Oost Flevoland Woondiensten & Duurzaam ondernemen Oktober 2006
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding
4
2. People, planet, profit
6
Planet
6
People
11
Profit
13
3. Wat betekent duurzaamheid voor OFW?
14
Planet
14
People
15
Profit
17
4. Activiteiten van OFW op het gebied van duurzaamheid
18
Alle woningen van OFW bezitten een energieprestatieadvies en een energielabel
18
Basisbestek
21
Energiebesparende maatregelen in de bestaande bouw- wat is er al gebeurd?
21
Tijdelijke subsidieregeling CO2- reductie gebouwde omgeving
25
Nieuw Flevolands Peil
25
Groenverklaring/Groenfinanciering
25
Brochure en spaarlamp
26
Woonenergie
26
Gezondheid
27
Betrokken bewoners
28
De Kopgroep
29
Interne duurzaamheid
30
Duurzaam personeelsbeleid
30
Bijlage
34
3
1. INLEIDING OFW is in Nederland de eerste corporatie die haar woningen voorzien heeft van een ‘energieprestatielabel’. Aangezien het milieu, mede in het licht van de discussies rond de klimaatverandering steeds meer in de belangstelling komt te staan, is hiervoor landelijk veel belangstelling. Inzicht in CO2 uitstoot en gasverbruik wordt steeds belangrijker, het voeren van een beleid rond duurzaamheid ook. De toegenomen energiekosten plaatsen het beleid rond woonlasten in een ander perspectief. Inmiddels wordt duidelijk dat isoleren zonder aandacht voor de gezondheidsaspecten ongewenst is. Er komen steeds meer vragen binnen bij OFW over haar beleid op dit terrein Dit is de reden dat dit beleid nader is uitgewerkt in deze notitie. Missie
Daarnaast beoogt OFW maatschappelijk
De missie van OFW is het bieden van een
verantwoord te ondernemen, dit is een term
kansrijke woon- en leefomgeving voor mensen
met een veel breder toepassingsgebied die
die zwak staan op de woningmarkt in de
alle organisaties kunnen nastreven.
gemeente Dronten.
Vaak wordt deze term min of meer als
Woningcorporaties behoren tot het
synoniem gebruikt voor duurzaam
maatschappelijk middenveld, een typisch
ondernemen. OFW vindt dat duurzaam
Nederlands verschijnsel waarbij op
ondernemen bijdraagt aan het realiseren van
ondernemende wijze invulling wordt gegeven
haar missie.
aan het realiseren van maatschappelijke doelen. OFW is als woningcorporatie dus maatschappelijk ondernemer.
4
OFW hanteert een ruime definitie van het
In deze notitie wordt op veel aspecten rondom
begrip ‘duurzaam ondernemen’. In de
dit thema ingegaan en wordt een overzicht
begroting van 2006 is deze als volgt
gegeven van de reeds bereikte resultaten en
omschreven:
de doelen die OFW voor ogen heeft.
‘Voor OFW betekent duurzaam ondernemen
Uiteraard zijn er ook de raakvlakken met
dat OFW met alles wat zij doet zich haar
onderwerpen als good governance met
maatschappelijke verantwoordelijkheid
daaraan gerelateerde thema’s als visitatie,
realiseert en dat zij met name alert is op de
transparantie, maatschappelijke
meerjareneffecten van haar handelen op de
verantwoording en het betrekken van de
samenleving waarbij de effecten op het milieu
stakeholders bij de beleidsvorming. Hier wordt
zeker goed worden meegewogen’.
uitgebreid op ingegaan op andere plekken als het jaarverslag en de begroting.
5
2. People, Planet, Profit Duurzame ontwikkeling wordt vaak voorgesteld door de drie P’s: people (sociaal), planet (ecologisch) en profit (bedrijfseconomisch). Duurzame ontwikkeling is een concept waarin deze sociale, ecologische en bedrijfseconomische belangen bij elkaar komen, voor zowel de huidige als de toekomstige generaties. Duurzame ontwikkeling is de eis om een evenwicht tussen deze drie basisconcepten te vinden. Het is een breed begrip, en omvat alle ontwikkelingen - op technisch, economisch, ecologisch of sociaal vlak - die bijdragen aan een wereld die efficiënter en zuiniger omgaat met de aarde. Het begrip maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaam ondernemen wordt vaak in dit verband gehanteerd. Ook de opwarming van de aarde baart zorgen.
Planet
Duurzaamheid, aandacht voor het milieu en
‘Planet’ is één van de drie P’s. Hierbij gaat het
toenemende energielasten als gevolg van
om gevolgen van het handelen van mensen
potentiële schaarste aan energiebronnen
voor het (leef)milieu. Steeds meer
vragen daarom de aandacht.
wereldburgers zullen in de toekomst een beroep doen op schaarse energiebronnen.
Figuur 1: Bron: RIVM, spaar het klimaat
6
De gevolgen van klimaatverandering
voor en door droogte schiet koelwater voor
De zeespiegel stijgt, de ijskap van de
industrie (en energiecentrales) te kort.
Noordpool is kleiner geworden en de
In de film ‘An inconvenient Truth’ (met Al Gore)
gemiddelde temperatuur in Europa neemt toe.
komt het hiervoor geschetste ook voor een
Extreme weersverschijnselen komen steeds
groter publiek aan de orde. Als het klopt wat
vaker voor en schaden economie en
de meeste
samenleving. Klimaatverandering is dus een
geleerden nu
urgent probleem.
al denken, dan rest er nog
Relatie tussen energie en broeikasgassen
maar tien jaar
Broeikasgassen in de atmosfeer, en vooral
om een
koolstofdioxide (CO2), zijn de veroorzakers van
wereldramp af
de klimaatveranderingen.
te wenden
CO2 komt van nature voor in de atmosfeer,
waarbij het
maar de concentratie neemt toe doordat CO2
klimaat in een
vrijkomt als afvalgas met name bij
verwoestende
energieproductie en bepaalde industriële
vrije val raakt
processen. Door deze CO2 -uitstoot drastisch
met extreme weersverschijnselen,
te verminderen kunnen we er zelf voor zorgen
overstromingen, droogtes, epidemieën en
dat de klimaatverandering binnen beheersbare
ongekend dodelijke hittegolven.
grenzen blijft. Om dit te bereiken moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen
Kyoto-protocol: aanpak van het
drastisch gereduceerd worden.
klimaatprobleem Een aantal belangrijk geschiedenismomenten
De mogelijke risico’s voor Nederland zijn
markeren de toenemende aandacht voor
onderzocht en kunnen schematisch worden
energiegebruik en duurzaamheid. Zo hadden
weergegeven (zie figuur 1)
o.a. het in 1972 verschenen rapport van de Club van Rome ‘Grenzen aan Groei’ en de
In Nederland zal vooral de waterhuishouding
oliecrisis in 1973 mede tot gevolg dat er in de
lijden onder de veranderingen. Dit kan grote
jaren ’80 gestart werd met
gevolgen hebben voor de samenleving. De
na-isolatie van woningen en het plaatsen van
kustverdediging en rivierdijken moeten
dubbel-glas.
versterkt worden, infectieziekten komen vaker
7
Ook werd in de jaren ’90 aangevangen met het
advies over efficiënter energiegebruik in een
plaatsen van HR ketels.
woning). Vanaf 2006 is de Europese richtlijn
In het in 1998 afgesloten Kyoto-protocol, dat
rond energielabels van kracht.
sinds 2005 van kracht is, hebben de
De kwaliteit van woningen wordt in grote mate
industrielanden afgesproken dat de CO2 -
bepaald door het bouwjaar. Pas na de
emissies tussen 2008 en 2012 met gemiddeld
oliecrisis in 1973 kwam er enige aandacht voor
5% omlaag gaan ten opzichte van 1990. Ook
energiebesparing, pas in de loop der
Nederland heeft hiervoor getekend. Het
negentiger jaren werd er echt serieus werk van
reductiedoel van Nederland is zelfs 6%.
gemaakt.
