STICHTING SPAARLOONFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN JAARVERSLAG 2011 39" BOEKJAAR
ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020) 5 418 418 FAX (020) 6 442 911 INTERNE'I' W W W . G R A F I M E D 1 A F 0 N D S E N . N L
INHOUD
1.
PROFIEL
3
2.
KERNCIJFERS
4
3.
VERSLAG VAN HET BESTUUR 3.1 3.2 3.3 3.4
4.
5 6 9 14
JAARREKENING 2011 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
5.
Voorwoord Ontwikkelingen boekjaar 2011 Financiële gang van zaken Statutaire functionarissen
Balans per 31 december 2011 Staat van balen en lasten boekjaar 2011 Toelichting behorende tot dejaarrekening 2011 Toelichting op de balans Toelichling op de staat van baten en lasten
16 17 18 20 24
OVERIGE GEGEVENS 5.1 5.2 5.3
Statutaire winstverdeiing Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
26 26 26
1. PROFIEL Het Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven (SGB) verzorgt voor de grafimediabranche sinds 1973 de collectieve bedrijfstakspaarloonregeling en de vrijwillige extra spaarloonregel ing. De weikgever draagt op grond van de cao voor de werknemer jaarlijks een percentage van het brutoloon af aan het SGB (in 2011 was dat 1,00% tol een maximum van € 493), tenzij de werknemer de keuze heeft gemaakt voor deelname aan de levensloopregeling of uitbelating in de vorm van loon. Hel SGB schrijft het spaarloon bij op ccn geblokkeerde rekening op naam van de betreffende deelnemer. Na vier volle kalenderjaren valt het s-paarloon over één kalenderjaar vrij en wordt dan overgeschreven naar de vrije spaarrekening. De deelnemer ontvangt over de uitslaande tegoeden jam^lijks renle. In aanvulling op de bedrijfstakregeling kan, als de werkgever daarvoor afspraken maakt, extra spaarloon worden opgebouwd tot het toegestane fiscale maximum. Sinds enige jaren is dat €613. Voor de werknemer is het spaarloon vrij van heffing loonbelasting, heffing premies sociale verzekeringen en grafische fondsen. De werkgever betaalt wel een loonheffing van 25% over het spaarloon.
2.
Aan het einde van resp. over de jaren 2007 t/m 2011
KERNCIJFERS
Bedragen in duizenden euro 's
2011
2010
2009
2008
2007
AANTAL WERKGEVERS Aangesloten werkgevers
2.070
2.236
2.381
2.519
2.584
AANTAL WERKNEMERS Actieve werknemers
30.687
32.081
36.612
39.985
40.751
LOON EN SPAARLOON Premieloon werkgevers Collecti ef spaarloon
€ e
EXTRA SPAARLOON EN VERLOFSPAREN Extra spaarloon en verlofsparen RENTE Rentebij schrij vmg Rentevergoeding in % * - geblokkeerde spaarrekeningen - vrije spaarrekeningen - verlofspaarrekeningen UITBETALINGEN Spaarloon
1.028.214 11.016
e €
1.102.325 11.589
€ e
1.237.668 12.979
€ €
5.146
5.220
€
5.991
6.719
6.891
3.162
3.174
€
5.446
8.460
8.139
2,5 1,4
2,1 1,3
2,6
3,8 3,5 3,7
3,7 3,5 3,6
2,1
1,287.867 13.706
8 €
1,270.059 13.417
€
27.654
e
70.528
€
31.615
€
27.421
€
21.935
€
1.045
€
1.077
*■
1.069
€
1.408
€
1.368
BELEGGINGEN Balanswaarde beleggingen Beleggingsopbrengsten Totaal rendement in %
€ €
180.992 4.030 2,2
€ €
189.009 4.476 1,9
€
€ 240.880 € 6.111 2,2
€
e
235.518 10.857 4,6
e
247.796 8.410 3,5
VERMOGEN Spaarsaldi Algemene reserve Beleggingsreserve
e
172.995 5.776 6.021
€ € €
181.327 6.732 5.276
€ € €
231.870 4.607 7.194
€ €
e
239.063 903 6.513
€ € €
237.640 6.039 17.299
184.792
e
193.335
€
243.671
€
246.479
€
260.978
ADMINISTRATl EKOS lEN
Totaal
*
€
e e
De vermelde rentepercentages zijn Jaargemiddelden.
3. VERSLAG VAN HET BESTUUR
3.1
Voorwoord
Met het jaarverslag 2011 legt hel bestuur van het Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven (SGB) aan belanghebbenden verantwoording af over het gevoerde beleid. Daarnaast wordt op een aantal voor het fonds belangrijke terreinen een vooruitblik gegeven. Dejaarrekening 2011 is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De controleverklaring is opgenomen op pagina 25. Financiële positie SGB In 2011 oversteeg het volume aan uitkeringen de mleg van deelnemers, waardoor het belegd vermogen afnam tot € 181,0 miljoen eind 2011. Het totaal van de algemene reserve en de beleggingsreserve daalde in 2011 marginaal tol € 11,8 miljoen. De reservepositie van het fonds, de verhouding tussen het vermogen van het fonds en de spaarloontegoeden van deelnemers, vevbeVerde en steeg van 106,6% naar 106,8%. In 2011 heeft de regering besloten om spaarloon regelingen per I januari 2012 afte schaffen. Deelnemers hebben de mogelijkheid om vanaf dat moment hun saldo in een keer op le nemen. Het fonds zal de beschikbare reserves afbouwen en ten gunste brengen van de deelnemers. Vanaf 1 januari 2012 zal een spaarrente worden vergoed van 4,0%. Deelnemers die gedurende het eerste halfjaar van 2012 hun volledige saldo opnemen, krijgen 101% van hun tegoed uitgekeerd. Alternatieven voor de bedrijfsspaarregelingen De politiek werkt aan de introductie van de Vitaliteitsregeling. Daarmee moeten werknemers in slaat worden gesteld een goede balans te vinden tussen betaald werk, zorgtaken, vrijwilligerswerk, scholing en vrije tijd. Een werkelijke verhoging van de arbeidsparticipatie kan alleen worden bereikt als er genoeg mogelijkheden zijn om werk op flexibele wijze te combineren met andere activiteiten. De verwachting is dal de levensloopregeling en hel spaarloon worden geïntegreerd in deze VilaJileitsregeling. De regeling zal niet kunnen worden gebruikt voor vervroegd uittreden. Gezien de verwachte wettelijke vereisten is hel niel te verwachten dat het SGB de Vitaliteitsregeling zal uitvoeren. Tot slot Het bestuur bedankt de Deelnemersraad SGB voor haar inbreng en adviezen die in 2011 zijn uitgebracht.
