ONDERWERP Meerjarenprogrammabegroting PAGINA 1. Meerjarenprogrammabegroting

Meerjarenprogrammabegroting 2008-2011

2008-2011

ONDERWERP

1

Meerjarenprogrammabegroting

PAGINA

PAGINA

ONDERWERP

2


3

PAGINA


ONDERWERP

VOORWOORD Met gepaste trots presenteren wij u de eerste Meerjarenprogrammabegroting die volledig door het huidige college is voorbereid. Basis voor het beleid in deze collegeperiode - en daarmee ook voor deze begroting - is het coalitieakkoord met als thema “Iedereen doet mee”. Hieruit voortvloeiend is ook de indeling in vier stadsprogramma’s; programma’s die aansluiten bij de hoofdopgaven voor de stad. Met de toewijzing van het Nationaal Historisch Museum aan Arnhem en het benoemen van vier Arnhemse Krachtwijken is de toon gezet voor enkele zeer uiteenlopende én ingrijpende trajecten voor de komende jaren. De aanpak van de wijken, waar het college zelf nog een vijfde wijk aan toevoegt, grijpt in op het streven van het college zoals verwoord in het coalitieakkoord: samen de schouders zetten onder de verbetering van Arnhem en de Arnhemse samenleving. Gezien de nog steeds geldende tweedeling verdienen sommige delen van de stad hierbij meer aandacht dan andere. De komst van het Nationaal Historisch Museum én het Indisch herinneringscentrum sluit uitstekend aan bij het programma ‘Aantrekkelijke centrumstad’. De komst van deze instituten met landelijke uitstraling zal de waardering voor Arnhem door bezoekers, maar zeker ook door de eigen bevolking sterk verhogen. Het komend jaar zal ook de beeldententoonstelling Sonsbeek 2008 hier zeker aan bijdragen en feit dat het citycentrum tot Beste Binnenstad van Nederland is verkozen, is een bevestiging dat Arnhem het steeds beter doet. In de komende begrotingsperiode komt voor nieuw beleid een bedrag van circa € 24 miljoen beschikbaar. Door te investeren in nieuwe projecten en beleid slaat het college de hand aan de ploeg. En hoewel de aandacht vaak uitgaat naar het ‘nieuwe’ wordt blijvend inspanning geleverd om het zogenaamde ‘bestaande beleid’ uit te voeren. De uitwerking van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, het stimuleren van mensen richting de arbeidsmarkt en de bereikbaarheid van onze stad zijn voorbeelden van onderwerpen die de komende periode onze aandacht hebben. In financieel opzicht presenteert het college u een sluitende meerjarenbegroting met een beperkte lastenverhoging. De inspanningen en bijbehorende budgetten voor de Krachtwijken zijn in deze begroting nog buiten beschouwing gelaten. Samen met u willen wij verder werken aan een Arnhem van iedereen en voor iedereen! Burgemeester en wethouders van de gemeente Arnhem

4

PAGINA


ONDERWERP

INHOUDSOPGAVE Beleidsbegroting........................................................................................ 7 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 2. 2.1 2.2 2.3

HOOFDLIJNEN VAN BELEID.......................................................... 9 Inleiding......................................................................................... 9 Kader ............................................................................................ 9 Ontwikkelingen en perspectief .................................................... 10 Programmatische werkwijze binnen de stadsprogramma’s ........ 13 Stadsprogramma’s...................................................................... 13 FINANCIEEL MEERJARENBEELD 2008 - 2011 ........................... 19 Inleiding....................................................................................... 19 Algemeen financieel beeld.......................................................... 19 Voorstellen nieuw beleid ............................................................. 19 2.3.1 Stadsprogramma 1: Aantrekkelijke centrumstad................ 20 2.3.2 Stadsprogramma 2: Verbeteren woonen leefomgeving ... 23 2.3.3 Stadsprogramma 3: Participatie en werk ........................... 24 2.3.4 Stadsprogramma 4: Zorgzame stad................................... 26 2.3.5 Overige voorstellen nieuw beleid ....................................... 27

2.4 2.5 2.6 2.7 3

Perspectiefnota ........................................................................... 29 Algemene uitkering ..................................................................... 30 Financiële mutaties ..................................................................... 31 Dekkingsvoorstellen.................................................................... 31 PROGRAMMA’S EN DEELPROGRAMMA’S.................................. 33

01 Democratisering .................................................................................... 35 01.1 De gemeenteraad .................................................................. 36 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen........................................ 40 02 Kwaliteit dienstverlening........................................................................ 43 02.1 Publieke dienstverlening ........................................................ 44 03 Educatie ................................................................................................ 49 03.1 Voorschoolse ontwikkeling ..................................................... 50 03.2 Goed onderwijs ...................................................................... 53 03.3 Volwasseneducatie ................................................................ 59 04 Werk en inkomen .................................................................................. 63 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt............. 64 04.2 Inkomensvoorziening en–ondersteuning als sociaal vangnet 67 05 Zorg....................................................................................................... 71 05.1 Zorg voorlichamelijke en geestelijke gezondheid ................... 72 05.3 WMO, lokaal beleid en individuele voorzieningen .................. 78 06 Veiligheid .............................................................................................. 81 06.1 Veiligheid bevorderen............................................................. 82 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen .................... 87 07 Bruisend Arnhem .................................................................................. 91 07.1 Bloeiende kunst en cultuur ..................................................... 92 07.2 Actief sporten ......................................................................... 97

5

PAGINA


ONDERWERP

08 Samenleven in Arnhem .......................................................................103 08.1 Maatschappelijke actieve burgers.........................................104 08.2 Samenleven in de buurt........................................................107 08.3 Jeugd....................................................................................111 08.4 Integratiebeleid .....................................................................114 08.5 Ouderen en gehandicapten ..................................................118 10 Grondexploitatie en niet grondexploitatie oude jaren...........................123 11 Mobiliteit ..............................................................................................127 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid..................................................128 12 Wonen in Arnhem................................................................................135 12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt ..............136 13 Openbare ruimte..................................................................................145 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig..............................................146 13.2 Afval en riolering ...................................................................152 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed......158 14 Structuurversterking economie ............................................................163 14.1 Verbeteren ondernemingsklimaat.........................................164 15 Duurzaam milieu..................................................................................169 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu........................170 15.2 Een goed milieubeheer.........................................................176 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit ......................182 16 Algemene dekkingsmiddelen...............................................................185 Overzicht algemene dekkingsmiddelen ....................................................187 16.1 Geldleningen .....................................................................187 16.2 Verzekeringen en beleggingen..........................................187 16.3 Belastingen en heffingen ...................................................188 16.4 Algemene uitkeringen........................................................188 16.5 Algemene baten en lasten.................................................188 4

PARAGRAFEN................................................................................189

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10

Lokale heffingen ...........................................................................191 Weerstandsvermogen...................................................................197 Onderhoud kapitaalgoederen .......................................................205 Financiering ..................................................................................215 Bedrijfsvoering..............................................................................219 Verbonden partijen .......................................................................223 Grondbeleid ..................................................................................225 Investeringen ................................................................................229 Subsidies ......................................................................................235 Stad in balans ...............................................................................239

Financiële begroting ..............................................................................241 5

OVERZICHT VAN BATEN EN LASTEN PER DEELPROGRAMMA ..245

6

FINANCIEEL OVERZICHT GROTESTEDENBELEID ........................251

7

FINANCIËLE STATEN .......................................................................253

Afkortingenlijst ..........................................................................................261

PAGINA

ONDERWERP

6


7

PAGINA


ONDERWERP

Beleidsbegroting

PAGINA

ONDERWERP

8


De begroting 2008-2011 is de eerste begroting die volledig is voorbereid door ons huidige college. Belangrijke leidraad is voor ons uiteraard het coalitieakkoord “Iedereen doet mee”, met z’n vier programmatische hoofdstukken. Andere bouwstenen zijn de visie Arnhem 2015, de uitwerking daarvan in de Tussenbalans Arnhem 2015 en de vertaling in de stadsprogramma’s; en de Perspectiefnota 2007-2011 – waarin belangrijke in- en externe ontwikkelingen, zoals het Haagse regeerakkoord zijn beschreven – inclusief de uitspraken en moties die naar aanleiding daarvan zijn gedaan in de raadsbehandeling. In de vier stadsprogramma’s die samenvallen met de hoofdthema’s uit het coalitieakkoord zijn de belangrijkste opgaven in dit hoofdstuk voor de komende tijd samengevat.

1.2

Kader

De stadsprogramma’s sluiten aan bij de hoofdopgaven voor de stad waarvoor die in de Tussenbalans zijn omschreven als het omgaan met en tegengaan van de maatschappelijke tweedeling en vergroten van de aantrekkelijkheid van de stad. In de vier Stadsprogramma's gaat het om nadere integrale uitwerkingen van de hoofdambities: -

Aantrekkelijke Centrumstad; Verbeteren Woon- en Leefomgeving; Vergroten Participatie en Werk; Naar een Zorgzame Stad.

De vier stadsprogramma’s vormen tevens het indelingsprincipe van het Arnhemse coalitieakkoord. Voorafgaand aan en tegelijk met de ontwikkeling van de Stadsprogramma’s zijn uiteraard in allerlei nota’s en plannen ambities geformuleerd. En dat zal ook in de toekomst blijven gebeuren. Enkele voorbeelden: Arnhem heeft een Woonvisie. Een aantal jaren geleden is er een Economische Kadernota gemaakt. We hebben een beleidsplan WWB. En ongeveer gelijk met de Tussenbalans Arnhem 2015 is de nota Stad in Balans gemaakt. Er is een beleidskader voor de WMO. De verschillende nota’s belichten allemaal een verschillend aspect en hebben allemaal een andere reikwijdte. Het bijzondere van de vier Stadsprogramma’s is, dat ze de belangrijkste ambities van die verschillende nota’s in zich verenigt en focust op een integrale benadering. Om de Stad in Balans als (niet geheel toevallig – in deze MJPB is er een aparte paragraaf aan gewijd) voorbeeld te nemen: sociale cohesie en veiligheid bevorderen is een belangrijke invulling van een verbetering van het woonen leefklimaat; integratie is een belangrijk onderdeel van het vergroten van participatie en werk; omgaan met de tweedeling is een hoofdambitie en komt in alle vier de stadsprogramma’s terug. Zo ontstaat met allerlei nota’s en plannen de volgende beleidsinhoudelijke samenhang:

ONDERWERP

Inleiding


1.1

PAGINA

HOOFDLIJNEN VAN BELEID

9

1.

10

PAGINA


ONDERWERP

Arnhem 2015 Sociaal Sociaal

Stads Stads programma’s programma’s

Fysiek Fysiek en en economie economie

Integratie Integratie

Zorgzame Zorgzame stad stad

Groei Groei kennis kennis Economie, Economie, etc. etc.

Sociale Sociale cohesie cohesie

Participatie Participatie en en werk werk

Bereikbaarheid, Bereikbaarheid, etc. etc.

Veiligheid Veiligheid

Wonen Wonen en en leefomgeving leefomgeving

Kwaliteit Kwaliteit openbare openbare ruimte ruimte

Tweedeling Tweedeling

Aantrekkelijke Aantrekkelijke centrumstad centrumstad

Aantrekkelijke Aantrekkelijke Woonmilieu’s, Woonmilieu’s, etc. etc.

Arbeidsmarkt Arbeidsmarkt participatie participatie etc. etc.

De vier stadsprogramma’s omvatten de belangrijke politieke veranderambities. Ze vormen een leidend kader voor maar hebben betrekking op een selectie uit de 13 programma’s en deelprogramma’s van de MJPB.

1.3

Ontwikkelingen en perspectief

De belangrijkste elementen van de stadsprogramma’s zijn hieronder, in de paragraaf 4, inhoudelijk weergegeven. Ingegaan wordt op de hoofddoelen (ambities), op wat we in dat verband willen bereiken (de effecten), op de staat van de stad, en op de meer concrete beleidsdoelen die we stellen en de prestaties die we willen realiseren. Vooruitlopend daarop worden enkele observaties gewijd aan de ontwikkelingen en perspectieven ten aanzien van de staat van de stad. Meer uitvoerig zijn deze ontwikkelingen beschreven in de Perspectiefnota uit het voorjaar van 2007. Overigens constateren we, dat we met de stad bij de onderwerpen uit de stadsprogramma’s die ertoe doen, op de goede weg zijn. Het komt er nu vooral op aan door extra en gerichte inzet de kansen verder te verzilveren. Aantrekkelijke Centrumstad Met het oog op het stadsprogramma aantrekkelijke centrumstad is belangrijk is dat vanaf 2006 het economisch tij weer een positieve uitwerking heeft op de werkgelegenheid in Arnhem. Verwachtingen van de landelijke CWI-organisatie duiden op een groei van het aantal banen met 1,9 % per jaar in de komende jaren voor de regio Arnhem/Achterhoek. Hier moet wel een nadrukkelijke slag om de arm gehouden worden. Bij deze verwachtingen wordt uitgegaan van een bepaalde economische ontwikkeling. Deze is uiteraard ongewis.

11

PAGINA


ONDERWERP

Mocht deze ontwikkeling zich ook in Arnhem voordoen, dan zou dat voor de Arnhemse werkgelegenheidsontwikkeling betekenen:

102000 100000 98000 96000 94000 92000 90000 88000 86000 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

j aar

Met het gereedkomen van het Musiskwartier en de belangrijkste onderdelen van de centrumring is ook de waardering voor de binnenstad voor het eerst sinds jaren weer toegenomen. Met de verdere ontwikkeling van Arnhem Centraal en op langere termijn de plannen voor Rijnboog, en met andere maatregelen in het kader van het programma Aantrekkelijke Centrumstad verwachten wij dat de waardering verder zal toenemen. Het is – zeker omdat nieuwe grootschalige ingrepen nog enige tijd op zich zullen laten wachten (bijv. het nieuwe station in 2009) – met het oog op de aantrekkelijkheid van belang om te investeren in kleinere verbeteringen en een goed programma voor de binnenstad. Rapportcijfer waardering binnenstad 7,5 7,4 7,3 7,2 7,1 7 6,9 6,8 6,7 6,6

7,4 7,3 7,2

7,2 7 6,9

1996

1998

2000

2002

2004

Daar kan nu ook op de kortere termijn winst geboekt worden. Met de positieve werkgelegenheidsontwikkeling en met de verbetering van het oordeel van bezoekers over de binnenstad zijn er goede perspectieven dit programma van verdere impulsen te voorzien.

2006

Verbeteren Woon- en Leefomgeving De woningbouwprogrammering gaat uit van de realisatie van gemiddeld 1000 nieuwe woningen per jaar in de jaren 2005-2015. Ruim de helft van deze woningen zal in Schuytgraaf gerealiseerd worden, de rest in herstructureringsgebieden (Malburgen, Presikhaaf, maar ook Rijnboog). Dat laatste betekent dat tegenover een belangrijke hoeveelheid nieuw te bouwen woningen ook sloop van woningen staat. Voor de periode 2006-2010 wordt in de planningen tot nu toe rekening gehouden met de realisatie van 4320 woningen en de sloop van 2185 woningen. Met name ten aanzien van de realisatie van de nieuwbouw achten wij een versnelling gewenst.

toename woningvoorraad

netto toename

700 600 500 400 300 200 100 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Wat het woonen leefklimaat in de wijken betreft bleven delen van Arnhem de afgelopen jaren sterk achter bij de rest van het land. Toch is er langzaamaan al sprake van verbetering. De eigen inspanningen en die van de corporaties, en de inzet van het Rijk op de vier “Vogelaar”-wijken in Arnhem, evenals de inzet van de provincie in het kader van het GSO bieden perspectief om op de langere termijn krachtwijken in Arnhem te realiseren.

12

PAGINA


ONDERWERP

Daarbij is het overigens wel van belang dat ook van de gemeente een grote dynamiek in de aanpak van de gebieden gevraagd wordt. Rapportcijfer sociale kwaliteit 6

5,9

5,9

5,8

5,8 5,7 5,6

5,5

5,5 5,4 5,3

2001

2003

2005

Participatie en Werk Het aantal niet-werkende werkzoekenden is sinds 2002 fors gestegen. Pas in 2006 zagen we voor het eerst een daling. Voor de komende jaren verwachten we een aanzienlijke verdere daling. Immers, tegenover een verwachte groei van de werkgelegenheid met 1,9 % per jaar staat een verwachte groei van de beroepsbevolking van 0,2 tot 0,9 % per jaar. Aantal niet werkende werkzoekenden 12000 11000 10000 9000 8000 7000 6000 5000

10400

10982

10701

2004

2005

2006

9275 8528

2002

2003

Op termijn moet dit – tezamen met een actief beleid ten aanzien van het terugdringen van de jeugdwerkloosheid en een krachtig activeringsbeleid – ook kunnen leiden tot een wezenlijke vermindering van het aantal mensen dat op de bijstand is aangewezen. Eerste tekenen daarvan zien we reeds in de periode 2005-2006. Actief beleid moet ertoe kunnen leiden dat de trend doorzet. Aantal uitkeringen 7500

6982 7000

6791 6415

6500

6000

5500

5000

2004

2005

2006

Zorgzame stad Hoewel Arnhem in de komende jaren nauwelijks verder zal vergrijzen en het aantal gehandicapten relatief stabiel zal blijven, betekent het gegeven dat mensen langer en vaker zelfstandig zullen wonen, dat veel aandacht aan de sociale cohesie moet worden geschonken. In dit verband zal onder meer moeten worden gekeken hoe vrijwilligerswerk meer kan gaan aansluiten op de wensen van de potentiële vrijwilliger. En hoe mantelzorgers beter en professioneel kunnen worden ondersteund. Belangrijke aandachtspunten in dit programma zijn voorts de jeugdproblematiek en de zorg voor mensen met ernstige problemen. De ontwikkeling van beleid op het terrein van de zorgzame stad (onder meer in het kader van de WMO) is recent. Daarom is het op dit moment nog niet goed mogelijk om de gewenste maatschappelijke effecten in treffende beleidsindicatoren te volgen. Ontwikkeling hiervan zal nog moeten plaatsvinden. In komende programmabegrotingen zal hieraan tegemoet gekomen worden.

13

PAGINA


ONDERWERP

1.4

Programmatische werkwijze binnen de stadsprogramma’s

Binnen de vier stadsprogramma’s kiezen we voor een brede programmatische werkaanpak, die dwars door de organisatie heen gaat. De werkaanpak focust zich op een aantal belangrijke beleidsaccenten. Met andere woorden: We willen stevige stappen vooruitzetten in het Arnhem aantrekkelijker maken door een andere vernieuwende manier van werken. De volgende beleidstrajecten komen hiervoor in aanmerking. Accenten binnen de stadsprogramma’s die zich lenen voor programmatische werkwijze

Aantrekkelijke centrumstad

Verbeteren woonen leefomgeving

Participatie en Werk

Zorgzame stad

1.

1.

1.

1.

2.

1.5

Heldere plaatsbepaling van de stad (economie, stadshart en beeldvorming) Quick wins m.b.t: • Aantrekkelijke binnenstad • Bereikbare binnenstad • Imago en identiteit (o.a. cultuur en creativiteit)

2.

3.

Curatieve aanpak krachtwijken – de wijken Malburgen, Presihaaf, het Broek, en Klarendal – en de wijk Geitenkamp De preventieve aanpak van de 70 er jaren wijken De organisatie van de krachtwijken

2. 3.

Aanval op de schooluitval Inburgering en integratie Armoedeaanpak

2.

Verbeteren toegang tot de zorg, welzijn en wonen in de wijk Intensiveren zorg en ondersteuning jeugd (met name jeugd tot 12 jaar.)

Stadsprogramma’s

Vanaf de volgende pagina zijn de doelen, beoogde effecten en prestaties van de vier stadsprogramma’s in de volle breedte weergegeven.

14

PAGINA


ONDERWERP

Stadsprogramma 1: Aantrekkelijke centrumstad Ambitie Het versterken van de identiteit en het imago van de stad als centrum van het oosten van het land.

Wat willen we met de stad bereiken? • • • •

Toename van het bezoek aan en waardering van het centrum. Groei van de kansrijke sectoren (met name bij Welzijn, Zorg, Milieu en Energie, Creatieve diensten en Toerisme) Grotere bekendheid met de aantrekkelijke aspecten van de stad. Grotere bekendheid met het creatieve en innovatieve imago.

Hoe staan we ervoor? Trends en het vertrekpunt: • • • • • • •

Het algemene oordeel over de binnenstad is van een 7,4 in 1996, een 6,9 in 2004, naar een 7,2 in 2006 gegaan. Waarderingscijfer bereikbaarheid binnenstad per auto: 5,4 in 2000, 4,9 in 2004 en een 5,6 in 2006. Groei werkgelegenheid 1996-2006 met 5%. Arnhem staat daarbij op een 24e plaats (G50) 4e Plaats percentage groeisectoren in de economie in 2006 ( was in 2005 een 5e plaats) (G50) 9e Plaats cultureel aanbod (podiumkunsten en musea) in 2006 (was in 2005 een 14e plaats) (G50) 28e Plaats culinair aanbod in 2006 (was in 2005 een 29e plaats (G50) 7e Plaats in 2005 en 2006 wat betreft het aandeel van de creatieve bedrijfstakken in de totale werkgelegenheid (G50)

Wat gaan we doen om ons doel te bereiken? 1.

2.

3.

En wat moet dat concreet opleveren?

Versterken economische positie Realiseren van een aantrekkelijke stad met (inter-)nationale uitstraling op de gebieden welzijn, zorg, milieu en energie en creatieve diensten. Gebruikmakend van de specifieke mix van Arnhem als complete stad.

•

Aantrekkelijk binnenstad Realiseren van een bijzonder en mooi stadscentrum: • Wonen • Economie • Openbare ruimte

•

Bereikbaarheid Realiseren van aantrekkelijke, evidente verbindingen tussen de mooie, leuke plekken en vitale functies in Arnhem

• •

• • • •

• • • • • •

• • • • • • • •

4.

Imago en identiteit versterken en uitdragen Realiseren van een krachtige stadsmarketing.

• • • • • • •

Economie gestimuleerd door geherstructureerde bedrijventerreinen (6 ha.) (Koningspleij), nieuwe kantoorruimte (93.000 m2) en glasvezelbekabeling. Dienstverlening aan ondernemers is verbeterd van 6,1 (2001), een 5,9 (2004) naar 6,4 in 2009. In samenwerking met bedrijfsleven, kennisinstellingen, hoger onderwijs en maatschappelijke organisaties is een economische agenda gerealiseerd in 2008. Werven van(10) nieuwe bedrijven. (60 à 80 nieuwe arbeidsplaatsen per jaar) 3000m2 BVO nieuwe bedrijfsruimte voor innovatie bedrijvigheid gerealiseerd door markt: Singelkwartier Transformatie/herstructurering Arnhem Centraal en start fase 1 Rijnboog: Ruimte voor detailhandel, kantoren, hoogstedelijk wonen en kennis- en cultuurcluster Een plan voor integrale gebiedsontwikkeling is opgesteld voor Stadsblokken/Meinerswijk en Centrum Zuid in 2008 Aandacht voor erfgoed en de beeldkwaliteit van de openbare ruimte Openbare ruimte in de binnenstad is op plusniveau gehouden (BGB). De veiligheid is bevorderd door camera’s en gebiedsgerichte aanpak Keurmerk “veilig ondernemen in de binnenstad” is na hercertificering in uitvoering 1 à 2 Reizende tuinen bij tijdelijk braakliggende terreinen gerealiseerd (2008) Goede bewegwijzering op de centrumring en in binnenstad is gerealiseerd Stimuleren bezoek binnenstad per fiets, fietsgebruik stijging van 22% in 2004 naar 25% in 2010. Oordeel over bereikbaarheid per auto stijgt in 2010 naar een 6,0 Centrumring is geoptimaliseerd; van de 10 km-ring naar het centrum in de spits was de reistijd in 2004 24,3 minuten. In 2010 is de reistijd korter Voorbereiden uitbreiding parkeergarages aan de Singel en Rijnboog is gereed Stimuleren OV, busgebruik van 21 % in 2004 naar 25 % in 2010 Gereduceerde tarieven OV en de shuttle Gelredome-Rijnstraat zijn gerealiseerd Verbindingen tussen aantrekkelijke plekken in de stad zijn gelegd (parelketting) Schuytgraaf heeft trolley gekregen en trolleylijnen 2 en 4 zijn geheractiveerd Plannen Gele Rijdersplein incl. studie naar Jansbeek zijn ontwikkeld in 2008 Promotiecampagne [Made in Arnhem] doorgezet tot maart 2009. Sterkere lobby voor externe betrokkenheid en financiering van projecten Stadspark Lingezegen, met de uitvoering wordt in 2008 begonnen Nationaal historisch museum (2011 gereed) en Indisch herinneringscentrum Bronbeek worden gerealiseerd. Nota podiumkunsten”cultuur in de breedte”, herijken evenementenbeleid (2008) Uitburo is opgestart (2007) en verder ontwikkeld (2008). Publieksevenementen georganiseerd in 2008 o.a. Modebiënnale, Living statues, Sonsbeektentoonsteling, en 1extra multicultureel periodiek evenement

15

PAGINA


ONDERWERP

Stadsprogramma 2: Verbeteren woonen leefomgeving Ambitie Het versterken van de positie van Arnhem als een aantrekkelijke woonstad met een gevarieerde bevolking.

Wat willen we met de stad bereiken? • • • • • •

Toename aandeel huishoudens met midden- en hogere inkomens. Aandeel koopwoningen neemt toe van 41% in 2006 naar 45% koopwoningen in 2010. Toename sociale kwaliteit/afname overlast in stad en wijken Toename subjectieve veiligheid in stad en buurt. Openbare ruimte in Arnhemse wijken blijvend op BGB-basisniveau onderhouden Toename van de waardering van de openbare ruimte (groen en grijs)

Hoe staan we ervoor? Trends en het vertrekpunt: • • • • • • •

Aandeel koopwoningen toegenomen van 34% in 2000 naar 37% in 2005, (46e plaats in 2005 en 2006 van de G50) Wat betreft de huizen prijzen is Arnhem gestegen van een 36e plaats in 2005 naar een 34e plaats in 2006 (G50) Wat betreft het aandeel bewoners dat in probleemwijken woont staat Arnhem op een 46e plaats in 2006 (G50) Op het gebied van geweldsmisdrijven en vernielingen is de positie van Arnhem t.o.v. G50 verslechterd (46e naar 47eplaats) Waardering sociale kwaliteit woonomgeving gedaald van 5,9 (2005) naar 5,7 (2007). Onveiligheid gevoelens in eigen buurt zijn gedaald van 30% in 2005 naar 29% in 2007. Tevredenheid voorzieningen (inclusief groen en grijs) in de wijken gestegen van 6,4 in 2001 naar een 6,7 in 2005

\


Homogene buurten en heterogene wijken bevorderen. Het vergroten van de variatie in woonmilieus en woningvoorraad aansluitend bij de doelgroepen die passen bij de ambities van de stad.

En wat moet dat concreet opleveren? •

• • • 2.

Het creëren van een passend voorzieningenniveau in wijken en buurten. (Zie ook stadsprogramma Zorgzame stad)

• • • • • • • •

3.

4.

Het vergroten van de sociale samenhang en het gevoel van veiligheid op buurtniveau. ( Deelname aan het wijkgerichte werken bedraagt 2% van het aantal bewoners in 2005) (Zie ook stadsprogramma Zorgzame stad) Verbeteren fysieke voorwaarden om de gebruikskwaliteit van de openbare ruimte te vergroten. Wijken schoon en heel. Groene waarden ontwikkeld.

• • • • • • • • •

In 2008 zet de versnelling van de nieuwbouw zich door, dat betekent jaarlijks ongeveer 1000 woningen,vanaf 2005 t/m 2010, o Ruim 5.966 woningen in Schuytgraaf, o 3126 woningen in Malburgen, o 2131 woningen in Presikhaaf o 516 woningen in Rijnboog. o Realisatie van 350 woningen in het sociale segment in 2007 en 1050 in de periode 2008 t/m 2010 Van de t/m 2010 te bouwen woningen zullen de corporaties 2.400 woningen in de periode 2008 t/m 2010 voor hun rekening nemen. De positie van starters op de woningmarkt is versterkt door diverse maatregelen zoals de verkoop van huurwoningen en startersleningen Partnership corporaties is gerealiseerd Toename multifunctionele voorzieningen: Multifunctioneel Centrum en brede scholen in Presikhaaf en Schuytgraaf en Hoedconstructies 1e lijnszorg zijn gerealiseerd in 2010 Toename woonen leefomgevingen voor ouderen en gehandicapten, gericht op ontmoeting, volgens de masterplannen Noord en Zuid In het kader van het versterken van de wijkeconomie zal het bedrijfsverzamelgebouw in Malburgen in 2009 zijn gerealiseerd 2 Pilots voorzieningenaanbod op wijkniveau in Rijkerswoerd en Geitenkamp Breedbandinfrastructuur voor alle basisscholen is in 2008 gerealiseerd. 20/25 Woonwerkeenheden zijn gebouwd in 2008 3 Economische wijktafels( a la Klarendal) zijn opgericht in de krachtwijken in de periode 2008 - 2010 (her)Ontwikkeling winkelcentra,-steunpunten in Malburgen, Schuytgraaf, Vredenburg en Presikhaaf ’t Broek, Klarendal, Malburgen en Presikhaaf zijn in 2015 krachtwijken geworden. De vijfde ontwikkelwijk Geitenkamp, heeft een gelijksoortige aanpak gekregen. In 2008 zijn de eerste resultaten zichtbaar van de charter met de minister. Waardering van de sociale kwaliteit van de woonomgeving is gestegen in de krachtwijken Aanpak veelplegers is voortgezet Aanpak preventiewijken (bijv. Elderveld en De Laar) is gestart in 2008. Aanpak huiselijk geweld is voortgezet 8 km. riolering (GRP) wordt in 2008 vervangen of hersteld, in samenloop met herinrichting openbare ruimte BGB en verkeerswerkzaamheden. Groot groen in de stad wordt zorgvuldig beheerd. In 2008 is een integrale milieuvisie is en een klimaat programma opgesteld Alle afgeronde BGB-wijken worden op basisniveau beheerd. De Laar West zal in 2008 afgerond worden. (Steenstraat en Hommelstraat ook aangepakt)

16

PAGINA


ONDERWERP

Stadsprogramma 3: Participatie en werk Ambitie Een sterke en vitale stad, waarin iedereen zich kan ontwikkelen en daadwerkelijk meedoet in het arbeidsproces.

Wat willen we met de stad bereiken? • • • •

Minder (jeugd-)werkloosheid. Lager percentage uitkeringsgerechtigden. Meer vrijwilligers Allochtonen beter geïntegreerd.

• • • • • •

De omvang van de werkloosheid daalt. We stijgen we van een 46e plaats (2005) naar een 37e plaats (2006) (G50) Wat betreft de langdurige werkeloosheid staat Arnhem op een 41e plaats van de G50 gekomen van een 46e plaats in 2005 De jeugdwerkeloosheid daalt van 15 % in 2005 naar 8% in 2006), gestegen van een 49e plaats naar een 47e plaats (G50) Het aantal voortijdige schoolverlaters schommelt jaarlijks tussen 500 en 800. Toename van vrijwilligers (32 % naar 35 % in 2005) onduidelijk is welk soort vrijwilligerswerk ze doen (zie Zorgzame stad) Armoede ; op een 43e plaats (G50) (13% van de huishoudens met een inkomen < 105% van het soc. minimum) . Ontwikkeling: 1996-2003 daling, 2003-2005 stijging en vanaf 2006 daling van het aantal mensen dat in armoede leeft

Hoe staan we ervoor? Trends en het vertrekpunt:


Grotere maatschappelijke en arbeidsmarktparticipatie van jongeren door veelzijdiger en aantrekkelijker opvoeding en onderwijs.

En wat moet dat concreet opleveren? • • • • • •

Preventief jeugdbeleid als koepel Inzet buurt, onderwijs ,sport, cultuur, jeugdwerk voor jeugd en jongeren, scholen en multifunctionele centra. Een uitgewerkt actieprogramma ‘Aanval op de Uitval’ voor 2008 Percentage herplaatste voortijdig schoolverlaters van 70 % naar 75 % in 2009 en bedraagt in absolute aantallen minimaal 450 schoolverlaters. Systematische registratie, benadering en begeleiding van voortijdige schoolverlaters door Team VSV is gerealiseerd Minder uitval Antilliaanse risicojongeren door tenminste 20 intensieve interventietrajecten en 80 kortstondige interventies in 2008

2.

Koppeling tussen onderwijs en arbeidsmarkt versterken.

•

Op het gebied van samenwerking zijn gezamenlijke speerpunten van de gemeente, onderwijs en bedrijfsleven geactualiseerd (actieplan werk).

3.

Doelmatiger plaatsing van werkzoekenden op vacatures.

• •

Jongerenloket van 23 naar 27 jaar uitgebreid in 2008. Een wijkgerichtebenadering bij de plaatsing van werkzoekenden in de aanpak van de krachtwijken is gerealiseerd.( Vogelaar) Aantal mensen in de bijstand daalt in Arnhem sneller dan in de rest van het land. Totale uitstroom naar werk meer dan 35 % in 2008 Aantal verstrekte individuele plaatsingssubsidies meer dan 200 in 2008 ( 20052007 geschommeld rond de 200)

• • •

4.

Krachtige activering van de meest kwetsbaren.

• • • • •

5.

Reductie taal- en culturele barrières bij deelname allochtonen aan de samenleving.

• • • • • •

6.

Meer vrijwilligers werkzaam in stads- en wijkvoorzieningen, eventueel als opstap naar werk .

• •

300 Opstapbanen voor mensen met grotere achterstand op de arbeidsmarkt 60 Werken voor de stad banen zijn gerealiseerd in 2008 ID-bestand verloopt van 800 naar 700 plaatsen in 2007 en naar minder dan 500 in 2010. Door betere samenwerking is een beter aanbod van voorzieningen voor kansarmen is gerealiseerd (armoedebeleid) Streven om uiteindelijk eenderde van de Wsw-ers bij andere bedrijven in de marktsector te plaatsen in 2008 550-600 Inburgeringprogramma’s; minimaal 90 % haalt een certificaat. 70% Doorstroom uit duale voortrajecten werk naar vervolgtrajecten ( duale trajecten) 45% Uitstroom duale trajecten taal/werk naar (regulier) werk of beroepsopleiding % Vrijwilligers is 38/100 waarvan 2% van allochtone afkomst in 2010 Anti-discriminatievoorziening is gerealiseerd in 2008 Agenda multicultureelplatform opgesteld en multicultureel festival georganiseerd Stijging vrijwilligers door onderzoek naar maatschappelijke stages Deelname wijkgericht werken stijgt naar 4% in 2011 door stadsdekkend netwerk wijkplatforms en betere, communicatie wijkgericht werken en –management.

17

PAGINA


ONDERWERP

Stadsprogramma 4: Zorgzame stad Ambitie Een sterke en vitale stad. Een stad waarin iedereen actief deelneemt, participeert en waar zelfredzaamheid gestimuleerd en ondersteund wordt. Daarbinnen krijgen de kwetsbare doelgroepen speciale aandacht en zorg.

Wat willen we met de stad bereiken? • • • • • • •

Zelfredzaamheid van burgers en deelname aan de samenleving is vergroot. Meer ouderen zijn zelfstandig blijven wonen Weerbaarheid en participatie van kwetsbare doelgroepen is verbeterd ( o.a. verslaafden, daklozen, gehandicapten) Betere en betaalbare zorg en ondersteuning. Toegang tot wonen, welzijn en zorg op wijkniveau Stedelijke en wijkvoorzieningen zijn in stand gehouden en verder verbeterd door een betere samenwerking Minder sociale uitval van jongeren en goede sluitende voorzieningen voor jongeren Meer mensen zijn actief betrokken bij de zorgzame samenleving ( vrijwilligerswerk)

Hoe staan we ervoor? Trends en het vertrekpunt: • • • • •

Grotere voorraad aangepaste woningen en ondersteuning voor ouderen en mensen met een beperking (woonzorgzones) Hoe staat de jeugd ervoor? In 2005 : de Jeugdcriminaliteit op de 45e plaats van de G50 , kwaliteit secundair onderwijs op een 30e plaats van de G50, overlast van jongeren staan we op een 4e plaats van de G50 Opvang en hulpverlening aan verslaafden en dak- en thuislozen is met de 24-uurs opvang, de Boei, veelplegersaanpak, het Paradijs e.d. in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Aanpak blijft nodig voor preventie en voor persoonsgerichte aanpak Toename vrijwilligers (32% naar 35% in 2005). Onduidelijk is welk soort vrijwilligerswerk ze doen (zie Participatie en werk) De gemeentelijke uitvoering van de WMO is in 2007 gestart (het beleidsplan is klaar ).

Wat gaan we doen om ons doel te bereiken?

En wat moet dat concreet opleveren?

1.

Gemeentelijk beleid sterker richten op: • Innovatief , vraaggericht aanbod voor welzijn, zorg en wonen • Goede toegang voor burgers tot ondersteuning en zorg • Betrokkenheid van gebruikers en aanbieders bij invulling Wmo

•

Uitvoering vanaf 2008 van het WMO-beleidsplan 2008-2011 Onderdeel hiervan maken in ieder geval uit: o Regie op partnerschap/ samenwerking voor welzijn, zorg en wonen door het o.a. instellen van een Zorgplatform en Internet o Blijvende participatie van burgers in het WMO-beleid o Laagdrempelige toegangen tot welzijn en zorg ( wijk “faciliteiten”)

2.

Versterken van de bestaande integrale opvang en zorg van de jeugd onder meer door intensivering en een beter functionerende keten van jeugdzorg voor de groep < 12 jaar.

• • •

Elektronisch kinddossier en verwijsindex ingevoerd en effectief gebruikt in 2008. 17 Scholen met Verlengde Schooldag en 1500 deelnemende kinderen in 2008. Toename deelname jeugd uit ontwikkelwijken en allochtone jeugd aan georganiseerde sport van 42 % in 2007 tot 52 % in 2010. Zorgaanbod aan alle kinderen en jongeren van 4-19 jaar met overgewicht. 50 % van de jeugdige veelplegers hebben met ingang van 2009 een traject. Nieuwe nota van het preventief jeugdbeleid in 2008 zal zich richten op verbeteren van de keten ( o.a. Centra voor jeugd en gezin)

De stad op het gebied van wonen, welzijn en zorg meer geschikt maken om mensen met beperkingen de gelegenheid te geven naar vermogen zelfstandig te participeren.

•

4.

De sluitende zorgaanpak van groepen met ernstige problemen verder verbeteren, terwijl de maatschappelijke overlast van deze groepen wordt verminderd.

•

Versterking van de zorg voor probleemgroepen door: o Verdere inbedding van de medische heroïneverstrekking in 2008; o Meer aandacht HGM ten aanzien van psychosociale problemen als gevolg van alcoholgebruik; meer aandacht alcoholpreventie; o Realisatie van onconventionele woonvormen voor bijv. vrouwenopvang o Individuele trajecten bijv. activeringsaanbod voor dak-en thuislozen o Verbetering van de nazorg voor veelplegers en ex -gedetineerden.

5.

Mensen meer actief betrekken bij de samenleving met name op het niveau van de buurten en wijken

•

Stijging vrijwilligers door o.a. inzet Verenigingsondersteuner en toepassing bronmethodiek met name in de aanpakwijken Meer vrijwilligers in zorgverwante werkvormen als gevolg van deskundigheidsbevordering, expertise-uitwisseling en mantelzorgdag

3.

• • •

• • • •

•

300 Geschikte woonen leefomgevingen voor ouderen en gehandicapten gerealiseerd tussen nu en 2011 conform de masterplannen Noord en Zuid. In 2008 zijn ICT-voorzieningen in Geitenkamp en Malburgen-Oost gerealiseerd. Innovatief WMO-beleid Hulp bij Huishouden geformuleerd en aanbesteed in 2008. Voorzieningenschouw leidt tot jaarlijkse oplossing van 50 % van de knelpunten op het gebied van de toegankelijkheid van voorzieningen. Gebruik (zorg-)voorzieningen door allochtone ouderen groeit met jaarlijks 10 % als gevolg van project allochtone ouderen.

PAGINA

ONDERWERP

18


ONDERWERP

Inleiding


2.1

PAGINA

FINANCIEEL MEERJARENBEELD 2008 - 2011

19

2.

Samen de schouders zetten onder de verbetering van Arnhem en de Arnhemse samenleving. Deze in het coalitieakkoord geformuleerde uitdaging krijgt nu voor het tweede jaar een uitwerking in de meerjarenprogrammabegroting. Eens te meer wordt ook duidelijk dat “samen” leidt tot meer(waarde). Het motto van dit coalitieakkoord - Iedereen doet mee! – lijkt zich ook te vertalen in een nieuw elan. Een brede bewustwording van wat Arnhem allemaal te bieden heeft. In de eerste plaats voor de eigen burgers en bedrijven, maar meer en meer ook voor de niet Arnhemmers. In onderstaande tabel is samengevat weergegeven hoe de meerjarenbegroting 2008 2011 zich ontwikkelt ten opzichte van de vorige begroting. In de navolgende paragrafen worden de betreffende posten verder uitgewerkt en toegelicht. bedragen x € 1.000

Startpositie volgens MJPB 2007-2010 (Incl. consequenties vaststelling MJPB 2007-2010 / Financieel plan MO) Voorstellen nieuw beleid (par. 2.3) Perspectiefnota (par. 2.4) Algemene uitkering (par. 2.5) Financiële mutaties (par. 2.6) Dekkingsvoorstellen (par. 2.7) Totaal meerjarenprogrammabegroting 2008-2011

2.2

2008

2009

2010

2011

1.460

1.500

0

0

-12.008 -53 3.984 -1.002 7.666

-5.354 -23 3.239 -1.706 2.359

-3.065 57 2.326 -1.987 2.669

-3.525 57 3.367 -2.441 2.559

47

15

0

17

Algemeen financieel beeld

In de vorige meerjarenprogrammabegroting hebben wij het al aangegeven: wij kiezen er nadrukkelijk voor om te (blijven) investeren in onze stad. In deze begroting vindt u hiervan opnieuw de weerslag in een omvangrijke lijst met voorstellen nieuw beleid. Zonder dat wij de beschikking hebben over onuitputtelijke extra middelen zijn wij van mening dat een zorgvuldige afweging is gemaakt tussen gewenste impulsen en beschikbare middelen. Naast de bescheiden groei van de algemene uitkering en de belastingen hebben wij onder meer door herprioritering middelen vrij kunnen maken. In deze meerjarenprogrammabegroting is overigens nog geen rekening gehouden met de middelen vanuit de Krachtwijken. Zodra over het Arnhemse budgetaandeel en de te leveren prestaties meer duidelijk is, zullen wij dit via een begrotingswijziging aan deze begroting toevoegen.

2.3

Voorstellen nieuw beleid

De komende begrotingsperiode wordt in totaal voor bijna € 24 miljoen aan nieuw beleid geïnitieerd. Voor nieuw toegekend beleid waarvoor bijdragen van derden worden verwacht mogen pas verplichtingen worden aangegaan als deze bijdragen van derden zeker zijn! In de begroting worden zowel de volledige lasten als de verwachte bijdragen van derden (bruto) opgenomen. Uitsplitsing voorstellen nieuw beleid bedragen x € 1.000

Aantrekkelijke centrumstad (par. 2.3.1) Verbeteren woonen leefomgeving (par. 2.3.2) Paricipatie en werk (par. 2.3.3) Zorgzame stad (par. 2.3.4) Overige (par. 2.3.5) Totaal

2008

2009

2010

2011

4.580 415 3.995 1.545 1.473

1.947 1.015 1.193 -205 1.404

447 315 1.239 -205 1.269

447 315 2.062 -205 906

12.008

5.354

3.065

3.525

PAGINA


ONDERWERP

2.3.1

20

Onderstaand wordt aan de hand van de stadsprogramma’s ingegaan op het in de meerjarenprogrammabegroting opgenomen nieuw beleid. Stadsprogramma 1: Aantrekkelijke centrumstad

Overzicht bestedingsvoorstellen Deelprogramma 07.1 07.1 07.1 07.1 11.1 11.1 11.1 11.1 11.1 11.1 13.1 13.3 14.1 14.1 14.1 14.1 16.3 16.5

Stadsprogramma Aantrekkelijke centrumstad bedragen x € 1.000

Instellen bedrijfsreserve Luxor Beveiligingsproblematiek gemeentelijk museum Arnhem Terugdraaien bezuiniging Bibliotheek Arnhem Instandhouding de Coehoorn en Introdans Arnhems Nachtnet - Subsidie Stadsregio Apeldoornseweg J. de Witlaan / Boulevard Heuvelink (largas) Centrumring-rond Trolleyficering Schuytgraaf Heractivering Trolley - Subsidie en bijdragen derden / diensten Onderhoud wegen Eusebius Stimuleren (nieuw) ondernemerschap EMT Campus en bedrijvencluster - Subsidie en bijdragen derden Maatregelen openbare orde en veiligheid bij World of Living Statues Oprichting fonds bedrijfsleven - Dekking uit extra opbrengsten OZB niet-woningen Reserve achterstallig onderhoud Totaal

2008

2009

2010

2011

300 135 150 750 64 -32 1.500 750 1.600 850 500 -5.200 1.000 883 90 75 -75

0 135 150 0 64 -32 0 750 0 0 0 -750 0 0 90 750 -750

0 135 150 0 64 -32 0 0 0 0 0 0 0 0 90 0 0

0 135 150 0 64 -32 0 0 0 0 0 0 0 0 90 0 0

40 400 -200 1.000

40 200 -200 1.500

40 200 -200 0

40 200 -200 0

4.580

1.947

447

447

Bedrijfsreserve Luxor (07.1) Analoog aan de bedrijfsreserves bij de andere culturele werkmaatschappijen wordt voorgesteld ook ten behoeve van het Poppodium Luxor een bedrijfsreserve te genereren; dit om jaarlijkse mee- en tegenvallers in de exploitatie op o.a. risicovolle producties op te kunnen vangen. Voorgesteld wordt de bedrijfsreserve van Luxor te zien als een eenmalig met € 300.000 te vullen fonds, dat als risicobuffer bij de gemeente wordt geparkeerd. Beveiliging gemeentelijke musea Arnhem (07.1) Beveiligingseisen in het algemeen maar voor musea in het bijzonder moeten aan steeds strengere eisen voldoen. Naast de technische eisen die ondertussen zijn gerealiseerd en op niveau gebracht, moet ook het niveau van de beveiligers op niveau worden gebracht om aan de richtlijnen van justitie te voldoen. Stand van de weten regelgeving maakt dit nu een urgent probleem alsmede de daarmee nauw samenhangende strikte eisen van kunstuitleen en aansprakelijkheid van de werkgever voor ontstane calamiteiten als gevolg van onveilige situaties. Bibliotheek Arnhem (07.1) De Raad heeft op 26-02-2007 besloten een eerder besloten structurele bezuiniging op de subsidie van de Bibliotheek Arnhem (€ 150.000 vanaf 2007) niet te effectueren. De voor 2008 voorziene bezuiniging is daarom ongedaan gemaakt. Instandhouding Coehoorn en Introdans (07.2) De Coehoorn is een laagdrempelige educatie-, vergaderen ontmoetingsfaciliteit in de binnenstad. Het Sportbedrijf beheert de voorziening en verhuurt het o.m. aan de Volksuniversiteit, verenigingen, politieke partijen en bedrijven. Het achterstallig onderhoud van het pand is groot. De noodzaak om hierin te investeren is manifest. Een en ander moet wel worden bezien tegen het licht van een onzekere toekomst van de accommodatie. Coehoorn-Noord wordt immers in het kader van het Masterplan Rijnboog herontwikkeld. Ook het nabijgelegen pand waarin Introdans is gehuisvest kent achterstallig onderhoud. Voor beide gebouwen is ten behoeve van het wegwerken van het achterstallige onderhoud, ten laste van de algemene reserve, een bedrag gereserveerd van € 750.000. Arnhems nachtnet (11.1) Het Arnhemse Nachtnet biedt vervoer aan jongeren in de nachtelijke uren, waarin er normaal gesproken geen openbaar vervoer rijdt. Tevens biedt het Nachtnet een alternatief voor de autogebruiker en laat vervoer en alcoholgebruik op een veilige wijze samengaan.

Trolleyficering Schuytgraaf (11.1) In de voorbereiding van de VINEX-locatie Schuytgraaf heeft een belangrijk openbaarvervoeraandeel in de verplaatsingen centraal gestaan. Het station Arnhem-Zuid voorziet in de mogelijkheid om de trein te gebruiken. Voor het busvervoer is gekozen om Schuytgraaf aan te takken aan een van de stamlijnen van het lokaal openbaar vervoer. Op de stamlijnen rijden trolleybussen, die een hoge kwaliteit openbaar vervoer waarmaken. Deze buslijn is hoogfrequent, snel en schoon. Heractivering trolley (11.1) Het project heractivering is een voorstel uit het coalitieakkoord dat dient ter verbetering van de OV-kwaliteit in Arnhem en ter verbetering van de milieu-uitstoot van trolleybussen ten opzichte van dieselbussen. De concrete output van dit project is vernieuwing van de bestaande trolleyinfrastructuur op de lijnen 2 en 4 en trolleybediening daarop. Onderhoud wegen (13.1) De gemeente werkt via de reguliere en groot onderhoudsprogramma’s, waaronder Buiten Gewoon Beter (BGB), permanent aan het schoon, heel en veilig houden van het openbaar gebied. Op basis van de inspecties die ten grondslag liggen aan het beheerplan wegen 2007 moet worden geconstateerd dat de kwaliteit van de wegen en fietspaden verslechterd. Dit betreft zowel de hoofdstructuur, die geen onderdeel is van BGB, als de wegen en fietspaden in de wijken. Via BGB wordt de omgeving met minimale maatregelen (plaatselijk herstraten) op basisniveau gebracht. Soms kan door samenloop met bijvoorbeeld het GRP of herinrichtingen een compleet nieuwe wegconstructie worden aangebracht. In steeds meer delen van de stad moeten we constateren dat 'oplappen' niet meer help. Actueel voorbeeld is De Hoogkamp, een jaren dertig wijk waar de wegen nu echt 'op' zijn. In deze MJPB wordt voorgesteld om vooralsnog voor 2008 het budget met € 1 miljoen te verhogen. Tevens stellen wij een onderzoek in naar de hoogte van de benodigde onderhoudsbudgetten. Beheerskosten Eusebius (13.3) Aan de Stichting Eusebius Arnhem (SEA) is de exploitatie en het beheer van Eusebiuskerk opgedragen. SEA geeft uitvoering aan een 10-jaren onderhoudsplan voor kerk en toren. Op grond van dit plan krijgen zij zowel een jaarlijkse rijks- als gemeentelijke bijdrage. Omdat tijdens de uitvoering van het 10-jaren onderhoudsplan aan de kerk de Stichting Eusebius Arnhem (SEA) telkens geconfronteerd wordt met meerwerk-kosten die het normale onderhoud te boven gaan, is uitgebreid onderzoek gedaan naar de kwaliteit van het aanwezige natuursteen. Dit heeft geleid tot een restauratieplan van het natuursteenwerk. De kosten hiervan bedragen ca. € 2,5 miljoen.

ONDERWERP

Centrumring-rond (11.1) Het project centrumring-rond is een voornemen in het coalitieakkoord 2006-2010 om de bereikbaarheid van Arnhem te verbeteren. Het project is uitgebreid met het deel Boulevard Heuvelink tussen het Airborneplein en de Rietgrachtstraat.


Johan de Wittlaan/Boulevard Heuvelink (LARGAS) (11.1) Deze route dient zodanig te worden aangepast dat de huidige ontsluiting sterk wordt verbeterd. De doorstroming voor autoverkeer kan beter en de oversteekbaarheid voor langzaam verkeer is ronduit slecht. Ook de ontsluiting van en naar het bedrijventerrein is zeer matig. Bedoelde route leent zich voor het principe volgens LARGAS. (langzaam rijden gaat sneller) waarbij de beeldkwaliteit van deze wegen zeer aanzienlijk kan worden verbeterd. Door de inrichting van de weg volgens deze principes zijn geen verkeerslichten meer nodig. Dit heeft geen consequenties voor de capaciteit van de weg maar geeft voor alle verkeersdeelnemers een vlottere en veiliger doorstroming.

PAGINA

Apeldoornseweg (11.1) Het profiel van de Apeldoornseweg als belangrijke hoofdontsluiting naar noord Nederland is niet toegesneden op de noodzakelijke functie en veroorzaakt onnodige filevorming op de centrumring. In geval van calamiteiten op de route A12 moet deze weg ook functioneren als vervangende route. Daarom is deze weg ook opgenomen in de infra-lijst van BBKAN! als noodzakelijke vervangende route. Vanuit BBKAN! zullen hiervoor dan ook (beperkte) middelen beschikbaar moeten komen. Een aanvullend punt van aandacht is de route naar ziekenhuis Rijnstate. Voorgesteld wordt daarom de Apeldoornseweg opnieuw in te richten, zodat de doorstroming en bereikbaarheid verbeterd.

21

De vervoerder Connexxion heeft een structureel tekort op het besloten vervoer van het Arnhemse Nachtnet van € 64.000 per jaar. Connexxion stopt met de exploitatie van het Arnhemse Nachtnet, als zij geen bijdrage ter grootte van het exploitatietekort ontvangt. Het college acht het voortbestaan van dit nachtnet zo wenselijk/noodzakelijk, dat zij voorstaat het tekort te dekken. Het college heeft een aanvraag voor een bijdrage van de helft van het tekort bij de stadsregio ingediend.

Fonds bedrijfsleven (14.1) Het bedrijfsleven blijkt steeds minder (financieel) in staat om collectieve activiteiten te organiseren, die bijdragen aan promotie van de stad Arnhem en het verbeteren van het vestigingsklimaat. De bijdragen vanuit het bedrijfsleven worden vaak door een relatief kleine groep opgebracht, terwijl anderen daar wel van meeprofiteren zonder echter te betalen. Initiatieven om dit probleem op vrijwillige basis aan te pakken leiden tot dusver niet tot het gewenste resultaat. Op verzoek van ondernemersorganisaties (waaronder de Kamer van Koophandel) wordt een “fonds bedrijfsleven” gecreëerd. De voeding loopt via een opslag op het OZB-tarief niet-woningen. Hierdoor stijgt het OZB-tarief voor nietwoningen zowel voor het eigenarengedeelte als voor het gebruikersdeel met € 0,07. Ten behoeve van het overgangsjaar binnenstadsmanagement zal de gemeente eenmalig € 200.000 storten in het fonds bedrijfsleven. Reserve achterstallig onderhoud (16.5) Komend jaar wordt op diverse terreinen – onder meer wegen en gebouwen – de staat van onderhoud in kaart gebracht. Vooruitlopend op deze uitkomsten stellen wij voor om nu reeds een reserve achterstallig onderhoud in te stellen en daar ten laste van 2008 en 2009 respectievelijk € 1 miljoen en € 1,5 te doteren.

ONDERWERP

Openbare orde en veiligheid bij World of Living Statues (14.1) De World of Living Statues is de afgelopen jaren een groot succes gebleken met een groeiend aantal bezoekers aan de stad. Om in het vervolg de openbare orde en veiligheid van de mensenmassa's in de stad te kunnen garanderen zijn extra maatregelen nodig. Hierbij moet gedacht worden aan extra inzet van bussen, parkeervoorzieningen, verkeersregelaars, medische faciliteiten, etc.