Voor de periode daarna zijn nog geen concrete
Het is dan ook niet verwonderlijk dat in de
doelen gesteld, maar het plan is om de
bestaande bouw veel grotere resultaten qua
beperking door te zetten naar 30% reductie in
energiebesparing kunnen worden behaald dan
2020.
bij het verder aanscherpen van de
In 1998 is één EPC-berekening (Energie
nieuwbouwnormen. Bovendien is de
Prestatie Coëfficiënt) verplicht geworden voor
nieuwbouw in aantallen slechts een fractie van
de nieuwbouw en vanaf 2002 is er gestreefd
de bestaande bouw.
naar het algemeen gebruik van EPA’s (Energie Prestatie Advies,
Corporatiewoningen in NL naar bouwperioden
1990-1999 11%
vanaf 2000 3%
voor 1945 9%
1945-1959 16%
1980-1989 22%
1960-1969 19% 1970-1979 20%
8
Ter illustratie: het aantal corporatiewoningen in
Het aandeel van gebouwen in die emissie was
2005 in Nederland was 2.400.000. Het aantal
35%, oftewel 60.5 miljoen ton. Deze emissie
nieuwgebouwde woningen in 2005: 15.820,
wordt voornamelijk veroorzaakt door de
ofwel 0,65%.
verbranding van aardgas. Hiermee wordt
Indien we er vanuit gaan dat de woningen van
warmte en elektriciteit opgewekt.
voor 1990 toen ze gebouwd werden niet goed
De uitstoot van huishoudens komt neer op
zijn geïsoleerd dan betreft dit 86% van de
ongeveer 19% oftewel 32 miljoen ton CO2 per
voorraad.
jaar. In 2010 moet deze uitstoot teruggebracht Overig 6%
zijn naar 29 miljoen ton.
Huishoudens 19%
Verkeer 22%
CO2 – uitstoot van een gemiddeld huishouden in NL Handel, diensten, overheid 16%
175 mln Land- en tuinbouw 6%
Totaal: 5 ton CO2
10% 6%
Industrie 31% 2002: 175 mln CO2 uitstoot
6%
waarvan: 32 mln door huishoudens
47%
7%
Bron: RIVM 2005
9%
CO2 – uitstoot in Nederland
2%
Voor woningcorporaties is het interessant om
Bron: Energiened 2005
13%
te kijken naar de hoeveelheden CO2 uitstoot. Woningcorporaties bezitten 2,4 miljoen
Ruimteverwarming Warm water Koken Wasmachine/Vaatwasser/Droger Koelkast/Vriezer Verlichting TV/Radio/Video/PC’s/Communicatie Overig
woningen in Nederland en, zoals hieronder te zien is, zijn huishoudens verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de CO2 uitstoot. Nederland veroorzaakte in 2002 een CO2 emissie van circa 175 miljoen ton.
9
Ruimteverwarming
Oudere CV-ketels vervangen door HR
Door energiebesparende maatregelen in
ketels
woningen te treffen, kan de huidige 15 miljoen
Het vervangen van boilers en geisers
ton CO2 die huishoudens in Nederland
door HR combi CV Ketels.
uitstoten door ruimteverwarming (totale CO2
Het opheffen bouwfysische problemen
uitstoot door huishoudens is 32 miljoen ton) op
Daarnaast zijn er steeds meer innovatieve
vrij eenvoudige wijze met minstens 8 megaton
ontwikkelingen met name rond installaties op
CO2 omlaag gebracht worden. Op termijn is
het terrein van energiebesparing.
zelfs een besparing van 80% van deze 32 miljoen CO2 uitstoot realiseerbaar (figuur 2: bron: ESCN).
Energiebesparende maatregelen in bestaande bouw Door verantwoorde maatregelen in de bestaande woningvoorraad van Nederland te treffen kan veel energie bespaard worden. Voor de hand liggende maatregelen zijn: Isolatie van gevels, vloer, dak Plaatsen HR++ glas.
5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
Ongeïsoleerde woning
Gemiddelde woning
Gasverbruik in m³
2800
1400
550
CO2 uitstoot
5000
2500
1000
Figuur 2
10
EPC 0.8 woning
De gezondheid van mensen wordt beïnvloed
veronderstelt dat het binnenklimaat wel goed is
door de kwaliteit van het binnenklimaat.
tot het tegendeel is bewezen. Ofwel in
Omdat dit een onbekend terrein voor de
marketingtermen: een gezond binnenklimaat is
consument is, krijgt dit weinig aandacht. Men
een dissatisfier en niet een satisfier.
Satisfiers
Dissatisfier
Locatie Sociale omgeving geluid Woning Woonlasten isolatie Dienstverlening
Gezondheid Overlast
Dit betekent dat aandacht voor een gezond
de investeringen economisch
binnenklimaat voortvloeit uit een intrinsieke
verantwoord zijn
motivatie van de woningaanbieder en niet uit 3
consumentenoverwegingen. Bovendien zal de
Een landelijke besparing van 4 miljard m
consument in zijn woongedrag niet
aardgas levert een CO2 uitstoot reductie op
automatisch aandacht besteden aan dit
van 7 megaton (bron: ESCN).
aspect.
People Daarom moet energiebesparing op een
Bij ‘People’ gaat het om de mensen buiten en
verantwoorde wijze gebeuren, zodat ook;
binnen de organisatie.
bouwfysische problemen worden het binnenklimaat beter wordt / goed blijft
Sociale woningbouw / huurders met een smalle beurs De energieprijzen zijn (vooral ook in
de comfortbeleving prettiger wordt
vergelijking met de inflatie en de huurprijzen)
de consument de apparatuur eenvoudig
de afgelopen jaren explosief gestegen.
voorkomen (koudebruggen e.d.)
kan bedienen het afbreukrisico beperkt is bij verkeerd
Deze toenemende energielasten leggen bij
gebruik
veel huishoudens met een smalle beurs een
de vernieuwingen ook als een
steeds groter beslag op hun inkomen. De
verbetering worden ervaren
kostenstijging gaat ongemerkt en mensen
de woning in waarde toeneemt
vinden het moeilijk om hierop te sturen. Zij
11
hebben niet geleerd wat energiebewust gedrag
Een nieuwbouwwoning (relatief hogere
is.
huur maar lage energielasten) ten
Daarbij komt dat huurprijzen, voor zover
opzichte van een doorzonwoning uit de
huurders voor huurtoeslag in aanmerking
jaren ’70 (lage huur, maar hoge
komen, inkomensafhankelijk zijn. De
energielasten) kan uiteindelijk dus
energieprijzen zijn daarentegen voor iedereen
goedkoper zijn qua totale woonlasten.
afhankelijk van het gebruik gelijk. De consequentie is dat de energielasten een
In de sociale woningbouw is duurzaam
steeds grotere druk leggen op het besteedbaar
bouwen en wonen, met aandacht voor
inkomen.
energiebewust gedrag, daarom een toenemend aandachtspunt.
Vergelijk: de huren stijgen landelijk
Leren voor duurzame ontwikkeling
aanzienlijk minder snel (tussen 2000 en
Om duurzame ontwikkeling maatschappelijk
2005 zo’n 15%) dan de energielasten
volledig geaccepteerd te krijgen is een
(tussen 2000 en 2005 stegen de
landelijk overheidsprogramma opgezet: ‘Leren
gasprijzen met zo’n 68%). Mensen met
voor duurzame ontwikkeling’. De provincie
lage inkomens hebben hier dus relatief
Flevoland heeft dit landelijke programma
veel last van. Wordt de huurtoeslag
vertaalt naar provinciaal niveau.
betrokken in het verhaal, dan maakt de
Doelstelling is om bij maatschappelijke actoren
‘netto’-huur relatief gezien een nog
effectieve leerprocessen op gang te brengen
kleiner deel uit van de totale woonlasten.
die gericht zijn op een meer duurzame afweging.
