Ontmoet VluchtelingenWerk

MAGAZINE

INHOUD

Voorwoord Ontmoeting begint met een eerste glimlach, een groet of een kort gesprek. Erkenning dat die persoon er is als buur, wijkgenoot, plaatsgenoot, ouder op school of als collega op het werk. Vluchtelingen hebben een specifieke achtergrond. Er zijn veel persoonlijke en maatschappelijke breuken in het bestaan van een vluchteling tussen het leven in het land van herkomst en de vlucht, tussen vlucht soms eerst naar een vluchtelingenkamp in de regio en daarna naar het land van opvang, tussen vlucht en asielprocedure, tussen toelating en integratie, tussen het inburgeringsexamen en een plaats op de arbeidsmarkt. Tila Frih-Passmann

2 3 4 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28

Voorwoord Ontmoet VluchtelingenWerk Ontmoet de vrijwilligers Ontmoet Kati Ontmoet Mohammed Ontmoet Rebecca en Ritah Ontmoet Manhal Ontmoet Dalsooz Ontmoet Zobeide Ontmoet Abdi Fatah Ontmoet Thevy Ontmoet Reza Ontmoet Dilshat Vestigingen

COLOFON Oktober 2012 Oplage: 1.000 Foto’s: Alexander Polak , Debby Visser, VluchtelingenWerk Nederland, Fotopedia, Wikimedia, Wikipedia (Creative Commons) Tekst en redactie: Bertus Barendrecht, Nanny Spanjer, Debby Visser, Tila Frih-Passman, Louis Druijve en VluchtelingenWerk Nederland Lay-out: www.versontwerp.nl VluchtelingenWerk Regiokantoor Maasdelta Grote Kerkplein 24 3011 GD Rotterdam Telefoon: 010-2827878 E-mail: [email protected]

2

De vluchteling kan zich pas thuis gaan voelen als er mensen zijn die deze specifieke achtergrond willen erkennen en naast de begeleiding door VluchtelingenWerk de ruimte geven voor ontmoeting.

“De kwaliteit van een samenleving laat zich afmeten naar de mate waarop die samenleving met haar zwakste leden omgaat”(uitspraak: Ien Dales, voormalig Minister Binnenlandse zaken) Voor de vluchteling en de buur, de wijkgenoot, de instellingen in de gemeente, de ouder op school, de werkgever en collega betekent het, dat je elkaar de ruimte geeft om samen iets te doen. Ruimte die je maakt in je eigen leven om de vluchteling of migrant te leren kennen en een plaats te geven in de samenleving. Zodat hij of zij kan participeren in de buurt of een plek krijgt bij een werkgever om werkervaring in Nederland op te doen. Mede hierdoor kan de vluchteling weer gaan geloven in eigen kracht en de mogelijkheid om een bijdrage te leveren op het werk en in de maatschappij. U kunt als vrijwilliger maar ook als buur, wijkgenoot, werkgever of collega het verschil maken om die moeilijke fases in het leven van de vluchteling te overbruggen. Dat kan door vrijwilligerswerk bij VluchtelingenWerk als Maatschappelijke begeleider, door coaching bij vestiging en integratie in de gemeente, door inzet als taalcoach en jobcoach, maar vooral ook door ruimte te bieden voor ontmoeting in uw eigen leefomgeving.

Ontmoet VluchtelingenWerk Wereldwijd zijn er meer dan 11 miljoen mensen op de vlucht. Mensen die vervolgd worden om hun geloof, ras, politieke over­tuiging, nationaliteit of omdat zij tot een bepaalde groep behoren. Mensen vluchten omdat ze worden bedreigd, gemarteld of gediscrimineerd. Omdat ze bang zijn gevangen genomen te worden of om andere redenen hun leven niet zeker zijn.

Leven in veiligheid Slechts een fractie van de mensen op de vlucht vraagt in het westen asiel aan. Een nog veel kleiner deel daarvan doet dat in ons land. VluchtelingenWerk Nederland vindt dat in een beschaafd land als Nederland altijd ruimte moet zijn voor mensen op zoek naar veiligheid.

Missie − VluchtelingenWerk Nederland komt op voor de rechten van vluchtelingen en helpt hen een succes te maken van hun nieuwe bestaan in Nederland. − VluchtelingenWerk Nederland komt op voor de belangen van vluchtelingen in Nederland, vanaf het moment van binnenkomst tot en met de integratie in de Nederlandse samenleving.

Wat doet VluchtelingenWerk ? Vluchtelingen die in ons land terechtkomen staan er meestal alleen voor. De ondersteuning die VluchtelingenWerk hen biedt is dan ook hard nodig. VluchtelingenWerk begeleidt vluchtelingen zowel tijdens de asielprocedure als tijdens de integratie. Landelijk maken bijna 7.000 vrijwilligers daar werk van. Daarnaast zetten we ons in voor de lobby voor vluchtelingen, het vergroten van het draagvlak voor vluchtelingen en een goed asiel- en integratiebeleid.

Asielprocedure Een vluchteling die in Nederland bescherming zoekt, vraagt asiel aan. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) beoordeelt of hij bescherming nodig heeft. Tijdens de asielprocedure bieden vrijwilligers van VluchtelingenWerk hen zoveel mogelijk persoonlijke en juridische begeleiding.

Integratie Een eigen bestaan opbouwen in een nieuw land valt niet mee. Zeker voor een vluchteling, die vaak al een zware periode achter de rug heeft. Veel vluchtelingen willen graag integreren, maar het blijkt voor hen niet eenvoudig om hun weg te vinden in de maatschappij. Als vluchtelingen het asielzoekerscentrum verlaten, bieden vrijwilligers van VluchtelingenWerk ondersteuning bij de inburgering. Zij begeleiden hen bij het zoeken naar opleiding en werk en wijzen hen de weg naar instanties zoals de gemeente en de dokter.

De vluchteling kan door uw inzet en waar nodig met hulp door proffesionals bij scholing en beroepsvoorbereiding, weer zelfstandig aan de maatschappij gaan deelnemen en de regie nemen over het eigen leven. Tila Frih-Passmann directeur VluchtelingenWerk Maasdelta

3

ONTMOET DE VRIJWILLIGERS

M ark loopt sinds februari 2012 stage bij het kantoor van

Vluchtelingen­Werk Maasdelta in Vlaardingen. Hij is 20 jaar en volgt de MBO opleiding tot Sociaal Maatschappelijk Dienstverlener aan het Albeda College in Rotterdam. Hij zit nu in het tweede leerjaar en loopt op woensdag, donderdag en vrijdag stage. Hoe is hij bij VluchtelingenWerk terecht gekomen? Mark: “In het eerste leerjaar werd aangeraden veel sollicitatiebrieven te versturen. Ik werd als eerste bij VluchtelingenWerk uitgenodigd voor een gesprek. Dat was een heel leuk gesprek. En toen ik werd aangenomen, heb ik ook niet verder gesolliciteerd. Ook omdat mijn mentor had gezegd dat VluchtelingenWerk een heel goed stageadres is”.