EMT Campus en bedrijvencluster (14.1) Het stimuleringsbeleid is gericht op versterking van het innovatievermogen van de Arnhemse economie en op uitbreiding van de bedrijvigheid en werkgelegenheid. Hierbij vormt de bedrijfssector Milieu en Energie een belangrijk speerpunt. Vorming en ontwikkeling van een EMT-Campus op een bedrijvenpark met kennisinstellingen en een bedrijvencluster gericht op toegepaste Energie en MilieuTechnologie. Een plek die uitgroeit tot een kristallisatiepunt en 'katalysator' voor start en groei van nieuwe en innovatieve bedrijvigheid met duidelijke aansluiting op toonaangevende onderzoek en onderwijsinstellingen (ECN, TNO, hogeschool HAN + universiteiten Wageningen, Twente en wellicht ook Nijmegen en Eindhoven).

PAGINA

Stimuleren (nieuw) ondernemerschap (14.1) Het stimuleren van (nieuw) ondernemerschap heeft een positief effect op de werkgelegenheid en economische ontwikkeling van de stad. Nieuwe ondernemers zijn daarnaast vaak innovatief en creatief en dat levert - naast tal van nieuwe producten en diensten - een positieve bijdrage aan het economisch klimaat in Arnhem. Hoewel Arnhem jaarlijks tussen de 500 en 600 starterende ondernemers kent (en dat aantal is groeiende) lopen we achter bij steden van vergelijkbare omvang. Het ombuigen van deze situatie vergt extra én structurele beleidsmatige en financiële inzet. De inzet is bedoeld voor de uitvoering van activiteiten zoals begeleiden van startersprojecten, organisatie netwerkbijeenkomsten en starterscafé, voortzetting coördinator en activiteiten Startersplatform, stimulering ondernemerschap in onderwijs e.d.

22

Binnen de bestemmingsreserve monumentenzorg is € 1 miljoen gereserveerd voor de gemeentelijke bijdrage aan dit restauratieplan. Voor de resterende € 1,5 miljoen wordt overleg gevoerd met subsidieverstrekkers, waarvan het Rijk de belangrijkste is. Door het plan uit te voeren zal het risico van onvoorziene meerkosten voor de komende jaren beperkt worden. Toch is het gewenst om tot een meer duurzame oplossing te komen voor de exploitatie en het beheer van de Eusebiuskerk. Dit kan door de lening voor de restauratie van de toren in één keer af te lossen (saldo 1-1-2008 € 883.000). Hiermee vallen voor de stichting de jaarlijkse kapitaallasten van €159.000 structureel vrij. Deze kunnen vervolgens ingezet worden om de extra onderhoudskosten te dekken. Tevens stellen wij een onderzoek in naar een structurele oplossing voor de jaarlijks terugkerende problematiek van de Eusebius, inclusief de aanbouw.

23

PAGINA


ONDERWERP

2.3.2

Stadsprogramma 2: Verbeteren woonen leefomgeving

Overzicht bestedingsvoorstellen Deelprogramma 08.2 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 12.1 13.1 13.1 16.5

Stadsprogramma Verbeteren Woon- en leefomgeving

2008

2009

2010

2011

bedragen x € 1.000

Project buurtbemiddeling Invoeren starterslening Sociale woningbouw RIJC (Presikhaaf) Instellen woningbouwcoördinator en extra capaciteit voor RO procedures bij ontwikkelaars en corporaties Malburgen Ww5, extra projectleiding Malburgen Dijkzone-Oost, extra projectleiding + communicatie Schuytgraaf velden 15, 18 en 19, extra projectleiding Malburgen Ww5, uitvoering koopgarant Schuytgraaf veld 17b, omzetting sociale koop in sociale huur Schuytgraaf (GEM), bijdrage aan nieuw marketingconcept Malburgen Ww10, financiering collectieve RIBW-woningen Malburgen Dijkzone-Oost, omzetten naar sociaal Statenlaan, bijdrage aan achterpad Waterbergseweg, bijdrage verplaatsing Maycrete-woningen - Woningsversnellingsmiddelen stadsregio Arnhem-Nijmegen De Drieslag voorbereidingskosten Verkeersinfrastuctuur rond winkelcentrum Presikhaaf-West Openbare verlichting - energiekosten Buiten Gewoon Beter jaarschijf 2009 en 2011 - Onttrekking stelpost onderuitputting kapitaallasten Totaal

35 15 0

35 188 1.600

35 345 0

35 345 0

150 0 0 0 75 210 100 60 800 0 0 -1.410 100 0 280 0 0

75 33 50 55 0 100 100 31 400 60 180 -2.872 0 700 280 2.423 -2.423

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 -345 0 0 280 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 -345 0 0 280 2.423 -2.423

415

1.015

315

315

Project buurtbemiddeling (08.2) Verminderen van (woon)overlast en het voorkomen van escalatie in de buurt door horizontale conflicten tussen buren of buurtbewoners in een zo vroeg mogelijk stadium te signaleren en zo efficiënt mogelijk aan te pakken. Effecten daarvan liggen vooral op het vergroten van de leefbaarheid, het versterken van de gemeenschapszin en het bevorderen van de zelfredzaamheid van burgers. De jaarlijkse kosten voor het project worden voor 50% gedekt door de woningcorporaties en voor 50% door de gemeente Arnhem. Inzet versnellingsgelden (12.1) In het “Convenant Woningbouwafspraken 2005-2010 Knooppunt Arnhem Nijmegen” is de nieuwbouw van bijna 25.000 woningen als prestatieafspraak vastgelegd. Ter stimulering is voor het KAN in deze periode door het ministerie van VROM een gefaseerd uit te keren budget gereserveerd van € 52,7 miljoen. De primaire doelstelling van het convenant is het tekort aan woningen per 1 januari 2010 terug te brengen tot 1,5 % van de woningbouwvoorraad en daarmee de spanning op de woningmarkt te verminderen. Op basis van het voorgenoemde ontvangt de gemeente Arnhem in het kader van de subsidieverordening Woningbouw KAN 2005 een bedrag van € 1.700,- per opgeleverde woning in de periode 2005-2009 (ook wel versnellingsgelden genoemd). In deze meerjarenbegroting worden vanuit de versnellingsgelden voor diverse projecten middelen uitgetrokken, teneinde de overeengekomen woningproductie te realiseren. Drieslag (12.1) Het winkelcentrum De Drieslag in Malburgen is aan herstructurering toe. Toenemende belangstelling van ondernemerszijde en renovatie van omliggende flats door corporatie maken dat de planvorming e.d. vastere vormen krijgt. Als gemeente ondersteunen we deze initiatieven. Verkeersinfrastructuur rond winkelcentrum Presikhaaf (12.1) De wijk Presikhaaf zal de komende jaren een forse herstructurering ondergaan waardoor de kwaliteit van de woningen, voorzieningen en de leefomgeving fors zal verbeteren. Om de woning en voorzieningen bereikbaar te houden is ook een herstructurering van het hoofdwegennet een noodzaak. Hoofddoel is om het verkeer op een verantwoorde wijze te kunnen afwikkelen. Openbare verlichting – energiekosten (13.1) In de afgelopen periode hebben we in de respectievelijke Turap's aangegeven dat er een tekort op de exploitatie van de openbare verlichting ontstaat als gevolg van stijgende energieprijzen. Tot nu toe konden die stijgende kosten, in de orde van grootte van € 100.000, worden opgevangen binnen de bestaande budgetten. Dit was mogelijk omdat de

24

PAGINA


ONDERWERP

investeringen die nodig zijn voor een Europese aanbesteding, werden uitgesteld. Ondertussen worden deze investeringen nu wel uitgevoerd en ontstaat er geen onderuitputting meer. Tegelijkertijd moet worden vastgesteld dat de stijging van de energieprijzen blijvend is en dat een nieuwe aanbesteding ook niet tot lagere inkooptarieven zal leiden. Het tegendeel is waar, er wordt een verdere stijging voorzien, waarmee de tegenvaller oploopt tot € 280.000. Buiten gewoon beter (13.1) De incidentele voordelen op de gemeentebrede onderuitputting kapitaallasten worden conform coalitieakkoord incidenteel ingezet ter dekking van de tijdelijke meerkosten BGB en ten behoeve van de realisatie van Park Overbetuwe. Voorgesteld wordt daarom het eerder voorgenomen beslag van € 2,4 miljoen op de voorziening onderhoud gebouwen ten laste van de Jaarschijf 2009 terug te nemen en BGB 2009, net als 2010 en 2011, te dekken uit de onderuitputting kapitaallasten.

2.3.3

Stadsprogramma 3: Participatie en werk

Overzicht bestedingsvoorstellen Deelprogramma 03.1 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 03.2 08.4 04.1 14.1

Stadsprogramma Participatie en werk

2008

2009

2010

2011


Tijdelijke peuterspeelzaal Spijkerkwartier / 't Broek Mavo / Havo Utrechtseweg (Tijdelijke) huisvesting VSO Radar exploitatielasten Herhuisvesting Vlindertuin BS Klarendal BS De Laar-West/ Jeroen Boschschool, Laarakker en Toermalijn BS De Laar-Oost/ Anne Frankschool, Laarhorst, Toermalijn Sociaal huis Immerloo Indexering bestaande onderhanden werken naar prijspeil 2008 Tegenvallende opbrengst vrijvallende lokaties Campus IJsselllaan Kosten busvervoer schoolzwemmen Aanbieden van taaltrajecten inburgering - Dekking uit WWB-werkdeel Wijkeconomie - Subsidie en bijdragen derden Totaal

0 70 536 0 0 0 0 0 0 3.300 0 89 1.600 -1.600 40 -40

15 69 535 0 0 0 0 69 226 0 190 89 1.600 -1.600 40 -40

15 67 534 18 18 0 0 68 240 0 190 89 1.600 -1.600 40 -40

15 66 533 186 627 18 18 68 252 0 190 89 1.600 -1.600 40 -40

3.995

1.193

1.239

2.062

Tijdelijke peuterspeelzaal Spijkerkwartier / ’t Broek (03.2) Het realiseren van de ambities op het vlak van voor- en vroegschoolse educatie vraagt op korte termijn om de realisatie van een extra peuterspeelzaal in (Spijkerkwartier-)’t Broek. Gelet op de tijdsdruk wordt in eerste instantie voor een tijdelijke oplossing gekozen. Hiermee is een investering van circa. € 150.000 gemoeid. Mavo/Havo – West Utrechtseweg (03.2) Na de start van het project is geconstateerd, dat in het bestaande gebouw veel meer asbest aanwezig is dan op grond van de asbestinventarisatie was verwacht. De extra kosten van verwijdering bedragen € 900.000. (Tijdelijke) huisvesting VSO de Radar (03.2) VSO de Radar heeft op korte termijn behoefte aan uitbreiding. Met de huisvesting is een investering van € 300.000 ten behoeve van leermiddelen gemoeid. Daarnaast is voor een periode van 5 jaar een huurbedrag van € 500.000 vereist. Brede School Vlindertuin (03.2) Basisschool de Vlindertuin heeft weinig aantrekkingkracht voor de Geitenkamp en te weinig potentie om op termijn aantrekkelijk te zijn voor de nieuwe wijk Saksen Weimar. Denkbaar is de verplaatsing naar een nieuw te ontwikkelen voorziening (aangevuld met aanverwante voorzieningen) op een meer strategisch gelegen locatie. Op de beoogde locatie is momenteel VMBO Baken Warnsborn gesitueerd. Deze locatie is vanaf 2008 beschikbaar. De haalbaarheid van deze beweging wordt momenteel onderzocht. Op basis van nieuwbouw is met de herhuisvesting van de Vlindertuin en aanverwante voorzieningen een (indicatieve) investering van € 4,1 miljoen gemoeid.

Brede School Schuytgraaf-Noord (03.2) Met de vaststelling van het voorzieningenprogramma Schuytgraaf is de ambitie geformuleerd om een derde brede school te realiseren in Schuytgraaf-Noord. Deze brede school bestaat uit twee basisscholen (openbaar en rooms-katholiek), een peuterspeelzaal, kinderopvang, buitenschoolse opvang en gymnastieklokalen. Voor de piekperiode wordt in samenwerking met een woningcorporatie een voorziening gerealiseerd, die meervoudig gebruikt kan worden. Met de realisatie van Brede School Schuytgraaf-Noord en de voorziening voor de piekperiode is een investering van € 15,1 miljoen gemoeid. Indien we de verkapitaliseerde huuropbrengsten van de verschillende voorzieningen als dekking inbrengen resteert een onrendabel deel van € 13,6 miljoen. De oplevering is voorzien 2011/2012. BS Malburgen Oost-Zuid / Eimerssingel-Oost (Sociaal Huis Immerloo) (03.2) Met de vaststelling van het Voorzieningenprogramma Malburgen is de ambitie geformuleerd om vier brede scholen in Malburgen te realiseren. De vierde moet in Malburgen Oost-Zuid aan de Eimerssingel-Oost verrijzen. Deze brede school bestaat uit basisschool het Mozaïek, de Johannesschool, peuterspeelzaal het Speelrijk, kinderopvang Calypso, een wijkcentrum, een jongerencentrum en een nieuwe gymvoorziening. Ontwikkeling van deze brede school is voorzien omstreek 2014-2015. De ontwikkeling wacht namelijk nog op een stedenbouwkundige visie op dit deel van Malburgen. In het licht van de manifeste vraag vanuit de wijk en de aanwezige maatschappelijke voorzieningen ligt thans het voornemen om vooruitlopend op volledige nieuwbouw al invulling te geven aan het brede schoolconcept: de Johannesschool verlaat de dependance en neemt de voormalige kleuterschool weer in gebruik; in de dependance worden kinderopvang, peuterspeelzaal, buurthuis en jongerencentrum gehuisvest. Deze beweging wordt momenteel voorbereid. Met bovenstaande beweging is een investering van ca. € 1,2 miljoen gemoeid. Het onrendabele deel van de investering is € 383.000.

ONDERWERP

Met de realisatie van Brede School de Laar-West is een investering van ca. € 2,0 miljoen gemoeid. Het onrendabele deel is ca. € 1,0 miljoen. Met de realisatie van Brede School de Laar-Oost is een investering van ca. € 1,5 miljoen gemoeid. Het onrendabele deel is ca. € 850.000. Voort is voor beide scholen aanvullend, ten behoeve van beheer en exploitatie van deze voorziening, een structureel bedrag van € 35.000 opgenomen (voor 2011 is de helft, € 17.500, opgenomen aangezien de scholen pas starten met ingang van het nieuwe schooljaar). De oplevering van beide scholen is voorzien medio 2011.


Brede School de Laar-West en de Laar-Oost (03.2) Het besluit om invulling te geven aan de gezamenlijke structurele ruimtebehoeften van de Jeroen Boschschool, de Laarakker en de Toermalijn prikkelt de betrokkenen tot het onderzoeken van de mogelijkheid om een en ander meer vanuit multifunctionaliteit te benaderen. Ditzelfde is van toepassing op de gezamenlijke structurele ruimtebehoeften van de Anna Frankschool, de Laarhorst en de Toermalijn.

PAGINA

Brede School Klarendal (03.2) Op het terrein van de voormalige locatie van Rijn IJssel aan de Klarendalseweg verrijst Brede School Klarendal. Vlindertuin/ St. Jansschool, Annaschool, peuterspeelzaal, kinderopvang en buitenschoolse opvang zullen in een nieuw te bouwen kindvoorziening worden ondergebracht. Wijkcentrum Klarendal en jongerencentrum de Mix zullen in een deel van het gerenoveerde kazernegebouw worden gehuisvest. De bestaande spelzaal wordt gemoderniseerd t.b.v. bewegingsonderwijs en sportieve wijkinitiatieven. Met de realisatie van Brede School Klarendal is een investering van ca. € 12,6 miljoen gemoeid. Indien we de maatschappelijke waarde van de vertreklocaties en de verkapitaliseerde huuropbrengsten van de verschillende voorzieningen als dekking inbrengen resteert een onrendabel deel van € 6,3 miljoen. Voort is aanvullend, ten behoeve van beheer en exploitatie van deze voorziening, een structureel bedrag van € 35.000 opgenomen. De oplevering is voorzien medio 2010.

25

Indien we de maatschappelijke waarde van de vertreklocatie en de verkapitaliseerde huuropbrengsten van aanverwante voorzieningen als dekking inbrengen resteert een onrendabel deel van € 2,2 miljoen. Voort is aanvullend, ten behoeve van beheer en exploitatie van deze voorziening, een structureel bedrag van € 35.000 opgenomen. De oplevering is voorzien medio 2010.

Taaltrajecten inburgering (08.4) Het inburgeringsprogramma brengt inburgeraars op een minimum niveau van taalvaardigheden en kennis van de Nederlandse samenleving. Uit de praktijk is gebleken dat ongeveer 60% van de inburgeraars een aanvullend traject nodig heeft: hetzij om het minimum niveau NT2 alsnog te behalen, hetzij om het niveau te behalen dat zij nodig hebben om uit te stromen naar werk of een vervolgopleiding. Het niveau van het inburgeringsexamen blijkt in de praktijk niet voldoende om aansluiting te vinden op werk, een vervolgopleiding of sociale activering. Wanneer op dit niveau wordt gestopt, is het geleerde weer snel vergeten. Het niveau van inburgering zoals vastgesteld in de Wet Inburgering is te laag en ontoereikend als basis voor maatschappelijke participatie. Uitstromen richting duurzaam werk, een vervolgopleiding of maatschappelijke participatie en het kansrijk meedoen in de maatschappij vragen in veel gevallen om extra aanbod. Het aanbieden van taaltrajecten bij Inburgering kan gefinancierd worden uit het WWB werkdeel aangezien deze trajecten gericht zijn op het bevorderen van de arbeidsinschakeling. Wijkeconomie (14.1) Wij vinden het van belang om wijken leefbaar te houden en sterker te maken door - naast investeringen in de fysieke en sociale infrastructuur - ook heel nadrukkelijk in te zetten op versterken van de wijkeconomie. Stimuleren van leefbare wijken met aandacht voor meer economie in de wijk. Behouden van een duidelijke detailhandelsstructuur, met als uitgangspunt detailhandelsconcentraties op wijkniveau.

2.3.4

Stadsprogramma 4: Zorgzame stad

Overzicht bestedingsvoorstellen Deelprogramma div. 13.1 16.5 16.5

Stadsprogramma Zorgzame stad

2008

2009

2010

2011


Terugdraaien AEF-korting welzijnsinstellingen Invalidentoilet Terugdraaien bezuiniging subsidie jaarschijf 2008 Verhogen subsidie taakstelling Totaal

500 45 1.000 0

500 45 0 -750

500 45 0 -750

500 45 -750

1.545

-205

-205

-205

ONDERWERP

Kosten busvervoer schoolzwemmen (03.2) De kosten van het busvervoer zijn in de afgelopen jaren gestegen in verband met wijzigingen binnen het schoolzwemmen (niet meer iedereen, maar met name gericht op kinderen die nog niet goed kunnen zwemmen), wijzigingen ten aanzien van schoollocaties en regelgeving ten aanzien van busvervoer (minder kinderen per zitbank). Uit nader onderzoek is gebleken dat het huidige kostenniveau niet verder omlaag gebracht kan worden, uitgaande van handhaving van het schoolzwemmen.


Campus IJssellaan (03.2) Voor de realisering van de Arentheem Campus IJssellaan stellen we een extra budget beschikbaar van € 1,9 miljoen. De belangrijkste oorzaken voor de overschrijding zijn de prijsstijgingen in de bouw, de langere voorbereidings- en bouwtijd en onvoorziene kosten (compenserende bemaling als gevolg van de verontreiniging Schaapsdrift, verleggen riooloverstort).

PAGINA

Opbrengst vrijvallende locaties (schoolgebouwen)- IHP-VO Arnhem-Noord (03.2) In het project is oorspronkelijk rekening gehouden met een opbrengst van vrijvallende schoolgebouwen van € 11,3 miljoen Dit is een historisch bepaalde inschatting en niet gebaseerd op een gespecificeerde berekening. De stand van zaken is echter dat de opbrengst naar verwachting € 3,3 miljoen lager uitvalt dan eerder verondersteld. Wij stellen voor dit ten laste te brengen van de algemene reserve.

26

Indexering bestaande onderhanden werken naar prijspeil 2008 (03.2) Jaarlijks worden de investeringsbudgetten geïndexeerd op basis van de prijsindexcijfers van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor nieuwbouw en uitbreiding van onderwijshuisvesting. Wij zijn voor onderwijshuisvesting gebonden aan de VNG-cijfers. Alleen het onrendabele deel wordt verhoogd: eventuele bijdragen van derden aan de investering worden dus (impliciet) ook geïndexeerd.

Overzicht bestedingsvoorstellen Deelprogramma 01.1 06.2 06.2 01.2 / 06.2 07.2 div. 12.1 15.3

Overige voorstellen

2008

2009

2010

2011


Amendement 5.9 Herinrichting Raadszaal FLO Brandweer Arbeidstijden Brandweer Personeel knelpunt rampencoördinatie Zoutelectrolyse zwembaden Restant problematiek financieel plan MO - Versneld afschrijven investeringen met een maatschappeljk nut Kosten planschadebeoordelingscommissie - Dekking binnen de begroting SO Bestuurlijke boete - Dekking binnen de begroting SB Totaal

0 788 400 85 200 105 -105 30 -30 120 -120

107 787 400 85 0 255 -230 30 -30 120 -120

107 652 400 85 0 255 -230 30 -30 120 -120

107 289 400 85 0 255 -230 30 -30 120 -120

1.473

1.404

1.269

906

Amendement 5.9 Herinrichting raadszaal (01.1) Ten behoeve van de herinrichting van de omgeving van de Politieke Maandag is op basis van amendement 5.9 een investeringskrediet beschikbaar gesteld van € 700.000. De bijbehorende kapitaallasten worden gedekt uit het budget strikt onvermijdbaar (zie par.2.7 dekkingsvoorstellen). FLO gemeentebrandweer (06.2) De FLO-regeling voor de gemeentebrandweer is per 1 januari 2006 afgeschaft. Voor de instroom van nieuwe medewerkers na die datum betekent dit een wijziging in arbeidsvoorwaarden en loopbaanperspectief. Voor zittende medewerkers wordt er thans nog steeds gewerkt aan een overgangsregeling. Deze regeling bestaat deels uit het optimaal gebruik maken van de levensloopregeling, deels uit het versterken van het ouderdomspensioen. HGM maakt voor de berekening van de effecten gebruik van een rekenmodel van de VNG. Dit leidt in de eerste jaren tot een forse extra financiële vraag, naar de laatst bekende stand van zaken: 2008 € 788.000, 2009 € 787.000, 2010 € 652.000 en 2011 € 289.000. NB: Er lopen rond dit dossier nog enkele landelijke discussies, zoals het wel/niet ineens moeten storten van het ouderdomspensioen en nadelig uitpakkende fiscale zaken in het bruto-netto traject. Arbeidstijdenwet gemeentebrandweer (06.2) Met ingang van 1 juni 2006 is het arbeidstijdenbesluit gewijzigd met daarin nieuwe regels voor aanwezigheidsdiensten. Hierin is geregeld dat personeel dat in aanwezigheidsdiensten werkt gemiddeld, gerekend over een periode van 26 weken, ten hoogste 48 uur in plaats van 54 uur per week mag werken. Het College van arbeidszaken van de VNG heeft in grote lijnen een akkoord bereikt met de bonden over deze problematiek. Het resultaat van deze onderhandelingen is primair dat personeel dat in aanwezigheidsdiensten werkt, 48 uur in plaats van 54 uur per week gaat werken met een ongewijzigd (bruto-)salaris, eindejaarsuitkering, vakantietoelage en onregelmatigheidstoeslag.

ONDERWERP

Overige voorstellen nieuw beleid


2.3.5

PAGINA

Subsidiemaatregelen (05.1, 08.2, 08.5 en 16.5) In de MJPB 2007-2010 zijn diverse subsidiemaatregelen opgenomen: een subsidiemaatregel van € 1 miljoen in 2008 oplopend tot € 2 miljoen vanaf 2009, plus een taakstelling AEF van € 500.000 vanaf 2007, plus een taakstelling bibliotheek van € 150.000. Voorgesteld wordt om deze taakstellingen tot en met 2008 te schrappen en ingaande 2009 een taakstelling van € 2.750.000 op te nemen. In de paragraaf subsidies worden voorstellen gedaan hoe deze taakstelling kan worden gerealiseerd.

27

Invalidentoilet (13.1) Om de toegankelijkheid van de binnenstad te vergroten voor mensen met beperking is beschikbaarheid van invalidentoiletten een voorwaarde. Om het aantal uit te breiden stellen wij voor een budget van € 45.000 toe te kennen voor de exploitatie van een extra invalidentoilet.

Planschadebeoordelingscommissie (12.1) Het toegenomen aantal verzoeken om vergoeding planschade en de behandeling daarvan door de planschadecommissie, leidt tot hogere kosten dan het huidige budget. Een verhoging van € 30.000 is noodzakelijk. Dekking wordt gevonden binnen de eigen budgetten. Bestuurlijke boete (15.3) In het Coalitieakkoord is ten aanzien van de invoering van de bestuurlijke boete opgenomen dat 'de haalbaarheid van de invoering van de bestuurlijke boetes via de APV' wordt bezien. Voorgesteld wordt te kiezen voor het invoeren van de Bestuurlijke boete overlast in de openbare ruimte (BB OOR). Hiermee komt de verantwoordelijkheid voor de handhaving van de onder de BB OOR vallende zaken (kort door de bocht genomen zijn dat de bepalingen uit de APV die betrekking hebben op de openbare ruimte) bij de gemeente te liggen, die dus ook de regie heeft over welke zaken een grote of minder grote prioriteit hebben. De verwachting is dat met de invoering van de bestuurlijke boete er een beter beheer van de openbare ruimte zal plaatsvinden en dat verloedering effectiever kan worden tegengegaan, mede door het voeren van ‘lik-op-stuk’ beleid. De kosten die dit met zich meebrengt kunnen worden gedekt uit het budget van de dienst Stadsbeheer.

ONDERWERP

Financieel plan MO (div.) Eind 2006 is het financieel plan van de dienst MO door de Raad vastgesteld. Dit financieel plan was gericht op het wegwerken van het structurele financiële tekort bij de dienst. Het plan van de dienst MO was nagenoeg sluitend. Door nu de restant problematiek van € 255.000 op te lossen is er voor de dienst MO weer een gezonde basis gelegd. Ter dekking van de restantproblematiek van de dienst MO is voorgesteld een aantal investeringen met maatschappelijk nut versneld af te schrijven, waardoor er structurele kapitaallastenruimte wordt vrijgespeeld. Door de versnelde afschrijving ten laste van de bedrijfsreserve en het jaarresultaat 2006 van de dienst MO te brengen, levert de dienst MO zelf de dekking voor de restantproblematiek voor een bedrag van € 230.000.


Zoutelectrolyse zwembaden (07.2) Gebruik van chloor in zwemwater heeft een aantal nadelige effecten: het is slecht voor het milieu, het vraagt om veel maatregelen om veiligheidsrisico’s te beperken en voor zwemmers is het ook niet altijd prettig (geur, prikkende ogen enz.). Sportbedrijf Arnhem heeft onlangs in het doelgroepenbad van de Grote Koppel de proef om d.m.v. zoutelectrolyse het zwemwater schoon te houden met succes afgerond. Deze nieuwe techniek kent geen van de genoemde nadelige effecten. De ambitie is nu om alle zwembaden met een dergelijk systeem uit te rusten. Toepassing van deze nieuwe, veilige, milieu- en klantvriendelijke techniek vraagt om een investering van ca. € 200.000. Voorgesteld wordt om dit ten laste van de algemene reserve te brengen.

PAGINA

Personeel knelpunt rampencoördinatie (01.2 en 06.2) Buiten de gemeenschappelijke regeling om hebben gemeenten zich verplicht om ambtelijke capaciteit te leveren om te komen tot een voldoende regionale rampenorganisatie. Voor een gemeente met een omvang als die van Arnhem zou dat een bijdrage betekenen van ruim 1 fte. Binnen de gemeente is één functionaris belast met deze taak. Gebleken is dat deze taak niet langer te combineren is met ook nog eens de coördinatie van de rampenorganisatie binnen de gemeente Arnhem. Tot en met einde 2007 wordt hierin voorzien door inzet van extra capaciteit die met incidenteel geld betaald wordt. Naast het interne knelpunt binnen de gemeente speelt er ook op regionaal niveau een soort van ‘free-riders’ probleem. Gemeenten die deelnemen aan de gemeenschappelijke regeling komen hun verplichting tot het leveren van ambtelijke inzet niet na. Een meer structurele oplossing zou zijn om deze taak op te nemen in de gemeenschappelijke regeling. Voordeel: verankering van deze taak. Nadeel: hogere inwonerbijdrage. Een dergelijk idee heeft in het verleden vanuit de deelnemende gemeenten onvoldoende draagvlak gehad.

28

De gemeente Arnhem volgt in beginsel het bereikte akkoord tussen het College van arbeidszaken van de VNG en de bonden. Voor het uitrukpersoneel van het brandweerkorps Arnhem/Westervoort betekent het bovenstaande concreet dat er 5 à 8 extra brandweermedewerkers moeten worden aangenomen. De huidige verwachting is dat het financiële effect op de begroting structureel maximaal € 400.000 per jaar zal bedragen. De hoogte van het bedrag is nog niet helemaal duidelijk omdat er enkele onderdelen van het akkoord nog niet geheel zijn uitgewerkt.

29

PAGINA


ONDERWERP

Samenvattend In bovenstaande paragrafen is stilgestaan bij de voorstellen voor nieuw beleid. Hoe de gemeente dit allemaal gaat betalen wordt onderstaand uitgewerkt in verschillende blokken. Het samenvattende totaalbeeld is hierbij nogmaals opgenomen.

Samenvattende tabel financieel meerjarenbeeld bedragen x € 1.000

Startpositie volgens MJPB 2007-2010 (Incl. consequenties vaststelling MJPB 2007-2010 / Financieel plan MO) Voorstellen nieuw beleid (par. 2.3) Perspectiefnota (par. 2.4) Algemene uitkering (par. 2.5) Financiële mutaties (par. 2.6) Dekkingsvoorstellen (par. 2.7)

2008

2010

2011

1.460

1.500

0

0

-12.008 -53 3.984 -1.002 7.666

-5.354 -23 3.239 -1.706 2.359

-3.065 57 2.326 -1.987 2.669

-3.525 57 3.367 -2.441 2.559

47

15

0

17

Totaal meerjarenprogrammabegroting 2008-2011

2.4

2009

Perspectiefnota

Overzicht maatregelen en moties perspectiefnota Deelprogramma div. 03.2 / 07.2 04.2 07.1 14.1

Perspectiefnota: maatregelen en moties bedragen x € 1.000

Bezuinigingsvoorstellen Perspectiefnota (zie blz. 8 perspectiefnota) Moties: Bevriezen sporttarieven 2008 Bezuiniging Bijzondere Bijstand Onderzoek Radio en TV Arnhem VVV Arnhem Totaal

2008

2009

2010

2011

180

205

335

335

-28 -75 -30 -100

-28 -100 0 -100

-28 -150 0 -100

-28 -150 0 -100

-53

-23

57

57

Bezuinigingsvoorstellen perspectiefnota Met de vaststelling door de raad van de perspectiefnota 2007-2011 zijn de diverse voorgestelde programmabezuinigingen nu ook daadwerkelijk vertaald in deze meerjarenprogrammabegroting. Na aftrek van de taakstelling op dit gebied van € 500.000 resteert een voordeel oplopend tot € 335.000 vanaf 2010. Naar aanleiding van de bespreking van de perspectiefnota zijn de volgende moties financieel vertaald en in deze programmabegroting opgenomen. Bevriezing sporttarieven in 2008 (03.2 en 07.2) Het niet aanpassen van de tarieven voor inflatie en daarmee dus afzien van de verhoging van de sporttarieven 2008 levert een tekort op van € 27.500 structureel. Bezuiniging Bijzondere Bijstand (04.2) De voorgenomen verlaging van het budget bijzondere bijstand wordt niet doorgevoerd. Onderzoek Radio en TV Arnhem (07.1) De in de motie verwoorde vraag om een evaluerend onderzoek en bedrijfsplan voor Radio en TV Arnhem sluit aan bij de huidige wankele situatie van de stadsomroep. We stellen u voor een extern onderzoek in te stellen naar de (on)mogelijkheden voor een lokale omroep met voldoende publieksbereik en een gezonde financiële huishouding. Een bedrag van € 30.000 wordt hiervoor beschikbaar gesteld. VVV-Arnhem (14.1) Een fysiek informatiepunt gecombineerd met een Uitbureau is gewenst. Hiervoor is een bredere afweging gewenst. Een infopunt zou in de omgeving van het station gevestigd kunnen worden. Voor de vestiging van een zelfstandig infopunt is een aanvullend jaarlijks bedrag van circa € 100.000 nodig voor uitbreiding personeel en huurkosten.

30

PAGINA


ONDERWERP

2.5

Algemene uitkering

Bestuursakkoord rijk en gemeenten Rijk en gemeenten hebben op 4 juni 2007 een bestuursakkoord gesloten, dat op meerdere terreinen positief is te noemen. In een relatief korte tijd na het aantreden van het nieuwe kabinet ligt er een akkoord op hoofdlijnen waarin duidelijk sprake is van een andere toon richting gemeenten. Meer respect voor elkaars rol en de toon en inhoud is gewijzigd van “over u en zonder u” in “samen aan de slag”. Dit wordt niet alleen met woorden beleden maar komt ook tot uitdrukking in het beschikbaar stellen van de hiervoor benodigde middelen. Veel in het bestuursakkoord vastgelegde intenties op gebied van veiligheid, zorg, wijken en armoede zijn in lijn met het beleid zoals dit in Arnhem al wordt uitgevoerd dan wel zoals dit voor de komende jaren is benoemd in ons eigen coalitieakkoord. Hoewel de berichtgeving over het akkoord redelijk uitbundig was, is de doorwerking naar de algemene uitkering redelijk beperkt. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. Met de extra middelen in het bestuursakkoord worden financiële knelpunten als openbare orde en veiligheid en de arbeidstijdenwet “afgekocht”. Voor Arnhem gaat dit om een bedrag van zo’n € 1,9 miljoen (€ 1,5 miljoen OOV en € 0,4 miljoen arbeidstijdenwet). Daarnaast vindt er een herverdeling van middelen plaats tussen gemeenten als gevolg van de herziening van het cluster Openbare Orde en Veiligheid in het gemeentefonds. Een herverdeling die vooral gunstig uitpakt voor gemeenten met “weinig” inwoners en voor uitgestrekte gemeenten. Arnhem valt hier niet onder, waarmee een volgend nadeel van € 1 miljoen genoteerd kan worden. Als gemeente ontvangen wij een in de tijd aflopende suppletieuitkering OZB ter compensatie van de wegvallende OZB inkomsten gebruikers woningen. De looptijd en daarmee de hoogte van de suppletieuitkering wordt mede bepaald door de reële groei van het gemeentefonds. De nu optredende groei in het gemeentefonds worden wij geacht gedeeltelijk in te zetten ter compensatie van het nadelige OZB-effect. Dit betekent een structureel nadeel van € 1 miljoen. De groei van het gemeentefonds doet zich in tegenstelling tot voorgaande jaren vooral voor in de jaren 2008 en 2009. Voor de jaren 2010 en 2011 is slechts sprake van een geringe toename. In hoeverre dit volgend jaar alsnog wordt rechtgetrokken is onduidelijk. Taakmutaties en overige mutaties Het Rijk stelt daarnaast nog extra middelen beschikbaar. Het betreft de volgende taakmutatie: Ceremonie verkrijging Nederlanderschap (ingaande 2008 structureel € 10.000) Vanuit de Tweede Kamer bestaat al enige tijd de wens om de verkrijging van het Nederlanderschap voor zowel naturalisandi als optanten met enig ceremonieel te omlijsten. Met ingang van 1 januari 2006 geldt een organisatieplicht voor gemeenten, met ingang van 1 oktober (of mogelijk eerder) de aanwezigheidsplicht van genaturaliseerden en optanten. Boven op de in 2006 beschikbaar gestelde gelden komt nu een extra bedrag beschikbaar ter dekking van de kosten. Zoals afgesproken in de financiële beheersverordening (ad art. 212 gemeentewet) worden deze extra middelen eerst op concernniveau gereserveerd in afwachting van een onderbouwd verzoek van de betreffende dienst. Naast genoemde taakmutatie is tevens sprake van een technische bijstelling van de algemene uitkering, omdat de uitkeringsfactor en sommige verdeelmaatstaven worden aangepast. Risico’s Op het gebied van de Werk Wet en Bijstand zijn in het Bestuursakkoord eveneens afspraken gemaakt. Op het WWB-inkomensdeel is een (landelijke) daling van het aantal uitkeringsgerechtigden met 75.000 (=25%) afgesproken. Deze daling zal zich op termijn moeten vertalen naar de Arnhemse aantallen en de bijbehorende WWB-budgetten. Tegelijkertijd leidt dit ook tot een daling van de Algemene Uitkering. In hoeverre beide ontwikkelingen elkaar in evenwicht houden is moeilijk te voorspellen, maar zal wel veel impact hebben op de ontwikkeling van de begroting.

07.1 08.2 12.1 16.1 16.2 div.

ONDERWERP

Dekkingsvoorstellen

Overzicht dekkingsvoorstellen

01.1 03.2 03.2 / 08.3 04.2 05.3 07.1


BTW-BCF In de begroting 2007-2010 is ter oplossing van de BCF-problematiek een BTW-voordeel voor sportaccommodaties ingeboekt van € 640.000. Aangegeven is dat met de belastingdienst nog geen overeenstemming is bereikt en dat het bijbehorende risico op concernniveau wordt gedragen. Hoewel het overleg met de belastingdienst nog niet volledig is afgerond, is inmiddels wel duidelijk dat dit voordeel niet gerealiseerd gaat worden. Gelukkig kan dit probleem worden opgevangen in de technische stelpost die gevormd is ten tijde van de wijziging van de rente-omslagsystematiek. Nu alle risico’s van deze gewijzigde rente-systematiek zijn opgelost kan deze technische stelpost worden ingezet ter dekking van deze tegenvaller op het gebied van de BTW. Op deze wijze wordt de totale BCF-problematiek geheel opgelost. Het restant van de technische stelpost wordt meegenomen bij de in deze begroting opgenomen taakstelling van treasury van € 500.000.

Deelprogramma

PAGINA

Financiële mutaties

Onder het kopje financiële mutaties wordt een aantal elementen verantwoord: De nominale loon- en prijsontwikkelingen (inflatie) van zowel de eigen gemeentelijke kosten als van de gesubsidieerde instellingen zijn op basis van de cijfers van het Centraal Planbureau verwerkt. De groei van de stad is in dit onderdeel financieel vertaald, conform de in de perspectiefnota geschetste ontwikkeling van aantallen woningen en inwoners. De ontwikkeling en actualisatie van de kapitaallasten is eveneens verwerkt. In de paragraaf investeringen wordt nader ingegaan op de spelregels die gehanteerd worden bij de investeringen. Tevens is de ontwikkeling van de belastingopbrengsten verantwoord. In de paragraaf lokale heffingen staat een verdere toelichting.

2.7

31

2.6

Dekkingsvoorstellen bedragen x € 1.000

Amendement 5.9 Herinrichting Raadszaal, dekking strikt onvermijdbaar Bezuinigingsvoorstel: Beperking onderwijsbegeleiding tot informatiefunctie Bezuinigingsvoorstel: Rem op Geweld Financiering reïntegratie-activiteiten uit WWB-werkdeel Dekking Buurtbemiddeling uit de WMO Amendement 3.3 terugdraaien beëindigen subsidie stichting Stadsomroep, dekking Algemene Reserve Amendement 1.3 niet bezuinigen op de bijstelling programmering Musis Sacrum Schouwburg Arnhem (MSSA), dekking 'strikt onvermijdbaar" Bezuinigingsvoorstel: Herijking ontmoetingsfunctie wijken Inzet reserve Stadsvernieuwing Verbetering Treasuryresultaat Kaderkorting i.v.m. aanbesteding verzekeringen Onttrekking aan de Algemene Reserve (exclusief jaarschijf 2008 GRP) Totaal

2008

2009

2010

2011

0 50 50 1.226 35

107 150 50 1.226 35

107 150 50 1.226 35

107 150 50 1.226 35

0

86

86

86

55 0 1.000 500 0 4.750

55 150 0 500 0 0

55 150 0 500 200 110

55 150 0 500 200 0

7.666

2.359

2.669

2.559

Amendement 5.9 Herinrichting raadszaal (01.1) De herinrichting van de omgeving van de Politieke Maandag wordt op basis van amendement 5.9 gedekt uit het budget strikt onvermijdbaar (zie 2.3.5). Onderwijsbegeleiding (03.2) Het instandhouden van onderwijsbegeleiding is geen gemeentelijke taak (meer). Tezamen met regiogemeenten houdt Arnhem een regionale informatiefunctie voor onderwijsbegeleiding in stand. Daarenboven geeft Arnhem een extra bedrag aan onderwijsbegeleiding van € 150.000. Dit is niet verplicht en komt boven de door scholen beschikbaar gestelde bedragen. Bij vermindering van middelen is het logisch om inzet van middelen te concentreren op gemeentelijke taken. Wegvallen van gemeentelijke middelen voor onderwijsbegeleiding zal ongetwijfeld leiden tot vermindering van begeleidingsactiviteiten voor scholen. Indien scholen dit ongewenst vinden zullen zij binnen de hun beschikbare middelen oplossingen moeten vinden. Rem op geweld (03.2 en 08.3) De gemeente heeft tot nu een zware sturende rol bij activiteiten ten aanzien van veiligheid op school (Rem op geweld). Op grond van evaluatie maar ook door veranderende verhoudingen tussen gemeente en schoolbesturen kan de aansturende rol worden overgelaten aan de schoolbesturen. Deze krijgen hiervoor in principe ook de middelen.

Programmering Musis Sacrum Schouwburg Arnhem (07.1) In de ontwerp-begroting 2008-2011 werd voorgesteld om vanaf 2008 een bedrag van € 55.000 te bezuinigen op de programmering MSSA. Het bezuinigingsvoorstel is op basis van amendement 1.3 teruggedraaid. Dekking vindt plaats ten laste van ‘strikt onvermijdbaar’. Herijking ontmoetingsfunctie wijken (08.2) Een kritische doorlichting van de diverse ontmoetingsfuncties in wijken (bijvoorbeeld wijkcentra, huiskamers, ouderen, jongeren etc.) moet leiden tot een besparing. Inzet reserve Stadsvernieuwing (12.1) De omvang van de reserve Stadsvernieuwing is groter dan noodzakelijk is. Voorgesteld wordt om een bedrag van € 1 miljoen vrij te laten vallen. Verbeteren treasuryresultaat (16.1) Het voordeel op het treasuryresultaat van de afgelopen jaren is toegevoegd aan de reserve voor renteverschillen. Deze reserve heeft zijn vastgestelde maximum van € 6 miljoen bereikt. Omdat de verwachting is dat het treasuryresultaat de komende jaren niet sterk zal afnemen, is ervoor gekozen om ingaande 2008 het treasuryresultaat te verhogen met € 500.000 (zie tevens de paragraaf financiering). Aanbesteding verzekeringen (16.2) Als gevolg van een slecht schadeverloop is de verzekeringspremie de afgelopen jaren fors toegenomen. Eind 2007 vindt een nieuwe aanbesteding van de brandverzekering plaats, waarbij de verwachting is dat een deel van de premiestijging teniet kan worden gedaan. De aanbestedingsvoordelen van 2008 worden niet ingeboekt, maar ingezet om de buffer van het eigen risico van de verzekering aan te vullen. Vanaf 2009 is een voordeel in de exploitatie ingeboekt van € 200.000. Onttrekking Algemene Reserve (div.) Ten laste van de Algemene Reserve worden de volgende posten gebracht: Jaarschijf 2008 uit het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP): € 12.9 miljoen; In de visie GRP IV wordt in 2009 een stijging van de jaarlijkse exploitatielasten voorzien van € 1,3 miljoen. Door de investering uit de jaarschijf 2008 ten laste te brengen van de algemene reserve wordt de toename van de kapitaallasten in 2009 van circa € 1 miljoen ongedaan gemaakt. Dit leidt vanaf 2009 tot structurele lastendemping (13.2). € 3.300.000 in 2008 ten behoeve van tegenvallende opbrengst vrijvallende locaties (03.2); € 300.000 in 2008 ten behoeve van de bedrijfsreserve Luxor (07.1); € 750.000 in 2008 ten behoeve van de Coehoorn en Introdans (07.2); € 200.000 in 2008 ten behoeve van de zoutelectrolyse zwembaden (07.2); € 200.000 in 2008 ten behoeve van binnenstadsmanagement (16.5) € 110.000 in 2010 ten behoeve van het sluitend maken van de betreffende jaarschijf (16.5)

ONDERWERP

Arnhemse Stadsomroep (07.1) Gelet op de noodzakelijke zorgvuldigheid van afbouw van subsidies werd in de ontwerpbegroting 2008-2011 voorgesteld, vooruitlopend op het onderzoek naar radio en tv in Arnhem, om met ingang van 2009 de subsidierelatie te beëindigen. Het bezuinigingsvoorstel op de Arnhemse Stadsomroep is op basis van amendement 3.3 teruggedraaid. Dekking vindt plaats uit de Algemene Reserve.


Project buurtbemiddeling uit WMO (05.3) Voorgesteld wordt om de kosten van het project buurtbemiddeling ten laste te brengen van het budget WMO, aangezien de effecten van dit project vooral liggen op het vergroten van de leefbaarheid, het versterken van de gemeenschapszin en het bevorderen van de zelfredzaamheid van burgers.

PAGINA

Bekostiging reïntegratie-activiteiten uit WWB-werkdeel (04.2) Recentelijk is vanuit het rijk en de accountancy aangegeven dat gemeenten meer activiteiten kunnen financieren uit het WWB-werkdeel (subsidie van het rijk ten behoeve van reïntegratie-activiteiten) dan in de afgelopen jaren is aangenomen. Ook de verantwoordingseisen zijn enigszins versoepeld (de registratie tot op klantniveau is losgelaten), waardoor het eenvoudiger is om bepaalde activiteiten uit het werkdeel te verantwoorden en te financieren. Naast de salariskosten kunnen ook de bijbehorende directe overheadkosten ten laste van het werkdeel worden gebracht.

32

De gemeentelijke rol kan beperkt blijven tot een "vinger aan de pols", welke met de reguliere capaciteit geleverd kan worden.

ONDERWERP

33


3

Programma’s en deelprogramma’s

PAGINA

PAGINA

ONDERWERP

34



programma

Democratisering

ONDERWERP

35

01

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 01 Democratisering

36

Deelprogramma 01.1 De gemeenteraad

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Agendacommissie

Uitgangspunten van beleid Inleiding Vanaf 2002 is er in Arnhem een proces van politiek-bestuurlijke vernieuwing in gang gezet dat erop gericht is de burger meer bij het gemeentelijke beleid te betrekken en de transparantie van het bestuur te vergroten. In 2006 koos de gemeenteraad van Arnhem ervoor om aan dit vernieuwingsproces een impuls te geven d.m.v. een vergadermodel dat de burger en zijn organisaties centraal stelt binnen de besluitvorming van de Raad. Kenmerken van dit model: • Onderscheid tussen informatie-uitwisseling (oriëntatie), meningsvorming en besluitvorming • Inspraak van de burger in de informatiefase zodat zijn inbreng kan worden meegenomen in de besluitvorming; • Vergaderen op één vaste politieke maandag per week; • Agenderen met vaste tijdstippen per onderwerp; Op grond van een evaluatie van de nieuwe werkwijze heeft de gemeenteraad in 2007 besloten om de nieuwe werkwijze van de gemeenteraad in aangepaste vorm voort te zetten. Uitgangspunt voor het beleid in 2008 en verder is dat door de gemeenteraad ‘al doende’ verder gewerkt zal worden aan de cultuuromslag die verband houdt met de wens om de kloof tussen de Arnhemse burger en de politiek verder te verkleinen. Maatschappelijke doelen • De Arnhemmer vroegtijdig een prominente rol in het besluitvormingsproces geven; • De herkenbaarheid van de lokale politiek vergroten; • Het contact tussen de Arnhemmer en zijn raad versterken; • De duale rollen van college én raad verder versterken; • Een zorgvuldige en snelle besluitvorming van de raad te waarborgen Kadernota’s en beleidsnota's • Raadsvoorstel ‘De Arnhemmers en zijn raad, februari 2006; • Rapport ‘Evaluatie nieuwe vergaderwijze raad’ IBO 2006; • Raadsvoorstel ‘Doorontwikkeling werkwijze gemeenteraad’ • Nota De Stad aan Zet Stand van zaken op de outputindicatoren Dat de betrokkenheid van de Arnhemse burger bij zijn gemeentebestuur geen constante is (en het dus de moeite waard is om te investeren in maatregelen om de betrokkenheid van de Arnhemse burger bij het wel en wee binnen zijn gemeente) blijkt uit de politieke barometer 2006. In deze vierjaarlijkse monitor wordt het volgende gerapporteerd: • Op de indicator ‘betrokkenheid bij de eigen woonplaats’ is een spectaculaire verbetering opgetreden. In 2005 gaf maar liefst 60% van de geïnterviewden te kennen zich betrokken te voelen bij het reilen en zeilen in de eigen woonplaats waar dat in 2002 net boven de 30% lag. • Ook valt een lichte verbetering van de politieke betrokkenheid te constateren (van 26% naar 30%). • Verder is in het imago van het gemeentebestuur op een aantal belangrijke onderdelen verbetering opgetreden (toegenomen politiek zelfvertrouwen vergeleken met 2002 en zeer opvallend een sterk toegenomen waardering bij de Arnhemse burgers voor de burgemeester, het college van B&W en de gemeenteraad). • In het licht van deze positieve ontwikkelingen is het opvallend te noemen dat de participatie van de Arnhemse burgers binnen het gemeentebestuur gelijk is gebleven (directe participatie en het opkomstpercentage bij de gemeenteraadsverkiezingen). Omdat er een relatie bestaat tussen betrokkenheid van burgers bij hun gemeente en hun politieke betrokkenheid, lijkt er op grond van de politieke barometer in 2008 binnen de Arnhemse bevolking een vruchtbare bodem aanwezig voor de ingezette lijn tot versterking van politieke participatie van de Arnhemse bevolking bij de besluitvorming van de gemeenteraad

37

PAGINA


ONDERWERP




Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Versterken van de politieke participatie van de Arnhemse burgers binnen zijn gemeentebestuur. • Versterken van de volksvertegenwoordigende rol van de gemeenteraad • Verder versterken van de kaderstellende en controlerende rol van de raad

2008 • Het aantal burgers dat de gemeenteraad bezoekt stijgt in 4 jaar van 7 tot 10% evenals het aantal burgers dat contact had met leden van de gemeenteraad (10%). • Meer burgers spannen zich in voor kwesties van lokaal belang (30%) • Er ontstaat duidelijkheid over werkwijze en procedures van de gemeenteraad • Het resultaat van de in 2007 opgestarte termijnplanning is dat raad en burgers ruimschoots van tevoren weten welke onderwerpen op welk moment aan de orde zullen komen zodat zij zich daar op voor kunnen bereiden

2008 t/m 2011 • De werkwijze van de raad wordt vastgelegd in een nieuw reglement van orde • Via de termijnplanning van de gemeenteraad wordt het overleg over agendering van onderwerpen met het college geïntensiveerd. • De agendacommissie zal strakker gaan agenderen zodat er meer ruimte ontstaat voor de bespreking van politieke hoofdonderwerpen (B-agenda, hamerstukken). • Er zal meer gebruik worden gemaakt van andere en nieuw te ontwikkelen werkvormen zoals themabijeenkomsten, hoorzittingen en de politieke markt. • De rondvraag voor commissie- en raadsleden en de mededelingen van de portefeuillehouders wordt in ere hersteld; • Verdere verbetering financiële sturing van de gemeente door de gemeenteraad op basis van een verbeterde strakke planning en controlcyclus met helder geformuleerde en meetbare doelen (SMART) • Het communicatieplan raad wordt toegesneden op de (nieuwe) werkwijze van de gemeenteraad in de bestuursperiode 2006-2010 • De raadswerkgroep die door de raad is ingesteld om de aanpassing van de raadzaal en de overige vergaderruimten voor te bereiden zal eind 2007 een ontwerp presenteren op basis waarvan genoemde ruimtes in 2008 kunnen worden aangepast.

2009 t/m 2011 • De directe participatie van Arnhemse burgers bij de voorbereiding en vaststelling van het gemeentelijke beleid is significant gestegen (15%) en het opkomstpercentage voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 is aanmerkelijk hoger dan dat van 2006 (65%) • Betrokkenheid en interesse van de Arnhemse burgers bij hun woonplaats vertoont in 2010 een doorgezette stijgende lijn (75%) • Het percentage burgers dat vindt dat raadsleden goed op de hoogte zijn van wat er onder burgers leeft stijgt van 40% in 2005 naar 50% in 2010 • De waardering bij de burger van de eigen beïnvloedingsmogelijkheden van gemeentepolitiek en bestuur (politiek zelfvertrouwen) vertoont een doorgezette verbetering vergeleken met 2005 (van 42% in 2005 naar 55% in 2010)

PAGINA


ONDERWERP



Activiteiten 2008 t/m 2011 • In de begroting 2008 zal een post ‘representatiekosten gemeenteraad’ worden opgenomen zodat de raad t.b.v. zaken als KAN reizen en andere representatieve verplichtingen geen aanspraak meer hoeft te maken op het representatiebudget van het college. Het representatiebudget van de gemeenteraad zal € 7.500,-bedragen. • In 2010 zal t.b.v. de ‘SMART’ formulering van de doelstellingen en de monitoring van het verbetertraject betreffende de relatie Arnhemse burger – gemeentebestuur opnieuw een politieke barometer worden uitgevoerd. • Waar mogelijk interactieve planvorming een plaats geven in het democratische proces.

Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s

38


Relatie met paragrafen • Er is geen specifieke relatie met één van de paragrafen

Participanten • Raad • Burgers en organisaties • Burgemeester en wethouders • Rekenkamercommissie • Concernstaf

39

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.1 De gemeenteraad Programma 01 Democratisering

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Agendacommissie bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

2.112

2.165

2.222

2.329

2.339

2.339

14

10

10

10

10

10

14

10

10

10

10

10

GSB GSO

Totaal

2.098-

Exploitatieresultaat

2.155-

2.212-

2.319-

2.329-

2.329-

-

-

-

-

-

2.155-

2.212-

2.319-

2.329-

2.329-

Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves

26

Onttrekkingen aan reserves

Mutaties reserves Saldo

262.124-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Amendement 5.9 Herinrichting raadszaal Ten behoeve van de herinrichting van de omgeving van de Politieke Maandag is op basis van amendement 5.9 een investeringskrediet beschikbaar gesteld van € 700.000. De bijbehorende kapitaallasten worden gedekt uit het budget strikt onvermijdbaar. Overige mutaties De lasten wijzigen als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA


ONDERWERP


40

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel

Uitgangspunten van beleid Inleiding Dit deelprogramma omvat ondersteunende activiteiten die ertoe moeten leiden dat het gemeentebestuur op tijd doelgerichte, verantwoorde en afgestemde besluiten kan nemen. Het gaat hierbij om besluiten over het bestuur van de stad en de wijze waarop hierover rekenschap wordt afgelegd. Maatschappelijke doelen • Een alert, transparant, slagvaardig en zorgvuldig bestuur van de stad. • In het grotestedenbeleid ontwikkelt Arnhem zich de komende jaren uit de achterhoede tot een goede middenmoter van deelnemende steden. Kadernota’s en beleidsnota's • Tussenbalans Visie Arnhem 2015 • Bezuinigingsprogramma voorjaar 2005 • Sturen op programma’s • Beleidsnotitie GSBIII en convenant GSBIII • Nota de Stad aan Zet Stand van zaken op de outputindicatoren Er zijn voor dit deelprogramma nog niet eerder outputindicatoren opgenomen. Zodoende wordt hier volstaan met het introduceren van de volgende indicator: • Het rapportcijfer tevredenheid over het college van burgemeester en wethouders (bron: politieke barometer, score 2005: 6,1).

