Film en educatie
jekino EDUCATIE
CHOO CHOO
Film en Educatie ...
... in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film in de klas... Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen en wij zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant en klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en leggen we de focus op één filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te bekijken.
Inhoudstafel Filmfiche ..................................................................................... 4 Over de maker ........................................................................... 6 Over de productie ...................................................................... 8 Synopsis en activiteiten bij CHOO CHOO 1 ............................. 11 Synopsis en activiteiten bij CHOO CHOO EN DE PIRATEN .... 20 Synopsis en activiteiten bij CHOO CHOO EN DE PUPPIE ...... 24 Focus op muziek ........................................................................ 27 Bijlage ......................................................................................... 32 Bijlage foto’s reconstructieopdracht Bijlage flipboekje 1 Bijlage flipboekje 2 Bijlage flipboekje 3 Bijlage flipboekje 4
jekino EDUCATIE
www.jekino.be
www.opendoek.be
www.lesseninhetdonker.be
CHOO CHOO: VANAF 3 JAAR
FEEDBACK!
FILMFICHE
We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf naar www.lesseninhetdonker.be om een evaluatiefiche in te vullen. Ook de leerlingen kunnen hun reactie kwijt op de pagina van de film die ze zagen. Ga je de film bekijken tijdens Filmfestival Open Doek, dan kan je je mening kwijt op het kaartje dat je krijgt na de voorstelling. Alvast bedankt!
De filmfiche op volgende pagina’s helpt je om de voorstelling wat voor te bereiden. Ook voor je collega’s of de ouders die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
2
3
Filmfiche SYNOPSIS Drie muzikale poppenanimaties zonder woorden van de Russische animatiefilmer Garri Bardine. t
CHOO CHOO: Een eenzame oudejaarsavond voor een klein jongetje. Met oude rommel knutselt hij een pop. Een magisch moment... Choo Choo komt tot leven en zorgt voor een heerlijk feest.
t
CHOO CHOO EN DE PIRATEN: Choo Choo en de jongen moeten in bad. Dan kiest de badkuip het ruime sop. Op zee ontmoeten ze piraten, kannibalen en hongerige zeebeesten. Storm op komst!
t
CHOO CHOO EN DE PUPPIE: Het gezin breidt uit met een puppie. De nieuwe kostganger krijgt alle aandacht. Maar dankzij een vleugje Choo Choo-magie worden ze toch de beste vriendjes.
CHOO CHOO EN DE PUPPIE
2004 - 29 min. Poppenanimatie - zonder woorden Regie & scenario: Garri Bardine Muziek: Carmen Suite (George Bizet, vertolking: Moscow Virtuosi Chamber Orchestra & The Chamber Orchestra of Armenia) Website: www.jekino.be/choochoo Distributeur: Jekino
TECHNISCHE KAART Compilatie van 3 korte animatiefilms CHOO CHOO
1997 - 25 min. Poppenanimatie – zonder woorden Regie & scenario: Garri Bardine Muziek: Glenn Miller (vertolking: Max Greger)
CHOO CHOO EN DE PIRATEN 2001 - 26 min. Poppenanimatie – zonder woorden Regie & scenario: Garri Bardine Muziek: Isaac Dunajewski
4
5
Personages CHOO CHOO is niet één doorlopend verhaal, maar een compilatie van 3 aparte verhaaltjes met telkens dezelfde hoofdfiguren. We stellen ze kort aan je voor.
Deze koe leer je pas in het laatste verhaaltje kennen. Ze woont in het bos, vlakbij het huis van de jongen. Ze wordt niet graag gestoord en een rode paraplu maakt haar woest.
Het jongetje had zich kerstavond wel anders voorgesteld. In plaats van een echt feest mee te maken, voelt hij zich helemaal alleen. Op zolder knutselt hij met oude rommel zijn eigen kinderoppas in elkaar waarmee hij de meest ongelooflijke avonturen beleeft. Hij is dan ook erg jaloers wanneer hij Choo Choo’s vriendschap moet delen met een kleine puppie.
