Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel

RATIONEEL WATERGEBRUIK Maggy HOVERTIN MATRIciel

Doelstellingen van de presentatie

●

Rationeel watergebruik: ►

Wat?

►

Waarom?

►

Hoe?

2

Plan van de uiteenzetting ●

Inleiding: context

●

Ontwerp van de wateraanvoerinstallatie

●

Daling van het waterverbruik: apparaten

●

Zuinige uitrusting

●

Alternatieve bevoorrading in plaats van drinkwater

●

Besluit

3

Inleiding: context ●

Op wereldwijde schaal: ►

1 persooon op 5 beschikt niet over drinkwater

Bron: Vivons l’eau – WWF 2002 ►

Het gemiddelde huishoudelijke waterverbruik in Brussel bedroeg 96 l/d.persoon in 2012

►

Aanzienlijke daling tussen 2002 en 2012: bijna 20% minder. 4


Het water dat wordt verspreid in Brussel komt van: ►

grondwater: toevoeging van chloor om de goede bacteriologische kwaliteit ervan te behouden;

►

oppervlaktewater: aanzienlijke behandelingen om het drinkbaar te maken

Bron: VIVAQUA - Foto: AIP

●

Meest gecontroleerde water: 62 gecontroleerde criteria om te waarborgen dat het voldoet aan de geldende wettelijke normen.

5


Slechts 2-3% van het verbruikte drinkwater in Brussel is afkomstig van lokale waterhulpbronnen. ►

Gemiddeld 2,2 miljoen m³/jaar. Daling sinds 2004 naar 1,7 miljoen m³ in 2011.

Bronnen: HYDROBRU, activiteitenverslagen (gegevens over het Waals Gewest), VIVAQUA en Leefmilieu Brussel (gegevens over het Brussels Gewest) - LEEFMILIEU BRUSSEL - OBSERVATORIUM VOOR MILIEUGEGEVENS

6


Aandeel waterverbruik van gezinnen, industrie en diensten (2012)

Bron: VIVAQUA - LEEFMILIEU BRUSSEL - OBSERVATORIUM VOOR MILIEUGEGEVENS

7


Huishoudelijk gebruik van leidingwater in België door de gezinnen

Bron: Belgaqua, 2008 - LEEFMILIEU BRUSSEL OBSERVATORIUM VOORMILIEUGEGEVENS

8


Vervuiling van water afkomstig van gezinnen: ►

Organische stoffen: etensresten, urine, ontlasting,…

►

Voedingsstoffen: stikstof (wc) en fosfor (wasmiddelen)

►

Zware metalen: koper, lood, zink, …

►

Organische verontreinigende stoffen: resten verf, koolwaterstof, pesticiden, schoonmaakmiddelen, oplosmiddelen, geneesmiddelen,…

 Water vervoert afval

9


Sinds augustus 2000 voor de zuiveringsinstallatie BrusselZuid en maart 2007 voor het station Brussel-Noord wordt het Brusselse afvalwater gezuiverd voordat het in de Zenne wordt geloosd  rivier in betere staat

Bron: Aquiris

10


Het afvalwater wordt gescheiden in twee delen: "gezuiverd" water dat terugkeert naar de natuurlijke omgeving en slib dat ter plaatse wordt gezuiverd.

●

Maar ►

De WI produceert geen drinkwater!

►

In geval van zware regenval: minder verontreiniging of bypass;

►

Lager rendement wanneer het water wordt verdund (regenwater);

►

Hoe zit het met micropolluenten?

►

Zuivering van het slib!

►

Gebruik van energie en chemicaliën 11


Kostprijs van het drinkwater: ►

Vaste abonnementskosten;

►

Een "distributie"-component: prijs van het water zelf;

►

Een "riolering"-component of gemeentelijke reiniging: inzameling en afvoer van afvalwater en regenwater;

►

Een "zuivering"-component of gewestelijke reiniging: zuivering van afvalwater + infrastructuren van gewest om overstromingen tegen te gaan.

12


Stijgende kostprijs van drinkwater: ►

Jaarlijkse rekening voor een gezin met 2 personen op basis van een gemiddeld verbruik van 106,5 l/pers/dag

Bron: - LEEFMILIEU BRUSSEL - OBSERVATORIUM MILIEUGEGEVENS

13


Rationeel watergebruik: ►

Waterverbruik doen dalen tot 65 l/d.pers;

►

Verontreiniging zoveel mogelijk vermijden;

►

Water gebruiken van een kwaliteit die geschikt is voor gebruik;

►

Geen regenwater lozen in de riool.

