Opleiding Duurzaam Gebouw : Duurzaam bouwen van A tot Z Leefmilieu Brussel
INLEIDING: DE DUURZAME BOUW EN RENOVATIE VAN GEBOUWEN Liesbet TEMMERMAN cera|a| asbl
Doelstellingen van de presentatie ●
Begrijpen waarom een duurzaam bouw- of renovatieproject rekening dient te houden met de aandachtspunten op het vlak van het bouwen en renoveren, die verband houden met de stedelijke context waarin deze handelingen worden uitgevoerd
●
De context van duurzaam bouwen en renoveren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest uiteenzetten, en vestigen als basis voor een holistische projectaanpak die is opgebouwd rond de 9 thema’s van het duurzaam bouwen
●
Het belang van een objectieve beoordeling van de milieuprestaties van een bouw- of renovatieproject begrijpen 2
Plan van de uiteenzetting ●
Context ►
Wereldwijd
►
Context van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
►
●
›
De bevolkingsgroei
›
Het schaars worden van onbebouwde terreinen
›
Een kwaliteitsvol leefklimaat
Beoordeling van een gebouw in termen van duurzaamheid ›
Waarom?
›
De projectoproep Voorbeeldgebouwen
›
De opstelling van een Belgisch referentiekader
De 9 thema’s van het Duurzaam Bouwen - overzicht
3
Inleiding: De bouw of de renovatie van een gebouw: ●
beïnvloedt de context, de omgeving van het project zowel rechtstreeks als onrechtstreeks en op verschillende niveaus
●
vereist, van planning tot oplevering, dat een transversale denkoefening wordt gevoerd en dat keuzes worden gemaakt die de kwaliteit en de prestaties van het project zullen bepalen
●
doet de vraag rijzen hoe men het project kan doen aansluiten bij zijn omgeving, wat het project tot deze omgeving kan bijdragen, en welke voordelen het er zelf aan kan onttrekken 4
Mondiale context ●
Percentages van stadsbewoners, op wereldschaal:
Bron: United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division: World Urbanization Prospects, the 2011 Revision, New York 2012.
5
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest ●
Bevolkingsgroei in het Brussels Gewest: ►
In Brussel, volgens het Federaal Planbureau: › + 35% inwoners tegen 2060 › of 1.475.200 inwoners in 2060 1.600.000 1.500.000 1.400.000 1.300.000 1.200.000 1.100.000 1.000.000 900.000 800.000 2000
2010
2020
2030
2040
2050
2060
Groeiperspectieven bevolking in Brussel (2000-2060), Doc CERAA Bron: FEDERAAL PLANBUREAU, Bevolkingsperspectief 2010-2060, Brussel, december 2011
6
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest ●
Vastgoedprojecten versus schaars wordende bouwgronden
Aantal onbebouwde percelen > 1000m², in publieke eigendom (links) en totale oppervlakte (rechts) Bron: tijdschrift Brusselse Bond voor het Recht op Wonen, nr. 38, 2010.
7
Context Brussels Hoofdstedelijk Gewest ●
Een kwalitatief leefklimaat bieden aan een stedelijke bevolking in volle groei
Gemiddeld jaarlijks groeiverschil van de bevolking t.o.v. het Gewest 2000-2010
Groei BHG 2000-2010: 128.819 inw. (1,3%/jaar) Absolute groei (bruin +, blauw -) 2000-2010
Gemiddeld jaarlijks groeiverschil van de bevolking ten opzichte van het Gewest, periode 2010-2020 Bron: De cahiers van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse, Bevolkingsprojecties 2010-2020 voor het Brussel Hoofdstedelijk Gewest.
8
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
Waarom?
“Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.” Rapport van de Brundtland-commissie, Verenigde Naties, 1987
De drie pijlers van de duurzame ontwikkeling- Bron: http://www.cstc.be
9
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
Waarom? Groeiende bewustwording van het belang van de integratie van de duurzame ontwikkelingsprincipes bij bouw- en renovatieprojecten: ● ● ●
Evaluatie van het regelgevend kader (GSV, EPB,…) Ontwikkeling van ambitieuze projecten (privé / publiek) Sinds 2007 : Projectoproep Voorbeeldgebouwen
MAAR … “Duurzaamheids”claims zonder technische referentie of validering (greenwashing) ● Verkoopsargument >< reële overtuiging, engagement ● Allerhande en veranderlijke definities van het begrip “duurzaam” ● Duurzaam >< groenachtig Nood aan een objectiverend kader voor de reële milieuprestatie van gebouwen ●
10
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
De projectoproep Voorbeeldgebouwen Vrijwillige deelname Promotie van de duurzame gebouwen door een objectieve beschouwing van hun haalbaarheid en relevantie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Omvang: 193 projecten, 522.000 m². Deze projecten zullen worden uitgevoerd tegen 2015, met een financiële steun ten bedrage van 29 miljoen euro van het Gewest. De duurzame bouw en renovatie van gebouwen is mogelijk! Deze manier van bouwen en renoveren beperkt de milieu- en gezondheidsimpact en draagt bij tot een sociaal en economisch duurzame en verantwoordelijke context.