Lastenstijging 2000 t/m 2005 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%
68,7%
33,8% 15,1%
In fla tie
W at er
H G uu ez r on dh ei d
V er vo er
R ei ni gi ng s-
Bron: CBS, 2005 voorlopig cijfer
12
O R Zu Z io iv B ol er be in la g sh st in ef g en fin g af va ls to ffe nh ef f in g
E le kt ra
G Ka as be la an sl ui tin g e. d.
Duurzame ontwikkeling zal uiteindelijk een
richten uitsluitend op de lagere inkomens. Dan
meer vanzelfsprekende maatschappelijke
ligt het voor de hand om woningcorporaties
standaard moeten worden. Het doel is om
hierin te faciliteren.
duurzame ontwikkeling in te bedden in Mogelijkheden zijn:
bestaande initiatieven, besluitvormingsprocessen en praktijken. Het
Biedt corporaties ruimere mogelijkheden
programma richt zich daarbij op drie pijlers:
om te sturen op woonlasten i.p.v. op de
lerende individuen, lerende organisaties, en de
hoogte van huren, het huidige
lerende samenleving. Een balans wordt
woningwaarderingstelsel speelt hier zeer
gezocht tussen people, planet en profit,
beperkt op in.
waarbij integraliteit en samenwerking met en tussen partners belangrijk is.
Biedt corporaties mogelijkheden om de CO2 emissie te verhandelen, de meting met behulp van energielabels moet dit
Profit
ondersteunen. Corporaties zouden
Hierbij gaat het om de bedrijfseconomische
kopers en VVE’s hierin ook kunnen
effecten van duurzaam handelen. Door
faciliteren.
woningcorporaties wordt veel geïnvesteerd in
Maak groenfinanciering mogelijk bij een
duurzaam bouwen en energiebesparing. Dit
grote relatieve besparing en niet alleen
levert voor huurders financieel voordeel op.
bij een absoluut resultaat.
Veel meer voordeel dan dat er slechts
Verlaag het BTW-tarief voor
gefocust wordt op een gematigd huurbeleid. Er
energetische maatregelen.
is echter een spanningsveld: de kosten van
En tenslotte zijn er nog
duurzaam bouwen en energiebesparende
subsidiemogelijkheden, bijvoorbeeld rond
maatregelen zijn voor rekening van de
CO2 reductie.
woningcorporaties. De besparing die dit oplevert komt geheel ten gunste van de
Aangezien bouwen en renoveren vaak
huurder.
langdurige processen zijn die een paar jaar
Het is belangrijk dat de overheid blijft
beslaan, is een consistent overheidsbeleid
stimuleren en faciliteren om op deze wijze te
rond duurzaam bouwen, energiebesparing en
bouwen en te renoveren. Dit beleid kan ook
duurzame energie van belang.
andere woningeigenaren ten goede komen. De overheid kan ook kiezen om dit beleid te
13
3. Wat betekent duurzaamheid voor OFW? Eén van de maatschappelijke doelstellingen die OFW zich stelt is het bevorderen van duurzaamheid in de brede zin van het woord. OFW werkt daartoe ook veel en graag samen met andere organisaties die zich vergelijkbare doelen stellen. In de huidige AedesCode, die OFW als lid van Aedes onderschrijft, staat verwoord dat de kern van de maatschappelijke functie van een woningcorporatie is het op duurzame en milieubewuste wijze van bouwen, verbouwen en onderhouden. Planet
Voor OFW is het vanzelfsprekend om door
Reduceren CO2 uitstoot
energiebesparende maatregelen te treffen in
Zoals gezegd wordt 19% van de uitstoot van
haar woningen op die manier ook mee te
CO2 veroorzaakt door huishoudens. Dit wordt
werken aan de in het Kyoto-protocol beoogde
voornamelijk veroorzaakt door de verbranding
reductie van CO2 uitstoot.
van aardgas voor het opwekken van energie en warmte.
bruto jaarinkomen in per huishouden / woningzoekenden OFW per 01-01-06
11%
< 7500
19%
8%
7500-12500 12500-17500
12%
17500-22500 14% 18%
22500-27500 27500-33000
18%
14
>33000
People
Zowel uit milieu / klimaatoverwegingen (om de
Doelgroep OFW
negatieve gevolgen van CO2-uitstoot op de
Eerder kwam al naar voren dat naar
klimaatverandering zoveel mogelijk te
verhouding de afgelopen jaren de
beperken) als vanuit het sturen op woonlasten
energiekosten veel sterker gestegen zijn dan
vindt OFW het dus van belang om
de huurprijzen. De consequentie is dat de
energiebesparende maatregelen te realiseren.
energielasten een steeds grotere druk leggen
Energiebesparing en daarmee samenhangend
op het netto besteedbaar inkomen van de
aandacht voor een gezond binnenklimaat is
mensen met een smalle beurs (één van de
derhalve integraal onderdeel van het OFW-
belangrijke doelgroepen van OFW). Ter
beleid.
informatie: het bruto jaarinkomen van meer dan 65% van de woningzoekenden die bij
Versterken woon- en leefklimaat
OFW staan ingeschreven ligt beneden
Naast het toepassen van de hiervoor genoemde energiebesparende maatregelen,
22.500. OFW streeft er daarom naar om bij onderhoud en modernisering de woningen
duurzaam bouwen en het sturen op
energiezuiniger te maken. Vanzelfsprekend
energielasten valt er meer onder de noemer
gaat het niet alleen om bouwkundige
‘duurzaamheid’.
maatregelen, maar is het ook belangrijk om energiebewust gedrag van deze doelgroep te bevorderen.
Huur en energielasten per maand 900 Woning met E/F-label
800 700
Woning met D/E-label
Woning met C-labe l
Woning met C-label
Woning met A-label
600 electra
500
gas
400
huur
300 200 100 0 Jaren ' 60 niet geïsoleerd
Jaren ' 60 gemod/geïsoleerd
Jaren ' 70 niet geïsol/Doorzon
15
Jaren ' 80-' 90 isolatie
na 1998/hoge Woningtype bouw isolatie-eisen
OFW investeert hiertoe in de leefbaarheid van
Interne organisatie
buurten en wijken. OFW hecht belang aan het
Zoals gezegd vallen onder ‘people’ tevens de
creëren van een kansrijke omgeving, ook voor
mensen binnen de organisatie. Ook binnen de
mensen in een kansarme positie. Wonen
organisatie van OFW speelt ‘duurzaamheid’
houdt niet op bij de voordeur en richt zich ook
een rol. Dit betekent dat OFW aandacht
niet uitsluitend op de technische kwaliteit.
besteedt aan het opleiden van het personeel
Wonen kent een belangrijke psychische en
rond de aspecten van duurzaamheid. Slechts
sociale component. Bewoners hebben zelf een
dan is een integrale aanpak mogelijk.
wezenlijke rol als het gaat om de leefbaarheid
Vanzelfsprekend hoort hierbij dat het
van hun buurt. OFW ziet voor zichzelf een
personeel beschikt over goede apparatuur om
stimulerende maar ook een corrigerende rol
haar werk uit te voeren. Denk daarbij aan een
weggelegd, door middel van het voeren van
endoscoop of een vochtmeter. Daarbij worden
een kansgedreven beleid. Voor OFW is wonen
medewerkers uitgedaagd om zelf met
dus de ‘corebusiness’ ,maar er zijn zeker
initiatieven te komen op het terrein van
raakvlakken met veel andere
duurzaamheid. Ook in het kwaliteitssysteem
aandachtsgebieden zoals zorg, onderwijs,
van OFW is aandacht voor het rondmaken van
veiligheid, milieu/duurzaamheid en sociale
de PDCA-cyclus (plan, do, check, act), dit is
activering.
zeker van groot belang op een relatief jong beleidsterrein.