De vrijwilligers

van VluchtelingenWerk Duizenden vrijwilligers van VluchtelingenWerk zetten zich dagelijks in voor vluchtelingen en asielzoekers. De een wil andere culturen leren kennen, de ander wil werkervaring opdoen. De een werkt een halve dag in de week, de ander drie dagen. Ieder met een eigen reden en achtergrond dus. Ook de leeftijd varieert. Maar één ding hebben alle vrijwilligers gemeen: ze doen iets concreets voor vluchtelingen in Nederland.

Wat biedt VluchtelingenWerk? Werken bij VluchtelingenWerk is dankbaar werk. Het vraagt veel van je, maar je krijgt er ook veel voor terug: uniek contact en een bijzondere ervaring. VluchtelingenWerk vindt het zeer belangrijk dat onze vrijwilligers goed worden opgeleid. Daarom krijg je een inwerkprogramma, scholing en training. Je werkt in een team en krijgt professionele begeleiding. Vrijwilligers hebben recht op een onkostenvergoeding en krijgen via de organisatie een WAen een ongevallenverzekering.

Waar? In het hele land zijn lokale en regionale afdelingen van Vluchtelingen­Werk actief. Hier ondersteunen medewerkers en vrijwilligers vele vluchtelingen bij de juridische procedure, geven voorlichting en houden spreekuren. Ze onderhouden contacten met advocaten en zoeken achtergrondinformatie.

Ook bij VluchtelingenWerk Maasdelta (Stadsregio Rotterdam en de Zuid-Hollandse eilanden en een van de 13 landelijke regio’s van VluchtelingenWerk Nederland) zijn diverse mogelijkheden om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Samen met 300 vrijwilligers/ stagiaires en 30 betaalde krachten kunt u het verschil maken voor vluchtelingen in onze regio. In deze magazine kunt u drie van onze vrijwilligers ontmoeten. Ook zij hebben alle drie hun eigen verhaal. Raakt u hierdoor geïnspireerd en wilt u meer weten over werken als vrijwilliger? Neemt u dan contact op met een van onze locaties (zie achterzijde).

Brimelda van Vark

Z

o’n vijftien jaar geleden las Brimelda (65) een oproep om vrijwilliger bij VluchtelingenWerk Vlaardingen te worden. Haar jongste zoon stond op het punt de deur uit te gaan en ze besloot te reageren op de vacature. Even later werkte ze twee dagen in de week als begeleider. Dat was een mooie tijd. Er kwamen in de jaren 90 veel vluchtelingen in Nederland wonen en de regels waren minder scherp. Voordat de vluchtelingen in Vlaardingen kwamen wonen, was Brimelda al druk in de weer met de inrichting van de woning. Ze had zelf een busje en ze had dus geen problemen met het vervoeren van de spullen. Haar betrokkenheid was enorm. Vluchtelingen belden haar privé en kwamen ook bij haar thuis over de vloer. De regels omtrent de begeleiding waren dan ook veel soepeler. Brimelda kon doen wat ze nodig vond. Zo ging ze mee naar ouderavonden en was ook heel actief in het weekend en in de avonduren. Het was een hele andere tijd.

“Ik kan toch niet elke dag de ramen zemen?”. “Bij VluchtelingenWerk Vlaardingen was een ontmoetingsruimte waar cliënten vaak samenkwamen om bij te kletsen en een spelletje te doen. Ook hadden de cliënten vaak geen wasmachine en kwamen ze de was doen op kantoor. Daar stonden speciaal voor de cliënten wasmachines. De vrouwen kwamen de was doen en konden zo gelijk met elkaar gezellig kletsen” aldus Brimelda.

“Ik draai zelfstandig spreekuren, dit is af en toe best lastig”. Mark zal voorlopig nog bij VluchtelingenWerk blijven rondlopen. Want ook in het derde leerjaar zal hij hier zijn stage doen. Hij heeft het erg naar zijn zin: “Het is een leuk team. Al ben ik wel blij dat er onlangs een mannelijke vrijwilliger is komen werken. Daarvoor werkten er alleen maar vrouwen. Dit vond ik niet vervelend hoor, maar ik vind het wel leuk dat er een man bij is gekomen”. Als hij naar de toekomst kijkt, weet hij een ding zeker: hij wil een HBO opleiding gaan doen. Welke opleiding dat gaat worden, weet hij nog niet. Voorlopig kan hij nog genoeg leren bij VluchtelingenWerk.

Een ander systeem van werken, de tijdgeest en misschien toch ook haar leeftijd, zorgen ervoor dat ze voorzichtiger is geworden in haar begeleiding. Maar nog steeds ervaart zij een enorme betrokkenheid en werkt zij met veel plezier. Het zijn soms de kleine dingen die aan dit plezier bijdragen: een cliënt die ze tegenkomt in de stad en het leuk vindt haar te zien, een cliënt die komt vertellen dat hij werk heeft gevonden en haar bedankt voor haar hulp. Ook op kantoor heeft ze het naar haar zin. Ze heeft leuke collega’s en het werken met jonge stagiaires houdt haar jong. Ze is dan ook geen type om alleen maar thuis te zitten, “Ik kan toch niet elke dag de ramen zemen?”. Ze hoopt nog vele jaren bij VluchtelingenWerk te kunnen werken. Maar als ze te oud wordt, dan hoopt ze dat haar collega’s hier eerlijk in zijn. “Ik wil niet dat mijn collega’s straks moeten gaan vergaderen over wat ze met me moeten. Dan bellen ze mijn man maar om te zeggen dat hij me thuis moet houden”.

4

Mark draait inmiddels zelfstandig spreekuren. Dit is af en toe best lastig. Bijvoorbeeld door de taalbarrière of door complexe problematiek. Laatst was er een meisje op het spreekuur die niet bekend was bij VluchtelingenWerk Vlaardingen. Zij was minderjarig en had complexe problemen. Meerdere organisaties bleken naar haar op zoek te zijn. Dat was best lastig voor Mark om dat goed aan te pakken. Gelukkig heeft hij daarbij hulp gekregen van Mirjam, de werkbegeleider in Vlaardingen.

