Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel GROTE PRINCIPES VAN HET ONTWERP VAN EEN ENERGIEZUINIG GEBOUW / PASSIEFGEBOUW Anne-Laure MAERCKX CENERGIE

Doelstelling(en) van de presentatie

●

Kennis vergaren van de energieprestatieniveaus van de gebouwen en van de onderliggende principes

●

Kennis vergaren van de belangrijkste actiepunten om deze niveaus te bereiken, en deze punten integreren in het ontwerpproces

2

Algemeen schema van de presentatie

●

Oriëntatiepunten – niveaus en normen

●

Isolatie

●

Luchtdichtheid

●

Optimalisatie van de natuurlijke verlichting

●

Beheer van het oververhittingsrisico

●

Conclusie

3

Oriëntatiepunten ●

Regelgevend kader: de EPB

●

Vrijwillig kader: ► ► ► ►

●

Lage energie Zeer lage energie Passief NZEB

Labeling Duurzaam Gebouw ► ► ► ► ► ►

Breeam Leed HQE Ref-b Valideo …

4

Oriëntatiepunten: de EPB De vigerende regelgeving – EPB 2014 ●

Wat wijzigt niet? ►

Emax

►

Kmax

►

Ventilatie

►

Oververhitting

►

Bouwknopen

►

Metering

Oriëntatiepunten: de EPB De vigerende regelgeving – EPB 2014 ●

Wat is er nieuw? ►

●

Rmin/Umax – Voor alle nieuwe of aangepaste delen (onderworpen aan SV) van EPB-eenheden

Meer info ►

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/infor mer.aspx?id=32586&langtype=2067

Oriëntatiepunten: de EPB Vigerende regelgeving – EPB 2014

Oriëntatiepunten: de EPB Vigerende regelgeving– EPB 2015 ►

Gewijzigde EPB-procedures › Gewerkt met EPB-eenheden (en niet langer met EPB-gebouw)

› Zware renovatie pas als werken > 50% verliesoppervlakte › NG, GNG, ZR, ER ►

EPB-regelgeving 2015 › Op basis van passiefcriterium › Invoering van NEBverw, NEBkoel, PEV

●

Meer info ►

http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/infor mer.aspx?id=32586&langtype=2067

Regelgeving 2015 - NG

Regelgeving 2015 - GNG

Regelgeving 2015 – ZR en ER

De EPB: Overzicht Invoegetreding regelgeving EPB-werken

Einde overgangsperiode naleving E-peil Invoegetreding regelgeving EPB-verwarming Bouwknopen inrekenen E-peil daalt naar E70-E75 Regelgeving update lijst referentiematerialen

Umax/Rmin versterkt en Geharmoniseerd met de andere Gewesten - Invoegetreding van de eisen NEBverw, NEBkoel En PEV - K-peil en E-peileisen vervallen

Invoegetreding van de eis “oververhitting” voor de bestemmingen kantoren/diensten/onderwijs Invoegetreding van de eis “Luchtdichtheid”

Prestatieniveaus Verschillende energieprestatieniveaus zijn gedefinieerd ●

Lage energie

●

Zeer lage energie

●

Passief  certificaat

●

NZEB

Prestatieniveaus Verschillende niveaus, afhankelijk van ●

de bestemming (tertiair vs. huisvesting)

●

de nettoverwarmingsbehoefte

●

de behoefte aan primaire energie (verwarming, SWW, elektrische hulptoestellen)

Prestatieniveaus Criteria 2014 voor lage energie

Criterium

Eenheid

Netto-energiebehoefte voor verwarming

[kWh/m².jaar]

Netto-energiebehoefte voor koeling

[kWh/m².jaar]

Luchtdichtheid

n50 [vol/uur]

Oververhittingsrisico (>25°C)

%

Criterium primaire energie (PE)

[kWh/m².jaar]

huisvesting

tertiair

60

45

-

-

-

-

150

Prestatieniveaus Criteria 2014 voor zeer lage energie

Criterium

Eenheid


[kWh/m².jaar]


[kWh/m².jaar]

Luchtdichtheid

n50 [vol/uur]


%


[kWh/m².jaar]

huisvesting

tertiair

30

30

-

-

-

-

95

Prestatieniveaus Criteria voor passiefcertificatie

Criterium

Eenheid


[kWh/m².jaar]


[kWh/m².jaar]

Luchtdichtheid

n50 [vol/uur]