Woonlasten bij inkomen van
18.000
(meer-persoonshuishouden, incl huurtoeslag) 900 800 700 Woning met E/F-label
600 500
Woning met D/E-label
400
71
300
135
92
210
215
232
227
238
Jaren ' 60 niet geïsoleerd
Jaren ' 60 gemod/geïsoleerd
Jaren ' 70 niet geïsol/Doorzon
Jaren ' 80-' 90 isolatie
na 1998/hoge bouwisolatie-eisen
Woning met C-label 71
71
Woning met C-label 71
190
108
Woning met A-label 71
electra gas netto-huur
54
200 100 0
16
Woningtype
OFW vindt duurzaamheid binnen de
qua huurprijs rekening gehouden met de
bedrijfsgebouwen (zoals bijvoorbeeld het
huurtoeslaggrens.
kantoorpand, het magazijn en de werkplaats)
Waar mogelijk, maakt OFW gebruik van
belangrijk. Hierbij valt te denken aan veiligheid,
subsidieregelingen.
aanschaf van duurzame materialen en duurzaam gebruik van middelen. OFW wil middels duurzaam personeelsbeleid haar medewerkers de kans geven om zich te ontplooien en het maximale uit zichzelf te halen. Ook vindt OFW het belangrijk om stages en werkervaring aan te bieden.
Profit De samenleving stelt hoge eisen aan maatschappelijk (verantwoord) ondernemen, zeker voor een woningcorporatie als OFW. Er dient sprake te zijn van een betrouwbare, transparante organisatie, die op een ondernemende wijze verantwoord omgaat met maatschappelijke middelen. Vanzelfsprekend wil OFW haar bedrijfsvoering zo efficiënt en effectief mogelijk invullen. OFW investeert veel in duurzaam bouwen en renoveren. De opbrengsten (lagere energielasten, beter binnenklimaat in de woning, meer comfort etc) komen ten goede aan de huurder. OFW brengt bijvoorbeeld bij moderniseringen de zittende huurder geen huurverhoging in rekening. Ook indien OFW nieuwbouw-huurwoningen realiseert, wordt er
17
4. Activiteiten van OFW op het gebied van duurzaamheid Van incident naar mainstream Kenmerkend voor de wijze waarop OFW met duurzaamheid bezig is, is dat het niet meer gaat om een incidentele toepassingen maar dat duurzaamheid inmiddels mainstream is geworden. Dit blijkt onder andere uit wat tot nu toe gerealiseerd is en wat nog gepland staat. In het jaarverslag legt OFW verantwoording af over de energetische prestaties. A. Alle woningen van OFW bezitten een
Per 1 januari 2007 wordt de Richtlijn van
Energieprestatieadvies en een
kracht in Nederland. OFW ziet er het belang
Energielabel
van in om haar bewoners te ondersteunen bij het beperken van de woonlasten. Daarom heeft OFW in 2005 besloten om al met ingang
Alle woningen van OFW zijn voorzien van
van 2006 alle huurwoningen aan te bieden met
EPA’s (Energie Prestatie Advies). Dit is een
een ESCN-Energie Prestatie Label. Daarnaast
advies over efficiënter energiegebruik in een
ontvangen alle nieuwe huurders voorlichting
woning.
over energiebesparingsmaatregelen. Hetzelfde
Daarnaast schrijft de Europese Richtlijn
beleid geldt voor mensen die een woning
‘Energie prestaties van Gebouwen’ (EPBD)
kopen van OFW. Ook zij ontvangen een
voor dat vanaf 4 januari 2006 alle woningen en
energielabel.
gebouwen die verkocht of verhuurd voorzien
OFW eerste corporatie met energielabels
zijn van een energieprestatiecertificaat, Dit
OFW heeft als eerste corporatie in Nederland
certificaat geeft inzicht in de energetische
voor haar gehele bezit een
kwaliteit van een woning of gebouw.
energieprestatiecertificering ingevoerd (zie bijlage).
18
Dit betekent dat woningzoekenden in De
Toepassing energielabels
Woonkrant (waar alle OFW-huurwoningen in
Het energielabel geeft OFW de mogelijkheid
staan) in één oogopslag kunnen zien of zij zich
om op een klantgerichte wijze energielasten
voor een zuinige of minder zuinige woning
voor de huurder inzichtelijk te maken.
willen inschrijven.
Daartoe is op een energielabel van een woning aangegeven wat het gemiddelde
Dit geldt ook voor kopers van woningen. De
gasverbruik is voor een gemiddeld huishouden
woningen zijn ingedeeld in 7 categorieën, van
dat in een dergelijke woning woont. Dit is voor
A t/m G.
de klant makkelijk in geld te vertalen.
Een A-woning is zeer efficiënt en dus zeer veel zuiniger dan een G-woning. Een D-woning heeft een gemiddeld energieverbruik
Bron: Escn Bij de labels is een wolkje aangegeven, in de toekomst wil OFW dit gaan gebruiken bij de bewonersvoorlichting over het gedrag; hoe donkerder het wolkje hoe minder zuinig het gedrag van de bewoner is. Hiervoor ontwikkelt ESCN (Energie Service Centrum Nederland BV) nog een computerprogramma.
19
Door naast de huurlasten de energielasten
In het strategisch voorraadbeleid zal de
goed in beeld te brengen voor de klant kan er
planning aangepast worden zodat de
beter gestuurd worden op de woonlasten (en
woningen met een ongunstig energielabel
niet alleen op de huurlasten).
versneld kunnen worden gemoderniseerd of
OFW gebruikt de labels voor:
aangepast
Voorlichting consument bij aanbieden nieuwe huurwoning en bij verkoop van
Bij moderniseringen worden alle mogelijke
woningen (verplichting EG; deze
duurzaamheidsmaatregelen meegewogen.
verplichting geldt overigens pas op het
Woningen worden zo gemoderniseerd dat zij
transactiemoment)
minimaal een B-label krijgen.
Voorlichting consument over totale
Implementatie
woningaanbod via woonkrant
Over het gebruik en de implementatie van het
Voorlichting consument over eigen
Energielabel zijn er diverse
(stook)gedrag
themabijeenkomsten georganiseerd voor de
Voorlichting over het effect
medewerkers van OFW. Implementatie is
woningverbetering
steeds een belangrijk aandachtspunt bij OFW.
Huurbeleid, label E, F, G: 0,5% minder
Voordat extern wordt gestart, wordt intern eerst
huurverhoging
gezorgd voor voorlichting.
Meten energetisch en milieueffect energiebesparende maatregelen Prioriteitsstelling / actualisatie strategisch beleidsplan A = Zeer zuinig, efficiënt B = Zuinig C = Relatief zuinig D = Gemiddeld E = Matig F = Slecht G = Zeer slecht, inefficiënt
Energielabels woningbezit Oost Flevoland Woondiensten
E 7%
F 1%
A 9%
B 16%
D 30% C 37%
20
Zo is er bijvoorbeeld een beleidsplatform over
C. Energiebesparende maatregelen in
Duurzaamheid georganiseerd waarbij aan de
de bestaande bouw – wat is er al
medewerkers duurzaamheid als permanent
gebeurd?
aandachtspunt is meegegeven. Medewerkers is ook gevraagd om mee te denken over
Versneld plaatsen van HR(Hoog Rendement)-
mogelijke maatregelen die duurzaamheid
ketels
helpen realiseren.