Mark Zomervrucht

5

ONTMOET DE VRIJWILLIGERS

“Het werken met vluchtelingen is iets wat goed bij mij past” Nanny Spanjer

taalkoppel

‘Ik ben zo blij, dat ik nu zelf in het nederlands kan spreken...’ M evrouw Cissoko is geboren en

opgegroeid in Guinee en is daarom, naast de inheemse taal Maningo, vertrouwd met Frans. In 2008 is zij, vanuit Frankrijk, naar Nederland gekomen en zij woont hier nu met haar, eveneens Guineese, man (die al twaalf jaar in Nederland woonachtig is en een administratieve functie heeft) en hun zoontje en dochtertje.

Omdat zij de lees- en schrijfkunst niet machtig was, werd de inburgeringscursus in Rotterdam geen succes. Meer persoonlijke begeleiding bleek wel de sleutel tot succes te vormen. Via Taal op Maat werd door Eva Gelting voor haar een begeleidster gevonden in de persoon van mevrouw Anca Waqué-Claus en dat werd een prima koppel en koppeling. Door haar persoonlijke aandacht en de wederzijdse klik, groeiden de vaardigheden met de dag. Er werd ook niet alleen op taal ingezet maar ook geoefend in schijnbaar eenvoudige zaken als rekenen en klokkijken, dingen, die voor mevrouw Cissoko echter totaal

6

nieuwe fenomenen waren. Succes leidt tot meer succes zodat mevrouw Cissoko nu in Schiedam weer doende is met de inburgeringscursus en wel op drie dagen in de week. Van de vorderingen worden we zelf direct overtuigd als er een stuk tekst verdienstelijk wordt voorgelezen en onze vragen begrepen en beantwoord worden. Dat mevrouw ook zelf van de nieuwe mogelijkheden overtuigd raakt, blijkt uit het feit, dat zij al enkele sollicitaties verzonden heeft want zij wil, na het behalen van haar diploma, zo snel mogelijk gaan werken. Mevrouw Waqué ziet dat het goed gaat en heeft de contacten terug kunnen brengen naar eenmaal per maand; “even langsgaan om nog wat kleine dingen bij te sturen”. De voordelen van het Nederlands kunnen lezen en, vooral, spreken, zijn heel groot, zegt mevrouw Cissoko. Alle contacten met de huis- en tandarts, de school van de kinderen en in winkels heeft zij nu zelf en dat is een enorme stap voorwaarts want met haar Frans

kon zij hier geen kant op. Ze omschrijft het nu als “gewoon lekker praten”. We verschuiven de aandacht naar mevrouw Waqué want, waar hulp nodig is, moet die ook geboden kunnen worden. Dat doet zij inmiddels zo’n vier jaar met veel liefde. Zij is er volledig van overtuigd, dat het hier om pure noodzaak gaat, vaak bepalend voor succes of geen succes. De kennismaking met andere culturen vindt zij ook een verrijking voor zichzelf, zodat het geven van bijlessen (in blokken van anderhalf uur) haar geen enkele moeite kost. Zij zou het dan ook zeer betreuren als activiteiten zoals van Taal op Maat in de gevarenzone van de bezuinigingen zouden komen. Een blik op de klok zegt dat de kinderen nu echt opgehaald moeten worden, maar, voor ons vertrek, krijgen we (voor de portfoliomap van de inburgeringscursus) nog het verzoek een formulier in te vullen hoe het gesprek qua taalgebruik verlopen is. Naar eer en geweten vullen we dat positief in en nemen vriendelijk afscheid.

I

n 2006 kwam Nanny (61) bij toeval in contact met Vluchtelingen­ Werk. Zij was al even op zoek naar leuk vrijwilligerswerk toen ze bij de kaasboer in gesprek raakte met de toen­malige secretaris van het locale bestuur van Vluchtelingen­Werk. En hoewel ze eigenlijk graag vrijwilligerswerk wilde doen met kinderen (zij is van origine kinderfysiotherapeut), sprak de doelgroep vluchtelingen haar ook erg aan. Nanny: “Ik ben geen type om me met ouderen bezig te houden. Ik vind het daarentegen wel heel leuk om mensen op weg te kunnen helpen. Het werken met vluchtelingen is iets wat goed bij mij past”. Nanny begon als maatschappelijk begeleider. Als nieuwe vluchtelingen in de gemeente kwamen wonen, ging Nanny regel­ matig bij hen op bezoek om te kijken hoe het ging. Dat beviel haar goed. Spreekuren draaien past niet bij haar: “Ik vind het zelf ook moeilijk om lastige formulieren te lezen en om ad hoc beslissingen te moeten nemen. Ook zijn dit korte contacten, terwijl ik vooral benieuwd ben naar de mens achter de mens”. Wat begon met maatschappelijke begeleiding groeide al snel uit naar meer. Ze werd ook gevraagd om diverse activiteiten te organiseren. Dit vond ze erg leuk om te doen, al mislukten

ook wel eens wat dingen. Maar een groot succes waar Nanny een belangrijke rol in heeft gespeeld is het opzetten van de Zomerschool. “In de zomervakantie als de scholen gesloten zijn, kunnen mensen toch bij ons terecht om de Nederlandse taal te oefenen. Dit is altijd erg succesvol waar vele mensen met enthousiasme aan meewerken”. Inmiddels heeft de Zomerschool al voor de vijfde keer plaats­gevonden. Ook de manifestatie Ontmoet VluchtelingenWerk op 20 oktober 2012 is voor het grootste gedeelte door Nanny bedacht en opgezet. Als vrijwilliger is zij inmiddels een echt manusje- van- alles. Zo zorgt zij ervoor dat er af en toe op kantoor wordt schoongemaakt, maakt ze onderdeel uit van de redactie van De Horizon, begeleidt zwangerschappen en geeft zij voorlichting bij diverse instellingen. En alles met evenveel enthousiasme. Haar man is gelukkig ook druk met vrijwilligers­werk en geeft Nanny alle ruimte. “Af en toe boeken we een vakantie om elkaar weer wat langer te kunnen zien”, grapt Nanny. Hoe lang ze nog bij VluchtelingenWerk actief blijft, weet ze niet. Ze merkt wel dat het haar fysiek soms zwaar valt. Ook is haar eerste kleinkind onderweg en daar verheugt ze zich zeer op. “Wat dat betreft krijgt VluchtelingenWerk er een geduchte concurrent bij!”