%


[kWh/m².jaar]

huisvesting

tertiair

15

15

-

15

0,6

0,6

5

5

-

90 – 2,5 * C

Prestatieniveaus Criteria voor de passiefpremie in het BHG

Criterium

Eenheid


[kWh/m².jaar]


[kWh/m².jaar]

Luchtdichtheid

n50 [vol/uur]


%


[kWh/m².jaar]

huisvesting

tertiair

X

X

-

-

0,6

0,6

5

5

45 + 1,2 * (X – 15)

95 – 2,5 * C + 1,2 * (X – 15)

Prestatieniveaus NZEB ● Brussels Wetboek van Lucht, Klimaat en Energiebeheersing (BWLKE) ● Artikel 2.1.1 • 8° “Zero energieverbruik”: geen of zeer laag energieverbruik, verkregen dankzij een hoge energieefficiëntie en die in zeer aanzienlijke mate dient te worden geleverd uit hernieuwbare bronnen, met name de energie die ter plaatse of dichtbij uit hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd;

19

Doelstelling: labeling of certificatie? ●

Milieukwaliteit van een project ►

●

Erkenning ►

●

Validering door een externe tussenpersoon op basis van meerdere criteria de zichtbaarheid van de milieukwaliteit van het gebouw naar buiten toe garanderen

Valorisatie ►

Deze waarborg kan een belangrijke troef vormen in het kader van een vastgoedvalorisatie (financiers, investeerders)

Voorbeelden: Toekomstige Belgische certificatie (Ref-b), Valideo, BREEAM, LEED, HQE

20

De Trias Energetica De vraag verminderen Werken aan de gebouwschil

Hernieuwbare energiebronnen gebruiken

Rationeel gebruikmaken van fossiele energie = Zorgen voor thermisch, adem- en visueel comfort tegen een lagere energieprijs 21

Doelstelling 1: de transmissieverliezen beperken ►

●

De warmtebehoefte beperken 1. Transmissieverliezen

Zorgen voor een goede compactheid

Compactheid C = verwarmd volume [m] Verliesoppervlakte ↓ verliesoppervlakte = ↑ compactheid Compactheid

Vorm

Invloedsfactoren

●

Grootte

[081_Archives] – Yvan Glavie

22

Doelstelling 1: de transmissieverliezen beperken ►


Hoog prestatieniveau

› van de ondoorzichtige wanden › van de vensters ►

●

Bouwknopen beheren

Materiaal

Waarde λ [W/m.K] (formulier premies BIM)

Cellulose

0,037 tot 0,045

Kurk

0,032 tot 0,045

Minerale wol

0,031 tot 0,044

Geëxpandeerd polystyreen (EPS)

0,031 tot 0,045

Polyurethaan (PUR)

0,023 tot 0,029

U = λ/d [W/m².K] ►

►

►

Waarbij U = warmtetransmissie-coëfficiënt, kenmerkt het prestatieniveau van de wand Waarbij λ = warmtegeleidingscoëfficiënt van een materiaal [W/mk] Waarbij d = dikte van het materiaal [m]

23


●

Thermisch prestatieniveau van de wanden dat moet worden bepaald naargelang van de te bereiken energiedoelstelling

U-waarde opake wanden (indicatief) Vensters

(Zeer) Lage Energie

Passief

0,20 W/m².K

0,10 W/m²K

12 cm PUR of 20 cm cellulose

28 cm PUR of 40 cm cellulose

Dubbel glas + performant raam Driedubbel glas + passief raam

Driedubbel glas + passief raam

[029_V_Woestyn]

[117_Kessels]

24

De warmtebehoefte beperken 2. Infiltratieverliezen

Doelstelling 2: Infiltratieverliezen beperken ►

Zorgen voor een goede luchtdichtheid

[051_Huberti]

●

Indicator

Sleutelwaarden

V50

-

v50

12

n50

0,6 (passief) 1,0 - 3 ((zeer) lage energie) 7,8 (standaardwaarde)

Indicatoren: ►

V50 [m³/h]  weinig gebruikt

►

v50 [m³/h.m²]  gebruikt in EPB

►

n50 [vol/h]  gebruikt in PHPP

25


►

Bepaal het af te dichten volume › Grens van het luchtdichte volume › Positie van het dichtingsscherm in de wanden

►

Keuze en plaatsing van de technische installaties (rookafvoerkanalen, trappenhuizen, liften)

►

Keuze van de aard van de luchtdichtheid › OSB-platen, membranen, … voor houten skeletten

