PETER EN DE WOLF THE MONSTER OF NIX jekino EDUCATIE
PETER EN DE WOLF THE MONSTER OF NIX Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
Doelgroep
PETER EN DE WOLF / THE MONSTER OF NIX: deze filmcompilatie wordt aangeraden aan een publiek vanaf ongeveer 10 jaar.
P2
INHOUDSOPGAVE FILMFICHE PETER EN DE WOLF_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4 FILMFICHE THE MONSTER OF NIX_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 6 VOOR JE NAAR DE FILM GAAT_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9 EERSTE REACTIES _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 13 WIE HEEFT DEZE FILMS GEMAAKT?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15
jekino EDUCATIE
www.jekino.be www.opendoek.be www.lesseninhetdonker.be
Feedback op de filmfiche! We horen graag je reactie. Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn tegelijk een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.
PETER EN DE WOLF_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
HET VERHAAL
PERSONAGES
HET MAKEN VAN PETER EN DE WOLF
PETER EN DE MUZIEK
THE MONSTER OF NIX_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
PERSONAGES
HET MAKEN VAN THE MONSTER OF NIX
VERHAAL- EN BEELDANALYSE
OPDRACHTEN PLASTISCHE OPVOEDING
SOUNDSCAPE
FICHE VOOR DE LEERLINGEN_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 64 BIJLAGE _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 66
P3
FILMFICHE PETER EN DE WOLF Synopsis De weesjongen Peter leeft met zijn strenge grootvader op een kleine boerderij, omgeven door hoge muren. Grootvader verbiedt hem om alleen naar buiten te gaan, want daar kan overal gevaar loeren. Peters enige vrienden zijn een grappige eend en een kreupele ekster. Via een luikje in de omheining kijkt hij verlangend naar het bos, naar de vrijheid. Wanneer grootvader ligt te slapen, ziet de nieuwsgierige Peter zijn kans schoon. Hij breekt het slot open en ontsnapt. De eend, de ekster en opa’s dikke kat maken veel plezier op de bevroren vijver… tot plots de wolf verschijnt. De kat kan nog net ontsnappen, maar de eend is te traag. Ze verdwijnt in één hap in de maag van de hongerige wolf. Maar jongens als Peter zijn niet bang voor wolven…
P4
Een muzikaal verhaal van Sergej Prokofiev, bekend bij vele generaties kinderen. Vertaald in een hedendaagse poppenfilm valt dit sprookje op door z’n poëtisch realisme.
Technische Kaart
Prijzen
Regie: Suzie Templeton Scenario: Suzie Templeton & Marianela Maldonado, naar een verhaal van Sergej Prokofiev Muziek: Sergej Prokofiev Muzikale leiding: Mark Stephenson Artistieke leiding: Hugh Gordon Fotografie: Mikolaj Jaroszewicz Animatie: Adam Wyrwas Decors: Marek Skrobecki, Jane Morton
PETER EN DE WOLF won talrijke internationale prijzen, o.a. de Grand Prize en de Publieksaward op het toonaangevende Annecy International Animation Festival (2007) en een Gouden Roos in Montreux. Maar de meest prestigieuze bekroning was ongetwijfeld de Oscar voor Beste Korte Animatiefilm die in 2008 aan Suzie Templeton werd uitgereikt.
Animatiefilm uit Groot-Brittannië & Polen - 2006, 32’ - Zonder dialogen Distributeur: Jekino
P5
FILMFICHE the monster of nix Synopsis Het leven is goed in het idyllische sprookjesdorp Nix. Maar terwijl de 10-jarige Willy verstoppertje speelt met zijn grootmoeder, staat de wereld buiten plots in rep en roer. Het hele dorp lijkt van de kaart geveegd. Was het een alles verslindend monster dat zonet voorbij kwam? Iedereen loopt klagend en rouwend door de straten, op zoek naar verdwenen dorpelingen. Is ook oma bij de slachtoffers? Willy gaat naar haar op zoek en komt terecht in een bizarre wereld waar verhalen in eieren worden bewaard en vreemde wezens ronddwalen, zoals de Langemanne en Virgil de Zwaluw.
Prijzen •
P6
Filmfestival in Clermont-Ferrand (F): Best Original Film Score
• • •
Filmets Festival in Badalona (ES): Best Animation Award Utopiales Film Festival (F): Publieksprijs CMS Int. Childrens Film Fest in Lucknow (India): Best Short Film
Technische kaart
Pers
Regie & scenario: Rosto Muziek: Rosto, The Residents, e.a. Productie: Rosto A.D. Co-productie: Autour de Minuit (Fr), Cinété (B) Met de stemmen van o.a. Terry Gilliam, Tom Waits en Olivia Merilahti.
“…we raden de film aan voor iedereen die nieuwsgierig is en mooie beelden kan waarderen.” De Standaard, 21-12-2011
Animatiefilm uit Nederland 2011, 30’ - Engels gesproken – Nederlands ondertiteld
“Er is heel veel te zien in THE MONSTER OF NIX. Wie de film meerdere malen bekijkt, wordt telkens opnieuw aangenaam verrast.” Generiek, april 2011
Distributeur: Jekino http://www.monsterofnix.com/
P7
VOOR JE NAAR DE FILM GAAT: INLEIDING BIJ PETER EN DE WOLF en THE MONSTER OF NIX
Wie z’n leerlingen meeneemt naar een voorstelling van het dubbelprogramma PETER EN DE WOLF / THE MONSTER OF NIX trakteert hen op een verrassing. Het is belangrijk dat het publiek met de juiste verwachtingen de zaal betreedt. Dit is geen doordeweekse filmvoorstelling maar veeleer een stoombad ‘kunstzinnige vorming’. Beide kortfilms hebben een duidelijke link met muzische en plastische kunsten en kunnen vanuit die invalshoek verder bestudeerd worden. Deze lesmap wil daarbij een leidraad zijn. We bieden deze kortfilms aan een heel verscheiden doelgroep aan,
omdat we denken dat ze allebei zowel een kinder- als tienerpubliek kunnen aanspreken. De verschillende verhalende niveaus, het fantasierijke universum, de wonderlijke personages, de briljante animatie, de artistieke rijkdom,… het zijn allemaal elementen die inspirerend kunnen werken voor kinderen en tieners, elk op hun eigen niveau en met hun eigen diepgang. Deze lesmap maakt geen onderscheid tussen beide leeftijdsgroepen; het is aan de leerkrachten en begeleiders om de teksten en oefeningen aan te bieden naargelang de leeftijd van hun publiek.
P9
Vertel de leerlingen over de structuur van de voorstelling: twee kortfilms die erg van elkaar verschillen, maar toch ook elementen gemeenschappelijk hebben: hun artistieke kwaliteit, het unieke universum waarin ze zich afspelen en eventueel ook de band tussen beide filmmakers (zie hoofdstuk WIE HEEFT DEZE FILMS GEMAAKT? een familieproject). PETER EN DE WOLF is een muzikaal geïnspireerd project: de film (die kaderde in de viering van de verjaardag van componist Sergej Prokofiev) neemt een bekend muziekstuk als uitgangspunt en laat cinema en muziek met elkaar versmelten. Bij de première in de Londense Royal Albert Hall in 2006 werd de muziek live gespeeld door het Philharmonia Orchestra. Zijn er leerlingen die het verhaal van ‘Peter en de Wolf’ kennen? Zij zullen vermoedelijk verrast worden door de interpretatie
P 10
van regisseur Suzie Templeton. HET MONSTER VAN NIX kan voor een nog grotere verrassing zorgen: een 30 minuten lange animatiemusical die vertelt over Willy, een jongetje dat het gevecht aangaat met de alles verslindende monsterlijke krachten in het dorpje Nix. Een nieuwe stap in het oeuvre van de experimentele Nederlandse kunstenaar Rosto. Visueel overweldigend en vol inventieve verhalende kronkels, is deze film toch geschikt voor ‘een publiek van 10 tot 100 jaar’. Moedig het publiek aan om hun verwachtingen opzij te schuiven en zich onbevangen te laten onderdompelen in een artistiek bad van beelden, muziek en visuele betovering. Veel kijkplezier!