Mama en papa hebben weinig tijd. Op kerstavond zijn ze druk in de weer met hun gasten en als het mooi weer is, maken ze graag een uitstapje. Ze weten dat hun zoontje bij Choo Choo in veilige handen is.
Het hondje is niet echt welkom in het gezin. Het jongetje is stikjaloers en wil het beest liefst zo snel mogelijk de deur uit. Of worden ze toch nog dikke vriendjes?
6
Bij Choo Choo voelt het jongetje zich echt veilig. Ze is de gedroomde babysit. Ze ziet er een beetje vreemd uit, gemaakt uit oude rommel, maar beschikt over voldoende toverkracht om elk avontuur tot een goed einde te brengen.
7
Over de maker GARRI BARDINE “Toen ik animatiefilms begon te maken, voelde ik me zoals een kind dat voor het eerst in een speelgoedwinkel komt. Een onbestaande wereld creëren en bevolken met verzonnen figuren… bestaat er een meer aanlokkelijke bezigheid?” Garri Bardine werd in 1941 geboren in Orenburg, Rusland. Aanvankelijk leek het er op dat hij acteur zou worden: hij volgde een acteursopleiding en ging aan de slag in het theater. In 1974 regisseerde hij samen met een collega het theaterstuk ‘Don Juan’. Met succes: het poppentheater in Moskou vroeg hem dadelijk om bij hen aan de slag te gaan. Werken met poppen beviel hem enorm en een jaartje later ging hij al aan de slag als animatiefilmer. In 15 jaar maakte hij 15 films waarmee hij vele prijzen won in binnenen buitenland. In 1999 ontving hij de Staatsprijs van de Russische federatie. Hij dankt zijn erkenning en succes o.a. aan de gevarieerde technieken en materialen die hij gebruikt: lucifers in CONFLICT, touw in MARRIAGE, ijzerdraad in FREAKS of origami in het recente ADAGIO. Verder maakt hij ook gebruik van traditionele poppen (zoals in CHOO CHOO) en plasticine.
8
OVER DE PRODUCTIE Naar aanleiding van de 3de CHOO CHOO film vertelt Garri Bardine over de indrukwekkende precisie waarmee hij te werk gaat. In deze episode introduceer je enkele nieuwe personages. Was je een beetje uitgekeken op het vertrouwde koppel ‘Choo Choo en het jongetje’? Garri Bardine: “De komst van de straathond werd me opgelegd door het thema van het verhaal. Ik wou de liefde tussen het jongetje en Choo Choo door jaloezie op de proef stellen. Kinderen zijn doorgaans jaloers op hun ouders ten aanzien van broers en zussen, maar ik wou geen nieuw kind in de film introduceren. Dus werd het een hond. De koe werd me ingegeven door het stierengevecht in ‘Carmen’. Maar ik veranderde de stier in een koe; dat is minder angstaanjagend.” ‘Carmen’ inspireerde al vele cineasten. Ook Garri Bardine? Bardine: “Toen die driehoeksverhouding in het verhaal vastlag, vroeg die jaloezie om een toepasselijke muzikale invulling. Ik ken geen mooiere muziek dan de Carmen Suite van Bizet, vol passie geïnterpreteerd door dirigent Vladimir Spirakov. Zo kunnen jonge kijkers die geniale muziek ontdekken en de volwassenen zullen ze met plezier opnieuw beluisteren.”
