Haan fungerend voorzitter in 2008. De heer Hoogenboom is fungerend secretaris in 2008, de heer Leloux fungerend secretaris in 2009. ** werkgeversorganisatie: Koninklijk Verbond voor Grafische Ondernemingen (KVGO); werknemersorganisaties: FNV Kunsten Informatie en Media (FNV KIEM), CNV Media, Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ).

Naam

Groep

Aanwijzende organisatie*


A.F.A.H. Bergmans

gepensioneerde

FNV KIEM

medio 2011 ultimo 2010

W. Dubbeling (voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

Dagelijks bestuur

C.P.M. van der Eerden

werknemer

Unie

ultimo 2010

Voorzitters en secretarissen vormen het dagelijks bestuur en zijn belast met het bepalen van

L.H.M.J. Gelissen

gepensioneerde

CSO

ultimo 2010

het dagelijks beleid. Het bestuur heeft diverse bevoegdheden gedelegeerd aan het dagelijks

J. Harlaar

gepensioneerde

CNV Media

ultimo 2010

bestuur. Deze bevoegdheden zijn statutair en in een delegatiebesluit vastgelegd.

F.J. Hoefnagels

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

H. Jansen (plv. voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

Commissie voor Beleggingen en risicomanagement

J.A. Kolijn

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2010

De samenstelling van de Commissie is per ultimo 2008 als volgt:

P. Verhorst

werknemer

CNV Media

ultimo 2010

vacature

werknemer

NVJ

―

*

Werknemersorganisatie: Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening (Unie). Ouderenorganisatie: Coördinatieorgaan voor Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO). Overige toelichting werknemersorganisaties: zie onder bestuur.


pag. 33

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, verantwoordingsorgaan en commissies

Verantwoordingsorgaan

Klachtencommissie

De samenstelling is per ultimo 2008 als volgt:

De samenstelling van de Klachtencommissie is per ultimo 2008 als volgt:

Naam

Groep

Aanwijzende organisatie*

Naam

Functie

Aanwijzende organisatie

T.W. van den Broek

fungerend voorzitter in 2008

FNV KIEM

W.F. Nak


KVGO


L. van den Berg

werkgever

KVGO

A.F.A.H. Bergmans

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2011 medio 2011

R.M. Dirx

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2010

W. Dubbeling (voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

Commissie van Bezwaar

drs. L. Dijkema

werkgever

KVGO

ultimo 2011

De samenstelling van de Commissie van Bezwaar is per ultimo 2008 als volgt:

C.P.M. van der Eerden

werknemer

Unie

ultimo 2010

A. Emmink

werkgever

KVGO

ultimo 2009

Naam

Functie

Aanwijzende organisatie KVGO

L.H.M.J. Gelissen

gepensioneerde

CSO

ultimo 2010

J. Harlaar

gepensioneerde

CNV Media

ultimo 2010

mr. J.S. Dienske

lid

F.J. Hoefnagels

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

R.E. van Kesteren


CNV Media

H. Jansen (plv. voorzitter)

werknemer

FNV KIEM

ultimo 2010

J. Spaargaren

lid

FNV KIEM

mevrouw K. Kamp

werkgever

KVGO

ultimo 2009

B. Wals


KVGO

J.A. Kolijn

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2010

M.J. Kuit

gepensioneerde

FNV KIEM

ultimo 2010

P.G. Kwak

werkgever

KVGO

ultimo 2010

Secretariaat van de Commissie:

P. Verhorst

werknemer

CNV Media

ultimo 2010

Advocatenkantoor Kennedy Van der Laan, mw. mr. E. M. Kuijken, Postbus 58188,

R. Warnar

werkgever

KVGO

ultimo 2010

1040 HD Amsterdam.

vacature

werknemer

NVJ

Kantoor Zwaansvliet 3, 1081 AP Amsterdam Intern toezicht

Postbus 7855, 1008 CA Amsterdam

Vanaf 2009 zal een vooralsnog jaarlijks een visitatie plaatsvinden.

Telefoon: (020) 5418418 Fax: (020) 6442911 Internet: www.gbf.nl


pag. 34

SAMENVATTING PGB JAARVERSLAG 2008

PGB POSTBUS 7855, 1008 CA AMSTERDAM ZWAANSVLIET 3, TELEFOON 020 - 5418418 WWW.GBF.NL

pgb SAMENVATTING STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

Recommend Documents