7

ONTMOET KATI

“Als de lente komt dan stuur ik jou…” K

ati komt oorspronkelijk uit Congo DRC. Toen haar eerder gevraagd werd om wat te vertellen over zichzelf, haar tijd in Congo en daarna in Nederland vond zij dat een goed idee. Met de vraag van nu hoe oud zij is, heeft zij wat moeite en het lukte ook niet toen het langs een omweg geprobeerd werd (“hoeveel lentes tel je nu ?”). In 2005 is zij naar Nederland gevlucht door de aanhoudende politieke problemen in Congo die met veel geweld gepaard gingen maar ook de thuissituatie was “verre van ideaal”: de relatie met haar stiefmoeder was zo slecht dat zij daardoor vaak op straat moest slapen. Nadat ook haar vader bij de onlusten was gedood (haar moeder was al bij haar geboorte overleden), heeft zij, hoe moeilijk ook, het besluit genomen haar heil in een ander land te zoeken. Zij is vanuit Congo rechtstreeks naar Nederland gereisd omdat dat haar eerste keus was voor het land waar zij een beter bestaan op wilde bouwen. Haar toelating tot Nederland ging niet zonder slag of stoot; zij kan wel zeggen, dat zij Nederland heeft leren kennen vanuit de AZC’s want zij heeft er – door steeds weer overplaatsingen – heel wat van binnen (en erbuiten) gezien, o.a. Ter Apel, Hendrik-IdoAmbacht en Arnhem. Het was een zeer moeilijke tijd vooral door het gebrek aan privacy.

Met haar woning in Maassluis was zij dan ook erg blij; eindelijk een rustpunt voor haar zelf en haar twee zoons. Verder is zij helemaal gewend in Maassluis, de kinderen gaan hier naar school en zitten op zwemles en voetbal. De contacten met anderen beperken zich nog wel hoofdzakelijk tot personen van Congolese afkomst in Maassluis en Rotterdam. Maar natuurlijk mag zij in dat verband haar steunpilaren, mijnheer Piet en mevrouw Nanny van VluchtelingenWerk in Maassluis, niet vergeten voor hun doorlopende hulp bij de “papierwinkel” en alle verdere adviezen. De foto van haar bij het draaiorgel vindt zij heel leuk: oer-hollands van oorsprong en bedoeld voor het brengen van vrolijkheid en vrolijkheid is immers winst voor iedereen! Van de toekomst verwacht zij veel: haar inburgerings­cursus met succes afronden (het leren van Nederlands is voor haar heel belangrijk want dat is immers isolementdoorbrekend), aan de slag gaan met haar opleiding voor het maken van kleding en gordijnen (wat zij nu al soms doet voor VluchtelingenWerk) en als overblijfmoeder en misschien wel als adviseuse voor het maken van eten uit de Congolese keuken. En dan ligt er ook nog de uitdaging van fiets- en zwemles!

CONGO DRC

8

Sinds 1960 zelfstandig na overheersing door België. 1ste republiek van 1960 tot 1965. Al snel brak muiterij uit in het leger dat nog steeds door Belgen werd geleid. Uiteindelijk hielpen de VS Mobutu aan de macht om invloeden van de Sovjet Unie te voorkomen. 2e republiek van 1965 tot 1997. Mobutu stelde een 1 partij staat in en bracht

relatieve vrede en stabiliteit. Maar zijn regering bracht corruptie, onderdrukking en schending van de mensenrechten. 3e Republiek van 1997 tot heden. In 1997 viel Kabila het land binnen met zijn Democratische Alliantie. Hij verdreef Mobuto en nam de macht over. Sinds 1997 wordt het land geteisterd door diverse rebellengroepen die plunderen, verkrachten en vermoorden.

In Oost-DRC, vooral in de provincies Noord- en Zuid-Kivu, vinden sinds langere tijd frequente gevechten plaats tussen lokale milities, buitenlandse gewapende groepen en het Congolese leger (FARDC). Sinds begin juli 2012 is de geweldsintensiteit in Noord-Kivu toegenomen. Milities hebben het reguliere leger teruggedrongen. Een verdere escalatie valt niet uit te sluiten.

9

ONTMOET MOHAMMED

“Hup, holland, hup…!” O

f het de tegenvallende resultaten van het Nederlands Elftal bij het afgelopen E.K. waren of iets anders, is niet duidelijk geworden. Maar liever zag Mohammed zijn foto in het Oranjeshirt veranderd in een foto van de kaart van Guinee waar hij 42 jaar geleden geboren is. Om aan het oorlogsgeweld te ontkomen, vluchtte hij naar Nederland; dat was in maart 1996. De kou in Nederland op dat moment in het jaar zal hij zich wel altijd herinneren. Na een verblijf in de AZC’s van Sittard, Crailo, Ter Apel en Deventer werd hem verteld, dat hem geen verblijfsvergunning zou worden verleend en hij uitgeprocedeerd was. Uit het AZC gezet, heeft hij een tijd bij vrienden in moeten wonen, een wel heel onzekere tijd! Toen was er plots het generaal pardon en kleurde de hemel weer wat blauw. Sinds 2009 woont hij nu, legaal, in Maassluis. Hij is iemand die van

aanpakken houdt: op vrijwilligersbasis is hij bijrijder, schoonmaker en springt hij vrijdags zelfs in bij de Voedselbank. Op die manier probeert hij van waarde te zijn. Aan de hulp van VluchtelingenWerk in zijn eigen begintijd, heeft hij goede herinneringen. Zijn Nederlands is al van een heel aardig niveau en dat zal – door o.a. de inburgeringscursus die hij gaat volgen – alleen nog maar beter worden. In zijn vrije tijd speelt hij graag voetbal (een voortzetting van het straatvoetbal in Afrika), hij fietst en vooral in de zomermaanden hoort bezoek aan vrienden en kennissen in heel Nederland tot zijn favoriete bezigheden (“bijpraten”). Met straks zijn grotere kennis van het Nederlands en zijn actieve instelling ziet hij de toekomst in Nederland met vertrouwen tegemoet; voor het moment is hij een tevreden man.

GUINEE

10

Vanaf 1958 zelfstandig na Franse overheersing. Eerste president Sekou Toure. In 1984 vond er een staatsgreep plaats. Vanaf 2006 braken stakingen en onlusten uit en in 2008 nam het leger de macht over. In 2009 werd de machthebber gewond bij een aanslag. De nieuwe leider beloofde opnieuw verkiezingen en

benoemde de oppositieleider tot premier. Hoewel de situatie in Guinee relatief rustig is ten opzichte van 2010, blijft er sprake van een instabiele situatie. Op 19 juli 2012 werd de residentie van president Condé aangevallen door enkele militaire tegenstanders. Op 27 september vielen er enkele doden bij demonstraties van de

oppositie tegen de regering. In de aanloop naar parlementaire verkiezingen, waarvan de datum momenteel onbekend is, moet rekening worden gehouden met ernstige ongeregeldheden.