P 11
eerste reacties Vlak na de vertoning willen de leerlingen graag hun eerste indrukken delen. Of ze vragen om opheldering bij dingen die niet helemaal duidelijk waren. Help hen op weg met open vragen; je hoeft niet op elke vraag even diep in te gaan. Maak duidelijk dat er geen juiste antwoorden zijn, omdat iedereen de films op zijn eigen manier kijkt. • •
• • • •
•
• • • • • • •
Wat vond je van de films? Was het een verrassende voorstelling? Op welke manier verschilde ze van een klassieke filmvertoning? Kon je het concept (twee kortfilms i.p.v. één langspeelfilm) appreciëren? Wie kan beide verhalen in 5 zinnen navertellen (maak een onderscheid tussen hoofd- en bijzaken)? Zijn er dingen die je niet helemaal begreep? Wie waren de belangrijkste personages? Waren er scènes in de films die je griezelig vond? Vond je de films gepast voor jouw leeftijd? Waarom (niet)? Klopt het dat deze films geschikt waren ‘voor een publiek van 10 tot 100 jaar’? Deed er in beide films ‘een held’ mee? Wie waren de helden van deze verhalen? Wie van hen vond je de leukste? Zagen ze eruit zoals de meeste andere filmhelden? Waarom (niet)? Deed er in beide films ook ‘een slechterik’ mee? Wie waren dat? Wie vond je de engste? Er deden nog andere figuren mee in de films. Wie was jouw favoriete personage? Welke van beide films vond je de mooiste? Waarom? Welk moment vond jij het leukst? Waren er ook droevige momenten? Heb je na deze film zin gekregen om zelf muziek te maken? Of om verhalen te verzinnen? In beide films was de vormgeving heel origineel. Wat vond je van de keuze van de beelden en van de wereld waarin de films zich afspeelden? Zou je deze film aanraden aan anderen? Wie zou deze film volgens jou zeker eens moeten zien?
P 13
WIE HEEFT DEZE FILMS GEMAAKT? PETER EN DE WOLF: Suzie Templeton
THE MONSTER OF NIX: Rosto
Na haar wetenschappelijke studies besloot de Britse Suzie Templeton zich toe te leggen op het maken van tekenfilms. Haar eerste korte poppenfilms maakten indruk: in STANLEY (1999) wordt een man verliefd op… een bloemkool en haar volgende film DOG (2001) werd een prijswinnaar op talrijke festivals. Na de meesterlijke Oscar-winnaar PETER EN DE WOLF bleef het lange tijd stil rond Suzie Templeton. “De afgelopen jaren ben ik uitsluitend moeder geweest. Nu pas durf ik weer voorzichtig aan nieuwe filmprojecten denken.”
Regisseur / kunstenaar Rosto is befaamd voor zijn artistieke videoclips en kortfilms. Films zoals (THE RISE AND FALL OF THE LEGENDARY) ANGLOBILLY FEVERSON werden zowel op film- als kunstfestivals vertoond en leverden de studio Rosto A.D. wereldwijde erkenning op. Heel opmerkelijk was zijn ‘Mind My Gap’ trilogie, een online graphic novel (nog te zien op www.rostoAD.com) die uitgroeide tot een mixed media project met muziek, print en film. THE MONSTER OF NIX is een buitenbeentje in het oeuvre van Rosto, omdat de film ook voor een
P 15
jong publiek toegankelijk is: “Kinderen ervaren mijn films meestal als onaangenaam. Ze krijgen er nachtmerries van. Maar in het dorp Nix gebeurt er helemaal niks ergs.” FILMOGRAFIE 2011 The Monster of Nix 2009 Thee Wreckers: No Place Like Home 2006 Big White / Big Black 2005 Jona / Tomberry 2001 (The rise and fall of the legendary) Anglobilly Feverson 1999 Beheaded 1998 Mind My Gap online graphic novel
P 16
PETER EN DE WOLF en THE MONSTER OF NIX: een familieproject Een prachtig toeval: distributeur Jekino zocht een kortfilm die paste bij THE MONSTER OF NIX en kwam uit bij PETER EN DE WOLF. Verrassend genoeg bleek dat de respectievelijk Nederlandse en Britse regisseurs van beide films inmiddels een koppel waren. Het duoprogramma werd plots een ‘familieproject’! Hoe vinden ze het dat hun films elkaar gevonden hebben in een duoprogramma? Rosto: “Daar hadden we al wel eens van gedroomd. Het zijn films over verschillende werelden, maar er zijn raakpunten. Beide verhalen spelen zich af in een heel apart universum en dagen hun publiek uit. Volgens mij staan ze in de juiste volgorde op het programma: PETER heeft een open einde terwijl NIX een afgerond verhaal vertelt. Samen bouwen ze een climax op.”
P 17
Het verhaal In 1936 kreeg de Russische componist Sergei Prokofiev de opdracht om een muziekstuk te componeren dat kinderen vertrouwd moest maken met de instrumenten van het klassiek orkest. Het werd een muzikaal sprookje, waarbij het verhaal niet enkel door een acteur wordt verteld, maar elk personage ook door een instrument wordt verklankt. Prokofiev schreef zelf het inmiddels wereldberoemde verhaal over een jongen die zijn angst overwint en samen met zijn dierenvriendjes een gevaarlijke wolf kan vangen.
