Faculteit der Sociale Wetenschappen RU
Organisatie en inrichting van het onderwijs Inleiding De specialistische opleiding tot klinisch psycholoog (Art.14 Wet BIG) (kp-opleiding) is een opleiding die voortbouwt op de postacademische beroepsopleiding tot gezondheidszorgpsycholoog (artikel 3, Wet BIG). De eisen voor de opleiding zijn vastgesteld door het College Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog en zijn voorgelegd aan de Minister van VWS. Het besluit over de aanwijzing van de klinische psychologie als specialistisch deelgebied van de gezondheidszorgpsychologie en de opleidingseisen voor inschrijving in het register van klinisch psychologen zijn in december 2004 goedgekeurd door de Minister van VWS en in werking getreden op 1 februari 2005; deze zijn gewijzigd en goedgekeurd door de Minister van VWS op 1 november 2007 en in werking getreden op 20 oktober 2007. Bij de instelling van het specialisme onderscheiden we twee differentiaties. Een differentiatie die zich richt op kindertijd en jeugd (landelijke opleiding) en een differentiatie die zich richt op volwassenheid en ouderdom (regionale opleiding). U volgt de variant volwassenheid en ouderdom, ook wel kortweg aangeduid als kp v&o. De minister van VWS heeft met het inwerking stellen van de Wet BIG Nederland in zes regio’s verdeeld en het SPON in Nijmegen daarbij aangewezen als erkende opleidingsinstelling voor de regio Oost Midden Nederland. Deze opleidingsinstelling bestaat uit het Samenwerkingsverband van de Radboud Universiteit (RU) Nijmegen en de Stichting Praktijkinstellingen van de postdoctorale ggz opleidingen Oost Nederland, hierna aangeduid als SPON. De organisatie wordt uitgevoerd door de afdeling SPON-Postdoctorale Opleidingen, onderdeel van de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW) van de Radboud Universiteit. Het SPON participeert in het Landelijk Overleg van GGZ-Opleidingsinstellingen (LOGO) dat afstemming en samenwerking van de zes opleidingsinstellingen tot doel heeft.
1.1
Inhoud en opzet van de opleiding De specialistische opleiding tot klinisch psycholoog is een opleiding die voortbouwt op de opleiding tot gzpsycholoog. Deelnemers die ook een opleiding tot psychotherapeut hebben gevolgd krijgen extra vrijstellingen. Vrijstelling wordt verkregen voor het gedeelte psychotherapeutische behandeling en voor bijna de helft van de praktijkwerkzaamheden en literatuur en praktijkopdrachten voor Overige taken en management. Evenals in de opleiding tot gz-psycholoog is er sprake van een cursorisch programma en een praktijkopleiding.
CURSUS
PRAKTIJK
Contacturen Literatuur en praktijkopdrachten 200 160
Werkzaamheden
Supervisie
1080
50
160
1080
240
540
150 plus 1640 50 leertherapie 25 905
Diagnostiek en indicatiestelling (Psychotherapeutische 200 ) behandeling Praktijkgericht 100 onderzoek en innovatie Overige taken en 100 management Totaal 600
2
3
Totaal
1490 1
200
540
25
905
760
3240
300
4900
4
De volledige, vierjarige opleiding bestaat uit een cursorisch programma van ruim 600 uur dat u in een periode van vier jaar volgt op lesdagen die regelmatig gepland zijn. Het grootste deel van het onderwijs volgt u in een vaste groep. Voor de verdieping van het onderwijs over (psychotherapeutische) behandeling kunt u kiezen uit een zevental keuze-modules van ofwel 24 ofwel 12 uur. In totaal dient u minimaal 84 uur 1
Deelnemers die gz-psycholoog en psychotherapeut zijn krijgen vrijstelling voor dit onderdeel Deelnemers die gz-psycholoog en psychotherapeut zijn krijgen vrijstelling voor100 uur Deelnemers die gz-psycholoog en psychotherapeut zijn krijgen vrijstelling voor 250 uur 4 Voor deelnemers die gz-psycholoog en psychotherapeut zijn geldt na vrijstelling: 2910 uur 2 3
Studiegids Opleiding tot Klinisch Psycholoog Differentiatie Volwassenen & Ouderen 2014
I-0
Organisatie en inrichting van het onderwijs
Faculteit der Sociale Wetenschappen RU