11

ONTMOET REBECCA EN RITAH

“Daar bij die molen, die mooie molen...” Z

e zijn niet onafscheidelijk maar trekken wel veel met elkaar op: Rebecca en Rita. Dat is ook niet zo vreemd want ze hebben veel gemeen: 22 en 24 jaar jong, beiden uit Oeganda afkomstig en in Nederland aangekomen in september en december 2011. Als je dan ook nog allebei een peuter hebt en je komt elkaar in Maassluis tegen, dan heb je direct een band. Gedwongen door de zeer problematische situatie in Oeganda zochten zij beiden, los van elkaar, een betere toekomst. Dat ging met behulp van bemiddeling en ze waren niet op de hoogte waarheen ze zouden reizen. Rita kreeg het idee, dat het Nederland zou kunnen worden omdat zij in een KLM-toestel terecht kwam; voor Rebecca bleef het tot de aankomst in Nederland volledig onduidelijk. Wat niet onduidelijk bleef, was het temperatuurverschil tussen vertrekpunt en Nederland; zeker als je garderobe nog niet is aangepast aan de nieuwe situatie. Het was klappertanden op Schiphol en in

Ter Apel. Ze zijn allebei gelukkig daarna niet lang in het AZC geweest. En daar staan ze dan, op de foto met brood en korenaren, vóór de stadsmolen. Of ze dat elke dag al gaan eten, is nog maar de vraag want de eetgewoonten verschillen wel met die in Oeganda. Kortelings hebben ze de test gedaan voor het beginniveau van de inburgeringscursus maar dat zal vast geen groot probleem worden met als bagage opleidingen in de financieeladministratieve richting en lerares middelbaar onderwijs. Nu nog gehandicapt door het gemis aan kennis van de Nederlandse taal, bestaat het dagprogramma vooral uit de zorg voor de kinderen, winkelen en het op bezoek gaan bij kennissen. Beiden zouden niets liever willen dan, zo snel mogelijk, hier hun draai echt vinden.

OEGANDA De koloniale grenzen, gecreëerd door Groot-Brittannië om Oeganda af te bakenen, groepeerden een grote verscheidenheid aan etnische groepen met verschillende politieke systemen en culturen. Deze verschillen verhinderden het tot stand komen van een werkende politieke gemeenschap nadat in 1962 PAGINA 12 / VluchtelingenWerk Maasdelta onafhankelijkheid was verkregen.

12

Het dictatoriale regime van Idi Amin Sinds 2006 is de rebellengroep Lord’s (1971-1979) was verantwoordelijk voor Resistance Army van Joseph Kony (LRA) de dood van ca. 300.000 tegenstanders; niet meer actief op Ugandees grondgebied. guerrillaoorlog en schendingen van de De groep is nu actief in het grensgebied mensenrechten onder Milton Obote (1980tussen de Centraal Afrikaanse Republiek, 1985) kostten nog eens minstens 100.000 de Democratische Republiek Congo en levens. Het bewind van Yoweri Museveni Sudan. Sindsdien is de veiligheidssituatie sinds 1986 heeft relatieve stabiliteit en in Noord-Oeganda sterk verbeterd. VluchtelingenWerk Maasdelta / PAGINA 12 economische groei gebracht.

13

ONTMOET MANHAL

“Een haring­ liefhebber erbij” M anhal is 47 jaar oud, is afkomstig uit Irak

en hij woont sinds juni 2009, en zijn familie sinds november van dat jaar, in Maassluis. In Irak werd zijn christelijke geloofsovertuiging er de reden van, dat hij zijn leven niet meer zeker was; hij vluchtte en kwam in maart 2008 in het AZC te Middelburg aan. Relatief snel kon, nadat hij zelf naar Maassluis gekomen was, de gezinshereniging tot stand gebracht worden, zodat zijn vrouw en drie kinderen (twee jongens en een meisje, 16, 12 en 9 jaar oud) nu tot volle tevredenheid in Maassluis wonen. Vooral de kinderen hebben inmiddels vele contacten en doen volledig mee op school en daarbuiten. Een bijkomende, prettige bijzonderheid is, dat sinds kort ook zijn broer in Maassluis woonachtig is. Het is erg fijn om elkaar van dienst te kunnen zijn. Hij is ook erg enthousiast over de steun van

VluchtelingenWerk; naast de administratieve hulp bestond die ook uit het aanleveren van allerhande tweedehands zaken voor de eerste inrichting. Hij is verder zeer content als vrijwilliger bij de stichting STOED (Stichting Onder Een Dak) waar hij een opleiding tot timmerman volgt. Dat beroep is hem zeker niet vreemd want zijn vader oefende dat al uit in Irak. Er waren wel wat bedenkingen of de foto van hem met de haring enig waarheidsgehalte had, maar hij verzekerde plechtig een echte liefhebber te zijn die van tijd tot tijd “er eentje weg hapt” Omdat fietsen ook geen probleem is, is zodoende “een flinke stap richting volledige integratie gezet”. Waar het de toekomst betreft, hoopt hij vooral op geluk voor zijn kinderen en verder straks zelf in staat te zijn het beroep van timmerman uit te oefenen om zo voor zijn gezin te kunnen zorgen.

IRAK

14

Irak maakte tot 1917 deel uit van het Ottomaanse Rijk en werd daarna een Brits mandaatgebied. De Britten verklaarden het zelfstandig in 1932 maar veroverden het weer in 1941. In 1958 maakte een staatsgreep een eind aan het verplicht opgelegde koningschap en werd Irak een republiek. In 1979 kwam Saddam Hussein als leider van de Baath partij aan de macht en hij

voerde een waar schrikbewind in. Er werd een 8 jarige bloedige oorlog uitgevochten met Iran. Koerden moesten verplicht verhuizen om plaats te maken voor Arabieren. In 2003 viel een internationale leger­macht binnen en in 2004 werd de macht overgedragen aan een burger­ regering. Sinds de regering Maliki is aangetreden eind december 2010, is de veiligheids­situatie licht verbeterd, met

name in het noorden en zuiden van Irak. In Irak zijn terroristische en extremistische organisaties actief. Zij richten zich tegenwoordig voornamelijk op de Iraakse veiligheidstroepen en over­heid, Iraakse politici en vooraanstaande zakenlieden. Bomaanslagen vinden nog steeds plaats. Sektarisch geweld uit zich in toenemende mate tussen de soenni’s en shiëten.