9
Alle bewegingen van de personages en van de camera worden geleid door het tempo van de muziek. Hoe bereidt u zo’n ongelooflijk precisiewerk voor? Bardine: “2 maanden lang heb ik elke muzikale zin beluisterd en ontleed. Soms moest ik 50 maal luisteren om de beweging te vinden die precies paste bij de muzikale accenten. Zo kwam ik – scène per scène – tot een storyboard waarmee artistiek leider Arkady Malik-Sarkisyan aan de slag ging. Hij maakte schetsen en op basis daarvan ontwierpen de animatoren hun poppen. Ik had de film op dat moment al van begin tot einde in m’n hoofd zitten, dus vroeg ik de animatoren om zo trouw mogelijk te blijven aan mijn verbeelding. Dat was heel moeilijk en vereiste veel geduld en teamgeest.” Hoe lang duurde het om een film van nog geen 30 minuten te draaien? Bardine: “Meer dan 2 jaar! Elke scène vroeg heel veel aandacht. Bovendien komen er in de film veel objecten voor en gebeurt de actie op verschillende locaties. Het maken van de maquette nam veel tijd in beslag. Spelend zoals een acteur stelde ik elke scène op punt met de animatoren. De geringste camerabeweging lag vast nog voor de opnames begonnen.” Bron: Gebeka Films
10
Synopsis en activiteiten bij
CHOO CHOO 1 SYNOPSIS Kerstavond. Mensen haasten zich over besneeuwde straten naar huis. Her en der worden lichtjes in de kerstbomen ontstoken. In een grote burgerwoning wordt alles in gereedheid gebracht voor het kerstfeest. De gasten arriveren. Een klein jongetje kijkt vol verwachting naar hun komst... Maar naarmate er meer genodigden toekomen en hem een zoveelste onpersoonlijk cadeautje overhandigen, beseft hij – tussen een bos van grote-mensen-benen – dat hij de avond alleen zal moeten doorbrengen. Op zolder krijg hij een idee: hij zal voor zichzelf een kinderoppas maken. Choo Choo wordt geboren: een vormeloos gedrocht met een hoofd van een bokshandschoen, een gekke pruik en een sok als muts. De magie van kerst doet de rest: de pop komt tot leven en neemt het jongetje mee op geweldige avonturen. Ze nemen het op tegen een horde vleermuizen, klauteren op het dak, eten een ijsjes in de dakgoot,... Een goed gevulde avond. Het jongetje en zijn oppas vallen doodmoe in slaap.
11
EEN TYPISCH KERSTVERHAAL Van bij de eerste beelden is het duidelijk dat we in een kerstverhaal beland zijn. In een prachtig besneeuwd landschap maakt iedereen zich op voor een gezellige feestavond. Alleen het (naamloze) jongetje beseft dat hij een zielige en eenzame kerstavond tegemoet gaat. Maar uiteindelijk beleeft hij de mooiste kerst ooit. t t
12
Waaraan merk je dat je naar een kerstverhaaltje aan het kijken bent? Kennen de kinderen nog films die zich afspelen op kerstavond of rond de kerstperiode? Zijn er opvallende gelijkenissen of verschillen?
FAMILIEPORTRET Naast een leuk kerstverhaal krijg je in deze eerste film ook een duidelijk zicht op het leven in een gezin. In bijlage vind je een aantal foto’s uit het fotoalbum van het jongetje. Bespreek de verschillende foto’s. Wat zie je op de foto’s? Waarom staat Choo Choo op het einde mee op de foto? Wat betekent dat? Wat vinden de kinderen van de ouders van het jongetje? Laat de kinderen zelf een familieportet meebrengen. Wie staat er allemaal op? Waar werd de foto getrokken? Was het voor een speciale gelegenheid? Laat hen zelf een familieportret tekenen of knutselen. Wie moet er zeker op staan? Hoe zal die er uit zien? Wie verdient er naast mama, papa, broer of zus zeker nog een plaatsje op de foto? Waarom?
13
BLIJ, BANG, ANGSTIG, GELUKKIG,... Hoe voelt het jongetje zich op volgende foto’s? Waarom? Hebben de kinderen zich zelf ook al ooit zo gevoeld? Wanneer?
14
15
JE EIGEN BABY-SIT Het jongetje knutselt zijn eigen oppas in elkaar met rommel die hij op zolder vindt. Het lijf bestaat uit een oud kussen, het hoofd is een bokshandschoen. Voor de ogen volstaan 2 parels. Een oude sok wordt een muts en dankzij de oude rolschaatsen kan Choo Choo dansen als de beste. Laat de kinderen ook een eigen oppas knutselen met rommel, stofjes, restjes,...