41

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

• Via stadsprocessen meer focus op gemeentebeleid

• Reguliere sturingsdocumenten uit de beleidscyclus, aangevuld met die over de stadsprogramma’s.

2008 t/m 2011 • Het integreren van de stadsprogramma’s in de beleidscyclus, nu de benoeming van de programmadirecteur en – manager heeft plaatsgevonden • Waar mogelijk de beleidsoutput in de programmabegroting 20082011 meer SMART formuleren. • Het verbeteren van de samenhang tussen de inhoudelijke en financiële rapportages. • Het sterker aansturen van de speerpunten uit de stadsprogramma’s. • Het verder vormgeven van het opdrachtgeverschap aan de Facilitaire Dienst in haar rol als shared service center voor de gemeente.

• Het rapportcijfer tevredenheid over het college van burgemeester en wethouders tenminste 6,1.

• Sterkere lobby voor externe betrokkenheid en co- financiering van projecten voor de stad Arnhem

• Gemeenschappelijk beleid voor agenda provincie en Rijk

2009 t/m 2011 • Realisatie van genoemde beleidsdoelen zijn van blijvende aandacht.

2009 t/m 2011 • Vervolg van bovenstaande output

Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s


• Invulling geven aan agenda • Waar mogelijk interactieve planvorming een plaats geven in het democratische proces.

Participanten • College • Raad • Concernstaf • Diensten • Ministerie van Binnenlandse Zaken (GSB)

42

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen Programma 01 Democratisering

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal Algemeen GSB

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

12.034

11.258

11.241

11.226

11.196

11.186

1.048

544

415

415

415

415

74

54

54

54

39

39

1.122

598

469

469

454

454

GSO

Totaal Exploitatieresultaat

10.912-

10.660-

10.772-

10.757-

10.742-

10.732-

-

-

-

-

-

10.660-

10.772-

10.757-

10.742-

10.732-

Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves


6 101 95 10.817-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Zorgzame stad - Er is een personeel knelpunt met betrekking tot de rampencoördinatie van € 85.000, waarvan € 15.000 ten laste van dit deelprogramma (2008, 2009, 2010, 2011: € 15.000) en € 70.000 ten laste van deelprogramma 06.2. (2008, 2009, 2010, 2011: € 70.000). GSB Voor de gemeentebrede coördinerende rol van de concernstaf in het GSB III-programma is tot en met 2009 jaarlijks € 54.000 toegevoegd aan de begroting (BDU fysiek € 15.000, BDU sociaal € 39.000, BDU = Brede doeluitkering). Overige mutaties De lasten wijzigen als gevolg van nominale ontwikkelingen. Verder is het lastenbudget met € 300.000 afgeraamd als gevolg van diverse bezuinigingen waartoe eerder besloten is. De bezuinigingstaaksteling 2005-2008 inzake bijdrage KAN is voor € 37.000 niet via het KAN te realiseren. Binnen deelprogramma 16.5 wordt die taakstelling vanaf 2008 gerealiseerd. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats


programma

Kwaliteit dienstverlening

ONDERWERP

43

02

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 02 Kwaliteit dienstverlening

44

Deelprogramma 2.1 Publieke dienstverlening


Uitgangspunten van beleid

Inleiding Het gaat in dit programma om het gemeentebreed stroomlijnen en verbeteren van de dienstverlening. Door inzet en afstemming van de verschillende communicatiekanalen (loket, post, postfax, e-mail en internet) kan voor alle klantcontacten hetzelfde niveau van dienstverlening geleverd worden. De digitale communicatiemiddelen spelen een belangrijke rol in de dienstverlening. Het digitale kanaal dient als basis voor de informatieverstrekking en levering van producten via de andere kanalen; balies, telefoon, post/fax. De uitbouw hiervan leidt ertoe dat de burger steeds meer aan zelfservice kan doen, op een zelf gekozen tijdstip en plek. Het klantcontactcentrum (KCC) is het kloppend hart. Het is een multimediale omgeving waar alle (eerstelijns) klantcontacten op geïntegreerde wijze worden afgehandeld. De klant kan hierdoor op één plek terecht met al zijn vragen en wordt daar zoveel mogelijk ook direct inhoudelijk geholpen (1 telefoonnummer, 1 locatie ( m.u.v. loket Zuid en sociale dienstverlening), 1 website, 1 postadres). Zodra de concentratie van de frontoffices begin 2008 gerealiseerd is, is dit klantcontactcentrum in zijn geheel gevestigd in het Stadhuis. Het KCC omvat dan de producten en dienstverlening op het gebied van Burgerzaken, Belastingen, Publieksvoorlichting, Stadsbank, Budget Advies Centrum en Aanvullend Inkomen. Arnhem stelt zich steeds meer op als proactieve gemeente. Door middel van ArnhemMail informeren we de burger over zijn of haar leefomgeving, op basis van het door de burger opgegeven profiel. De komende jaren zal er steeds meer gewerkt worden aan ketendienstverlening. Met de wensen van de burger als uitgangspunt kunnen we een steeds bredere overheidsdienstverlening realiseren. Dit is al gestart bij de vormgeving van het WMO-loket en door de samenwerking met partners op het gebied van de sociale dienstverlening. Maatschappelijke doelen • Betere bereikbaarheid van de gemeente voor de burger • Grotere tevredenheid van burgers over dienstverlening gemeente Kadernota’s en beleidsnota's • Publieke Dienstverlening 2006-2010 • Naar een Klantcontactcentrum • Gemeente heeft Antwoord; het klantcontactcentrum van gemeenten als frontoffice voor de hele overheid Stand van zaken op de outputindicatoren • Voor 43 producten is volledige digitale transactie mogelijk via de website • 850.000 bezoeken (hits) op www. arnhem.nl • ArnhemMail heeft 1.450 abonnees • Klantenservice: 73 % afhandeling in de eerste lijn • In de Stadsenquete krijgt Arnhem een 7,2 voor dienstverlening • In de Stadsenquete krijgt de website een 7,0 • Arnhem staat op de 5e plaats in de ranglijst gemeentelijke websites • 92% van de bezoekers van de balies van Burgerzaken heeft een wachttijd van maximaal 20 minuten

45

PAGINA


ONDERWERP




Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Betere bereikbaarheid van de gemeente voor de burger • Grotere tevredenheid van burgers over dienstverlening gemeente

2008 Digitale serviceverlening • Arnhem staat in de top 15 van de ranglijst gemeentelijke websites • Aantal digitale transacties: 8.000 • Voor 80 producten is volledige transactie mogelijk via internet • 850.000 Bezoeken aan website Loketten • Alle frontoffices (behalve sociale dienstverlening en loket Zuid) zijn geconcentreerd in het Stadhuis • 95% Van de bezoekers heeft een wachttijd van max. 20 minuten Telefoon • Telefonische bereikbaarheid: 80% binnen 30 seconden opgenomen • 80% Afhandeling in eerste lijn

2008 t/m 2011 • Verbeteringen bepalen aan de hand van. klantonderzoek, positie overheidsmonitor en analyse webstatistieken en daarna doorvoeren • Realiseren persoonlijke internetpagina (deelname landelijke activiteit) • Uitvoeren van een communicatiecampagne voor bevorderen van digitale transacties • Uitvoeren project “begrijpelijke formulieren”

Eén centraal telefoonnummer voor de gemeente Arnhem Email • 20% Afhandeling email door KCC • 100% Afhandeling daarvan door KCC binnen 2 dagen 2009 t/m 2011 • Cijfer voor dienstverlening in stadsenquête minimaal een 7,3 • Cijfer voor dienstverlening in exitenquêtes minimaal een 7,3 Digitale serviceverlening • Voor 100 producten is volledige transactie mogelijk via internet • 1.000.000 Bezoeken aan website • Een 7,3 voor de website in de stadsenquête • Arnhem staat in de top 25 van ranglijst gemeentelijke websites • Aantal digitale transacties 20.000

PAGINA


ONDERWERP



2009 t/m 2011 Loketten • 95% Van de bezoekers heeft een wachttijd van max 20 minuten • 10% Van de bezoeken gaat op afspraak Telefoon • Telefonische bereikbaarheid: 80% binnen 30 seconden opgenomen

80% Afhandeling in eerste lijn Email • 40% Afhandeling door KCC • 100% Afhandeling daarvan door KCC binnen 2 dagen Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s

46



Participanten • Burgers van Arnhem

47

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 02.1 Publieke dienstverlening Programma 02 Kwaliteit dienstverlening

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

6.591

5.744

5.744

5.413

5.413

5.413

2.940

2.119

2.119

2.119

2.119

2.119

2.940

2.119

2.119

2.119

2.119

2.119

3.651-

3.625-

3.625-

3.294-

3.294-

3.294-

GSB GSO

Totaal Exploitatieresultaat Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves

460 300



-

300

-

-

-

3.625-

3.325-

3.294-

3.294-

3.294-

4604.111-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. Overige mutaties De lasten wijzigen als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting mutaties reserves In 2008 vindt een onttrekking aan de reserve plaats ten behoeve van de verplaatsing van Loket Zuid. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA

ONDERWERP

48



programma

Educatie

ONDERWERP

49

03

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 03 Educatie

50

Deelprogramma 3.1 Voorschoolse ontwikkeling

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel

Uitgangspunten van beleid Inleiding De gemeente voert de regie ten aanzien van een integrale benadering van kinderen in de leeftijd van 0 tot 6 jaar in hun opvoeding en ontwikkeling. De belangrijkste uitgangspunten zijn: • Het vergroten van het bereik van kinderen in de voorschoolse periode (0-4 jaar) en in het bijzonder van doelgroepkinderen; • Het aanbieden van een programma voor- en vroegschoolse (4-6 jaar) educatie (VVE) aan doelgroeppeuters. • Waar nodig extra aandacht voor de opvoedingsondersteuning in de thuissituatie; • Versterken samenwerking van instanties voor opvang, zorg, hulpverlening en onderwijs. Nieuw in het regeerakkoord van 2007 is opgenomen dat de regelgeving ten aanzien van kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse educatie, waaronder de financiële tegemoetkoming aan ouders, wordt geharmoniseerd. Belangrijkste oogmerken: tegengaan van segregatie in de kinderopvang/peuterspeelzalen, het verhogen van de kwaliteit en verbeteren van de aansluiting op het eerste jaar van de basisschool. Maatschappelijke doelen • De gemeente wil bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van ieder kind en aan een goede voorbereiding op het basisonderwijs door meer kinderen gebruik te laten maken van voorschoolse voorzieningen. Kadernota’s en beleidsnota's • Beleidskader Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk ‘Op eigen benen’ (2001); • Nota Voor- en Vroegschoolse Educatie; • Raadsbesluit over Invoering Wet kinderopvang (2004); • Handhavingsbeleid kwaliteit Wet kinderopvang Gemeente Arnhem (2006) • Zie ook deelprogramma 3.2. • Nota Onderwijsvoorrangsbeleid (2007 vast te stellen); Stand van zaken op de outputindicatoren • Begin 2006 bedroeg het aantal peuters in de stad (2,5 tot 4 jaar) 2515. • Eind 2006 namen 1157 peuters deel aan het peuterspeelzaalwerk (bereik 46%). Dit is nagenoeg gelijk aan een jaar geleden. • De gemiddelde plaatsingsleeftijd bedraagt in het najaar van 2006 2 jaar en 8 maanden. Dit is 2 maanden later dan gepland. Dit komt door wachtlijsten, die per wijk verschillen. In 2005 lag de plaatsingsleeftijd op 2 jaar en 9 maanden. • Het aantal kinderen op kinderdagverblijven wordt niet meer centraal geregistreerd. • Voor outputindicatoren Voor- en Vroegschoolse, zie deelprogramma 3.2.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Toename bereik doelgroeppeuters aan de hand van de nieuwe ouderbijdragentabel.

2008 • Sluitende afspraken over vroegsignalering op consultatiebureaus en toeleiding naar voorschoolse voorzieningen. • Het Elektronisch kinddosier is ingevoerd. • De Verwijsindex is ingevoerd

2008 t/m 2011 • Uitbreiding van de capaciteit van het speelzaalwerk (bijv: het Broek), uitbreiding van het bereik van de doelgroeppeuters en de kwaliteit van het programma worden hierin meegenomen. • Afspraken maken met de kinderopvang over de invoering van VVE op dagverblijven en het bereik van doelgroeppeuters. • Evaluatie ouderbijdragentabel. • Inhaken op de discussie integratie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk.

2009 t/m 2011 • Op 31-12-2009 wordt uitgegaan van een populatie van 2646 peuters, waarvan 1807 “reguliere” peuters (68,3%) en 839 doelgroeppeuters (31,7%). • Voor “reguliere” peuters wordt een bereik van 45% op een reguliere speelzaal nagestreefd (= 813 peuters). De plaatsingsleeftijd van deze peuters mag niet hoger liggen dan gemiddeld 2 jaar en 9 maanden. • Voor doelgroeppeuters, zie deelprogramma 3.2.

Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en Werk

51

Deelprogramma 03.1 Voorschoolse ontwikkeling

Relatie met paragrafen • Investeringen • Subsidies

Participanten • STMG (jeugdgezondheidszorg voor 0-4 jarigen) • Kinderopvangorganisaties • Stichting Peuterspeelzalen Arnhem (SPA) • Stichting Rijnstad

52

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 03.1 Voorschoolse ontwikkeling Programma 03.1 Educatie

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

1.755

1.825

1.920

1.943

1.943

1.942

-1.755

-1.825

-1.920

-1.943

-1.943

-1.942

-1.755

-1.825

-1.920

-1.943

-1.943

-1.942

GSB GSO

Totaal Exploitatieresultaat Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Participatie en werk - Tijdelijke peuterspeelzaal in het Spijkerkwartier/ 't Broek ( 2009, 2010, 2011: € 15.000 kapitaallasten). Overige mutaties De toename van het budget in 2008 en verder hangt voornamelijk samen met uitbreiding peuterspeelzaalactiviteiten in Schuytgraaf. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 36.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. bedragen x € 1.000,--

Investeringen

Rekening 2006

Investeringen

Economisch nut -Tijdelijke peuterspeelzaal Spijkerkwartier/Broek' Totaal -

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

100

150

100

150

-

-

-

Maatschappelijk nut Totaal

-

-

-

-

-

-

Totaal investeringen

-

100

150

-

-

-

Toelichting op de investeringen De investering in 2008 betreft een tijdelijke peuterspeelzaal in het Spijkerkwartier / ‘t Broek

PAGINA


ONDERWERP


53

Deelprogramma 03.2 Goed onderwijs


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het gemeentelijke educatiebeleid richt zich op optimalisering van de fysieke en sociale omgeving waarin educatie plaatsvindt. Doel is het bereiken van een zo hoog mogelijke kwaliteit in het onderwijs. Wanneer dit gerealiseerd is, zullen immers ook minder leerlingen voortijdig uitvallen en zullen minder leerlingen een achterstand hebben. De wettelijke taken op het gebied van educatie zijn: leerplicht, leerlingenvervoer, huisvesting, onderwijsachterstandenbeleid (waaronder voor (0-4jaar)- en vroegschoolse (4-6jaar) educatie (VVE)), Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) Voortijdig Schoolverlaten, tegengaan segregatie, volwasseneneducatie en openbaar onderwijs. Maatschappelijke doelen • Het vergroten van de onderwijs- en ontwikkelingskansen van kinderen (en hun ouders). • Verhoging taalniveau bij de start in het basisonderwijs. • Verhoging taalniveau bij de overstap van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. • Voortijdige schoolverlaters zoveel mogelijk herplaatsen naar opleiding of werk. • Meer schone, veilige en goed onderhouden schoolgebouwen. • Versterking van sociale infrastructuur door opvoeden, onderwijs en opgroeien onder één dak te brengen. • Het zowel in fysieke als sociaal opzicht verhogen van een veilige leeromgeving. • Tegengaan van segregatie • Goed burgerschap, emancipatie en participatie Kadernota’s en beleidsnota's • Nota “Arnhem en Onderwijs: van regie tot verleiding” • Kadernota Brede scholen • “Meerjarenplan 2005-2009 Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten subregio Arnhem” • “Integraal Huisvestingsplan voortgezet onderwijs Arnhem-Noord”. • Nota “Bestuurlijk Overleg Onderwijs” (vast te stellen in 2007) • Nota “Onderwijsvoorrangsbeleid” (vast te stellen in 2007) • Nota “Voor- en Vroegschoolse Educatie” (vast te stellen in 2007) • Nota “Regie bij inhoudelijke ontwikkeling en samenwerking brede scholen” (vast te stellen in 2007) Stand van zaken op de outputindicatoren • Aantal brede scholen op 1 januari 2007: 2 (op 1 januari 2006: 1 en op 1 januari 2005: 1) • Op basis van de uitgangspunten zijn er in Arnhem 731 doelgroeppeuters. Op 1 januari 2007 bereikten we 376 doelgroeppeuters met een VVE programma. Dit betekent een bereik van 51,5 % ( bereik begin 2006: 48% en begin 2004: 37%) • Het aantal leerlingen dat vanaf 1 augustus 2006 is bereikt in een schakelklas bedroeg op 1 januari 2007 (teldatum is 1 oktober 2006): 53 (aantal schakelklasleerlingen op 1 januari 2006: 12). • De indicator voor de RMC-functie is het aantal voortijdig schoolverlaters dat jaarlijks wordt herplaatst. In het schooljaar 2004-2005 waren er 511 voortijdig schooolverlaters geregistreerd; daarvan zijn er toen 388 herplaatst (70%). In 2005-2006 is het aantal geregistreerde voortijdig schoolverlaters sterk gestegen (dit komt o.a. doordat de registratie verbeterd is). Het aantal herplaatsingen is in absolute zin ook sterk gestegen tot 512. Percentueel is het aantal herplaatsingen gedaald (65%). • Indicator “aantal primair onderwijs ( po) scholen in goede huisvesting”is in ontwikkeling.

54

PAGINA


ONDERWERP




Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

• Partners, verantwoordelijk voor opvoeden en opgroeien in wijken, werken structureel Inhoudelijk samen via het brede schoolconcept.

2008 • In 6 wijken is een structurele inhoudelijke samenwerking (brede schoolconcept) gerealiseerd. • Realisatie van 2 fysieke brede scholen

2008 t/m 2011 • Realiseren van inhoudelijke samenwerking in de wijk via het aanstellen van brede school coördinatoren op locatie • Realiseren van 5 fysieke brede scholen (w.o. Klarendal)

• Meer doelgroeppeuters krijgen in Arnhem een VVE programma aangeboden.

• Van de doelgroeppeuters neemt minimaal 55% deel aan een VVE programma.

• Het aanzienlijk reduceren van onderwijsachterstand als gevolg van sociaaleconomische of culturele factoren. • Toename gemiddeld gevolgd opleidingsniveau • Betere voorbereiding op het vervolgonderwijs • Zo veel mogelijk voortijdig schoolverlaters herplaatsen naar opleiding .

• Van 1 augustus 2006 – 1 oktober 2008 hebben minimaal 145 leerlingen deelgenomen aan een schakelklas

• Uitbreiding capaciteit VVE speelzaalwerk, uitbreiding bereik doelgroeppeuters en afspraken met kinderopvang over VVE op dagverblijven • Realiseren van 6 schakelklassen op diverse scholen in de ontwikkelwijken

• Goed en voldoende (openbaar) onderwijs • Meer adequate huisvesting van scholen • Meer veiligheid in en om de school

• Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs • Herbouw Witte School • Integraal Huisvestingsplan Zorgleerlingen • Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs Arnhem Noord • Alle basisscholen zijn aangesloten op een breedbandinfrastructuur

• Het aantal herplaatste voortijdig schoolverlaters is groter dan 400 en/of meer dan 72% van het totale aantal geregistreerde voortijdig schoolverlaters. Daarvan is 35% allochtoon.

• Systematische registratie, benadering en begeleiding van voortijdige schoolverlaters door Team VSV.

• Activiteiten Rem op geweld worden overgenomen door de scholen • Verder uitwerken Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs en vertaling in jaarlijks Onderwijshuisvestings-programma (o.a. herhuisvesting Vlindertuin)

55

PAGINA


ONDERWERP




2009 t/m 2011 • In 2011 is in minimaal 7 wijken een structurele inhoudelijke samenwerking (brede schoolconcept) gerealiseerd. • Op 1 januari 2010 wordt minimaal 70% van de doelgroeppeuters bereikt met een VVE programma (obv 731 doelgroeppeuters in Arnhem worden dus 512 doelgroeppeuters bereikt) • Op 1 januari 2010 hebben minimaal 230 leerlingen deelgenomen aan een schakelklas. • In het schooljaar 2008-2009 is het aantal herplaatste voortijdig schoolverlaters meer dan 420 en/of 75% van het totale aantal geregistreerde voortijdig schoolverlaters. Daarvan is 37% allochtoon • Planmatige aanpassing scholen op basis van Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs • Plannen gereed voor aanpassing en nieuwbouw van scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs op basis van Integraal Huisvestingsplan Zorgleerlingen; eerste projecten in uitvoering • Project Integraal Huisvestingsplan Voortgezet Onderwijs Arnhem Noord afgerond.

2008 t/m 2011 • Uitwerken door gemeente en schoolbesturen van het Integraal Huisvestingsplan Zorgleerlingen in concrete voorstellen voor aanpassing/ renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen voor het (voortgezet) speciaal onderwijs (SEC, Mariëndael, De Radar, Arnhemse Buitenschool) en realisatie • Uitvoeren van de plannen voor aanpassing/renovatie en nieuwbouw van schoolgebouwen voor voortgezet onderwijs in Arnhem Noord (en aanverwante projecten in Arnhem-Zuid): Montessori College Arnhem (MAVO/HAVO, Utrechtseweg), VMBO het Venster (Thomas à Kempislaan), Arentheem Campus IJssellaan (VMBO, VMBO+ en Praktijkonderwijs), Praktijkschool Vijverberg (Leidenweg), Maarten van Rossem (VMBO, Groningsensingel)

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma’s • Verbeteren woonen leefomgeving • Participatie en werk

56


Relatie met paragrafen • Investeringen • Onderhoud kapitaalgoederen

Participanten • SPA (stichting peuterzalen Arnhem) • Rijnstad • SKAR (stichting kinderopvang Arnhem) • Scholen / schoolbesturen • Stichting PAS ( stichting primair onderwijs in Arnhem in samenwerking) • Marant • Rijn IJssel / Team VSV (vroegtijdig schoolverlaters)

57

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 03.2 Goed onderwijs Programma 03 Educatie


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

56.104

27.448

28.258

30.754

31.198

32.523

37.463

2.304

1.891

2.397

2.636

2.960

GSB

2.745

2.194

2.194

2.194

2.194

2.194

GSO

750

40.958

4.498

4.085

4.591

4.830

5.154

15.146-

22.950-

24.173-

26.163-

26.368-

27.369-

3.300 3.325

25

25

25


2.448



2.448-

-

17.594-

22.950-

25

25

24.148-

25

26.138-

25

26.343-

27.344-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Participatie en werk

bedragen x € 1.000,--

2008

2009

2010

2011

Mavo / Havo Utrechtseweg (kapitaallasten) (Tijdelijke) huisvesting VSO/RADAR (exploitatielasten) Herhuisvesting Vlindertuin (kapitaallasten) BS Klarendal (kapitaallasten) BS De Laar-West/ Jeroen Boschschool, Laarakker en Toermalijn(kap.lst) BS De Laar-Oost/ Anne Frankschool, Laarhorst, Toermalijn (kapitaallasten) BS Malburgen Oost-Zuid / Eimerssingel-Oost (Sociaal Huis Immerloo) Indexering bestaande onderhanden werken naar prijspeil 2008 Campus IJssellaan Kosten busvervoer schoolzwemmen

70 536

69 535

67 534 18 18

89

69 226 190 89

68 240 190 89

66 533 186 627 18 18 68 252 190 89

Totaal

695

1.178

1.224

2.047

Overige - Als gevolg van de gestegen Onroerend Zaak Belasting op gemeentelijke accommodaties (deelprogramma's 3.2, 7.1 en 7.2), in totaal € 286.000, stijgen de lasten op dit deelprogramma structureel met € 241.000, op het deelprogramma 7.1 "Bloeiende kunst en cultuur" met € 37.000 en op het deelprogramma 7.2 "Actief sporten" met € 8.000. Perspectiefnota - Verwerking compensatie van de raadsmotie over eenmalige bevriezing van de sporttarieven in 2008 uit de perspectiefnota (2008: € 3.500). De overige € 24.000 van deze compensatie is verwerkt op deelprogramma 07.2 "Actief sporten". Dekkingsvoorstel - Bezuinigingsvoorstel beperking onderwijsbegeleiding tot informatiefunctie ( 2008, -€ 50.000, vanaf 2009, -€ 150.000) - bezuinigingsvoorstel Rem op geweld (zie ook 08.3 “Jeugd”), structureel -€ 36.000 GSB In het kader van de brede doeluitkering (BDU) sociaal is jaarlijks € 2.194.000 aan de begroting toegevoegd voor onderwijsvoorrangsbeleid in de resterende GSB III-periode 2007-2009.

58

PAGINA


ONDERWERP

Overige mutaties De toename van het budget in 2008 en verder hangt voornamelijk samen met uitbreiding peuterspeelzaalactiviteiten in Schuytgraaf. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 36.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. De overige verschillen hebben betrekking op de verwachte kostenbesparing op de brandverzekeringspremies voor het primair onderwijs (- € 100.000 ), de bezuinigingstaakstelling CNME uit MJPB 20062009 (- € 200.000), een lager budget leerlingenvervoer- € 150.000 en terugdraaien eerder doorgevoerde korting BTW sportaccommodaties (€ 91.000). De overige € 549.000 van deze teruggedraaide korting is verantwoord op deelprogramma 07.2 Actief sporten. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. Toelichting mutaties reserves Er vindt een eenmalige toevoeging plaats van € 3,3 miljoen uit de Algemene reserve voor de tegenvallende opbrengst van vrijvallende locaties in het kader van het integraal huisvestingsplan voortgezet onderwijs Arnhem-Noord (IHP VO Arnhem-Noord) Dit bedrag wordt in een bestemmingsreserve gestort. Daarnaast vindt er een onttrekking plaats van € 25.000,- voor de dekking van kapitaallasten van de brede school De Malburcht. bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut - Investeringen primair en voortgezet onderwijs Totaal -

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

74.433

47.179

41.214

16.882

19.199

74.433

47.179

41.214

16.882

19.199

Maatschappelijk nut Totaal

-

-

-

-

-

-


-

74.433

47.179

41.214

16.882

19.199

Toelichting op de investeringen Nieuwe investeringen met betrekking tot het primair onderwijs zijn: - de herhuisvesting van De Vlindertuin, - de realisatie van het Sociaal Huis te Immerloo, - inrichting van de tijdelijke huisvesting van VSO De Radar - de bouw van brede scholen in Klarendal, de Laar-West, de Laar-Oost en Schuytgraaf-Noord. De overige in 2008 vermelde kredieten zijn reeds eerder toegekend: - de herbouw van De Witte School, - de bouw van brede scholen in Presikhaaf-West en Rijkerswoerd (Kempenaersingel) Met betrekking tot het voortgezet onderwijs worden de bestaande kredieten voor de realisering van de Arentheem Campus aan de IJssellaan en voor de Mavo/Havo-West aan de Utrechtseweg verhoogd, respectievelijk voor een tegenvaller in de aanbesteding en voor asbestsanering in het bestaande gebouw. , De overige in 2008 vermelde kredieten voor het voortgezet onderwijs zijn reeds eerder toegekend: - de realisering van de Arentheem Campus aan de IJssellaan - het krediet dat is opgenomen in het jaarlijkse onderwijshuisvestingsprogramma.

PAGINA


ONDERWERP


59

Deelprogramma 03.3 Volwasseneducatie


Uitgangspunten van beleid Inleiding De Wet Educatie en Beroepsonderwijs legt de uitvoering van het beleid betreffende volwasseneneducatie bij de gemeenten. Inwoners van 18 jaar en ouder die een zekere achterstand hebben op het gebied van onderwijs, vorming en ontwikkeling, worden in staat gesteld hun kennis en vaardigheden te vergroten, zodat zij beter aan de samenleving kunnen deelnemen. De invoering van de Wet Inburgering op 1 januari 2007 heeft gevolgen gehad voor de trajecten Nederlands als tweede taal die mogen worden aangeboden binnen de formele volwasseneneducatie. Dit aanbod is minder omvangrijk geworden onder de reguliere volwasseneneducatie, maar daarentegen uitgebreid onder het inburgeringbeleid. Maatschappelijke doelen • Volwasseneneducatie kan leiden tot bevordering van de sociale cohesie, zelfredzaamheid en participatie op de arbeidsmarkt en de deelname aan het educatieve, sociale en culturele leven. Voor mensen met een nietNederlandse achtergrond speelt taalbeheersing een belangrijke rol voor hun deelname aan de samenleving. Kadernota’s en beleidsnota's • “Volwasseneneducatie. Visie en beleidsuitgangspunten 2005-2008” • Brede Doeluitkering Sociaal, Integratie en Veiligheid Stand van zaken op de outputindicatoren Voor 2007 wordt uitgegaan van in totaal 399 trajecten formele educatie: • 95 trajecten HAVO en VWO • 60 trajecten alfabetisering voor niet-Nederlandstalige • 122 trajecten voor Nederlands als Tweede taal • 122 trajecten gericht op basiskennis en -vaardigheden (w.v 50 op competentieniveau 3 en 4 en 72 op competentieniveau niveau 1 en 2) • Het ambitieniveau voor 2008 wordt gelegd op het niveau van 2007. Dit is conform de prestatieafspraken onder de Brede Doeluitkering SIV. • Het streven is de deelnamecijfers aan de non-formele educatie (persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing door de Volksuniversiteit en het Nivon) in 2008 te handhaven op het niveau van 2006. Dat zal ca. 5.500 deelnemers zijn. GSB III 2008 t/m 2009 Prestatieafspraken GSB betreffen alleen de formele educatie (kwalificerend volwasseneducatie door ROC Rijn IJssel): voor 2008 zijn er 399 trajecten formele educatie en voor 2009 zijn er 399 trajecten formele educatie.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Volwassenen met een achterstand qua onderwijs, vorming en ontwikkeling de mogelijkheid bieden hun kennis en vaardigheden te vergroten.

2008 Aanbod van educatieve trajecten: • 95 Trajecten HAVO en VWO • 60 Trajecten alfabetisering voor nietNederlandstalige • 122 Trajecten voor Nederlands als Tweede taal • 122 Trajecten gericht op basiskennis en -vaardigheden • Educatief aanbod Volksuniversiteit (VU) • Educatief aanbod NIVON

2008 t/m 2011 • Inkoop trajecten formele educatie en beoordeling van de verantwoording achteraf door het ROC • Een deel van het aanbod nonformele educatie van VU en NIVON ondersteunen middels subsidie

2009 t/m 2011 • Voortzetting op het niveau van 2008 Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en werk

60

Deelprogramma 03.3 Volwasseneducatie


Participanten • ROC Rijn IJssel • Volksuniversiteit • NIVON

61

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 03.3 Volwasseneneducatie Programma 03 Educatie


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

3.198

Begroting 2007 3.011

2.838





82

83

129

129

129

2.742

2.742

2.742

2.742

2.742

2.824

2.825

2.871

2.871

2.871

GSB GSO


2.838 360-

187-

143-

Mutaties reserves

-

-

-

Saldo

360-

187-

143-

91-

90-

90-


91-

-

90-

90-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. GSB In het kader van de brede doeluitkering (BDU) sociaal is in de resterende GSB-periode 2007-2009 aan de begroting jaarlijks € 2.742.000 toegevoegd (Wet Educatie en Beroepsonderwijs). Overige mutaties Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 4.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Vanaf 2008 daalt het budget omdat in 2007 eenmalig een extra budget van € 50.000 beschikbaar is gesteld voor de voorbereiding van de herhuisvesting van de Volksuniversiteit. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA

ONDERWERP

62



programma

Werk en inkomen

ONDERWERP

63

04

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 04 Werk en inkomen

64

Deelprogramma 4.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Mevr. H.J. Weeda

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het verbeteren van de maatschappelijke deelname door het realiseren van een zelfstandige bestaansvoorziening. Hieronder vallen zowel bijstandsgerechtigden als niet uitkeringsgerechtigden. De Wet sociale werkvoorziening wordt met ingang van 2008 “gemoderniseerd”. De financiering wordt vereenvoudigd en gaat per definitie via de individuele gemeente lopen, ook al werkt deze samen in een GR. De gemeente wordt hierdoor beter in staat regie te voeren op de uitvoering. Voorts dient de gemeente een aantal deeltaken van de Wsw zelf te gaan uivoeren; zoals wachtlijstbeheer en bekostigen begeleid werken. Maatschappelijke doelen • Iedere Arnhemse burger voorziet naar vermogen zelfstandig in zijn bestaansmiddelen • Een ieder benut zijn kansen en mogelijkheden tot ontplooiing en deelname aan de samenleving, bij voorkeur door het verrichten van arbeid of anders door het verrichten van maatschappelijk nuttige activiteiten Kadernota’s en beleidsnota's • Meerjarenbeleidsplan WWB • Tussenbalans Meerjarenbeleidsplan WWB 2005-2008 • Actieplan Werk • Verordeningen en richtlijnen WWB • Stadsprogramma Participatie & Werk Stand van zaken op de outputindicatoren • Uitstroomgegevens 2006; ruim 2000 keer werd een uitkering beëindigd, daarvan 29% in verband met werkaanvaarding.

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Herijking reïntegratiebeleid: optimaal gebruik van de diverse reïntegratie-instrumenten

2008 Alle reintegratie-instrumenten dragen bij aan de beoogde volumereductie tot 5400 Wwb-klanten (4.2)

• Optimaliseren werking ATC

• Aantal succesvolle bemiddelingen Matchingsteam meer dan 400

2008 t/m 2011 • Uitvoeren integrale aanpak Aanval op de uitval • Werkgeversservicepunt optimaliseren • Uitvoering Masterplan WWB • Optimaliseren regeling Werken voor de stad (participatiebanen) • Bestandsbeheer WIW en IDklanten • Optimaliseren regelingen opstapbanen en IP-subsidies • Onderzoek naar mogelijkheden voor structurele loonkostensubsidie • Sluiten Prestatieovereenkomst met Presikhaaf Bedrijven waarin o.m. vastleggen van outputindicatoren • Uitvoering gemeentelijke taken gemoderniseerde WSW • Regie op de uitvoering van de WSW uitbreiden

• Aantal plaatsingen in Opstapbanen: 300 • Vergroten uitstroom naar werk t.o.v. voorgaand jaar

• Realiseren van werk onder aangepaste condities voor arbeidsgehandicapten

• Totale uitstroom naar werk meer dan 35% • Aantal deelnemers Werken voor de Stad: 60 • Aantal verstrekte IP-subsidies meer dan 200 • Toename aantal Sw-ers werkzaam buiten Presikhaaf Bedrijven tot 33% • Optimaal benutten van de rijksbijdrage SWS

2009 t/m 2011 • Zie 2008 • Jaarlijkse toename aantal Sw-ers werkzaam buiten Presikhaaf Bedrijven en doorstroom naar regulier werk

Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en Werk


ONDERWERP

Beleidsoutput

• Uitstroom naar werk via ATC minimaal 50%



Beleidsdoelen

• Optimaliseren werking Opstapbanen

PAGINA


65

Deelprogramma 4.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

Participanten • EZ • IZ • MO • CS Platform en Projectgroep Werk

Portefeuillehouder

ONDERWERP

Sport en Sociale zaken

Werk en inkomen


Cultuur, Economie,Educatie,

Programma 04

PAGINA

Commissie

Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

66

Deelprogramma 04.1

Mevr. H.J. Weeda bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen GSB

Begroting 2008

Begroting 2007

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

46.106

43.988

42.218

40.713

40.713

40.713

40.926

35.677

35.321

35.157

35.157

35.157

100

GSO


41.026 5.080-

35.677

35.321

35.157

35.157

35.157

8.311-

6.897-

5.556-

5.556-

5.556-

68

68

68

68

68


144



144-

68

68

68

68

68

5.224-

8.243-

6.829-

5.488-

5.488-

5.488-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. Dekkingsvoorstel Dekking aanvullende taaltrajecten inburgering uit WWB-werkdeel (2008, 2009, 2010, 2011: - € 1,6 miljoen), zie deelprogramma 08.4 Integratiebeleid. Overige mutaties De lasten en baten van de uitvoeringskosten voor het Matchingsteam nemen met - € 332.000) af .De pilot no risk polis loopt af, waardoor de lasten en baten met € 24.000 afnemen. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Mutatie reserves Jaarlijks wordt een onttrekking begroot van € 68.000 aan de reserve WWB-werkdeel ten behoeve van het uitvoeren van het masterplan. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats


ONDERWERP


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het op een efficiënte, effectieve en klantvriendelijke wijze verzorgen van (aanvullende) inkomensondersteunende maatregelen voor mensen die dat nodig hebben en daar ook recht op hebben zolang dat nodig is, op een wijze die afgestemd is op de behoefte. Maatschappelijke doelen • Het Rijk stelt middelen beschikbaar voor het bieden van de noodzakelijke financiële ondersteuning gericht op het bestrijden van armoede. Zij geeft kaders aan waarbinnen dat moet gebeuren. Daarbinnen dient de gemeente te opereren. De aanvullende inkomensondersteunende maatregelen zijn er primair op gericht te voorkomen dat mensen in een achterstandssituatie terechtkomen waardoor maatschappelijke participatie belemmerd wordt. Daar waar inwoners problematische schulden hebben en niet zelf of met hulp van derden een oplossing kunnen vinden, is het uitgangspunt in de schulddienstverlening dat financiële rust en stabiliteit voorop staan. Inwoners met problematische schulden die “toe” zijn aan het vinden van een duurzame oplossing voor de schulden krijgen. Kadernota’s en beleidsnota's • Meerjarenbeleidplan WWB (“Arnhem maakt er werk van”); • Masterplan WWB en verdere uitwerkingen hiervan; • Visie op handhaving; • Toeslagenverordening, Maatregelverordeningen en verordening cliëntenparticipatie; • Wet Financiële Dienstverlening Overheid en Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen; • Sociaal structuurplan (“Stad in Balans”); • Evaluatie minimabeleid • Bevordering Invordering Stand van zaken op de outputindicatoren • Slagingspercentage schuldregelingen 65% • WWB-bestand jonger dan 65 jaar 6078 (31-12-2006)

PAGINA


67

Deelprogramma 4.2 Inkomensvoorziening en –ondersteuning als sociaal vangnet

Activiteiten

2008 t/m 2011 WWB • Instandhouding van het financiële vangnet voor de mensen die hier recht op hebben

2008 • Handhaven Instroomquote: 25% • Handhaven Uitstroomquote: 35% • Volumedaling bestand WWB 65min naar 5400

2008 t/m 2011 • Verstevigen poortwachterfunctie • Verdere professionalisering handhaving • Nieuw dienstverleningsconcept BVG • Kanteling van het aanvraagproces • Terugdringen van de administratieve lasten door de ontwikkeling van het Digitale Klantdossier (DKD) • Versterken van schulddienstverlening door: samenhang in het voorzieningen aanbod; samenwerking tussen partners in de schulddienstverlening (SDV)keten; preventieve activiteiten binnen de SDV-keten, samen met de maatschappelijke organisaties. • Evaluatie invorderingbeleid • Evalueren pilot stabilisatiebeheer en inbedding voorziening ‘stabilisatiebeheer’ in sdv-keten • Onderzoek naar de haalbaarheid van sociale (starters) hypotheken • Onderzoek naar haalbaarheid van verbreding doelgroep en aanbod aan beginnende zelfstandigen m.b.t. (starters)-leningen

Schulddienstverlening • Versterking schulddienstverlening. • Het waar mogelijk bieden van ondersteuning aan mensen bij het voorkomen van of vinden van een (duurzame) oplossing voor problematische schulden. • Voor mensen die nog niet toe zijn aan een schuldregeling komt het accent in beginsel te liggen op het stabiliseren van de situatie.

• Aantal huishoudens AC: 9000 • Aantal CAZ: 9000 • Aantal CZG: 1300 • Aantal belastingformulieren: 4000 • Aantal maaltijdgebruikers: 350 • Slagingspercentage schuldregelingen (fase 2) ≥ 50%

2009 t/m 2011 • Instroomquote: 25 • Uitstroomquote: 30% • Zie overig 2008

Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en werk

Relatie met paragrafen • Weerstandsvermogen

ONDERWERP

Beleidsoutput

• Aanbieden van aanvullende inkomensondersteunende voorzieningen gericht op het voorkomen van armoede



Beleidsdoelen

Armoedebestrijding

PAGINA


68

Deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening en –ondersteuning als sociaal vangnet

Participanten • SUWI-partners, • Belastingdienst, • Rechtbank,Deurwaarders, • Woningbouwcorporaties, • Nutsbedrijven, • Welzijnsinstanties, • Regio-gemeenten, • Zorgverzekeraars

Portefeuillehouder

ONDERWERP


Werk en inkomen



Programma 04

PAGINA

Commissie

Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet

69

Deelprogramma 04.2


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

103.749

102.675

102.390

102.518

102.688

102.659

84.041

81.903

82.914

82.914

82.914

82.914

GSB GSO


200

200

84.241

82.103

82.914

82.914

82.914

82.914

19.508-

20.572-

19.476-

19.604-

19.774-

19.745-

150

150

150

150

150


1.117



1.117-

150

150

150

150

150

20.625-

20.422-

19.326-

19.454-

19.624-

19.595-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Perspectiefnota - Bezuiniging Bijzondere Bijstand (2008: € 75.000; 2009: € 100.000; 2010, 2011: - € 150.000). - Terugdraaien bezuiniging Bijzondere Bijstand (2008: € 75.000; 2009: € 100.000; 2010, 2011: € 150.000) Dekkingsvoorstel - Financiering reïntegratieactiviteiten uit WWB-werkdeel (2008, 2009, 2010, 2011: - € 1.226.000). Overige mutaties Met ingang van 2008 is de uitvoering van de Wet op de lijkbezorging van deelprogramma 05.2 "Zorg in kwetsbare situaties" overgeheveld naar dit deelprogramma (voor toelichting zie deelprogramma 05.2). Het volumedeel WWB Inkomen neemt ten opzichte van 2007 met € 400.000 toe. Daartegenover staat een bezuiniging op het volume WWB inkomen van - € 500.000. De subsidie in het kader van de Wet gemeentelijke zorg loopt af -€ 144.000. De tijdelijke regeling schuldhulpverlening 2006-2007 valt weg -€ 270.000. De lasten van de Stadsbank nemen toe als gevolg van de regio uitbreiding en de rentelasten als gevolg van de toename van de gemeentelijke financieringbehoefte van de Stadsbank (€ 135.000). Met ingang van 2008 vervalt de GSO bijdrage van € 200.000 voor Arnhem maakt er werk van. Eveneens vervalt de stimuleringsbonus Inburgering uit Bijzondere Bijstand vervalt. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA

ONDERWERP

70



programma

Zorg

ONDERWERP

71

05

PAGINA

72

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 5.1 Zorg voorlichamelijke en geestelijke gezondheid Programma 05 Zorg

Commissie Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. B. van Eeten

Uitgangspunten van beleid Inleiding De gemeente Arnhem stuurt, samen met partners, aan op een sluitende aanpak van een integraal gezondheidsbeleid. Aandacht gaat in het bijzonder uit naar de zeer kwetsbare mensen zoals verslaafden, psychiatrische patiënten, asielzoekers, vrouwen en kinderen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld en risico jongeren. Uitgangspunt van beleid is dat een versterking van de “maatschappelijke zorg” nodig is. Met maatschappelijke zorg wordt de samenhang tussen de volgende beleidsterreinen bedoeld: de volksgezondheid (VGZ, inclusief jeugdgezondheidszorg, JGZ), de verslavingszorg, maatschappelijke opvang inclusief vrouwenopvang. Deze beleidsterreinen sluiten nauw aan bij een belangrijk deel van de Wmo. Maatschappelijke doelen • Verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving, door het terugdringen van de overlast die veroorzaakt wordt door onder andere verslaafden en psychiatrische patiënten. • Versterking van de individuele mogelijkheden van de personen uit de doelgroep om aan de samenleving deel te nemen. • Het creëren van optimale kansen op een gezond leven voor iedereen. Kadernota’s en beleidsnota's • “Convenant Maatschappelijke Zorg”, (2003). • “Nota Maatschappelijke Opvang, ‘Een eigen (t)huis’” (2001) • “Evaluatienota maatschappelijke opvang” (2004). • “Hoofdlijnen Arnhems drugsbeleid”, 2006-2008, (2005) • “Herijkingsnotitie Drugsbeleid”, (2006.) • “Opmaat, samen versterken van een gezonde stad” (nota lokaal volksgezondheidbeleid) (2006.) Stand van zaken op de outputindicatoren Volksgezondheid: • Er zijn inmiddels 2 HOED constructies gerealiseerd en een derde komt in de loop van 2007 gereed. In de periode tot en met 2009 komt er nog een vierde HOED constructie bij. • Overgewicht bij kinderen: op basis van de uitgevoerde nulmeting van overgewicht bij 4-19 jarigen is bij de midtermreview 2007 de volgende ambitie voorgesteld: via de reguliere JGZ-contactmomenten voor 4-19-jarigen worden alle kinderen met overgewicht opgespoord en wordt aan 80% van deze kinderen een gezondheidsinterventie aangeboden. Verslavingszorg: • Het aantal cliënten afkomstig uit het verzorgingsgebied dat per jaar daadwerkelijk één of meerdere contacten heeft met een instelling uit de ambulante verslavingszorg wordt nu als indicator gehanteerd. In 2005 bedroeg dit aantal 857.De verwachting is dat dit aantal in 2008 is gestegen tot 900. • Een andere indicator is het aantal behandelingen in de ambulante verslavingszorg dat per jaar wordt afgesloten. In 2005 bedroeg dit aantal 361. Verwachting is dat het aantal in 2008 gestegen is tot 380. (P.m. cijfers uit 2006 zijn nog niet bekend). Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang • De indicatoren voor de maatschappelijke opvang zijn bijgesteld en nu als volgt geformuleerd: de duur van de crisisopvang, het aantal maanden verblijf in begeleid wonen projecten en het aantal beschikbare plaatsen in de nachtopvang. • Voor 2006 waren de cijfers respectievelijk: 2 maanden, 9 maanden en 103 nachten. Gewenst resultaat per 31-12-2009 is respectievelijk: 2 maanden, 8 maanden en 100 nachten. De indicatoren voor de vrouwenopvang zijn nu ook bijgesteld en nu als volgt geformuleerd: • Het aantal residentiële plaatsen in de vrouwenopvang: 2007: 93 31-12-2009 87 • Het aantal plaatsen woonbegeleiding: 2007: 10 31-12-2009 25 • Aantal noodbedden: 2007: 12 31-12-2009 12 • Het bezettingspercentage daarvan: 2007: 20% 31-12-2009 50% • De inzet bij gezinnen, van de pilot begeleide terugkeer: 2007: 75 31-12-20009 75


ONDERWERP

Beleidsoutput 2008 t/m 2011

Activiteiten 2008 t/m 2011

2008: Doel is om de eerste stappen te zetten voor het realiseren van: • een sluitende ketensamenwerking, • het maken van regionale samenwerkings afspraken en • het vervullen van een duidelijke regierol van de gemeente

2008: Output moet zijn dat er daadwerkelijk nieuwe regionale samenwerkings afspraken en convenanten zijn opgesteld en dat een aantal instrumenten zijn ingezet die de ketenaanpak verbeteren.

2008: Actief in gesprek gaan met samenwerkingspartners en heldere afspraken maken voor korte en lange termijn.

Volksgezondheid: • Stimuleren dat meer mensen kiezen voor een gezonde leefstijl. Dit moet o.a. blijken door een daling van het aantal jongeren met overgewicht (nu 15%) en een daling van het alcoholgebruik onder jongeren.

Volksgezondheid: • Effectieve aanpak van lokale en regionale speerpunten op basis van de nota 2008- 2011.

Volksgezondheid • Activiteiten gericht op o.a. het bestrijden van overgewicht, psychosociale problemen en alcohol preventie • Implementatie van het Elektronisch Kinddosssier

Verslavingszorg: • Sterke vermindering van de criminaliteit en overlast en verhoging van uitstroom naar maatschappelijke rehabilitatie.

Verslavingszorg: • Een structurele verstrekking van medische heroïne aan drugsverslaafden is gerealiseerd. • Het aantal cliënten en het aantal behandelingen is toegenomen.

Verslavingszorg:

Vrouwenopvang • Streven naar een kortere opvangperiode en meer begeleiding naar en in de thuissituatie.

PAGINA


Beleidsdoelen 2008 t/m 2011

Maatschappelijke Opvang: • Voldoende voorzieningen voor opvang en versterking van de persoonsgerichte aanpak

73


• Afstemmen gemeentelijke regierol veelplegersaanpak. • Verdere uitvoering van 24uursopvang voor dak- en thuisloze, zeer problematische drugsverslaafden. • Verdere inbedding medische heroïne verstrekking in VGZbeleid.

Maatschappelijke Opvang • Het regionaal kompas - centrale toegang voor dak- en thuislozen.- is gerealiseerd. • Er is een vervolgconvenant Maatschappelijke Zorg. • Er zijn productafspraken gemaakt met zorgkantoren en woningcorporaties.

Maatschappelijke opvang • Persoonlijke trajectplannen • Een gevarieerd activerings- en werk/dagloonaanbod voor dak- en thuislozen • Een aanbod van onconventionele woonvormen.

Vrouwenopvang • De kwaliteit van de opvang is versterkt en er wordt meer outreachend en ambulant gewerkt.

Vrouwenopvang • Intensivering van en herhaling van de campagnes huiselijk geweld.

Relatie met paragrafen • Verbonden partijen

ONDERWERP

Relatie met stadsprogramma’s • Zorgzame Stad

• Er is een effectieve aanpak voor het terugkeerbeleid en voor steun aan de doelgroep gerealiseerd.


• Het leveren van een bijdrage aan een humaan terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers.

Asielzoekers • Een geslaagde uitvoering en invulling van het generaal pordon.

PAGINA

Asielzoekers • Uitvoering geven aan de gevolgen van het generaal pardon (integratie en huisvesting).

74



Asielzoekers • Leveren van steun en noodhuisvesting aan uitgeprocedeerde asielzoekers zonder recht op opvang van rechtswege.

Participanten • Instellingen en organisaties gezondheidszorg • Eerstelijnsorganisaties • Convenantpartners • Justitie en Penitentiaire inrichtingen Reclasseringsinstellingen • Organisaties op terrein van Vluchtelingenwerk en opvang

75

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid Programma 05 Zorg

Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. B. van Eeten


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Begroting 2007




Begroting 2011

18.771

19.374

17.597

Algemeen

2.110

1.731

320

500

500

500

GSB

9.290

9.005

9.006

9.006

9.006

9.006

11.400

10.736

9.326

9.506

9.506

9.506

GSO


7.371-

8.638-

8.729-

8.128-

8.121-

8.091-

-

-

-

-

-

-

7.371-

8.638-

8.729-

8.128-

8.121-

8.091-



Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Zorgzame stad - Terugdraaien AEF korting welzijnsinstellingen (€ 282.000). Overige mutaties Het uniforme deel van de nu nog specifieke uitkering Jeugdgezondheid gaat vanaf 2008 op in het gemeentefonds. De lasten en baten dalen in 2008 met € 1.420.000. Door eerdere goedkeurde bezuinigingsmaatregelen voor de Sociaal Medische Advisering dalen de lasten in 2008 met € 25.000, voor de bezuiniging op preventieprojecten met € 62.000 en met het opheffen van het inloopcentrum met € 130.000. De lastendaling wordt geheel gecompenseerd door eerdere besluitvorming en de uitwerking van het financieel plan. In 2007 is er incidenteel een bedrag ingeleverd van € 255.000, lasten stijgen in 2008 met dat bedrag. Door eerdere besluitvorming dalen de lasten met € 85.000. Als onderdeel van de welzijnskorting moet IrisZorg € 120.000 moet bezuinigen. Dit goldt ook voor de Passade voor een bedrag van € 162.000. Echter door het opheffen van Passade vanaf 2007 moet deze korting over de erfopvolgers verdeeld worden. Vorig jaar was er sprake dat een steunpunt Schuytgraaf later opgeleverd zou worden. De daarbij behorende programmabudgetten zijn incidenteel ingezet als dekking binnen het financiële plan. In 2008 vervalt deze dekking waardoor in 2008 de lasten stijgen met € 94.000. Door afbouw van de subsidie aan de Stichting Vluchtelingen Werk Midden Gelderland dalen de lasten in 2008 met € 115.000 In de MJPB 2007-2010 is een claim goedgekeurd voor de opvang van daklozen jongeren in het Jona-huis. De claim loopt op waardoor de lasten in 2008 stijgen met € 60.000. Door overheveling van middelen voor Tolken- en Vertaaldienst stijgen de lasten met € 17.000.Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès van € 71.000 (lasten, baten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling.

76

PAGINA


ONDERWERP


Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut Schuytgraaf: Steunpunt Woonzorgzone Totaal

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

325

325

Begroting 2010

Begroting 2011

-

-

325

325

-

-

Totaal

-

-

-

-

-

-


-

-

325

325

-

-

Maatschappelijk nut -

Toelichting op de investeringen De investeringen zijn de steunpunten woonzorgzones in Schuytgraaf (die voor veld 9 in 2008 en die voor veld 17 in 2009).