Als belangrijkste heeft OFW vanaf 2000 alle verouderde CR(Conventioneel Rendement)-
B. Basisbestek
ketels versneld vervangen door HR-
OFW hanteert een (basis-)moederbestek voor
verwarmingsketels (behalve in de te slopen
nieuwbouw, modernisering en renovaties
woningen). Om precies te zijn heeft OFW in de
waarbij aandacht wordt besteed aan het
jaren 2000 t/m 2005 in totaal 1.325 HR-
onderhoudsarm bouwen van woningen en aan
verwarmingsketels versneld laten plaatsen ter
energiebesparing.
vervanging van CR-ketels. Dit heeft een
Zo staat ondermeer in dit moederbestek
aanzienlijke besparing opgeleverd. Gevolg
opgenomen dat er in principe gewerkt wordt
hiervan is ook dat OFW geen woningen bezit
met duurzaam geproduceerd hout en
die een G-label hebben. In 2000 was het
houtproducten (dit FSC-hout is afkomstig uit
gasverbruik nog ruim 8,9 miljoen m³. In 2005
duurzaam beheerde bossen en voldoet aan de
was dit gereduceerd tot 8,1 miljoen m³. Zo’n
minimumeisen van de Nederlandse overheid).
760.000 m³ minder gasverbruik! Met als gevolg 1.350 ton minder CO2- uitstoot.
Aantal ketels vervangen door OFW 800
700
Verklaring piek: t/m 2003 stimulerende maatregelen door de overheid
600
500
400
300
200
100
0 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
21
De besparing per huurder is in 2006 ongeveer 3
574 m gas. Bij een gasprijs van
0,55 per m
is dit een gemiddelde besparing van
In deze besparing is nog niet meegenomen de
3
besparing als gevolg van het vervangen van
315 in
geisers en boilers. Vrijwel altijd zijn er HR-
2006 per huurder van de betreffende 1.325
combiketels geplaatst.
woningen.
Gasverbruik in OFW-woningen in m³ Na plaatsing CV-ketels (2000-2005)
1.350 ton minder CO2 uitstoot
8.910.000 m³
2000
760.000 m³ minder gasverbruik
8.150.000 m³
2005
0
1
2
3
4
5 mln
6
7
8
9
10
Moderniseringen buitenschil
De Rc waarde is de totale warmteweerstand
Verder heeft OFW in de jaren 2002 t/m 2005
van een constructie, dat wil zeggen de
van in totaal 686 woningen de buitenschil
weerstand van een constructie tegen warmte-
gemoderniseerd. Zo zijn de kozijnen
doorgang; hoe hoger de Rc-waarde, hoe beter
++
vervangen en is er HR (15mm) glas
het isolerende vermogen van de constructie
aangebracht. Het dak en de vloeren zijn veelal
van de buitenschil van de woningen. Dit heeft
geïsoleerd en daar waar mogelijk de muren.
geleid tot een geschatte verlaging van het
Koudebruggen zijn opgeheven. De Rc waarde
gasverbruik van 587.000 m . Dit betekent een
3
2
CO2 emissie-reductie van circa 1.042 ton per
is op 2,5 m K/W gebracht.
jaar.
22
OFW projecten 2002-2005 CO2 reductie ten gevolge verandering bouwschil Jaar
2002 2003
2004 2005
Project
Aantal woningen/ project
Gasbesparing per jaar In m3 795 woningen Per totaal woning Totaal
Galjoenstraat/ Kombuisstraat Zeilmakerstraat De Boeg De Greente Noord De Grutto/ De Oeverloper Koolzaadhof De Buitenhof
CO2 reductie per jaar In ton Per woning
Totaal
131
380
49.000
0,7
87
95 230
870 769
83.000 177.000
1,6 1,4
147 315
11
1.653
18.182
2,9
32
44 51 73
1.136 1.325 1.216
49.994 67.582 88.793
2,0 2,4 2,2
88 120 158
Kopakker/Akkerhof 2006 Walvisstraat
51 1.052 53.637 1,9 95 109 1.300 141.700 2,0 218 Totaal 728.700 1260 herstructureringsprojecten Bij modernisering is het energiegebruik De maatregelen (met een gemiddelde afhankelijk van de maatregelen aanzienlijk
investering van zo’n 65.000 per woning)
teruggelopen. Bij doorzonwoningen
hebben overigens geen huurverhoging tot
bijvoorbeeld met 1.000m³ per jaar, ofwel zo’n
gevolg. Er is wel sprake van enige
500 en zo’n 2 ton CO2-uitstoot. De levensduur
harmonisatie bij een nieuwe verhuring.
van de woningen is bovendien weer verlengd
In veel gevallen wordt de badkamer ook
tot 40 jaar. De huurder profiteert bovendien
vergroot en gemoderniseerd. Voorwaarde is
ook van de verbeterde kwaliteit van zijn
dat er mechanische ventilatie en CV wordt
woning na de modernisering. Het
aangelegd voor zover dit niet aanwezig is in de
binnenklimaat wordt gezonder. Het gevoel van
woning. Dit is noodzakelijk voor behoud van
comfort neemt ook enorm toe.
een goed binnenklimaat. Bij modernisering van gemengde woonblokken biedt OFW kopers de mogelijkheid om mee te doen met de modernisering.
23
Warmte-/koude opslag toepassing (WKO)
terug in de woning. Per saldo kost het minder
In 2005 zijn de eerste verkenningen over de
energie om de woning op temperatuur te
mogelijkheden van een warmte-/koude opslag
houden..
toepassing gedaan. Besloten is om in de
Dit scheelt ongeveer 300 m³ gas op jaarbasis.
nieuw te bouwen woonzorgzone in Dronten
De proef is met name gericht op het effect van
‘De Ark’ een WKO te plaatsen.
de WTW op het wooncomfort in de bestaande
Een WKO betreft het opslaan van warmte of
bouw. Indien deze proef slaagt, dan kan dit
koude ten behoeve van respectievelijk
toegepast worden in moderniserings- projecten
verwarming of koeling van gebouwen. In de
mits het kostenefficiënt is.
winter wordt er warm grondwater onttrokken uit de bodem ten behoeve van de verwarming van
Proef mini-WKK (warmtekrachtkoppeling)
het gebouw en in de zomer wordt dit
Bij een mini-WKK wordt de restwarmte die
grondwater gebruikt om te koelen. Voorwaarde
ontstaat bij het gebruik van gas omgezet in
is wel dat warmte- en koudeonttrekking met
elektriciteit. OFW voert op dit moment
elkaar in balans zijn.
gesprekken met een leverancier om op termijn een proefopstelling in één van de complexen
Zonnepanelen
van OFW te plaatsen.
In Biddinghuizen zijn bij ongeveer 20 woningen aan De Dreef zonnecollectoren geplaatst voor
Gebruikersgedrag
het verwarmen van water. Het systeem is
Een aandachtspunt bij veel installaties is wel
stabiel. Voor OFW betekent het plaatsen van
het gebruikersgedrag. Indien mensen
dit soort systemen overigens wel een toename
bijvoorbeeld de WTW-installatie uitzetten
van de onrendabele investering. Daarom is het
vanwege geluidsoverlast of indien men het
niet vaker toegepast.
rooster van de installatie niet schoonmaakt dan wordt het positieve effect teniet gedaan.
Proef warmteterugwininstallatie (WTW)
Onze bewoners zijn tenslotte geen specialisten
In één van de woningen draait OFW samen
in energiebesparing. Ook hiervoor geldt het
met ATAG een proef met warmteterugwinning
belang van eenvoudig bedieningsgemak: alles
met centrale inblaas. Dit systeem gebruikt de
wat tegen de consumentenlogica ingaat werkt
warmte die al in de woning aanwezig is en
niet.
afgezogen wordt voor het opwarmen van aangezogen verse, nog niet opgewarmde lucht van buiten en blaast deze opgewarmde lucht
24
marktpositie en ondernemersdoelen en
D. Tijdelijke subsidieregeling CO2reductie gebouwde omgeving
de betaalbaarheid voor bewoners.