15

ONTMOET DALSOOZ

“Op de fiets, op de fiets, het gaat zo heerlijk en kost bijna niets..” D e fiets komt nog al eens langs tijdens de

interviews. Niet zo vreemd want het is een, bij uitstek, goedkoop, schoon en populair vervoermiddel. Als je het eenmaal kunt, ben je lekker mobiel en alleen het Hollandse weer kan dan spelbreker zijn. Dalsooz, afkomstig uit Irak en van Koerdische origine, maakt op de van haar gemaakte foto dan ook echt reclame voor het rijwiel. Ze vertelt er eerlijk bij dat zij momenteel op fietsles zit, omdat zij in Irak nooit de kans om te fietsen gehad heeft. Zij is niet gevlucht maar hier in oktober 2010 gekomen voor hereniging met haar man die wel uit Irak moest wijken. Nog steeds ervaart zij het thuis zijn met haar man na diens werk als iets heel bijzonders. Tijdens het gesprek werd zij bijgestaan door een tolk, maar dat was maar op een paar momenten nodig. Dat geeft al aan, dat het met het Nederlands prima gaat. Dat zij het belang daarvan inziet, is niet zo

vreemd met als achtergrond haar vroegere functie van docente aan een middelbare school. Momenteel is zij bezig met de inburgeringscursus en volgt zij daarnaast nog aparte taallessen. Nu is zij nog vaak thuis en de contacten beperken zich veelal nog tot die met Koerdische vrienden en kennissen, maar ook met de buren kan zij het goed vinden. De bredere contacten zullen straks alleen maar meer worden want, zo snel als de kennis van de taal het toelaat, wil zij een boekhoudopleiding gaan volgen en / of terug naar het lesgeven. Toen VluchtelingenWerk haar vroeg iets over zichzelf te komen vertellen, stemde ze daarmee direct in. Ze komt daar dan ook regelmatig langs voor wat ondersteuning bij administratieve problemen en de gegeven taalcursus en kent alle mensen prima. Ze heeft, zo blijkt, omlijnde plannen voor de toekomst en ziet die dan ook zonnig in.

DE KOERDEN De Koerden wonen onder andere in Turkije, Syrië, Irak (Iraaks-Koerdistan), Iran en in de vroegere Sovjet-Unie. Het is een van de volkeren die een eigen taal en cultuur hebben, maar geen eigen staat. In Irak hebben de Koerden, na de val van het regime van Saddam Hoessein, verregaande autonomie verworven. Aan het begin van PAGINA 16 / VluchtelingenWerk Maasdelta de 20e eeuw, toen het Ottomaanse

16

Rijk werd opgedeeld, was in het Verdrag vastlegde, repte met geen woord over de van Sèvres (1920) autonomie voor de Koerden. De herkomst van de Koerden is Koerden voorzien, met de mogelijkheid tot niet geheel duidelijk, vermoedelijk zijn onafhankelijkheid na enkele jaren. Hiervan zij verwant aan de Meden uit de Oudheid. is niets terechtgekomen. Door de opstand Hun taal, het Koerdisch, waarvan meerdere van Turkse patriotten onder leiding van varianten en dialecten bestaan, is net als Atatürk is het verdrag nooit rechtsgeldig het Perzisch een Indo-Iraanse taal. geworden. De Vrede van Lausanne in 1923, VluchtelingenWerk Maasdelta / PAGINA 16 die de grenzen van het moderne Turkije

17

ONTMOET ZOBEIDE

“Sinterklaas, wie kent hem niet…” Z obeide is sinds 2011 in Nederland dus, dat

de tolk van Dalsoos nog aanwezig was bij het gesprek was wel fijn. Toch werd al wel duidelijk, dat Zobeide de meeste vragen al heel aardig begreep. Goedlachs vertelde zij, dat zij 25 jaar is, van Koerdische afkomst is en gewoond heeft in Iran. De doorlopende problematische situatie van de Koerden, en zeker die in Iran, deden haar besluiten te vluchten en zo kwam zij met haar dochtertje van intussen zes in Nederland. Zij is inmiddels herenigd met haar man dus de blik is nu helemaal op de toekomst gericht! Intussen is zij begonnen met Nederlands, vult daarnaast haar dagen met de dagdagelijkse dingen zoals het huishouden, het naar school

brengen en van school halen van haar dochtertje en stelt met nadruk erg tevreden te zijn in Nederland. Ze is nog steeds ontzettend blij met het leven zonder angst, vindt Nederland altijd groen en ziet niet op tegen een mogelijk koude winter. VluchtelingenWerk (van wie zij ook de “nazorg” roemt) heeft haar op de foto gezet met Sinterklaas-attributen. De sessie, op het verkeerde tijdstip in het jaar en met haar als vrouw in de hoofdrol, stond garant voor de nodige hilariteit. Ze vond het erg leuk om te doen en kent ook de betekenis van het feest van de Sint. Als uitdaging voor de toekomst ziet zij, zodra zij en haar man de taal onder de knie hebben, het starten van een eigen bedrijfje.

IRAN Iran heeft een lange geschiedenis en kan de bakermat van de beschaving worden genoemd. In de 20ste eeuw kwam via een staatsgreep de Pahlavi dynastie aan de macht en zij voerden een schrikbewind ondersteund door het westen. In 1979 brak er een opstand uit door geestelijken,

18

studenten en intellectuelen die eindigde in de Islamitische Republiek Iran onder leiding van Khomeiny. Voor de bevolking veranderde weinig. Er wordt een streng conservatief Islamitische beleid gevoerd. In de nasleep van de presidentsverkiezingen van juni 2009 is

veel binnenlandse onrust geweest waarbij door de Iraanse autoriteiten veel geweld is gebruikt. Thans is het op dat vlak relatief rustig maar op gezette tijden kunnen demonstraties plaatsvinden die ook tot uitingen van geweld kunnen leiden. De Iraanse overheid treedt onverminderd hard op tegen elke vorm van oppositie.