3.2
Ontwikkelingen boekjaar 2011
Algemeen Via de collectieve cao-spaarregeling van het SGB, waarbij via de werkgever 1,00% van het gemaximeerde brutoloon wordt gespaard, werd € 11,0 miljoen op de spaarrekeningen bijgeschreven. Aan extra spaarloon werd voor € 5,1 miljoen bijgeschreven. In 2010 was dal respectievelijk € 11,6 miljoen en €5,2 miljoen. De afiiame van het spaarvolume wordt veroorzaakt door de teruglopende werkgelegenheid in de grafimediabranche. Als gevolg van technologische ontwikkelingen, internationale concurrentie en de conjunctuurgevoeligheid van de producten en diensten nam het aanlal deelnemers met 4% af van 32.081 naar 30.687. De deelname aan SGB heeft ook in 2011 weinig concurrentie ondervonden van de levensloopregeling. Het aantal werknemers dat deelneemt aan de levensloopregeling bleef mei 401 deelnemers stabiel. Het spaarloonfonds wil een rente vergoeden die gemiddeld op of boven de rente ligt die andere spaarloonaanbieders in Nederland hanteren. De in 2011 vergoede rente op de geblokkeerde rekening lag in lijn met de doelstelling van hel fonds. Over de geblokkeerde spaarloontegoeden is een gemiddelde rente vergoed van 2,5%, de gemiddelde marktrente voor vergelijkbare rekeningen bedroeg 2,1%. De gemiddelde rentevergoeding op de vrije spaartegoeden bedroeg 1,4%. De beleggingsopbrengsten waren niet toereikend om, na aftrek van de operationele kosten, de gemiddelde marktrente van 2,1 % te evenaren. In dit verslag wordl achtereenvolgens aandacht besleed aan achterliggende exleme en inteme ontwikkelingen, de ontwikkelingen van de spaarrekeningen en de vergoede rente, de in rekening gebrachte administratiekosten en de ontwikkelingen in het vermogensbeheer ten behoeve van hel fonds. Economische ontwikkelingen en de vermogenspositie SGB Als gevolg van de schuldencrisis van de zuidelijke Eurolanden en leriand zijn in het verleden door liet bestuur nieuwe uitgangspunten voor het financieel beleid vastgesteld. Hierin is bepaaid dat SGB moet worden beschouwd als een korte termijn belegger vanwege de grote en veelal abrupte invloed van overheidsmaatregelen op het fonds. Invloeden die zich de laatste jaren ook diverse malen hebben gemanifesteerd. Derhalve heeft hel bestuur bepaald dat gezien de doelstelling van het fonds, een beperkt risico gelopen kan worden met de beleggingen. Als gevolg van het regeringsbesluit om hel spaarloon af te .schaffen, is van overheidswege bepaald dat sinds begin 2012 behalve de vrije spaartegoeden, ook de geblokkeerde spaartegoeden direct opvraagbaar zijn. Het bestuur heeft het beleggingsbeleid hierop aangepast. Met beleggingsbeleid voor 2012 houdt in dat gelden voor een deel op deposito worden aangehouden, voor een deel in staatsobligaties van de hoogste kwaliteit en voor het restant in bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit. Vanwege de aanhoudende onrust werden de perifere staatsobligaties en die van Frankrijk in de tweede helft van 2011 verkocht en op deposito geplaatst. Het ligl in de bedoeling om een deel van deze opbrengst medio 2012 her tc beleggen in bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit. Daarmee kan het effectief rendement van de portefeuille worden verbeterd, hetgeen gunstig is voor de uit te keren rente op spaartegoeden. In lijn met de uitgangspunten heefi het fonds de rente voor de tegoeden op de geblokkeerde rekeningen in 2011 ongewijzigd gelaten op 2,5%. De rente over de vrije spaarrekening is per I januari 2011 verlaagd van 2,0% naar 1,5%, en per 1 april 2011 verlaagd van 1,5% naar 1,0%. In verband met de afschaffing van het spaarloon per 1 januari 2012 heeft hel bestuur besloten om de renle op de vrije rekening per 1 november 2011 te verhogen naar 2,5%. Als gevolg van het gevoerde beleid, de ontwikkelingen op de financiële markten en hel bedrag aan opnames, heeft het fonds haar relatieve vermogenspositie kunnen versterken. De
reservcpositie eind 2011 bedroeg 106,8% legen 106,6% eind 2010. Het fonds heeft een solide portefeuille met een beperkt risico. Beëindiging van de spaarloonregeliog Eind 2011 heeft de regering besloten om de fiscale faciliteiten voor hel spaarloon per 1 januari 2012 af te schaffen. Vanaf deze datum wordt er derhalve geen spaarloon meer opgebouwd. De reserve van het fonds van circa € 12 miljoen zal worden afgebouwd en ten gunste komen van de deelnemers. Het opbouwen van reserves was nodig om spaarloon toe le kennen aan werknemers voor wie door de werkgever geen spaarloon is gestort als gevolg van faillissement, om beleggingsrisico's af te dekken en om een zekere stabiliteit van de renle te waarborgen (egalisatiereserve). Vanwege de aanstaande beëindiging van de spaarloonregeling heeft hel bestuur er voor gekozen om de rente vanaf 1 november 