Het verhaal verfilmd: keuzes van de regisseur Er werden al zo’n 10 filmversies gemaakt van ‘Peter en de Wolf’ en het verhaal werd ook bewerkt tot een boek, een toneelstuk, een dansvoorstelling, enz. Alle kinderen die ooit het verhaal hoorden, hebben gefantaseerd hoe de personages er zouden uitzien. Dat maakte het niet makkelijk voor regisseur Suzie Templeton: “Omdat ‘Peter en de Wolf’ leeft in ieders herinnering, kan mijn film onmogelijk iedereen tevreden stellen. Ik kon enkel werken vanuit mijn ei-
P 21
gen verbeelding en passie. Ik wou trouw blijven aan de muziek en de tekst van Prokofiev, maar wou de film ook een eigen stem geven.” Daarom maakte Templeton enkele dappere keuzes. - De stem van de verteller: bij het oorspronkelijke muziekstuk leest een verteller de tekst voor. Maar de film heeft geen behoefte aan een vertelstem. Templeton: “De muziek van Prokofiev is zo narratief. In de film neemt de animatie de taak van de verteller over: je visuele fantasie sturen.” In de muzikale versie stelt de verteller alle figuren kort voor; in de film gebeurt dat via een inleidende scène waarin je kennis maakt met de belangrijkste personages. Pas wanneer Peter de poort openmaakt, begint de muziek. Die klinkt (dankzij het gestoei van de eend en de vogel) erg vrolijk in vergelijking met de grimmige beelden uit de inleiding. Doorheen de film klinkt er niet voortdurend muziek. Ze wordt sporadisch gebruikt, waar dat past in het verhaal. - Personages en situering: het oorspronkelijke stuk beschrijft nergens waar het verhaal zich precies afspeelt. Wel is er sprake van een grote groene weide. Suzie Templeton situeert haar film, aan de rand van een Russisch stadje. Achter Peters huis groeien geen frisse lentebloempjes, maar ligt een koud, bevroren braakland. Ook P 22
sommige personages ondergingen een verrassende gedaanteverandering: De vrolijke Peter uit het oorspronkelijk verhaal werd in deze film een stuurse jongen, de elegante kat werd een veel te dikke kater, de jagers zijn geen helden maar arrogante pestkoppen en het speelse vogeltje veranderde in een kreupele ekster. - Het einde: de film krijgt een opvallende ontknoping. “In het oorspronkelijke verhaal wordt de wolf naar de dierentuin gebracht. In de tijd van Prokofiev kon dat wel, maar ik vind zoiets nu niet meer verantwoord en zeker niet heldhaftig. Terwijl ik van Peter toch een held wou maken.” Triomfantelijk zit hij op de kooi wanneer ze de stad binnen rijden, genietend van de bewonderende blikken. Maar wanneer Peter de mensen (inclusief de patserige jagers) gade slaat, neemt hij een beslissing: hij opent de kooi. Onder het licht van de maan holt de wolf de stad uit, terug naar het woud. “In mijn ogen is het einde nu wel heel heldhaftig.” - De relatie tussen Peter en de wolf: “Ik wou een film maken met thema’s die zowel voor kinderen als volwassenen interessant zijn: omgaan met angsten, de fascinatie voor wilde dieren en een jongetje dat zijn eigen kracht ontdekt.” Tussen de jongen en de wolf heerst wederzijdse angst, maar ook res-
pect, bewondering en begrip. Hun relatie krijgt z’n hoogtepunt in de verrassende ontknoping. Een prachtig beeld toont de jongen en de wolf, naast elkaar, oog in oog… Ze hebben dezelfde oogopslag, dezelfde blik: gekooid, gefrustreerd,
verbeten… Alsof ze elkaar begrijpen. Nadat Peter de wolf heeft bevrijd, wandelen ze één moment broederlijk naast elkaar.
P 23
personages Peter
De eend
Met zijn afhangende schouders en gebogen hoofd, voldoet Peter niet meteen aan het klassieke heldenbeeld. Zijn blik is nors en dwingend, zijn ogen branden. Gaandeweg krijg je sympathie voor deze eenzaat, terwijl zijn imago evolueert doorheen de film. Wanneer zijn mutsje afvalt, ziet hij er met zijn verwarde haardos heel rebels uit. Templeton: “Dat is het moment waarop hij verandert in een held.” Wanneer de wolf hem krabt, oogt zijn geschramde, bloedende gezicht nog veel stoerder.
De eend is Peters vriendelijke en vrolijke kameraad. Zoals een pluche knuffelbeest, ziet de eend er heel onschuldig en koddig uit. Dat maakt haar dood extra tragisch.
Muzikaal: Peter wordt voorgesteld door de violen.
Muzikaal: de eend wordt voorgesteld door de hobo. Knutselwerkje: eend vouwen Neem een geel vouwblaadje en knip het midden door. Je hebt nu 2 rechthoeken. 1. Vouw een rechthoek dubbel (voorbeeld 1) Vouw de bovenste laag 1/3 naar boven en vouw de hoekjes om (voorbeeld 2)
P 25
2. Vouw nog een keer de hoekjes naar het midden en de bovenste puntjes naar achteren. Het kopje is klaar. Het lijfje: 3. Neem de andere rechthoek in de breedte voor je en vouw de punten naar boven tegen het midden (voorbeeld 4) 4. Vouw ze nu naar onderen tegen het midden (voorbeeld 5) 5. en dan weer op de stippellijn weer schuin naar boven (voorbeeld 6) 6. Het onderste puntje naar achteren en het lichaam is klaar (voorbeeld 7)
De vogel De vogel is guitig, speels en nieuwsgierig. Een ekster die pikt naar alles wat blinkt. Ondanks zijn gekwetste vleugel helpt Peter hem om te vliegen. In ruil helpt hij Peter doodsbenauwd bij het vangen van de wolf door op de snuit en de rug van het beest te gaan zitten. Muzikaal: de vogel wordt voorgesteld door de dwarsfluit.
Opa Opa is een reumatische, oude man met een zorgelijk blik en verweerde handen, getekend door een leven van hard werken. De relatie tussen opa en zijn kleinzoon is een dubbel: Peter wordt overbeschermd, wat hem kwaad maakt. Maar er is tussen beide ook een stille verstandhouding. Wanneer Peter de baard van zijn slapende opa streelt, is dat een duidelijk teken van genegenheid. Muzikaal: opa wordt voorgesteld door de fagot.
P 26
De kat Opa’s dikke, luie kat houdt hem graag g e ze l s ch a p tijdens zijn middagslaapjes. Aan water heeft hij een hekel en met veel plezier probeert hij de vogel en de eend op te jagen. Muzikaal: de kat wordt voorgesteld door de klarinet.
Nog meer klassieke muziek: het kattenduet van Rossini Peter en de Wolf is niet de enige klassieke muziek geïnspireerd op dieren. Laat de klas bijvoorbeeld kennis maken met het Kattenduet van Gioacchino Rossini, een hilarisch stukje klassieke muziek die het altijd goed doet bij de leerlingen. Je vindt verschillende uitvoeringen op YouTube.com, onder andere onder de titel “Duet voor 2 katten - Rossini” P 27
De wolf
De jagers
De wolf komt uit het bos. Hij heeft de krachtige uitstraling en het oerinstinct van een wild beest. Zijn bewegingen zijn snel, soepel en vol dreiging.
De jagers zijn opschepperige pestkoppen. Ondanks hun stoere houding gaan de bangeriken er meteen vandoor wanneer het eerste geweerschot weerklinkt. Pas wanneer de wolf veilig gevangen zit, dagen ze weer op en gedragen zich hoogst arrogant.
Muzikaal: de wolf wordt voorgesteld door de hoorns. De muziek wordt optimaal gebruikt wanneer hij voor het eerst ten tonele verschijnt: eerst horen we de dreiging in de muziek, dan pas wordt ze zichtbaar in beeld.
Muzikaal: de geweerschoten van de jagers worden voorgesteld door de pauken en de grote trom.
Bewegingstussendoortje: Wolfje, wolfje, hoe laat is het? De leerlingen staan aan één zijde van het terrein. Aan de overkant staat één leerling, de wolf. De groep leerlingen vraagt: “Wolfje, wolfje hoe laat is het?” De wolf antwoordt met een uur (bv. 6u). De leerlingen zetten dat aantal stappen in de richting van de wolf. De leerlingen blijven vragen hoe laat het is. Wanneer de wolf antwoordt: “Etenstijd!” draait deze zich om en probeert zoveel mogelijk leerlingen te tikken. De leerling die als eerste getikt is, wordt dan de wolf.