 Water gebruiken met gezond verstand!

14

Ontwerp en beheer van het netwerk ●

De distributie-installatie binnen in het gebouw moet: ►

voldoen aan de technische voorschriften in het repertorium van Belgaqua;

►

rekening houden met de aanbevelingen van de norm NBN EN806, deel 1, maar vooral deel 2.

15


Principes: ►

Eenvoud;

►

Opspoorbare en toegankelijke installatie;

►

Afsluiters  interventies vergemakkelijken;

►

Nabijheid van de aftappunten;

►

Warmwaterverliezen beperken;

►

De druk in de installatie regelen;

►

De kwaliteit van het water handhaven;

►

Opvolging van het verbruik en opsporen van lekken.

16


●

Nabijheid van de aftappunten ►

De lengtes en mogelijke verliezen verliezen;

►

Het onderhoud vergemakkelijken.

Warmwaterverliezen beperken ►

De lengte van de distributieleidingen beperken: › De productie van warm water decentraliseren; › Of gecentraliseerde productie dicht bij de aftappunten.

►

Geen te grote warmwaterleidingen kiezen.

17


De druk in de installatie regelen ►

Een te hoge druk veroorzaakt een te hoge snelheid: hoog verbruik, lawaai in de leidingen, slijtage aan apparatuur  lekkage.

►

Maximale druk van 3 tot 4 bar.

►

Een reduceerventiel na de watermeter plaatsen.

50 tot 250 €

Bron: Energie+

18


De druk in de installatie regelen ►

De kranen van de technische lokalen voor het onderhoud van het gebouw: druk van 3 of 4 bar

►

De waterspoeling van de toiletten, kranen, douches: druk van 1,5 tot 3 bar in werking ( reduceerventielen ter hoogte van elke sanitaire blok)

19


De kwaliteit van het water handhaven: ►

Materiaalkeuze › Risico van vervuiling door zware metalen of door de vorming van een biofilm (bacteriën)  gegalvaniseerd staal, koper, PVC

› De voorkeur geven aan buizen in kunststof en roestvrij staal: polipropyleen (PP), polybuteen (PB), verknoopt polyethyleen (VPE) › Corrosie als gevolg van verschillende metalen ►

Isolatie van koudwaterleidingen: de watertemperatuur mag niet te lang meer dan 25°C bedragen;

►

Dode armen, bochten vermijden;

►

Geen besmetting mogelijk met niet-drinkbaar water (regenwater,...) 20


Opvolging van het verbruik en opsporing van lekken Kostprijs tegen een gemiddelde prijs Lek

Verspilde hoeveelheid

van 2,41 €/m³ (alles inbegrepen)

Druppelgewijs

4 liter/uur

127 €/jaar

35 m³/jaar Fijn waterstraaltje

16 liter/uur

508 €/jaar

140 m³/jaar Waterstraaltje

63 liter/uur

2.003 €/jaar

552 m³/jaar Lekkage waterspoeling wc

25 liter/uur

795 €/jaar

219 m³/jaar Bron: HYDROBRU

21


Opvolging van het verbruik en opsporing van lekken: ►

Verdeelwatermeters per type gebruik  het verbruik van elke post bepalen;

►

Lekdetectoren: op het hoofdnet en eventueel gedecentraliseerd

►

Debietmeters;

►

Bescherming tegen leidingbreuk.

►

Regelmatige onderhoudsbeurten  lekken lokaliseren en repareren. › Het "as-built"-plan van het netwerk bezorgen aan de gebouwbeheerder

►

Gecentraliseerd Technisch Beheer (GTB) 22


Opvolging van het verbruiksgoederen en opsporen van lekken ►

Gecentraliseerd technisch beheer (GTB): aflezing op afstand › onderbreking van de watertoevoer programmeren buiten de gebruiksuren; › Automatische aflezing van de watermeters; › Lekdetectie (debietsensoren, lekdetector aangesloten op het GTB)

CADIS WC Kit - Waterbeheermodule type CWC. Bron: www.cadis.be

23

Waterbesparende apparatuur ●

Debietbegrenzers;

●

Kranen met debietbegrenzende aanslag;

●

Zelfsluitende kranen;

●

Mengkranen;

●

WC met zuinige spoeling;

●

WC met zeer weinig of geen water;

●

Urinoirs met laag debiet en zonder water;

●

Waterzuinige apparatuur voor de keuken en om te wassen.