Portefeuillehouders

ONDERWERP


Zorg


Cultuur, Economie, Educatie,

Programma 05

PAGINA

Maatschappelijke Ondersteuning

Zorg in kwetsbare situaties

77

Commissies Deelprogramma 05.2

Mevr. H.J. Weeda / Dhr. B. van Eeten bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

10.369

9.511

983

154

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

GSB GSO


983

154

-

-

-

-

9.386-

9.357-

-

-

-

-

244

-

-

-

-

-

9.142-

9.357-

-

-

-

-



244

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 In verband met de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning worden de Wvg-voorzieningen naar deelprogramma 05.3 "Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen" overgeheveld. Met ingang van 2008 zijn de baten en lasten onder dat deelprogramma opgenomen. Binnen deelprogramma 05.2 "Zorg in kwetsbare situaties" resteert de uitvoering van de Wet op de lijkbezorging (Wlb). Wegens het financieel geringe belang is de uitvoering van de Wlb ondergebracht bij deelprogramma 04.2 "Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet". Nieuwe budgetten Er worden geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

78

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 5.3 WMO, lokaal beleid en individuele voorzieningen Programma 05 Zorg


Dit deelprogramma is opgebouwd uit twee delen, namelijk het ontwikkelen van een samenhangend lokaal beleid Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de individuele voorzieningen. Uitgangspunten van beleid Inleiding Algemeen: Doel van de Wmo is het ontwikkelen van een samenhangend lokaal beleid op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De gemeente Arnhem kiest ervoor de Arnhemse burgers, cliënten en betrokken aanbieders bij de totstandkoming en de uitvoering van het Wmo beleidsplan te betrekken. Bij het opstellen van het Wmo beleidsplan staan de keuzes uit keuzenota Wmo centraal, Arnhem kiest voor: Iedereen doet mee en doet ertoe, kwaliteit door innovatie, partnerschap met maatschappelijke instellingen onder regie van de gemeente, algemeen waar het kan, individueel waar het moet, lokaal en regionaal. De voorzieningen maatschappelijke ondersteuning zijn opgenomen in de gemeentelijke verordening. Het betreft voorzieningen om de belemmeringen van individuele Arnhemmers met een beperking op het terrein van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie op te heffen. Deze voorzieningen stellen de persoon in staat tot het voeren van een huishouding, zich te verplaatsen in en om de woning, zich te verplaatsen per vervoermiddel en tot het ontmoeten van medemensen. Deze voorzieningen kunnen algemene voorzieningen (met geen of lichte indicatie) zijn, individuele voorzieningen in natura of een persoonsgebonden budget om zelf de benodigde ondersteuning in te kopen. Bij bepaalde individuele voorzieningen wordt een eigen bijdrage opgelegd. Bij de meer individuele voorzieningen is veelal een sociaal-medische indicatie nodig. Maatschappelijke doelen • Het verbeteren en in stand houden van de sociale kwaliteit van de samenleving door versterking van de participatie en het vergroten van de zelfredzaamheid van de burgers • Het zorgdragen voor een (wijkgericht) ketenaanbod van adequate voorzieningen dat rekening houdt met de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager; zoals ondersteuning bij het vinden van huishoudelijke hulp. Kortom goede toegankelijke zorg dicht bij de burger • Daar waar mogelijk algemene voorzieningen inzetten met geen tot lichte indicatie; • Daar waar mogelijk keuzevrijheid in aanbieders/leveranciers aanbieden; • Keuzevrijheid voor een persoonsgebonden budget mogelijk maken Kadernota’s en beleidsnota's • Meerjarenbeleidsplan Wmo 2008-2011, waarin prestatieveld 3 ingaat op de lokale toegang tot voorzieningen en prestatieveld 6 ingaat op de individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning • Raadsbesluit voortzetting tijdelijke Verordening voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (vmo) tot 31 maart 2008; en Raadsbesluit gemeentelijke Verordening (vmo) vanaf 1 april 2008. • Stappenplan voor het meerjarenbeleidsplan en de Wmo verordening maatschappelijke ondersteuning • Voortgangsnotitie Stand van zaken Wmo en Startnotitie opstellen van het meerjarenbeleidsplan • Keuzenota Wmo: Beter welzijn geeft minder zorg Stand van zaken op de outputindicatoren • Het gelabeld aanbod van rolstoeltoe- en doorgankelijke woningen in de regionale woonkrant is opgenomen in de regionale verordening woonruimteverdeling van het KAN, waarbij inwoners die hierop zijn aangewezen een voorrangspositie hebben. • Het woningaanbod van rolstoeltoe- en doorgankelijke woningen is nog steeds een knelpunt, ook omdat de nieuwbouw met de kwalificatie van levensloopbestendig qua maatvoering veelal niet geschikt is voor rolstoelgebruikers. Vooralsnog wordt eind 2007 geen verbetering ingeschat; • De wachtlijst voor gelijkvloerse woningen (0-treden woningen) is opnieuw gescreend. De binding met de woonomgeving wordt in relatie met het verhuisprimaat meer in beeld gebracht; • Over de periode van januari tot en met juli 2007 is de servicegraad van de Regiotaxi KAN gemiddeld 95 % • Het resultaat van het klanttevredenheidsonderzoek Regiotaxi KAN (2007): waardering gebruikers komt uit op 7,1 • Uitslag tevredenheidsonderzoek door SGBO onder de gebruikers in Arnhem, voorjaar 2007: waardering 7,4 • De afhandeling van het proces van aanvraag, indicatie t/m beschikking (afdeling Voorzieningen Ouderen en Gehandicapten) binnen de wettelijke termijn van 8 weken wordt in beginsel gehaald 2e helft 2007.

79

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 5.3 WMO, lokaal beleid en individuele voorzieningen Programma 05 Zorg


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Beleidsplan: • Uitvoeren van de doelen uit het meerjarenbeleidsplan Wmo: o.a. • Versterking van burger-en cliëntparticipatie. • Het verbeteren van de toegang tot informatie en advies voor iedereen. • Een omslag maken van een versnipperd stedelijk aanbod van diensten, naar een vraaggericht en samenhangende manier van werken in de wijken.

2008 t/m 2011 • Realisatie van de beleidsspeerpunten, onder andere: • Meer wijkinitiatieven, een digitaal interactief panel, een stedelijk platform van welzijn- en zorgvragers; • Het oprichten van wijkgerichte toegangen voor ondersteuning op gebied van wonen, welzijn en zorg; • Een persoongerichte aanpak o.a. burgers met ‘beginnende’ problemen en van dak- en thuislozen. • Een ketenaanbod op wijkniveau.

2008 t/m 2011 • Uitvoeren van jaarlijkse actieplannen Wmo

Individuele voorzieningen: • Het verstrekken van adequate voorzieningen aan mensen met een beperking en aan mantelzorgers die tijdelijk uitvallen. Deze voorzieningen zijn noodzakelijk om de belemmeringen in het zelfstandig functioneren op te heffen en om normale deelname aan het maatschappelijke verkeer mogelijk te maken.

Individuele voorzieningen • Bestaande Wvg-uitvoeringspraktijk woon-, vervoers- en rolstoelvoorzieningen omzetten naar innovatief Wmo-beleid; • Bestaande Awbz-uitvoeringspraktijk Huishoudelijke Verzorging omzetten naar innovatief Wmo-beleid Hulp bij huishouden; • Vereenvoudiging integrale indicatiestelling (70% direct; 30% via indicatie CIZ); • Vereenvoudiging administratieve lasten (verantwoording PGB); • Servicegraad (op tijd gereden ritten) Regiotaxi KAN 95% (gelijk aan 2006); • Resultaat klanttevredenheidsonderzoeken: waardering van de gebruikers op 7 (gelijk aan 2006); • Doorlooptijden afhandeling aanvraag t/m beschikking binnen wettelijke termijn van 8 weken (gelijk aan 2006).

Individuele voorzieningen • Europese aanbesteding Hulp bij het huishouden (HH) in eerste kwartaal 2008; • HH opnemen in de ketendienstverlening op wijken buurtniveau • Ontwikkeling vereenvoudigde toegang (o.a. indicatie) tot voorzieningen; • Ontwikkeling vereenvoudiging administratieve lasten • Monitoring dienstverleningsovereenkomst Regiotaxi KAN op prestatieniveau; • Klanttevredenheidsonderzoek gebruikers; • Uitvoeren herindicaties HH

Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke Centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving • Participatie en werk • Zorgzame stad

Relatie met paragrafen • Paragraaf weerstandsvermogen

Participanten Beleidsplan: • Burgers • Cliënten • Aanbieders van wonen, welzijn en zorg Individuele voorzieningen: • CIZ (indicatie AWBZ en Wmovoorzieningen) • Zorgkantoor Arnhem

80

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen Programma 05 Zorg



Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

15.540

24.534

24.325

24.325

24.325

2.485

2.578

2.397

2.397

2.397

2.485

2.578

2.397

2.397

2.397

-

13.055-

21.956-

21.928-

21.928-

21.928-

Mutaties reserves

-

-

-

-

-

-

Saldo

-

13.055-

21.956-

21.928-

21.928-

21.928-

GSB GSO


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. Dekkingsvoorstel Dekking buurtbemiddeling uit WMO (2008, 2009, 2010, 2011: - € 35.000). Overige mutaties - In verband met de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning worden de Wvg-voorzieningen van deelprogramma 05.2 "Zorg in kwetsbare situaties" naar dit deelprogramma overgeheveld. Met ingang van 2008 zijn de baten en lasten onder dit deelprogramma opgenomen. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès van € 24.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats


programma

Veiligheid

ONDERWERP

81

06

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 06 Veiligheid

82

Deelprogramma 6.1 Veiligheid bevorderen

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. P.C. Krikke

Uitgangspunten van beleid Inleiding Doelstelling van integraal veiligheidsbeleid is handhaven van de openbare orde en het vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in de stad. Het gaat daarbij zowel om een afname van de feitelijke onveiligheid als om de toename van de veiligheidsbeleving van de burger. De kern van het huidige veiligheidsprogramma is inzetten op bestrijding van jeugdcriminaliteit en van overlast (waaronder drugs-) en geweld (onder andere geweld op straat en huiselijk geweld), beheer van de publieke- en semi-publieke ruimte en als rode draad meer zorg voor de handhavingstaken. Speerpunten zijn de aanpak van veelplegers, aanpak huiselijk geweld, aanpak risicogebieden en het verder structureren van de samenwerking op het gebied van preventie, zorg en repressie. Maatschappelijke doelen Handhaving van de openbare orde en het vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in de stad: • Afname van de feitelijke onveiligheid (criminaliteit en overlast): • Toename van de veiligheidsbeleving van de burger (in 2009: 40% voelt zich wel eens onveilig en 28% voelt zich wel eens onveilig in de eigen buurt). Kadernota’s en beleidsnota's • Nota ‘Integrale Veiligheid 2008-2011’ (vaststelling najaar 2007) • Convenant ‘Veelplegers klem in de draaideur’ • Projectplan ‘Aanpak Huiselijk Geweld’ • Advies- en steunpunt huiselijk geweld voor centrumgemeente VO • Programmaplan ‘Veiligheidshuis Arnhem Zuid’ • Bestuurlijk arrangement ‘Antilliaanse risicojongeren’ • Nota Cameratoezicht en bijbehorende besluiten en reglementen Stand van zaken op de outputindicatoren • Het aantal herhaalde meldingen (op hetzelfde adres) van huiselijk geweld is afgenomen van 124 in 2005 naar 90 in 2006. Het aantal aangiften is in 2006 fors toegenomen t.o.v. 2005 (van 870 naar 1044); • In 2006 heeft 41% van het totale aantal geregistreerde veelplegers een nazorgaanbod gekregen (t.o.v. 36% in 2005). Dit aanbod van trajecten is gebaseerd op een of twee onderdelen van de 6 leefgebieden waaruit het totale aanbod bestaat. Het aanbod van de trajecten is persoonsgebonden waardoor de differentiatie van allochtoon/autochtoon niet ter zake doet. Er is momenteel nog geen percentage bekend m.b.t. de afronding van de trajecten; • Er staan 124 risicojongeren tot 18 jaar in het Veiligheidshuis geregistreerd (peildatum maart 2007). Van deze 124 jongeren worden er 77 actief gevolgd en 28 zijn voorzien van een persoonsgebonden aanpak (PGA). Van de risicojongeren in de leeftijd van 18 tot 24 jaar zijn er 99 geregistreerd, waarvan 44 actief worden gevolgd en 16 voorzien van een PGA; • Het aantal overlastgevende dat in de maatschappelijke opvang (24 uur per dag beschikbaar) kan worden geplaatst is in 2006 20% van het totale aantal geregistreerde overlastgevende; • In 2006 zijn 24 intensieve hulpverleningstrajecten op jaarbasis aangeboden aan Antilliaanse risicojongeren en er hebben 90 kortstondige preventieve interventies plaatsgevonden. • Het aantal woningen in Arnhem, dat voorzien is van het politiekeurmerk is 18.145 in 2006.


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011

2008 t/m 2011

2008 t/m 2011

• Terugdringen van onveiligheid op hotspots door een gezamenlijke planmatige aanpak met partners in de wijk

• Wijkprogramma Malburgen schoon en veilig • Actieplan Onze buurt ’t Broek • Klarendal Kom Op • Minimaal vier risicogebieden/wijken hebben een plan van aanpak met daarin veiligheid als apart speerpunt; • Supportersproject Vitesse • Vervolgcertificaat Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

• Binnen de sociale wijkprogramma’s kennen de wijken Malburgen (Project Malburgen schoon en veilig), ’t Broek (Actieplan Onze Buurt ’t Broek), en Clarinda (Klarendal Kom Op) een intensieve aanpak met veiligheid als apart speerpunt. • Uitvoering Keurmerk Veilig Ondernemen in binnenstad en Presikhaaf

• Meer toezicht en handhaving

• Convenant Integrale handhaving • Uitbreiding cameratoezicht Arnhem Centraal • Activiteiten wijktoezichthouders (Dienst stadsbeheer) • Uitvoering Politiekeurmerk Veilig Wonen (Dienst Stadsbeheer)

• In het kader van het convenant Integrale handhaving: jaarlijkse controle Hommelse Poort/Spijkerkwartier. Aanpak overbewoning en hennepteelt. • De omgeving van De Boei en tippelzone krijgen speciale aandacht. • Voortzetting cameratoezicht binnenstad en omgeving Gelredome,

• Casusoverleg preventie, zorg en repressie (conform de werkwijze Veiligheidshuis)

• Regievoering casusoverleggen (conform werkwijze Veiligheidshuis); • Verder structureren van de samenwerking tussen preventie, zorg en repressie (conform de werkwijze Veiligheidshuis) met een goede aansluiting op het Frontoffice van het OM. Aansluiting bij het te ontwikkelen regionale veiligheidshuis door het Openbaar Ministerie;

• Er worden minimaal 20 intensieve hulpverleningstrajecten op jaarbasis aangeboden aan Antilliaanse risicojongeren en minimaal 80 kortstondige preventieve interventies;

• Door middel van actieve/outreachende hulpverlening worden Antilliaanse jongeren in beeld gebracht, gemotiveerd en teruggeleid naar school en gemotiveerd en gecoacht richting arbeid. • Door middel van casuïstiekbesprekingen wordt een passend hulpaanbod ontwikkeld;

• Verminderen van uitval van Antilliaanse risicojongeren op school en werk.

PAGINA



• Het verbeteren van de ketenaanpak

83


2008 t/m 2011

GSB III • Jaarlijks wordt aan tenminste 10% van het totale aantal geregistreerde volwassen veelplegers een nazorgen/of resocialisatietraject aangeboden met een opbouw tot 35% in 2009. Aan alle veelplegers die de ISD-maatregel met succes beëindigen wordt een breed aanbod gedaan. Inschatting is dat dit ongeveer 10% is van het totale aantal geregistreerde volwassen veelplegers. • Met ingang van 2009 wordt aan tenminste 50% van het totale aantal geregistreerde jeugdige veelplegers een nazorgen/of resocialisatietraject aangeboden • De aanpak is erop gericht om huiselijk geweld te stoppen en herhaling van huiselijk geweld tegen te gaan. Ook voorziet de aanpak erin dat hulp dichterbij de mensen komt en dat huiselijk geweld eerder wordt gesignaleerd en opgepakt. Dit zal ertoe leiden dat hulporganisaties eerder ingrijpen en hulp bieden en er minder bij de politie wordt gemeld. Het aantal eerste meldingen van huiselijk geweld bij de politie zal dan ook gelijk blijven dan wel een lichte daling vertonen. Het aantal herhaalde meldingen zal dalen met 5% per jaar tot en met 2009.

2008 t/m 2011 • Een gestructureerde aanpak voor het aanbieden van Nazorg (instellen van een van casusoverleg nazorg) • Een gestructureerde aanpak van jeugdige veelplegers;

• Voorlichting over Advies- en steunpunt huiselijk geweld • Deskundigheidsbevordering • Onderzoek effecten integrale aanpak van huiselijk geweld • Invoeren van AWARE (GPS veiligheidssysteem) • Netwerk Turkse vrouwen tegen eergerelateerd en huiselijk geweld;

• Onderzoeksrapport Integrale aanpak van huiselijk geweld • Verminderen van overlast op straat veroorzaakt door personen.

ONDERWERP

• Het terugdringen van huiselijk geweld.


• Verminderen van het aantal veelplegers.

PAGINA



2008 t/m 2011

84


• Het aantal overlastgevende dat in de maatschappelijke opvang kan worden geplaatst stijgt tot 30% in 2009, dit zijn 180 overlastgevende

• Aanpak prostituanten buiten de zorgzone, in het bijzonder in woonwijken. • Verbetering aansluittijden tussen voorzieningen nachten dagopvang. • Systematische afstemming vergroten tussen partners als Politie, HGM, GGZ-instellingen in crisissituaties.

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke centrumstad; • Verbeteren van het woonen leefklimaat; • Zorgzame stad.

85



Participanten • Politie; • Justitie; • Reclasseringsinstellingen; • Jeugdhulpverlening; • Onderwijs; • Hulpverleningsinstellingen; • Gemeentelijke diensten; • Partners Maatschappelijke Zorg; • Hulpverleningsdienst GelderlandMidden; • Verslavingsinstellingen.

86

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 06.1 Veiligheid bevorderen Programma 06 Veiligheid

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. P.C. Krikke bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Begroting 2007 915

Begroting 2008

Begroting 2009

779

Begroting 2011

Lasten

Totaal

852

Baten

Algemeen

264

234

130

135

135

135

GSB

641

1.827

1.905

1.781

1.781

1.781

905

2.061

2.035

1.916

1.916

1.916

53

1.146

1.258

1.137

1.137

1.137

777

779

Begroting 2010

779

GSO


149

Mutaties reserves

149

-

-

-

-

-

Saldo

202

1.146

1.258

1.137

1.137

1.137

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. GSB De mutatie in de GSB baten wordt veroorzaakt door het kasritme. Overige mutaties Tot en met 2007 loopt het bestuurlijk arrangement Antillianen. Er is een co-financiering met het Rijk, gemeentelijke dekking komt uit het GSO-budget integratie dat wordt verantwoord op deelprogramma 8.4. In 2008 dalen de lasten en baten door het aflopen van het convenant met € 103.000. In 2007 waren er eenmalige middelen voor uitbreiding van het cameratoezicht. In 2008 dalen de lasten daardoor met € 50.000.Vanaf 2009 wordt het subsidieaccres van € 3.000 (lasten, baten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA


ONDERWERP


87

Deelprogramma 6.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen


Uitgangspunten van beleid Inleiding Doelstelling van het gemeentelijk veiligheidsbeleid is het vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in de stad. Het gaat daarbij zowel om een afname van de feitelijke onveiligheid als om de toename van de veiligheidsbeleving van de burger. Sinds de vuurwerkramp (Enschede) en de nieuwjaarsbrand (Volendam) is landelijk, regionaal en lokaal sterk ingezet op de versterking van de veiligheidsketen. De vraag hoe moet worden omgegaan met de verschillende veiligheidsrisico’s in de stad vormt hierdoor steeds meer de rode draad in de gehele veiligheidsketen. Hoofddoel van deelprogramma 6.2 is enerzijds het beperken van risico’s en anderzijds het verbeteren van de beheersing van branden en rampen. De relatie tussen enerzijds een zorgvuldige risico-inventarisatie en anderzijds de activiteiten op het gebied van pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg wordt verder versterkt Maatschappelijke doelen • Hogere veiligheidsbeleving (zie inleiding programma 06. Veiligheid) • Zoveel mogelijk voorbereid zijn op een ramp • Het vergroten van het inzicht over aanwezige veiligheidsrisico’s • Voorkomen van het ontstaan van onveilige situaties • Adequaat toezicht en handhaving op brandveiligheid van gebouwen en objecten • Adequate inzet van de brandweer bij brandbestrijdings- en/of reddingswerkzaamheden Kadernota’s en beleidsnota's • Rampenplan • Regionaal beleidsplan rampenbeheersing 2005-2008 • Nota ‘Integraal Veiligheidsbeleid’ (in herziening) • Nota ‘Externe Veiligheid’ Stand van zaken op de outputindicatoren • Het rampenplan en de gemeentelijke rampbestrijdingsplannen zijn in 2005 herzien, vastgesteld en getoetst. In overleg met de toetsende instantie (Provincie Gelderland) is afgesproken de intergemeentelijke rampbestrijdingsplannen in de loop van 2006 te actualiseren en vast te stellen. Dit is afgerond. • Op repressief gebied wordt uitvoering gegeven aan het besluit van de raad om de repressie brandweer in Arnhem te optimaliseren. In dit plan is voorzien dat uiterlijk in 2007 het aantal vrijwilligers is teruggebracht tot circa 20. Deze doelstelling is al nu (juni 2006) bereikt. • In 2005 en 2006 is in de gemeentelijke brandweerkorpsen in de regio Gelderland Midden onderzoek gedaan hoe vaak de maximale uitruktijd (variërend, rond de 9 minuten) wordt overschreden. Landelijk is de norm gesteld dat de brandweer 80% van de uitrukken binnen de gestelde uitruktijd dient te doen. De brandweer in Arnhem scoort rond de 95%. • Vanaf juni 2006 worden er jaarlijks twee alarmeringsoefeningen gehouden. • Vanaf het najaar 2005 is de cyclus van bestuurlijke rampenoefeningen verlengd van 12 naar 18 maanden. • In juni 2006 zijn 20 medewerkers opgeleid middels een OCR-basisopleiding (Opleiding Crisismanagement en Rampenbestrijding).

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Hogere veiligheidsbeleving (zie programma 06.1) • Goede voorbereiding op rampen • Inventariseren van veiligheidsrisico’s • Inzicht in scholingsgraad • Meer oefeningen

2008 Pro-actie • Een risicobepaling per ramptype

2008 t/m 2011 Pro-actie • Continu wordt bezien in hoeverre de operationele en gemeentelijke diensten zijn voorbereid op veiligheidsrisico’s • Duidelijk communiceren naar de burgers over deze risico’s • Advisering door de brandweer over de veiligheidsrisico’s structureel inbouwen bij ruimtelijke ontwikkelings-projecten nader uitwerken van de risicobepaling per ramptype

Repressie • Bij uitrukken van de brandweer wordt minimaal voldaan aan de landelijke norm dat 80% van de uitrukken geschiedt binnen de maximale uitruktijd (variërend, rond de 9 minuten) • Gestreefd wordt het de huidige score (95%) te handhaven 2009 t/m 2011 • Gelijk aan 2008

ONDERWERP

Beleidsoutput

Preparatie • 10 Gemeentelijke procesverantwoordelijken (+ vervangers) c.q. de leden van GMT hebben basiscursus rampenbestrijding (NIBRA) afgerond • 2 Alarmeringsoefeningen • 1 Groepsopleiding actiecentrum • 1 Bestuurlijke oefening (jaarcyclus loopt niet gelijk met kalenderjaar) • Geactualiseerd rampenplan uiterlijk in juni 2009 • Medewerkers met een taak in de rampenbestrijding zijn allen voldoende geschoold en getraind • Als kwaliteitsnorm geldt dat het rampenplan en de verschillende rampenbestrijdingsplannen voldoen aan de toetsingseisen zoals gesteld door de Provincie en de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid.



Beleidsdoelen

Preventie • Afgifte van jaarlijks 50-75 nieuwe gebruiksvergunningen en 40 brandveiligheidverordeningen. (zie programma 13)

PAGINA


88


Preventie • Alle gebruiksvergunningen worden gemiddeld eens per jaar gecontroleerd (zie programma 13) • De consequenties van de invoering van de omgevingsvergunning voor de brandveiligheid in kaart brengen en zonodig beleidsvoorstellen doen. Preparatie • Regelmatig actualiseren en oefenen van het gemeentelijke rampenplan • Scholing van medewerkers met een belangrijke taak in de rampenbestrijding • Opstellen en actualiseren van rampbestrijdingsplannen voor alle risicovolle bedrijven of situaties waarvoor dit verplicht is gesteld Repressie • Uitvoering (door de brandweer) van de gevaarsbestrijding bij ongevallen en rampen (waaronder het bestrijden van brand en het redden van mens en dier) binnen alle wettelijk gestelde minimale voorwaarden ten aanzien van reactietijd, kwaliteit en personeelssterkte

ONDERWERP

Relatie met paragrafen • Verbonden partijen


Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s.

PAGINA


89



Participanten • Interne gemeentelijke afdelingen/ diensten en externe partners: • Hulpverlening Gelderland Midden • Buurgemeenten vallend onder de Gemeenschappelijke Regeling Hulpverlening Gelderland Midden • Politie Gelderland Midden • Provincie Gelderland • Inspectie Openbare Orde en Veiligheid • De ministeries van BZK, VWS en VROM • Eigenaren van gebouwen waarvoor een gebruikersvergunning verplicht is en bedrijven

90

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen Programma 06 Veiligheid

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. P.C. Krikke bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

9.752

Begroting 2007

Begroting 2008

9.320

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

10.853

10.837

10.702

10.339

GSB GSO


-

-

-

-

-

-

9.752-

9.320-

10.853-

10.837-

10.702-

10.339-

5

5

5

5-

5-

5-

10.842-

10.707-

10.344-

Mutaties reserves: 5

Toevoegingen aan reserves

10



9.752-

59.325-

10 10.843-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Overige - FLO Brandweer (2008, 2009: € 788.000; 2010: € 652.000; 2011: € 289.000). - Arbeidstijden Brandweer (2008, 2009, 2010, 2011: € 400.000). - Personeel knelpunt rampencoördinatie € 85.000, waarvan € 70.000 ten laste van deelprogramma 06.2 (2008, 2009, 2010, 2011: € 70.000) en € 15.000 ten laste van deelprogramma 01.2 (2008, 2009, 2010, 2011: € 15.000). Overige mutaties De lasten wijzigen als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting mutatie reserves De mutatie in de reserve houdt verband met het jaarlijks sparen voor het houden van een grote rampenoefening eens in de vier jaar. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats


programma

Bruisend Arnhem

ONDERWERP

91

07

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP

Programma 07 Bruisend Arnhem

92

Deelprogramma 7.1 Bloeiende kunst en cultuur


Uitgangspunten van beleid Inleiding Arnhem kent een grote creatieve sector. In de stad is ArtEZ/Hogeschool voor de Kunsten gevestigd en hebben topgezelschappen als Oostpool, Introdans, Keesen & Co en Het Gelders Orkest hun thuis- en uitvalsbasis. Naast grote gezelschappen zijn er veel kleine gezelschappen die levendigheid brengen. Naast grote culturele infrastructurele voorzieningen als de Schouwburg Arnhem (theater en dans), Musis Sacrum (muziek), Gemeentemusea (beeldende kunst) en Het Domein (kunstzinnige vorming en amateurkunst) zijn er een groot aantal kleine(re) organisaties die een essentiële bijdrage leveren aan het bruisende culturele klimaat. Samen met de producenten, scheppende en uitvoerende kunstenaars vormen deze een keten van creativiteit. Kern van het beleid is het scheppen van een gunstig klimaat voor kunst en cultuur, wat positief uitwerkt op het economische en sociale klimaat. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn kwaliteit, innovatie, diversiteit, participatie en spreiding. Innovatie richt zich binnen de culturele infrastructuur op het ondersteunen van alle stappen in het creatieve proces: opleiding, vorming, werkplaats en werkplek en tentoonstellen. Innovatie richt zich via de invalshoek van de culturele planologie op relaties met ander beleidsterreinen door cultuur in te zetten als impuls voor maatschappelijke en stedelijke ontwikkelingen en omgekeerd. Culturele effecten, maatschappelijke en stedelijke effecten versterken elkaar in deze optiek en vullen elkaar aan. Accent daarbij ligt op de ‘voorkant’ van het maatschappelijke ontwikkelingsproces, bij educatie. Maar ook de opgebouwde structuur (de keten) vraagt om voortdurende vernieuwing en versterking. Investeren in cultuur verdient zich terug op sociaal en economisch gebied. Maatschappelijke doelen • Handhaving en versterking van Arnhem als cultuurstad en versterken van de creatoop. • Versteviging van het klimaat voor cultuureducatie, amateurkunst, beeldende kunst, podiumkunsten (inclusief dans en muziek), filmkunst. • Vergroting van cultuurparticipatie en cultuurbereik. • Verhoging van het aantal en verbetering van de zichtbaarheid van culturele festivals. • Versterking van het vestigingsklimaat van kunstenaars. • Versterking van de culturele voorzieningen in de stad (waar onder in het Rijnbooggebied) en in de wijken (bijvoorbeeld educatief netwerk). Kadernota’s en beleidsnota's • Cultuurvisie 2001-2005-2015’ uit 2002. • ‘Actieplan Mijn cultuur – Jouw cultuur’ uit 2004. • Nota ‘Amateurkunst in Arnhem’ uit 2002. • Nota ‘Evenementenbeleid’ van EZ uit 2003. • ‘Tussenbalans Visie Arnhem 2015’. • Nota ‘Stads in Balans – Visie op de Maatschappelijke Ontwikkeling van Arnhem tot 2015’ uit 2004. • Nota ‘Focus beleid Beeldende Kunst en Vormgeving’ uit 2005. • ‘Startnotitie Cultuur in Rijnboog’ uit 2005. Stand van zaken op de outputindicatoren • Het waarderingscijfer van de bevolking voor het culturele aanbod in de binnenstad was in 2002 een 6,7. Het ‘Bestuursakkoord 2002-2006’ streeft naar verhoging hiervan tot 7,0 in 2006. Bij een meting in 2004 was het cijfer ligt gestegen naar 6,8. In de loop van 2007 zal de eindwaardering uit 2006 bekend worden. • In het ‘Collegeakkoord 2006-2010: Iedereen doet mee’ is vastgelegd dat er meer van cultuur gemaakt moet worden. Op grond hiervan werd in 2006 verder gewerkt aan de realisatie van de actiepunten uit de ‘Cultuurvisie 2001-2005-2015’ voor amateurkunst, beeldende kunst en vormgeving, theater, film, muziek, bibliotheek, culturele evenementen, cultuureducatie, flexibilisering van subsidies en vernieuwing van culturele voorzieningen. Hierbij is ook in 2006 veel aandacht besteed aan de ontwikkeling van het Rijnbooggebied.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011

2008

2008 t/m 2011

De doelstelling uit het ‘Collegeakkoord 2006-2010’ is meer van cultuur te maken in onze stad, met voorzieningen, maar ook door verbindingen te leggen tussen verschillende cultuuruitingen. Hieruit zijn afgeleid: Vanuit het stadsprogramma ‘Aantrekkelijke centrumstad: • Een cultuur- en kenniscluster in Rijnboog ontwikkelen. • Investeringen in grote instellingen niet ten koste laten gaan van kleinschalige cultuur en cultuur in de breedte. • Onderzoek naar wenselijkheid en mogelijkheden verzelfstandiging gemeentelijke cultuurinstellingen. • Streven naar een extra periodiek toonaangevend evenement met multiculturele invulling. • Extra gelden naar Arnhem halen voor vernieuwende (culturele) initiatieven.

‘Aantrekkelijke centrumstad’: • Uitwerkingsdocumenten cultuur- en kenniscluster in Rijnboog. • Onderzoek verzelfstandiging cultuurinstellingen. • Visiedocument Cultuurconvenant 2009-2012. • Nieuwe subsidieafspraken met instellingen, te beginnen met de ‘groten’. • Nieuw subsidiestelsel podiumkunsten. • Evaluatie subsidieregeling Amateurkunst. • Sonsbeek 2008. • Luxor poppodium op stoom. ‘Zorgzame stad’: • Nieuwe subsidieafspraken met instellingen, te beginnen met de ‘groten’.

‘Aantrekkelijke centrumstad’: • Deelname aan de voorbereidingen planontwikkeling Rijnbooggebied. • Periodiek overleg met nieuwe Luxor-organisatie. • Evaluatie Sonsbeek 2008 en continuering organisatie. • Uitvoering nieuw beleid voor festivals (w.o. voorbereiding nieuwe Modebiennales) i.s.m. afd. EZ van dienst SO. • Reguliere deelname aan het gemeentelijk Evenementenoverleg. • Regelmatig overleg met landsdeel Oost (provincies en grote steden) en contact met het Rijk en fondsen over cultuurbeleid. • Regulier overleg met Stichting Slak en dienst Stadsontwikkeling over atelierbeleid. • Verdere ontwikkeling subsidiebeleid. • Deelname aan voorbereidingen planontwikkeling Nationaal Historisch museum en Indisch herinneringscentrum Bronbeek • Deelname aan overleg Podiumkunst Arnhem • Deelname regulieroverleg Netwerkoverleg Beeldende Kunst en Vormgeving Arnhem, landelijk Overleg Kunst in de Openbare ruimte en landelijk Overleg Beeldende Kunst en Vormgeving. ‘Zorgzame stad’: • Evaluaties van gemeentelijk beleid amateurkunst, cultuureducatie, cultuur in de breedte, podiumkunsten en beeldende kunst.

Vanuit het stadsprogramma ’Zorgzame stad’: • Samenwerking op wijkniveau van en met onderwijs, welzijn, bibliotheekwerk, cultuureducatie en sport bevorderen via de verlengde schooldag.

93


2009 t/m 2011 ‘Aantrekkelijke centrumstad’: • Cultuurconvenant 2009-2012’ met landsdeel Oost en het Rijk. • Evaluatiedocument ‘Actieplan • Cultuurbereik 2005-2008. • Tussenevaluatie beleidsnota Podiumkunsten (uit 2008). • Evaluatiedocument Geldstroom Beeldende Kunst 2005-2008. • Start kenniscluster in Rijnboog, i.s.m. Bibliotheek, Het Domein, Gelders Archief, Volksuniversiteit. • Start cultuurcluster in Rijnboog, i.s.m. Schouwburg Arnhem, Filmtheater Focus, Gemeentemusea. • Nieuwe huisvesting Gelders Archief in 2009. ‘Zorgzame stad’: • Tussenevaluatie beleidsnota Cultuureducatie (uit 2008).

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke centrumstad. • Zorgzame stad

94



Participanten • Cultuurinstellingen • Landsdeel Oost • Rijk en Provincie • KAN • Andere sectoren

95

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.1 Bloeiende kunst en cultuur Programma 07 Bruisend Arnhem

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Mw. H.J. Weeda bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

22.506

22.242

23.311

22.655

26.603

26.581

5.397

5.240

5.191

5.325

5.340

5.340

5.397

5.240

5.191

5.325

5.340

5.340

17.109-

17.002-

18.120-

17.330-

21.263-

21.241-

49

300 382

166

86

86

GSB GSO

Totaal Exploitatieresultaat Mutaties reserves:

249

Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves

249-


17.358-

49 16.953-

82 18.038-

166 17.164-

86 21.177-

86 21.155-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad - Instellen bedrijfsreserve Luxor (2008: € 300.000). - Beveiligingsproblematiek gemeentelijk museum Arnhem (2008, 2009, 2010, 2011: € 135.000). - Terugdraaien bezuiniging Bibliotheek Arnhem (2008, 2009, 2010, 2011: € 150.000). Overige - Als gevolg van de gestegen Onroerende Zaak Belasting op gemeentelijke accommodaties (deelprogramma's 3.2, 7.1 en 7.2), in totaal € 286.000, stijgen de lasten op dit deelprogramma structureel met € 37.000, op het deelprogramma 3.2 "Goed onderwijs" met € 241.000 en op het deelprogramma 7.2 "Actief sporten" met € 8.000. Restant problematiek financieel plan MO, waarvan € 55.000 ten laste van dit deelprogramma (2008, 2009, 2010, 2011: € 55.000), € 150.000 vanaf 2009 ten laste van deelprogramma 08.2 Samenleven in de buurt en € 50.000 ten laste van deelprogramma 08.3 Jeugd (2008, 2009, 2010, 2011: € 50.000). Perspectiefnota - Onderzoek Radio en TV Arnhem (2008: € 30.000). Dekkingsvoorstel Amendement 1.3 Geen bezuiniging op de programmering - Het bezuinigingsvoorstel: Bijstelling programmering Musis Sacrum Schouwburg Arnhem (MSSA) (2008, 2009, 2010, 2011: - € 55.000). is op basis van amendement 1.3 teruggedraaid. Vervangende dekking is gevonden in het budget strikt onvermijdbaar . Amendement 3.3 radio en TV Arnhem - Het bezuinigingsvoorstel: Beëindigen subsidie stichting Stadsomroep (2008: € 0; 2009, 2010, 2011: - € 86.000) is op basis van amendement 3.3 teruggedraaid. Vervangende dekking is gevonden in een onttrekking aan de Algemene Reserve. Overige mutaties In de MJPB 2006 - 2009 is incidenteel lastenbudget beschikbaar gesteld voor de Modebiënnale 2009 (€ 50.000) en de Sonsbeektentoonstelling in 2009 (€ 400.000). Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 107.000 (lasten, baten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen.

96

PAGINA


ONDERWERP

Toelichting mutatie reserves De toevoeging aan de reserves van € 300.000 betreft een onttrekking aan de Algemene reserve ten behoeve van het instellen van een bedrijfsreserve voor Luxor (2008: € 300.000). De onttrekking in 2008 van € 82.000 betreft de gedeeltelijke dekking voor vervanging van de stoelen bij de Schouwburg. De totale dekking hiervan vindt in 2007 t/m 2009 plaats vanuit de Algemene reserve (in totaal € 210.000). bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut - kennis en kunstencluster Rijnboog Totaal

Begroting 2007

Begroting 2008

710

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

63.473

-

710

-

63.473

-

-

Totaal

-

-

-

-

-

-


-

710

-

63.473

-

-


Toelichting op de investeringen De investering in 2009 betreft de bouw van een kennis- en een kunstencluster in het kader van Rijnboog.

PAGINA


ONDERWERP


97

Deelprogramma 7.2 Actief sporten


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het uitgangspunt van het Arnhemse Sportbeleid is het Werkdocument ‘Sport over de Breedte’, visie op Sport en Bewegen in Arnhem. Eind 2004 is de Raad met de uitwerking van dit Werkdocument akkoord gegaan. In 2005 is gestart met de uitvoering van de door de Raad vastgestelde uitwerkingsvoorstellen. Het Werkdocument bestaat uit vijf thema’s: sport: breed en integraal, kwaliteit in sportverenigingen, de Arnhemse Sportkaart, Arnhem (top)sport(evenementen)stad?! en dienstverlening, interactie en belangenbehartiging in de sport. De gemeente en de Arnhemse sportwereld maken zich op voor het ontwikkelen van een Sportvoorrangsbeleid, in de breedste zin van het woord. Het credo van het Arnhemse Sportbeleid is: het investeren in sport en bewegen, breed en integraal, uitgaande van een cruciale rol voor kwalitatief sterke sportverenigingen in een kwalitatief goede sportinfrastructuur. Het Sportbeleid richt zich op alle Arnhemse burgers, waarbij groepen met bewegingsarmoede extra aandacht krijgen. Maatschappelijke doelen • Meer sportende en bewegende Arnhemmers, waardoor onder andere de gezondheid van de Arnhemse burgers wordt verbeterd. • Sport en bewegen worden als onlosmakelijk onderdeel gezien van het (overig) maatschappelijk leven,

waardoor sociale binding wordt versterkt. • Het stimuleren van de allochtone jeugd (4-19 jaar) om (blijvend) te gaan sporten en bewegen. Kadernota’s en beleidsnota's • Werkdocument ‘Sport over de Breedte’, visie op sport en bewegen in Arnhem (2002) en de uitwerking hiervan (2004). Stand van zaken op de outputindicatoren • Stijging van de sportdeelname van de Arnhemse bevolking van 62% in 2006 naar aan het einde van 2011 64%. • In 2011 is de sportparticipatie van allochtone kinderen en jongeren, tussen de 4 en 19 jaar en het lid zijn van een sportvereniging met 10% gestegen. Sportparticipatie van 66% in 2007 naar 72,6% in 2011. Lid van een sportvereniging van 42% in 2007 naar 46% in 2011.

98

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 7.2 Actief sporten



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • De bewoners van, en, sportverenigingen in, de vijf Arnhemse ontwikkelwijken krijgen extra aandacht, om bewegingsarmoede tegen te gaan • Minder geweld op en rond de velden. • Kwalitatief sterkere sportverenigingen. • Handhaving en kwalitatieve verbetering van het huidige aanbod aan sportvoorzieningen, accommodaties en verenigingsondersteuning; • Het verkleinen van problemen waarmee sportverenigingen te kampen hebben met (allochtone) -jeugdleden; • Meer integraal werken. • Het vergroten van het percentage allochtone (met name meisje) kinderen dat sport en beweegt èn dat lid is van een sportvereniging. • Meer aandacht voor overgewicht bij kinderen (4-19 jaar).

2008 • Twee Buurt- Onderwijs en Sportprojecten zijn verder uitgewerkt • Het plan van aanpak voor verenigingsondersteuning is uitgevoerd. • Er zijn met vier tot negen sportbonden convenanten afgesloten ter stimulering van de sportparticipatie en het lid worden van verenigingen van allochtone jeugd (4-19 jaar); • Het opstellen van een document Sportvoorrangsbeleid (SVB). In dit document wordt aandacht gegeven aan de sporten bewegingsachterstand van allochtone inwoners, het toenemende geweld binnen de sport, overgewicht bij kinderen en (jong)volwassenen door onder meer te weinig bewegen en sporten enz.;

2008 • Vanaf 2008 uitvoeren van het Sportvoorrangsbeleid samen met partners uit de sporten onderwijswereld.

• Door onder meer het inzetten van sportactiviteiten is aan het einde van 2008 het percentage kinderen in Arnhem met overgewicht of obesitas gelijk of lager dan het landelijke gemiddelde

• Het uitvoeren van een Plan van Aanpak voor het tegengaan van overgewicht van 0-19 jarigen

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma’s • De zorgzame stad • Verbeteren woonen leefomgeving

99


2009 t/m 2011 • Net als in 2008 het op wijkniveau verbinden van diverse beleidsterreinen. Voorbeelden daarvan zijn het (sport)buurt(werk), sport en brede school, onderwijs en sport (bewegingsonderwijs) en het doelgroepenbeleid.

2009 t/m 2011 Verdere uitvoering van de uitwerking van het Werkdocument ‘Sport over de Breedte’, visie op sport en bewegen in Arnhem • Sport: breed en integraal - sport en bewegen onderdeel van de brede school (ontwikkeling) en meeliften in de verlengde schooldag - in overleg met het onderwijs het bewegingsonderwijs verder uitbreiden; -werken via de B(uurt)O(nderwijs)S(port)methodiek: met name in de ontwikkelwijken wordt gebruik gemaakt van deze methode. • Kwaliteit in verenigingen - kwaliteitsverbetering sportverenigingen verder uitbouwen door het afnemen van de IK-scan. • Het realiseren van voldoende en kwalitatief goede sportaccommodaties - die betaalbaar, toegankelijk en goed bereikbaar zijn. Hiervoor wordt een accommodatienota opgesteld; • aandacht voor sportvoorzieningen in de ontwikkelwijken Presikhaaf, Malburgen, Klarendal, Geitenkamp en ’t Broek en de nieuwbouwwijk de Schuytgraaf. - zoutelectrolyse zwembaden • dienstverlening en belangenbehartiging - het in 2007 gestarte Sportservicepunt verder uitbouwen; • de ASF heeft net als in 2008 als core-business belangenbehartiging.

Relatie met paragrafen • Onderhoud kapitaalgoederen

Participanten • Sportbedrijf Arnhem • Onderwijs, wijkplatforms • Besturen sportverenigingen • Overkoepelende en ondersteunende (sport)organisaties

Portefeuillehouder

ONDERWERP


Bruisend Arnhem



Programma 07

PAGINA

Commissie

Actief sporten

100

Deelprogramma 07.2


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen GSB

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

18.035

17.255

19.046

18.191

18.573

18.549

7.974

7.052

7.055

7.164

7.164

7.164

147

GSO


8.121

7.052

7.055

7.164

7.164

7.164

9.914-

10.203-

11.991-

11.027-

11.409-

11.385-

-

-

-

11.027-

11.409-

11.385-


37 950



379.951-

10.203-

950 11.041-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad - Instandhouding de Coehoorn en Introdans (2008: € 750.000). Zorgzame stad - Zoutelectrolyse zwembaden (2008: € 200.000). Overige - Als gevolg van de gestegen Onroerend Zaak Belasting op gemeentelijke accommodaties (deelprogramma's 3.2, 7.1 en 7.2), in totaal € 286.000, stijgen de lasten op dit deelprogramma structureel met € 8.000, op het deelprogramma 3.2 "Goed onderwijs" met € 241.000 en op het deelprogramma 7.1 "Bloeiende kunst en cultuur" € 37.000. Perspectiefnota Verwerking compensatie van de raadsmotie over eenmalige bevriezing van de sporttarieven in 2008 uit de perspectiefnota (2008: € 24.000). De overige € 3.500 van deze compensatie is verwerkt op deelprogramma 03.2 Goed onderwijs. Dekkingsvoorstel Verwerking compensatie van de raadsmotie over eenmalige bevriezing van de sporttarieven in 2008 uit de perspectiefnota (2008: € 24.000). De overige € 3.500 van deze compensatie is verwerkt op deelprogramma 03.2 Goed onderwijs. GSB In het kader van het prestatieconvenant GSB III zijn er geen prestatie-afspraken op het gebied van breedtesport. Derhalve zijn er vanaf 2007 geen GSB-baten meer op dit deelprogramma Overige mutaties De toename van het budget ten opzichte van 2007 wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een hogere en andere toerekening van budgetten algemeen beheer van het Sportbedrijf Arnhem: het betreft hier een bedrag van € 239.000 dat onder andere betrekking heeft op budgetten die gecompenseerd zijn voor gestegen personele en materiële kosten. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van - € 6.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. Toelichting mutatie reserves De onttrekking aan de reserves van € 950.000 betreft een onttrekking aan de Algemene reserve van € 200.000 voor de zoutelectrolyse zwembaden, € 600.000 voor de instandhouding van de Coehoorn en € 150.000 voor Introdans.

101

PAGINA


ONDERWERP


Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut - Onderhoud Coehoorn en Introdans - Zoutelectrolyse zwembaden - Sportpark Schuytgraaf Totaal

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

750 200 -

-

950

Totaal

-

-

-


-

-

950

5.551 5.551

-

-

-

-

-

5.551

-

-


Toelichting op de investeringen Het bedrag voor 2008 is voor nieuwe investeringen: de installatie van zoutelectrolyse in gemeentelijke zwembaden (een nieuwe techniek voor het schoonhouden van zwemwater) en voor onderhoud aan de Coehoorn en het gebouw van Introdans. Het bedrag in 2009 is een reeds bestaand krediet voor de aanleg van een sportpark in Schuytgraaf.

PAGINA

ONDERWERP

102



programma

Samenleven in Arnhem

ONDERWERP

103

08

PAGINA

104

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.1 Maatschappelijke actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem


Uitgangspunten van beleid Inleiding De bereidheid om zich vrijwillig in te zetten is in Arnhem nog steeds aanwezig is. Arnhem heeft meer dan 25.000 vrijwilligers en heeft deze vrijwilligers hard nodig. De urgentie om de sociale samenhang ofwel de mate waarin “mensen participeren en meedoen aan de Arnhemse samenleving” te versterken, is hoog. Door de Wet Maatschappelijke Ondersteuning is het belang van vrijwillige inzet nog groter geworden. Meer mensen zijn straks afhankelijk van informele hulp onder andere via de mantelzorg. Dat zal de vraag om ondersteuning van de informele hulp vergroten. Het ontwikkelen en stimuleren van het vrijwilligerswerk in Arnhem en het ondersteunen van organisaties en instellingen die met vrijwilligers werken is dan ook zeer waardevol voor de stad, maar ook voor de vrijwilliger zelf. De vrijwilliger doet er kennis, vaardigheden en sociale contacten door op. Van belang zijn: geschikt werk bij geschikte vrijwilliger; waardering en erkenning van de waarde van het vrijwilligerswerk; vergroten van de deskundigheid bij vrijwilligersorganisaties die met vrijwilligers werken; de waarde van het vrijwilligerswerk voor de vrijwilligers; aansluiting van het vrijwilligerswerk op de maatschappelijke ontwikkelingen; aansluiten bij motieven, mogelijkheden en potenties van burgers bij vrijwilligerswerk Maatschappelijke doelen Bevorderen van zelfstandigheid en deelname aan de samenleving • Groei van het aantal vrijwilligers in de stad van 35 per 100 inwoners in 2006 naar 38 in 2011 • Meer gebruik maken van bestaande infrastructuren bij het bieden van ondersteuning aan vrijwilligers Kadernota’s en beleidsnota's • Kader vormt de nota ‘Inzet op inzet, vrijwilligerswerkbeleid in Arnhem’, waarin het traditionele vrijwilligerswerk wordt verbreed tot actief burgerschap Stand van zaken op de outputindicatoren • Het aantal vrijwilligers in 2005 is 35 per 100 inwoners (van 18 jaar en ouder). Dit is een groei ten opzichte van 2001 (32) en 2003 (34). • Het aantal matches in 2006 van de Arnhemse Uitdaging bedraagt 101. Ten opzichte van 2005 is het aantal ongeveer gelijk gebleven, in 2004 was het aantal met 86 iets lager.

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Maatschappeljke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. B. van Eeten

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Het vergroten van het aantal maatschappelijk actieve burgers in Arnhem • Vergroten van de deelname aan het maatschappelijk leven in de directe woonen leefomgeving

2008 • Jaarlijks voert minimaal 1 gemeentedienst een vrijwilligersproject uit • % Vrijwilligers is 36/100 • BronMethodiek als instrument voor werving vrijwilligers wordt toegepast op 5 plaatsen. • Minimaal 10 organisaties maken gebruik van de onkostenvergoeding voor vrijwilligers. • Op 3 scholen zijn maatschappelijke stages opgenomen in het schoolprogramma. GSB III • Arnhemse Uitdaging maakt minimaal 45 matches per jaar

2008 t/m 2011 • structureel overleg tussen diensten over bewonersparticipatie/ vrijwilligerswerk • BronMethodiek wordt toegepast bij scholen, sportverenigingen en wijkverenigingen • Vervolgmeting vrijwilligerswerk in Arnhem (actualisatie gegevens) • Afstemming tussen Vrijwilligerscentrale, Sportservicepunt en loket vergunningen over rol en taken. • Onderzoek naar maatschappelijke stages als onderdeel van gemeentelijk beleid • Betrekken jongeren en allochtonen bij vrijwilligerswerk

2009 t/m 2011 • Actueel vrijwilligersbeleid bij grote instellingen en organisaties • Samenwerkende ondersteuningsstructuur op diverse beleidsterreinen • % Vrijwilligers is 38/100 waarvan 2% van allochtone afkomst

Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en werk • Zorgzame stad

105

Deelprogramma 08.1 Maatschappelijk actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem

Relatie met paragrafen • Subsidies

Participanten • Verenigingen en instellingen op allerlei terreinen; • Ondersteunende organisaties zowel landelijk, provinciaal als lokaal en • Andere gemeentelijke diensten

106

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.1 Maatschappelijke actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem



Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

69

GSB

30

Begroting 2007

667

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

590

603

588

588

588

-

-

-

-

-

568-

590-

603-

588-

588-

588-

Mutaties reserves

-

-

-

-

-

-

Saldo

568-

590-

603-

588-

588-

588-

GSO


99


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Er zijn geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. Overige mutaties Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 12.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

107

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.2 Samenleven in de buurt Programma 08 Samenleven in Arnhem


Uitgangspunten van beleid Inleiding Samenleven in Arnhem is een coproductie tussen het wijkgericht werken en het samenlevingsbeleid. Het wijkgericht werken is gericht op het duurzame ontwikkelen en beheren van het woonwerk- en leefklimaat; het samenlevingsbeleid is gericht op het realiseren van goed niveau van basisvoorziening in de wijken en het bevorderen van sociale cohesie. Deze beleidsterreinen worden in nauwe samenwerking met partners in de wijken opgepakt en afgestemd op de behoeften van wijken (vraaggericht). Bewoners en organisaties worden gestimuleerd - en waar nodig ondersteund - om actief mee te denken en mee te werken. Dit beleid is één op één gekoppeld aan het proces van de WMO, waarin o.a. het bevorderen van de sociale samenhang in wijken en buurten van Arnhem centraal staat. N.B. De actualiteit is dat het nieuwe Kabinet beleid ontwikkelt in het kader van de Krachtwijken. 4 Arnhemse ontwikkelwijken zullen hierdoor een positieve impuls krijgen (Vogelaarwijken). De vijfde ontwikkelwijk Geitenkamp krijgt een gelijksoortige aanpak, zo mogelijk via het GSO. Maatschappelijke doelen • Het activeren van burgers tot deelname aan het maatschappelijk leven in de directe woonen leefomgeving • Vergroten van de zelfredzaamheid van burgers en zorg voor elkaar • Hogere woonen leefkwaliteit: wijken die schoon, heel, veilig en sociaal zijn • Samenhang aanbrengen tussen de maatschappelijke voorzieningen in de wijken • Met inzet op veiligheid, integratie, leren, werken en wonen wordt de woonen leefsituatie in de 4 krachtwijken en de vijfde ontwikkelwijk verbeterd. Om daarmee te bereiken dat: • De sociale kwaliteit in 2011 is toegenomen tot tenminste het huidige stedelijk gemiddelde (5.9) • De tevredenheid over de voorzieningen (zowel gebouwen als de geboden activiteiten) in de ontwikkelwijken gemiddeld is toegenomen met 0.1 per jaar • Het kengetal verloedering in de ontwikkelwijken gemiddeld is afgenomen met 0.1 per jaar • De tevredenheid over de woonomgeving in de ontwikkelwijken gemiddeld is toegenomen met 0.1 per jaar • Het gevoel van onveiligheid in de buurt in de ontwikkelwijken gemiddeld is afgenomen met 0.1 per jaar • Meer bewoners zich actief inzetten in eigen buurt of wijk Kadernota’s en beleidsnota's • Gebiedsindeling (2000) • Verdeelsysteem wijkbudgetten (2001) • Wijketikettering (2001) • Wijkwerkplannen: 5 speerpunten per wijk (jaarlijks) • Spelregels wijkgericht werken (2003) • Verdelingsplan samenleven en veiligheid (2005-2007) • Werkplannen opbouwwerk Rijnstad (jaarlijks) • Voortgangsrapportage 2005 sociale programma’s ontwikkelwijken (2005) • Stad in Balans: visie op de maatschappelijke ontwikkeling van de stad (2005) • Voortgangsrapportage 2006 sociale programma’s ontwikkelwijken (2006) • Evaluatie wijkgericht werken (2007) Stand van zaken op de outputindicatoren • De score voor tevredenheid over de eigen wijk (algemeen cijfer voor leefbaarheid) is voor de ontwikkelwijken op dit moment (2006): Presikhaaf West (5,8), Malburgen Oost Noord (5,4), Malburgen Oost Zuid (6,00), Malburgen west (6,3), Klarendal (6,2), het Broek (6,3) en Geitenkamp (6,1). Het stedelijk gemiddelde voor Arnhem is 7,2 • De actieve deelname (aan activiteiten in de wijk) van bewoners is op dit moment (2005): 2% • 40% Van de bewoners van de ontwikkelwijken voelt zich wel eens onveilig (2007) Op de schaal van 0 tot en met 10 volgen de volgende scores: • De score voor tevredenheid voor voorzieningen in de ontwikkelwijken is gemiddeld een 6,0 (2007) • De score voor tevredenheid woon-en leefomgeving in de ontwikkelwijken is gemiddeld een 6,0 (2007) • De score voor verloedering voor de ontwikkelwijken is gemiddeld een 5,7 op dit moment (2007)


ONDERWERP

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Voorzieningen • Het creëren van een passend voorzieningenniveau op buurten wijkniveau.

2008 • Doorontwikkeling van de aanpak van problemen achter de voordeur

2008 t/m 2011 • Uitvoeren pilot WMO Geitenkamp • Uitvoeren van 2 pilots voorzieningenaanbod op wijkniveau, in Rijkerswoerd en de Geitenkamp • Uitvoeren van een programma gericht op problematiek achter de voordeur in het Broek

2009 t/m 2011 Voorzieningen • Afspraken met partners over de bij de wijk passend aanbod van voorzieningen. • Adequate aanpak maatschappelijke instellingen van “problemen achter de voordeur” • Verbeterde samenwerking, door een sluitende keten, gericht op aanpak van problematiek achter de voordeur.