19

ONTMOET ABDI FATAH

“Laat de winter maar komen… “ H et gesprek met Abdi Fatah verliep extra

gemakkelijk. Heel ontspannen deed hij zijn verhaal. Hij is nu 28 jaar, gehuwd en in het rijke bezit van twee dochtertjes van resp. anderhalf jaar en twee maanden. Oorspronkelijk komt hij uit Somalië maar door de levensgevaarlijke oorlogssituatie (welke zich nu al 21 jaar voortsleept), was hij gedwongen te vluchten. Die vlucht deed hem in 2008 in Nederland komen waar hij eerst anderhalf jaar in het AZC te Middelburg verbleven heeft. Sinds het behalen van het inburgeringsdiploma is hij bezig met het zoeken naar werk, waarbij het gemis aan diploma’s en de huidige economische situatie, het vinden daarvan zeker niet gemakkelijker maken. Bij de pakken neerzitten doet hij echter niet: hij steekt de handen uit de mouwen voor hulp aan zijn vrouw en de kinderen, doet de boodschappen en aan hardlopen, leest

veel (voornamelijk kranten en op internet), volgt op maandag lessen Nederlands bij VluchtelingenWerk en onderhoudt vele contacten met – dat nog wel – voornamelijk andere Somalische landgenoten. Bij zijn komst naar Nederland in 2008 maakte hij kennis met het fenomeen ijs (anders dan als ijsblokjes); hij vindt ijs in de sloten en vaarten prachtig en alle activiteiten erop erg leuk maar weet nog niet of hij, zoals op de foto, klaar is voor zijn eerste lange afstandtocht. Van de toekomst hoopt hij de kans te krijgen een opleiding tot beveiliger te kunnen gaan volgen en zijn kinderen voorspoedig te zien opgroeien. Dat hij bezig is kleine stappen te maken wat betreft de integratie, blijkt voor hem (zegt hij met een knipoog!) uit het feit, dat hij nu ’s ochtends brood met kaas eet terwijl er in Somalië ook dan warm gegeten wordt.

SOMALIË

20

Somalië is in 1920 veroverd door de Britten, Italianen en Fransen die het land verdeelden. Vanaf 1960 is Somalië weer een zelfstandig land. In 1969 bracht een staatsgreep Said Barre aan de macht die het land omvormde tot een marxistisch/ Leninische Islamitische staat. In 1986 brak er een burgeroorlog uit en diverse delen

van Somalië verklaarden zich zelfstandig. Vanaf 1992 tot 2005 was er geen wettige regering en diverse krijgsheren maakten de dienst uit. Sinds 2007 bewaken Ethiopische troepen de rust in het land. In Zuid-Centraal Somalië zijn dagelijks gevechten tussen de overgangsregering, gesteund door Afrikaanse vredestroepen,

en de gewapende oppositiegroeperingen van moslimfundamentalistische aard zoals Al-Shabaab, waarbij veel burgerslachtoffers vallen. Hoewel Mogadishu geheel in handen is van de Afrikaanse vredesmacht AMISOM, is de veiligheidssituatie in Mogadishu nog steeds slecht.

21

ONTMOET THEVY

“Alles gaat hier op tijd” T

hevy is 45 jaar, geboren op Sri Lanka, getrouwd en in het bezit van twee kinderen, van elke mogelijkheid één. Door een tocht welke haar door diverse landen zou voeren, kon zij uiteindelijk de oorlogshandelingen in Sri Lanka ontvluchten. Haar eindpunt werd Nederland (met een tijdelijk verblijf in de AZC’s van Assen en Zevenaar) en daarvan heeft zij nooit spijt gekregen. Met gepaste trots meldt zij, dat zij de inburgeringscursus op 6 september j.l. met succes heeft afgerond. Gevraagd naar verschillen met haar geboorteland noemt zij vooral “afspraak

is hier ook echt afspraak”en “alles gaat hier op tijd”. Ook een deel van de eetgewoonten is inmiddels aangepast naar de Nederlandse situatie: niet meer drie warme maaltijden per dag maar alleen nog ’s avonds. Van VluchtelingenWerk heeft zij veel hulp gekregen en, op haar beurt, heeft zij ook een periode vrijwilligerswerk gedaan. Nu is dat door lichamelijke ongemakken even doorkruist maar straks wil zij die activiteit graag weer oppakken. Wat betreft de toekomst hoopt zij straks weer actief deel te kunnen hebben aan allerhande activiteiten.

SRI LANKA Een zelfstandige staat onder de naam Ceylon sinds 1948 na overheersing door Portugezen, Nederlanders en Engelsen. In 1984 is de naam veranderd in Sri Lanka. De bevolking is hoofdzakelijk Singhalees. In het noorden vestigden zich van oudsher

PAGINA 22 / VluchtelingenWerk Maasdelta 22

Tamils vanuit het zuiden van India. Strubbelingen tussen de Tamils en de Singhalezen leiden in de jaren 80 tot een burgeroorlog waarbij tienduizenden doden vielen. Sinds 2002 is er een vredesverdrag waarbij Noorwegen bemiddelde.

VluchtelingenWerk Maasdelta / PAGINA 22

23

ONTMOET REZA

De koe bij de horens vatten D e koe op de foto met Reza liet zich

gemakkelijk vangen en fotograferen; het is dan ook een nieuwe, erg rustige soort. Net zo gemakkelijk verliep het gesprek met Reza zelf. Afgezien van misschien zijn naam onderscheidt hij zich in niets van zijn leeftijdgenoten in Nederland. Hij heeft hier vanaf zijn tweede jaar gewoond, de basisschool gevolgd en zit nu, 16 jaar oud, in 5 VWO; “Nederlandser” kan het eigenlijk niet. Dan maar kort naar het verhaal van zijn ouders. Die zijn de zeer bedenkelijke situatie in Afghanistan (Taliban) rond 1999 ontvlucht en via een lange, moeilijke weg

door o.a. Rusland naar Nederland gekomen. Het gezin (vader, moeder, Reza, zijn broer en zus) is hier na al die tijd volledig geworteld en hoeft geen beroep te doen op anderen voor hulp bij bijvoorbeeld het invullen van formulieren. Aan alles merk je dat Reza hier zichzelf is: hij gaat met iedereen om, gaat naar school en heeft zijn plannen voor de toekomst. Nu al weet hij, dat hij Economie aan de Erasmus-universiteit in Rotterdam wil gaan studeren en de rest aan toekomstverwachtingen vat hij kort samen met “een goed leven leiden”.

AFGHANISTAN

24

Zelfstandig sinds 1919 na door diverse landen bezet te zijn geweest. In 1979 viel de Sovjet Unie binnen waarna de oorlog met de Mudjahedien uitbrak die eindigde met de terugtocht van de Sovjet Unie in 1989. Hierop volgde een burgeroorlog die eindigde met de overname van de macht door de Taliban. In 2001 viel de

VS Afghanistan binnen op zoek naar Bin Laden. Zij verdreven de Taliban en in 2004 werd de macht overgedragen aan president Karzai. Op diverse plaatsen in het land, ook in de provincies direct rond Kabul en in Kabul zelf vinden nog altijd incidenten en aanslagen plaats.