aan keuze-modules op dit gebied te volgen. Wilt u daarnaast nog extra keuze-modules volgen dan kan dat natuurlijk. Deze uren zitten echter niet in de standaardprijs van de opleiding en zullen apart in rekening worden gebracht. Voor deelnemers die gz-psycholoog en psychotherapeut zijn beslaat het cursorisch programma ruim 400 uur gedurende drie jaar. Volledige vrijstelling wordt verleend voor het onderdeel (psychotherapeutische) behandeling in de kp-opleiding op grond van de registratie tot psychotherapeut en gedeeltelijk voor het praktijkdeel voor overige taken en management. Ondanks de verleende vrijstelling kunnen deze deelnemers zich toch inschrijven voor de keuze-modules. Deze uren zitten echter niet in de standaardprijs van de opleiding en zullen daarom apart in rekening worden gebracht. Voor het cursorische programma geldt een strikte aanwezigheidsverplichting en er wordt intensieve voorbereiding verwacht in de vorm van literatuurstudie en praktijkopdrachten. Daarnaast bestaat de opleiding uit een praktijkdeel van vier jaar of van drie jaar in het geval van vrijstelling voor de modules over psychotherapie. Hierin doet u tenminste 24 uur per week omschreven praktijkervaring op onder begeleiding van een erkend praktijkopleider en met omschreven supervisie van erkende supervisors. Dit deel van de opleiding vindt plaats binnen een praktijkopleidingsinstelling, waarmee bindende afspraken zijn gemaakt over de inhoud en organisatie van de praktijkopleiding. Tenslotte dient u in eigen tijd een leertherapie te volgen (tenzij hiervoor vrijstelling is verleend). In de kp-opleiding worden de uitgangspunten van competentiegericht opleiden gehanteerd. Concreet betekent dit dat de koppeling tussen de opleiding en de beroepspraktijk centraal staat. Onder eindverantwoordelijkheid van de hoofdopleider geven docenten vorm aan het cursorisch programma en praktijkopleiders aan het praktijkopleidingsprogramma. Het specialistisch niveau van de opleiding tot klinisch psycholoog komt tot uitdrukking in de competenties. Van klinisch psychologen wordt verwacht dat zij patiënten met complexe stoornissen die meerdere domeinen van het menselijk functioneren pathologisch beïnvloeden kunnen diagnosticeren en (laten) behandelen. De inhoudelijke verdieping op het gebied van diagnostiek en behandeling wordt mede bewerkstelligd door expliciete aandacht voor een wetenschappelijke attitude, onder andere door het participeren in praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek. Om als specialist te functioneren in organisaties van professionals is het tevens noodzakelijk dat de specialist kennis en vaardigheden heeft op het gebied van management, beleid en organisatie. Ook aan deze aspecten zal in de opleiding ruim aandacht worden geschonken. Deze specialistische opleiding heeft een beperkte opleidingscapaciteit en stelt hoge eisen aan de kandidaten voor de opleiding. Ook zijn er formele toelatingsvoorwaarden. Zie hiervoor 2.3.
1.2
Doelstelling Waar naartoe gewerkt wordt in de opleiding is dat de gezondheidszorgpsycholoog i.o tot specialist (gios) competent is als hij/zij in staat is om op basis van kennis, vaardigheden en houdingen waarover hij beschikt, keuzes kan maken uit zijn/haar handelingsrepertoire die tot resultaat hebben dat de probleemstellingen die zich in de verschillende beroepscontexten voordoen adequaat en passend in de situatie worden aangepakt, conform de rol en verantwoordelijkheid van de klinisch psycholoog. Dat vermogen wordt zichtbaar gemaakt door het gedrag van de gios in concrete arbeidstaken, de verantwoording van bepaalde keuzes en de reflectie daarop. De praktijkopleider en de supervisor spelen hierin een centrale rol. Het curriculum is opgebouwd rondom zeven competentiegebieden. Psychologisch handelen vormt de basis van het curriculum. Dit competentiegebied, gecombineerd met de overige 6 competentiegebieden, worden tijdens het proces van klinisch psychologisch handelen, zowel in het leslokaal als in de klinische praktijk verworven.