2009 t/m 2011 Voorzieningen • Doorontwikkelen van de digitale sociale kaart voor een passend aanbod van voorzieningen • Uitvoering van een programma gericht op problematiek achter de voordeur in het Broek

Krachtwijken • De woonen leefsituatie door een praktijkgerichte aanpak met inzet op veiligheid, integratie, leren, wonen en werken is verbeterd.

Krachtwijken • Verbeteren van woonen leefsituatie in het Broek, respectievelijk de andere krachtwijken ( Malburgen, Klarendal en Presikhaaf). • De vijfde ontwikkelwijk (Geitenkamp) krijgt een gelijksoortige aanpak

Preventiewijken • Plan van aanpak voor meer sociale samenhang en beperkt fysiek ingrijpen is gereed in 2008

Preventiewijken • Verbeteren sociale samenhang en (beperkt) fysieke leefomgeving in Vredenburg, Kronenburg, Elderveld en De laar (GSO III) .

Preventiewijken • Het voorkomen van problemen in de 4 preventiewijken.

PAGINA


Beleidsdoelen

Krachtwijken • 4 ontwikkelwijken zijn van 2008 t/m 2015 op weg om “kracht”wijken te worden

108


109

PAGINA


ONDERWERP



Samenleven en participatie • Het vergroten van de sociale samenhang op buurtniveau • Versterken participatie van bewoners • Activeren burgers tot deelname aan het maatschappelijk leven in de directe woonen leefomgeving

Samenleven en participatie • Jaarlijkse rapportage wijkwerkplannen (5 speerpunten per wijk) • Jaarlijkse voortgangsrapport sociale programma’s in de 5 ontwikkelwijken • Afspraken met partners over deskundigheidsbevordering van vrijwilligers • Stadsdekkend netwerk wijkplatforms, wijkverenigingen en dorpsraden • De score voor tevredenheid van bewoners over de eigen wijk is in de periode tot 2011 met gemiddeld 0,1 per jaar toegenomen en is voor alle wijken tenminste 6. • Het stedelijke gemiddelde blijft in de periode 2005 – 2011 tenminste boven de 7. • De actieve deelname aan het ‘wijkgericht werken’ neemt toe van 2% in 2005 naar 4% in 2011.

Samenleven en participatie • Uitvoeren van de sociale programma’s in de 5 ontwikkelwijken • Versterken van de gemeentelijke websites met wijken buurtinformatie • Het koppelen van de gemeentelijke websites en de wijkwebsites. • Het opzetten van een goed functionerend wijkplatform en invullen van wijkmanagement voor de binnenstad in 2007 • Intensiever communiceren over vrijwilligersprijzen als spekcheque, jeugdkanjer, buiten gewoon beter bonus. • In stand houden project Buurtbemiddeling

Schoon en heel • Verbeteren van de fysieke voorwaarden om de gebruikerskwaliteit van de openbare ruimte te vergroten

Schoon en heel • Jaarlijkse rapportage wijkwerkplannen (5 speerpunten per wijk) • Aangepaste gemeentelijke uitvoeringsplannen

Schoon en heel • Activiteiten vanuit sociale programma’s gericht op versterken kwaliteit woonomgeving en versterken betrokkenheid bewoners

Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke Centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving; • Participatie en werk • Zorgzame stad


Participanten • Wijkorganisaties • Welzijnsinstellingen • Woningcorporaties • Vrijwel alle organisaties die een rol spelen bij “samenleven in de buurt”. • Zorgorganisaties, zoals Iriszorg, SWOA, Stmg, HGM (zowel aanbieders als cliëntenorganisaties)

110

PAGINA


ONDERWERP




Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen GSB GSO


Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

7.464

5.764

5.280

5.163

5.163

5.162

170

52

54

30

30

30

54

30

30

30

2.000 700

700

2.870

752

4.594-

5.012-

5.226-

5.133-

5.133-

5.132-

-

-

-

-

-

5.012-

5.226-

5.133-

5.133-

5.132-


18



184.612-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Verbeteren woonen leefomgeving - Project buurtbemiddeling (2008, 2009, 2010, 2011: € 35.000). Zorgzame stad - Ongedaan maken AEF korting welzijnsinstellingen (€ 136.000). Overige - Restant problematiek financieel plan MO, waarvan € 150.000 vanaf 2009 ten laste van dit deelprogramma (2009, 2010, 2011: € 150.000), € 55.000 ten laste van deelprogramma 07.1 "Bloeiende kunst en cultuur" (2008, 2009, 2010, 2011: € 55.000) en € 50.000 ten laste van deelprogramma 08.3 "Jeugd" (2008, 2009, 2010, 2011: € 50.000). Dekkingsvoorstel - Bezuinigingsvoorstel: Herijking ontmoetingsfunctie wijken (2008: € 0; 2009, 2010, 2011: - € 150.000). Vanaf 2009 was een taakstelling van € 150.000 opgenomen in het kader van het restanttekort financieel plan dienst MO. Deze taakstelling is ongedaan gemaakt. Daar staat een bezuiniging van € 150.000 in het kader van het herijken van ontmoetingsfuncties in de wijken tegenover. GSO II Met ingang van 2008 loopt GSO II af. Overige mutaties De daling van het budget ten opzichte van 2007 hangt in de eerste plaats samen met de afloop van GSO II. Zowel lasten als baten dalen hierdoor met € 700.000. Verder was vanaf 2008 een deel van de AEF-korting op welzijnsinstellingen van in totaal € 500.000 onder dit deelprogramma verantwoord, namelijk een bedrag van € 136.000. Deze AEF-korting is ongedaan gemaakt (zie bij nieuwe budgetten). Daartegenover staat een toename in het beschikbare programma/subsidiebudget ten behoeve van wijkcentra in Schuytgraaf van € 50.000 uit de MJPB 2007-2010. Verder is vanaf 2009 sprake van een toename in het programmabudget van € 96.000 uit de MJPB 2006-2009 ten behoeve van de wijkcentra in Schuytgraaf. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 46.000 (lasten, baten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. De lasten muteren als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

111

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.3 Jeugd Programma 08 Samenleven in Arnhem

Commissie Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het jeugdbeleid richt zich op het creëren van een omgeving waarbinnen de jeugd kansen moet krijgen én pakken om jong te zijn en zich zo breed mogelijk te ontplooien en ontwikkelen. Deze omgeving, welke als samenhangend geheel moet worden gezien, dient aan tenminste drie voorwaarden te voldoen: • Jongeren hebben een veilige omgeving nodig om zich te kunnen ontplooien; • Jongeren hebben (preventieve) zorg nodig zowel op het lichamelijke, cognitieve, psychische als op het sociaalemotionele vlak; • jongeren hebben uitdaging nodig voor hun individuele en maatschappelijke ontplooiing. Het gaat hierbij om het realiseren van een ononderbroken ontwikkelingslijn en een breed scala aan voorzieningen om goed te kunnen functioneren in de maatschappij: een keten met schakels van zuigeling, naar peuter, naar opgroeiend kind, puber, adolescent en volwassene. In Arnhem bieden we de jeugd extra kansen door onder meer het aanbieden van goede voorschoolse voorzieningen (3.1) en goed onderwijs (3.2). Vanuit het jeugdbeleid wordt geïnvesteerd in kinderwerk, tiener- en jongerenwerk, sporten culturele activiteiten en de verlengde schooldag. Via de brede schoolontwikkeling vindt de afstemming op wijkniveau plaats. Binnen het gemeentelijk beleid wordt veel aandacht besteed aan de verdere ontwikkeling van het “preventief jeugdbeleid”. Dit sluit aan op het prestatieveld 2 van de Wet maatschappelijke ontwikkeling: “op preventie gerichte ondersteuning aan jeugdigen met problemen met opgroeien en aan ouders met problemen met opvoeden”. De gemeente is verantwoordelijk voor 5 functies binnen het preventief jeugdbeleid: 'informatie en advies', 'signaleren van problemen', 'toegang tot het hulpaanbod', 'licht-pedagogische hulp' en 'coördinatie van zorg'. Voor de afstemming met de jeugdzorg is eind 2005 een convenant met de provincie Gelderland en de regiogemeenten gesloten. Operatie Jong, een samenwerkingsverband van 5 ministeries, heeft geadviseerd om ter uitvoering of ondersteuning van het jeugdbeleid Centra voor Jeugd en Gezin in te richten. Deze Centra voor Jeugd en Gezin hebben tot doel de taken op het terrein van opvoeden opgroeiondersteuning op lokaal niveau te bundelen. Het Kabinet heeft in het regeerakkoord 2007 aangegeven de komst van deze Centra te willen stimuleren. Het college onderzoekt in 2007 op welke wijze een dergelijk centrum in Arnhem vorm kan worden gegeven. Maatschappelijke doelen • Het bieden van een veilig en geborgen leef-, woon-, en speelklimaat. • Het ondersteunen van de opvoedingssituatie van jonge kinderen en het vergroten van hun ontwikkelingskansen. Kadernota’s en beleidsnota's • Startnotitie Integraal Jeugdbeleid 2007-2010 (2007) • Convenant afstemming preventief jeugdbeleid – jeugdzorg (2005) • Nota tiener- en jongerenwerk (2005) Stand van zaken op de outputindicatoren • 7 Buurtnetwerken 0-6 jaar: 82 kinderen besproken • 21 Zorgadviesteams 4-12 jaar: 296 kinderen besproken • Verlengde Schooldag activiteiten op 17 basisschoollocaties waar 1.245 kinderen aan deel hebben genomen. • Hulpverlening en casemanagement aan een groot aantal jongeren en gezinnen. • Tiener en jongerenwerk vanuit 9 wijkcentra, 2 wijkgerichte jongerenruimten, 4 wijkgerichte jongerencentra en 2 stedelijke jongerencentra. Jongerenruimte in Rijkerswoerd en jongerencentrum in Immerloo in ontwikkeling. • Zet in op 12 min: begin 2007 heeft politie 790 risicokinderen van verschillende categorieën bij Bureau Jeugdzorg aangeleverd. Deze worden in 2007 gescreend en van persoonsgebonden aanpak voorzien.

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011

2008

2008 t/m 2011

• Aandacht voor preventie: voorkomen is beter dan genezen! • Een optimale keten van zorg rondom de jeugd, waarbij verschillende organisaties in onderlinge afstemming vraag – probleemgericht te werk gaan. • Extra aandacht voor gedrag van en hulp aan kinderen 0-12 jaar. • Sturen op resultaat • Aandacht voor jeugdparticipatie. • Inzet sport, cultuur en jeugdwerk

• Het Elektronisch Kind Dossier (EKD) en de Verwijsindex zijn ingevoerd. • 7 Zorgadviesteams 0-4 jaar en 140 besproken kinderen 0-4 • Min. 16 zorgadviesteams 4-12 jaar op GOA-scholen en 240 besproken kinderen; schoolgericht maatschappelijk werk op 30 overige basisscholen en 150 besproken kinderen; totaal 390 kinderen; • 17 Scholen met aanbod Verlengde Schooldag en 1.500 deelnemende kinderen;

• De invoering van het Elektronisch Kind Dossier en de Verwijsindex ondersteunen cq. regisseren. • Afhankelijk van het besluit over de wijze waarop het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt georganiseerd (eind 2007), versterking van het preventief jeugdbeleid en de functies “informatie en advies”, “signalering”, “verwijzing”, “licht pedagogische hulpverlening”en “coördinatie van zorg bij multiproblem-problematiek”. • Evalueren en doorontwikkelen project Zet in op 12min • Vormgeven wijkjeugdprogramma’s. • Realisatie nieuwe jongerencentra in Rijkerswoerd, Malburgen, Presikhaaf en Klarendal (deels uitbreiding, deels vervanging) • Ontwikkelen van een jeugdmonitor

2009 t/m 2011 • Tiener en jongerenwerk vanuit 9 wijkcentra, 3 wijkgerichte jongerenruimten, 5 wijkgerichte jongerencentra en 2 stedelijke jongerencentra Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en Werk

112


Relatie met paragrafen • Investeringen • Subsidies

Participanten • Rijksoverheid; • Provincie; • Bureau Jeugdzorg; • Schoolbesturen; • STMG; • HGM; • Kinderopvangorganisaties; • SPA; • Rijnstad; • Pactum; • Lindenhout; • MEE, • Politie, • Justitie; • Stichting; • PAS; • Bibliotheek; • Sportbedrijf; • Domein; • Beleven en vele kleinere sporten culturele verenigingen

113

PAGINA


ONDERWERP


Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. W.J.C. Hoeffnagel


Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal Algemeen GSB

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

7.127

5.071

4.685

4.732

4.731

4.731

783

730

288

305

305

305

1.538

615

614

614

614

614

2.321

1.345

902

919

919

919

4.806-

3.726-

3.783-

3.813-

3.812-

3.812-

-

-

-

-

-

3.726-

3.783-

3.813-

3.812-

3.812-

GSO


43



434.849-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Overige - Restant problematiek financieel plan MO, waarvan € 50.000 ten laste van dit deelprogramma (2008, 2009, 2010, 2011: € 50.000), € 55.000 ten laste van deelprogramma 07.1"Bloeiende kunst en cultuur" (2008, 2009, 2010, 2011: € 55.000) en € 150.000 vanaf 2009 ten laste van deelprogramma 08.2 "Samenleven in de buurt" (2009, 2010, 2011: € 150.000). Dekkingsvoorstel - Bezuinigingsvoorstel: Rem op Geweld (2008, 2009, 2010, 2011: - € 14.000). Vanaf 2008 was een taakstelling van € 50.000 opgenomen in het kader van het restanttekort financieel plan dienst MO. Deze taakstelling is ongedaan gemaakt. Daar staat een bezuiniging van € 50.000 op het project Rem op geweld in het onderwijs tegenover. Hiervan is € 14.000 als korting op dit deelprogramma opgenomen en € 36.000 op het deelprogramma 03.2 "Goed onderwijs". Overige mutaties De daling van het budget ten opzichte van 2007 wordt voornamelijk veroorzaakt door het met ingang van 2008 wegvallen van incidenteel door derden beschikbaar gestelde bijdragen van in totaal € 443.000. Het betreft de Rijksvergoeding Impuls gezins- en opvoedondersteuning (€ 310.000) alsmede het vervallen van een interne bijdrage van Wijkzaken aan Integraal jeugdbeleid (€ 133.000). Vanaf 2009 neemt het budget met € 115.000 toe vanwege in eerdere MJPB beschikbaar gestelde programmamiddelen ten behoeve van jongerenwerk in Schuytgraaf. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès 2008 van € 68.000 (lasten, baten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

114

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid Programma 08 Samenleven inArnhem

Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. B. van Eeten Dhr. W.J.C. Hoeffnagel

Uitgangspunten van beleid Inleiding Ruim 40.500 inwoners ( 28,5%) van Arnhem vinden hun oorsprong (d.w.z. tenminste één ouder is in het buitenland geboren) buiten Nederland. Daarvan zijn er ca. 24.500 afkomstig van zgn. ‘niet-westerse’ herkomstlanden. De voorheen constante grote instroom van vluchtelingen en asielzoekers is, vooral als gevolg van gewijzigd rijksbeleid, is fors teruglopen. Allochtone inwoners nemen beduidend minder dan autochtonen deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Er is sprake van achterstanden waar het gaat om deelname aan de arbeidsmarkt en het onderwijs. Verder is er sprake van een naar verhouding geringe participatie n wijkorganisaties, sportclubs, e.d. Al deze gegevens markeren het grote belang van een adequaat integratiebeleid op alle beleidsterreinen. Uitgangspunt hierbij is dat de gemeentelijke diensten zelf integratie betrekken bij de beleidsvelden waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Inburgering wordt gezien als een eerste (verplichte) stap naar deelname aan de samenleving en is daarmee een onderdeel van integratie. Deelname aan inburgering moet de inburgeraar de mogelijkheden bieden die nodig zijn om zelfstandig te kunnen werken aan een volwaardige positie in de Arnhemse samenleving. Het streven naar betaald werk neemt een steeds dominantere positie in. Per 1 januari 2007 is een nieuwe inburgeringswet in werking getreden: de Wet Inburgering (WI). Inburgering in Nederland heeft daardoor een ander karakter gekregen; de inburgeraar is zelf verantwoordelijk voor de inburgering en de financiering daarvan. De gemeente heeft een spilfunctie, deze bestaat uit een informerende, handhavende en faciliterende rol. Maatschappelijke doelen • Het verbeteren van de participatie van allochtonen in de Arnhemse samenleving • Deelname aan een succesvolle afronding van de inburgeringstrajecten • Het bestrijden van achterstanden • Het voorkomen van tegenstellingen tussen allochtonen en autochtonen • Het bevorderen van acceptatie en sociale cohesie • Verbetering van de kennis over de belangrijkste herkomstlanden ter bevordering van het begrip voor de levens- en denkwijze van allochtone groepen. • Het creëren van acceptatie en draagvlak voor de situatie van vluchtelingen GSB III • Het vergroten van deelname aan en succesvolle afronding van trajecten voor beheersing van de Nederlandse taal door werklozen en opvoeders uit de groep oudkomers Kadernota’s en beleidsnota's • Visie op het samenlevingsbeleid in Arnhem (2003); • Kadernotitie “Inburgeren in Arnhem” • Meerjarenbeleidsvisie Integrale Aanpak Inburgering Arnhem voor nieuwkomers (WIN) en oudkomers Stand van zaken op de outputindicatoren • De werkloosheid onder allochtonen is in Arnhem in 2006 14,8%, tegenover 10% onder de autochtone bevolking; de verhouding tussen beide percentages is 1,48. In 2004 was dit getal 1,6 en 1,9 in 2003. • In verband met overgang naar andere outputindicatoren in het kader van de invoering van de nieuwe wet inburgering is dit niet van toepassing • Uitstroom naar werk bij duale trajecten Taal & Werk: 25%


ONDERWERP

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Verbetering van deelname van allochtonen op de terreinen arbeid, scholing en participatie in de Arnhemse samenleving

2008 • Medio 2007 wordt een meerjarenbeleidsvisie integratie en inburgering 2008-2011 aan het bestuur voorgelegd waarin de kaders van het nieuwe inburgeringsbeleid zijn neergelegd. Hier zal worden ingezet op de samenhang van inburgering met andere deelprogramma’s zoals educatie, jeugdbeleid en welzijn • 470 deelnemers (incl. analfabeten) aan Opvoeding-, Gezondheid- en Onderwijstrajecten (OGO) en 410 deelnemers aan werktrajecten • 353 handhavingsbeschikkingen voor inburgeraars die geen voorziening aangeboden krijgen • 90% van deelnemers duale trajecten en 90% OGO-trajecten neemt tijdig deel aan examen • 70% van beide trajecten slaagt • 25% van de deelnemers duale trajecten stroomt na examen uit naar (regulier) werk of een beroepsopleiding • 40% van de deelnemers OGOtrajecten stroomt na examen uit naar vervolgtraject gericht op maatschappelijke of sociale participatie/werk • 70% doorstroom uit duale voortraject werk naar vervolgtraject • Een nieuw multicultureel platform functioneert • Een nieuwe antidiscriminatievoorziening functioneert in de regio • Meer activiteiten gestimuleerd vanuit het Arnhems Fonds Samenlevingsbeleid • Meer kleine multiculturele festivals • Uitvoering geven aan de gevolgen van het generaal pardon (huisvesting, integratietrajecten) • Beleid eergerelateerd geweld is vastgesteld • Integratiemonitor opstellen

2008 t/m 2011 • Uitvoering van de activiteiten uit de nieuwe nota: “integratie en inburgering” van 2007 • Eenmaal per jaar een debat organiseren om de stand van zaken rondom het beleid, of een specifiek onderdeel daarvan, aan de orde te stellen • Extra activiteiten t.b.v. emancipatie allochtone vrouwen • Participeren in de diverse VNGplatforms van herkomstlanden • Faciliteren en ondersteunen van initiatieven m.b.t. samenwerkingsprojecten in landen van herkomst • Meewerken aan een humaan terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers • Uitvoeren duale inburgeringsprogramma’s taal/werk • Uitvoeren duale inburgeringsprogramma’s opvoeding/taal in de wijk • Opzetten en uitvoeren aanvullende taaltrajecten gefinancierd uit werkdeel • Verstrekken van stimuleringsbonus bij het behalen van examen (eind 2008) • Uitvoeren nieuwe wet inburgering / regeling vrijwillige inburgering • Integrale dienstverlening inburgering, re-integratie, emancipatie • Actieve werving inburgeraars • Aansluiting aanbod inburgering bij integrale wijkprogramma’s • Uitvoeren meerjarenplan 20082011 • Aanpak eergerelateerd geweld bezien in relatie tot aanpak huiselijk geweld • In de masterplannen voor woonen zorgvoorzieningen voor ouderen wordt ingegaan op de vraag hoe beter ingespeeld kan worden op de vraag van allochtone bewoners die ook oud worden

• Versterken van de samenhang tussen de verschillende bevolkingsgroepen • Afname werkloosheid onder allochtonen succesvol in vergelijking met andere vergelijkbare steden • Versterken lijn inburgering en integratie • Versterken samenhang van dit programma met andere programma’s zoals educatie, jeugdbeleid • Vasthouden van duale trajecten en het versterken van de bestaande infrastructuur in deze • Het meer betrekken van de allochtone doelgroepen bij het gemeentelijk beleid • Het bestrijden van discriminatie in de breedste zin • Relatie gemeente met allochtone zelforganisaties evalueren • Verbeteren interculturalisatie van gemeentelijke en gesubsidieerde instellingen

PAGINA


Beleidsdoelen

GSB III • Verbetering beheersing Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving onder etnische minderheden

115

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid Programma 08 Samenleven in Arnhem

PAGINA


ONDERWERP


2009 t/m 2011 • Uitvoering meerjarenbeleid inburgering 2008-2011 • Het in 2008 nieuw op te richten multicultureel platform zal voor deze periode zijn plannen moeten opstellen • 475 Deelnemers (incl. Analfabeten) aan OGO-trajecten en 415 deelnemers aan werktrajecten • 353 Handhavingsbeschikkingen voor inburgeraars die geen voorziening aangeboden krijgen

Relatie met stadsprogramma’s • Participatie en werk

116

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid Programma 08 Samenleven inArnhem


Participanten • Arnhemse organisaties van allochtonen • Wijkorganisaties • Re-integratiebedrijven • CWI • ROC • Welzijn / OVS: Rijnstad en SPA • Vluchtelingenwerk • Maatschappelijke opvang • (vreemdelingen)politie • Alle gemeentelijke diensten • HGM • Basisscholen

117

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid Programma 08 Samenleven in Arnhem

Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouders Dhr. B. van Eeten en Dhr. W.J.C. Hoeffnagel bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

4.366

6.850

8.026

8.057

8.057

8.057

3.553

4.781

4.581

4.532

4.532

4.532

GSB GSO

Totaal

200

200

3.753

4.981

4.581

4.532

4.532

4.532

1.869-

3.445-

3.525-

3.525-

3.525-

613-

Exploitatieresultaat Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves

1.144 25

Mutaties reserves

1.119-

-

-

-

-

-

Saldo

1.732-

1.869-

3.445-

3.525-

3.525-

3.525-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Participatie en werk - Aanbieden van taaltrajecten inburgering (2008, 2009, 2010, 2011: € 1,6 miljoen). Perspectiefnota - Bezuinigingsmaatregel: Uitvoeren kinderopvang WWB op wettelijk niveau (2008, 2009, 2010, 2011: - € 50.000). GSO II Met ingang van 2008 loopt GSO II af. Overige mutaties Met ingang van 2008 loopt GSO II af. In dit kader was tussen 2005-2007 jaarlijks € 200.000 beschikbaar ten behoeve van leerwerktrajecten voor allochtone jongeren. Per abuis is dit budget op de begrotingspeildatum MJPB 2008-2011 dubbel afgeraamd. Dit veroorzaakt ten opzichte van 2007 zowel € 400.000 lagere lasten als baten. Deze foutieve dubbele aframing zal bij Verzamelbesluit-1 2008 worden gecorrigeerd. Verder daalt het budget met betrekking tot het tijdelijk Integratieproject Duisburg-Arnhem eenmalig in 2008 met € 20.000. Tot slot vervallen vanaf 2009 zowel lasten als baten met betrekking tot het tijdelijk Integratieproject Duisburg-Arnhem ad € 55.000. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès van € 10.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijk invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

118

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.5 Ouderen en gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het ouderenbeleid richt zich op het zolang mogelijk thuis kunnen blijven wonen van ouderen die beperkingen hebben of gaan krijgen en op actieve deelname aan de samenleving. Naast een beroep op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van ouderen zal, begeleiding, bepaalde diensten en zorg geboden worden. Het gehandicaptenbeleid richt zich op groepen mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap en op chronisch zieke mensen om hen zo volwaardig mogelijk te laten participeren op alle terreinen van de Arnhemse samenleving zoals werk, inkomen, welzijn, onderwijs, wonen en woonomgeving, mobiliteit en gezondheidszorg Maatschappelijke doelen • Verhogen van de zelfredzaamheid • Verhogen van de sociale participatie; • Ondersteuning van ouderen en gehandicapten die in hun zelfstandigheid en participatie aan de samenleving worden belemmerd Kadernota’s en beleidsnota's • Gemeentelijke ouderennota “Thuis in de buurt” (2003) • Masterplannen voor wonen welzijn en zorg in Arnhem Noord en Arnhem Zuid (rond 2002) • Gemeentelijke nota “Integraal gehandicaptenbeleid in Arnhem” (2005) • Wet maatschappelijke ondersteuning / m.b.t. ouderen, gehandicapten mantelzorgers en vrijwilligers in de thuishulp • Woonvisie en partnership gemeentecorporaties inzake bouwen voor bijzondere groepen en sociaal investeren • Keuzenota WMO (2007) Stand van zaken op de outputindicatoren e • In 2007 heeft de 3 stadsconferentie inzake “partnership” corporaties-gemeente plaatsgevonden. De stadsconferentie beoordeelt de versnelling in voortgang masterplannen. Masterplanfora en gemeente hebben een tiental knelpunten m.b.t. de voortgang van wijkservicegebieden besproken en daar conclusies aan verbonden (wat wel, en wat niet en hoe dan wel) • Diversiteit van de doelgroepen in de gehandicaptenraad Arnhem (GRA) is in 2007 toegenomen met 1 (Regionale Instelling voor Beschermende Woonvormen (RIBW)) • In 2006 bezochten ongeveer 75 mantelzorgers de Dag van de mantelzorg georganiseerd door het Meldpunt VrijwilligeThuishulp samen met het Servicecentrum Mantelzorg • Er heeft een “schouw toegankelijkheid binnenstad” plaatsgevonden met kopstukken uit de politiek en er zijn afspraken gemaakt of, welke en hoe geconstateerde knelpunten worden opgelost. • De gemeente heeft lokaal overleg gevoerd met sector verpleging en verzorging met ondersteuning van deskundigen op het terrein van ICT en zorg. Bovenlokaal vindt afstemmend overleg hierover plaats met provincie, Nijmegen, Liemers en enkele externe deskundigen om van elkaar te leren en om te onderzoeken of Efro-subsidie voor deze regionale ontwikkeling is te verkrijgen

119

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.5 Ouderenen gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Vergroten van de toegankelijkheid van woon-, welzijn- en zorgvoorzieningen voor mensen met een beperking

2008 • Oplossen of afhandelen van 50% van de per schouw opgespoorde knelpunten • Een goede spreiding en beschikbaarheid van voorzieningen voor ouderen en gehandicapten in de stad

2008 t/m 2011 • Jaarlijkse schouw van welzijnsinstellingen en doorgeleiding van ‘schouw’knelpunten naar diensten voor advies en aanpak. • Aanspreken van welzijnsinstellingen op programmatische toegankelijkheid voor mensen met beperkingen • Het realiseren van de bouw van wijksteunpunten en de samenwerking van partners in de steunpunten

• Verhoogde beschikbaarheid van aangepaste, levensloop bestendige woningen en woonvormen, gespreid in de stad

• Voortgangsrapportage bouwen voor mensen met een functionele beperking door corporaties • 1x Stadsconferentie partnership gemeentecorporaties

• Bewaken van de voortgang van de ambities bouwen voor bijzondere groepen via werkgroep “samen voor de stad” • Organisatie jaarlijkse stadsconferentie evaluatie partnership gemeentecorporaties

• Verbetering van (Wmo) cliëntenparticipatie voor mensen met een functiebeperking en verbreding van het draagvlak

• Diversiteit gehandicaptendoelgroepen stijgt met 1 extra doelgroep

• Overleg met gehandicaptenraad Arnhem (GRA) • WMO-Ambities inzake vormgeving cliëntondersteuning en participatie van ouderen en gehandicapten krijgen in 2008 een concrete vertaling

• Verbetering participatie door mantelzorgers

• Dag van de mantelzorg voor tenminste 90 mantelzorgers • Thematische bijeenkomst Mantelzorg

• Organisatie van de dag van de mantelzorg • Organisatie thematische bijeenkomst georganiseerd over ondersteuning mantelzorgers.

• Versterken van de samenwerking en afstemming tussen aanbieders van diensten/producten op het terrein van wonen, welzijn en zorg

• Per wijk een dienstenplan • Goede vraaggerichte producten en diensten

• Het versterken van de regie van de gemeente op wonen, welzijn en zorg door het opstellen en actueel houden van dienstplannen per wijk

• Verhoging van efficiency en verbetering van zorg in de sector verzorging en verpleging, door duurzame communicatie infrastructuur

• Het ICT-project “Arnhem WijkTV” wordt gerealiseerd in de pilotwijken Malburgen Oost en Geitenkamp • Besluit over de gewenste informatie uitwisseling en de benodigde infrastructuur (Masterplan Zuid en Noord)

• Het verbinden van zorgvragers met zorgaanbieders door middel van de ICT-toepassing ‘Arnhem WijkTV’ tbv communicatie over zorgvragen. • Afronden van de businesscase over de benodigde infrastructuur en informatie-uitwisseling


ONDERWERP


• Registratie deelname allochtone ouderen aan dagbestedingsactiviteiten

• Het ontwikkelen van dagbestedingsactiviteiten voor allochtone ouderen • Opstellen registratie deelname allochtone ouderen aan dagbestedingsactiviteiten door instellingen SWOA en thuiszorg • Het voortzetten van het Turks ouderenproject

2009 t/m 2011 • Het ICT-project “Arnhem WijkTV” wordt in 2 andere wijken van Arnhem op een soortgelijke manier gerealiseerd • Per wijk is een central overzicht van diensten, zorg en welzijnsactiviteiten beschikbaar als hulpmiddel bij de functies activering en participatie • Jaarlijks maken 10% meer allochtone ouderen gebruik van (zorg)voorzieningen t.o.v. de nulsituatie in 2008

Relatie met stadsprogramma’s • Verbeteren woonen leefomgeving • Zorgzame stad

PAGINA

• Hogere participatie van allochtone ouderen aan welzijns- en zorgvoorzieningen

120

Deelprogramma 08.5 Ouderenen gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem


Participanten • Diensten SO,IZ,SB; • Wijkzaken; • Corporaties; • V&Vsector; • STMG, • SWOA; • MEE, • Gehandicapten Organisatie; • Zorgkantoor; • Mezzo; • Diversen

121

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.5 Ouderen en gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem



Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen






94

GSB GSO

Totaal

-

94

-

-

-

-

-

2.315-

2.365-

2.315-

2.315-

2.315-

Mutaties reserves

-

-

-

-

-

-

Saldo

-

2.315-

2.365-

2.315-

2.315-

2.315-


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Zorgzame stad - Ongedaan maken AEF korting welzijnsinstellingen (€ 82.000). Overige mutaties Vanaf 2008 dalen de lasten omdat de Stichting Welzijn Ouderen Arnhem € 82.000 moet bezuinigen als onderdeel van de welzijnskorting.Tot en met 2007 ontvangt de gemeente een subsidie van de provincie voor de masterplannen. Deze subsidie loopt in 2007 af waardoor in 2008 de baten dalen met € 94.000. Vanaf 2009 wordt het subsidie-accrès van € 46.000 (lasten) ingezet als gedeeltelijke invulling voor de subsidietaakstelling. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA

ONDERWERP

122


123

PAGINA


ONDERWERP

programma

10 Grondexploitatie en niet grondexploitatie oude jaren

124

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 10.4 Grondexploitatie (oude jaren) Programma 10 Wijken bouwen

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. S. van Bodegraven bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

35.570 36.603

GSB GSO


36.603

-

-

-

-

-

1.033

-

-

-

-

-


4.391


Mutaties reserves

4.391-

-

-

-

-

-

Saldo

3.358-

-

-

-

-

-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Met ingang van 2007 zijn de baten en lasten onder deelprogramma 12.1 "Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt" opgenomen. Nieuwe budgetten Er worden aan dit deelprogramma geen nieuwe budgetten toegekend Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

125

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 10.5 Niet-grondexploitatie projecten (oude jaren) Programma 10 Wijken bouwen


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

28.288 28.288

GSB GSO

Totaal

28.288

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Mutaties reserves

-

-

-

-

-

-

Saldo

-

-

-

-

-

-


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Met ingang van 2007 zijn de baten en lasten onder deelprogramma 12.1 "Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt" opgenomen. Nieuwe budgetten Er worden aan dit deelprogramma geen nieuwe budgetten toegekend Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats

PAGINA

ONDERWERP

126



programma

Mobiliteit

ONDERWERP

127

11

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. C. Jansen

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het deelprogramma mobiliteit staat voor verbeteren van de bereikbaarheid van de stad, verbeteren van het leef- en woonmilieu en verbeteren van de veiligheid op de weg. Met diverse activiteiten op het terrein van de openbare ruimte, waartoe ook wegen en (fiets-)paden behoren levert het deelprogramma een veelal voorwaardenscheppende bijdrage aan de doelstellingen binnen de stadsprogramma’s Aantrekkelijke Centrumstad en Verbeteren Wonen en Leefomgeving. Tevens stuurt het deelprogramma Mobiliteit in regionaal verband op de beschikbaarheid van openbaar vervoer. Maatschappelijke doelen De doelstellingen binnen de stadsprogramma’s Aantrekkelijke Centrumstad en Verbeteren Wonen en Leefomgeving waar het deelprogramma Mobiliteit een belangrijke bijdrage aan levert zijn: • waarborgen van de bereikbaarheid van de vitale functies in de stad; • vergroten van de autobereikbaarheid economische, recreatieve activiteiten; • verhogen van de verkeersveiligheid; • verbeteren van het woonen leefmilieu. Kadernota’s en beleidsnota's • Structuurplan Arnhem 2010, Stedelijk Verkeers- en Vervoersplan Arnhem 2010, Kadernota Duurzaam Veilig 20022006, Parkeernota 2003-2010 Stand van zaken op de outputindicatoren • Het aantal verkeersdoden en ziekenhuisgewonden in Arnhem per jaar (taakstelling is -15% t.o.v. 1998). Aantal verkeersdoden en ziekenhuisgewonden in Arnhem 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Doden en Ziekenhuisgewonden 140 147 149 113 91 133 91 83 68 coll. Akkoord ’02 – ’06 137 134 132 129 127 124 121 119 116 Procentuele afname t.o.v. 1998 --5% 6% -19% -35% -5% -35% -41% -51% • Rapportcijfer bezoekers binnenstad over bereikbaarheid per auto, fiets en OV. Rapportcijfers bezoekers binnenstad over bereikbaarheid 1996 1998 2000 2002 2004 2006 per fiets 7,7 7,5 7,7 7,7 7,4 7,9 per openbaar vervoer 7,4 7,4 7,5 7,2 7,3 7,6 per auto 5,6 4,9 5,4 5,5 4,9 5,6 • Gemiddelde (auto)reistijd vanaf 10 km-ring naar centrum Arnhem Gemiddelde (auto)reistijd vanaf 10 km-ring naar centrum Arnhem 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Spits 22,5 24,7 24,6 23,0 25,7 22,8 25,4 23,8 24,3 Dal 23,5 22,9 22,4 25,1 22,2 21,6 23,3 22,3 22,6 • Aandeel bezoekers binnenstad per auto, fiets en OV. Vervoerwijze van bezoekers uit Arnhem aan binnenstad in % te voet (brom-)fiets Auto/motor Bus Trein

PAGINA

Programma 11 Mobiliteit

128

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid

1996 1998 2000 2002 2004 2006 37,0 33,0 31,5 28,0 32,0 31,0 16,0 18,5 19,0 23,0 22,0 25,0 22,0 18,5 21,5 21,0 21,0 21,0 23,5 28,5 25,0 24,0 21,0 23,0 1,0 0,5 1,5 1,0 1,0 0,0

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Verbeteren van de bereikbaarheid van de binnenstad per auto, fiets en openbaar vervoer.

2008 t/m 2011 • De kwaliteit van de bereikbaarheid van de binnenstad per auto neemt van 4,9 in 2004 toe tot 6,0 in 2010. • De gemiddelde reistijd van de 10 km-ring naar het centrum van Arnhem in de spits is in 2010 korter dan de 24,3 minuten in 2004.

2008 t/m 2011 • Optimaliseren in 2008 van de verkeerscirculatie in en om het centrum door uitvoeren van de Centrumring-rondprojecten • Uitvoeren van een verkennend onderzoek in 2008 naar de radialen Apeldoornseweg, Ir. van Muylwijkstraat en de Boulevard Heuvelink/Johan de Wittlaan.

• Het aantal verkochte parkeertickets in de binnenstad van Arnhem benadert in 2010 weer het aantal van 2000: ongeveer 3 miljoen tickets per jaar. (2006: 2,8 miljoen verkochte tickets.) • Het percentage automobilisten dat direct een parkeerplaats vindt in het centrum van Arnhem is in 2010 minimaal gelijk aan de 77% in 2004.

• Uitbreiden van gebouwde parkeervoorzieningen in het centrum: een bezoekersgarage in het Rijnboog-Havenkwartier en een bewonersgarage op een nader te bepalen locatie in het centrum • Stroomlijnen organisatie parkeren in 2008.

• Bevorderen van de doorstroming en de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer.

• Het aandeel bezoekers uit Arnhem aan de binnenstad per bus stijgt van 21% in 2004 naar 25% in 2010.

• Trolleyficatie Schuytgraaf • Reactivering Trolley (lijnen 2 en 4) • Uitvoeren stimuleringsmaatregelen gebruik openbaar vervoer (o.m. tarieven en shuttle GelredomeRijnstraat)

• Verbeteren van het stedelijke fietsnetwerk, zodat een aaneengesloten stedelijk hoofdfietsnetwerk ontstaat.

• Het aandeel bezoekers uit Arnhem aan de binnenstad per fiets stijgt van 22% in 2004 naar 25% in 2010.

• Verbeteren van het fietsparkeren. • Toename van het gebruik van de nieuwe bewaakte en gratis fietsenstallingen in de binnenstad.

• Verminderen verkeersonveiligheid

129


• Arnhem voldoet nu aan de KANtaakstelling 2010, Wel zal deze net als de landelijke taakstelling worden verscherpt. Concreet geldt voor Arnhem een verdere afname van het aantal doden en ziekenhuisgewonden in de jaren 2007 tot en met 2011 vergeleken met 2006.

• Aanleggen vrijliggende fietspaden. • Verbeteren van de oversteekbaarheid voor de fietser. • Fietsinfra uitvoeren in asfalt. • De stallingsmogelijkheden en de kwaliteit ervan voor de fiets verbeteren door aanleg fietsparkeervoorzieningen o.a. in de projecten Gele Rijdersplein, Rijnboog en Arnhem Centraal. • Inrichten wijken tot 30 km/uur zone. • Inrichten wegvakken 60 km/uur (buiten bebouwde kom) • Bijdragen aan herinrichting Apeldoornseweg, Centrumring Rond, B. Heuvelink/J.de Wittlaan en Lange Wal

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving

130



Participanten • KAN, Provincie Gelderland en Ministerie van V&W • Vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen en van burgergroepen • Belanghebbenden

131

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid Programma 11 Mobiliteit

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. C. Jansen bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2009

Begroting 2008

Begroting 2010

Begroting 2011

7.018

6.298

11.940

7.615

6.948

7.126

5.250

5.585

10.817

6.367

5.617

5.617

5.250

5.585

10.817

6.367

5.617

5.617

GSB GSO

Totaal

1.768-


713-

1.123-

1.248-

1.331-

1.509-

101

135

135 12

136 24

136 99

1.989

101-

135-

123-

112-

37-

221

814-

1.258-

1.371-

1.443-

1.546-



1.989

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad


2008

Arnhems Nachtnet - Subsidie Stadsregio Apeldoornseweg J. de Witlaan / Boulevard Heuvelink (largas) Centrumring-rond Trolleyficering Schuytgraaf Heractivering Trolley - Subsidie en bijdragen derden / diensten Totaal

2009

64 -32 1.500 750 1.600 850 500 -5.200 32

2010 64 -32

2011 64 -32

64 -32

32

32

750

-750 32

Overige mutaties De lasten muteren als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. Toelichting mutaties reserves De lagere exploitatielasten bij het parkeerbedrijf leiden tot een storting in de parkeerreserve ad € 34.000. Grondexploitatie en overige projecten Alle projecten zijn financieel voor de periode 2007-2011 onder deelprogramma 12.1 opgenomen. In het investeringsplan is een overzicht opgenomen waarin is vermeld hoe alle lopende projecten worden gefinancierd. De grote bouwprojecten in de stad worden betaald uit de opbrengsten van grondverkopen alsmede uit gemeentelijke middelen en bijdragen van derden. In bijgaande tabel wordt inzicht gegeven in de wijze waarop de thans lopende projecten zijn gefinancierd. Het overzicht bevat uitsluitend bedragen waarvan met een grote mate van zekerheid vaststaat dat ze zijn/worden toegewezen aan projecten. Financiering Projecten

Omsingeling Doorbroken

Overige middelen gemeente 6.731

Rijk

Totaal

4.010

10.741

132

PAGINA


ONDERWERP


Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut - parkeren: videoapparatuur - dienstauto Totaal Maatschappelijk nut - fietsenkelder Musiskwartier - fietspad Konings-/Dreijensew. - Musistunnel - trolleyficering Schuytgraaf - verk.maatregelen (div. klein) - verkeersregelinstalllaties - Centrumring

Begroting 2007

23 -

23

Begroting 2009

27

Begroting 2010

Begroting 2011

29 24

-

27

53

-

152 715

152 715

152 715

152 715

900

1.600 850 500 1.500 750 983

750 983

983

98

183

187

187 57

983 53 187

68

71

72

72

414 89 3.010 308 186

1.250 213 701 1.500

- Centrumring-rond - Trolleyficering Schuytgraaf - Heractivering Trolley - Apeldoornseweg - J. de Witlaan/Boul. Heuvelink (largas) - Verkeerskredieten - parkeren: bezoekerskaart - parkeerautomaten - afsluiten voetgangersgebied - parkeren: handterminals - parkeermaatregelen

Begroting 2008

76 72

187

72

Totaal

4.173

4.818

7.309

2.916

2.238

2.109


4.173

4.841

7.309

2.943

2.291

2.109

Toelichting op de investeringen Verkeersmaatregelen € 125.000, het betreft het jaarlijkse krediet voor de zogenaamde kleine wensen. Het gaat om verkeersdrempels en andere zaken. De verzoeken daartoe komen uit de wijken en worden toegekend voorzover daar noodzaak en middelen voor zijn. Verkeersregelinstallaties € 715.000, investeringen die nodig zijn om de verkeerslichteninstallaties in stand te houden en daarmee het verkeer te regelen. Het betreft de geplande vervanging zoals opgenomen in een meerjarengrootonderhoudsplan. De investeringen Centrumring-rond (€ 1,6 miljoen), Trolleyficering Schuytgraaf (€ 850.000), de heractivering Trolley (€ 500.000), de Apeldoornseweg (€ 1,5 miljoen) en J. de Witlaan/Boulevard Heuvelink(largas) (€ 750.000) worden nader toegelicht in hoofdstuk twee van deze begroting. De verkeerskredieten (€ 983.000) zijn voor de reguliere investeringen in de verkeersinfrastructuur. De parkeerautomaten worden in 5 jaar afgeschreven. Jaarlijks worden er een aantal vervangen. Hiervoor is per jaar een gelijk bedrag opgenomen. Tenslotte worden met parkeermaatregelen (€ 72.000) de investeringen bedoeld in de infrastructuur op en rond de parkeerplaatsen in de stad.

133

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 11.2 Duurzame verbetering van de verkeersveiligheid (oude jaren) Programma Mobiliteit


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

568

GSB GSO


-

-

-

-

-

-

568-

-

-

-

-

-


158

Mutaties reserves

158

-

-

-

-

-

Saldo

410-

-

-

-

-

-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Met ingang van 2007 zijn de lasten en baten onder het deelprogramma 11.1”Mobiliteit en bereikbaarheid opgenomen. Nieuwe budgetten Er worden geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats.

PAGINA

ONDERWERP

134



programma

Wonen in Arnhem

ONDERWERP

135

12

PAGINA

Maatschappelijke doelen • Versterken positie van Arnhem op de regionale woningmarkt en verbeteren afstemming vraag en aanbod • Verminderen tweedeling: Arnhem, ongedeelde stad in een ongedeelde regio • Binden van hogere inkomens aan de stad • Verbeteren van de sociale en economische structuur • Verbeteren woonen leefomgeving • Voldoende betaalbare woningen • Vergroten doorstroming woningmarkt Kadernota’s en beleidsnota's • Arnhem 2015/ actualisatie • Woonvisie • Kadernota ICT 2003-2006

2002

2003

2004

2005

2006

69

84

756

728

653

399

330

94

162

49

32

24

10

107

493

492

118

116

780

738

760

• Woningproductie sociaal segment (corporatie en markt) Woningproductie sociaal segment 2000 2001 2002 Nieuwbouw (bruto) 123 5 18

2003 41

2004 280

2005 211

2006 149

49%

37%

29%

23%

Toevoeging (bruto)

% sociaal

31%

2%

26%

Het % sociale woningbouw ligt op dit moment achter op schema. De afspraak is gemaakt binnen de KAN regio dat in de periode 2005 – 2009 35% van de productie in het sociale segment valt. Er vinden bijsturingen plaats in diverse woningbouwprojecten. De versnellingsgelden worden ingezet om niet alleen de bouwproductie te verhogen en te versnellen, maar ook om deze concessieafspraak met het KAN te halen. • Woningproductie door corporaties: Woningproductie door corporaties 2000 Nieuwbouw (bruto) 69 • Verhouding huur/koop Verhouding huur/koop

2001 11

ONDERWERP

Inleiding De beleving van Arnhem als aantrekkelijke stad wordt, vanuit het beleidsterrein wonen, beïnvloed door de kwaliteit van zowel het bestaande woningaanbod als de nieuwbouwplannen en de woonen leefomgeving. Het effect van fysieke maatregelen kan worden versterkt door sociale maatregelen die het wonen aantrekkelijker maken. Dit programma is gericht op het versterken van de positie van Arnhem als aantrekkelijke woonstad, onderscheidend in de regio.

Overige toevoegingen



Nieuwbouw (bruto)

PAGINA

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. S. van Bodegraven

Programma 12 Wonen in Arnhem

Stand van zaken op de outputindicatoren • Woningbouwproductie Ontwikkeling woningproductie 2000 2001 2000 – 2006

136

Deelprogramma 12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt

2002 0

2003 41

2004 450

2005 332

2006 379

2003 2004 2005 2006 65/35 62/37 61/39 59/41

2005

2006

295

353

• Aantal gesloopte huurwoningen 2000 2001 2002 2003 130

262

31

2004 239

2005 2006 118

309

• Aantal gerealiseerde woningen voor studenten Aantal gerealiseerde woningen voor studenten

• Aantal nieuwe woningen voor specifieke doelgroepen Aantal nieuwe woningen voor specifieke doelgroepen

2005 55

2006 49

2005

2006

70

16

• Slaagkans op het verkrijgen van een huurwoning: KAN

ONDERWERP

Aantal verkochte corporatiewoningen

Kwartaal


• Aantal verkochte corporatiewoningen

66

PAGINA



Aantal gesloopte huurwoningen

137


Starters KAN-Noord

Doorstromers KAN-Noord

4e 2002

6,43%

3,30%

8,05%

4e 2003

6,94%

3,69%

9,36%

4e 2004

7,23%

4,37%

9,74%

4e 2005

8,26%

4,72%

9,95%

4e 2006

8,41%

5,88%

10,55%

De ontwikkeling van de woningvoorraad vindt de komende jaren m.n. plaats in Schuytgraaf, Malburgen, Presikhaaf en het centrum. Daarnaast zijn er diverse andere kleinere plannen. Voor de gebieden Stadsblokken/Meinerswijk en Spoorzone worden in overleg met burgers visies ontwikkeld

Activiteiten

2008 - 2011 • Vergroten woningvoorraad

2008 - 2011 • Woningbouwproductie: gedurende de collegeperiode 1000 woningen per jaar • Woningproductie sociaal segment nieuwbouwwoningen: 350 per jaar

2008 - 2011 Realiseren woningbouwproductie in 2008 door ongeveer 1000 woningen met name in: • Nieuwe uitleg in Schuytgraaf, • Herstructurering van Malburgen en Presikhaaf • Transformatie van Arnhem Centraal, Rijnboog en Cobercoterrein • Inbreidingsprojecten • Bezien mogelijkheden functiewijzigingen. • Uitvoering geven aan partnership met woningcorporaties • Inzet budget versnellingsgelden zie notitie meerjaren planning versnellingsgelden. • Commerciële bouwers als deelnemers aan een taskforce woningbouw

• Betere balans huur/koopsector verhouding • Vergroten eigen woningbezit

• Vergroten aanbod woningen voor bijzondere doelgroepen (kwalitatief en kwantitatief)

• Verhouding huur/koop 55/45 in 2010 • Stimuleren van particulier opdrachtgeverschap en collectief particulier opdrachtgeverschap • Versterken woonconsumentgericht bouwen • Aantal te koop aangeboden corporatiewoningen ca. 1500 woningen per jaar • Aantal te slopen huurwoningen: 250 woningen per jaar. • Aantal door corporaties toegankelijke gemaakte (opgepluste ) woningen: 200 in 2007 en 600 in 2008-2010. • Aantal gerealiseerde woningen voor studenten: 72 in 2008-2010 • Aantal nieuwe woningen voor specifieke doelgroepen: 300 in 2007-2010

ONDERWERP

Beleidsoutput

(Homogene buurten, heterogene wijken) • Meer variatie en differentiatie in de woningvoorraad



Beleidsdoelen

• Woningproductie corporaties conform partnershipafspraak 2006 2010 met corporaties: 800 per jaar

PAGINA


138


• Wijzigen woningdifferentiatie door nieuwbouw, sloop en verkoop van o.a. corporatiewoningen • Inrichten loket CPO, benoemen locaties waar (collectief) Particulier opdrachtgeverschap mogelijk is • Uitvoeren versnellingsmaatregelen woningproductie • Uitvoeren stimuleringsmaatregelen voor starters (o.a. startersleningen) • Uitvoering geven aan de afspraken uit het partnership met de corporaties over bijzondere doelgroepen • Labeling van het huurwoningaanbod voor bijzondere doelgroepen


ONDERWERP


• Verbeteren en vergroten fysieke woonzorgaanbod

• Aantal nieuw geplande woonservicesgebieden in Zuid: in 2007-2010: 6 • Aantal geplande wijkservicegebieden in Noord t/m 2010: 9 (waarvan 6 door Drie Gasthuizen Groep)

• Uitvoeren Masterplannen wonen en zorg in Arnhem, met bijzondere aandacht voor de woonomgeving. • Aanbod commerciële ontwikkelaars gedaan op stadsconferentie 2007 onderzoeken op mogelijkheden om een bijdrage te laten leveren aan de uitvoering van de woonvisie

• Vergroten mogelijkheden vraaggericht bouwen en beheren/versterken rol woonconsument in de woningmarkt

• Na afsluiten prestatiecontract zal indicator worden toegevoegd

• Begeleiden verenigingen van eigenaren in actiegebieden Malburgen en Presikhaaf bij woningverbetering

• Verbeteren waar nodig van de bestaande woningvoorraad.

• Aantal particuliere woningen dat in actiegebieden verbeterd is en voldoet aan de eisen: 140 woningen in 2007 en x woningen in 2008-2010

• Periodieke ijking woonbeleid. Herijking woonvisie in 2008. • Volgens de intentieovereenkomst samenwerken met de GNEM

• Alle woningen in Arnhem op glasvezel aansluiten, volgens de voorwaarden van een open netwerk.

• In 2008 worden 8.200 woningen via gebiedgerichte aanpak in De Laar en Burgemeesterswijk/ Hoogkamp/ Heyenoord aangesloten (bij voldoende belangstelling vanuit de bewoners). Hierna volgen Elderveld en Cranendonk/ Alteveer met 6.300 woningen. • Conform de kadernota ICT 2003 2006 zullen in beginsel alle woningen tussen 2009 en 2011 worden aangesloten. GSB III 2005-2010 Woningdifferentiatie doelstellingen GSBIII • Nieuwbouw op uitleglocaties Schuytgraaf totaal in periode 20052010: ca. 3.300 woningen • Sociale huur: 300 woningen • Sociale koop: 820 woningen • Middel/dure huur: 1200 woningen • Middel/dure koop: 960 woningen

PAGINA


139


ONDERWERP

Uitbreidingsnieuwbouw in bestaand bebouwd gebied • Totaal ca. 300 woningen • Sociale huur: 25 woningen • Sociale koop: 75 woningen • Middel/dure huur: 110 woningen • Middel/dure koop: 90 woningen Nieuwbouw in bestaand herstructureringsgebied • Totaal ca. 1400 woningen. • Sociale huur: 130 woningen • Sociale koop: 350 woningen • Middel/dure huur: 520 woningen • Middel/dure koop: 400 woningen omzettingen: sloop en andere onttrekkingen, huurwoning> koopwoning • Sloop: ca. 300 woningen • Omzetting huur naar koop: 250 woningen (aanname) • Saldo toe te voegen aantal woningen binnen bestaand bebouwd gebied minus sloop en andere onttrekkingen op basis van bovenstaande cijfers zullen 1.7001400 = 300 woningen in het stedelijke gebied per saldo worden toegevoegd; totaal zal de gemeente Arnhem in de periode 2005-2009 een nieuwbouwproductie leveren van 5.000 woningen, met name te realiseren in het uitleggebied Schuytgraaf

Relatie met paragrafen • Investeringen • Grondbeleid



GSB III 2005-2010

Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving • Participatie en werk • Zorgzame stad

PAGINA


140


Participanten • Bewoners • Rijk / provincie • KAN-regio en regiogemeenten • Woningcorporaties • Ontwikkelaars • Makelaardij • Particuliere verhuur • GNEM

141

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt Programma 12 Wonen in Arnhem


Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2009

Begroting 2008

Begroting 2010

Begroting 2011

6.944

82.330

64.994

53.350

49.107

39.254

4.900

79.173

61.971

51.918

45.641

35.399

4.900

79.173

61.971

51.918

45.641

35.399

GSB GSO

Totaal

2.044-


3.157-

3.023-

1.432-

3.466-

3.855-

754

1.512 1.708

3.586 708

664 709

666 1.203

754-

196

2.878-

45

537

2.827-

4.310-



1.610 1.610 434-

3.911-

3.421-

3.318-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Verbeteren woonen leefomgeving bedragen x € 1.000,--

2008

-Invoeren starterslening -Sociale woningbouw RIJC (Presikhaaf) -Instellen woningbouwcoördinator en extra capaciteit voor RO procedures bij ontwikkelaars en corporaties -Malburgen Ww5, extra projectleiding -Malburgen Dijkzone-Oost, extra projectleiding + communicatie -Schuytgraaf velden 15, 18 en 19, extra projectleiding - Malburgen Ww5, uitvoering koopgarant -Schuytgraaf veld 17b, omzetting sociale koop in sociale huur -Schuytgraaf (GEM), bijdrage aan nieuw marketingconcept -Malburgen Ww10, financiering collectieve RIBW-woningen -Malburgen Dijkzone-Oost, omzetten naar sociaal -Statenlaan, bijdrage aan achterpad - Waterbergseweg, bijdrage verplaatsing Maycrete-woningen - Woningsversnellingsmiddelen stadsregio Arnhem-Nijmegen -De Drieslag voorbereidingskosten -Verkeersinfrastuctuur rond winkelcentrum Presikhaaf-West Totaal

2009

2010

15

188 1.600

150

75 33 50 55

75 210 100 60 800

-1.410 100 100

2011 345

345

100 100 31 400 60 180 -2.872

-345

-345

700 700

0

0

Overige Kosten planschadebeoordelingscommissie € 30.000,- structureel Dekkingsvoorstel Inzet reserve stadsvernieuwing (2008; -€ 1miljoen) Overige mutaties De lasten dalen als gevolg van: - De herziening van de grondexploitatie en de overige projecten. Voor 2008 betekent dat een daling van lasten ad € 18.810.000. In de tabellen op de volgende pagina zijn de geldstromen die bij de projecten horen voor de periode 2008-2011 in beeld gebracht. Daarnaast is nog een tabel opgenomen waarin de financiering van de projecten is beschreven.