P 28
P 29
HET MAKEN VAN PETER EN DE WOLF Hoe werd de film gemaakt? Meer dan 5 jaar lang werkte regisseur Suzie Templeton aan PETER EN DE WOLF. Eerst werd het verhaal herschreven en bewerkt, daarna werd de film opgenomen met een team van meer dan 200 animatoren, die klassieke poppenanimatie combineerden met hedendaagse computertechnieken. De poppenfilm werd opgenomen met de ‘stop motion’ techniek: van
P 30
de bewegende poppen worden foto’s getrokken. Elke fractie van een beweging wordt gefotografeerd. Als je al die foto’s heel snel na elkaar laat zien, lijkt het of de poppen echt bewegen. Kleine cameraatjes werden overal in het decor bevestigd, zodat er vanuit alle hoeken gefotografeerd kon worden. Eén probleem: er werd in volle winter gewerkt in de loods van een Poolse studio. “Soms werkten we in extreem koude temperaturen. Op een dag was de verwarming in de loods uitgevallen en buiten vroor het –30 graden. Het was slopend.”
P 31
Nadat de hele film aldus was opgenomen, werden in de postproductie alle foutjes hersteld, de kabels van de poppen werden weggegomd en achtergronden, decors en visuele effecten (sneeuw, mist, modderspatten,…) werden met de computer toegevoegd. Voor deze film was de muziek – een uitbundige interpretatie door de London Philharmonia o.l.v. Mark Stephenson – enorm belangrijk. Deze opname werd noot per noot in een muzikale grafiek gegoten. De film werd gemaakt met 25 beelden per seconde, en dankzij die grafiek werd precies berekend welke beeldjes bij welke noot zouden komen, voor een perfecte synchronisatie van klank en beeld.
Decors Suzie Templeton situeert het verhaal in het hedendaagse Rusland. Om die wereld zo realistisch mogelijk te maken, trok ze er enkele malen heen. “Ik bezocht het platteland rond Sint Petersburg en Moskou. We verzamelden veel fotomateriaal om een geloofwaardig Russisch stadje te reconstrueren. Ik wou alles zo authentiek mogelijk nabouwen.” Bij de meeste poppenfilms staan de decors op een grote tafel, met de poppenspelers er omheen. Bij P 32
PETER EN DE WOLF ging het er heel anders aan toe. “We werkten op een gigantisch grote set: ons decor vulde een hele loods en de animatoren zeulden met hun poppen heen en weer. Dat was hard werk.” Het decor met de bosvijver was 22 m lang en 16 m breed, er stonden 1700 boompjes in en er waren een massa struiken, planten en stenen in verwerkt. Daarboven kwam een heldere hemel, die voor de nachtscènes met sterren werd bezaaid.
De poppen De animatoren gebruikten poppen van ongeveer 30 cm lang. “Eerst knutselden we de koppen, daarna de lichamen. Voor sommige poppen maakten we verschillende koppen, elk met een andere expressie. Er was bv. een boze Peter, een verbaasde Peter (met open mond) en een rustige Peter. Zo kwam het dat we voor een film waarin 19 personages voorkomen, ongeveer 50 poppen nodig hadden.” De poppengezichten kregen tandjes en een tong. De handen werden gemaakt uit siliconen, zodat de huid heel precies kon worden geverfd. Je ziet zelfs de bruine ouderdomsvlekjes op opa’s handen. De lichamen waren van latex met een metalen skelet aan de binnen-
kant, zodat alle onderdelen van de marionetten afzonderlijk konden bewegen, tot de ledematen, de vingers en zelfs de haren toe. De haren en het (kunst)bont (voor de dieren) werden haartje per haartje ingeplant. Een artiest had een maand tijd nodig om de pop van de wolf volledig met pels te bedekken. Tenslotte kreeg elke pop kleren en schoenen. Enkel door die heel precieze manier van werken komen de bewegingen van de poppen tot in de kleinste details tot hun recht: de wind die de hele tijd speelt in de vacht van de dieren, de poes die zo ‘katachtig’ rond opa’s been dribbelt, de beweging in de staart van de wolf,… Tijdens de 8 maanden lange draaiperiode pendelden de poppen heen en weer tussen de set en de reparatieateliers, waar ze voortdurend opgelapt en hersteld werden.
Vragen aan de leerlingen •
•
• •
Wat zijn de belangrijkste locaties van de film? (de boerderij van opa, de vijver en het stadje) Hoe zien ze eruit? Beschrijf de sfeer die deze locaties uitstralen. Welke elementen en details zorgden voor / benadrukten die sfeer? Zien de locaties er realistisch uit? Denk je dat ze lijken op echt bestaande plekken? Kan een filmmaker op basis van foto’s een realistisch decor construeren? Waren er details die jou opvielen in de decors? Welke? Waren er details die jou opvielen in de menselijke personages? Hoe kan je het karakter van de personages aflezen uit de poppen? Welke elementen of details waren daarbij belangrijk?
P 33
Peter en de muziek Zie ook de opdracht ‘Soundscape’ op pagina 60. Enkele jaren geleden werd in Nederland door Het Brabants Orkest een lerarenhandleiding opgesteld bij ‘Peter en de Wolf’. Daarin wordt de samenstelling en werking van het orkest uitvoerig toegelicht. Onderstaande oefening hebben we aan hun handleiding ontleed, maar er is nog veel meer. Neem gerust een kijkje op: http://www. brabantsorkest.nl/maak-kennismet-het-orkest/educatie/peter-ende-wolf-lesmateriaal.aspx
De instrumenten in ‘Peter en de Wolf’ Elk personage in ‘Peter en de Wolf’ wordt verklankt door een instrument. Kunnen de leerlingen vinden welk instrument bij welk personage hoort? Je vindt in Bijlage een blad waarop afbeeldingen van de instrumenten en de personages staan. Kunnen ze het juiste instrument met het juiste personage verbinden? Gebruik daarbij de muzikale fragmenten die je vindt op de website van Het Brabants Orkest. Weet dat de karakters van sommige personages (bv. Peter, de vogel,…) in de film helemaal anders worden ingevuld dan in de oorspronkelijke muziek.
P 35
- Peter: http://www.brabantsorkest. nl/media/110519/pwl%2025.mp3. Welke instrument hoor je? (Violen) Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van Peter? Klopt dat met het beeld uit de film? - OPA: http://www.brabantsorkest. nl/media/110531/pwl%2029.mp3. Welke instrument hoor je? (Fagot) Hoe ziet een fagot eruit? Hoe wordt een fagot bespeeld? Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van opa? Klopt dat met het beeld uit de film? - Vogel: http://www.brabantsorkest.nl/media/110537/pwl%2031.mp3. Welke instrument hoor je? (Dwarsfluit) Hoe ziet een dwarsfluit eruit? Hoe wordt een dwarsfluit bespeeld? Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van de vogel? Klopt dat met het beeld uit de film? - Eend: http://www.brabantsorkest. nl/media/110540/pwl%2032.mp3. Welke instrument hoor je? (Hobo) Hoe ziet een hobo eruit? Hoe wordt een hobo bespeeld? Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van de eend? Klopt dat met het beeld uit de film? - Kat: http://www.brabantsorkest. nl/media/110534/pwl%2030.mp3. Welke instrument hoor je? (Klarinet) Hoe ziet een klarinet eruit? Hoe wordt een klarinet bespeeld? Wat leid je uit deze muziek af over
P 36
het karakter of uiterlijk van de kat? Klopt dat met het beeld uit de film? - Wolf: http://www.brabantsorkest. nl/media/110528/pwl%2028.mp3. Welke instrument hoor je? (Hoorn) Hoe ziet een hoorn eruit? Hoe wordt een hoorn bespeeld? Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van de wolf? Klopt dat met het beeld uit de film? - Jagers: http://www.brabantsorkest.nl/media/110525/pwl%2027.mp3. Welke instrumenten hoor je? (Pauken en grote trom) Hoe zien de pauken en grote trom eruit? Wat leid je uit deze muziek af over het karakter of uiterlijk van de jagers? Klopt dat met het beeld uit de film? Als ze de luisteroefening goed gevolgd hebben, kunnen de leerlingen op het werkblaadje in bijlage nu alle figuren verbinden met de juiste instrumenten. Welk instrument vonden ze het mooiste klinken? Welke instrument zouden ze graag zelf kunnen bespelen? Bespeelt er iemand in de klas een instrument? Kan hij / zij het meebrengen en demonstreren? Kan je achterhalen hoe het geluid wordt geproduceerd met dit instrument (bv. strijken, blazen, slaan,…)? Is het een instrument uit het klassieke symfonieorkest?