2011 van de geblokkeerde rekening en de vrije rekening gelijk le trekken naar 2,5%. Vanaf I januari 2012 is de rente verhoogd naar 4,0%. Alle spaarsaldi slaan vanaf 1 januari 2012 op de vrije rekening. Gedurende de periode 1 januari tot 1 juli 20)2 wordt bij opn^ne van het gehele spaarsaldo een bedrag uitbetaald ter hoogte van 101% van het gehele spaarsaldo. Op deze wijze komt de reserve toe aan de deelnemers. Uitvoering levensloop De levensloopregeling kan op grond van de wel alleen worden uitgevoerd door banken, verzekeraars en toegelaten instellingen zoals beheerders van beleggingsfondsen. Voor de uilvoering van de levensloopregeling is een vergunning nodig van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Om deze reden is de uitvoering belegd bij KAS BANK N.V. Ongeveer 1% van de grafici maakt gebruik van de levensloopregeling. Communicatie
Het spaarloonfonds 7.et voor het contact met haar deelnemers eigentijdse middelen in. Dat betekent dat in toenemende mate elektronisch wordt gecommuniceerd. Ook vanuil kostenperspeciief is dal positief Zo wordt hel jaarlijkse fiscaal overzicht van hel spaartegoed uitsluitend nog elektronisch via www.mijngrafimediafondsen.nl beschikbaar gesteld. Via deze beveiligde website kunnen deelnemers de opgave voor hun belastingaangifte downloaden en de gegevens overnemen. Via die website kunnen deelnemers ook hun spaarloonsaldo raadplegen en desgewenst overboekingen verrichten van de vrije spaarrekening naar hun persoonlijke bankrekening. Het fonds handhaaft voor bepaalde groepen deelnemers vooralsnog de verzending van de papieren rekeni ngoverzichten. Sinds december 2011 beschikt het fonds over een eigen website (www.grafimcdiafondsen.nn. Op deze website is algemene informatie opgenomen over de spaarloonregeling en de extra spaarloonregeling. Daamaast zijn opgenomen de brochure SGB-spaarregelingen, vragen cn antwoorden, de statuten cn reglementen van het fonds en de samenstelling, agenda en notulen vmi de Deelnemersraad. Wijzigingen statuten en reglementen ln 2011 ?,ijn er aanpassingen doorgevoerd in het Spaarloonreglement. De statuten en het Reglement voor de Geschillencommissie zijn ongewijzigd. Spaarloonreglement Artikel 2 (Spaarloon): De definitie van het loonbegrip is per I januari 2011 gewijzigd. Tot die datum werd het brutoloon sociale verzekeringen gehanteerd, beter bekend als het bruto-sv of coördinatieloon. Vanaf 2011 wordl het brutoloon gehanteerd. Deze wijziging is op bedrijfstakniveau financieel
neutraal doorgevoerd. Om deze reden leidde de aanpassing van het loonbegrip lol wijzigingen van de heffingsgrondslag, hel maximum premieloon en de premiehoogte. Vanwege de beëindiging van de spaarloonregeling per 1 januari 2012 is de verplichte betaling door werkgevers op 0,0% gesteld.
3.3
Financiële gang van zaken
Werkgevers Aan het einde van 2011 zijn 2.070 (v.j. 2.236) werkgevers bij het fonds aangesloten. De verdeling van het aantal werkgevers aan het einde van het jaar naar de verechiliende sectoren van de grafimediabedrijfstak is aangegeven in hel hiernavolgende overzicht. SECTOREN
2011
2010
Grafische bedrijven Zeefdnikbedrij ven
1.758 159
1.899 170
Grafimedia cao
1.917
2.069
48
53
88 3 14
96 3 15
2.070
2.236
Reprografische bedrijven Aan het grafisch bedrijf verwante bedrijven die uitsluitend op vrijwillige basis deelnemen Papiergroothandel Dagbladbedrij ven Tolaal
Werknemers Hel aanlal werknemers dat per 31 december 2011 in dienst is van de hiervoor genoemde werkgevers en op wie de spaarioonregeling van toepassing is, bedraagt 30.687 (v.j. 32,081). In het lotaal aantal werknemers zijn aan het einde van het versla^aar 3,676 (v.j. 3.778) vrijwillige deelnemers begrepen. Eind 2011 is het aantal deelnemers dat gebruik maakt van de levensloopregeling ongewijzigd gebleven met 401 (v.j. 401). Het is niet toegestaan om gelijktijdig deel te nemen aan de spaarloon- en de levensloopregeling. De verdehng tussen de saldi van de geblokkeerde en vrije rekeaiingen per 31 december 2011 is in hel onderstaande schema weergegeven. SGB beheert 97.441 rekeningen. Bedragen in duizenden euro 's
OVERZICHT SPAARREKENfiM^GEN PER 31 DECEMBER 2011
Bedragen
Geblokkeerde spaarioon rekeningen Vrije spaarrekeningen
59,508 113.487
Tolaal
172.995
Deelnemers
97.441
Toelichting: Wanneer een werknemer m een andere branche gaal werken, wordt de deelname aan SGB beëindigd als het spaarsaldo wordt opgenomen. Zolang een ex-werknemer nog een tegoed op de SGB-spaarloonrekening heefi staan, wordt de deelneming aan hetfonds echter normaal vooHgezei, zij het dal geen spaarloon meer wordt bijgeschreven. Üe jaarlijhse reniehijhoeking wordt voordzet. Van het totaal van 97.441 spaarloanrckeninghouders nemen eind 2011 30.687 deelnemers actief deel.