142

PAGINA


ONDERWERP

- De bezuinigingstaakstelling 2005-2008. Daarbij gaat het om € 50.000 in verband met het stoppen met de subsidie aan het huurdershuis. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. De daling van de baten heeft volledig betrekking op de herziening van de projecten. Toelichting mutatie reserves De mutatie reserve heeft volledig betrekking op de herziening van de projecten. (zie ook dekkingsvoorstel) Grondexploitatieprojecten In dit deelprogramma worden de geldstromen verantwoord die samenhangen met de vastgestelde grondexploitaties. Omdat deze bedragen betrekking hebben op projecten, worden de gemaakte kosten en opbrengsten verantwoord als "onderhanden werk" tot het moment dat het project gereed is. Het jaarresultaat wordt verrekend met de reserve grondexploitatie. In onderstaand overzicht worden de betreffende geldstromen apart weergegeven, waardoor een beter inzicht ontstaat. bedragen x € 1.000,-

Begroting 2008 Lasten Goederen en diensten Tekorten op strategisch bezit Voorstudies Toegerekende capaciteitskosten Rente over de boekwaarde Verrekening met boekwaarde

Baten Grondverkopen overige opbrengsten Vrijvallen projectresultaten Verrekening met boekwaarde

Exploitatieresultaat Mutatie reserves Saldo

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

27.362 469 200 4.048 386 0 32.465

32.182 469 200 4.048 721 0 37.620

31.403 469 200 4.048 892 0 37.012

24.958 469 200 4.048 1.091 0 30.766

17.854 6.413 1.512 7.529 33.308

28.912 6.398 3.536 1.641 40.487

30.880 3.264 496 2.199 36.839

20.322 3.929 2 5.846 30.099

-843 1.002 159

-2.867 3.026 159

173 -14 159

667 -508 159

Overige projecten In dit deelprogramma worden de geldstromen verantwoord die samenhangen met de vastgestelde projecten. Omdat deze bedragen betrekking hebben op projecten, worden de gemaakte kosten en opbrengsten verantwoord als "onderhanden werk" tot het moment dat het project gereed is. In onderstaand overzicht worden de betreffende geldstromen apart weergegeven, waardoor een beter inzicht ontstaat. Ook de cijfers betreffende nieuw beleid zijn in de tabel opgenomen. bedragen x € 1.000,-

Lasten Goederen en diensten Toegerekende capaciteitskosten Rente over de boekwaarde Verrekening met boekwaarde Baten Grondverkopen Overige opbrengsten Rente Verrekening met boekwaarde


Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2008

2009

2010

2011

25.127 3.309 0 0 28.436

8.005 3.309 392 0 11.706

4.292 3.309 694 0 8.295

516 3.309 968 0 4.793

0 15.806 123 12.407 28.336

0 7.769 0 3.237 11.006

0 810 0 7.485 8.295

0 139 0 4.654 4.793

100

700

0

0

Programma WONEN Strategische projecten Malburgen Presikhaaf Rijnboog Schuytgraaf Nieuw beleid Overige grondexploitaties Overige niet-grondexploitaties Totaal

Overige middelen gemeente

KAN/ Provincie

-

12.252 7.469 30.840 6.772

4.156 2.500 9.600 4.833

1.760 1.760

800 9509.857 67.040

3.854 548 1.318 26.810

Rijk

Europa

Overig

Totaal

9.400 25.992 -

-

-

-

288 4.036 4.324

2.200 2.200

35.392

16.409 19.369 66.432 11.605 4.654 1.646 17.411 137.526

ONDERWERP

Voorziening grondexpl.


bedragen x € 1.000,-

Financiering projecten

PAGINA

Grondexploitatie en overige projecten Alle projecten zijn financieel voor de periode 2007-2011 in dit deelprogramma opgenomen. In het investeringsplan is een overzicht opgenomen waarin is vermeld hoe alle lopende projecten worden gefinancierd. De grote bouwprojecten in de stad worden betaald uit de opbrengsten van grondverkopen alsmede uit gemeentelijke middelen en bijdragen van derden. In bijgaande tabel wordt inzicht gegeven in de wijze waarop de thans lopende projecten zijn gefinancierd. Het overzicht bevat uitsluitend bedragen waarvan met een grote mate van zekerheid vaststaat dat ze zijn/worden toegewezen aan projecten. Ook de cijfers betreffende nieuw beleid zijn in de tabel opgenomen.

143

Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats.

PAGINA

ONDERWERP

144



programma

Openbare ruimte

ONDERWERP

145

13

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP


Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte

Uitgangspunten van beleid Inleiding De gemeente werkt via de reguliere en groot onderhoudsprogramma’s permanent aan het schoon, heel en veilig houden van het openbaar gebied. Onderwerpen in deze onderhoudsprogramma’s zijn onder meer bestrating, groen, verlichting, onkruid en zwerfvuil. In 2000 is geconstateerd dat de kwaliteit van de openbare ruimte structureel op een hoger niveau gebracht moest worden. Naast het reguliere onderhoud was hiervoor een krachtige inhaalslag nodig: het project Buiten Gewoon Beter (BGB). Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte in de hele stad vergt een forse inspanning. Daarom is in BGB gekozen voor een wijkgewijze aanpak. Dit heeft ook consequenties voor het reguliere beheer: een wijk die met BGB op het hogere ‘basisniveau’ is gebracht, zal ook op basisniveau onderhouden moeten worden. Hiervoor is extra onderhoud nodig. Bij de prioriteitstelling voor het opwaarderen van het beheer van de openbare ruimte spelen urgentie en samenloop met andere projecten een belangrijke rol. Er is steeds meer aandacht voor het verbeteren van de beeldkwaliteit van de openbare ruimte (stadsbouwmeester). Het betrekken van bewoners is een standaard onderdeel van de werkwijze – niet alleen bij BGB maar ook bij het reguliere onderhoud. Maatschappelijke doelen De onderhoudstoestand van steeds meer wijken is: • Schoon en netjes • Heel en veilig • Mooi en functioneel, waardoor een zichtbare kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte (GSBIII) gerealiseerd wordt. De beoogde maatschappelijke effecten zijn: • Kengetal van verloedering daalt van 4,8 (2005) naar 4,3 (2010) • Rapportcijfer dat bewoners geven aan hun woonomgeving stijgt van 6,9 (2005) naar 7,3 (2010) • Rapportcijfer dat bewoners geven voor de leefbaarheid van de buurt stijgt • Tevredenheid onderhoud van groenvoorzieningen neemt toe naar 71% (2010) • Tevredenheid over het onderhoud van de openbare ruimte stijgt naar 6,2 (2010) • Rapportcijfer netheid van de binnenstad stijgt. Kadernota’s en beleidsnota's • Beleidsplan BGB ‘Buiten Gewoon Basis’ en ‘Buiten Gewoon Doorgaan’ (BGD) (2002) • Notitie ‘toevoegingen op de plannen BGB en BGD’ (2002) • Groenplan Arnhem 2004-2007/2015 • Nota ‘beeldkwaliteit (verwachte vaststelling in 2007) • Nota ‘objecten in de openbare ruimte (verwachte vaststelling in 2007) • Nota ‘reizende tuinen’ (verwachte vaststelling in 2007) Stand van zaken op de outputindicatoren Kengetal verloedering Rapportcijfer leefbaarheid van de buurt Rapportcijfer woonomgeving Kengetal onderhoud openbare ruimte Kengetal tevredenheid groenvoorziening Rapportcijfer netheid binnenstad

146

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig

2001 5,3 X X 5,3 60% X

2003 5,3 6,9 6,9 5,4 72% X

2005 4,8 6,9 6,9 5,9 69% X

2006

6,8

Rapportcijfer binnenstad is in 2006 voor het eerst in stadsenquête opgenomen. Overige resultaten komen uit LenVenquête die ook tweejaarlijks gehouden wordt. Rapportcijfer leefbaarheid 2007 is nog niet bekend.

147

PAGINA


ONDERWERP




Stand van zaken op de outputindicatoren

BGB niet aangewezen BGB in uitvoering BGB afgerond

31-12-2005 1632 ha (62%) 368 ha (14%) 627 ha (24%)

31-12-2006 1207 ha (46%) 732 ha (28%) 688 ha (26%)

BGB grijs op basisniveau gebracht BGB groen op basisniveau gebracht

31-12-2005 99,1 ha 117,3 ha

31-12-2006 106 ha 117 ha

In 2006 is als enige BGB wijk/buurt Angerenstein opgeleverd. Angerenstein bevat exclusief parken zo'n 1,2 hectare gemeentegroen. Het beheersysteem wordt permanent aangepast aan de werkelijkheid. Eind 2006 bevatten de BGB-wijken iets minder oppervlakte groen (1,5 hectare minder)

148

PAGINA


ONDERWERP




Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • De openbare ruimte in de hele stad is in 2016 op basisniveau gebracht en wordt op dat niveau beheerd.

2008 • 538 Hectares BGB-wijken in uitvoering • 882 Hectares BGB-wijken afgerond • Gerealiseerd onderhoudsniveau in alle wijken (meting dmv schouwen)

• Realiseren van een hogere beeldkwaliteit van de openbare ruimte (o.a. door stadsbouwmeester beeldkwaliteit) • Inrichting en beheer van openbare ruimte in binnenstad op plusniveau gebracht

• 1 à 2 Reizende tuinen zijn gerealiseerd

2008 t/m 2011 • Uitvoeren van het BGBprogramma; het op basisniveau brengen van wijken (zo mogelijk in samenloop met GRP) • Betrekken van bewoners bij bepalen van 'pluslocaties' in de BGB-wijken • Uitvoeren van het regulier en groot onderhoudsprogramma voor alle aspecten: wegen/trottoir, openbare verlichting, groen, bomen, stadsreiniging, straatmeubilair en speelplekken • Uitvoeren van onderhoudsprogramma voor civieltechnische werken • Uitvoeren van extra borstelwerkzaamheden (Parisienne) • Uitvoeren van handhaving en vergunningverlening (zie deelprogramma 15.3) • Uitvoeren van acties uit nota 'beeldkwaliteit' • Uitvoeren van acties uit nota 'reizende tuinen'

• De openbare ruimte in de binnenstad wordt op plusniveau ingericht en beheerd.

• Schoonhouden van (de omgeving van) het station en verdere verbetering van de bewegwijzering • Toetsen van plannen op beeldkwaliteit openbare ruimte • Uitvoeren van nota 'objecten in de openbare ruimte' • Bereiken van het basisniveau voor de kwaliteit van de openbare ruimte, door de uitvoering van het onderhoud in de stad zoals vastgelegd in de opdracht 2004 ‘Beheer van de openbare ruimte’ (GSB III)

PAGINA


ONDERWERP



2009 t/m 2011 • Hectares BGB-wijken in uitvoering (in deze periode worden de vijfde ronde wijken aangewezen) • In 2010 zijn de vierde-ronde BGBwijken afgerond • Gerealiseerd onderhoudsniveau in alle wijken (meting dmv schouwen) • De openbare ruimte in de binnenstad wordt op plusniveau ingericht en beheerd. 2005 t/m 2009 • In de periode 2005-2009 is voorzien dat 169,5 ha oppervlakte grijs van de in totaal 600 ha en 163,4 ha oppervlakte groen op een totaal van 663 ha op basisniveau gebracht worden (GSBIII)


149



Participanten • Burgers, verenigingen, bedrijven e.d. in de wijk • Woningbouwcorporaties • Diensten Stadsontwikkeling, Maatschappelijke ontwikkeling, afdeling Wijkzaken • Stichting Rijnstad

150

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

29.385

28.865

27.254

31.332

31.682

31.811

4.515

2.447

2.554

2.553

2.553

2.553

GSB GSO


833

833

5.348

3.280

2.554

2.553

2.553

2.553

24.037-

25.585-

24.700-

28.779-

29.129-

29.258-



1.955

2.423

2.423

1.955

-

-

2.423

-

2.423

22.082-

25.585-

24.700-

26.356-

29.129-

26.835-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad - Onderhoud wegen (2008: € 1 miljoen). - Invalidentoilet Rijnkade € 45.000,-Verbeteren woonen leefomgeving - Openbare verlichting - energiekosten (2008, 2009, 2010, 2011: € 280.000). - Buiten Gewoon Beter jaarschijf 2009 (€ 2.423.000) en jaarschijf 2011 (€ 2.423.000). GSO II Met ingang van 2008 loopt GSO II af Overige mutaties De lasten dalen als gevolg van de eenmalige bijdrage aan de aanleg van regionaal park Lingezegen ad € 600.000 in 2007. De lasten dalen verder in 2008 met € 603.000 door in te vullen bezuinigingen 2006-2008: kostenbesparingen bij stadsreiniging (€ 175.000), groenonderhoud (€ 225.000), overig (€ 96.000) en extra reclame-inkomsten van (€ 107.000). Om de toegankelijkheid van de binnenstad te vergroten voor mensen met een beperking wordt vanaf 2008 € 45.000 structureel beschikbaar gesteld voor een invalidentoilet aan de Rijnkade. De verdere ontwikkeling in de jaren 2009 t/m 2011 komt voornamelijk door de extra toegekende budgetten ten behoeve van BGB: met ingang van 2009 structureel € 1.448.000 en incidenteel € 2.423.000 voor de jaren 2009 t/m 2011.Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkellingen en areaalaccrès.

151

PAGINA


ONDERWERP


Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

Economisch nut Totaal

-

-

-

-

-

-

975 500

500

500 4.200

400 82

400 82

Maatschappelijk nut voormalige landbouwwegen viaducten A325 kadeconstructie langs de Rijn voegen natuursteen herinrichting Presikhaaf terreinen volkstuinen masten kabels wegen beheersysteem groen geo-informatie speelvoorzieningen Totaal

-

-

8.696

5.015

982

185 200 5.567


-

-

8.696

5.015

982

5.567

850 500 4.200 85 2.500 10 400 82

69

85 2.588 10 400 82 162 72 141

Toelichting op de investeringen Conform het plan van aanpak dat in 2005 is opgesteld wordt onderhoud gepleegd aan de voormalige landbouwwegen in Arnhem Zuid (€ 850.000). In 2009 wordt onderhoud gepleegd aan wegen voor € 162.000. Voor een nadere toelichting zie ook de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen (paragraaf 4.3.5). Zoals aangegeven in de nadere toelichting in de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen (paragraaf 4.3.4) worden de vier viaducten over de A325 worden vanaf 2008 opgeknapt (2008,2009,2010 en 2011 € 500.000) en start de uitvoering van het onderhoud aan de kadeconstructie langs de Rijn in 2008 (€ 4,2 miljoen) inclusief het voegen van natuursteen (2008, € 85.000 en 2009 € 85.000 ). Met de herinrichting Presikhaaf wordt in 2008 gestart (2008 € 2, 5 miljoen en 2009 € 2,58 miljoen) (zie par. 3.4.1), Er wordt geïnvesteerd in de terreinen volkstuinen in 2008 en 2009 (€ 10.000) en in de speelvoorzieningen (2011, € 200.000). Naast de geplande routine-investeringen (masten, kabels, beheerssysteem groen) wordt er in 2011 rekening gehouden met vervangingsinvesteringen van geo-informatiesystemen en speelvoorzieningen.

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en milieu Portefeuillehouder Dhr. C. Jansen


Uitgangspunten van beleid Inleiding Afval - Belangrijk is het beperken van de milieudruk door adequaat afvalbeheer. Daarbij gaat het vooral om de inzameling van het normale en grove afval en het scheiden van afval. Teveel of slecht aangeboden afval kan tot straatvervuiling en overlast leiden, bijvoorbeeld rond afvalcontainers. Een scala aan maatregelen wordt uitgevoerd om de inzameling van afval goed te laten verlopen, variërend van de fysieke inzameling, bijplaatsen van verzamelcontainers, via voorlichting en communicatie, tot aan handhaving. Riolering - Riolering maakt het verschil tussen schoon en vervuild water in de omgeving, tussen droge voeten en wateroverlast, tussen een hygiënische samenleving en een maatschappij vol besmettelijke ziekten. Mede dankzij de riolering zijn ziektes zoals cholera en tyfus in Nederland al zo’n 100 jaar verleden tijd. Door goede riolering wordt het afvalwater van mensen en bedrijven adequaat weggevoerd naar de rioolwaterzuivering. Door onderzoek te doen en verbeteringen aan de riolering uit te voeren slagen we er steeds meer in de riolering beter te laten werken en het milieu te ontzien. Goede zorg voor de riolering is daarbij van groot belang. Maatschappelijke doelen Afval - Verlaging van de milieudruk en de overlast als gevolg van de verwijdering van huishoudelijk afval. De beoogde maatschappelijke effecten zijn: • Minder bewoners ervaren rommel op straat • Rapportcijfer inzameling van huishoudelijk afval • Besparing van grondstoffen door afvalrecycling Riolering - In stand houden van de volksgezondheid, weinig overlast en een goede waterkwaliteit. De beoogde maatschappelijke effecten zijn: • Minder klachten over de werking van de riolering • Minder storingen aan de rioolgemalen Kadernota’s en beleidsnota's • Beleidsplan Buiten Gewoon Basis (2002) • Afvalplan 2000-2005 (verlengd tot 2007) • Klimaatprogramma 2003-2007 • Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2003-2008 (eind 2005 met een jaar verlengd) • Waterplan Arnhem 2003-2007 (voornemen de looptijd van het plan met een jaar te verlengen tot 2009) Stand van zaken op de outputindicatoren Afval Onderwerp Inzameling GFT Inzameling papier Inzameling glas Inzameling textiel Inzameling KCA Klachten (tov 2004) Rapportcijfer inzameling huishoudelijk afval Bewoners ervaren rommel op straat

152

Deelprogramma 13.2 Afval en riolering

Resultaten 2005 63 kg/inw 42 kg/inw 18 kg/inw 4,0 kg/inw 0,8 kg/inw 5% meer klachten 7,4 (in 2004) 13,1%

Resultaten 2006 56 kg/inwoner 45 kg/inwoner 18 kg/inwoner 4,6 kg/inwoner 1,0 kg/inwoner 17% minder klachten 7,4 X (meting in 2007)

PAGINA


ONDERWERP


153


Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en milieu Portefeuillehouder Dhr. C. Jansen

Riolering Onderwerp Aantal km vervangen riolering

Resultaten 2006 19 km in 2006/ 31 km totaal sinds 2003

Basisinspanning: aantal hectares afgekoppeld Basisinspannig: extra berging in het rioolstelsel (% van totaal) Aantal kilometers riolering geïnspecteerd Aantal gemalen opgeknapt Totaal aantal gerioleerde panden en woonboten Aantal locaties waar structureel verstoppingen optreden in de riolering

20,5 in 2006/ 42,2 hectare totaal sinds 1992 7700 m3 extra berging gerealiseerd (33% van de basisinspanning) 165 km totaal geïnspecteerd 3 gemalen sinds 2003 191 panden en woonboten van de in totaal 235 Bij 3 locaties zijn de verstoppingen weggenomen

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Afval • Optimaliseren van het huidige inzamelsysteem door verbeteren serviceniveau en zoveel mogelijk gescheiden afval (dit is de doelstelling van Afvalplan 20002007. In 2007 wordt nieuw afvalplan opgesteld.)

2008 Afval • Gescheiden inzameling: • GFT 60 kg/inwoner • Papier/karton: 48 kg/inwoner • Glas: 20 kg/inwoner • Textiel: 5 kg/inwoner • Kca: 0,8 kg/inwoner • 10% Minder klachten over straatvervuiling/zwerfvuil ten opzichte van 2004 Bovenstaande output is gebaseerd op afvalplan 2000-2007. In nieuw afvalplan worden nieuwe beleidsdoelen en indicatoren gedefinieerd)

2008 t/m 2011 Afval • Inzamelen van huishoudelijk restafval, GFT, glas, oud papier, textiel, KCA, Wit- en bruingoed, grof tuinafval, bruikbaar huisraad, oud-ijzer metalen, asbest, puin en grond en grof afval • Optimaliseren van het inzamelsysteem en verbetering van afvalrecycling (bijvoorbeeld project kunststofflessen en flacons) • Projecten uitvoeren m.b.t. inzameling communicatie en handhaving om de beeldkwaliteit te verbeteren (bijvoorbeeld ophalen van grofvuil bij verzamelcontainers in aandachtswijken en weddenschappen met buurten) • Terugdringen van oneigenlijk gebruik van het huishoudelijk inzamelsysteem door bedrijven (bijvoorbeeld het systematisch controleren van bedrijven op afvalcontracten) • Verdichten glascontainernetwerk van 1:1.400 naar 1:1200 • Verdichten papiercontainernetwerk van 1:7000 naar 1:2000 • Uitbreiden van het Ondergronds Afvaltransport Systeem (OAT)

Riolering • De bestaande riolering wordt volgens het onderhoudsprogramma adequaat beheerd • 8 Kilometer slechte riolering wordt vervangen of hersteld • 13,5 Hectares verhard oppervlak afgekoppeld (openbaar en particulier) • 3 Gemalen opgeknapt • 70 Kilometer riolering wordt geïnspecteerd • Aantal op te lossen verstoppingen

Riolering • Onderhouden van de bestaande riolering, zoals storingen verhelpen, kleine reparaties uitvoeren en reinigen • Vervangen of herstellen van slechte riolering (zo mogelijk in samenloop met andere projecten zoals BGB) • Onderzoek uitvoeren aan de riolering om inzicht te krijgen in gewenste verbeteringen • Inspecteren van de riolering

Riolering • Doelmatig inzamelen en transport van afvalwater en hemelwater

154


PAGINA


ONDERWERP



Riolering

Riolering

Riolering

• Minder vuiluitstoot uit de riolering op het oppervlaktewater en de bodem

• Arnhem voldoet voor 66% aan de basisinspanning door afkoppelen en aanpassingen aan de riolering • 25 Panden en woonboten zijn aangesloten op de riolering

• Voorkomen onacceptabele wateroverlast op straat

• Aantal plaatsen minder wateroverlast op straat

• Vergunningverlening en handhaving uitvoeren (zie deelprogramma15.3) • Afkoppelen van verhard oppervlak van de gemengde riolering • Vergroten van de bergingscapaciteit van de riolering • Ombouw van gescheiden riolering naar verbeterd gescheiden op industrieen bedrijfsterreinen • Voortzetten aansluiten panden en woonboten op de riolering • Onderzoek naar voorkomen van onacceptabele wateroverlast op straat en aanpakken van de onacceptabele overlast

2009 t/m 2011 • Deze staan opgenomen in nieuw beleidsplan afval • In 2007 worden voor het GRP4 concrete outputresultaten vastgesteld.


155


Relatie met paragrafen • Onderhoud kapitaalgoederen • Investeringen

Participanten • Inwoners, wijkvertegenwoordigers • SITA (inzamelaar huishoudelijk afval) • Kringloopbedrijven, afvalverwerkers en recyclingbedrijven • Waterschappen en rijkswaterstaat voor het verminderen van de vuiluitstoot op oppervlaktewater • Burgers, bedrijven, woningbouwcorporaties e.d. voor het afkoppelen van hemelwater

156

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.2 Afval en riolering Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

20.489

22.373

24.129

25.058

26.033

26.974

1.753

1.850

2.083

2.380

2.260

2.288

1.753

1.850

2.083

2.380

2.260

2.288

18.736-

20.523-

22.046-

22.678-

23.773-

24.686-

345

342

12.900 13.428

54 378

538

578

GSB GSO



345 18.391-

342 20.181-

324

528 21.518-

22.354-

538 23.235-

578 24.108-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Perspectiefnota - Verhogen kostendekkendheid afvalstoffenheffing (2008, 2009, 2010, 2011: - € 100.000). - Verhogen kostendekkendheid rioolrecht (2008, 2009, 2010, 2011: - € 100.000). Overige mutaties De lasten stijgen door de kostenontwikkeling bij afval en riolering (€ 230.000) en de actualisatie van de producten afval en riolering (€ 200.000), waarin met ingang van 2008 de kosten van het legen van afvalbakken, het verzamelen van zwerfvuil en de reiniging van kolken opgenomen zijn. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkellingen. Toelichting mutaties reserves In 2008 is een eenmalige storting van - € 12,9 miljoen in de nieuw te vormen bestemmingsreserve GRP jaarschijf 2008 opgenomen. Hiermee worden toekomstige GRP kapitaallasten afgedekt. De storting betreft een onttrekking van € 12,9 miljoen aan de Algemene reserve voor de jaarschijf 2008 GRP III. Vanaf 2007 wordt het Ondergronds Afvaltransportsysteem geëxploiteerd. Bij de jaarrekening 2006 is een bestemmingsreserve OAT ingesteld om toekomstige exploitatieresultaten op te vangen. In 2008 is hiervoor aan lasten - € 376.000, aan baten € 208.000 en per saldo een onttrekking aan de reserve van € 168.000 opgenomen. Verder worden de kapitaallasten GRP gedekt uit de reserve GRP (2008 € 360.000).

157

PAGINA


ONDERWERP


Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Economisch nut ondergrondse containers minicontainers ondergronds afvaltransport gemeentelijk rioleringsplan III gemeentelijk rioleringsplan IV Totaal

Begroting 2007

Begroting 2008

280 66 400 12.911

Begroting 2009

280 66 53 12.911

Begroting 2010

Begroting 2011

280 66 139 12.911

280 66

12.911

-

-

13.657

13.310

13.396

13.257

Totaal

-

-

-

-

-

-


-

-

13.657

13.310

13.396

13.257


Toelichting op de investeringen De komende jaren worden de afvalcontainers vervangen (ondergrondse containers en minicontainers) Tot 2010 vinden er nog investeringen plaats voor het ondergronds afvaltransport (nieuwe aansluitingen). De overige investeringen hebben te maken met het gemeentelijk rioleringsplan. Voor een nadere toelichting zie de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen (4.3.2)

Maatschappelijke doelen • Door behoud van cultuurhistorische kwaliteit de belevingskwaliteit van de stad versterken • Herstel, verbetering en instandhouding kwaliteit Arnhemse woningvoorraad • De gebouwenvoorraad voldoet aan de minimale wettelijke eisen • Een cultuurimpuls geven aan de stad door het verbeteren van de fysieke leefomgeving geïnspireerd door de bestaande cultuurhistorische en ruimtelijke kwaliteiten (GSBIII Kadernota’s en beleidsnota's • Erfgoednota (2007) • Welstandsnota (2005) • Nota ‘particuliere woningvoorraad Malburgen’ (2003) • Nota ‘particuliere woningvoorraad Presikhaaf’ (2005) • Nota “Handhavingsplan Fysieke ruimte” (2007) • Nota “Duurzaam bouwen” (1998) • Bouwbeleidsplan (2007) Stand van zaken op de outputindicatoren Erfgoed Resultaten 2005 88 objecten in 2005 aangewezen/ totaal 905 monumenten 70 monumentenvergunningen

Resultaten 2006 1 object in 2006 aangewezen/ totaal 906 monumenten 71 monumentenvergunningen

Resultaten 2005 22 PvA opgesteld 7 VvE’s

Resultaten 2006 10 PvA opgesteld 8 VvE’s

20 eigen woningen hersteld

23 eigen woningen hersteld

Resultaten 2005 797 bouwen sloopvergunningen 2391 inspecties 205 gebruiksvergunningen

Resultaten 2006 906 bouwen sloopvergunningen 2536 inspecties 201 gebruiksvergunningen

Woonkwaliteit

Bouwtoezicht Onderwerp Aantal verleende vergunningen Aantal uitgevoerde inspecties Aantal verleende gebruiksvergunningen

ONDERWERP

Inleiding Het deelprogramma richt zich met name op de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Arnhem is een stad met een lange geschiedenis. De historie van Arnhem heeft vele gezichten: monumentale gebouwen, archeologische monumenten, historische parken. Inzet van het erfgoedbeleid is het streven om onderscheidende Arnhems cultuurhistorische kwaliteit te behouden en waar mogelijk te versterken en beleefbaar te houden. Het erfgoedbeleid richt zich erop om de cultuurhistorische kwaliteit expliciet en integraal onderdeel te laten zijn van de stedelijke ontwikkeling. Woonkwaliteit richt zich op herstel, verbetering en instandhouding van de kwaliteit van de (particuliere) woningvoorraad. Door het gemeentelijk bouwtoezicht wordt erop toegezien dat zowel nieuwbouwontwikkelingen als de bestaande gebouwde omgeving voldoet aan de bouwregelgeving ten aanzien van bruikbaarheid, veiligheid, energiezuinigheid en duurzaamheid

Onderwerp Aantal PvA bij VvE’s opgesteld Aantal VvE's zijn gestart met de uitvoering van een herstelplan Aantal particuliere eigen woningen zijn hersteld




Onderwerp Aangewezen gemeentelijke monumenten Aantal monumentenvergunningen verleend

PAGINA


158

Deelprogramma 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed

PAGINA


ONDERWERP


159



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Erfgoed • Meer inzicht in cultuurhistorisch waardevolle elementen • Het Arnhems erfgoed is bij een breed publiek bekend • De meest waardevolle structuren/ objecten zijn beschermd • Monumenteneigenaren investeren in herstel/restauratie van monumenten • Cultuurhistorie wordt als kwaliteit in ontwikkelingen meegenomen

2008 Erfgoed • 45 Gemeentelijke beschermde monumenten aangewezen. Het totaal komt dan op 973 • 50 Monumentenvergunningen verleend

2008 t/m 2011 Erfgoed • Inventariseren van de cultuurhistorische waardevolle objecten en structuren • Uitvoeren van monumenteninventarisaties en archeologisch onderzoek • Verspreiden van kennis over erfgoed door publicaties en ondersteunen van erfgoedinstellingen • Aanwijzen van gemeentelijke monumenten • Begeleiden van restauraties aan monumentale panden • Geven van voorlichting en adviezen aan monumenteneigenaren • Inbreng leveren in projecten (zoals Stadsblokken/ Meinerswijk en Rijnboog)

Woonkwaliteit • Kwaliteit particuliere woningvoorraad in Presikhaaf en Malburgen is verbeterd

Woonkwaliteit • 50 Plannen van aanpak woningverbetering opgesteld • 35 Verenigingen van eigenaren zijn gestart met de uitvoering van een herstelplan • 200 Particuliere eigen woningen zijn hersteld

Woonkwaliteit • Geven van voorlichting en advies aan woningeigenaren • Zonodig bewoners financieel ondersteunen voor verbetering woning

2009 t/m 2011 Alle Arnhemse wijken zijn geïnventariseerd en naar verwachting zijn 1000 panden als gemeentelijk beschermd monument aangewezen De GSB III doelstelling was: 800


Relatie met paragrafen • Investeringen

ONDERWERP

Bouwtoezicht • 2800 Inspecties uitgevoerd • 900 Bouw- en sloopvergunningen verleend • 50 Gebruiksvergunningen verleend


Bouwtoezicht • Er vindt geen illegale bouw plaats (zie deelprogramma handhaving 15.3) • Bouwplannen voldoen aan de gestelde eisen conform bouwbeleidsplan • Gebouwen worden conform de gestelde eisen gebruikt • Er wordt veilig en op milieuverantwoorde wijze gesloopt

PAGINA


160



Bouwtoezicht • Verlenen van bouwen sloopvergunningen • Inspecties integraal uitvoeren volgens toezichtprotocol • Bouwplannen toetsen aan vastgesteld toetsingsprotocol GSBIII • Digitaal (AMIS) toegankelijk maken van de erfgoedkennis • Verbetering relatie met monumenteneigenaren d.m.v. kwartaalbrieven en digitaal loket • De cultuurhistorische analyses van de speerpuntwijken (Presikhaaf, Centrum Oost en Rijnboog) worden verwerkt in cultuurhistorische waardenkaarten die onderdeel zijn van de bestemmingsplannen • De cultuurhistorische ambities worden uitgewerkt in Nota’s van Randvoorwaarden, Nota’s van Uitgangspunten, bestemmingsplannen en de te sluiten overeenkomsten met ontwikkelaars en corporaties

Participanten • Diverse locale Niet Gouvernementele Organisaties • Het Gelders Archief • De Arnhemse musea • Diverse Ministeries en Rijksdiensten • Provincie Gelderland • Federatie Welstandstoezicht • Het Gelders Genootschap • Particuliere eigenaren van woningen en monumenten • Projectontwikkelaars, architecten en opdrachtgevers • VROM inspectie • Vereniging bouwen Woningtoezicht Nederland

161

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte


Rekening 2006

Middelen

Lasten

Totaal

Baten

Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

5.942

5.818

6.727

5.837

5.740

5.738

6.480

3.810

4.160

4.160

4.160

4.160

6.480

3.810

4.160

4.160

4.160

4.160

2.008-

2.567-

1.677-

1.580-

1.578-

2.724

337

337

337

337

337

Mutaties reserves

2.724-

337-

337-

337-

337-

337-

Saldo

2.186-

2.345-

2.904-

2.014-

1.917-

1.915-

GSB GSO

Totaal

538


Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad - Eusebius (2008: € 883.000). Perspectiefnota - Bezuinigingsmaatregel: Terugbrengen formatie Woonkwaliteit (2010, 2011: - € 20.000). - Bezuinigingsmaatregel: Beëindiging stimuleringsbijdragen monumentaal erfgoed (2010; 2011: - € 25.000). - Bezuinigingsmaatregel: Afronding monumenteninventarisatie (2010; 2011: - € 35.000). - Verhogen dekkingsgraad bouwen sloopleges (2008, 2009, 2010, 2011: - € 150.000). Overige mutaties Er vindt een overheveling plaats van € 200.000 van deelprogramma 15.3 "Een goede handhaving van de milieukwaliteit" naar dit deelprogramma 13.3 als gevolg van een technische correctie. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011


-

-

-

-

-

-

Maatschappelijk nut registratiesysteem monumenten Totaal

-

-

-

-

-

40


-

-

-

-

-

40

40

Toelichting op de investeringen In 2011 wordt rekening gehouden met de vervanging van het monumentenregistratiesysteem.

PAGINA

ONDERWERP

162



programma

Structuurversterking economie

ONDERWERP

163

14

PAGINA

PAGINA


ONDERWERP


Programma 14 Structuurversterking economie

Uitgangspunten van beleid Inleiding De periode van Kadernota Economisch Beleid 2003-2006 ‘Arnhem, aantrekkelijke stad’ is afgelopen. Op basis van het coalitieakkoord, de stadsprogramma’s en een analyse op het economisch functioneren van de stad wordt een nieuwe economische agenda opgesteld. Hierin krijgt de behoefte aan meer focus, samenhang en integraliteit op het gebied van economische ontwikkeling een plek. Dit maakt dat een aantal andere accenten worden gelegd; een totale koerswijziging ligt niet in het verschiet. Het vergroten van de aantrekkelijkheid van de stad en het stimuleren van werkgelegenheid en bedrijvigheid staat hierbij centraal. Basis blijft het zorgdragen van een goede dienstverlening aan ondernemers en het bieden van voldoende en voldoende gevarieerde ruimte om te ondernemen, onder meer via de (centrum)plannen voor kantoren en detailhandel, en de (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen. Daarnaast is in de stadsprogramma’s een aantal economische thema’s benoemd waarop nader accent moet worden gelegd. Voor het programma ‘aantrekkelijke centrumstad’ gaat het om de uitbouw van kansrijke sectoren (energie&milieu, creatieve industrie en zorg&welzijn), stimuleren van ondernemerschap en versterking van promotie&acquisitie ( waaronder toerisme). In het programma ‘participatie en werk’ is het thema aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt van belang en bij ‘wonen en leefomgeving’ wordt ingezet op het versterken van de wijkeconomie. In de economische agenda worden deze thema’s verder uitgewerkt en voorzien van een actieprogramma. Maatschappelijke doelen • Vergroten werkgelegenheid/Verminderen werkloosheid • Vergroten van de attractiviteit van de stad Kadernota’s en beleidsnota's • Arnhem 2015/ actualisatie: Tussenbalans • Stadsprogramma’s • Ruimtelijk structuurplan • Kadernota EZ 2002 - 2006 Stand van zaken op de outputindicatoren • Per april 2006 is de werkgelegenheid ca. 93.000 arbeidsplaatsen. Dit betekent voor het eerst sinds jaren weer een – zij het zeer beperkte – groei. Werkgelegenheid per 1 april Aantal arbeidsplaatsen Groei in %

164

Deelprogramma 14.1 Verbeteren ondernemingsklimaat

2002 94.490

2003 94.144 -0,4

2004 93.678 -0,5

2005 92.847 -0,9

2006 92.930 0,1

Bron: PWE, bewerking IBO

• Periodieke Benchmark Ondernemingsklimaat Waardering ondernemingsklimaat 2002 2004 6,7 6,4

2007 PM

Bron: ministerie EZ

GSBIII • Uit de periodieke Benchmark Ondernemingsklimaat van het ministerie van Economische Zaken die in 2004 is gehouden blijkt dat het ondernemersklimaat ondanks alle gemeentelijke inspanningen minder wordt gewaardeerd dan in 2002: nl. 6,7 om 6,4. In 2007 wordt weer een nieuwe meting gehouden. De cijfers zijn in het najaar bekend. • Toerisme: aantal bezoekers aan de stad Arnhem in 2003 was: 1.743.000 in 2006 1.672.000 • In 2002 is gemeten dat Arnhem niet als creatieve stad genoemd wordt door de doelgroep. De doelgroep staat beschreven in het jaarplan 2006/2007 van de campagne < Made in Arnhem>.


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Ruimte voor ondernemen

2008 t/m 2011 GSB III • 6 ha Geherstructureerde bedrijventerreinen. (GSB IIIdoelstelling) • 2007: 12 ha. Geherstructureerd (BASF-terrein) • 2008-2010: 9 ha Nieuw terrein ontwikkeld • Nieuwbouw kantoren 2008-10: 93.000m2 • Door nieuwbouw en herstructurering kantoren en bedrijventerreinen 3.000 arbeidsplaatsen gecreëerd in 2010

2008 t/m 2011 GSB III /GSO II • (Regionale) (her)Ontwikkeling van nieuw bedrijventerrein Koningspleij voor innovatieve en E&Mbedrijvgheid • Transformatie/Herstructurering Arnhem Centraal en Rijnboog in 2008 • Plannen Gele Rijdersplein en e Rijnstraat ontwikkelen (1 fase boog in het noorden van het centrum) • Mogelijkheden uitwerken om breedband ICT te stimuleren • Monitoring kantorenmarkt • Samenhangende gebiedsprofielen uitwerken voor de verschillende delen van de binnenstad (o.a. ten behoeven van visie-ontwikkeling Noord-oostzone binnenstad) • Realiseren Centrum Zuid

• Versterken promotie&acquisitie

PAGINA



• Verbeteren dienstverlening aan ondernemers

165


GSB III • De waardering voor het Arnhemse ondernemingsklimaat (tweejaarlijks onderzoek door het Ministerie van EZ) gericht op de verbetering gemeentelijke dienstverlening aan ondernemers verhogen van een 6,1 in 2001 naar een 6,4 in 2009 • Aansluiting bij nationaal elektronisch bedrijvenloket (gerealiseerd)

GSB III • 5 % Stijging van het aantal bezoekers aan de stad Arnhem in 2009 (2003 nulmeting = 1.743.000, Continu Vakantie Onderzoek) • Eén extra periodiek publieksevenement • 10 nieuwe bedrijven met 300-400 nieuwe arbeidsplaatsen door acquisitie Oost NV 2006-2010

• Gemeentelijke procedures voor ondernemers vergemakkelijken (stroomlijning dienstverlening). • Ontwikkelingsgericht accountmanagement en actief starterbeleid • Park- en binnenstadsmanagement doorzetten o.a. door inzet fonds bedrijfsleven • Samenwerken met publieke en private partners en actieve allianties vormen tussen overheid, ondernemers en onderwijsinstellingen

• Bijdragen aan een krachtige stadsmarketing • Versterking evenementen(beleid) • Versterken acquisitie (effectiviteit vergroten) o.a. gericht op kansrijke sectoren • Marketing/promotie o.a. gericht op het inkomend (buitenlands) reisverkeer versterken en uitbreiden publieksevenementen (w.o. multicultureel) door o.a. subsidieverlening •


ONDERWERP

2008 t/m 2011

2008 t/m 2011

• Eind 2009 is er een toename van 10 % van de doelgroep die Arnhem als creatieve innovatieve stad ziet.

• Promotiecampagne < Made in Arnhem> doorgezet • Versterking van toerisme en recreatie

• Versterken innovatief vermogen bedrijfsleven door uitbouw kansrijke sectoren

GSB III • 4 Innovatieve clusters/samenwerkingsprojecten van (MKB)-bedrijven en/of kennisinstellingen (GSB III): 08-10:3 • 3.000 m2 BVO nieuwe bedrijfsruimte voor innovatieve bedrijvigheid (gerealiseerd door markt: Singelkwartier) • 15 Adviestrajecten t.b.v. (potentiële) technostarters en/of innovatie georiënteerde bedrijven • Aantal nieuwe bedrijfsverzamelgebouwen: 2008-10:2

• Samenwerking met kennisinstellingen en bedrijfsleven stimuleren GSO II • Versterking van de stimuleringsactiviteiten voor kansrijke sectoren, te weten: a. Milieu&Energie (waterstof) b. Creatieve diensten (mode) c. Zorg en welzijn • Realiseren bedrijfsverzamelgebouw(en) voor innovatieve en/of creatieve bedrijvigheid • Ondersteunen van innovaties met geld of advies.

• Stimuleren ondernemerschap

• 2007-2008: 260 Eenmalige bedrijfsadviezen, 140 individuele adviestrajecten en 90 trainingen voor starters 2008: 80, 60 en 40

• Starters worden via een gericht maatregelenpakket ondersteund en gefaciliteerd: -coaching&bedrijfsadvies, huisvesting, netwerken, financiering (w.o. fonds microkredieten) en dienstverlening.

• Arbeidsmarkt

• 1 Convenant met onderwijs en bedrijfsleven

• Samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven in Platform Werk gericht op de uitvoering van het Actieplan Werk

• Versterking wijkeconomie

PAGINA



2008 t/m 2011

166


2008-2010 • 20 à 25 Woon-werkeenheden en 3 economische wijktafels

• Her)ontwikkeling winkelcentra/steunpunten zoals in Malburgen, Presikhaaf, Schuytgraaf en Vredenburg • Creëren van woonwerk-eenheden • Oprichting economische tafels aanpakwijken (à la Klarendal)

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Mw. H.J. Weeda


Relatie met stadsprogramma’s • Aantrekkelijke centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving • Participatie en werk

167


Relatie met paragrafen • Onderhoud kapitaalgoederen

Participanten • Interne gemeentelijke afdelingen en diensten Externe partners: • KAN, provincie Gelderland, gemeente Nijmegen • Oost NV • VNG, GSB-netwerk en het Ministerie van Economische Zaken • Euregio Rijn-Waal, Europese Unie • Bedrijven: projectontwikkelaars, beleggers en ondernemers(verenigingen) • Corporaties

168

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat Programma 14 Structuurversterking Economie

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken Portefeuillehouder Mevr. H.J. Weeda bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal

Begroting 2007

5.369

4.581


Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

4.990

3.620

3.607

Algemeen

836

719

774

658

658

658

GSB

620

621

621

1.409

40

40

GSO

330

334

1.786

1.674

1.395

2.067

698

698

3.583-

2.907-

3.124-

2.923-

2.922-

2.909-


1.066

Mutaties reserves

1.066

-

-

-

-

-

Saldo

2.517-

2.907-

3.124-

2.923-

2.922-

2.909-

Toelichting mutaties 2008 ten opzichte van 2007 Nieuwe budgetten Aantrekkelijke centrumstad


2008

Stimuleren (nieuw) ondernemerschap Wijkeconomie - Subsidie en bijdragen derden EMT Campus en bedrijvencluster - Subsidie en bijdragen derden Maatregelen openb. orde en veiligheid bij World of Living Statues Oprichting fonds bedrijfsleven* Totaal

2009 90 40 -40 75 -75 40 400 530

90 40 -40 750 -750 40 200 330

2010

2011 90 40 -40

90 40 -40

40 200 330

40 200 330

*Op deelprogramma 16.5 wordt ten behoeve van binnenstadsmanagement in 2008 eenmalig € 200.000 aan de Algemene Reserve vrij ontrokken. Perspectiefnota -VVV-Arnhem (huur en personeel) (2008, 2009, 2010, 2011: € 100.000). GSO II Met ingang van 2008 loopt GSO II af. Overige mutaties De lasten dalen als gevolg van: - de eenmalige bijdrage aan het binnenstadsmanagement ad € 200.000 in 2007. - de eenmalige bijdrage aan de bouw van het infocentrum slag om Arnhem ad € 150.000 in 2007. - de eenmalige bijdrage aan het EK-voetbal onder de 21 ad € 25.000 in 2007. - de structurele bijdrage aan de historische kelders die met € 20.000 daalt. - de bezuinigingen 2005-2008: € 16.000 in verband met afbouw werkzaamheden Arnhem Kern. Verder dalen lasten en baten als gevolg van het aflopen van de eenmalige GSO-middelen 2005-2007 ad € 334.000 in verband met het versterken van de economische structuur in de stad en als gevolg van vervallen lasten en baten ad € 81.000 inzake de historische kelders. In 2008 worden de vastgestelde bezuinigingen 2005-2008 doorgevoerd met als doel dat de exploitatie van de markten en havens volledig kostendekkend wordt. Tenslotte wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. Toelichting op de investeringen In de periode 2008-2011 vinden binnen dit deelprogramma geen majeure investeringen plaats.


programma

Duurzaam milieu

ONDERWERP

169

15

PAGINA


ONDERWERP


Uitgangspunten van beleid Inleiding Duurzame inrichting- Milieu raakt allerlei delen van het maatschappelijk leven: gezondheid, veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. Daarom kiest Arnhem ervoor om het milieubeleid niet als een zelfstandige discipline te behandelen, maar direct te koppelen aan maatschappelijke vraagstukken uit de samenleving. Het integraal benaderen van milieuthema’s via maatschappelijke vraagstukken, met als doel een duurzame samenleving, is niet alleen een kwestie van het naleven en toezien op normen. Doel is om in alle beleidsterreinen en projecten van de gemeente de milieuthema’s te verinnerlijken, dus als vanzelfsprekend te betrekken en te integreren. De doelen van dit deelprogramma worden mede bereikt via activiteiten in meerdere andere deelprogramma's. In de ruimtelijke planvorming komen de vele milieuonderwerpen bijeen: groen, water en de milieuhygiënische onderwerpen: bodem, lucht, geur, geluid, externe veiligheid en energie. Goed omgaan met onze leefruimte vraagt om een goed inzicht in de deelaspecten én een brede visie op het integrale doel. De integrale milieuvisie zorgt voor een integrale kijk op wat de gemeente Arnhem voorstaat met haar leefruimte. Ze geeft op hoofdlijnen inzicht in waar in de stad welke milieuthema’s/ambities het meest kansrijk en effectief zijn. Een belangrijk nieuw in te zetten instrument is het opstellen van een zogenaamde milieugebiedsvisie bij de start van een project. Door ambities af te stemmen op de functies, de kenmerken en de mogelijkheden van een gebied, kunnen de kwaliteiten van dat gebied beschermd of verbeterd worden. Kansen die nu soms blijven liggen. Groen - Arnhem heeft veel waardevol groen. Dat is een groot goed voor de leefbaarheid van de stad. Door stedelijke ontwikkelingen staat de groene ruimte onder druk, echter de omvang en kwaliteit van die groene ruimte in de stad mag daardoor niet verminderen. Om dat te realiseren is het Groenplan opgesteld, dat een zeer brede werkingssfeer heeft. Het gaat van de bossen op de Veluwe tot het snippergroen in de woonwijken. Het is zowel richtinggevend voor de ruimtelijke ontwikkeling van de stad als voor het beheer van het groen. Er is aandacht voor de aspecten die de kwaliteit bepalen, zoals waardevolle natuur, cultuurhistorie en monumentale landschapsarchitectuur en ook voor de signalen dat de afstemming met de hedendaagse gebruikswensen en het beheer beter kan. Water - In Arnhem hebben we water in vele soorten en maten: grondwater, oppervlaktewater, drinkwater, afvalwater. Het beheer over dit water is verdeeld over de gemeente, de waterschappen, provincie en drinkwaterbedrijf Vitens. De gemeente richt zich vooral op het beheer van de fonteinen, duikers en beekriolen, een deel van oppervlaktewater in Zuid en de ontwatering van de bodem (voor wat betreft openbaar terrein). In Arnhem is het doel een gezond en veerkrachtig watersysteem te realiseren met het oog op een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving Maatschappelijke doelen Duurzame inrichting • Een gezonde, veilige en leefbare stad, ook in de toekomst. Groen/ecologie • Het groen in de stad bewaren en versterken. De beoogde maatschappelijke effecten zijn: • Rapportcijfer stadsparken gestegen tot gemiddeld 7,5 (2010). • Verbeteren van de omgevingskwaliteit in de stad door meer grootschalig groen in de stad (GSBIII) Water • Meer en beter zichtbaar water, water van een goede kwaliteit en weinig overlast De beoogde maatschappelijke effecten zijn: • Rapportcijfer over het water is gestegen naar 7,2 (2008).

PAGINA

Programma 15 Duurzaam milieu

170

Deelprogramma 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu

Ecologie

Aantal ha bos, aantal ha natuur, aantal ha park en aantal ha groot groen

Resultaten 2006 68 klachten Sonsbeek 7,9 Overige parken 7,2 ( in 2004: Sonsbeek 8,0, Overige parken 7,2) Groenfonds €480.000 95 monumentale bomen 3 verleende ontheffingen (Presikhaaf, meerkoeten en vleermuis Malburgen) en 1 ontheffing in procedure (Warnsborn) In Schuytgraaf groen 2,97 ha centrumbos en 3,02 lineair park toegenomen

Water Onderwerp Aantal hectares afgekoppeld bij particulieren Percentage vuiluitworp afgenomen Rapportcijfer water Aantal meters beek bovengronds gebracht

Resultaten 2006 5,2 hectare Vuiluitworp 30% afgenomen 7,0 (in 2004 zelfde cijfer) 281 meter sinds 2003

ONDERWERP

Stand van zaken op de outputindicatoren

Aantal m2 gecompenseerd groen, vulling groenfonds en uitgevoerde projecten Aantal monumentale en markante bomen Aantal verleende ontheffingen FF-wet



Kadernota’s en beleidsnota's • Groenplan 2004-2007/2015 • Beleidsplan Buiten Gewoon Basis (2002) • Integrale Milieuvisie 2008-2011 • De sectorale milieuplannen (zie deelprogramma 15.2) • Waterplan Arnhem 2003-2007 (voornemen de looptijd van dit plan in 2007 met een jaar te verlengen) • Gemeentelijk Rioleringsplan 2003-2008 (eind 2005 met een jaar verlengd)

Onderwerp Aantal klachten groen, bossen en parken Rapportcijfer parken

PAGINA


171


PAGINA


ONDERWERP


172



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Duurzame inrichting • Bereiken van een duurzame inrichting van de stad (zie ook groen/ecologie, water en deelprogramma 15.2)

2008 Duurzame inrichting • Voor dit onderwerp is de beleidsoutput niet meetbaar. De beleidsoutput voor afzonderlijke thema's is hieronder opgenomen en in deelprogramma15.2

2008 t/m 2011 Duurzame inrichting • Alle plannen voor de fysieke omgeving worden beoordeeld op mogelijke kansen voor de thema’s milieu, groen en water • Opstellen milieugebiedsvisies om zowel bij de planvoorbereiding als toetsing vanuit de milieusector (integraal) te adviseren

Groen/ecologie • Versterken en verder ontwikkelen van de kenmerkende Arnhemse natuur en het daarbij behorende natuurnetwerk. Deze komt tot uitdrukking in de verscheidenheid aan planten en dieren • Behoud en versterking van de groene identiteit en landschappelijke verscheidenheid. Hierbij respect voor de onderlegger

Groen/ecologie • Aantal ha bos, aantal ha natuur, aantal ha park en aantal ha groot groen (groenbestemming in bestemmingsplannen). • Aantal m2 gecompenseerd groen, vulling van het groenfonds een aantal uitgevoerde projecten (groencompensatie) • Aantal monumentale en markante bomen • Aantal verleende ontheffingen Flora en Fauna-wet • Afname klachten groen, bossen en parken • Begin uitvoering parelketting

Groen/ecologie • Uitvoeren regulier onderhoudsprogramma • Uitvoeren reconstructie en restauratie bij beheer en projecten

• Planologisch beschermen door gedifferentieerde groenbestemmingen aan te wijzen en waardevolle gebieden aan te wijzen • Oplossen van knelpunten in het groennetwerk • Actualiseren beheervisies • Versterken van groen-blauwe omgeving door opstellen beheervisies en uitvoeren van projecten • Uitvoeren van groencompensatie • Beschermen van monumentale en markante bomen • Uitvoeren van wetgeving, vergunningverlening en handhaving (zie deelprogramma 15.3) • Opstellen en uitvoeren van beleid voor openluchtrecreatie • Ontwikkeling van een parelketting (mooie verbinding tussen aantrekkelijke plekken in de stad)

2008 t/m 2011

• Een goede zonering van het groen naar draagkracht en intensiteit van het gebruik

• Herijken van het Groenplan

GSB • Bij het toevoegen van grootschalig groen in de stad wordt aangesloten bij lopende initiatieven op het gebied van uitbreiding en herstructurering in Presikhaaf, Malburgen en Schuytgraaf (GSBIII)

Water • Waterkwaliteit: minder knelpunten in het watersysteem en de waterketen (riolering)

Water • Arnhem voldoet voor 66% aan de basisinspanning. • 5,5 Hectares afgekoppeld door particulieren • Verbeteringen aan het watersysteem in Arnhem-Zuid geheel gerealiseerd. • Zie beleidsoutput deelprogramma 13.2 Riolering

• Studie naar het bovengronds brengen van beken ( St. Jansbeek)is gaande.

Vanaf 2009 • Vanaf 2009 zal het nieuwe, tweede, Waterplan Arnhem van kracht zijn. De doelen van dit plan zijn nog niet bekend, maar zullen in hoofdlijnen dezelfde zijn met wel een aanscherping van de kwaliteits- en kwantiteitsdoelen als boven geformuleerd

2008/2009 Groen/ecologie • In 3 wijken (Malburgen, Schuytgraaf en Presikhaaf) wordt groot groen/ wijkgroen kwalitatief verbeterd. In totaal is dat 45 ha. • Het oppervlak groot groen om de stad is ca 6470 ha • Het oppervlak groot groen in de stad is ca 1220 ha • Het oppervlak wijkgroen bedraagt ca 8400 ha. (GSBIII) Water • Vanaf 2009 zal het tweede Waterplan Arnhem van kracht zijn. De outputresultaten worden hierin opgenomen.