1.3
De toelating Registratie als gezondheidszorgpsycholoog (Art. 3, Wet BIG) is voorwaarde voor toelating tot de opleiding tot klinisch psycholoog, eventueel aangevuld met een opleiding bij een specialistische psychotherapie vereniging (SPV). Voor een goede aansluiting op het cursorisch programma is het eveneens nodig dat kandidaten een basiscursus gedragstherapie, het liefst van 100 uur hebben gevolgd. Daarnaast dienen kandidaten door een erkende praktijkinstelling te worden voorgedragen voor deze opleiding.
Studiegids Opleiding tot Klinisch Psycholoog Differentiatie Volwassenen & Ouderen 2014
I-1
Organisatie en inrichting van het onderwijs
Faculteit der Sociale Wetenschappen RU
Erkende praktijkinstellingen worden aangewezen door het SPON. De selectie van deelnemers voor de opleiding vindt in eerste instantie in de praktijk plaats. Soms worden interne kandidaten uit de praktijkinstellingen voorgedragen, in andere gevallen wordt een vacature opgesteld waarna een sollicitatieprocedure wordt gevolgd. De praktijkopleider en sollicitatiecommissie dragen op basis van deze procedure een kandidaat voor aan de hoofdopleider, die in een selectiegesprek vaststelt of de kandidaat tot de opleiding kan worden toegelaten. Na toelating tot de opleiding neemt de praktijkinstelling de deelnemer voor de duur van de opleiding in dienst. De verplichtingen van de opleidingsinstelling (SPON), praktijkinstelling en deelnemer worden vastgelegd in de opleidingsovereenkomst.
1.4
Taken en verantwoordelijkheden van de opleidingsinstelling Het secretariaat is het eerste aanspreekpunt van de opleiding. Hier komen post en telefoon binnen. Alle producten bestemd voor deelnemers, docenten, praktijkopleiders en de diverse commissies komen van het secretariaat. Voor allerlei algemene vragen kunt u hier terecht. De organisatie van de opleiding berust bij de coördinator van het SPON. De coördinator: o is het aanspreekpunt voor alle individuele kwesties met betrekking tot de opleiding van cursisten, docenten, praktijkopleiders en directies waarvoor de bestaande regelingen en afspraken geen uitkomst bieden; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor de werving van opleidingsplaatsen; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor de sollicitatie- en selectieprocedure van kandidaten; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor het overleg over de invulling en evaluatie van de opleidingsroutes (praktijk en theorie) met docenten, praktijkopleiders, cursisten en hoofdopleiders; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor de studievoortgangbewaking van cursisten; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor de noodzakelijke erkenningprocedures van de opleiding en de cursorische onderdelen; o is ambtelijk secretaris van de regionale opleidingscommissie pt; o is (gedelegeerd) verantwoordelijk voor de financiële afhandeling en budgetbewaking van de opleiding tot psychotherapeut; o participeert in het landelijk overleg van hoofdopleiders en coördinatoren (HCO) van het Landelijke Overleg GGZ Opleidingsinstellingen (LOGO); o participeert in ontwikkeltaken op het gebied van de postdoctorale GGZ-opleidingen. De inhoudelijke eindverantwoordelijkheid voor de opleiding berust bij de hoofdopleider van de opleiding. De hoofdopleider: o is eindverantwoordelijk voor het geheel van de opleiding en mede verantwoordelijk voor de beleidsontwikkeling van de postdoctorale opleidingen; o is verantwoordelijk voor selectie en aanname van deelnemers; o adviseert de Stichting Praktijkinstellingen over de aanwijzing van de opleidingsplaatsen en de voordracht van praktijkopleiders; o is verantwoordelijk voor de keuze van docenten; o is eindverantwoordelijk voor de evaluatie en de daarop mede gebaseerde bijstellingen van het cursorisch programma en van individuele praktijkopleidingroutes; o is aanspreekbaar voor individuele opleidingsproblemen wanneer deze niet in overleg met betrokken docenten, praktijkopleider, supervisor of coördinator opgelost kunnen worden; o is voorzitter van de regionale overlegorganen en de examencommissie en is adviseur van de Stichting Praktijkinstellingen en vertegenwoordigt de opleiding in landelijke organen. De hoofdopleider, coördinator en managementassistent werken in één team samen aan de organisatie van een of meerdere opleidingsgroepen.