Met deze regeling is het mogelijk om subsidie
Kwaliteit. De deelnemers streven naar
aan te vragen voor grootschalige
een duurzame en hoogwaardige kwaliteit
energiebesparende projecten in de bestaande
van bouwen, wonen, exploiteren en
bouw. OFW heeft deze subsidie aangevraagd
beheren met bijzondere aandacht voor
en gekregen voor projecten in Dronten
energie, materialen, water, comfort,
(Woonzorgzone Ark/Regenboog en de
gezondheid en de directe
Lijzijde), Biddinghuizen
woonomgeving.
(Wendakker/Kopakker/Akkerhof/De
Verantwoordelijkheid. De deelnemers
Voor/Boshof) en Swifterbant (Koningshof).
nemen zelf en samen de verantwoordelijkheid om actie te
E. Nieuw Flevolands Peil
ondernemen.
Nieuw Flevolands Peil is een manifest voor goed bouwen en prettig wonen in Flevoland.
De aanpak van het Nieuw Flevolands Peil
Dit manifest is op 10 juni 2005 ondertekend
gaat uit van:
door onder andere overheden, nutsbedrijven,
Kennis benutten
woningcorporaties, maatschappelijke
Ambities formuleren voor prettig wonen,
organisaties en
goed bouwen en beheren en duurzame
dergelijke. OFW is
kwaliteit
deelnemer van het
Projecten realiseren die aan de gestelde
Nieuw Flevolands
ambities voldoen
Peil.
Samenwerken en communiceren
Het Nieuw Flevolands Peil staat voor:
F. Groenverklaring/Groenfinanciering
Prettig wonen. Het is belangrijk dat
Waar mogelijk vraagt OFW een
bewoners zich prettig voelen in hun
groenverklaring voor projecten aan. Een
woning en woonomgeving.
groenverklaring kan alleen worden verkregen
Goed bouwen. De deelnemers aan het
indien volgens door SenterNovem
manifest willen marktpartijen kansen
vastgestelde normen van duurzaamheid en
geven om woningen te bouwen in de lijn
energiebesparing wordt gebouwd.
van het manifest, met oog voor hun
25
Met deze groenverklaring kan een
De spaarlamp geeft de bewoner in de praktijk
zogenaamde groenfinanciering via een van de
de kans om te ervaren dat deze zuiniger is en
groenfondsen (gelieerd aan de grote banken)
langer meegaat. De totale besparing is,
worden aangetrokken. Een groenfinanciering
gerekend over de totale levensduur van de
wordt gedurende een periode van tien jaar
spaarlamp meer dan 40. Goedkoop is dan
over een maximaal te financieren bedrag (circa
dus duurkoop bij de aanschaf van lampen. De spaarlampen worden door OFW overigens
34.000 per woning) tegen een gereduceerd rentepercentage verstrekt. Voor de
via www.slimlicht.nl ingekocht. Voor iedere
huurappartementen van het complex het
spaarlamp die daar gekocht wordt, gaat een
Tussendek en de Boeg is een groenverklaring
aanzienlijk bedrag naar een door OFW aan te
verkregen en een groenfinanciering
wijzen goed doel.
aangetrokken. Voor de huurappartementen aan de Tas/Achterbaan is een groenverklaring
H. WoonEnergie
aangevraagd. Voor de koopappartementen de
Oost Flevoland
Boeg is eveneens een groenverklaring
Woondiensten
aangevraagd. Met deze groenverklaring
heeft sinds 2003
kunnen kopers een deel van de aankoopprijs
een samenwerkingsovereenkomst met
met een groenhypotheek met een lager
WoonEnergie (een initiatief van Aedes en
rentepercentage financieren.
woningcorporaties in heel Nederland). Door
G. Brochure en spaarlamp
deze samenwerking kan OFW haar huurders
Zoals gezegd is een ‘goed gebouw’ niet
een energieaanbod doen voor gewone stroom,
voldoende om aan duurzaamheid volledig
groene stroom en gas. De tarieven van
invulling te kunnen geven. OFW heeft
WoonEnergie-producten behoren altijd tot de
daarnaast ook oog voor het gedrag van
laagste drie van Nederland. De
bewoners. Zo heeft zij een
energierekening van de gemiddelde huurder
brochure over
zal hiermee enkele tientallen euro’s per jaar
energiebesparende
omlaag gaan.
maatregelen uitgebracht. Deze wordt tezamen met een spaarlamp aan een huurder uitgereikt bij het ondertekenen van het huurcontract.
26
In de hiernaast getoonde tabel staan de
JULI 2004 JULI 2005 JULI 2006
getallen van de actieve contracten, die door OFW zijn aangemeld. Er is een duidelijke groei zichtbaar.
353 803 947
WoonEnergie-klanten zijn in 2005 gemiddeld 65,goedkoper uit geweest voor elektriciteit en gas. Dit is een besparing van 8% of meer ten opzichte van de gemiddelde marktprijs. (bron: woonenergie) (bron: WoonEnergie Preventief onderhoud (bijvoorbeeld
I. Gezondheid OFW besteedt in toenemende mate
ventilatiekanalen schoonmaken
aandacht aan de effecten van
waardoor veel vochtproblemen zijn
energiebesparing of andere maatregelen
opgelost).
op de gezondheid door:
Deskundigheidsbevordering personeel
Gezondheid integraal onderdeel van het
en het zorgdragen dat het personeel over
beleid te maken. Voorbeelden die hieruit
goede apparatuur beschikt zoals bijv.
voortvloeien zijn aandacht voor
een endoscoop.
vloerisolatie in samenhang met andere
Zorgdragen dat de klant serieus wordt
isolerende maatregelen (dit kan
genomen ook bij een ingewikkeld
astmaklachten voorkomen als gevolg van
vraagstuk. Het beschikbaar stellen van
condens op de vloer) en het aanbrengen
een vochtmeter is bijv. een goed
van CV en mechanische ventilatie bij het
hulpmiddel
modernisering en badkamervergroting.
27
Maatregelen rond gezond binnenklimaat,
Bewoners zijn geen techneut en zijn niet
ventilatie en isolatie onderdeel laten
gewend aan ingewikkelde installaties,
uitmaken van het kwaliteitsbeleid en
daar waar de bediening ingaat tegen de
opnemen in de PDCA-cyclus.
consumentenlogica is het risico groot dat
Bewonersvoorlichting.
het niet goed gebeurt, ofwel voor de
Gebouwen en apparatuur laten
apparatuur geldt een eenvoudig
aansluiten bij belevingswereld klant
bedieningsgemak of veel aandacht voor
(openslaande ramen is bijvoorbeeld een
voorlichting. Helaas is veel apparatuur
wens)
nog in ontwikkeling, vaak is
Alle apparatuur toetsen op
bedieningsgemak pas de laatste fase in
bedieningsgemak (sense and simplicity).
het ontwikkelproces.
Ook het project leren voor duurzame ontwikkeling dat elders wordt beschreven
Ook geldt hier bij sommige maatregelen dat
geeft de nodige handvaten.
elk voordeel zijn nadeel heeft bijvoorbeeld: Het isoleren van de woning vergroot de
Rond het thema gezond binnenklimaat
contactgeluiden tussen de woningen
spelen een aantal dilemma’s zoals:
HR++ glas geeft soms condensvorming
Gezondheid is geen thema voor
op de buitenkant van de ramen
consumententevredenheid. Gezondheid is eerder een dissatisfier
J. Betrokken bewoners
dan een satisfier in marketingtermen.
OFW neemt deel aan de wijkteams, zij
De investeringskosten zijn evenals bij
organiseren diverse activiteiten. Zoals de
energiebesparing veelal voor OFW als
jaarlijkse zwerfvuilactie, wekelijkse spreekuren
verhuurder terwijl de besparing/het effect
in Swifterbant en Biddinghuizen en
ten goede komt aan de woonconsument.
buurtschouwen.