Loonbedrag voor spaarloonhefTing Het brutoloon van werknemers waarover bij de werkgevers spaarloon werd geheven bedraagt in het verslagjaar € 1.028 miljoen (v.j. € 1.102 miljoen). Dil betekent een daling van 7% (vj. een daling van 11%) ten opzichte van vorig jaar. Hel spaarloon over 2011 bedraagt 1,00% van
10
het brutoloon. Bij de vaststelling van dit brutoloon geldt een maximum van € 188,88 per dag bij 261 sv dagen, of € 189,60 per dag bij 260 sv dagen. Rentevergoeding spaarrekeningen SGB stelde in het verslagjaar de renle die over de tegoeden op de spaarrekeningen wordt vergoed, maandelijks vast. In 2011 bedraagt de gemiddelde rentevergoeding over de geblokkeerde spaarrekeningen 2,5% en over de vrije spaarrekeningen 1,4%. De rente over de geblokkeerde rekening wordt jaarlijks achteraf op 1 januari bijgeschreven op de vrije rekening, Deelnemers kunnen direct na de rcntebijschrijving over hun rentevergoeding beschikken. Ontwikkeling volume Het spaarloon over 2011 bedraagt volgens de jaarafi-ckcning € 11,0 miljoen (v.j. € 11,6 miljoen). Dit betekent een daling van 5,2%. Uit de algemene middelen van het fonds is inclusief correctie voorgaande jaren € 20.000 (v.j. € 17.000) aan spaarloon voor arbeidsongeschikte werknemers gedurende hel derde ziektejaar gefinancierd. Op grond van de mogelijkheid lol afdracht van extira spaarloon is mei betrekking tot hetjaar 2011 € 5,1 miljoen (v.j. € 5,2 miljoen) afgedragen. De ontwikkeling van het totale saldo van de spaarrekeningen gedurende dit verslagjaar is hiema vermeld: In duizenden euro's
Saldopcr31 december2010 Bij inzake de collectieve spaarloonregeling: Spaarloon 2011 jaarafrekening Spaarloon 3^ ziektejaar inclusief correcties voorgaand jaar Correcties spaarloon voorgaand jaar
181.327 12.086
-/-
20 1.090 lf.016
Bij inzake de vrijwillige spaarloonregeling: Extra spaarloon 2011 Correcties extra spaarloon voorgaande jaren
-/-
5.202 56 5.146
Vervallen spaarsaldi In 2011 bijgeschreven rente
-2 3.162 3.160
Af: Uitbetaald in 2011 Mutatie 2011 Saldo per 31 december 2011
27.654 -/-
8.332 172.995
11
Uitbetaling spaarsaldi Bij de spaarloonregeling is sprake v ^ een opschuifsysleem. De spaargelden vallen vrij nadat hel geld vier volle kalenderjaren op de geblokkeerde rekening heeft gestaan. In een aanlal m het reglement genoemde gevallen is tussentijdse uitbetaling mogelijk. In het volgende overzicht zijn de uitbetaalde spaarsaldi weergegeven, uitgesplitst per reden van uitbetaling. In tolaal is in 2011 aan 20.903 (vj. 54.432) deelnemers € 27,7 miljoen (vj. € 70,5 miljoen) uitbetaald. Als gevolg van de door de overheid geboden mogelijkheid om in 2010 geblokkeerde saldi over de jaren 2006 t/m 2009 ineens op te nemen, werd er in het vorige jaar voor e 32 miljoen extra gedeblokkeerd, wat resulteerde in een extra uitbetaling van € 42,8 miljoen.
REDEN VAN UITBE TALING
Aantal
ln duizenden euro 's
Gemiddelden in euro 's
2011
2011
2010
2011
2010
10.875 4,113
22.958 3.744
37.140 31.803
2.106 910
1.501 1.444
13 103
12 97
77 371
917 943
1.509 1.525
5.458
750
1.009
137
143
140 41 29 3 128
79 14 18 1 39
2 14 33 11 68
566 335 607 411 303
533 287 802 818 322
Totaal 2011
20.903
27.712
70.528
1.325
1,296
Totaal vorigjaar
54.432
Algemene uitbetaling: Vrije rekening 1 september 2005/2010 maatregel Tussentijdse uitbetaling: starten eigen bedrijf aankoop woning lijfrenteverzekering en/of kapitaalverzekering aankoop efTectcn i.v.m. werknemer sparticipati e prepensioen studiekosten compensatie onbetaald verlof kosten kinderopvang
Administratiekosten Hel spaarloon wordt onverkort op de spaarloomekeningen van de deelnemers bijgeschreven. De kosten voor het voeren van de administratie van SGB betreffen het aandeel in de administratiekosten van Timeos (voorheen Grafische Bedrijfsfondsen). Deze kosten hebben betrekking op het uilvoeren van de administratie, het beheren van het belegd vermogen en de bestuursondersteuning. De in rekening gebrachte kosten daalden van € 1,07 miljoen in 2010 naar € 1,04 miljoen in 2011. De kosten per actieve rekeninghouder bedroegen € 34 per jaar (vj. € 34). De kosten per rekeninghouder (inclusief ex-werknemers) bedroegen ongeveer € 11 per jaar (v.j. € 12). Uitgedrukt in een percentage van de gemiddeld uitstaande spaargelden bedroegen de adminislratiekosten 0,60% (vj. 0,59%). Beleggingen De schuldencrisis van de zuidelijke Eurolanden continueert. Dit heeft geresulteerd in een vlucht naar kwaliteit en liquiditeit. Hierdoor is de kapitaalmarktrente op de kemlanden van de Eurozone verder gedaald. Met bezuinigingsmaatregelen van de overheden, accommoderende monetaire politiek, creatie van opkoopfondsen voor staatsobligaties en initiatieven om de economische groei le
12