1.5
Vrijstellingen In het landelijk overleg van hoofdopleiders en coördinatoren van de kp-opleiding is een vrijstellingenbeleid vastgesteld voor deelnemers aan de kp-opleiding. Deze regeling is als onderdeel van het opleidings- en examenreglement opgenomen. Hierin zijn vrijstellingen voor reeds gevolgde supervisie, leertherapie en cursorisch onderwijs op het niveau van de klinisch psycholoog en voor het onderdeel wetenschappelijk onderzoek geregeld. Eventuele vrijstelling van opleidingsonderdelen is mogelijk op basis van te overleggen certificaten van erkende opleidingsonderdelen van een Specialistische Psychotherapie Vereniging (SPV). Alle vrijstellingen worden individueel getoetst door de hoofdopleider en uitgebracht in een persoonlijk studieadvies.
Studiegids Opleiding tot Klinisch Psycholoog Differentiatie Volwassenen & Ouderen 2014
I-2
Organisatie en inrichting van het onderwijs
Faculteit der Sociale Wetenschappen RU
Daarnaast geldt de vrijstellingsregeling opleiding klinisch psycholoog voor gz-psychologen die tevens geregistreerd zijn als psychotherapeut uit juli 2007. Deze regeling is eveneens opgenomen als onderdeel van het opleidings- en examenreglement.
1.6
Opleidingscommissie De opleidingscommissie adviseert de hoofdopleider gevraagd en ongevraagd over alle zaken met betrekking tot het onderwijs. Daarnaast is de opleidingscommissie een belangrijk orgaan voor de kwaliteitsbewaking van het onderwijs. In de opleidingscommissie hebben alle hoofddocenten van de modules, een aantal praktijkopleiders en een afvaardiging van de deelnemers aan de opleiding zitting. In de regel komt de commissie vier keer per jaar bijeen. Deelnemers aan de opleiding die graag deel willen nemen aan de commissie kunnen dit bij de secretaris van de commissie kenbaar maken. Voor deelname aan de vergaderingen is vergoeding geregeld. Voorzitter: Secretaris:
1.7
Prof. dr. Ger Keijsers, hoofdopleider kp v&o Drs. Sanne Weller, opleidingscoördinator
Examencommissie De examencommissie bewaakt de naleving van het examenreglement en beoordeelt ieder jaar de studievoortgang van alle deelnemers aan de opleiding. Ook beoordeelt de examencommissie aan het eind van de opleiding of een deelnemer zijn of haar diploma in ontvangst kan nemen. De examencommissie bestaat uit dezelfde personen als de opleidingscommissie minus de afvaardiging van de deelnemers aan de opleiding. Het examenreglement is als bijlage opgenomen in deze studiegids.
1.8
Kosten De opleidingskosten bestaan uit een vast bedrag aan cursuskosten. De actuele opleidingsprijs vindt u op onze website. Dit bedrag is gebaseerd op een curriculum van 609 uur, inclusief 84 uur keuze-onderwijs in het geval van de volledige, vierjarige opleiding of een curriculum van 405 uur. Dit bedrag kan in maandelijkse termijnen in vier jaar worden voldaan. Extra gevolgd keuze-onderwijs wordt apart in rekening gebracht voor een bedrag per keuze-uur. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan te volgen leertherapie en voor de benodigde literatuur. Per module wordt aangegeven welke boeken aangeschaft moeten worden. Deze literatuurkosten zijn in principe voor rekening van de deelnemer. De opleidingskosten voor de kp-opleiding zijn fiscaal aftrekbaar. Voor de belastingdienst ontvangen de deelnemers een verklaring van het SPON.