24

Waterbesparende apparatuur Debietbegrenzers

Débit = Q [litres/minute]

●

Waterbesparing: ± 50%

24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0

Pression [Bar]

1

2

3

4

5

6

Pommeaux de douche économique - limiteur de débit dynamique Pommeau de douche économique - limiteur de débit statique Pommeaux de douche sans dispositif d'économie Bron: MATRIciel

25


5€

Debietbegrenzers ►

Debietregelaar die de doorstroomdoorsnede van het koppelstuk verkleint en/of een lucht/watermengsel creëert.

Ringvormig accessoire (mannelijk of vrouwelijk) te schroeven op de uitloop van een kraan

Geïntegreerde douchekop met een kraan

Accessoire te plaatsen tussen de douchekraan en de slang

Geïntegreerde douchekop met handdouche

Bronnen: Praktische Gids BIM

26


Kranen met debietbegrenzende aanslag: 15 € ►

zuinige kranen met geïntegreerde debietbegrenzing (max. 5-6 liter per minuut)

Bronnen: GROHE – PORCHER

27


Zelfsluitende kranen ►

75-250 €

 in sanitaire ruimten die toegankelijk zijn voor het publiek

►

Infrarooddetectie (met timer of op basis van de aanwezigheid van een gebruiker);

►

Mechanische timer: best met stopknop voor sluiting voordat de timer afloopt

►

Verandering van de geleidbaarheid van de vloeistof in de sifon van een urinoir na gebruik.

►

Best modellen die zijn verbonden met het netwerk in plaats van batterijen

Mengkraan met timer-sluiting met stopknop voordat de timer afloopt (2-60 seconden). Bron GROHE

Bronnen: Praktische Gids BIM

28


Mengkraan met aanslag ►

●

Een aanslag bakent de 2 werkingszones af: een zuinige zone (ongeveer 0 tot 6 liter/min) en een comfortzone (tot ongeveer 12 liter/min).

Mengkraan (koud water centrale positie) 75 - 100 € Bron: Praktische Gids BIM

●

Thermostatische mengkraan 250€

Bron: Praktische Gids BIM

29


WC met zuinige spoeling ►

Vermindering van het doorspoelvolume van de wc's.

►

De oude modellen voeren 9 liter water af bij elk gebruik.

►

Spoelingen met moduleerbaar volume: volume van 9 l met onderbroken spoeling of keuze uit 3 of 9 liter.

►

Waterspoelingen met een beperkt volume van 6 liter. Controleer de compatibiliteit met de wc voor een efficiënte reiniging.

Waterbesparing: ± 50%

30



wc's voorzien met een waterspoeling met dubbele bediening 3-6 liter

Zuinige spoeling met dubbele bediening (3-6 liter)

Spoeling met waterstraal onder druk (efficiëntere spoeling - 4-6 liter)

75 - 100 € Bronnen: Praktische Gids BIM ►

Of wc met verbreekbare of klapschakelaar (maximaal volume van 6 l): fijnere regeling.

31



Spoelingen met dubbele bediening 2,5 tot 4 liter;

►

Vereist een aangepaste wc en een debietversterker;

►

 impact op het ontwerp van het afvoernetwerk voor afvalwater.

WC met spoeling met dubbele bediening 2-4 liter per spoeling: met of zonder urinescheiding (Bron: BERGER-BIOTECHNIK) 32


Debietversterker spoelingen van 4 liter

Werkingsschema van de debietversterker (bronnen: BERGERBIOTECHNIK www.berger-biotechnik.com – WTCB)

►

De debietversterker bestaat uit een reservoir van 14-18 liter dat het afvalwater verzamelt en wanneer het vol zit, voert het dit afvalwater af door een kort sifoneffect (10-15 seconden).

33


WC met zeer weinig of geen water ►

Toiletten met drukverlaging: spoelvolume beperkt tot het minimum (0,5 tot 1 liter)  productie van biogas

Bron: Praktische Gids BIM

34



Hydrocyclonage: omgekeerd centrifugeren. Door een effect van oppervlaktespanning volgt het water de kromming van de afscheider, terwijl de stoffen in een midden van een (pre)composteerbak vallen.

Vanaf 1230 € voor 4 personen

(bronnen: Praktische Gids BIM)

35



Clivus multrum:

Composteren van vaste en vloeibare afvalstoffen. Geen spoelen met water maar gebruik van toilet met met beperkte spoeling is mogelijk

Vanaf 1230 € voor 4 personen


36



Droog toilet met bio-gecontroleerd strooisel: werkt zonder water. Productie van een kwaliteitsvol compost door vermenging met houtsnippers, zaagsel,….