16
RECONSTRUCTIEOPDRACHT Kunnen de kinderen onderstaande uitspraken bij de juiste foto plaatsen? Lees ze één voor één hardop voor en geef de kinderen even de tijd om de juiste foto te zoeken. Weten ze nog iets meer over de foto te vertellen? En kunnen ze alle foto’s in de juiste volgorde zetten? Je hoeft deze foto’s niet allemaal af te printen. Via de link op één van onderstaande websites kom je op de online lesmap waar je deze foto’s ook kan bekijken. www.lesseninhetdonker.be www.opendoek.be www. jekino.be
Het is kerstavond.
Alle gasten brachten een knuffel mee voor het jongetje.
Het jongetje zoekt tevergeefs aandacht bij zijn mama en papa.
Hij treurt eenzaam op zijn kamer.
17
18
Hij kijkt naar buiten en ziet een kindje schaatsen met zijn mama of papa.
Uit verveling gaat hij op ondekking op zolder.
Stepdansen voor knuffels.
De ijsbeer redt het jongetje van onder de sneeuw.
Met wat oude rommel knutselt hij Choo Choo in elkaar.
Hij is erg bang voor vleermuizen.
Nieuwe vriendjes voor de ijsbeer.
Voor het slapengaan nog snel een kusje voor mama en papa.
“Choo Choo, help!! Ik val van het dak!!”
Choo Choo jongleert met ijspegels.
Choo Choo verandert de ouders in kindjes.
19
Synopsis en activiteiten bij CHOO CHOO EN DE PIRATEN SYNOPSIS Ochtend. Mama en papa gaan het huis uit maar vragen Choo Choo of ze hun zoontje in bad wil zetten tijdens hun afwezigheid. Zo’n doordeweekse gebeurtenis verandert dankzij Choo Choo dadelijk in een fantastisch avontuur waarin kannibalen, apen, een onbewoond eiland, haaien en natuurlijk een bende gevaarlijke piraten een plaatsje krijgen.
Choo Choo wordt bijna opgepeuzeld door een immense haai. Zal zij het overleven?
Storm op zee. Is hun boot stevig genoeg? Zullen ze tijdig aan land geraken of zinken?
Land in zicht! Maar is het wel veilig om hier aan land te gaan of zullen ze opgepeuzeld worden door woeste kannibalen?
GEVAARLIJKE AVONTUREN In dit verhaaltje beleven het jongetje en Choo Choo de wildste avonturen en tuimelen ze van het ene gevaar in het andere. Weet jij nog hoe ze gered worden?
20
Het jongetje wordt gevangen genomen door piraten. Die dreigen ermee hem te vermoorden. Kan Choo Choo hem tijdig bevrijden? En zal ze sterk genoeg zijn om dit alleen te doen?
Een enorm monster duikt op uit de zee. Hoe zullen Choo Choo en het jongetje hieraan ontsnappen? Zullen ze nog thuis geraken van dit avontuur?
21
VRIEND OF VIJAND? Weet je nog wie er lief was voor het jongetje en wie niet? Trek een groene cirkel rond de vriendjes en een rode cirkel rond de vijanden. Weet je ook wat ze deden?
22
23
Synopsis en Activiteiten bij CHOO CHOO EN DE PUPPIE Herfst. Blaadjes vallen van de bomen en lijken te dansen in de wind. Choo Choo houdt een middagdutje; ze neemt een boek en legt zich even te bed. Dadelijk dommelt ze in. Het jongetje wil echter spelen en maakt haar wakker. Plots hoort Choo Choo iets aan de deur. Wanneer ze de voordeur opent, kijkt ze recht in de zielige ogen van een klein verlaten hondje. Choo Choo kan niet weerstaan aan het smekende gejankt van de puppie en neemt het diertje in huis. Alle aandacht gaat naar de nieuwe bewoner, tot grote ergernis van het jongetje. Stikjaloers zal hij er alles aan doen om de kleine indringer buiten te krijgen en alle aandacht van Choo Choo terug te winnen. Hij veinst ziekte en trotseert weer, wind en de grijpgrage armen/takken van de bomen om het hondje vastgebonden achter te laten in het bos. Uiteindelijk worden ze toch de dikste vriendjes en vallen alledrie vredig in slaap in het grote bed. Op schitterende wijze verklankt de muziek van Bizets ‘Carmen’ alle stemmingen in dit verhaal: plezier, dreiging, droefnis,… Op het juiste moment wordt er – Carmen indachtig – zelfs een stierengevecht in de mix gegooid. De meubeltjes in het herenhuis zijn delicaat geanimeerd. We zien ze in al hun pracht tijdens een – alweer muzikaal inventief gemonteerd – partijtje verstoppertje.