stimuleren, wordt geü-acht de crisis te bezweren. Echter, pijnlijke maatregelen voor burgers cn bedrijfsleven veriagen het draagvlak van deze maatregelen. Hierdoor erodeert de politieke haalbaarheid, met name in de zuidelijke Eurolanden. De politieke onzekerheid is in het voorjaar van 2012 nog eens verscherpt door verkiezingen c.q, referenda in onder meer Frankrijk, Griekenland en Ierland. Het is daarmee de vraag of de diverse maatregelen wel uitgevoerd kuimen worden en het beoogde effect zullen sorteren. De hiennee gepaard gaande financiële, economische en politieke onzekerheden drukken de economische groei. Vanwege de aanhoudende onrust werden de perifere staatsobligaties en die van Frankrijk in hel vierde kwartaal van 2011 verkocht. In anticipatie op verwachte extra opvragingen van spaartegoeden werden deze vrijkomende gelden voor een deel op deposito geplaatst. Het ligt in de bedoeling om een deel van deze opbrengst medio 2012 her te beleggen in bedrijfsobligaties van hoge kwaliteit. Daarmee kan het effectief rendement worden verbeterd, hetgeen gunstig is voor de uit tc keren rente op spaartegoeden. Gezien hel opvraagpatroon m de eerste maanden van 2012 heeft hel bestuur geconcludeerd dat de deelnemers aan het spaarloonibnds veel waarde hechten aan de vermogensvorming die het fonds ondersteunt. In 2011 daalde het belegde vermogen met € 8,0 miljoen tot een bedrag van € 181,0 miljoen, een daling van 4%. De daling werd voornamelijk veroorzaakt door de opname van spaargelden. Het saldo van bijboekingen en uitbetalingen bedroeg negatief € 11,5 miljoen tegen negatief € 53,7 miljoen vorigjaar. De beleggingsopbrengsten waren met € 4,0 miljoen lager dan vorig jaar (€ 4,5 miljoen). Hel lolaal rendement lag met 2,2% wel hoger dan het afgelopen jaar (1,9%). Uet totale belegde vermogen is per ultimo 2011 geheel belegd ïn vastrentende waarden in euro's. De gemiddelde couponrente gemeten naar nominale waarde bedraagt 3,9% (vj. 3,8%) bij een gemiddelde looptijd van 1,6 jaar (vj. 1,7 jaar). Het belang in staatsleningen, de grootste categorie binnen de vastrentende waarden, daalde als percentage van de totale portefeuille van 55,5% naar 33,2%. Het belang in financiële instellingen steeg van 29,5% naar 31,7% en dat in overige leningen daalde van 15,0% tot 9,7%. Per ultimo 2011 wordt in verband mei de afschaffing van het spaarloon een percentage van 25,4% aan deposito's aangehouden. De totale beleggingsopbrengsten, inclusief de interest rekening-courant Timcos, daalden in hel boekjaar naar € 4,0 miljoen van € 4,5 miljoen vorig jaar. Van de opbrengsten bedroeg hel directe resultaat € 6,6 miljoen (v.j. € 8,4 miljoen) en het saldo van gerealiseerde en ongerealiseerde waardcmutatics, het indirecte resultaat, € 2,6 miljoen negatief (v.j. € 3,9 miljoen negatief). Doordal de beleggingsportefeuille aan hel begin van hel jaar voor een belangrijk deel boven pari noleerde, wordt door het verloop van de tijd een koersverlies geleden. De relatief hoge coupon wordt hiermee teruggebracht tot de lagere marktrente. Het behaalde totaalrendemenl op basis van waardering naar marktwaarde bedroeg 2,2% (v.j. 1,9%). Gezien de moeilijke marktomstandigheden stemt dit rendement tot tevredenheid.
13 De volgende tabel geeft een overzicht van de verdeling van de beleggingen inclusief de verdeling naar looptijd. Bedragen in duizenden euro 's
31-12-2010
31-12-2011
BELEGGINGEN
%
Balanswaarde
%
59.967 57.388 46.000 17.637
33,2 31,7 25,4 9,7
104.908 55.767
55,5 29,5
28.335
15,0
Totaal vastrentende waarden waarvan: looptijd >3 -<5 jaar looptijd >1 - <3 jaar looptijd tol l jaar
180.992
100,0
189.009
100,0
24.811 56.010 100.171
13,7 30,9 55,4
13.739 137.923 37.347
7,3 72,9 19,8
Tolaal beleggingen
180.992
100,0
189.009
100,0
Balanswaarde
VASTRENTEiWE WAARDEN Euro: Staatsleningen Financiële instellingen Deposito's Overige
14
3.4 Statutaire functionarissen
r e r 31 december 2011
Bestuur SGB De bestuurssamenstelling is tijdens het verslagjaar gewijzigd: De heer T.W. van den Broek is per 1 januari 2011 afgetreden en de ontstane vacature is niet ingevuld. De heer F. de Haan is per 1 januari 2011 opgevolgd door de heer B. van Iren. De heer B. van Iren is benoemd tol voorzitter van werknemerszijde. De heer M. de Mooij is per I januari 2011 opgevolgd door de heer J,K. Wamaar. De heer J.K. Wamaar is benoemd tot secretaris van werknemerszijde. De heer L.J. Hoogenboom is per 1 april 2011 opgevolgd door de heer M.M. Jansen. De heer H.A. Elzerman is per I mei 2011 opgevolgd door de heer P.J.J. Nijenhuis. De heer drs R. Degenhardt is per 1 september 2011 afgetreden en de ontstane vacature is niet ingevuld. De heer Hoogenboom heeft zich gedurende tientallen jaren voor de sociale fondsen ingezet. Begin 2012 is hij helaas overleden. Wij zijn hem zeer veel dank verschuldigd voor zijn inzet gedurende zijn actieve jaren. Het bestuur heeft besloten om de beslaande vacatures van werkgeverszijde en werknemerszijde voorlopig niet in te vullen. Het aantal bestuursleden is daardoor in de praktijk op zes gesteld in plaats van acht. De bestuursleden worden volgens een rooster van aftreden voor vier jaar aangewezen en zijn telkens nadien terstond herbenoembaar. De samenstelling van het bestuur is per ultimo 2011 als volgt: Naam
functie *)
aanwijzende Organisatie **)
aftreden volgens rooster
B. van Iren M,M. Jansen W.F. Nak P.J.J, Nijenhuis R.W. Schets J.K. Wamaar
voorzitter secretaris voorzitter lid lid secretaris
FNV KIEM KVGO KVGO NVJ KVGO CNV Media
ultimo 2015 ultimo 2015 ultimo 2014 ultimo 2015 ultimo 2012 ultimo 2014
*J De heren Van Iren en Warnaar waren in 2011 fungerend voorzitter resp. secretaris. **J Werkgeversorganisatie: Koninklijk Verbond voor Grafische Ondememingen (KVGO). Werknemersorganisaties: FNV Kunsten Informatie en Media (FNV KIEM); CNV Media; Nederiandse Verenigingvoor Journalisten (MVJ).