100 tot 200 € (bron: Praktische gids BIM, foto's: B. Thielemans)

37


Urinoirs met laag debiet en zonder water ►

urinoirs met laag debiet: regelbare spoeling van 1 liter tot maximaal 6 liter (geregeld op een maximaal debiet van 3 liter per gebruik).

Waterbesparing: ± 30 %

►


Waterloze urinoirs: geen wateraanvoerleidingen nodig, alleen afvoerleidingen die tijdens onderhoud dienst doen als closetpot 450-650 €

Waterloze urinoirs met cartridge met een antigeurvloeistof. Bron: Praktische Gids BIM

38

Zuinige uitrusting ●

Dubbele wastafel in de keuken: afwassen onder stromend water vermijden. Water- en energiebesparing.

●

Performante vaatwasser: besparing van ± 40 %

●

Performante wasmachine: besparing van ± 30 %

www.topten.be

Zuinige vaatwassers A/A/A (Electrolux 42l - Hoover 39l - Candy 39l per wasbeurt) - Bron: Internet – www.topten.be

39

Daling van het waterverbruik: zuinig gedrag ●

…het waterverbruik hangt af van het gedrag van de gebruiker ►

Keuze tussen douche en bad;

►

Tijd doorgebracht in de douche;

►

De wasmachine of vaatwasser alleen opzetten wanneer ze vol zijn;

►

Het gebruik van voorwasprogramma's beperken;

►

De voorkeur geven aan één grote afwas in plaats van meerdere kleine;

►

De auto wassen met een spons en een emmer;

►

Het water niet laten lopen terwijl je je tanden poetst, idem voor de afwas

►

Lekken onmiddellijk repareren

►

…

40

Alternatieve bevoorrading in plaats van drinkwater ●

Recuperatie van regenwater

 Zie presentatie "Recuperatie van regenwater"

(bron: WWF - Regenwater)

41

Alternatieve bevoorrading in plaats van drinkwater ●

Recyclage van grijs water

4.

1. 8.

5. 2.

2. 6.

7.

1.

Filtereenheid

2.

Voor- en hoofdrecyclagekamer voor de tweetraps biologische behandeling

3.

Sedimentverwijdering

4.

Reserve drinkwatervoorziening

5.

UV-desinfectie

6.

Proceswaterreservoir

7.

Drukpomp

8.

Controle

3. 42 Werkingsprincipe - © GROHE Pontos Aquacycle 4500-13500 - Bron: www.pontos-aquacycle.de

Wat u moet onthouden van de uiteenzetting ●

Drinkwater is een kostbare hulpbron;

●

Gemiddeld waterverbruik in Brussel: +/- 100 l/d.pers. Doelstelling: à 65 l/d.pers;

●

Water op een rationele manier gebruiken: ►

waterverbruik en -verontreiniging doen dalen;

►

water gebruiken van een kwaliteit die geschikt is voor gebruik.

●

Een waterinstallatie ontwerpen die de kwaliteit van het drinkwater waarborgt en verspilling voorkomt;

●

Apparaten gebruiken waarmee je water kunt besparen: 30-100% bespaard drinkwater;

●

Het verbruik opvolgen en lekken snel repareren: 120 tot meer dan 2000 €/jaar;

●

Zuinig omspringen met water.

43

Interessante tools, websites, enz.: ●

Centre Urbain: http://www.curbain.be

●

HYDROBRU: http://www.ibde.be

●

Vivaqua: www.vivaqua.be

●

Aquiris: http://www.aquiris.be/

●

Leefmilieu Brussel: http://www.bruxellesenvironnement.be

●

WTCB. Problemen, uitdagingen en rationeel gebruik van water. K. Dinne, ing, 2010

●

Gids Duurzaame Gebouwen: http://gidsduurzamegebouwen.leefmilieubrussel.be/nl/publication.ht ml?IDC=3 ►

G_WAT00: Verbetering van het waterbeheer in duurzame gebouwen en op het perceel

►

G_WAT02 : Rationeel gebruik maken van water

44

Contact MATRIciel s.a. Maggy HOVERTIN Bio-ingenieur Place de l’Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve 

: 010 / 24.15.70

E-mail : [email protected]

DANK U… 45

Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzaam bouwen van A tot Z

Recommend Documents