1.9
Elektronische leeromgeving en iPad Het SPON maakt gebruik van een elektronische leeromgeving: Moodle (moodle.spon-opleidingen.nl). Moodle wordt zowel gebruikt ter ondersteuning van het cursorisch programma als ook voor het samenstellen van het portfolio binnen het praktijkonderwijs. Naast specifieke opleidingsinformatie, is er op de elektronische leeromgeving ook meer algemene informatie te vinden zoals roosters, opleidingseisen, formulieren en handleidingen. Voor Moodle ontvangen deelnemers een wachtwoord. Een korte training maakt deel uit van de startbijeenkomst. Om gemakkelijk in de cursusbijeenkomsten bij de digitale leeromgeving te komen ontvangen deelnemers van de kp-opleiding bij aanvang een iPad. Deze iPad wordt in eerste instantie in bruikleen gegeven maar wordt na afronding van de opleiding eigendom van de deelnemer.
1.10 Registratie als klinisch psycholoog Jaarlijks vindt er een officiële diploma-uitreiking plaats. Diegenen van wie de examencommissie heeft bepaald dat ze hun diploma in ontvangst mogen nemen, kunnen aan de uitreiking deelnemen. Met een afschrift van het diploma klinisch psycholoog kunt u vervolgens bij de Registratiecommissie Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog uw registratie als klinisch psycholoog ex. Artikel 14 Wet BIG aanvragen. Informatie over de registratie als klinisch psycholoog en een aanvraagformulier is te vinden op de website van de Federatie (www.fgzp.nl). In de vierjarige opleiding tot klinisch psycholoog is de opleiding tot psychotherapeut ingebouwd en erkend door de Kamer Psychotherapeut. Op grond van een apart getuigschrift waarin omschreven is dat u aan de opleidingsvereisten van de pt-opleiding heeft voldaan, kunt u bij het BIG-register registratie als Studiegids Opleiding tot Klinisch Psycholoog Differentiatie Volwassenen & Ouderen 2014
I-3
Organisatie en inrichting van het onderwijs
Faculteit der Sociale Wetenschappen RU
psychotherapeut aanvragen. Informatie over de BIG-registratie en een aanvraagformulier is te vinden op www.bigregister.nl. Na inschrijving in het specialistenregister van het BIG-register gezondheidszorgpsycholoog mag men zich pas klinisch psycholoog noemen. Tot die tijd mogen deelnemers aan de opleiding zich gezondheidszorgpsycholoog in opleiding tot specialist noemen. In de opleiding gebruiken we hiervoor de afkorting gios. De term klinisch psycholoog in opleiding (klipio) is juridisch niet correct en mag niet gehanteerd worden.
1.11 Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) Deelnemers aan de opleiding ontvangen van het SPON een verklaring van deelname aan de opleiding waarmee bij het NIP tegen een gereduceerd tarief een lidmaatschap kan worden aangevraagd.
1.12 Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP) Deelnemers aan de opleiding ontvangen van het SPON een verklaring van deelname aan de opleiding waarmee bij de NVP tegen een gereduceerd tarief een lidmaatschap kan worden aangevraagd. Het NVP-lidmaatschap staat open voor geregistreerde psychotherapeuten en deelnemers van de kpopleiding. Leden kunnen een beroep doen op de service en informatieverstrekking van de NVP. NVPleden ontvangen automatisch alle publicaties, zoals het Nieuws voor Psychotherapeuten en de reader van de Dag van de Psychotherapie. Daarnaast biedt het lidmaatschap leden de gelegenheid actief bij te dragen aan de inhoudelijke ontwikkeling van het vak. Informatie is te vinden op www.psychotherapie.nl De Nederlandse Vereniging voor Aspirant Psychotherapeuten, een sectie van de NVP, organiseert jaarlijks een bijeenkomst voor vertegenwoordigers van de opleidingsgroepen in het land, met als doel uitwisseling op gang te brengen. Deze bijeenkomst wordt het Landelijk Overleg Aspirant psychotherapeuten (LOAP) genoemd. Via het SPON worden deelnemers hiervoor uitgenodigd.
Studiegids Opleiding tot Klinisch Psycholoog Differentiatie Volwassenen & Ouderen 2014
I-4
Organisatie en inrichting van het onderwijs