ONDERWERP

2008 t/m 2011

• Grotere waterbeleving door de Arnhemmers



2008 t/m 2011

• Waterkwantiteit: minder knelpunten in het watersysteem en de waterketen (riolering)

PAGINA


173


Water • Maatregelen om verontreiniging van het water te verminderen (los van maatregelen aan de riolering; zie deelprogramma 13.2 riolering) • Onderzoek naar de meest kosteneffectieve maatregelen om de waterkwaliteit te laten voldoen aan de KRW-doelstellingen (zie deelprogramma 13.2 riolering) • Adequaat beheren van de riolering (zie deelprogramma 13.2 riolering) • Onderzoek uitvoeren naar het voorkomen van onacceptabele wateroverlast op straat en situaties aanpakken (zie deelprogramma 13.2 riolering) • Beheren van duikers, beekriolen en het drainage-stelsel • Meer oppervlaktewater in de polders in Arnhem-Noord realiseren (meewerken aan opgave van waterschap) • Uitvoeren verbetermaat-regelen watersysteem Arnhem-Zuid • Adequaat beheren van de fonteinen • Zoveel mogelijk weer bovengronds brengen van de beken • Beheren van het gemeentelijke water • Opstellen beheer- en onderhoudsplannen, deels samen met de waterschappen

ONDERWERP

Relatie met paragrafen • Onderhoud kapitaalgoederen • Investeringen



PAGINA


174



Participanten • Bewoners en belangengroepen en onderwijs • Bedrijven • Projectontwikkelaars • Gemeenten Ede en Renkum • Particuliere bosbezitters en – beheerders • Wildbeheereenheden • Recreatieschap • Landbouw Natuurbeheer en Visserij (LNV) directie oost • Waterpartners • Burgers, bedrijven, woningbouwcorporaties voor (grond)wateroverlast, beken bovengrond, onderhoud • Dienst Stadsontwikkeling en projectontwikkelaars voor meeliftprojecten

175

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu Programma 15 Duurzaam milieu


Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

2.740

3.406

3.413

3.414

3.402

3.388

760

632

681

680

680

680

760

632

681

680

680

680

1.980-

2.774-

2.732-

2.734-

2.722-

2.708-

-

-

-

-

-

2.774-

2.732-

2.734-

2.722-

2.708-

GSB GSO

Totaal Exploitatieresultaat Mutaties reserves:

480

Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves

Mutaties reserves

480-

Saldo

2.460-

Toelichting mutaties 2008 t.o.v. 2007 Nieuwe budgetten Er worden geen nieuwe budgetten aan dit deelprogramma toegekend Overige mutaties De lasten nemen met € 112.000 af door de invulling van de bezuinigingen 2005-2008, enerzijds door verlaging van de ambities met betrekking tot het waterbeleid bij de uitvoering van het waterplan, anderzijds door vermindering van het niveau van het bosbeheer. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale en kapitaallastenontwikkelingen. bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011


-

-

Maatschappelijk nut vm militair complex Galgeberg beheersysteem water beheerplan bossen voorzieningen in bossen en parken

-

-

-

-

145 24 15

Totaal

-

-

145

24

15

55 55


-

-

145

24

15

55

Toelichting op de investeringen De investering in voormalig militair complex Galgenberg betreft een herinrichting van het terrein ter verbetering van het recreatief medegebruik van de stadsrand. In In 2009 wordt geïnvesteerd in een beheersyteem voor water en in 2010 voor het beheerplan bossen. In 2011 wordt rekening gehouden met de vervanging van een aantal - in 2006 gerealiseerde voorzieningen in de Arnhemse parken.


ONDERWERP

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het gemeentelijk beleid is er op gericht om met een goed milieubeheer bij te dragen aan een goede leefomgevingskwaliteit. Milieuthema’s dragen bij aan maatschappelijke vraagstukken; gezondheid, veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid. Dit deelprogramma behandelt de thema’s die een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame inrichting van het milieu. Maatschappelijke doelen • Verbeteren van de luchtkwaliteit, de bodem geschikt maken voor de beoogde functie, de CO2-uitstoot verminderen, geluidhinder en de risico’s door opslag van gevaarlijke stoffen bij bedrijven en tijdens transport beperken. • Verbetering van de omgevingskwaliteit door sanering van de bodemverontreiniging in het stedelijke gebied (inclusief nazorg en asbest) (GSBIII). • Verbeteren van de omgevingskwaliteit door verbetering van de geluidssituatie bij de zogenaamde A- en railwoningen (GSBIII). • Verbetering van de omgevingskwaliteit door verbeteren van de binnenstedelijke luchtkwaliteit (GSBIII). Kadernota’s en beleidsnota's • ‘Arnhems Milieubeleidsplan 2’ (2002) • Nota ‘Hergebruiksbeleid grond’ (1999) • ‘Bodembeleidsplan’ (2003, herziening in 2007) • ‘Beleidsnota Lucht’ (2005) • ‘Arnhems Klimaatprogramma (herziening in 2007/2008) • ‘Beleidsnota Externe Veiligheid' (2005) • ‘Beleidsnota Geluid’ (2006) • 'Integrale Milieuvisie 2008-2011' (2008) Stand van zaken op de outputindicatoren Bodem

Hergebruik licht verontreinigde grond Aantal afgegeven subsidiebeschikkingen bedrijvenregeling

PAGINA

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. C. Jansen


Onderwerp Saneringen van gevallen van ernstige verontreiniging

176

Deelprogramma 15.2 Een goed milieubeheer

Resultaten 2005 16 (deel)saneringen van gevallen van ernstige bodemverontreiniging afgerond, in oppervlak 14.200m2, in hoeveelheid 10.3200m3 en in gesaneerd grondwater 64.100m3 en in bodemprestatieeenheden 70.794 38 meldingen. In totaal 83.225 m3 grond hergebruikt 0 beschikkingen

Resultaten 2006 17 (deel)saneringen van gevallen van ernstige bodemverontreiniging afgerond, in oppervlak 19.800 m2, in hoeveelheid grond 485 m3 en in gesaneerd grondwater 600 m3 en in bodemprestatieeenheden 21.497. 15 meldingen In totaal 14.981 m3 grond hergebruikt 1 beschikking

PAGINA


ONDERWERP



Stand van zaken op de outputindicatoren Energie Onderwerp Voortgang projecten klimaatprogramma 2004-2007

177


Resultaten 2006 8 projecten zijn afgerond 12 projecten zijn in uitvoering 3 projecten in 2007 uitgevoerd

Externe veiligheid Onderwerp Kwetsbare objecten binnen de 10-6 plaatsgebonden risicocontour Aantal beperkt kwetsbare objecten binnen de 10-6 plaatsgebonden risicocontour Aantal afwijkingen van de oriënterende waarde voor het groepsrisico (alleen in bepaalde aangewezen gebieden) Aantal personen die zich wel eens (zelden tot vaak) onveilig voelen door gevaarlijke stoffen

Resultaten 2006 Doordat nog niet bepaald is welke controur voor LPG-tankstations aangehouden moet worden nog niet bekend. Naar verwachting 2 LPGstations saneren Nog niet bekend. Vanaf 2007 wordt indicator bijgehouden. Nog niet bekend. Vanaf 2007 wordt indicator bijgehouden

23% voelt zich wel eens (zelden tot vaak) onveilig door opslag en gebruik of transport van gevaarlijke stoffen in en om Arnhem

Geluid Onderwerp Aantal gesaneerde woningen (totaal 229 in 2009) Aantal woningen in de gewenste geluidsklasse voor weg-, industrieen railverkeerslawaai Aantal meldingen van geluidsoverlast Aantal gehinderden door wegen railverkeer

Resultaten 2006 24 woningen van A-lijst, 5 woningen van raillijst. (in 2005 56 A- en raillijstwoningen) Nog niet bekend. Indicator wordt vanaf 2007 bijgehouden

312 meldingen 53% overlast door auto’s, motoren en brommers 17% overlast door treinen 5% overlast door bedrijven In 2004: 51% overlast door auto’s, motoren en brommers 21% overlast door treinen 4% overlast door bedrijven

Lucht Onderwerp Het aantal overschrijdingen van de wettelijke grenswaarden voor fijn stof en voor stikstofdioxide (aantal wegvakken)

Het aantal personen dat is blootgesteld aan overschrijdingen van wettelijke grenswaarden fijn stof en stikstofdioxide

Resultaten 2004* 3 wegvakken fijn stof jaargemiddelde 130 wegvakken fijn stof daggemiddelde 12 wegvakken stikstofdioxide Fijn stof jaargemiddelde: max. 7 Fijn stof daggemiddelde: max. 773 Stikstofdioxide: max. 734

Resultaten 2005 0 wegvakken fijn stof jaargemiddelde 113 wegvakken fijn stof daggemiddelde 103 wegvakken stikstofdioxide Fijn stof jaargemiddelde: 0 Fijn stof daggemiddelde: max. 760 Stikstofdioxide: max. 770

*Dit zijn herberekende waarden om een goede vergelijking te kunnen maken met 2005, daar de rekensystematiek voor 2004 afweek van die voor 2005.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2008 t/m 2011 Bodem • Afstemmen van de bodemkwaliteit op het bodemgebruik

2008 Bodem • Het aangepakte deel van de bodemwerkvoorraad in 2008 betreft in aantallen 5 saneringen, in 2 oppervlak 3.375 m ,in hoeveelheid 3 grond 2.700 m en in te saneren 3 grondwater 5.060 m en in bodemprestatie-eenheden 13.500 (percentage in eigen beheer tot stand gekomen zonder overheidsbijdrage in de financiering is 50%) (GSBIII) • Toename van hergebruik van licht verontreinigde grond (aantal m3) • Toename van aantal afgegeven subsidiebeschikkingen bedrijvenregeling

Energie • Een actieve en proportionele bijdrage leveren aan CO2 reductie (20% in 2020)

Energie • Tankstation waterstof en waterstofbus gerealiseerd

Externe veiligheid • Zodanig ordenen van de stad en het organiseren van risicovolle activiteiten dat de risico's worden beperkt.

Externe veiligheid • Geen kwetsbare objecten binnen de -6 10 plaatsgebonden risicocontour • Zo min mogelijk beperkt kwetsbare -6 objecten binnen de 10 plaatsgebonden risicocontour • Zo min mogelijk afwijken van de oriënterende waarde voor het groepsrisico (alleen in bepaalde aangewezen gebieden)

2008 t/m 2011 Bodem • Voorbereiden en uitvoeren van bodemsaneringen, zoveel mogelijk in combinatie met ruimtelijke projecten en rioolvernieuwingen • Voorkomen van nieuwe bodemverontreinigingen door Wm-vergunningen (zie deelprogramma 15.3) • Directe aanpak van bodemverontreinigingen ontstaan na 1987 • Afgeven beschikkingen Wet bodembescherming • Uitvoeren van bedrijvenregeling (subsidie voor sanering bij bedrijven) • Uitvoeren ISVbodemsaneringsprogramma • Stimuleren van hergebruik licht verontreinigde grond Energie • Vaststellen klimaatprogramma 2008-2011 en uitvoeren projecten klimaatprogramma zoals windenergie en waterstof Externe veiligheid Uitvoeren maatregelen verdeeld over de volgende thema’s: • In beeld blijven houden van risicovolle activiteiten binnen inrichtingen en op transportroutes • Opstellen en uitvoeren saneringsprogramma LPGtankstations • Voorbereiden op calamiteiten • Communicatie

Geluid • Beperken van geluidbelasting aan woningen door o.a. wegverkeer, railverkeer en bedrijven

178


Geluid • Meer woningen in de gewenste geluidsklasse voor weg-, industrieen railverkeerslawaai • Minder meldingen van geluidsoverlast als gevolg van inrichtingen, wegen railverkeerslawaai, bouwen slooplawaai, evenementen • Er worden ca. 18 woningen Alijstwoningen gesaneerd (GSBIII).

Geluid Uitvoeren maatregelen verdeeld over de volgende bronnen van geluid: • Wegverkeer (w.o. ondersteunen onderzoek overkapping A 12 ) • Railverkeer • Bedrijven • Evenementen • Bouwen en slopen.

179

PAGINA


ONDERWERP




2008 t/m 2011

2008 t/m 2011

2008 t/m 2011

Lucht • Verbeteren van de luchtkwaliteit

Lucht • Het aantal overschrijdingen van de wettelijke grenswaarden voor fijn stof en stikstofdioxide neemt af • Het aantal personen dat is blootgesteld aan overschrijdingen van wettelijke grenswaarden fijn stof en stikstofdioxide neemt af • Er in 2011 geen overschrijdingen meer zullen plaatsvinden van de wettelijke grenswaarden, zoals die via de EU-regelgeving voor 2010 zijn vastgesteld voor fijn stof en stikstofdioxide • In 2011 geen personen meer zijn blootgesteld aan overschrijdingen van wettelijke grenswaarden fijn stof en stikstofdioxide conform de vanaf 2010 geldende EU-regelgeving.

Lucht Uitvoeren van geïntensiveerde luchtmaatregelen (waar mogelijk samen met de stadsregio Arnhem Nijmegen) verdeeld over de volgende thema’s: • Verbeteren doorstroming • Bevorderen fiets-, voetgangers- en OV-gebruik • Bevorderen van het gebruik van schone voertuigen • Bevorderen bewustwording burgers • Voorbereiden van Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (i.s.m. KAN) • Waar mogelijk gebruik te maken van het aanplanten van natuurlijke corridors (bomen) om luchtvervuiling tegen te gaan. De aanpak voor lucht, geluid en bodem is opgenomen in bovenstaand totaal overzicht (GSBIII)

2009 t/m 2011 Bodem • Het aangepakte deel van de bodemwerkvoorraad 2009-2010 betreft in aantallen 10 saneringen, 2 in oppervlak 6.746 m , in 3 hoeveelheid grond 5.400 m en in te 3 saneren grondwater 10.1300 m en in bodem-prestatie-eenheden (b.p.e.) 27.000 (percentage in eigen beheer tot stand gekomen zonder overheidsbijdrage in de financiering is 50%) (GSBIII) Energie • Wordt opgenomen in nieuw klimaatprogramma Externe veiligheid • Geen kwetsbare objecten binnen de -6 10 plaatsgebonden risicocontour • Zo min mogelijk beperkt kwetsbare -6 objecten binnen de 10 plaatsgebonden risicocontour • Zo min mogelijk afwijken van de oriënterende waarde voor het groepsrisico (alleen in bepaalde aangewezen gebieden) Geluid • In de periode 2005-2009 worden 229 A- en raillijstwoningen gesaneerd (GSBIII) Lucht In 2009 is van tenminste 350m wegdek de luchtkwaliteit beneden de normen van het besluit luchtkwaliteit gebracht (GSBIII)

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met stadsprogramma • Aantrekkelijke centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving

180


Relatie met paragrafen • Investeringen • Verbonden partijen

Participanten • Bewoners, belangengroepen en onderwijs • Wonincorporaties • Provincie Gelderland • Grote Gelderse gemeenten • Bedrijven • Energiebedrijven • Ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu en Verkeer en Waterstaat • Hulpverleningsdienst Gelderland Midden • Wegbeheerders • VROM • Prorail

181

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.2 Goed milieubeheer Programma 15 Duurzaam milieu


Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

2.869

3.038

2.977

2.977

2.006

2.006

Algemeen

280

255

256

256

256

256

GSB

976

976

976

976

1.256

1.231

1.232

1.232

256

256

1.613-

1.807-

1.745-

1.745-

1.750-

1.750-

200

-

-

-

-

-

1.413-

1.807-

1.745-

1.745-

1.750-

1.750-

Totaal

GSO


200



Toelichting mutaties 2008 t.o.v. 2007 Nieuwe budgetten Perspectiefnota - Bezuinigingsmaatregel: Aframen budget externe veiligheid (2008, 2009, 2010, 2011: - € 80.000, waarvan technische correctie - € 44.000). Overige mutaties De lasten muteren als gevolg van nominale ontwikkelingen. bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011


-

-

-

Maatschappelijk nut beheerssysteem bodem -

-

-

-

20 Totaal

-

-

-

20

-

-


-

-

-

20

-

-

Toelichting op de investeringen De investering betreft het beheerssysteem bodem.

PAGINA


ONDERWERP



Uitgangspunten van beleid Inleiding De gemeente Arnhem voert door middel van vergunningverlening en handhaving de weten regelgeving in de fysieke leefomgeving uit. Hierbij worden prioriteiten gesteld op basis van risico’s en rendement. De uitvoering van vergunningverlening en handhaving wordt zoveel mogelijk transparant en integraal aangepakt. Er wordt daarbij in toenemende mate gebiedsgericht en projectmatig gewerkt. Communicatie wordt met name ingezet om de regels en de consequenties van het niet naleven daarvan te verduidelijken. Dit deelprogramma heeft relaties met programma 13 en deelprogramma’s 15.1 en 15.2. Maatschappelijke doelen • Vergroten van de veiligheid, gezondheid en leefbaarheid in de stad Kadernota’s en beleidsnota's • Nota ‘Handhavingsplan Fysieke ruimte 2007 – 2010’ (2007) Stand van zaken op de outputindicatoren Onderwerp Aantal verleende milieuvergunningen Aantal verleende Algemene Plaatselijke Verordeningvergunningen Aantal op tijd verleende Algemene Plaatselijke Verordening-vergunningen Aantal controles Aantal controles bouwstoffenbesluit Aantal controles bodemsaneringen Aantal behandelde klachten Aantal processen verbaal en waarschuwingen

182

Deelprogramma 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

Resultaten 2005 41

Resultaten 2006 48

2400

2506

97%

333 bedrijven 64

440 bedrijven 34

85

136

1903 552 processen verbaal en 831 waarschuwingen

2221 1697 overtredingen geconstateerd op de Algemene Plaatselijke Verordening

Activiteiten

2008 t/m 2011 • Naleving van wet en regelgeving en gemeentelijke uitgangspunten bevorderen

2008 • 2500 Vergunningen Algemene Plaatselijke Verordening verleend • 97% Van de vergunningen binnen termijn verleend • 25 Milieuvergunningen (Wet milieubeheer) verleend. In 2008 zijn er minder milieuvergunningen verleend dan in vorige jaren, omdat door wijziging van de Wet milieubeheer alleen grotere milieu relevante bedrijven vergunningsplichtig blijven.

2008 t/m 2011 Vergunningverlening • Verlenen van vergunningen (Wet milieubeheer en Algemene Plaatselijke Verordening ) op basis van aanvragen die binnen komen en deze worden binnen de termijn afgehandeld • Implementeren van omgevingsvergunning • Op basis van klachten en/of handhavingbezoeken zonodig nieuwe vergunningprocedure opstarten • Uitvoeren van project 'deregulering' Regulier en projectmatig toezicht en handhaving • Uitvoeren van integrale bedrijfscontroles (met als thema's veiligheid, energie, geluid, lucht, bodem en afval) • Uitvoeren van specifieke projecten. Dit zijn controles van bepaalde bedrijfstakken, thema's of bepaalde gebieden • Handhaven met de aandachtsgebieden wijktoezicht en parkeren • Behandelen van meldingen/ klachten op het gebied van Wet milieubeheer-vergunningen en Algemene Plaatselijke Verordening • Invoeren van bestuurlijke boetes Communicatie • Communiceren tijdens handhavingbezoeken over relevante thema's (= natuurlijk moment tussen gemeente en bedrijf) en via internet

2009 t/m 2011 • Expliciete cijfers zijn voor deze periode nog niet te geven. Voor vergunningverlening is verdere deregulering in voorbereiding . Relatie met paragrafen • Investeringen

ONDERWERP

Beleidsoutput

Relatie met stadsprogramma • Aantrekkelijke centrumstad • Verbeteren woonen leefomgeving



Beleidsdoelen

• 100 Projectmatige bedrijfscontroles en 354 reguliere controles Wet milieubeheer-vergunning uitgevoerd ( 25%van bedrijvenbestand) • 115 Controles bij werken Bouwstoffenbesluit, vrijstelling grondverzet en saneringen • 100% Van behandelde meldingen/klachten behandeld (aantal meldingen/klachten 2200) • 60 Keer dwangsom opgelegd in het kader van Wet milieubeheerbedrijven. • 15 Keer een dwangsom en 700 processen verbaal opgemaakt in het kader van Algemene Plaatselijke Verordening

PAGINA

Programma Duurzaam milieu

183


Participanten • Politie • Justitie • Bewoners en bedrijven • Wijkplatforms • Brandweer • Provincie • Waterschappen • Regiogemeenten MRA

184

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit Programma 15 Duurzaam milieu


Rekening 2006

Middelen

Lasten Baten

Totaal Algemeen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011

3.805

3.253

3.244

3.253

3.278

3.275

797

937

762

762

762

762

50

50

50

50

50

50

847

987

812

812

812

812

2.958-

2.266-

2.432-

2.441-

2.466-

2.463-

-

-

-

-

-

-

2.958-

2.266-

2.432-

2.441-

2.466-

2.463-

GSB GSO



Toelichting mutaties 2008 t.o.v. 2007 Nieuwe budgetten Overige - Bestuurlijke boete (2008, 2009, 2010, 2011: € 120.000). De gemeente krijgt de mogelijkheid om zelf bestuurlijke boetes op te leggen. Met ingang van 2008 zijn hiervoor budgettair neutraal middelen vrijgemaakt. Een en ander leidt zowel tot hogere lasten - € 25.000, als tot hogere baten € 25.000. Overige mutaties Er vindt een overheveling plaats van € 200.000 van dit deelprogramma 15.3 naar deelprogramma 13.3 "Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed als gevolg van een technische correctie. Daarnaast nemen de lasten met € 124.000 af door de invulling van de bezuinigingen 2005-2008, doordat de inhaalslag van vergunningen op grond van de Wet Milieubeheer is afgerond en ook de capaciteit voor vergunningen ten behoeve van het gebruik van de openbare ruimte verminderd wordt. Verder wijzigen de lasten als gevolg van nominale ontwikkelingen. bedragen x € 1.000,--

Rekening 2006

Investeringen

Investeringen

Begroting 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

Begroting 2010

Begroting 2011


-

-

Maatschappelijk nut beheerssystemen -

-

-

90

110

-

-

Totaal

-

-

90

110

-

-


-

-

90

110

-

-

Toelichting op de investeringen De investeringen hebben betrekking op de aanschaf van beheersystemen voor het kunnen uitvoeren van handhavingen vergunningtaken.


Algemene dekkingsmiddelen

ONDERWERP

185

16

PAGINA

PAGINA

ONDERWERP

186



ONDERWERP

Geldleningen

Ten behoeve van de eigen financiering en de financieringsbemiddeling trekt de gemeente tegen zo gunstig mogelijke condities geld aan op de gelden de kapitaalmarkt. Daarnaast worden voor de financiering van de eigen activiteiten (vooral investeringen) de op de balans aanwezige reserves gebruikt. De diensten betalen als rentevergoeding voor de aan hen beschikbaar gestelde gelden het gemiddelde van de rente van de voor eigen financiering aangetrokken leningen. Voor de begroting 2008 is deze omslagrente vastgesteld op 5,25%. Over de eigen beschikbare middelen (reserves en voorzieningen) wordt in principe geen rente vergoed, wat tot gevolg heeft dat in het kader van de langlopende leningen de financieringsfunctie meer rentebaten ontvangt dan rente betaalt aan geldgevers. Dit voordeel wordt afgedragen aan het concern als onderdeel van de algemene middelen. In het kader van de financieringsbemiddeling wordt over het algemeen voor een door de gemeente verstrekte lening een lening op de kapitaalmarkt aangetrokken. De rente over de aangetrokken lening wordt in rekening gebracht bij de partij waaraan de gemeente de lening verstrekt, vermeerderd met een risico-opslag. Deze opslag wordt gestort in voor de financieringsbemiddeling aangehouden risicobuffers en levert dus geen bijdrage aan de gemeentelijke exploitatie van lasten en baten. Het voordelig resultaat op het onderdeel geldleningen wordt dus volledig verklaard uit de eigen financiering. Dit voordelig resultaat is de afgelopen jaren op rekeningsbasis structureel hoger geweest dan begroot. Samen met de stabiele situatie waarin de financiering verkeert biedt dat de mogelijkheid om met ingang van 2008 de raming van het positieve resultaat te verhogen met een bedrag van € 500.000. Nadere informatie over de geldleningen en het gemeentelijk beleid hieromtrent is opgenomen in de paragraaf financiering. 16.2

PAGINA

Overzicht algemene dekkingsmiddelen

De meerjarenprogrammabegroting bevat naast de vijftien te realiseren inhoudelijke programma’s ook nog een programma 16 waarin de zogenaamde algemene dekkingsmiddelen worden verantwoord. Onder die algemene dekkingsmiddelen vallen dan met name de Algemene uitkering uit het gemeentefonds en de belastingen en heffingen. Toch zijn het niet alleen dekkingsmiddelen die in programma’s worden opgenomen. Ook algemene lasten en (overige) baten die (nog) niet aan een van de vijftien programma’s kunnen worden toegedeeld, worden in programma 16 opgenomen. Net als de andere programma’s is ook programma 16 onderverdeeld in een aantal deelprogramma’s, te weten: 16.1 Geldleningen 16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Voorzover niet elders in deze programmabegroting op betreffende zaken wordt ingegaan, wordt in dit hoofdstuk beknopt weergegeven welke zaken in de vijf hiervoor genoemde deelprogramma’s worden verantwoord.

16.1

187

16.

Verzekeringen en beleggingen

Verzekeringen In dit deelprogramma worden de te betalen verzekeringspremies verantwoord. Gemeentelijk beleid is om de totale kosten (premie, eigen risico en kosten van preventie) van verzekeren te minimaliseren. De komende jaren wordt een inhaalslag gemaakt op het gebied van preventie, waardoor de toekomstige premies worden teruggebracht. Eind 2007 vindt opnieuw een Europese aanbesteding van de brandverzekering plaats. De verwachting is dat deze aanbesteding premievoordelen oplevert. Deze voordelen worden in eerste instantie ingezet ten behoeve van de benodigde preventieaanpak. In deze begroting wordt vanaf 2010 een voordeel op de totale verzekeringskosten ingeboekt van € 200.000. Beleggingen De gemeente Arnhem bezit 496.470 aandelen van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) met een balanswaarde van € 1.241.175. In het verleden (tot en met 2005) werd jaarlijks een dividenduitkering begroot en ontvangen van € 1,06 miljoen. Sinds de minister van Financiën heeft bepaald dat de BNG onder de werking van de vennootschapsbelasting valt, wordt een dividenduitkering begroot van € 685.000.

PAGINA


ONDERWERP

Belastingen en heffingen

188

16.3

In de paragraaf lokale heffingen wordt uitgebreid ingegaan op beleidsuitgangspunten, ontwikkelingen op het gebied van lokale heffingen, lastendruk en de ontwikkelingen van de tarieven. Heffingen zijn te onderscheiden in heffingen waarvan de besteding wel of niet gebonden is.

16.4 Algemene uitkeringen Algemene uitkering uit het gemeentefonds Het betreft hier de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De raming van de algemene uitkering is gebaseerd op de junicirculaire 2007. In hoofdstuk 2 ‘Financieel meerjarenbeeld 2008 – 2011’ van deze MJPB is een gedetailleerd overzicht opgenomen van de ontwikkeling van de algemene uitkering, inclusief de taakmutaties. De WMO is ondergebracht in de algemene uitkering. Het beleidsuitgangspunt is dat de WMO-middelen worden ingezet voor de WMO in brede zin. Het grootste deel van de WMO-middelen wordt ingezet op het onderdeel hulp bij huishouden, deelprogramma 5.3, maar bijvoorbeeld ook bij de deelprogramma's 8.2 en 8.3 worden WMO-gelden ingezet. Op grond van het uitkeringspercentage gedurende de laatste jaren wordt de behoedzaamheidsreserve structureel voor 50% ingezet. 16.5

Algemene baten en lasten

In de begroting is een aantal veiligheidskleppen ingebouwd bedoeld om niet voorziene incidentele en structurele uitgaven te kunnen opvangen. Hiervoor heeft de raad budgettaire ruimte beschikbaar gesteld. Over de feitelijke invulling vindt echter in de loop van het jaar specifieke (bestuurlijke) besluitvorming plaats. Het gaat om de budgetten voor onvoorzien (€ 272.000), strikt onvermijdbaar (€ 113.000) en de risicobuffer (€ 2.269.000 vanaf 2010 ). Daarnaast zijn er op dit deelprogramma ook budgetten tijdelijk “gereserveerd”. Het gaat daarbij om budgetten waarover het bestuur reeds ‘principe-besluiten’ heeft genomen wat betreft de bestemming, maar waarvan nog een nadere onderbouwing wordt verlangd van de diensten. Financiële samenvatting programma 16 Algemene dekkingsmiddelen bedragen x € 1.000,--

PROGRAMMA 16 Dp Lasten

16.1 Geldleningen

Begroting

Begroting

Begroting

2006

2007

2008

2009

2010

2011

50.189

43.026

38.485

34.003

29.144

1.836

1.538

1.364

1.364

1.164

1.164

16.3 Belastingen en heffingen

7.888

6.238

6.922

6.919

6.919

6.919

90

370

76

575

621

659

50.629

18.373

21.461

18.815

19.172

19.345

Totaal

106.247

76.708

72.849

66.158

61.879

57.231

16.1 Geldleningen

53.590

56.458

50.013

45.472

40.990

36.131

7.062

1.559

1.415

1.415

1.415

1.415

49.565

52.321

55.851

57.626

60.421

61.616

141.293

154.819

160.553

162.265

164.485

165.527

43.010

21.473

22.397

22.099

19.832

19.405

294.520

286.630

290.229

288.877

287.143

284.094

188.273

209.922

217.380

222.719

225.264

226.863

16.1 Geldleningen

-116

-498

-245

-245

-245

-245

16.2 Verzekeringen en beleggingen

-200

-186

-186

-186

-186

-186


-243

0

0

0

0

0

2

0

0

0

0

0

85

3.777

-216

-3.215

1.603

-921

-472

3.093

-647

-3.646

1.172

-1.352

187.801

213.015

216.733

219.073

226.436

225.511

16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal Exploitatieresultaat

16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal Saldo

Begroting

45.804

16.5 Algemene baten en lasten

Mutatie reserves

Begroting

16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.4 Algemene uitkeringen

Baten

Rekening

189

PAGINA


ONDERWERP

4 Paragrafen Paragrafen vormen een ‘dwarsdoorsnede’ van de begroting, bezien vanuit een bepaald perspectief. Het

In deze programmabegroting zijn de volgende

gaat hierbij om beleidslijnen van het beheersproces

paragrafen opgenomen:

waarbij sprake is van grote financiële impact, een

1.

Lokale heffingen;

grote politieke betekenis of een aanzienlijk belang

2.

Weerstandsvermogen;

voor de realisatie van de beleidsprogramma’s. De

3.

Onderhoud kapitaalgoederen;

paragrafen geven daarmee belangrijke aanvullende

4.

Financiering;

informatie over de meerjarige financiële positie van de

5.

Bedrijfsvoering;

gemeente, waardoor de raad beter in staat is de

6.

Verbonden partijen;

controlerende functie uit te oefenen.

7.

Grondbeleid;

8.

Investeringen;

In de paragrafen worden kaderstellende beleidslijnen

9.

Subsidies;

vastgelegd

10.

Stad in balans.

met

betrekking

tot

relevante

beheersmatige aspecten. Een aantal paragrafen is in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) verplicht voorgeschreven. In de programmabegroting 2005 - 2008 is hier de paragraaf investeringen aan toegevoegd en op verzoek van de toenmalige Commissie Financiën en Publieke Dienstverlening is in de programmabegroting 2006 - 2009 tevens een paragraaf

subsidies

opgenomen.

Aan

deze

programmabegroting is de paragraaf Stad in Balans toegevoegd. De wijze waarop invulling wordt gegeven aan de paragrafen wisselt per onderwerp. Ten aanzien van een groot aantal paragrafen is er een kaderstellende beleidsnota door de raad vastgesteld. Het karakter van de paragraaf wijzigt daardoor in het actualiseren en bewaken van de voorgenomen voortgang van het betreffende onderwerp.

PAGINA

ONDERWERP

190


PAGINA


ONDERWERP

LOKALE HEFFINGEN

Deze paragraaf betreft alle lokale belastingen en heffingen die worden geheven om een deel van de algemene uitgaven te dekken (een voorbeeld hiervan is de onroerende zaakbelasting) of om specifieke kosten te dekken (voorbeeld hiervan is de afvalstoffenheffing). Onder de lokale heffingen en belastingen vallen de onroerende zaakbelasting (OZB), de afvalstoffenheffing, de rioolheffing, de leges, de parkeerbelasting, de roerende zaakbelasting, de precariobelasting, de toeristenbelasting en de hondenbelasting. Door de vaststelling van deze paragraaf stelt de raad van de gemeente Arnhem de kaders vast voor het uitwerken van de betreffende belastingen legesverordeningen 2008, die in het najaar door de raad worden vastgesteld. Bij het doorlezen van de paragraaf zult u in de toelichting op behandelde onderwerpen her en der op herhalingen stuiten. Deze herhalingen zijn uit oogpunt van volledigheid bewust in de tekst opgenomen. Elke toelichting op een onderwerp kan daardoor als afzonderlijke eenheid gelezen worden. Voor het juiste begrip van de onderwerpen is men dan niet afhankelijk van eerder verschafte informatie. 4.1.1

191

4.1

Actuele ontwikkelingen

Jaarlijkse herwaardering Met ingang van 1 januari 2008 zal de WOZ-waardering jaarlijks gaan plaatsvinden (vanaf 2005 was dat tweejaarlijks, daarvoor vierjaarlijks). De periode tussen de peildatum en de aanvang van het belastingjaar wordt tegelijkertijd verkort van 2 jaar naar 1 jaar. In het jaar 2008 zal er dus een nieuw WOZ-tijdvak worden toegepast met waardepeildatum 1 januari 2007. Na 2008 zal er jaarlijks een nieuwe WOZ-tijdvak worden toegepast. In de praktijk zal dit betekenen dat de wijzigingen in de WOZ-waarden kleiner zullen zijn, vanwege de verkorting van het tijdvak, en dat de WOZ-waarden actueler zullen zijn, vanwege de verkorting van de periode tussen peildatum en belastingjaar van 2 naar 1 jaar. Reductie administratieve lasten en overbodige regelgeving De gemeente wil de administratieve lasten en overbodige regelgeving voor de Arnhemse burgers en ondernemers beperken. Hiervoor is een tweetal onderzoeken ingesteld gericht op het vereenvoudigen en stroomlijnen van het stelsel van de vergunningen en leges en het stelsel van de gemeentelijke verordeningen. De drie stelsels (verordeningen, vergunningen en leges) zijn vanaf 1 januari 2008 geschoond voor overbodige regelgeving en sluiten over en weer goed op elkaar aan. Burgers en ondernemers hebben daardoor een beter inzicht in hun rechten en plichten. De aanpassingen werken door in het hele proces waarbij burgers, ondernemers en de gemeente gezamenlijk betrokken zijn (aanvragen vergunningen, in rekening brengen van de leges, heffen belastingen en de bezwaar- en beroepsprocedure). Met deze vergaande deregulering zijn vanaf 2008 de administratieve lasten voor burgers en ondernemers beperkt. In 2007 is de doelgroep voor de automatische kwijtschelding – bij wijze van proef – uitgebreid. Ook de niet uitkeringsgerechtigde burgers, die in 2006 recht hadden op volledige kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen, komen er voor in aanmerking. Deze burgers moeten in 2007 wel in aanmerking komen voor een ArnhemCard en mogen geen eigen huis bezitten. In het najaar 2007 wordt deze proef geëvalueerd. Aan de hand van de evaluatie – uitgevoerd in najaar 2007 – wordt de definitieve werkwijze voor de automatische kwijtschelding vastgesteld. Deze wordt meegenomen in de nota bij de belastingen legesverordeningen 2008. Gemeentelijk belastinggebied In najaar 2006 is een aantal globale scenario's uitgewerkt door het ministerie voor de mogelijke uitbreiding van het decentrale belastinggebied. Ook in het regeerakkoord is, zij het zeer algemeen, aangegeven dat beoordeeld moet gaan worden of, hoe en in welke mate het lokale belastinggebied wordt verruimd. De ontwikkelingen op dit terrein worden in 2007 gevolgd en waar het leidt tot besluitvorming door de rijksoverheid leidt dat mogelijk tot aanvullende voorstellen voor 2008. Kwijtscheldingsbeleid De staatssecretaris van Financiën is van mening dat startende ondernemers met een laag inkomen net als andere minima in aanmerking moeten kunnen komen voor kwijtschelding van de lokale belastingen. De staatsecretaris vindt dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de betreffende ministeries hierin initiatief moeten nemen. De gemeente Arnhem heeft in 2007 al ervaring opgedaan met het kwijtschelden van de gemeentelijke belastingen aan kleine ondernemers en zelfstandigen. Daar waar sprake is van een laag bestedingsniveau is kwijtschelding mogelijk van de belastingen die zij als privé-persoon moeten betalen.

PAGINA


ONDERWERP

4.1.2

192

In het najaar 2007 wordt deze proef geëvalueerd. De uitkomsten worden meegenomen in de nota bij de belastingen legesverordeningen 2008. Uitgangspunten van beleid

Ontwikkeling van de lokale lasten In het coalitieakkoord 2006 ‘Iedereen doet mee’ hebben de coalitiepartijen afgesproken dat lastenverzwaring bespreekbaar is, ter dekking van de extra uitgaven als gevolg van het coalitieakkoord. Uitgangspunt daarbij is dat de sterkste schouder de zwaarste lasten moeten dragen. Voor de tarieven lokale heffingen zijn concreet de volgende afspraken gemaakt: De tariefsgroei en opbrengstgroei van de OZB is gematigd. Voor de berekening van het stijgingspercentage wordt de systematiek gebruikt zoals die van toepassing was bij de maximering van de tarieven en opbrengst. Voor 2008 betekent dit derhalve een stijging van 2,5%. Het tarief van de vanaf 2007 ingevoerde rioolheffing zal in de periode 2007-2010 jaarlijks stijgen, totdat de extra kosten - genoemd in het Gemeentelijk Riolerinsplan III (GRP III) - volledig kunnen worden gedekt. Alle andere tarieven mogen afhankelijk van de heffingssoort stijgen met het percentage prijscompensatie (2008: 2,0%), looncompensatie (2008: 3,0%) of het gemiddelde hiervan (2008: 2,5%). Streven naar evenwichtige lastenverdeling (draagkracht) De OZB is op zichzelf al een belasting met een lastenverdelende werking. De OZB is immers gekoppeld aan de waarde van een object, de WOZ-waarde. Hoe hoger de waarde, hoe hoger de te betalen OZB. Over het algemeen geldt dat eigenaren of huurders van duurdere objecten beschikken over een groter vermogen, waardoor de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Om die reden is in Arnhem de afvalstoffenheffing deels in de OZB opgenomen (geïncorporeerd). Ook bij de rioolheffing wordt door de koppeling aan de waarde van een object, de WOZwaarde, optimaal gebruik gemaakt van de lastenverdelende werking. Voor de afvalstoffenheffing, voorzover niet geïncorporeerd in de OZB, is een lastenverdelende werking niet mogelijk. Juridisch gezien dient ‘de vervuiler te betalen’. In Arnhem wordt daarom geheven op basis van de grootte van het huishouden (onderscheid 1-persoons en meerpersoonshuishoudens). Lokaal armoedebeleid in relatie tot de gemeentelijke heffingen De gemeente Arnhem hanteert het uitgangspunt dat alle inwoners met een laag besteedbaar inkomen – en vanaf 2007 bij wijze van proef ook kleine ondernemers en zelfstandigen – in aanmerking moeten kunnen komen voor kwijtschelding van de gemeentelijke heffingen, mits zij voldoen aan het toetsingskader van het gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid qua inkomen en vermogen. Kwijtschelding wordt verleend voor de volgende heffingen: de afvalstoffenheffing, de rioolheffing en de hondenbelasting. Met het afschaffen van de OZB voor gebruikers vanaf 1 januari 2006, is kwijtschelding voor OZB feitelijk niet meer van toepassing. Inwoners van Arnhem die bij het kwijtscheldingsbeleid wel aan de inkomensvoorwaarde voldoen, maar door het bezit van een huis niet aan de vermogensvoorwaarde, kunnen bij de Stadsbank geld lenen tegen gunstige voorwaarden voor het betalen van de gemeentelijke belastingen. De lening wordt bij verkoop van de woning afgelost uit de opbrengst van de verkoop.

4.1.3

Ontwikkeling lokale lastendruk

De woonlasten lagen in de gemeente Arnhem de afgelopen jaren rondom het gemiddelde van de 35 grote gemeenten. De positie van de gemeente Arnhem ten opzichte van de andere gemeenten is altijd redelijk stabiel geweest, ondanks de toename van de kosten voor het riool in de OZB. Sinds 2006 behoort Arnhem echter tot de goedkoopste gemeenten. De beheerste ontwikkeling van de lasten in combinatie met de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB voor particulieren hebben hier voor gezorgd. Afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB voor particulieren in 2006 heeft in Arnhem geleid tot een relatief grote daling van de woonlasten, doordat in Arnhem het gebruikersdeel van de OZB voor particulieren in 2005 relatief hoog was. Gemiddeld bedroeg dat in 2005 voor de 35 grote gemeenten € 158, terwijl in Arnhem bij een gemiddeld gezin € 247 in rekening werd gebracht.

193

PAGINA


ONDERWERP

Daarnaast is er een aantal gemeenten, dat in 2006 de rioolheffing heeft verhoogd of ingevoerd, terwijl in Arnhem in 2006 nog geen rioolheffing werd geheven. Dat is vanaf 2007 ingevoerd, maar dan wel zeer gematigd. In 2007 zijn er van de 35 grootste gemeenten twee met nog lagere woonlasten (de gemeenten Alkmaar en Tilburg). Met € 517 ligt de gemeente Arnhem ver onder het gemiddelde van de 35 grote gemeenten (€ 587). De gemeente Heerlen heeft met € 709 de hoogste woonlasten en de gemeente Tilburg met € 483 de laagste. De tariefsstijging heeft de afgelopen jaren de toegestane stijgingen als gevolg van de maximering gevolgd. Ook nu de maximering door het Rijk is losgelaten willen we deze lijn continueren. Dit zorgt dus niet voor een grote wijziging van de woonlasten. Wel kan de stijging van de tarieven van de vanaf 2007 ingevoerde rioolheffing eventueel leiden tot een grotere stijging van de gemeentelijke woonlasten ten opzichte van andere gemeenten. De tarieven van de rioolheffing zullen in de periode 2008-2010 jaarlijks stijgen, totdat de extra kosten - genoemd in GRP III - volledig kunnen worden gedekt. 4.1.4

Specifieke toelichting heffingen (tarief en toelichting per heffingssoort)

Onroerende zaakbelasting De onroerende zaakbelasting betreft een belasting voor het in eigendom hebben of gebruiken van onroerende zaken in de gemeente Arnhem. De grondslag van de belasting is de WOZ-waarde van de woning of niet-woning. De WOZ-waarde wordt gedeeld door € 2.500,- en naar beneden afgerond op een geheel getal om het aantal waarde-eenheden te berekenen (wettelijke verplichting). Het aantal waarde-eenheden wordt vervolgens vermenigvuldigd met het geldende tarief voor eigenaren van woningen en eigenaren of gebruikers van niet-woningen. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar eigenaar of gebruiker niet-woning is van een onroerende zaak. Uitgangspunten voor het tarief OZB zijn: Om te voorkomen dat gemeenten de stijging van de WOZ-waarden gebruiken om een opbrengststijging OZB te realiseren, heeft de wetgever dit tot 2008 afgedekt, door de opbrengststijging OZB te maximeren. Vanaf 2008 is deze maximering losgelaten. Gemeenten beschikken daarmee weer over de voorheen gebruikelijke beleidsvrijheid. Om te voorkomen dat, na hertaxatie, de opbrengststijging OZB hoger uitvalt dan dat wat de gemeente beoogd, wordt de gemiddelde waardestijging waar nodig gecompenseerd door een tariefsverlaging. Uiteraard kan de werkelijke waardestijging per individueel object afwijken van de gemiddelde waardestijging. Als een individueel object afwijkt van de gemiddelde waardestijging zal er sprake zijn van een afwijkende belastingdrukverlaging of –verhoging. Het tarief voor de OZB niet-woningen voor zowel gebruikers als eigenaren is verhoogd met een opslag van € 0,07. Dit genereert een meeropbrengst waarmee het fonds bedrijfsleven wordt opgericht. De opbrengst OZB 2008 stijgt met 2,5% ten opzichte van 2007, vermeerderd met de extra opbrengsten als gevolg van nieuwbouw. Het belastingjaar 2008 is een herwaarderingsjaar. Dat betekent dat de WOZ-waarden gebaseerd worden op een nieuwe waardepeildatum, 1 januari 2007. 2007: Onroerend zaakbelasting

gebruiker

Woningen Niet woningen

€ 5,26

Tarieven eigenaar

WOZ-waarde totaal (x 1.000) aantal eenheden

totaal

€ 4,43

€ 4,43

€ 6,58

€ 11,84

Totaal

€ 11.662

4.664.658

€ 3.757

1.502.646

15.419

6.167.304

€

Begroot 2007 (x 1.000) gebruiker eigenaar

totaal

€ 20.664 € 7.904

€ 20.664

€ 9.887

€ 17.791 € 38.456

2008: Onroerend zaakbelasting

gebruiker

Woningen Niet woningen Totaal

€ 5,28

Tarieven eigenaar

totaal

WOZ-waarde

Stijgings %-tarief

€ 4,31

€ 4,31

-2,71%

€ 6,41

€ 11,69

-1,27%

totaal (x 1.000)

€ 12.532 €

aantal eenheden

Begroot 2008 (x 1.000) gebruiker eigenaar

5.012.936

€ 3.989

1.595.558

16.521

6.608.494

€ 8.425

totaal

€ 21.606

€ 21.606

€ 10.228

€ 18.652 € 40.258

Woningen

€ 0,53

€ 0,53

Niet woningen

€ 0,53

€ 0,53

WOZ-waarde totaal (x 1.000)

€ 12.532 €

Totaal

aantal eenheden

Begroot 2008 (x 1.000) gebruiker totaal

5.012.936

€ 2.647

€ 3.989

1.595.558

€ 842

16.521

6.608.494

€ 2.647 € 842 € 3.489

Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing betreft een heffing voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. De grondslag voor de heffing is het aantal personen per huishouden (twee categorieën: eenpersoons of meerpersoonshuishouden). De heffing wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar gebruiker is van een woning. De heffing is per jaar, maar bij verhuizing naar een woning buiten Arnhem wordt ontheffing verleend voor de resterende volle maanden, waarin de inwoner niet meer woonachtig is in Arnhem. Het tarief afvalstoffenheffing mag in 2008 stijgen met 2,5% ten opzichte van 2007, het gemiddelde van loon- en prijscompensatie. Dat de daadwerkelijke tariefstijging uitkomt op (2,47%) heeft te maken met de wettelijke vereiste dat het tarief afvalstoffenheffing op 2 cijfers achter de komma nauwkeurig deelbaar moet zijn door 12 maanden, waarbij naar beneden wordt afgerond. Afvalstoffenheffing

Tarieven Tarief 2007

Tarief 2008

Stijgings%tarief

Eenpersoonshuishoudens

€ 128,94

€ 132,12

2,47%

Meerpersoonshuishoudens

€ 174,07

€ 178,32

2,44%

Aantal huishoudens

Totaal

Begroot (x 1.000)

2007

2008

23.000

23.400

€ 2.966

2007

€ 3.092

2008

38.600

38.900

61.600

62.300

€ 6.719 € 9.685

€ 6.937 € 10.029

Overige heffingssoorten Uitgangspunt is dat de tarieven alleen mogen worden verhoogd als er een gedegen kostenonderbouwing aanwezig is. Is deze niet aanwezig, dan mag het betreffende tarief niet worden verhoogd. Als er wel een gedegen kostenonderbouwing aanwezig is, mag het tarief afhankelijk van de heffingssoort worden verhoogd met het percentage prijscompensatie (2,0%), looncompensatie (3,0%) of een gemiddelde van beide (2,5%). Afhankelijk van of de kostenonderbouwing van een heffingssoort voornamelijk uit loonkosten, uit uitbestedingen / goederen, of uit een combinatie van beide bestaat, wordt gekozen voor een stijgingpercentage van het tarief. In onderstaande tabel is per heffingssoort aangegeven wat de grondslagen zijn voor de tarieven en wat de gerealiseerde (2006) en de begrote opbrengsten (2007 en 2008) zijn. Overige heffingssoorten

Tarief

Leges Inwonerszaken Leges Stadsbeheer Haven-, kade- en meetgeld Marktgelden Afvalstoffenheffing Rioolrecht Parkeerbelasting Onroerende zaakbelasting Roerende zaakbelasting Precariobelasting Toeristenbelasting Hondenbelasting

diversen diversen diversen diversen tarief afvalstoffen tarief riool diversen tarief OZB tarief OZB diversen nog onbekend …. …..

Grondslag geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product 1 of 2-persoonshuishoudens WOZ-waarde geleverd product WOZ-waarde WOZ-waarde m² gebruik openbare grond overnachtingen bezit hond

Rekening 2006 Begroting 2007 Begroting 2008 (x 1.000) (x 1.000) (x 1.000) € 2.381 € 2.103 € 2.143 € 7.247 € 4.254 € 4.962 € 279 € 260 € 267 € 260 € 261 € 268 € 9.987 € 10.034 € 10.029 n.v.t. € 2.080 € 3.489 € 4.525 € 4.870 € 5.050 € 37.665 € 39.492 € 40.258 € 49 € 80 € 80 € 163 € 200 € 200 € 186 € 188 € 188 € 476 € 465 € 465

ONDERWERP

Tarieven gebruiker totaal


Rioolrecht

PAGINA

Door een geleidelijke introductie van de rioolheffing over een periode van drie jaren geldt dat vanaf 2010 de opbrengst rioolheffing gelijk is aan de kostenopgave uit het GRP III.

194

Rioolheffing Vanaf 2007 is in Arnhem een rioolheffing ingevoerd. De grondslag van de rioolheffing is de WOZ-waarde van een woning of niet-woning en er wordt geheven bij de gebruiker van een pand. De WOZ-waarde wordt gedeeld door € 2.500,- en vervolgens vermenigvuldigd met het geldende tarief. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar gebruiker is van een onroerende zaak. Door de rioolheffing op te leggen aan gebruikers van onroerende zaken, kan gebruik worden gemaakt van de geldende kwijtscheldingsmogelijkheden.

Leges Facilitaire Dienst Hiervoor geldt een tariefsstijging van 2,5%, conform de indexering van de interne dienstverlening. Haven-, kade- en meetgelden Betreft gelden die geïnd worden voor het gebruik van de haven en/of kade. De grondslag is het aantal vierkante meters van de haven die in beslag genomen worden of het aantal kubieke meters laadvermogen. Marktgelden Betreft gelden die geïnd worden voor de inbeslagname van ruimte op de Arnhemse markten. De grondslag is het aantal vierkante meters per marktkraam, per kwartaal of per jaar in het geval van een abonnement. Parkeerbelasting Betreft een belasting voor het parkeren van een voertuig op een plaats waar parkeerbelasting verschuldigd is. De grondslag is de duur van het parkeren. De parkeertijd maal het tarief bepaalt de hoogte van het bedrag. De belasting wordt geheven door het kopen van een parkeerticket of een parkeervergunning. Roerende zaakbelasting Betreft een belasting voor het in eigendom hebben of gebruiken van roerende zaken, zoals woonboten, in de gemeente Arnhem. De grondslag van de belasting is de WOZ-waarde. De WOZ-waarde wordt gedeeld door € 2.500,- en vervolgens vermenigvuldigd met het geldende tarief voor eigenaren of gebruikers van de betreffende roerende zaak. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar eigenaar of gebruiker is van de roerende zaak. De tarieven zijn wettelijk gelijk aan de OZB-tarieven. Precariobelasting Precariobelasting wordt in rekening gebracht bij degene die bepaalde voorwerpen onder, op of boven de voor openbare dienst bestemde gemeentegrond heeft. De grondslag is het aantal vierkante meters wat in gebruik is. Het aantal vierkante meters maal het tarief bepaalt de te innen belasting. De belasting wordt opgelegd bij wege van aanslag. Toeristenbelasting Betreft een belasting die wordt geheven voor het verblijf in de gemeente Arnhem door nietinwoners van de gemeente Arnhem. De grondslag is het aantal overnachtingen. De belasting wordt geïnd door de exploitanten van een camping, hotel, pension of haven. Zij voldoen de belasting op aangifte. Hondenbelasting Betreft een belasting voor het houden van één of meerdere honden. De grondslag is het aantal, dat een houder heeft. Bij het vaststellen van de hondenbelasting wordt een progressief tarief gehanteerd voor iedere tweede hond of meer. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan de houder van de hond(en).

ONDERWERP

Leges gebruiks- en exploitatievergunningen Omdat dit voornamelijk vergoedingen zijn van eigen loonkosten en loonkosten van derden wordt voor het jaar 2008 de looncompensatie van 3,0% toegepast als verhoging van de tarieven.


Leges burgerlijke stand De tariefsstijging volgt de rijkstarieven.

PAGINA

Met betrekking tot de leges worden de exacte tarieven opgenomen in de gemeentelijke legesverordening 2008, welke in het najaar van 2007 door de Raad wordt vastgesteld. In principe wordt een stijgingspercentage van 2,0% gehanteerd. Hierop zijn drie uitzonderingen:

195

Leges Leges zijn vergoedingen voor diensten of producten, die de gemeente levert. Dat zijn bijvoorbeeld paspoorten, uittreksels uit registers, vergunningen e.d. Daarbij geldt dat het totaal van de in de betreffende verordening opgenomen leges niet hoger mag zijn dan de kosten die de gemeente voor het geheel van de legesplichtige diensten of producten maakt. De leges worden in rekening gebracht bij de aanvrager van de dienst of het product.

PAGINA

ONDERWERP

196


een inventarisatie van de risico’s en berekening van de gewenste weerstandscapaciteit; een inventarisatie van de aanwezige weerstandscapaciteit; beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s. Inventarisatie van de risico’s

Het risicoprofiel van de gemeente Arnhem ( exclusief de grondexploitatie risico’s en de risico’s rondom grote projecten) omvat ten tijde van het opstellen van deze begroting 105 risico’s. In onderstaande risicokaart zijn de risico’s gerangschikt op basis van risicoscore.

5

'= / > € 1.000.000

3

1

2

0

1

4

'= / > € 500.000 < € 1.000.000

5

4

1

3

0

3

'= / > € 200.000 < € 500.000

3

2

7

4

3

2

= / > € 50.000 < € 200.000

5

2

6

3

4

11

9

4

6

10

3

0

1

1

1

kans 1

kans 2

kans 3

1

0

< € 50.000

Geen geldgevolgen

ONDERWERP

4.2.1


In de begroting wordt conform de beleidsnota “weerstandsvermogen en risicomanagement” gerapporteerd over het risicomanagement in relatie tot de gewenste weerstandscapaciteit in de begrotingsperiode 2008-2011. De paragraaf is als volgt opgebouwd:

PAGINA

WEERSTANDSVERMOGEN

De paragraaf weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de gemeentelijke begroting is. De robuustheid van de begroting is van belang wanneer zich een financiële tegenvaller voordoet. Voor het beoordelen van de robuustheid van de begroting is inzicht nodig in de omvang en de achtergronden van de risico’s en de aanwezige weerstandscapaciteit. Op 13 februari 2006 is de beleidsnota “weerstandsvermogen en risicomanagement” vastgesteld. De beleidsnota omvat de vastgestelde beleidslijn geredeneerd vanuit het wettelijk kader “Besluit begroting en verantwoording” en de “Verordening financieel beleid en beheer gemeente Arnhem” over de gewenst geachte weerstandscapaciteit in relatie tot de risico’s van de gemeente Arnhem. In de nota zijn afspraken gemaakt over welke risico’s in de beleidscyclus gemeld worden. Tevens is afgesproken dat ten aanzien van de risico’s een zekerheidspercentage van 7590% wordt gehanteerd.