› Plafonnering, gietbeton,… voor massieve constructies

26 Voorbeeld van bepaling van de luchtdichte barrière Bron : MATRIciel


►

Onderzoek van de details die een risico kunnen inhouden

Binnenbekleding

Dichtingsmembraan Siliconenafdichting

› Deuren, ramen (dichtheidsklassen) › Aansluitingen – Muren - ramen – Muren - daken

› Dichtheid van de wanden › Speciale technieken: ventilatie, verwarming, koeling, elektriciteit, …

Bron: Energie+ Verse lucht

“Vuile” lucht

› … ►

Uitvoering en coördinatie van de werken Bron: MATRIciel

►

Metingen (dichtheidstest) › Controle van het bereikte luchtdichtheidsniveau › Metingen tijdens de werken (voorafgaand aan de afwerking) › Eindmetingen

27 Bron: MATRIciel

Doelstelling 3: bezonning en daglichtinval optimaliseren ►

Oriëntatie en oppervlakte van de vensters

►

Prestaties van de beglazing

[040_Aeropolis II] – Cenergie

De warmtebehoefte beperken 3. Bezonning

[046_Droguerie] – Yvan Glavie

28

●


Oriëntatie en oppervlakten: Gemiddelde maandelijkse straling volgens oriëntatie (W/m²)

Noord Zuid Oost West Horizontaal

Bron: Opleiding Passief en (zeer) lage energie - Ecorce

Oriëntatie

Huisvesting

Tertiair

Noord

20% van de vloeroppervlakte

Daglichtinval optimaliseren

Zuid

Maximum

Max. 20% van de vloeroppervlakte

Oost en west


Max. 20 % van de vloeroppervlakte

Strategie

 Compromis tussen “transmissieverliezen beperken” en “zonnewinst maximaliseren”

 Compromis tussen “daglichtinval optimaliseren” en “zonbelasting beperken”

29

●

Prestaties van de beglazing: ►

Ug = warmtetransmissiecoëfficiënt van de beglazing [W/m².K]

►

Zonnefactor = fractie van de zonneenergie die door de wand heen gaat in verhouding tot de invallende energie [-]


= Fs, g ►

Lichttransmissie = deel van de lichtstroom die door het glas heen komt binnen het zichtbare spectrum [%]

Invallende zonne-energie

Weerkaatst percentage Geabsorbeerd percentage (naar buiten gedreven)

Doorgegeven percentage

Geabsorbeerd percentage (naar binnen gedreven) Zonnefactor

Bron: Opleiding passief en (zeer) lage energie - Ecorce

breedte uitvoering

30

Bron: www.passiefhuisplatform.be

Doelstelling 1: de zonbelasting beperken

●

►

Oriëntatie en oppervlakte van de beglazing

►

zonwering

De koelbehoefte beperken 1. Zonbelasting

Oriëntatie en oppervlakte van de beglazing (herhaling)

Oriëntatie

Huisvesting

Tertiair

Noord


Daglichtinval optimaliseren

Zuid

Maximum

Max. 20% van de vloeroppervlakte

Oost en west


Max. 20 % van de vloeroppervlakte

Strategie

 Compromis tussen “transmissieverliezen beperken” en “zonnewinst maximaliseren”

 Compromis tussen “daglichtinval optimaliseren” en “zonbelasting beperken”

31


●

Zonwering ►

Rekening houden met de gecombineerde zonnefactor beglazing + zonwering

►

Vaste zonwering

►

Mobiele buitenzonwering › Scherm › Lamellen

►

zonwerende beglazing

[009_Nys]

►

Binnenzonwering en natuurlijke zonwering: weinig doeltreffend / geen controle 32


Zonwering

g LTA

Vast

Zonwerende beglazing

g = 0,1…0,45 LTA = 0,1… 0,45 Spectraal selectief: g = 0,17…0,43 LTA = 0,3…0,7

Voordelen

Nadelen

• Goede zonwering • Geen/weinig onderhoud • Lange levensduur • Kleine investering indien deel van architectuur

• Alleen doeltreffend op naar het zuiden gerichte gevel • Niet/weinig flexibel • Geen bescherming tegen diffuse straling

• • • • •

• • • •

Lage kosten Geen onderhoud Lange levensduur Vrij uitzicht naar buiten Praktische oplossing bij renovaties

Weerkaatsingseffect Geen regeling Minder zonnewinst in de winter Verminderde lichttransmissie het hele jaar door