De kennis rond een gezond
Daarnaast worden er jaarlijks diverse acties op
binnenklimaat en energiebesparing is
touw gezet om bewoners actief bij hun wijk te
moeilijk toegankelijk en derhalve weinig
betrekken. Zo is er bijvoorbeeld in 2005 in de
bekend in de bouw.
Boeg, een wedstrijd gehouden, wie de mooiste
Energiebesparing in de bestaande bouw
voortuin heeft. Mensen voelen zich hierdoor
zonder kennis van de effecten veel
meer betrokken bij hun wijk en signaleren
nadelige resultaten kan geven.
eerder overlastsituaties.
28
Daarnaast worden zowel de
Leren voor Duurzame Ontwikkeling
Huurdersvereniging als bewoners(commissies)
OFW wil concreet inspelen op de participatie
in een vroegtijdig stadium betrokken bij
van bewoners in het algemeen en bewoners
planvorming.
met een lage sociaal economische status in het bijzonder.
Bewonersavond Woonlastenverlichting
Daarnaast is het noodzakelijk om te komen tot
In november 2005 heeft OFW een
effectieve duurzaamheidsbevordering, met
bewonersavond georganiseerd met als thema
betrekking tot leefbaarheid, emancipatie,
‘woonlastenverlichting’. Hierbij is onder andere
energiebesparing, welvaart, werkgelegenheid
aan de orde gekomen dat de twee grootste
en gezondheid en dus geestelijke
kostenposten van vaste woonlasten huur en
welbevinden.
energiekosten zijn.
OFW kiest daarbij voor de bottom-up
Daarna is er ruime aandacht besteed aan alle
werkwijze. Bewoners kunnen aangeven wat zij
mogelijkheden voor het besparen van energie.
belangrijk vinden bij duurzaamheid in de wijk.
Hiervoor waren de provinciale
Om bewoners, de gemeente en andere
duurzaamheidcoördinator en een Epa-adviseur
organisaties in de wijk met elkaar in gesprek te
uitgenodigd, die onafhankelijke en makkelijk in
brengen, moet een proces in gang worden
de praktijk toepasbare adviezen gaf. Ook hier
gezet waarbij de belangen en ideeën van alle
werd een spaarlamp uitgedeeld.
partijen ingebracht en gerespecteerd kunnen worden. OFW hanteert de volgende doelstellingen:
Grip-op-je-knip OFW heeft in mei 2006 in samenwerking met
Bevorderen van het handelingsperspectief
het Nibud een bewonersavond georganiseerd
van individuele wijkbewoners met
die in het teken stond van “Grip op je Knip”. De
thema’s als energiebesparing, comfort,
aanwezigen werden in spelvorm gestimuleerd
budgettering/woonlastenverlaging
na te denken over vaste lasten, huishoudelijke
gezondheid en werkgelegenheid.
uitgaven en reserveringsuitgaven.
29
Bevorderen van de sociale cohesie van
Daarom gaat de kopgroep op zoek naar
de wijk met thema’s als leefbaarheid,
‘duurzame gebiedsexploitatie’. In dit principe
openbaar groen, veiligheid en
staat de waardecreatie van het gehele gebied
ondernemerschap
centraal. Het geheel is meer dan de som der
Er is hiervoor een subsidieaanvraag ingediend
delen. Als partijen in staat zijn om de
bij de provincie Flevoland.
exploitatie gezamenlijk te optimaliseren, dan zijn zij ook in staat om van dit resultaat samen te profiteren, zo is de gedachte.
K. De Kopgroep ‘Duurzame gebiedsexploitatie'is één van de verdiepingsslagen die in het komende jaar
Binnen bovenstaand kader heeft OFW
vanuit de Kopgroep Maatschappelijke
Biddinghuizen als case aangedragen voor het
Voorzieningen en Vastgoed wordt opgepakt.
onderzoek, waarbij het zaak is de neerwaartse
Een gebied heeft bepaalde kwaliteiten die van
spiraal om te draaien.
‘waarde’ zijn voor bewoners en andere
De gedachte is dat door te investeren in
gebruikers van dit gebied. De som van
sociaal / economische factoren het dorp weer
kwalificaties bepaalt de waardering voor het
aantrekkelijk wordt voor sterkere groepen, die
gebied. Deze is van grote betekenis voor de
investeren in de gemeenschap etc.
waarde van vastgoed: een woning in een “slechte wijk” is minder waard dan een woning
L. Interne duurzaamheid
in een “goede wijk”.
Ook binnen de organisatie zelf zal waar
Het bijzondere nu is dat de kwaliteit van een
mogelijk rekening gehouden worden met
gebied vooral het domein is van de overheid
duurzaamheid. E.e.a. zal meer handen en
en de waarde van het vastgoed vooral zaak is
voeten gegeven worden door een werkgroep
van de private sector.
interne duurzaamheid.
De stelling is dat “er een direct verband Te denken valt aan:
bestaat tussen investeringsbeslissingen van de overheid en waardeontwikkeling van
Het digitaal benaderen en verzenden
vastgoed”. Dit verband wordt in de praktijk
van:
echter zelden gelegd. Publieke en private
o
Jaarverslag/begroting
exploitaties worden doorgaans los van elkaar
o
Folders
gezien. Hierdoor ontstaat suboptimalisatie. Er
o
Correspondentie
wordt niet verdiend, maar verdeeld.
o
Informatiebulletins van projecten voor bewoners
30
o
E-nieuwsbrief OFW
bijbehorende budgetten.
o
Status opties woningzoekenden
We zien dat de teams in de loop der jaren
kan via de website ingezien
groeien in hun volwassenheid. De verdere
worden
ontwikkeling van de zelfsturende teams richt
Het gebruik van groene stroom in ons
zich onder meer op duurzame en optimale
kantoor
inzetbaarheid van de medewerkers in de
Afvalscheiding
teams, zodat zij ook op oudere leeftijd in staat zijn om middels dit principe door te blijven
M. Duurzaam personeelsbeleid
werken.
OFW-medewerkers
Te denken valt aan employability-activiteiten
Tijdelijke subsidieregeling stimuleren
als:
leeftijdsbewust beleid.
Verder professionaliseren opleidingsplan
Er is subsidie aangevraagd voor het
Opzetten kennismanagementsysteem
vervolgtraject van de ontwikkeling van de
Diverse trainingen/cursussen aanbieden
zelfsturende teams met als beoogd effect
Sporten vanuit het bedrijf
duurzame en optimale inzetbaarheid van medewerkers.
Reguliere stages
Sinds 2001 wordt er gewerkt met zelfsturende
Er worden reguliere stages bij OFW gevolgd bij
teams.
alle teams (bijvoorbeeld Projecten,
De ontwikkeling van deze zelfsturende teams
Administratie, Bewonerszaken, Servicedienst
is een continu proces waarbij het voeren van
en Algemene Ondersteuning) wat een veelheid
een duurzaam personeelsbeleid onontbeerlijk
aan werkzaamheden biedt.
is.
Scholieren/studenten werken meerdere dagen
In de eerste fase heeft het ontwikkelingsproces
gedurende langere periode op een afdeling en
zich sterk gericht op het vormen van de teams.
kunnen hierdoor werkervaring opdoen.