Wie de film PETER EN DE WOLF op dvd vertoont, kan bij het menu ‘Extra’ ook een korte introductie van alle instrumenten bekijken. Daarin zie je hoe het instrument bespeeld wordt.
Sergej Prokofiev Sergej Prokofiev wordt in 1891 geboren in Oekraïne. Zijn moeder geeft hem de eerste pianolessen en dat lukt blijkbaar uitstekend, want al op 7jarige leeftijd componeert hij zijn eerste stuk. Als hij 13 jaar oud is, schrijft hij zich in aan het Conservatorium. Daar krijgt Prokofiev, die houdt van gewaagde harmonieën en ritmes, het vaak aan de stok met zijn ouderwetse leraars. Zijn stijl is vooruitstrevend. Terwijl het Russische ballet, o.a. dankzij de grootmeester Diaghilev overal ter wereld school maakt, componeert Prokofiev verscheidene balletten (o.a. ‘Romeo & Julia’) en beroemde orkestwerken zoals
‘De liefde voor de drie sinaasappels’ en de ‘Klassieke Symfonie’. Hij werkt meestal in de V.S. of in Parijs, maar kan zijn geboorteland niet missen en keert in 1932 definitief terug naar in Rusland. Daar wordt hem in 1936 door de directrice van het Kindertheater van Moskou gevraagd om een stuk te componeren dat kinderen vertrouwd maakt met de instrumenten van het orkest. Hij schrijft ‘Peter en de Wolf’, een muzikaal sprookje voor orkest en verteller, dat inmiddels al vele generaties kinderen heeft betoverd. Intussen wordt Rusland geleid door Stalin en de politieke wind keert zich tegen Prokofiev: zijn vrouw wordt naar een werkkamp gestuurd en een groot orkestwerk wordt afgewezen op politieke gronden. Teleurgesteld verlaat hij nog nauwelijks zijn appartement waar hij in 1953 sterft… op dezelfde dag als Stalin. Prokofiev was een van de belangrijkste muzikale figuren van de 20ste eeuw.
P 37
PERSONAGES Willy
Virgil
De kleine jongen Willy woont bij zijn grootmoeder in het dorp Nix. Wanneer een allesvernietigende kracht het dorp en vele bewoners van de kaart veegt, trekt Willy vastberaden en onbevreesd het grote bos in, op zoek naar zijn vermiste oma. Rosto’s zoon Max stond model voor Willy. “Elke animator die aan het personage Willy werkte, heeft eerst Max bestudeerd. We namen zijn typische lichaamstaal over: de manier waarop Max beweegt, aan zijn mouwen trekt, zijn loopje,… Ook voor Willy’s dialogen deed Max de referentiestem, die later opnieuw werd ingesproken.”
Virgil is een pekzwarte, buitenmatig grote zwaluw. Zijn duistere, raspende stem legt zijn zwarte ziel bloot. Bezeten is hij op zoek naar eieren, waarvoor hij ook Willy’s hulp inroept. Virgil weet ook wie of wat het Monster van Nix is… Rosto: “Virgil is een terugkerende figuur in mijn werk. Eigenlijk is hij een man die gevangen zit in een zwaluwlichaam; hij draagt een das en heeft mensenhanden en een grote neus. En hij heeft verschrikkelijk de pest in, want met sprookjes en kinderen heeft hij helemaal niks. Virgil is een duivelse figuur. Ken je die zwaluw die staat afgebeeld op een pakje lucifers? Het is geen toeval dat ‘lucifer’ de naam van de duivel is.”
P 41
De boswachter Aan de rand van het woud leeft de bange boswachter in zijn hut. Nu de commotie rond het monster hoog oplaait, heeft hij zichzelf in zijn hut opgesloten. Enkel uit bezorgdheid om Willy komt hij te voorschijn. Gewapend met zijn donderbus (een ouderwets vuurwapen met buskruit) trekt hij er mee op uit. Hij denkt dat achter het Monster van Nix de legendarische Langemanne schuilgaan, die verborgen leven in het woud.
Langeman De Langeman heeft vreesaanjagende vingers, een snavel en een enorme neus. Volgens de legende kunnen alleen kinderen hen zien; in de ogen van volwassenen lijken het net grillige bomen. Er wonen vele Langemanne in het
P 42
woud; ’s nachts komen ze tot leven in het maanlicht. De Langemanne zijn helemaal niet zo kwaadaardig als iedereen denkt.
Baby Jona Baby Jona z w e m t rond op haar rugje in de vijver aan de grote wilg. Het lijkt alsof zij weet wanneer het einde komt… Schijnbaar zorgeloos telt ze af… Er leven nog meer vreemde wezens in het dorp en in het woud. Sommigen waren al te zien in eerdere films van Rosto en maken deel uit van zijn wonderlijke universum. “De jitterbug, dat zenuwachtige insect, krijgt binnenkort misschien z’n eigen filmpje.” Op http://www.monsterofnix.com/ kan je enkele van die kleurrijke figuren nog eens van nabij bekijken.
Rosto is een personage Rosto verwerkt een heleboel van zichzelf in zijn personages. Zo lijkt hij in werkelijkheid erg op dat kleine mannetje in maatpak dat in het bos op en neer staat te springen.
“Ook Virgils gezicht lijkt een beetje op het mijne, alleen heeft hij een nog grotere neus en ziet hij er nog gemener uit dan ik. Ik zit zo’n beetje in alle personages. Ik beschouw mijn werk als kunst, en kunst is toch altijd een zelfportret.”
P 43
HET MAKEN VAN THE MONSTER OF NIX De Intentie van de makers Rosto bedacht het verhaal voor zijn zoon Max. Die had in één van Rosto’s vorige films de Langemanne gezien en wou wel eens wat meer weten over deze wezens. Rosto: “Max was 6 jaar oud toen hij mij vroeg naar de Langemanne; hij is inmiddels 12. Hij heeft het ontstaansproces van heel nabij gevolgd. Ik heb een heleboel dingen met hem gecheckt. Zo heeft Virgil een litteken en vroeg ik aan Max of hij dat niet te eng vond, maar hij vond het net heel cool.”