11
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
De projectoproep Voorbeeldgebouwen Thermische isolatie
Groendaken
Warmteterugwinning
Watercyclus
Hernieuwbare energie
Materialen met lage milieuimpact
Strategie van passieve koeling
Comfort & gezondheid
Ecomobiliteit
Afvalbeheer
Biodiversiteit
+ sociale aspecten en bijdrage van het gebouw aan de buurt + technische haalbaarheid en reproduceerbaarheid
12
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
Opstelling van een Belgisch referentiekader
●
Groot aantal systemen en referentiekaders (België / Europa / wereld): overheids-, privé- en gemengde initiatieven
●
Een Belgisch geconsolideerd referentiekader ontbreekt
●
Projectontwikkelaars hebben een voorliefde voor gebouwen met duurzaamheidslabel: er is vraag naar
●
Voor de overheid is het zinvol over een objectief referentiekader te beschikken: ►
Objectivering (bv. wedstrijd Voorbeeldgebouwen)
►
Geconsolideerd subsidiebeleid
►
Katalysatoreffect
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vat de koe bij de hoorns
13
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
Opstelling van een Belgisch referentiekader
Buiten Europa
14
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
Opstelling van een Belgisch referentiekader
15
Maatstaf Duurzaam Wonen en Bouwen
- Wedstrijd Voorbeeldgebouwen - Haalbaarheidsstudie referentiekader - BREEAM- en Valideo-analyse in het kader van de wedstrijd Voorbeeldgebouwen
16
Beoordeling van de duurzaamheid van een gebouw ●
De 9 thema’s van het Duurzaam Bouwen - overzicht THEMA MAN THEMA MOB THEMA NAT THEMA PHY THEMA HUM THEMA MAT THEMA ENE THEMA WAT THEMA WEL
BEHEER MOBILITEIT NATUURONTWIKKELING FYSIEKE OMGEVING MENSELIJKE OMGEVING MATERIE ENERGIE WATER WELZIJN, COMFORT EN GEZONDHEID
Structuur van het Belgisch referentiekader “Duurzame gebouwen”, van de praktische handleiding van Leefmilieu Brussel, en van deze opleiding
17
Te onthouden uit de uiteenzetting Bij het bouwen of renoveren van gebouwen vanuit een streven naar duurzaamheid… ●
wordt het gebouw niet beschouwd als een geïsoleerd, op zichzelf staand object, waarvan de impact zich beperkt tot het perceel, maar tracht men het te integreren, het te laten aansluiten bij de verschillende stromen (zowel dichtbij als verder weg), en het er een bijdrage toe te laten leveren
●
wordt een holistische aanpak ontwikkeld die rekening houdt met de aandachtspunten van de bouw/renovatie op het vlak van duurzame ontwikkeling, wordt rekening gehouden met deze aandachtspunten en worden aangepaste oplossingen aangereikt voor de uitvoering van het project
●
wordt de gelegenheid aangegrepen om het project te ontwikkelen zodat het een meerwaarde vormt en banden smeedt, voor een wisselwerking zorgt: voor de gebruikers, de wijk, de hele stad
18
Bibliografie: Brusselse dichtheden en woonvormen URBA-UCL (B. Declève, P. Ananian, M. Anaya, A. Lescieux), BROH, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 2009 – ISBN 978-2-9600749-6-3
BRUSSEL! E. Corijn, E. Vloeberghs, VUBPress, 2009 ISBN 978-9-054860-6-6
Ecologies urbaines (CNRS Collection Villes) O. Coutard, J.-P. Lévy, Ed. Economica, Paris, 2010 ISBN 978-2-7178580-2-0
A life cycle approach to buildings: Principles, Calculations, Design Tools H. König, N. Kohler, J. Kreibig, T. Lützkendorf, Ed. Détail, Munich, 2010 ISBN 978-3-92003444-5-4 19
Bibliografie (vervolg): Écologie industrielle et territoriale: Stratégies locales pour un développement durable N. Buclet, Presses Universitaires du Septentrion, 2001 ISBN 978-27574033-1-0
How buildings learn: What happens after they’re built S. Brand, Viking Press, 1994 ISBN 978-01401399-6-9
La ville autrement Alternatives économiques / Revue Urbanisme, Paris, 2009 (hors-série) ISSN 1291-1704
Habiter autrement (MOOK) Sous la direction de H. Dougier, Ed. Autrement, Paris, 2009 ISBN 978-2-7467133-9-0 20
Contactpersoon
Liesbet TEMMERMAN Afgevaardigd bestuurder & Onderzoekscoördinator Ernest Allardstraat 21 – 1000 Brussel
: 02 537 47 51
E-mail:
[email protected]
21