24
FILMSTRIP Het jongetje is stikjaloers omdat het kleine hondje alle aandacht krijgt van Choo Choo. Herinner jij – aan de hand van deze foto’s – je nog wat hij allemaal probeerde om het hondje kwijt te geraken? Lees de uitspraken van het jongetje voor. Kunnen de kinderen de juiste foto aanduiden? t
Als ik het hondje een heel eind meeneem in het bos, loopt het misschien verloren en vindt het ons huis niet meer terug.
t
Als ik doe alsof ik ziek ben, zal Choo Choo vast wel bij mij komen en niet langer naar het hondje kijken.
t
Ik neem de hond mee en bindt hem vast aan een touw. Dan keert hij zeker niet meer terug.
t
Help! Ik wordt aangevallen door een enorme stier! Ik jaag hem wel weg met mijn paraplu
25
CHOO CHOO VOELT ZICH... t
Ik weet echt niet meer wat ik moet doen. Het jongetje maakt het mij zo lastig. Wat doe ik toch fout?
t
Joepie!! Eindelijk weer samen. Gelukkig is er niemand wat overkomen. Kom vlug in mijn armen.
t
Wat ben ik ongerust. Als er maar niets ernstigs gebeurt in dit grote donkere bos.
Focus op... Muziek Er wordt niet gesproken in CHOO CHOO. En toch zijn de verhaaltjes heel goed te volgen. Regisseur Bardine heeft immers heel veel aandacht besteed aan de juiste muziekkeuze. Je zal merken: soms zegt muziek meer dan woorden.
DE MUZIEK IN CHOO CHOO 1 In het eerste verhaaltje gebruikt Bardine swingende jazz muziek van Glenn Miller. Bardine beluisterde elke passage opnieuw en opnieuw tot de muziek echt ‘in zijn hoofd’ zat en hij de poppetjes de juiste danspasjes kon laten zetten.
26
27
GLENN MILLER (bron: www.wikipedia.be)
DE MUZIEK IN CHOO CHOO EN DE PIRATEN
Glenn Miller werd muzikant tijdens de jaren ‘20. Hij speelde bij verschillende orkesten maar droomde al snel van een eigen orkest. De eerste poging mislukte bij gebrek aan succes. Maar in 1938 ging zijn droom in vervulling: de start van The Glenn Miller Band. Het orkest klonk heel herkenbaar en Miller zorgde voor een ideale mix van populaire liedjes, snelle bigbandnummers en medleys van bekende melodieën. Van 1940 tot 1942 was The Glenn Miller Band het meest succesvolle dansorkest van de V.S. Zijn bekendste composities zoals ‘Moonlight Serenade’, ‘Chattanooga Choo Choo’ en ‘In The Mood’ waren grote hits. Het zijn ook deze liedjes die je hoort in CHOO CHOO. In 1942 nam Glenn Miller dienst in het Amerikaanse leger. Hij werd orkestleider van de Army Air Force Band en moest optredens verzorgen voor de Amerikaanse soldaten in Europa. Op 15 december 1944 zou hij van Engeland naar Parijs vliegen, maar kwam nooit ter plaatse aan. De officiele versie zegt dat zijn toestel in een storm terecht kwam en neerstortte in zee. Een andere verklaring is dat zijn vliegtuig per ongeluk werd getroffen door bommen van Amerikaanse bommenwerpers. Zoals bij veel grote muzieksterren circuleren er heel wat verhalen over zijn dood, maar zullen we waarschijnlijk nooit weten wat er echt gebeurde.