25

ONTMOET DILSHAT

“Music is the food of love, so play on !” D ilshat is van origine Oeigoer en afkomstig uit

het voormalig Oost-Turkestan, tegenwoordig door China aangemerkt als deel van dat land onder de naam Xinjiang. In augustus 2008 is hij naar Nederland gevlucht, omdat zijn leven in het thuisland gevaar liep. Via Turkije is hij alleen naar Nederland gereisd en daar als asielzoeker in het AZC van Middelburg terecht gekomen. Hij heeft daar twee jaar verbleven. Nu, 30 jaar oud, woont hij met zijn eveneens gevluchte vrouw en hun dochtertje van bijna twee in Maassluis. Zeer bescheiden van aard vermeldt hij eerst niet, dat hij, naast zijn landstaal, geen moeite heeft zich uit te drukken in het Engels, Chinees en Turks. Nederlands zal daarop straks een mooie aanvulling vormen. Daarnaast uit hij zich graag door middel van de muziek. Hij heeft hierin een zeer gedegen opleiding genoten welke vergelijkbaar is met die van een conservatorium hier te lande. De instrumenten waarmee hij een speciale band heeft zijn de piano, klassieke gitaar en de basgitaar maar ook de creatie van muziek met behulp van computers spreekt hem aan. Hij maakt deel uit van een muziekgezelschap van voormalige landgenoten en speelt daarnaast ook

vaak met een Nederlandse man die de muziek net zo’n warm hart toedraagt. Ook wordt er overwogen uit te kijken naar een Nederlandse zanger om zo de kant van een echte band op te gaan. Op de foto staat hij afgebeeld met een stroopwafel waarmee hij geen speciale band heeft en die als zodanig ook niet in zijn geboorteland bekend is. Hij vond hem wel lekker en meldde verder wel verzot geraakt te zijn op kaas. De keuken van vroeger wordt thuis verder nog wel in ere gehouden; de ingrediënten daarvan zijn niet eens zo heel verschillend van de Nederlandse (o.a. aardappelen en peen worden veel gebruikt) maar de bereiding is anders, zeg maar flink pittiger. Naast een gave voor muziek heeft hij ook twee rechterhanden wat bij kluswerk altijd een fijne bijkomstigheid is. Zijn streven naar perfectie doorkruist een beetje het Nederlands spreken maar, wanneer die schroom weg is (waarvoor hij o.a. altijd kan aankloppen bij Nini, die tijdens het interview enkele malen, zeer gewaardeerd, als tolk fungeerde), moeten er zeker mogelijkheden komen om zijn wens, in Nederland in de muziek zijn brood te kunnen verdienen, waar te maken.

OOST TURKESTAN Oost-Turkestan of Chinees Turkestan is de benaming voor het autonome regio Sinkiang in de Volksrepubliek China die door onder andere Oeigoeren wordt gebruikt. Het is een onderdeel van het grotere Turkestan, een groot gebied in Centraal Azië (gebied boven de Oxus rivier, van de Kaspische Zee t/m het huidige PAGINA 26 / VluchtelingenWerk Maasdelta Sinkiang in China) wat na de invasie van

26

de semi-nomadische Turkse krijgers uit het noorden en noord-oosten van dit gebied (onder andere huidige Mongolië) in deze regio deze naam heeft gekregen. De Chinese regering onderdrukt de oorspronkelijke bevolking van Oeigoeren en verplaatst veel Han Chinezen naar de provincie om zo een Chinese meerderheid te krijgen.

27

VESTIGINGEN

REGIOKANTOOR MAASDELTA Grote Kerkplein 24 3011 GD Rotterdam telefoon 010-2827878 e-mail [email protected]

Locatie Maassluis PC Hooftlaan 11b 3141 AB Maassluis telefoon 010-5928700 e-mail [email protected]

Afdeling Zuid-Hollandse Eilanden (ZHE) Hellevoetsluis Sportlaan 1, 3223 EV Hellevoetsluis telefoon 0181-323596 e-mail [email protected]

Locatie Albrandswaard Hofhoek 5, 3176 PD Poortugaal telefoon 06- 44669076 e-mail [email protected]

Locatie Ridderkerk Koningsplein 4 2981 EA Ridderkerk telefoon 0180 - 433775 e-mail [email protected]

Spreekuurlocatie gemeente Bernisse Gemeenlandsedijk N. 6 3216 AG Abbenbroek Spreekuurlocatie ZHE Brielle Turfkade 16 3231 AR Brielle

Locatie Barendrecht Binnenhof 1, 2991 AA Barendrecht telefoon 06-10506947 e-mail fbirahijvwmaasdelta@ gmail.com Locatie Capelle a/d IJssel wijkwinkel “de Hoeken’’ Purmerhoek 184 2905 VH Capelle a/d IJssel Postbus 5101 2900 EC Capelle a/d IJssel telefoon 06-44669076 e-mail [email protected]

Locatie Schiedam ‘s –Gravenlandseweg 557 3119 XT Schiedam telefoon 010-4700330 e-mail vluchtelingenwerkschiedam@ hetnet.nl Afdeling Vlaardingen Floris de Vijfdelaan 150 3132 HN Vlaardingen telefoon 010-4346728 e-mail [email protected]

Spreekuurlocatie ZHE Westvoorne Raadhuislaan 6 3235 AP Rockanje Locatie ZHE Spijkenisse Werk en Zorgplein Uitstraat 8-18, 3201 EN Spijkenisse telefoon 0181-695503 e-mail [email protected]

Locatie ZHE Goedereede Tramlijnweg 2 3252 BR Goedereede 0187-491500 [email protected] Spreekuurlocatie ZHE Middelharnis Koningin Julianaweg 55 3241 XB Middelharnis

Noord-Nederland

Zuid-Holland Noord

Brabant Centraal

Overijssel

MAASDELTA

Limburg

Midden-Gelderland

Zeeland

Zuidvleugel

Midden-Nederland

West- en Oost-Brabant en Bommelerwaard

Noordwest-Holland

Amstel tot Zaan

Spreekuurlocatie ZHE Rozenburg Koninginnelaan 9 3181 GK Rozenburg

Maassluis

Rozenburg

Spijkenisse

Goedereede

Albrandswaard