Moeten we het verhaal begrijpen om het te waarderen? Rosto: “Ik merk dat kinderen de film beter vatten dan volwassenen. Kinderen ondergaan de cinematografische ervaring en volgen hun intuïtie zonder alles in vraag te stellen. Volwassenen denken altijd dat ze een film moeten begrijpen, analyseren. Ze willen op zoek naar een code om te kraken. Hun kijkgewoontes zijn zodanig geprogrammeerd dat je hen voor dezefilm eerst moet ‘herformatteren’.”
P 45
De Animatie THE MONSTER OF NIX is Rosto’s meest ambitieuze productie tot nu toe: “Ik heb 2 jaar gewerkt aan het verhaal en het design, 2 jaar naar fondsen gezocht en 2 jaar met een team van meer dan 100 bekwame mensen aan de film gewerkt.” De film combineert allerlei verschillende animatietechnieken: tekeningen, poppen, computerdesign, enz. Het meest opvallend is wel de manier waarop de personages tot leven worden gebracht. “Ik begin vaak met echte mensen. Een actrice speelde de rol van Willy. Ze droeg Willy’s kleertjes en kreeg een enorm 4 kilo zwaar hoofd opgezet. Nadien verving ik haar hoofd en benen met de computer. Daar komen Willy’s menselijke bewegingen vandaan.”
De Klankband In het werk van Rosto is muziek een cruciaal element. THE MONSTER OF NIX zou je zelfs een musical kunnen noemen. “Maar ik haat musicals,” zegt Rosto, die veel van de muziek zelf componeerde. “Tot mijn grote genoegen hebben we de filmmuziek opgenomen met het wereldberoemde Metropole Orkest en enkele van mijn onvervalste muzikale helden.”
P 46
Muzikale bijdragen kwamen er o.a. van - The Residents: legendarische artrockers. Al hun hele carrière houden ze hun identiteit geheim via vermommingen, o.a. hun enorme oogbalmaskers. Op hun cd’s vind je talloze genres terug, steeds in een eigenzinnige, ‘antimuzikale’ bewerking. - The Dø: een jong en beloftevol Frans indie duo. De stemmen van de personages werden zorgvuldig gekozen. Hun klankkleur bepaalt mee de sfeer van de film. Tussen de stemmencast vinden we enkele heel opvallende namen: - Tom Waits leende zijn stem aan Virgil, de zwaluw. Tom Waits is een legendarisch artiest, die zingt over drinkebroers, verschoppelingen en kleurrijke randfiguren. Met zijn rauwe, rasperige stem en eigenzinnige instrumentarium bewerkt hij zijn songs (waarvan o.a. ‘In the Neighborhood’, ‘Tom Traubert’s Blues’ en ‘Martha’ de bekendste zijn) tot wonderlijke ‘ketelmuziek’. Waits acteerde ook in talrijke films, vaak in de rol van haveloze zwerfkat. “Tom Waits was altijd een inspiratiebron voor de donkere, schmierende verschijning van Virgil,” verklaart Rosto. “Maar ik had nooit gedacht om ook echt met Tom samen te mogen werken. Ik liet hem mijn oudere werk zien en daar was hij zo door gecharmeerd dat hij graag wilde meewerken.
Dat was een voorrecht en het resultaat is overweldigend.” - Terry Gilliam speelt de rol van de bange boswachter. Ooit was hij lid van het legendarische Britse humorcollectief Monty Python dat eerst op de televisie (met ‘And now for something completely different’) en later in de bioscoop (met o.a. LIFE OF BRIAN en THE HOLY GRAIL) de hedendaagse humor voorgoed een nieuwe richting uitstuurde. Later werd Terry Gilliam filmregisseur, met een voorliefde voor ambitieuze, nauwelijks verwezenlijkbare filmprojecten
die doorgaans te situeren zijn in een duister sprookjesuniversum vol absurde fantasie (bv. THE FISHER KING, FEAR AND LOATHING IN LAS VEGAS, THE BROTHERS GRIMM). Rosto: “Terry Gilliam is al jaren een vriend. Ons werk situeert zich in een min of meer vergelijkbaar universum. Hij voelde zich niet helemaal op zijn gemak en dat is precies hoe zijn karakter moest klinken: bang en onzeker. De arme man heeft geleden in de studio, maar ik heb precies gekregen waarnaar ik op zoek was.”
P 47
VERHAAL- EN BEELDANALYSE Bij het begin van THE MONSTER OF NIX worden we meegezogen in een eivormig object… Want zit niet elk verhaal verborgen in een ei (zoals we later in de film zullen ontdekken)? Een jongen staart naar een televisiescherm. Op het scherm lezen we in spiegelbeeld “The Monster of Nix”. Het jongetje is dus de bekekene; wij zijn de kijkers.
Het beeldscherm van de televisie is hier de toegangspoort voor de kijker, in deze parallelle wereld. P 49
De jongen heet Willy en is tijdens een spelletje ‘verstoppertje’ op zoek naar oma. Tot hij de keukendeur opent… niet alleen oma, maar ook de keuken, de muren de andere huizen en veel inwoners van het dorp Nix zijn verdwenen! “Allen vermist,” zingen de dorpelingen klagerig. De tweeling, de verloofde, de vegetarische slager, de oude punker,… allemaal zijn ze op zoek. Zelfs kinderen zijn verdwenen. De politieagent lijkt zich van geen kwaad bewust,
maar wordt door iedereen aangemaand: Is dit niet het werk van een monster? Moet hij de boosdoener niet arresteren? Iedereen is druk in de weer om zijn geliefden te zoeken. Niemand heeft oog voor Willy. Aan de stadspoort hangt een gescheurde wimpel waarop staat ‘You are leaving…’. De naam van het dorp ‘Nix’ is verdwenen. De vlag lijkt een voorbode: iedereen gaat weg... ook wie al weg is.
Artistieke inspiratiebronnen Rosto’s films verwijzen veelvuldig naar allerlei elementen uit de hedendaagse populaire cultuur. Het is moeilijk om niet nu en dan te denken aan de wonderlijke wereld van zowel ‘Alice in Wonderland’ als de ‘Final Fantasy’ games, of aan de parallelle werelden van bv. THE MATRIX. Ook de rockmuziek wordt door de film omarmd. De bewoners van Nix roepen luidkeels de namen van hun verdwenen kinderen; het zijn allemaal namen van bekende (overleden) rockmuzikanten: DeeDee en Joey (van The Ramones), John en Keith (John Entwistle en Keith Moon van The Who), John en George (John Lennon en George Harrison van The Beatles), Sid en Nancy (Sid Vicious van de Sex Pistols en Nancy Spungen), Jimi en Janis (Jimi Hendrix en Janis Joplin).
Op de banner is de naam van het dorpje niet meer te lezen en staat er enkel “You are leaving” … wat nu een hele andere betekenis krijgt in deze context.
P 50
Op zoek naar oma trekt Willy in zijn eentje het bos in. Daar ontmoet hij Virgil, een gigantische, sinistere zwaluw, op zoek naar eieren. Willy gaat hem liever uit de weg. Hij belandt bij het hutje van de boswachter. De angsthaas houdt zich schuil, maar krijgt wroeging als hij ziet hoe vastberaden Willy het bos intrekt. Gewapend met zijn don-
derbus gaat hij mee. Onderweg vertelt hij over het monster: het voedt zich met angst en maanlicht en alleen kinderen kunnen het zien. Volgens hem heet het monster ‘Langeman’. Plots krijgt Willy de Langeman in de gaten! De gedaante zet het op een lopen, maar ook de boswachter gaat er vandoor. Willy zet de achtervolging in, dieper het bos in. Daar stuit hij op een rij rechtopstaande spiegels. Als je er doorheen stapt, kom je terecht in… het rijk van de Langeman. Er wonen een heleboel Langemanne. Ze zijn aardig en rustig en tonen Willy waarmee ze zo druk aan het werk zijn: in de vijver bij de grote wilg bouwen ze een Oviodome, een eivormige koepel, gemaakt uit spiegelstenen.