SWING
In de tweede film koos Garbine voor muziek van de Russische componist Isaac Dunajewski. Die schreef vooral opperettes maar maakte in de jaren ‘30 en ‘40 ook heel wat filmmuziek. De componist schreef de muziek oorspronkelijk voor een film uit 1936.DETI KAPITANA GRANTA was de Russische verfilming van ‘De Kinderen van Kapitein Grant’, een boek van Jules Verne. Net zoals in CHOO CHOO maken de kinderen in het boek een onvergetelijke zeereis en krijgen ze af te rekenen met kannibalen, vreselijke stormen en piraten.
Swing is een populaire richting in de jazzmuziek. Het genre ontstond eind jaren ’20 en werd de volgende jaren steeds populairder. Oorspronkelijk werd de muziek door afroamerikanen ‘uitgevonden’ maar het waren vooral blanke Amerikanen die het genre bij het grote publiek bekend en populair maakten. Swing wordt vooral door bigbands gespeeld. Een bigband bestaat meestal uit ongeveeer 12 tot 25 muzikanten met naast saxofoons, trompetten en trombones ook een ritmesectie (drumstel, basgitaar of contrabas, piano en gitaar).
28
29
DE MUZIEK IN CHOO CHOO EN DE PUPPIE
GELIJKENISSEN TUSSEN DE FILM EN DE OPERA Naast de muziek uit de opera en de soms ook sierlijke dansen in de film zijn er nog een aantal elementen uit de opera die de filmmaker in zijn film verwerkte. ‘Jaloezie’ is zeker een thema dat je zowel in de film als de opera terugvindt. Het gevecht met de stier is ook een duidelijke verwijzing naar het werk van Bizet. De film loopt gelukkig wel goed af.
OPDRACHT: De muziek van Glenn Miller en de opera ‘Carmen’ van Bizet vind je makkelijk op cd. Je kan ze nog eens opnieuw beluisteren. Welke beelden zijn er bijgebleven?
In de laatste film is de invloed van de muziek op het verhaal overduidelijk. In het begin van het verhaal leest Choo Choo in het boek ‘Carmen’. De muziek die je hoort komt uit de gelijknamige, razend bekende opera.
OVER ‘CARMEN’ VAN BIZET
BRONVERMELDING Deze lesmap werd samengesteld op basis van materiaal dat aangemaakt werd door BJF Bundesverband Jugend und Film (www.durchblick-filme.de/choochoo/) en de Franse distributeur Gebeka-Films (www.gebekafilms.com).
Carmen is één van de allerberoemdste opera’s en vertelt het verhaal van Don José die stapelverliefd wordt op het zigeunermeisje Carmen. José staat als soldaat op wacht voor een sigarenfabriek. Hij ziet er een vechtpartij tussen Carmen en Rosa. Carmen bewerkt Rosa met een mes en moet naar de gevangenis. José begeleidt haar maar kan niet aan haar charmes weerstaan en laat haar ontsnappen. Samen met Carmen vlucht hij de bergen in. Ze duiken onder bij een smokkelaarsbende. Carmen krijgt al snel genoeg van de jaloerse José en wordt verliefd op de knappe stierenvechter Escamillo. Terwijl haar nieuwe liefde in de arena onder luid gejuich de stier de genadestoot geeft, kan José de pijn niet langer verdragen en hij vermoordt Carmen.
30
31
Bijlage BIJLAGE: FOTO’S RECONSTRUCTIEOPDRACHT
32
FLIPBOEKJE 1
Dit flipboekje werd overgenomen van
http://www.durchblick-filme.de/choochoo/index.htm van BJF, Bundesverband Jugend und Film
! "##$ %# &
FLIPBOEKJE 2
Dit flipboekje werd overgenomen van
http://www.durchblick-filme.de/choochoo/index.htm van BJF, Bundesverband Jugend und Film
"
! "##$ %# &
FLIPBOEKJE 3
Dit flipboekje werd overgenomen van
http://www.durchblick-filme.de/choochoo/index.htm van BJF, Bundesverband Jugend und Film
! "##$ %# &
'( )* + ,
! "##$ %# &
FLIPBOEKJE 4: ZELF ÉÉN MAKEN