LTA = lichttransmissiecoëfficiënt

33


Zonwering

g LTA

Voordelen

Nadelen

Schermen / screens

g = 0,07…0,4 LTA = 0,07… 0,4

• Hoge zonweringsfactor • Regelbaar • Lage kosten voor een mobiele zonwering • Bescherming tegen verblinding

• • • •

Lamellen

g = 0,15 LTA = 0,5

• Regelbaar • Hoge LTA voor lage g • Zicht naar buiten blijft behouden • Minder windgevoelig

• Hoge kostprijs • Onderhoud/vervanging motoren • Schoonmaak lamellen

Lage LTA indien lage g Weinig transparant Onderhoud/vervanging motoren Windgevoelig

34

Doelstelling 2: de interne belasting beperken

●

►

Verlichting

►

Kantoorautomatisering

►

Bezetting

De koelbehoefte beperken 2. Interne belasting

Verlichting ►

Max. 10 W/m² voor de kantoren

►

Hoogperformante TL-verlichting met elektronische ballast

►

Hallogeen- en gloeilampen vermijden

►

Regeling: daglichtcompensatie en aanwezigheids-/afwezigheidsdetectie

35

Doelstelling 3: Passieve koeling mogelijk maken

●

►

Zorgen voor een grote thermische inertie

►

Een natuurlijke ventilatie mogelijk maken

De koelbehoefte beperken 3. Passieve koeling

Thermische inertie = vermogen van een materiaal om warmte of koude op te slaan, en vervolgens weer af te geven [040_Aeropolis II]

36


Zorgen voor een grote thermische inertie ►

Voorkeur voor een zware dragende structuur

►

Toegankelijkheid van de thermische massa

behouden ►

Keuze voor weinig isolerende afwerkingsonderdelen

►

[040_Aeropolis II]

Het zomercomfort verifiëren door dynamische simulatie (rekening houden met het concept faseverschuiving)

[065_Marly]

37


Zorgen voor natuurlijke ventilatie ►

Free cooling: koeling door bijkomende aanvoer van buitenlucht overdag, bovenop de hygiënische ventilatie (+/- 2 vol/uur)

►

Night cooling: nachtelijke koeling met hoog debiet (+/- 5 à 10 vol/uur)

►

Thermische inertie absoluut noodzakelijk

►

Aanvoer langs openslaande vleugels in de gevel (al dan niet met motor)

►

Afzuiging: schoorsteeneffect of afzuiginstallaties in het dak

38

Besluit ●

De werken aan de gebouwschil vormen de basis van gebouwen met hoge energieprestaties ►

Optimalisatie van de gebouwschil om de warmtebehoefte te beperken

►

Optimalisatie van de gebouwschil om de koelbehoefte te beperken

►

Optimalisatie om passieve koeling mogelijk te maken

►

Optimalisatie om de invoering van energie-efficiënte systemen mogelijk te maken

De vraag verminderen Werken aan de gebouwschil

Hernieuwbare energiebronnen gebruiken

Rationeel gebruikmaken van fossiele energie

 Zie volgende presentatie 39

Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.: ●

Voorbeeldgebouwen op de website van Leefmilieu Brussel: http://www.leefmilieubrussel.be/Templates/Professionnels/niveau2. aspx?maintaxid=11731&taxid=12219&langtype=2067

●

Energie plus: http://www.energieplus-lesite.be/

Referentie Gids duurzame gebouwen: www.leefmilieubrussel.be/gidsduurzamegebouwen ●

Thema Energie van de gids 40

Om te onthouden van de presentatie ●

In de eerste plaats moet het te bereiken energieprestatieniveau worden bepaald ►

●

(Zeer) Lage energie? Passief? NZEB?

Vervolgens moeten een of meer strategieën om dit te bereiken, worden ontwikkeld ►

Het werk aan de gebouwschil gaat vooraf aan elke andere ingreep.

►

Dit werk heeft betrekking op: ›

De isolatie / de compactheid (U-waarden, compactheid C)

›

De luchtdichtheid (n50, v50)

›

De zonnewinst / de daglichtinval

›

De beperking van de externe en interne belastingen

›

De inertie

›

De mogelijkheden van natuurlijke ventilatie (openslaande vleugels, …)

41

Contact Anne-Laure MAERCKX Adviseur Duurzaam bouwen Coördinaten: 

: 02 513 96 13

E-mail: [email protected]

42

Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z

Recommend Documents