“Baby Jona”, personage met mysterieuze functie In de vijver zwemt Baby Jona, die hardop cijfers uitspreekt. In het water groeien eieren. Ze groeien dankzij het maanlicht. Elk ei bevat een verhaal. Al die verhalen worP 51
den opgeslagen in de Oviodome. De Langemanne zijn dus geen monsters; zij zijn de beschermers van de eieren en de verhalen… al zijn er vast ook eieren met monsterverhalen bij.
Enkele vreemde inwoners van het bos. Het mannetje met de blinddoek is een verwijzing naar de regisseur zelf.
’s Morgens bij het ontwaken zijn alle Langemanne verdwenen. Maar in het bos ontmoet Willy allerlei andere wezens: een mislukte tovenaar, een geblinddoekt mannetje in maatpak, de rollende blote reus, de boomknuffelaar en de ‘jitterbug’, een zenuwachtig insect dat hem helpt om de weg terug te vinden. Bij de hut is er van de boswachter geen spoor meer… Dan daagt Virgil op, nog steeds op zoek naar een ei. Rondom hen begint het bos in het niets te verdwijnen. Wanneer ze er samen
Het einde is nabij… P 52
al vliegend vandoor gaan, wordt er voor Willy veel duidelijk: Virgil is niet het monster; het monster bestaat niet. Het is ‘het einde van het verhaal’ dat hen najaagt. Om te overleven moeten ze volgens Virgil een nieuw verhaal beginnen, en daarvoor hebben ze een ei nodig. Willy geeft toe en steelt een ei uit de Oviodome. Maar Virgil is niet oprecht; hij wilt het ei voor zichzelf. Dit moet zijn verhaal worden. Maar Het Einde krijgt Virgil te pakken alvorens hij het ei kan gebruiken. Willy moet zich haasten: het ei moet terug naar de Oviodome alvorens Het Einde aanbreekt. Baby Jona telt verder af… Het Einde dreigt alles te verslinden, maar gelukkig blijkt de Oviodome daartegen bestand.
De Oviodome heeft zelf de vorm van een ei… P 53
Wanneer Willy in het laatste ei kijkt, blijkt dit het huidige verhaal te bevatten. Het einde van het verhaal gaat over in het begin. Het fontein herrijst in het dorp, net zoals de huizen en de wimpel aan de stadspoort: ‘Welcome to Nix’. Stilaan keren het dorp en de bewoners weer terug. Het verhaal begint opnieuw; einde en begin
lijken elkaar te overlappen. Willy ziet de wederopstanding van Nix gebeuren… tot we terug bij het beginpunt van de film zijn en Willy naar de televisie staart. Vanuit de omgekeerde titel op het tv-scherm zoemen we weer uit… Het hele verhaal zit in het ei. Ontstaan door het maanlicht en gekweekt in een vijver?
Op het fontein op het dorpsplein van Nix ontdekken we verschillende verwijzingen: de grote wilg onder een volle maan, geflankeerd door de twaalf symbolen van de dierenriem. De symbolen lijken te verwijzen naar het ontstaan en vergaan van tijd en ruimte, net zoals de ovale vorm van de eieren en de Oviodome. Tijd wordt algemeen beschouwd als een lineair gegeven, een lijn die loopt van het verleden, via het heden naar de toekomst. Maar bv. de cyclustheorie van Plato of theorieën over reïncarnatie suggereren andere mogelijkheden, bv. dat het leven zich herhaalt in een oneindige cyclus.
• •
•
Vragen aan de leerlingen •
•
•
In de Oviodome begint plots, met de fontein als middelpunt, een dorp te verrijzen… het is het dorp van Nix. P 54
Waarom begint en eindigt het verhaal met een eivormig beeld? Ken je nog enkele van Willy’s dorpsgenoten? Welke kleurrijke figuren ontmoette je in de straten van Nix? Doet het universum van de film je denken aan bepaalde computer games? Aan welke? Zou je het concept van de film tot een game kunnen bewerken? Op welke manier zou jij dat doen?
• •
• •
•
•
Wat staat er op de wimpel die wappert aan de stadspoort? Wat vertelt de boswachter over het monster? Klopt zijn informatie? Hoe verloopt Willy’s eerste ontmoeting met een Langeman? Hoe kom je in het rijk van de Langeman terecht? Wat gebeurt er in en rond de Oviodome? Wat is de missie van de Langemanne? Waarom heeft Virgil een ei nodig? Wat vindt Willy in het laatste ei? Wat gebeurt er op dat moment in Nix? Kon je het verhaal volgen en begrijpen? Zat je soms op een dwaalspoor? Kan je een verhaal dat je niet volledig begrijpt toch mooi vinden? Waar komen verhalen volgens de film vandaan?
P 55
OPDRACHTEN PLASTISCHE OPVOEDING BIJ THE MONSTER OF NIX Masker De gezichten van de Langemanne doen denken aan de Venetiaanse maskers. Die ondanks hun elegantie ook soms iets engs hebben. Maak van je volgende schoolfuif een gemaskerd bal met eigen gemaakte maskers van papier-maché. Wat heb je nodig: • Stroken krantenpapier • Bakje behangerslijm • Ballon • Reep stevig papier • Plakband • Schaar • Verf • Penseel • Eventueel versiering (takjes, pluimen, eierschaal, mos, schors, stukjes stof,…)
Voor de basisvorm van het masker kan je een ballon gebruiken of eerst het masker in klei maken en daarop werken. Doop de met de hand gescheurde stroken krantenpapier stuk voor stuk in een bakje met behangerslijm en leg ze door elkaar over de ballon tot deze helemaal bedekt is. Maak het stevig genoeg en leg dus minstens 2 lagen. Laat het drogen. Knip de beplakte ballon doormidden zodat er twee halve maskers ontstaan. Laat het kind het masker voor het gezicht houden. Duid de plaats van de ogen en de mond aan op het masker. Knip gaten voor de ogen en knip de kin van het masker af tot boven de mond. Daarna kan je het masker met extra stukjes krantenpapier en lijm verder modelleren en de Langeman-neus eraan boetseren.
P 57
Als alles droog is, maak je voorzichtig gaatjes voor de bevestiging. Daarna kan je het masker beschilderen en versieren.
Vreemde figuren In de film komen nog meer vreemde figuren voor: de Boomknuffelaar, de Reusachtige naakte rollende reus, Virgil. Ook de verhoudingen van de menselijke figuren zijn vervormd zoals een stripfiguur. Maak met knipsels uit tijdschriften een eigen vreemd wezen. Geef het een naam.