Deelnemersraad De samenstelling van de deelnemersraad is per ultimo 2011 als volgt: aangewezen door FNV Kunsten Informatie en Media:
aangewezen door CNV Media:
W.H.J. Dubbelmg J.H. de Graaf F.P.M. Haselaar F.J. Hoefiiagcls C.A.M. Hoendervangers H. J^sen R. Munnekc T.H. Oosterloo R. Veldhuizen 7 vacatures
CW. van der Laken G. Poldervaart J. Rooiman vacature
15
Commissie voor Beleggingen en risicomanagement Vanaf 2011 is de Commissie voor Beleggingen en risicomanagement niet meer actief voor SGB, omdat er gezien de doelstellingen van het fonds volledig in vastrentende waarden wordt belegd. Hiermee is de portefeuille zodanig vereenvoudigd dat er geen input van een beleggingscommissie meer benodigd is. Geschillencommissie De Geschillencommissie oordeelt en beslist bij wijze van bindend advies over haar voorgelegde geschillen, voortvloeiende uit of rechtstreeks verband houdende met de toepassing van: de statutaire bepalingen inzake de werkingssfeer, werkgever of werknemer (behoudens het gestelde omtrent vrijwillige deelneming) en de bepalingen van het Spaarloonreglemenl. Tijdens hel versla^aar is de samenstelling van de Commissie gedeeltelijk gewijzigd. Per 1 februari 2011 is de heer Dienske teruggetreden en de heer 'I'. van Veen is namens de aanwijzende organisatie KVGO in diens plaats getreden. De samenstelling van de Geschillencommissie is per ultimo 2011 als volgt: Naam T. van Veen R.E. van Kesteren J. Spaargaren B. Wals
functie lid fimgereivd lid fimgerend
voorzitter in 2011 voorzitter in 2012
aanwijzende organisatie KVGO CNV Media FNV KIEM KVGO
Secretariaat van de Commissie: Advocatenkantoor Kennedy Van der Laan mw. mr. S.J. Schijf Postbus 58188 1040 HD AMSTERDAM Uitvoeringsorganisatie De slichling heeft geen personeel in dienst. Hel bestuur heeft de uitvoering van de administratie, het vermogensbeheer en de bestuursondersteuning gedelegeerd aan een uitvoeringsorganisatie, fimeos (voorheen Grafische Bedrijfsfondsen). Om dit nader vorm te geven is tussen Timeos en SGB een concept uitbe.stedmgsovereenkomst opgesteld. Deze wordl in de eerste helft van 2012 formeel afgerond.
Amsterdam, 5 juni 2012
Bestuur van de Stichting Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven. Voorzitters: B. van Iren W.F. Nak
Secretarissen: M.M. Jansen J.K.Wamaar
16
4. JAARREKENING 2011 4.1
BALANS PER 3l DECEMBER 20IÏ ACTIVA
BELEGGINGEN Vastrentende waarden
VORDERINGEN OP KORTE TERMUN Lopende interest Timeos Overige vorderingen
Liquide middelen
PASSIVA RESERVES Algemeen Beleggingen
SPAARREKENINGEN Geblokkeerde spaarloonrekeningen Vrije spaarioonrekeningen
SCHULDEN OP KORTE TERMIJN Timeos Werkgevers Overige schulden
ln duizenden eura 's
2011
2010
180.992
189.009
180.992
189.009
2.543 237
4.205 36
2.780
4,241
1.718
1.641
185.490
194.891
2011
2010
5.776 6.021
6.732 5.276
11.797
12.008
59.508 113.487
58.997 122.330
172.995
181.327
687 11
373 1.146 37
698
1.556
185.490
194.891
17
4.2 STAAT VAN BATEN EN LASIKN BOEKJAAR 2011
^" duizenden euro's
BATEN Opbrengst beleggingen Vervallen spaarloonsaldi
LASTEN Rente op spaarrekeningen Administratiekosten Spaarloonbijdrage derde ziektejaar Mutatie voorziening vordering werkgevers Spaarloonbelasting
2011
2010
4.030 2
4.476 2
4.032
4.474
3,162 1.045 17 14 4
3.174 1.077 17 5 4
4,242
4.267
Resultaat boekjaar
-
210
207
Aanwending resultaat boekjaar; Beleggingsrescrvc Algemene reserve
-
745 955
1.918 2.125
4 J TOELICHTING BEHORENDE TOT DE J,\ARREKENLNG 2011 (Bedragen in duizenden euro 's)
De doelomschrijving van de stichting Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven, gevestigd te Amsterdam, bestaat statutair uit "de bevordering van het duurzaam bezit resp. het bevorderen van verlof door middel van sparen van de werknemers in de grafische bedrijven." GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING ALGEMEEN De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW. Voor zover niet anders vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. SCHAITINGEN EN VERONDERSTEllINGEN De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en iasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Voortschrijdend inzicht kan ertoe leiden dat de schattingen, voor zover van materieel belang, aangepast worden en daarmee ook de prognose. De financiëie verwerking van deze aanpassingen vindt plaats in de huidige verslagperiode, OPNAME VAN EEN ACTIEF OF EEN VERPLICHTING Ëen actief vvordt in éc balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dal de toekomstige economische voordelen naar de stichting zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer bet Waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de staat van balen en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van hel economisch potentieel, samenhangend mcl een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang bettouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een Vermeerdering van een verplichting, heett plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's mei belrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa cn verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf hel tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum cn niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post 'nog af te wikkelen transacties'. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. SALDEBING VAN EEN ACTIEF EN EEN VERPLICHTING Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of conttactuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af le wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen
19
financiële activa en fmanciële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen, BATEN EN LASTEN Voor zover niet anders is aangegeven worden baten en lasten opgenomen in het resultaat van hetjaar waarop zij betrekking hebben. ACTIVA BELEGGINGEN VERWERKING VAN WAARDEVERANDERINGEN VAN BELEGGINGEN Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongcreaüseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de staat van balen en lasten opgenomen. VASTRENTENDE WAARDEN De vastrentende waarden worden gewa^deerd op de actuele waarde ultimo boekjaar. VORDERINGEN OP KORTE TERMIJN WIJtKGEVERS De vorderingen op werkgevers worden gewaardeerd op de nominale waarde v^i de te vorderen premies verminderd met de noodzakelijk geachte voorzieningen wegens oninbaarheid. Als gevolg van terugbetalingen in verband met te hoge voorschotten, is er per saldo sprake van credit saldi die opgenomen zijn onder schulden op korte termijn. OVERIGE VORDERINGEN De overige vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde verminderd mcl de noodzakelijk geachte voorzieningen wegens oninbaarheid. PASSIVA RESERVES ALGEMEEN De algemene reserve is hel ter vrije besteding van het bestuur blijvende gedeelte van de middeien, dat uitgaat boven de verplichtingen cn de voorzieningen. Deze reserve dient als rente-egalisatiereserve. BELEGGINGEN De beleggingsrescrvc dient ter dekking van risico's ïn de beleggingen. Deze reserve wordt op een zodanig niveau vastgesteld dat deze voldoende is om de maximaal veronderstelde daling van de waarde van de beleggingen le kunnen opvangen. BEPALING VAN HET RESLILTAAI Voor zover niet anders ïs aangegeven worden baten en lasten opgenomen in het jaar waarop zij beti^ekking hebben. Herwaarderingen van beleggingen zijn opgenomen in de opbrengst beleggingen. Het saldo van de staat van baten en lasten muteert de algemene reserve. De inleg spaarloon van 2011 is gebaseerd op schattingen. Zodra de definitieve jaaropgaven over 2011 bekend zijn, vindt er een verrekening plaats. Als de jaarrekening getekend wordt, zijn alle definitieve jaaropgaven verwerkt. Hel verschil tussen de eindafrekening en de geschatte premie komt ten lasle c.q. ten gunste van het volgende boekjaar.
20
4.4 TOEUCHTING OP DE BALANS
In duizenden euro 's
2011
2010
OBLIGATIES Baianswaarde einde vorig boekjaar Aankopen Afiossingen / verkopen Mutaties wegens waardering tegen actuele waarde
189.009 85.000 136.400 2.617
235.518 62.287 104.917 3.879
Balanswaarde einde boekjaar
134.992
189.009
ACTIVA BELEGGfi^GEN
(Nominale waarde einde boekjaar 132.358; einde vorig boekjaar 184.331.)
DEPOSITO'S Balanswaarde einde vorig boekjaar Aankopen Aflossingen / verkopen Mutaties wegens waardering tegen actuele waarde Baianswaarde einde boekjaar
73.500 27.500
46,000
TOTAAL VASTRENTENDE WAARDEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Aankopen Aflossingen / verkopen Mutaties wegens waardering tegen actuele waarde
189.009 158.500 163.900 2.617
235.518 62.287 104.917 3.879
Balanswaarde einde boekjaar
180.992
189,009
21
De volgende tabel geeft een overzicht van de verdeling van de beleggingen, waarbij tevens de verdeling naar looptijd is weergegeven. Bedragen tn duizenden euro 's
BELEGGINGEN
31-12-2010
31-12-2011 Balanswaarde
%
Balanswaarde
%
59.967 57.388 17.637
44,4 42,5 13,1
104.908 55.767 28.335
55,5 29,5 15,0
134.992
100,0
189.009
100,0
80.821 54.171
59,9 40,1
151.662 37.347
80,2 19,8
134.992
100,0
189.009
100,0
DEPOSITO'S Gemeenten Financiële instellingen
20.000 26.000
43,5 56,5
0,0 0,0
Tolaal Deposito's
46.000
100,0
0,0
180.992
100,0
OBLIGATIES Euro: Staatsleningen Financiële instellingen Overige Totaal Obligaties waarvan: looptijd 1 tot 5 jaar looptijd tot 1 jaar Totaal Obligaties
TOTAAL VASTRENTENDE WAARDEN
189.009
100,0
De deposito's hebben een resterende looplijd van korter dan l week. Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille en de deposito's kan het volgende overzicht worden gegeven; 31 december 2011
31 december 2010
%
% 89.201
49,3
79.762
42,2
7.783
4,3
36.290
19,2
A
19.185
10,6
59.727
31,6
BBB
18.461
10,2
12.663
6,7
362
0,2
46.000
25,4
567
0,3
AAA AA
Lager dan BBB Geen rating
Baianswaarde
180.992
100,0
De beleggingen in 2011 zonder rating betreffen deposito's.