De teams zoals die bij OFW zijn benoemd zijn primair verantwoordelijk voor de werkprocessen en waar relevant voor de
31
Leerlingen van de afdeling metaalbewerking
Leerlingbouwplaatsen Flevolandse leerlingen worden op
van het Almere College hebben een kunstwerk
bouwprojecten van OFW opgeleid tot
dat oorspronkelijk door een bewoner was
bouwvakker of timmerman. In 2006 en 2007
gemaakt in roestvrijstaal uitgezaagd. Dit is op
zal op een aantal projecten weer
een kopgevel van een woning bevestigd. OFW
leerlingbouwplaatsen worden ingericht. Hierbij
stelde het materiaal en het ontwerp
wordt door Fundeon (SBW en Bouwradius)
beschikbaar.
aangegeven dat OFW een belangrijke
Ook worden er leerlingen ingeschakeld om
leverancier is voor huidige en verwachte
kunstwerken in de hal van appartementen in
leerlingbouwplaatsen.
de Boeg in het kader van een leerlingbouwplaats uit te voeren.
Maatschappelijke stages Binnen OFW wordt er op verschillende manieren invulling gegeven aan de
OFW heeft in 2006 een brochure uitgebracht
maatschappelijke stage voor leerlingen van het
(‘De collega’s van morgen’) waarin informatie
Almere College, het Ichtus College, het ROC
over stages en werkervaring en interviews met
en de Praktijkschool. Zo werken leerlingen
stagiairs in zijn opgenomen.
mee aan de organisatie van bijvoorbeeld een feestelijke activiteit als het bereiken van het
Samenwerking met het CWI
hoogste punt. En zijn er leerlingen die de
Met het CWI (Centrum voor Werk en Inkomen)
catering tijdens deze activiteit verzorgen, er
wordt oriënterend gesproken over thema’s als:
worden hapjes gemaakt en er wordt bediend.
Leerbanen
Leerlingen van de praktijkschool onderhouden,
Hoe OFW het best etnische
onder leiding van een leraar, tuinen van
minderheden kan werven, behouden en
bijvoorbeeld leegstaande (te slopen) woningen
laten doorstromen / intercultureel
of van mensen die het zelf niet kunnen.
personeelsbeleid.
Branding
Kust
Deining
Elke hal van het nieuw gebouwde appartement in de wijk De Boeg zal op een bijzondere manier elk zijn eigen uitstraling geven. In opdracht van OFW heeft JA Kunstcollectief uit kampen, 3 kunstwerken gecreëerd. Deze kunstwerken worden in de muur geïntegreerd. Deze zullen worden vervaardigd door leerlingen van Rolmij, zodat zij praktijkervaring op kunnen doen.
32
Werkloosheid in de gemeente Dronten;
SCP).Nieuwe wetgeving bepaalt dat ook
waar liggen knelpunten; waar zijn
oudkomers verplicht dit inburgeringsprogramma
CWI/werklozen naar op zoek? Wat kan
moeten volgen.
OFW bieden (bijvoorbeeld in de vorm van maatschappelijke stages en
Oudkomers hebben vaak geen kansen om
werkervaring)?
rechtstreeks op de arbeidsmarkt aan de slag te
Mogelijkheden om samenwerking met
komen, maar zijn zoals gezegd op basis van
het CWI vorm te geven.
nieuwe wetgeving wel verplicht om een maatschappelijke bijdrage te leveren. OFW
Vrijwilligerswerk oudkomers
start daartoe met een experiment voor
Sinds het begin van de jaren zestig hebben zich
oudkomers om hen vrijwilligerswerk te laten
grote aantallen migranten in Nederland
verrichten in samenspraak met de
gevestigd. Een deel van hen participeert met
huismeesters van OFW. Het betreft veelal
succes aan de Nederlandse samenleving, maar
werkzaamheden in het kader van de
velen hebben de aansluiting niet gevonden. Dat
leefbaarheid. OFW treft gelukkig de nodige
komt vaak door een onvoldoende beheersing
gemotiveerde mensen aan. Veel mensen uit
van de Nederlandse taal en een te geringe
deze doelgroep zijn ook huurder van OFW.
kennis van de Nederlandse samenleving. Sinds 1998 worden nieuwe migranten uit een groot
Tenslotte
aantal herkomstlanden daarom verplicht tot
OFW is enthousiast over duurzaam
deelname aan een inburgeringsprogramma. De
ondernemen en draagt haar beleid inmiddels
grote meerderheid van de migranten was
ook landelijk uit. Zij heeft al gemerkt dat zij de
uiteraard al voor de totstandkoming van deze
laatste jaren haar netwerk aanzienlijk heeft
regeling in Nederland gevestigd. Deze
uitgebreid. Al deze nieuwe partners dragen
zogeheten oudkomers (naar schatting 500.000
verfrissende ideeën aan die allen bijdragen
mensen) zijn vaak evenmin voldoende toegerust
aan het realiseren van een goed woon- en
om zich een bevredigend bestaan in de
leefklimaat binnen de gemeente maar soms
Nederlandse samenleving te kunnen verwerven.
ook uitstraling hebben buiten de gemeente.
Ook voor deze ‘oudkomers’ kan een
OFW prijst zich gelukkig met zoveel
inburgeringsprogramma zinvol zijn. Daarom is
inspirerende contacten.
de rijksoverheid gestart met een oudkomersbeleid. (bron: Oudkomers in Beeld,
33
Bijlage Oost Flevoland Woondiensten in het kort… Oost Flevoland Woondiensten is een
OFW heeft als eerste woningcorporatie
actieve middelgrote woningcorporatie
energielabels voor haar gehele bezit.
(4.600 woningen, garages e.d., 60
Hierover is veel publiciteit geweest in
medewerkers) in de gemeente Dronten
diverse landelijke bladen zoals Cobouw,
met een aanzienlijke nieuwbouw- en
Financieel dagblad, Vastgoedbeheerder
verbouwopgave.
e.d.
OFW is in het bezit van het
Als één van de eerste corporaties in
kwaliteitslabel KWH voor verhuur.
Nederland heeft OFW in het voorjaar van
OFW is in 2004 door het ministerie van
2003 alle woningen voorzien van een
VROM op de derde plaats gezet voor
energieprestatieadvies (EPA).
best presterende corporaties in 2004.
Duurzaamheid is integraal onderdeel van
VROM heeft OFW gecomplimenteerd
het Strategisch Beleidsplan Voorraad en
voor haar inspanningen op het terrein
Nieuwbouw van OFW.
van wonen en zorg.
Eervolle vermelding Energie-award
OFW heeft de zogenaamde
2006. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt
prijsvraagmethode ontwikkeld voor
aan een grote energieverbruiker die op
moderniseringsprojecten. Hierdoor
het gebied van zowel energiebesparing,
worden aannemers uitgedaagd om op
energiebeheer als energie-inkoop een
prijs en kwaliteit te concurreren en is het
optimale situatie heeft bereikt. De
bouwvoorbereidingsproces versneld.
inzendingen zijn door een deskundige
Tweede plaats in 2003 in de
jury beoordeeld op originaliteit, innovatie
projectcompetitie van VDZ (landelijke
en duurzaamheid.
vereniging van directeuren in de zorgsector) voor het samenwerkingsproject Ark/Regenboog: van Wooncentrum naar Woonzorgzone.
34
Lezingen/inleidingen/overig: o
Diverse lezingen op congressen (o.a. Elsevier congres ‘Energieopties voor de toekomst’, Rostra-congres: ‘Gezond Binnen’ op 2 november 2006, Elsevier verdiepingsdag ‘Energiebesparing in gebouwen’ op 6 december 2006, SBO-congres ‘Energiebesparing in bestaande woningbouw’ op 13 december 2006), o
Interviews in 2006 over het beleidsthema ‘duurzaamheid’ voor o.a. omroep Flevoland en NCRV-radio
o
In augustus 2006 heeft Tweede Kamerlid Spies (CDA) een stagebezoek aan OFW gebracht. Er is voornamelijk gesproken over energiebesparing en duurzaam bouwen.
35
Oost Flevoland Woondiensten tel 0321 - 385 565 fax 0321 -317 733 Postbus 89 8250 AB DRONTEN Bezoekadres: De Noord 47-49 www.ofw.nl
[email protected]
36