De oviodoom / mandala Het is een eivormig ding, maar te midden kan je een spiegellijn ontdekken. Zoek de lijn waar het voorwerp gespiegeld is. Door een alledaags voorwerp verschillende keren te spiegelen gaat het er vreemd uit zien. Spiegel een foto verschillende keren tot je een patroon voor een eigen oviodoom hebt. Om een mooi resultaat te bekomen start je best met een foto met veel textuur in. Met het computerprogramma Paint (standaard op elke Windowspc) kan je deze oefening doen. Ontwerp een mandala door te spiegelen. P 58
De indeling kun je net zo fijn maken als je zelf wilt. Belangrijk is het zetten ook van coördinatiepunten en lijnen. Als je dit nauwkeurig wilt doen, zul je veel meetwerk moeten doen in het begin. Wanneer je een vaste hand hebt en oog voor detail, kun je ook uit de losse hand hulpmiddelen plaatsen. Zet die niet te dik aan, zodat je ze later makkelijk weg kunt halen, want je wilt ze toch niet blijven zien als je aan het kleuren gaat. Stap 1. Dit is weer het maken van de cirkel, en het bepalen van de ‘spiegellijnen’. Dit zijn lijnen die je moet zien als de spiegel met het vlak ernaast. Door het spiegelen ontstaan de meest verrassende mandala’s, doordat je niet goed kunt bepalen hoe het effect zal zijn, als je klaar bent. Maak het jezelf niet te moeilijk, in het centrum is de ruimte beperkt en is het meestal genoeg als je de cirkel in achten deelt. Later kun je hulplijnen bijplaatsen zoals ik ook heb gedaan in deze cirkel. Stap 2. Begin nu in het binnenste vakje een lijn te zetten, of meerdere. Dan gebruik je je spiegellijn, om in het vakje ernaast precies hetzelfde te doen, maar dan in spiegelbeeld. Dit vereist goed nadenken en kijken. Het eenvoudigst is, om te beginnen met rechte lijnen.
Zoals je kunt zien, heb ik bij de tweede rand, een hulplijn gezet, omdat je hier een veel groter vlak hebt om te tekenen. En dat vergroot zich naarmate je naar de buitenrand komt. Ook heb ik hier even gebogen lijnen gezet, om te laten zien hoe het effect kan zijn. Voor deze lijnen zet ik stippen op belangrijke punten, zodat ik (zoveel mogelijk) dezelfde de lijnen laat buigen op dezelfde plaatsen. Je zult nu ontdekken hoe moeilijk het is om een tegengestelde beweging te maken en ook hoe je een duidelijke voorkeur hebt om linkse of rechtse bochten te maken.
Stap 3. Bij de buitenste ruimte, ben ik bij het tekenen ook weer terug gegaan naar de vorige rand. Door steeds te kijken naar het geheel waaraan je werkt kun je ‘ineens’ iets zien ontstaan. Dat is nu het uitdagende en leuke van mandalatekenen. Stap 4. Het inkleuren.Je moet niet bang zijn om tijdens het inkleuren van je mandala nog een lijn toe te voegen of verwijderen als je ziet dat dat nodig is. Wees hierin creatief. Veel plezier met oefenen
P 59
Soundscape Bij een tekenfilm zijn niet enkel de beelden belangrijk, ook het geluid en de muziek zijn cruciaal. Je merkt het snel als je zelf een soundtrack probeert te maken.
The Monster of Nix Als je de film op dvd hebt, kan je met de leerlingen zelf muziek maken. Wie een instrument bespeelt, kan dat meebrengen naar de klas. De anderen kunnen bv. met allerlei voorwerpen voor begeleidende percussie zorgen. Eventueel doe je deze activiteit onder de middag zodat enkel de echt geïnteresseerden kunnen meedoen. Kies een geschikte scène met geen of weinig dialoog. Schakel
P 60
het geluid van de film uit en bedenk samen met de jongeren een stukje muziek. Via de computer kan je het geluid opnemen. Een goed en volledig gratis programma hiervoor is ‘Audacity’.
Peter en de wolf De belangrijkste locatie van PETER EN DE WOLF is de bosvijver achter de boerderij. Kunnen de leerlingen zelf een klankdecor maken dat past bij deze plek? Begeleid de leerlingen in een korte discussie over alle geluiden die ze op deze plek zouden kunnen horen: de wind, ruisende bladeren, knerpen van het ijs, krakende takken, enz.
P 61
Neem plaats in een grote cirkel en sluit allemaal de ogen. Vraag de leerlingen om zich de plek weer voor te stellen die ze tot leven gaan wekken. Beschrijf wat er te zien is, met aandacht voor details: een omgevallen boom, kreupelhout, de dieren die daaronder kunnen wonen,…
Fiche voor de leerlingen: Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen. Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking van de film.
Stap voor stap moedig je de leerlingen aan om de omgeving uit te bouwen, veel ruimer dan het beperkte decor dat ze in de film gezien hebben. Laat ze hun stem gebruiken om de geluiden te creëren die ze horen. Vanaf het moment dat alle leerlingen meedoen, vraag je hen om stapsgewijs stiller te worden, tot het volledig stil is. - Wat heb je gehoord in het bos? - Hoe vond je het om een soundscape te creëren? Was het realistisch? Waarom (niet)?
P 62
P 63
Deed er in beide films ‘een held’ mee? Wie waren de helden van deze verhalen? Wie van hen vond je de leukste? Zagen ze eruit zoals de meeste andere filmhelden? Waarom (niet)?
In 1936 kreeg de Russische componist Prokofiev de opdracht om een muziekstuk te componeren dat kinderen vertrouwd moest maken met de instrumenten van het klassiek orkest.
Deed er in beide films ook ‘een slechterik’ mee? Wie waren dat? Wie vond je de engste?
Regisseur Suzie Templeton: “Ik wou een film maken met thema’s die zowel voor kinderen als volwassenen interessant zijn: omgaan met angsten, de fascinatie voor wilde dieren en een jongetje dat zijn eigen kracht ontdekt.”
Elk personage in PETER EN DE WOLF wordt verklankt door een instrument. Kan je vinden welk instrument bij welk personage hoort?
Fiche voor de leerlingen In beide films was de vormgeving heel origineel. Wat vond je van de keuze van de beelden en van de wereld waarin de films zich afspeelden?
PETER EN DE WOLF is gemaakt met poppen en de stopmotiontechniek: van de bewegende poppen worden foto’s getrokken. Elke fractie van een beweging wordt gefotografeerd. Als je al die foto’s heel snel na elkaar laat zien, lijkt het of de poppen echt bewegen.
Wist je dat de regisseur van PETER EN DE WOLF getrouwd is met de regisseur van THE MONSTER OF NIX?
THE MONSTER OF NIX combineert allerlei verschillende animatietechnieken: tekeningen, poppen, computerdesign, enz. Regisseur Rosto: “Een actrice speelde de rol van Willy. Ze droeg Willy’s kleertjes en kreeg een enorm 4 kilo zwaar hoofd opgezet. Nadien verving ik haar hoofd en benen met de computer. Daar komen Willy’s menselijke bewegingen vandaan.”
Regisseur Rosto: “Ik merk dat kinderen de film beter vatten dan volwassenen. Kinderen ondergaan de cinematografische ervaring en volgen hun intuïtie zonder alles in vraag te stellen. Volwassenen denken altijd dat ze een film moeten begrijpen, analyseren. Ze willen op zoek naar een code om te kraken. Hun kijkgewoontes zijn zodanig geprogrammeerd dat je hen voor deze film eerst moet ‘herformatteren’.”
http://www.rostoAD.com/ http://www.monsterofnix.com/
BIJLAGE