189.009
100,0
22
ln duizenden euro 's
2011
2010
LOPENDE INTEREST Opgelopen Coupon Rente lening u/g
2.543
4.165 40
Balanswaarde einde boekjaar
2.543
4,205
2011
2010
ALGEMEEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Mutatie
6.732 956
4.607 2.125
Balanswaarde einde boekjaar
5.776
6,732
BELEGGE^GEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Mutatie
5.276 745
7.194 1.918
Balanswaarde einde boekjaar
6.021
5.276
VORDERINGEN OP KOR! E TERMIJN
LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen zijn terstond opeisbaar.
PASSIVA RESERVES
De toevoeging aan de beleggingsreserve is een gevolg van de verhoging van de afdekking van een eventiicle renleschok van 1,1% naar 2,0% per 1 januari 2011. Deze verhoging was noodzakelijk gezien de lage rentestand per eind 2010. In 2010 viel juist een deel van de belcggingsreserve vrij door de extra vrijval in september 2010. Hierdoor zijn in 2010 de spaarsaldi waarover de beleggingsreserve wordt aangehouden, met € 70 miljoen gedaald.
23
ln duizenden euro 's
GEBLOKKEERDE SPAARLOONREKENINGEN
2011
2010
Balanswaarde einde vorig boekjaar Bijgeboekt spaarloon Debloickering spaarloon (naar vrije rekeningen) Vervallen spaarloonsaldi
58.997 16.154 15.645 2
95.ns
Balanswaarde einde boekjaar
59.508
58.997
VRIJE SPAARLOONREKHNINGEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Deblokkeringen (van geblokkeerde rekeningen) Bijgeschreven rente ten laste van het fonds Uitbetaald
122.330 15.645 3.162 27.650
136.095 53.589 3.174 70.528
Balanswaarde einde boekjaar
113.487
122.330
TOTAAL OVERZICHT MUTATIES SPAARREKENINGEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Bijgeschreven rente ten laste van hel fonds Bijgeboekt Uitbetaald Vervallen
181.327 3.162 16.154 27.650 2
231.870 3.174 16.813 70.528 2
Balanswaarde einde boekjaar
172.995
181.327
382 1.047 22
467 1570 43
687
1.146
43 35 14
55 8 4
Balmiswaarde einde boekjaar
22
43
OVERIGE SCPJULDEN KasbankNV Overig
11
33 4
Balanswaarde einde boekjaar
11
37
16.813 53.589 2
SCHULDEN OP KORTE TERMIJN WERKGEVERS Te vorderen spaarloon Spaarloon vastgesteld na einde boekjaar Voorziening wegens oninbaarheid
-
Balanswaarde einde boekjaar VOORZIENfiSfG WEGENS ONINBAARHEID Balanswaarde einde boekjaar Onttrokken inzake afschrijvingen Toegevoegd respectievelijk vrijgevallen
—
24
4^
ln duizenden euro's
TOELICIITING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN BATEN
2011
2010
6.675 2.617
8.429 3.879
4.058
4.550
28
74
4.030
4.476
2
2
OPBRENGST BELEGGINGEN VASTRENTENDE WAARDEN Interest Indirect resultaat
OVERIG Diversen Totaal opbrengst beleggingen
OVERIGE BATEN VERVALLEN SPAARLOONSALDI Betreft op- en afboekingen van reglementair vervallen spaarloonsaldi
ln duizenden euro 's
2011
2010
RENTE OP SPAARREKENINGEN Geblokkeerde spaarloonrekening Vrije spaarloonrekeningen
1.510 1.652
1.660 1.514
'fotaal rente op spaarrekeningen
3.162
3.174
ADME^[ISTRAT1EK0STEN Doorbelast Timeos Overige kosten
1.000 45
1.000 77
Totaal adminisü'aliekosten
1.045
1.077
LASTEN
25
RISICOBEHEER Het bestuur beschikt over een aanta! beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van risico's. Hel belangrijkste beleidsinstrument betteft het beleggingsbeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ont^vifckelingen van de verplichtingen en de financiële markten. De uilkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in beleggingsrichtlijnen ats basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De belangrijkste onderkende risico's aangaande beleggingen betreffen kredietrisico en Iiquiditeitsrisico. Kredietrisico Kredietiisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uilgeven en banken waar deposito's worden geplaatst. Beheersing vindt plaats door het aanbrengen van voldoende spreiding over individuele partijen. Liquiditeitsrisico Liquiditcitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor hel fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Inzake hel Iiquiditeitsrisico kan worden gemeld dat de som van de volgende onderdelen het risico afdekt: • • •
de inkomende premies in het boekjaar; afiossingen en rente op vastrentende waarden; het saldo aan liquide middelen.
Eind 2011 is een deel van de beleggingen geliquideerd en op deposito geplaatst, Hiermee is geanticipeerd op de verwachte opnames begin 2012 als gevolg van het vrij vallen van de spaarloonbcdragen. Verder kunnen ultimo 2011 voldoende beleggingen relatief sncL zonder tol direct waardeverlies te leiden, te gelde worden gemaakl om een eventuele onvoorziene uitstroom van geldmiddelen te financieren.
BEZOLDIGING BESTUURDERS De bezoldiging van de bestuurders bedroeg in het verslagjaar 14 (vj. 40).
Amsterdam, 5 juni 2012 Bestuur van de Stichting Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven.
Voorzitters B.F. van Iren W.F. Nak
Secretarissen M.M, Jansen J.K Wamaar