197

4.2

kans 4

kans 5

In de beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement zijn afspraken gemaakt over welke risico’s in de beleidscyclusdocumenten aan u worden gerapporteerd. Het gaat om de risico’s met een risicoscore hoger dan 15, het gearceerde gedeelte rechtsboven in de risicokaart. De risicokaart is gedurende de beleidcyclus aan verandering onderhevig als gevolg van het inventariseren van nieuwe risico’s, het treffen van beheersmaatregelen, het actualiseren van de risicoscore op basis van nieuwe inzichten en/of gebeurtenissen en veranderingen in de in- en externe omgeving. In de tabel op de volgende pagina worden de risico’s gepresenteerd met een risicoscore hoger dan 15 (excl. de grondexploitatie risico’s en de risico’s rondom grote projecten) .

Exploitatielasten 24-uurs voorziening de Boei Het is onzeker of het exploitatiebudget voor de Boei volstaat, aangezien dit gebaseerd is op gegevens uit 2005. Daarnaast bestaat de vraag of de voorziening voor onderhoud aan de Boei volstaat

risicoscore

7.1

5

5

25

1.400.000

8,19%

3.2

5

3

15

500.000

2,95%

15.2

5

3

15

300.000

1,78%

5.1

5

3

15

300.000

1,76%

7.2

4

4

16

600.000

2,76%

4.2

4

4

16

1.000.000

3,23%

16.1

4

4

16

800.000

3,69%

5.3

3

5

15

1.300.000

5,74%

13.1

3

5

15

5.000.000

16,26%

Minder opbrensgt bij verkoop accomodatie Er bestaat de kans dat de verkoop van een accomodatie minder geld op levert dan verwacht.

WWB Inkomen budgetverantwoordelijkheid gemeente Als gevolg van de negatieve financiële effecten van het objectief verdeelmodel en de (landelijke) daling van de WWB-aantallen verwacht de gemeente Arnhem voor 2007 door het Rijk een daling van het definitieve budget op het WWB inkomensdeel. Schades aan gemeentelijke gebouwen als gevolg van brand. De gemeente Arnhem heeft een eigen risico van € 1.000.000 voor brandschades. Inmiddels is de reserve weer aangevuld met € 200.000 Maatschappelijke Opvang, herziening verdeelsleutel. Als gevolg van een herverdeling van de WMO-rijksgelden voor het onderdeel maatschappelijke opvang & Verslavingszorg krijgt de gemeente Arnhem mogelijk tot € 1,3 miljoen minder rijksmiddelen ten opzichte van de eerste verdeling. Dekking beheerplan wegen. Het Beheerplan wegen 2007 bevat een inventarisatie van de toestand van de wegen van de gemeente Arnhem. Een gedeelte van het totale areaal is inmiddels niet meer van voldoende kwaliteit, maar heeft het predikaat matig of onvoldoende (16% van het areaal scoort onvoldoende op "veiligheid"). De totale kosten van het beheerplan wegen zijn € 40,8 mln, voor de komende vijf jaar circa € 30 mln. Deze zijn op dit moment voor een deel gedekt. Wanneer dit plan niet of later wordt uitgevoerd treden de gevolgen op. Op dit moment wordt bezien of en in welke mate dekking van de kosten van dit plan mogelijk is. We zijn ervan uitgegaan dat het optreden van de gevolgen tot een financieel gevolg van € 6 mln. kan leiden en zich binnen de 2 tot 5 jaar zal voordoen. Afhankelijk van de besluitvorming over het beheerplan zal dit risico kunnen wijzigen.

Niet alle 105 risico’s hebben een even grote bijdrage aan de berekening van de gewenste weerstandscapaciteit (hoeveel geld is nodig om de geïdentificeerde risico’s af te dekken). Met behulp van de risicosimulatie ter bepaling van de gewenste weerstandscapaciteit kan de invloed worden bepaald die de risico’s hebben op de berekening van de gewenste weerstandscapaciteit. Niet alle risico’s met een grote invloed op de berekening van de gewenste weerstandscapaciteit bevinden zich wat betreft de risicoscore op het verantwoordelijkheidniveau van de raad (risicoscore > 15). Naast de in bovenstaande genoemde risico’s met een hogere risicoscore dan 15 willen wij u de volgende belangrijke risico’s met een risicoscore lager dan 15 toch melden. Het betreffen de risico’s : Realisatie GSB/GSO-doelstellingen Er bestaat het risico dat het rijk of respectievelijke de provincie GSB-III of GSO-II middelen kan terugvragen, wanneer de gemeente onvoldoende prestaties heeft geleverd. Daarnaast bestaat de onzekerheid of na de evaluatie van het GSB het GrotestedenBeleid wordt doorgetrokken.

ONDERWERP

Sanering bodem Westervoortse Dijk - Lelyweg. Bij de sanering van de bodem kunnen budgetoverschrijdingen ontstaan doordat eigenaren en de veroorzaker mogelijk niet bereid zijn mee te betalen.

gevolg


Primair onderwijs, lokalenomvang onderwijsgebouwen De uitgaven aan onderwijshuisvesting zijn grotendeels afhankelijk van aanvragen uitbreiding door schoolbesturen. De gemeente is in veel gevallen verplicht tot vergoeding van uitbreiding van schoolgebouwen. Daarnaast zijn niet alle uitbreidingsbehoeften voorafgaand aan het begrotingsjaar bekend (spoedprocedures). Het budget staat echter vooraf vast en is elk jaar gelijk (ook als de kosten en de Rijksinkomsten stijgen). Tot nu toe blijkt elk jaar dat het budget niet voldoende is. Gevolgen van het risico: Er ontstaan tekorten op de uitvoering van het jaarlijkse onderwijshuisvestingsprogramma en spoedprocedures

Kansscore

PAGINA

Culturele activiteiten, Sonsbeek De Raad heeft in juni 2007 een garantiesubsidie van € 1,4 miljoen beschikbaar gesteld voor de organisatie een Internationale Beeldententoonstelling in 2008. Het is een raming die uitgaat van een door de Stichting Sonsbeek Internationaal opgestelde begroting voor een groot evenement. Het is raadzaam dit dan ook zorgvuldig te volgen; wat leidt tot een mogelijke claim van maximaal € 1,4 miljoen.

Maximum Invloed financieel in berekegevolg ning

Deelprogramma

198

Omschrijving risico

Wanneer alle 104 risico’s zich tegelijkertijd in hun maximale omvang zouden manifesteren dan zou dit de gemeente Arnhem ongeveer € 41,3 miljoen kosten. De risico’s zullen echter niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang optreden. Met de 105 risico’s is dan ook een risicosimulatie uitgevoerd

Percentage 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 70% 75% 80% 85% 90% 95%

Bedrag 4.474.874 4.969.400 5.343.939 5.631.865 5.944.869 6.232.005 6.480.509 6.764.859 7.035.445 7.333.403 7.628.215 7.957.965 8.314.722 8.668.914 9.076.917 9.536.256 10.080.369 10.714.116 11.549.473

Met de beleidsnota weerstandsvermogen is vastgesteld dat de beschikbare weerstandscapaciteit minimaal gelijk moet zijn aan het gewenste weerstandsvermogen bepaald met behulp van een risicosimulatie met een zekerheidspercentage van 75 % en maximaal gelijk moet zijn aan het gewenste weerstandsvermogen bepaald met behulp van risicosimulatie met een zekerheidspercentage van 90%. Voor de 105 risico’s ligt de gewenste weerstandscapaciteit met een zekerheidspercentage van 75% op € 9.076.917 en bij een zekerheidspercentage van 90% op € 10.714.116.

ONDERWERP

De berekening van het gewenste weerstandsvermogen


4.2.2

PAGINA

Ontwikkelingen in SUWI-keten (WWB) Ontwikkelingen in de SUWI-keten (WWB) leiden mogelijk tot bezuinigingen bij de ketenpartners en kunnen directe gevolgen hebben voor de poortwachtersfunctie van de gemeente.

199

Gesubsidieerde instellingen De gemeente Arnhem draagt jaarlijks in de vorm van subsidies ruim 40 miljoen (zie paragraaf subsidies) over aan instellingen waartegenover prestaties van deze instellingen staan. Het is mogelijk dat de gesubsidieerde instelling de afgesproken doelstellingen/prestaties niet of niet geheel realiseert en de gemeente Arnhem hiervoor geen subsidie kan terugvorderen. Dat er als gevolg van het niet realiseren van de prestaties aanvullende inkopen door de gemeente Arnhem moeten worden gedaan, waardoor budgetoverschrijdingen ontstaan. Dat gesubsidieerde instellingen bezwaar- en beroepsprocedures voeren tegen opgelegde bezuinigingen waardoor budgetoverschrijdingen in de vorm van claims voor de gemeente Arnhem ontstaan. Dat bezuinigingen op gesubsidieerde instellingen als gevolg van het afbouwprincipe van de subsidie in de ASV niet zo snel kunnen worden gerealiseerd als wenselijk voor de gemeente Arnhem

9.076.917

Risico’s grondexploitatie- en dienstprojectrisico’s Naast de bovengenoemde 105 gemeentebrede risico’s zijn de risico’s voor de grondexploitatie en de overige dienstprojecten geactualiseerd (zie ook paragraaf grondbeleid). Bij de beoordeling van de grondexploitatierisico’s en dienstprojectrisico’s is rekening gehouden met zowel zuivere risico’s als de speculatieve risico’s. Daarnaast zijn de effecten doorgerekend van faseringsverschillen in projecten. Evenals voor de 105 in het softwarepakket ingevoerde risico’s heeft ook voor de grondexploitatierisico’s en dienstprojectrisico’s een risicosimulatie plaatsgevonden. Hierbij is ook rekening gehouden met het specifieke risico van de erfpachten. In onderstaande tabel zijn op basis van de simulatie de gewenste omvang van het weerstandsvermogen bij een zekerheidspercentage van 90% en 75% berekend. Gewenst weerstandsvermogen Zekerheidspercentage

90%

75%

Grondexploitatieprojecten Dienstprojecten niet grondexploitatie Erfpachten

20.900.000 11.000.000 2.100.000

17.300.000 7.000.000 1.800.000

Totaal

34.000.000

26.100.000

Bij de grondexploitatieprojecten dragen vooral de grondopbrengsten bij aan het risico. Voor de dienstprojecten spelen de kosten van de civieltechnische werken en groenaanleg een belangrijke rol. Het uitlopen van de projectplanningen vormt een aanzienlijk risico, dat groter wordt naarmate de realisatie verder vertraagd. Rente op het geïnvesteerde vermogen (boekwaarde) is de belangrijkste component. Niet in de simulatie meegenomen zijn een aantal risico’s in projecten die op dit moment nog moeilijk te kwantificeren zijn: Arnhem Centraal Bij de vaststelling van het voor de grondexploitatie benodigde weerstandsvermogen wordt ook rekening gehouden met de risico's met betrekking tot het project Arnhem Centraal. Voor een deel hebben deze risico's betrekking op de realisatie van de OV Terminal. Momenteel is het aanbestedingsrisico actueel. De aanbestedingsprocedure is in volle gang, biedingen worden begin 2008 verwacht. Het betreft hier de aanbesteding van de totale OV Terminal, waarbinnen de gemeente voor een gedeelte (namelijk het bussendeel) opdrachtgever is. De kostenraming en de dekking zijn vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst met het Rijk: de businesscase. Binnen deze businesscase is rekening gehouden met een post voor 'onvoorzien'. Onzeker is echter, mede gelet op de huidige situatie op de aanbestedingsmarkt, of de realisatie binnen het budget (inclusief de post voor 'onvoorzien') kan plaatsvinden. Onderdeel van aanbestedingstraject is daarom ook het - samen met de aannemers - zoeken naar optimalisaties teneinde tot een passend aanbestedingsresultaat te kunnen komen. Signalen dat de aanbestedingsmarkt op dit moment minder gunstig lijkt, kunnen nog niet worden gekwantificeerd. Bij de bepaling van het weerstandsvermogen is er daarom vanuit gegaan dat realisatie binnen de financiële kaders zal plaatsvinden. Gezamenlijke inspanning van Rijk en gemeente zijn er op gericht dit te realiseren. Het vooralsnog niet gekwantificeerde risico blijft echter tot en met het moment dat de aanbestedingsprocedure zal zijn afgerond (begin 2008) actueel. Afrekening EFRO-subsidies In opdracht van de Europese Commissie voert het ministerie van Economische Zaken landelijk steekproeven uit het naleven van subsidievoorwaarden en Europese regelgeving. Voor Arnhem gaat het om de projecten Vestigingsmilieu Rijnstraat, Masterplan Rijnboog en Musiskwartier. De door de accountant bij de jaarrekening 2006 aangeduide omvang van het risico op de afrekening van EFRO-subsidies is gebaseerd op landelijke bevindingen.

ONDERWERP

10.714.116


75%

PAGINA

Gemeentebrede risico's

90%

200

Gewenst weerstandsvermogen Zekerheidspercentage

90%

75%

Gemeentebrede risico's

10.714.116

9.076.917

Grondexploitatieprojecten Dienstprojecten niet grondexploitatie Erfpachten

20.900.000 11.000.000 2.100.000

17.300.000 7.000.000 1.800.000

Totaal

44.714.116

35.176.917

4.2.3

De beschikbare weerstandscapaciteit

De weerstandscapaciteit bestaat uit middelen die kunnen worden ingezet om niet begrote kosten te dekken. We kunnen hierbij denken aan de elementen waar tegenvallers mee bekostigd kunnen worden, zoals reserves, onbenutte belastingcapaciteit en de vrije ruimte in de begroting. We maken onderscheid tussen de incidentele weerstandscapaciteit en de structurele weerstandscapaciteit. Incidentele weerstandscapaciteit

Algemene reserve vrij Stand per 1-1-2007

Begroot Beginstand 54.292.037

Rente * Toevoeging van 3% rente over de stand per 1-1

+

Eindstand

1.628.761

MJPB 2007-2010 * Toevoeging restant 2007 structurele risicobuffer * Onttrekking t.b.v. het sluitend maken van jaarschijf 2007 * Onttrekking t.b.v. "Infocentrum Slag om Arnhem" (amendement) * Onttrekking t.b.v. vervanging stoelen Musis Sacrum + Schouwburg Arnhem (amendement)

301.000 3.966.000 150.000 82.000

Jaarverslag 2006 * Onttrekking t.b.v. inrichting nieuwbouw stadskantoor

3.794.871

Stand per 31-12-2007/ 1-1-2008

54.292.037

Stand per 1-1-2008

48.228.927

Rente * Toevoeging van 2% rente over de stand per 1-1

1.929.761

7.992.871

48.228.927

964.579

MJPB 2007-2010 * Onttrekking t.b.v. het sluitend maken van jaarschijf 2008 * Onttrekking t.b.v. vervanging stoelen Musis Sacrum + Schouwburg Arnhem (amendement)

1.077.000 80.000

Ontwerp-MJPB 2008-2011 * Onttrekking t.b.v. bestemmingsreserve GRP jaarschijf 2008 * Onttrekking t.b.v. vorming bestemmingsreserve Luxor * Onttrekking t.b.v. zoutelecrolyse zwembaden * Onttrekking ter compensatie van tegenvallende opbrengsten verkoop vrijvallende lokaties onderwijs * Onttrekking t.b.v. instandhouding De Coehoorn en Introdans * Onttrekking t.b.v. storting in fonds Bedrijfsleven t.b.v. binnenstadsmanagement Stand per 31-12-2008/ 1-1-2009

-/-

12.900.000 300.000 200.000 3.300.000 750.000 200.000 48.228.927

964.579

18.807.000

30.386.506

Algemene reserve In bovenstaande tabel is de ontwikkeling van de Algemene Reserve geschetst. Op 1 januari 2007 had de Algemene Reserve een stand van € 54,3 miljoen.

ONDERWERP

Gewenst weerstandsvermogen Zekerheidspercentage


Gewenste weerstandsvermogen Met een zekerheidspercentage van 90% bedraagt het gewenste weerstandsvermogen voor de gemeente Arnhem € 44,7 miljoen en met een zekerheidspercentage van 75% € 35,2 miljoen.

PAGINA

Waardering panden 2e en 3e fase Rijnboog Ten behoeve van het Rijnboogproject zijn panden in het plangebied verworven. Een deel van deze panden ligt in gebieden die behoren tot de fasen 2 en 3 van het masterplan Rijnboog. Indien deze fases niet of anderszins tot ontwikkeling komen, dan moeten de panden verkocht of herontwikkeld worden. Het risico bestaat dat de gemeentelijke investering niet geheel kan worden terugverdiend.

201

Uit de in 2006 door de Europese Commissie uitgevoerde systeem- en procesaudit op een tweetal andere Arnhemse projecten zijn geen substantiële risico’s naar voren gekomen. Het binnenkort uit te voeren onderzoek van genoemde Arnhemse projecten is bepalend voor de financiële risico’s van de gemeente.

Begrotingsruimte Binnen de gemeentelijke begroting moet een zodanige flexibiliteit in baten en lasten aanwezig zijn, dat met afzonderlijke maatregelen risico’s met een bepaalde omvang kunnen worden opgevangen. De gemeente Arnhem heeft flexibiliteit in de baten en lasten in haar begroting gecreëerd door het instellen van een structurele risicobuffer, de post “onvoorzien” en de post “strikt onvermijdbaar”. Met deze ruimte in de begroting kunnen risico’s met een bepaalde omvang worden opgevangen. Structurele Risicobuffer De structurele risicobuffer is tot en met 2009 ingezet voor het sluitend maken van de begroting. In 2010 is de risicobuffer, zoals afgesproken, weer volledig besteedbaar. Post “onvoorzien” en “strikt onvermijdbaar” Aan de post stikt onvermijdbaar wordt jaarlijks € 113.000 toegevoegd. Vanaf 2008 wordt als gevolg van amendement 1.3 “MSSA: Geen bezuiniging op de programmering” de weerstandscapaciteit jaarlijks voor € 55.000 een beroep gedaan op de post strikt onvermijdbaar. Vanaf 2009 wordt er daarnaast als gevolg van amendement 5.9 “Herinrichting raadzaal” voor € 107.000 een beroep gedaan op de post strikt onvermijdbaar De post onvoorzien bedraagt € 272.368. Buiten berekening gelaten aanwezige weerstandscapaciteit Bestemmingsreserves De bestemmingsreserves (reserves waaraan door de raad een bepaalde bestemming is gegeven) kunnen, zolang de raad de bestemming kan veranderen, tot de weerstandscapaciteit worden gerekend. Voor sommige bestemmingsreserves zal de aanwending als weerstandscapaciteit echter aanzienlijke negatieve consequenties voor het gemeentelijke beleid met zich mee brengen. Deze bestemmingsreserves kunnen daarom niet worden meegenomen in de berekening van de vrij aanwendbare weerstandscapaciteit. Onbenutte belastingcapaciteit De onbenutte belastingcapaciteit geeft een indicatie van de mogelijkheden, die een gemeente heeft om haar inkomsten te verhogen. De belangrijkste inkomstenbronnen van de gemeente Arnhem zijn OZB-inkomsten, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Met name ten aanzien van de afvalstoffenheffing beschikt Arnhem nog steeds over onbenutte belastingcapaciteit.

ONDERWERP

Structurele weerstandscapaciteit


Reserves grondexploitatie e.a. Het grondbedrijf beschikt over een eigen reserve. Tevens zijn er ten behoeve van de grondexploitatie een aantal weerstandskleppen ingebouwd, namelijk de reserve risico en beheer Arnhem Centraal, de reserve voorstudies en de reserve strategische posities. Op 1-1-2007 bedraagt het weerstandsvermogen van de grondexploitatie € 11,4 miljoen (zie ook paragraaf grondbeleid).

PAGINA

Bedrijfsreserves van de diensten (DBR) Bedrijfsreserves van de diensten betreffen de reserves bij de diensten, die ontstaan als gevolg van het toepassen van de spelregels begrotingsbeheer voor de mee- en tegenvallers bij de diensten. De DBR is bestemd om flexibiliteit binnen de bedrijfsvoering te bewerkstelligen. De voeding vindt incidenteel plaats, aangezien structurele overschotten ten goede komen aan de algemene middelen. De voeding van de DBR wordt bepaald door resultaatbestemming in de jaarrekening. Op 1 januari 2007 was de stand van de dienstbedrijfsreserves € 8,6 miljoen. Rekening houdende met het versneld afschrijven ad € 690.000, de meerkosten Diga ad € 1,8 miljoen en het dekken van de bijzondere bijstand AOW-ers ad € 1,2 miljoen, dan bedraagt de aanwezige weerstandscapaciteit in de vorm van de DBR’s € 4,9 miljoen.

202

Rekening houdende met de besluitvorming voor de jaarschijf 2007 bedraagt de stand van de Algemene Reserve eind 2007 € 48,2 miljoen. Rekening houdende met de toevoeging van rente, de besluitvorming genomen bij de meerjarenprogrammabegroting 2007-2010 en de voorgestelde onttrekkingen aan de Algemene Reserve, zoals verwoord in hoofdstuk 2 Financieel Meerjarenbeeld dan bedraagt de aanwezige weerstandscapaciteit in de vorm van de Algemene Reserve € 30,4 miljoen. Vanaf 2009 neemt als gevolg van het amendement 3.3 Radio en TV Arnhem, waarbij de bezuiniging op de subsidie op de Stichting Stadsomroep is teruggedraaid de Algemene Reserve met € 86.000 af.

203

PAGINA


ONDERWERP

Immers grofweg de helft van de kosten van afvalinzameling en -verwerking wordt via de heffing geïnd, het overige deel is in de OZB-geïncorporeerd. Wanneer het OZB-tarief op niveau blijft en de afvalstoffenheffing voor 100% via het tarief zou worden geïnd, dan levert dat structureel ca. € 7,4 miljoen per jaar extra op aan afvalstoffenheffing. Naast deze belastingen en heffingen ontvangt de gemeente Arnhem nog inkomsten uit overige belastingen en heffingen. Aangezien voor de overige belastingen en heffingen kostendekkende tarieven worden gehanteerd is er op deze onderdelen geen onbenutte belastingcapaciteit. Stille reserves In werkelijkheid kan de beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente hoger zijn dan hetgeen uit de begroting blijkt. Er kunnen bijvoorbeeld stille reserves aanwezig zijn. Stille reserves zijn de meerwaarden van de activa die lager dan de marktwaarde zijn gewaardeerd. Voor wat betreft de gemeentelijke aandelenpositie zijn alleen de aandelen BNG van belang. Omdat deze aandelen niet vrij verhandelbaar zijn, is er geen marktprijs bekend. Tevens zou eventuele verkoop van de aandelen de structureel in de begroting opgenomen dividenduitkering doorkruisen. Ten aanzien van het gemeentelijk vastgoedbezit geldt dat de voorgenomen verkoop van bezittingen reeds is meegenomen bij de financiering van het benodigde onderhoud. De stille reserves worden door de gemeente Arnhem dan ook niet tot vrij besteedbare weerstands-capaciteit gerekend. De prognoses van de verschillende onderdelen van de weerstandscapaciteit zijn als volgt te specificeren: Ontwikkeling weerstandscapaciteit gemeente Arnhem Begrote weerstandscapaciteit 2008

Begrote weerstandscapaciteit 2009



Incidentele weerstandscapaciteit Algemene reserve Dienst Bedrijf Reserves Reserves grondexploitatie e.a.

30.386.506 4.952.441 11.363.650

30.386.420 4.952.441 11.363.650

30.386.420 4.952.441 11.363.650

30.386.420 4.952.441 11.363.650

Totaal incidentele weerstandscapaciteit

46.702.597

46.702.511

46.702.511

46.702.511

Structurele weerstandscapaciteit Risicobuffer Post "strikt onvermijdbaar" Post "onvoorzien"

0 186.102 272.268

0 192.102 272.268

2.269.000 360.102 272.268

2.269.000 311.102 272.268

Totaal structurele weerstandscapaciteit

458.370

464.370

2.901.370

2.852.370

47.160.967

47.166.881

49.603.881

49.554.881

Totale Weerstandscapaciteit

4.2.4

Beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s

Het beleid van de gemeente Arnhem is erop gericht om zoveel mogelijk pro-actief met risico’s om te gaan en daarbij voortdurend de relatie met de aanwezige weerstandscapaciteit in het oog te houden. Het doel is daarbij om niet iedere tegenvaller direct van invloed te laten zijn op het lopende beleid, waardoor de reguliere dienstverlening in het gedrag komt. Kortom we streven naar een robuuste begroting. Gelet op de confrontatie van de aanwezige weerstandscapaciteit van € 47,2 miljoen en de gewenste weerstandscapaciteit die berekend is op basis van het risicoprofiel met een zekerheidspercentage van 75 % en 90% van respectievelijk € 35,1 miljoen (75%) en € 44,7 miljoen (90%), kan geconcludeerd worden dat de gemeente in deze periode bij een zekerheidspercentage van 90% over een voldoende niveau van weerstandsvermogen zal beschikken. Bij de berekening van het niveau van het weerstandsvermogen dient in ogenschouw te worden genomen dat we hebben getracht te rekenen met een zo volledig mogelijk risicoprofiel. Ten aanzien van dit risicoprofiel kan echter niet de garantie worden gegeven dat het risicoprofiel 100% volledig is. De komende jaren zal net als afgelopen jaar het risicoprofiel bij de tussenrapportages en de meerjarenprogrammabegroting worden geactualiseerd en verfijnd. Hierbij zal steeds meer de nadruk komen te liggen op het treffen van beheersmaatregelen.

PAGINA

ONDERWERP

204


205

PAGINA


ONDERWERP

4.3

ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN

Een substantieel deel van de begroting heeft betrekking op het onderhoud van kapitaalgoederen. De staat van onderhoud van kapitaalgoederen is een bepalende factor voor de beoordeling van de financiële positie van de gemeente. In dit hoofdstuk wordt achtereenvolgens ingegaan op het onderhoud van de volgende kapitaalgoederen: de openbare ruimte (aanpak via het programma Buiten Gewoon Beter); het gemeentelijke rioolstelsel (aanpak via het programma Gemeentelijk Rioleringsplan); civieltechnische en waterbouwkundige kunstwerken; wegen; gemeentelijk vastgoed; onderwijshuisvesting. Bij veel kapitaalgoederen is sprake van achterstallig onderhoud. Dat betekent dat eerst een inhaalslag gemaakt moet worden om het achterstallig onderhoud weg te werken en om het onderhoud op het gewenste kwaliteitsniveau te brengen. Daarna is het zaak om het onderhoud op het juiste kwaliteitsniveau te houden. Voor de inhaalslag zijn incidentele budgetten nodig. Het onderhoud op langere termijn vergt structurele budgetten. In de afgelopen jaren zijn aanzienlijke budgetten vrijgemaakt om de onderhoudsachterstand in te lopen: budgetten voor Buiten Gewoon Beter (BGB), voor het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP), voor het gemeentelijk vastgoed, de onderwijshuisvesting. Daarnaast zijn verschillende structurele onderhoudsbudgetten al op het juiste niveau gebracht. In deze bestuursperiode maken we opnieuw forse budgetten vrij om onze doelstellingen met betrekking tot het onderhoud van kapitaalgoederen te realiseren. Aanpak programma’s en projecten openbare ruimte In het coalitieakkoord 2006-2010 is gekozen voor een andere aanpak van het onderhoud van kapitaalgoederen, namelijk een aanpak, waarbij overlast voor bewoners en bedrijven zoveel mogelijk wordt beperkt door een zo groot mogelijke samenloop te realiseren van BGB-projecten, GRP-projecten, afkoppelingsprojecten van regenwater en 30 kilometerprojecten. Het door de gemeente ontwikkelde sturingsmodel voor de gecombineerde BGBen GRP-programma’s levert een goede bijdrage aan de gewenste nieuwe onderhoudsaanpak gericht op samenloop en overlastbeperking.

4.3.1

Buiten Gewoon Beter

Het programma In 2002 is het beleidsplan Buiten Gewoon Beter (BGB) vastgesteld. Dit programma heeft als hoofddoel de kwaliteit van de openbare ruimte duurzaam te verbeteren. In het beleidsplan is aangegeven hoe de kwaliteit van de openbare ruimte in de stad over de hele linie op basisniveau wordt gebracht, hoeveel geld dat zal kosten en hoelang het zal duren om dit doel te realiseren. Het programma valt in twee onderdelen uiteen: 1.

Kwaliteitsverbetering openbare ruimte: De kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte vindt projectmatig en wijksgewijs plaats. Per ronde van ongeveer drie jaar worden maximaal vier wijken of buurten aangepakt.

2.

Handhaven basisniveau: Zodra een wijk of buurt door BGB op basisniveau is gebracht wordt het onderhoud geïntensiveerd om dit niveau te kunnen blijven garanderen. Het onderhoud vindt planmatig plaats en wordt vertaald in wijkonderhoudsplannen die ook aan de wijk worden gepresenteerd.

Hoewel het streven is om de openbare ruimte in heel Arnhem op basisniveau te brengen, zijn niet alle Arnhemse wijken in het BGB-programma opgenomen. De wijken Presikhaaf en Malburgen bijvoorbeeld kennen een eigen herstructureringsprogramma. Het op basisniveau brengen van de openbare ruimte in die wijken maakt deel uit van de herstructureringsprogramma’s.

206

PAGINA


ONDERWERP

Met de uitvoering van het BGB-programma is in 2002 gestart. Zoals toegelicht in eerdere begrotingen, is de uitvoeringsperiode van het BGB-programma met twee jaar verlengd. Het programma zal daardoor in 2016 zijn afgerond. Stand van zaken uitvoering Het BGB-programma wordt in verschillende ronden uitgevoerd. In onderstaande tabel is aangegeven welke wijken/buurten wanneer zijn/worden aangepakt. In de volgende tabel is deze informatie uitgedrukt in percentages en hectaren. Ronde

Periode

Wijk/buurt

Stand van zaken

Ronde 1

2002-2003

Ronde 2

2003-2006

Ronde 3

2005-2008

Ronde 4

2007-2010

Geitenkamp Elden Vredenburg Elderveld Heijenoord/Lombok Transvaalbuurt ’t Duifje Burgemeesterswijk Molenbeke Klarendal De Laar-West Angerenstein Hoogkamp Gulden Bodem Arnhems Broek De Laar-Oost Kronenburg Alteveer/Cranevelt

Afgerond Afgerond Afgerond Afgerond Afgerond Afgerond Afgerond In uitvoering In uitvoering In uitvoering In uitvoering Afgerond In voorbereiding In voorbereiding Voorbereiding start in 2008 Voorbereiding start in 2008 Voorbereiding start in 2009 Voorbereiding start in 2009

e

Samenloopprojecten 4 ronde (“snippers”): Steenstraat Hommelsestraat Spijkerkwartier Paasberg Monnikenhuizen

Volgende ronden

N.v.t.

N.v.t.

2010-2016

2000-2015 2005-2015

Sterrenberg Schaarsbergen Klingelbeek e.o. St. Maarten/Sonsbeek-zuid Plattenburg Velperweg-noord Sonsbeek-noord Hazegrietje Spijkerkwartier John Frostbrug e.o. Verschuerbuurt Holthuizen Rijkerswoerd Malburgen Presikhaaf

Centrum Schuytgraaf Eimerweide Klarenbeek

In voorbereiding In voorbereiding Voorbereiding start in 2008 Voorbereiding start in 2008 Voorbereiding start in 2009

Deze wijken/buurten zijn nog niet aangewezen als BGBgebied.

Deze wijken zijn geen BGB-wijken, maar de projecten aldaar worden uitgevoerd als ware het BGB-projecten. Deze wijken/buurten zullen niet worden aangewezen als BGBgebied.

Stand van zaken in hectaren 5058 762 802 1063 2431

Budgetten en uitgaven In onderstaande grafiek is het verloop van het benodigde budget in de tijd weergegeven. De budgetten t/m 2016 zijn nodig om de kwaliteit van de openbare ruimte op basisniveau te krijgen. De budgetten na 2016 zijn nodig om het basisniveau te handhaven. Budgettaire scenario's 10.000

9.000

x € 100.000

8.000

MJPB 2008 2011 structureel 7.000

MJPB 2008 2011 incidenteel en structureel

6.000

5.000

4.000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

In de MJPB 2006-2009 en in de MJPB 2007-2010 is incidenteel € 2.423.000 beschikbaar gesteld voor respectievelijk de jaren 2009 en 2010. In deze MJPB 2008-2011 stellen we voor incidenteel € 2.423.000 beschikbaar te stellen voor 2011 (uit onderuitputting kapitaallasten). Om het totale beleidsplan BGB uit te kunnen voeren ontbreekt in de periode 2012 - 2016 nog dekking voor een bedrag van ruim € 12 miljoen (te weten 5 x € 2.423.000). Dekking hiervoor kan worden gevonden in onderuitputting kapitaallasten en uit vrijval van middelen door het opheffen van reserves. 4.3.2

ONDERWERP

15 16 21 48


Aangewezen als BGB-gebied en afgerond Aangewezen als BGB-gebied en nog niet afgerond Nog niet aangewezen als BGB-gebied Wordt geen BGB-gebied

PAGINA

Totaal gemeente Arnhem

207

Stand van zaken in percentages 100%

Gemeentelijk rioleringsplan

Algemeen Het Gemeentelijke Rioleringsplan (GRP) is het beleidsplan van de gemeente Arnhem voor de riolering. Het plan bevat de doelstellingen van het rioleringsbeleid, een visie met betrekking tot doelmatig rioolbeheer en een overzicht van concrete onderhoud-, beheer- en verbetermaatregelen. De looptijd van het vigerende GRP III is in december 2005 met één jaar verlengd, het GRP III heeft daardoor betrekking op de jaren 2003 t/m 2008. Met de voorbereiding van het GRP IV (planperiode 2009-2013) is in 2007 gestart. Het streven is het plan eind 2007, uiterlijk begin 2008, door de raad te laten vaststellen.

GRP III-programma’s Het GRP III kent de volgende programma’s: het programma “Herstel en vervanging” (slechte riolen worden gerepareerd of vervangen); het programma “Verbeteren” (de werking van het rioolstelsel wordt verbeterd, zodat de milieubelasting vanuit de riolering afneemt, er minder vaak water op straat staat en er minder verstoppingen optreden); het programma “Afkoppelen” (regenwater wordt niet meer naar de gemengde riolering afgevoerd); het programma “Niet-gerioleerde gebieden” (panden in het buitengebied en woonboten worden aangesloten op de riolering of voorzien van een individuele behandelingsinstallatie van afvalwater (IBA)). Budgetten en uitgaven Voor de uitvoering van het GRP III is een investeringsbudget van € 63,4 miljoen gevoteerd. Daarvan is in de periode 2003 t/m 2006 € 37,8 miljoen uitgegeven, zodat voor de jaren 2007 en 2008 nog € 25,6 miljoen beschikbaar is. Zie onderstaande tabel. Programma Herstel en vervanging

Budget

2003

2004

2005

2006

Restantbudget 2007/2008

Totaal

22,4 [1]

1,5

7,1

6

5,7

20,3

2,1

25,2

0,4

2,2

4,2

3,9

10,7

14,5

Afkoppelen

14

0,1

1,6

2,5

1,9

6,1

7,9

Niet gerioleerde gebieden

1,8

-

0,07

0,42

0,23

0,7

1,1

63,4

2

11

13,1

11,7

37,8

25,6

Verbeteren

Totaal

[1] Basis voor deze bedragen zijn de budgetten uit GRP III, gecorrigeerd naar het prijspeil 2007. Voor de uitvoering van het GRP IV wordt in de Visie GRP IV een benodigd investeringsbudget geraamd van € 71,5 miljoen, dit is € 14,3 miljoen per jaar (zie tabel 3). Voor de jaarlijkse exploitatiekosten wordt een budget geraamd van € 2,9 miljoen per jaar (dit is € 1,3 miljoen per jaar meer dan het huidige exploitatiebudget). Door de jaarschijf 2008 uit het GRP III ten laste van de Algemene Reserve te brengen wordt de toename van de kapitaallasten in 2009 ad circa € 1 miljoen ongedaan gemaakt. Dit leidt vanaf 2009 tot structurele lastendemping. zie ook financieel meerjarenbeeld.

ONDERWERP

De KRW, die doorwerkt tot in GRP VI (2019-2023), legt een extra inspanning op het verbeteren van de waterkwaliteit bovenop landelijke kwaliteitsdoelstellingen die in het GRP III al om een extra inspanning vragen. In Europees verband is afgesproken dat in 2015 de doelstellingen moeten zijn bereikt. Het kabinet heeft vorig jaar daarentegen besloten om voor de verbetering van de waterkwaliteit meer tijd te nemen en het behalen van de KRW-doelen te faseren tot 2027. Dit betekent dat de doelen nog niet in 2015 gehaald hoeven worden. We hebben dus meer tijd om de maatregelen uit te voeren. Deze lijn is in de visie overgenomen, hoewel we ons wel moeten realiseren dat de Europese Commissie (EC) uiteindelijk het laatste woord heeft. In 2009 zal duidelijk worden of de EC het standpunt van Nederland accepteert. Eerder waren we er nog vanuit gegaan dat we de waterkwaliteit in zes jaar zouden moeten verbeteren. Nu hebben we daar meer jaren voor.


Van de ongeveer 700 kilometer aan riolering in Arnhem moet 70 kilometer worden vervangen. De opgave is groter dan de opgave van het huidige GRP. Dat is vooral het gevolg van de grote (her)bouwopgave die Arnhem kende vlak na de tweede wereldoorlog in de periode 1946-1965. Veel riolen zijn toen aangelegd van, naar nu blijkt, mindere kwaliteit. Deze grote groep riolen is in 2009-2018 (de komende twee GRP-perioden) uitgaande van een gemiddelde vervangingstermijn van ruim 60 jaar - aan vervanging toe.

PAGINA

Naast de extra inspectie-inspanning vergen twee taken in het nieuwe rioleringsplan een extra inspanning: vervangen van slechte riolering en voldoen aan nieuwe kwaliteitsnormen voor het water uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW).

208

GRP IV Gebleken is dat voor een adequaat beheer van de riolering beter en meer inzicht nodig is in de kwaliteit van het rioolstelsel. Om die reden is het GRP III van start gegaan met extra inspecties van de riolering. Eind 2008 zal daardoor van ongeveer 50% van onze riolering een goed beeld aanwezig zijn. Ervaring leert dat dit niet voldoende is: van alle riolen moet de technische staat in beeld zijn. In het GRP IV zullen de inspectie-inspanningen daarom worden voortgezet.


ONDERWERP

6,9 4,7 9,6 0,7 0,2 4,1 1,3 71,5 14,3

Civieltechnische en waterbouwkundige kunstwerken

In de MJPB 2006-2009 zijn budgetten opgenomen voor het wegwerken van achterstallig onderhoud aan de volgende civieltechnische en waterbouwkundige werken: de kadeconstructie langs de Rijn; diverse viaducten en bruggen. Kadeconstructie langs de Rijn Een groot deel van de kademuur langs de Rijn is al vele jaren oud. Van de kademuur stamt 909 meter uit 1937 en 535 meter uit 1974. Voor deze circa 1.450 meter lange kademuur zijn ingrijpende onderhoudsmaatregelen nodig. Uit onderzoek door een extern bureau is gebleken dat de stabiliteit en veiligheid van de lage kade zonder aanvullende maatregelen niet meer kan worden gegarandeerd. De gemeente Arnhem heeft derhalve besloten de oudste delen van de kademuur (stammend uit 1937) geheel te vervangen en onderhoud te plegen aan de nieuwere delen van de kademuur. Niet alleen de kademuur moet worden aangepakt, maar ook het zogenaamde kwelscherm, dat tussen de lage kademuur en de hoge kademuur is aangebracht. De totale investeringskosten van de onderhoudswerkzaamheden worden geraamd op € 8,4 miljoen. De uitvoering start in 2008. Viaducten en bruggen Wijkgerelateerd onderhoud zit in het BGB-programma. In BGB is echter geen rekening gehouden met doorgaande wegen, viaducten en bruggen. Er zijn vier viaducten over de A325, waarvan een drietal (Rijkerswoerdsestraat, Matsersingel en Eldensedijk) fors opgeknapt moet worden. Vooral bij het viaduct Rijkerswoerdsestraat zijn ingrijpende onderhoudsmaatregelen nodig. Daarbij moet onder meer gedacht worden aan het volledig vervangen van het wegdek, de voegovergangen, leuningen, het schilderwerk, taludbestrating en herstel van betonschade. Het opknappen van het viaduct Lange Akkers is minder ingrijpend. Vervolgens moeten ook de overige bruggen en viaducten met een stedelijke functie (41 objecten) worden opgeknapt. In totaal is jaarlijks € 500.000 aan investeringsbudget nodig. Het onderhoud aan de viaducten over de A325 zal in 2008 en 2009 worden uitgevoerd. 4.3.4

PAGINA

4.3.3

44,0 22,1

209

Herstel en vervangen bestaand riool Verbeteren werking van bestaand riool: - afronden basisinspanning; afkoppelen - verbeteren waterkwaliteit (KRW), bovenop de basisinspanning - verminderen water op straat - verminderen grondwateroverlast - opheffen stankoverlast Groot onderhoud aan gemalen e.d. Niet gerioleerde gebieden Totaal investeringen GRP IV Investeringen per jaar

Wegen

Arnhem heeft meer dan 6 miljoen m2 verharding. Daarvan ligt 70% in de wijken. De totale lengte bedraagt ongeveer 700 km. Hiervan is bijna 40% asfalt. Onderdeel van de wegenstructuur zijn ruim 680 civieltechnische kunstwerken, 132 bruggen, 21 tunnels en 30.000 verkeersborden. De vervangingswaarde van de wegeninfrastructuur bedraagt € 810 miljoen. Ruim 140.000 bewoners en vele tienduizenden bezoekers en werkenden maken dagelijks gebruik van deze infrastructuur. Wegen met verkeersfunctie en fietspaden Op basis van de inspecties die ten grondslag liggen aan het recent beschikbaar gekomen ‘Beheerplan wegen 2007’ moet worden geconstateerd dat de kwaliteit van de hoofdstructuur onvoldoende is. Daarnaast is de kwaliteit van de verhardingen het laatste jaar aanzienlijk verslechterd. Van de categorie verkeersaders en busbanen heeft 20% van het oppervlak de beoordeling onvoldoende (was in 2003 slechts 5%) en van de categorie fietspaden heeft 20% de beoordeling onvoldoende en 7% de beoordeling matig. Zonder aanvullend structureel budget kunnen de wegen met verkeersfunctie en de fietspaden niet op een acceptabele manier worden onderhouden. De onderhoudstoestand zal verder verslechteren.

4.3.5

Gemeentelijk vastgoed

Geheel conform het raadsbesluit van 18 december 2006 zal het jaarlijks op te stellen Vastgoedbeheerplan van de gemeente Arnhem (kortweg VGB-plan) met ingang van de MJPB 2008-2011 onderdeel zijn van de reguliere planning en control cyclus. Wel zal steeds ultimo elk jaar een werkplan (VGB-plan genoemd) worden opgesteld, waar inhoudelijk en meer gedetailleerd op pandniveau de voornemens en onderhouds- en verbeterplannen voor het jaar daarop worden weergegeven. Naast een korte terugblik op het lopende kalenderjaar wordt op hoofdlijnen een prognose geleverd voor de komende begrotingscyclus. Het VGB-plan omvat drie aandachtsgebieden, te weten: inhaalslag achterstallig onderhoud voor te behouden panden; vervreemden van af te stoten panden; professionaliseren van het vastgoedbeheer (inclusief beleidskaders). Stand van zaken medio mei 2007 alsmede een prognose 2008-2011 Inhaalslag achterstallig onderhoud voor te behouden panden De kosten voor het jaar 2007 en de raming voor 2008 en 2009 zijn wat hoger dan in het eerste VGB-plan van 2005 was voorzien. De reden hiervoor is gelegen in de prijsstijgingen in de bouw voor zowel de materiaal- en de loonkosten en de eveneens gestegen advieskosten en een aantal niet geplande aanvullende onderhoudsuitgaven. Daardoor is rekening gehouden met ingang van 2007 met een prijsstijging van 3% per jaar. De totale kosten ten behoeve van de inhaalslag achterstallig onderhoud voor de periode 2005-2009, ten laste van de voorziening onderhoud vastgoed, zullen aldus naar verwachting € 24,8 miljoen bedragen. Zie hiervoor de tabel aan het eind van deze subparagraaf. Ten laste van de jaarschijf 2007 zijn nieuwe onderhoudsprojecten opgestart. Vanaf maart 2005 tot en met einde eerste kwartaal 2007 is voor een bedrag van ca. € 12,4 miljoen aan achterstallig onderhoud uitgegeven. De ‘top 10’ bestaat uit: Museum voor Moderne Kunst Arnhem € 2,2 miljoen; Musis Sacrum € 1,9 miljoen; Schouwburg Arnhem € 1,0 miljoen; Stadhuis en MO-pand elk € 0,8 miljoen; Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie/ Ruitenberglaan en Parkweg 1 elk € 0,6 miljoen; Stadskantoor, zwembad Valkenhuizen, Witte Villa en Parkweg 2 elk € 0,5 miljoen).

ONDERWERP

Voormalige landbouwwegen Onderhoud aan de voormalige landbouwwegen in Arnhem-Zuid is dringend noodzakelijk. Er is veel schade aan zowel wegdek als bermen. Dit is het gevolg van de ontoereikende verhardingsconstructie en de toenemende verkeersdruk. Het wordt mede vanuit cultuurhistorisch oogpunt wenselijk geacht de voormalige landbouwwegen in stand te houden. Derhalve is in 2005 een plan van aanpak opgesteld. Conform dit plan heeft in 2006 groot onderhoud plaatsgevonden aan de Rijkerswoerdsestraat en de Kruisstraat. De Drielsedijk, de Huissensedijk en het Hannesstraatje volgen in 2008 en de Klapstraat in 2009. Met de werkzaamheden zijn investeringsbedragen van gemoeid van respectievelijk € 850.000 en € 975.000.


Aanvullend budget en nader onderzoek Tegen deze achtergrond is in deze meerjarenbegroting voor 2008 incidenteel een aanvullende budget beschikbaar gesteld van € 1 miljoen. Daarmee wordt een eerste stap gezet om te komen tot een “duurzame onderhoudsbegroting”. We houden er rekening mee dat er uiteindelijk nog aanvullende structurele ruimte beschikbaar zal moeten worden gesteld. Om tot een goede afweging van alternatieven te kunnen komen gaan we nader onderzoek doen naar het totaal van de benodigde onderhoudsbudgetten binnen de gemeente. Hierbij zal ook de tussenevaluatie van Buiten Gewoon Beter (BGB) worden betrokken. De uitkomsten van dit onderzoek nemen we mee bij de opstelling van de volgende meerjarenprogrammabegroting (2009–2012).

PAGINA

Zonder aanvullend structureel budget levert BGB maar voor korte tijd effect. Na een paar jaar zijn nieuwe (lap)middelen nodig. Als we het onderhoud in één keer goed doen, kunnen de wegen weer voor jaren mee.

210

Wegen in wijken en verblijfsgebieden Op basis van het ‘Beheerplan wegen 2007’ moet tevens worden geconstateerd dat de kwaliteit van de wegen in de wijken verslechtert. Via BGB wordt de omgeving met minimale maatregelen (plaatselijk herstraten) op basisniveau gebracht. Soms kan door samenloop met bijvoorbeeld het GRP of herinrichtingen een compleet nieuwe wegconstructie worden aangebracht. In steeds meer delen van de stad moeten we echter constateren dat 'oplappen' niet meer helpt.

Naast de inhaalslag achterstallig onderhoud achten wij het van belang om de staat van het vastgoed in de toekomst op peil te houden. Hiertoe zijn in de Meerjarenprogrammabegroting 2005-2008 de reguliere onderhoudsbudgetten opgehoogd met € 1,8 miljoen in 2006, € 2,0 miljoen in 2007 en met € 2,3 miljoen vanaf 2008 (van deze bedragen is steeds € 0,7 miljoen bestemd als dekking voor de huur van het Stadskantoor). De resterende budgetten (€ 1,6 vanaf 2008) zijn bestemd voor de kosten voor regulier onderhoud en staan los van de voorziening onderhoud vastgoed. De huidige VGB-periode eindigt in 2009. Voor de periode na 2009 is jaarlijks ca. € 2.3 miljoen in de begroting opgenomen. Nader onderzoek moet uitwijzen of dit volume voldoende is om het onderhoud vastgoed op het gewenste peil te houden.

211

PAGINA

Vervreemden van af te stoten panden Ultimo april 2007 is ca. 90% van de 60 panden van de zogenaamde A1-lijst vervreemd, waarvan de helft aan de zittende huurders en de overige panden aan een woningcorporatie. De verkoopopbrengsten bedragen na aftrek van de betreffende boekwaardes in totaal ca. € 12,9 miljoen. De verwachting is dat in de loop van 2007 aanvullend ruim 30 panden overgedragen kunnen worden aan de dienst SO, omdat deze panden gelegen zijn in stedelijke ontwikkelingsgebieden. Gezien de hoge restant boekwaarde op enkele panden zal de netto verkoopopbrengst naar verwachting € 3,0 miljoen bedragen. De resterende panden worden wederom conform de vigerende beleidslijn ter verkoop aangeboden. Naar verwachting zullen eind 2007 alle panden van de oorspronkelijke A-lijsten zijn verkocht, met een totale netto opbrengst van ca. € 17,5 miljoen.


ONDERWERP

In het VGB-plan 2006 hadden wij aangegeven dat als gevolg van eerder genomen bestuurlijke besluiten met betrekking tot het bestemmen van de opbrengst van het Filmhuis ten behoeve van de dienst MO en de levering van meerdere panden tegen boek- in plaats van marktwaarde aan de dienst SO er sprake is van een deficit van € 3,0 miljoen ten opzichte van de geplande opbrengst van de te verkopen panden. Op basis van eerder genoemde raming moet dat deficit verder worden verhoogd met € 2,0 miljoen tot in zijn totaliteit van € 5,0 miljoen. Genoemde opbrengsten vermeerderd met het deficit sluiten op een totaalbedrag van € 22,5 miljoen. Professionaliseren van het vastgoedbeheer (inclusief beleidskaders) Teneinde de exploitatie van het gemeentelijk vastgoed tot in lengte van jaren te waarborgen dient er een professionele vastgoedbeheerorganisatie te worden ingericht. Dit jaar wordt in dat kader een bedrijfsplan opgesteld. Wij onderzoeken momenteel de invoering van kostprijsdekkende huren hetgeen zal uitmonden in een raadsvoorstel. Naar verwachting zal in 2007 de overdracht van alle panden van de diensten MO en SB aan FD gerealiseerd zijn. De onderwijsgebouwen alsmede de grondexploitatiepanden worden conform plan niet overgedragen aan de FD. Vanaf 2008 zal er geen separaat Vastgoedbeheerplan meer worden uitgebracht doch maakt het planmatige beheer van het gemeentelijk vastgoed onderdeel uit van de reguliere planningen controlcyclus.

Financieel kader vastgoedbeheerplan 2005 t/m 2009 en stand van de voorziening onderhoud vastgoed In de tabel op de volgende pagina wordt het financiële kader van het Vastgoedbeheerplan van 2005 tot en met 2009 weergegeven, gebaseerd op de bestuurlijke besluitvorming van de afgelopen drie jaar. De bedragen voor structureel onderhoud sluiten aan bij de bedragen zoals die opgenomen zijn in de Meerjarenprogrammabegroting 2007-2010. Het betreft de kosten voor structureel/planmatig onderhoud dat projectmatig (gelijktijdig) met het achterstallige onderhoud wordt aangepakt. Ten laste van deze budgetten komt ook het bedrag (€ 700.000) dat jaarlijks nodig is als dekking voor de onderhoudscomponent in de huurprijs van het huidige gehuurde Stadskantoor en de nieuwbouw. In het Jaarverslag 2003 is een voorziening getroffen van € 22,5 miljoen ten bate van het wegwerken van het achterstallig onderhoud. Deze zogenoemde ‘voorziening onderhoud vastgoed’ dient middels de verkoopopbrengst van het overige deel van het gemeentelijk vastgoed zo veel als mogelijk gecompenseerd te worden. De stand van de voorziening wordt bepaald door de uitgaven ten behoeve van het achterstallig onderhoud vastgoed en de netto opbrengsten uit verkoop van het overige vastgoed. Bedragen voor onderhoud kunnen op basis van urgentie onderling verschoven worden in de jaren 2006-2009 mits de optelling sluit op € 22,5 miljoen. Voor een nadere onderbouwing van deze bedragen verwijzen wij u naar het Vastgoedbeheerplan 2007. Daarnaast komen ook uitgaven in het kader van de onderwijspanden (€ 10,0 miljoen) ten laste van de voorziening, conform de besluitvorming in de MJPB 2007-2010. Tenslotte komen de gecorrigeerde bedragen ten opzichte van het Vastgoedbeheerplan 2005 op

Achterstallig onderhoud/ éénmalige aanpassingen

- 7,2

Structurele budgetten voor structureel/ planmatig onderhoud Benodigde budgetten als dekking voor onderhoudscomponent in de huurprijs van huidige gehuurde Stadskantoor en nieuwbouw Structureel/ planmatig onderhoud

Verkoopopbrengsten (2006 is realisatie; 2007 is raming) Onderhoud onderwijspanden Extra uitgaven m.b.t. prijsstijgingen en nader inzien c.a. Prognose voorziening onderhoud vastgoed ultimo 2009

Jaarschijf 2008

Totalen

22,5 - 5,4

- 4,1

- 3,2

- 2,6

- 22,5

1,8

2,0

2,3

2,3

8,4

- 0,7

- 0,7

- 0,7

- 0,7

- 2,8

- 1,1

- 1,3

- 1,6

- 1,6

- 5,6

10,9

6,6

- 2,5

- 2,5

- 2,5

- 2,5

- 10,0

- 0,6

- 0,8

- 0,9

- 2,3

17,5

In deze begroting wordt voorgesteld om financiële middelen voor vastgoedgerelateerde zaken voor enkele onderwijsgebouwen, de Coehoorn en Introdans ter beschikking te stellen. Dekking voor deze aanvullende projecten stellen wij u voor ten laste van de Algemene Reserve te brengen. Deze dekking heeft onze voorkeur omdat de prognose van de voorziening onderhoud vastgoed ons inziens onvoldoende ruimte biedt op langere termijn. 4.3.6

Jaarschijf 2009

ONDERWERP

22,5

Jaarschijf 2007


Voorziening onderhoud vastgoed 2005

Jaarschijf 2006

PAGINA

Jaarschijf 2005

212

basis van prijsstijgingen in de bouw en niet geplande aanvullende onderhoudsuitgaven ten laste van de voorziening. In onderstaande tabel is de omvang van de voorziening onderhoud vastgoed aan het eind van het eerste kwartaal 2007 weergegeven.

Onderwijshuisvesting

Wettelijk kader Kader voor de onderwijshuisvesting is de Wet op het Primair Onderwijs en de gemeentelijke Verordening Onderwijshuisvesting. Op grond van deze verordening kunnen schoolbesturen voorzieningen ten behoeve van scholen aanvragen bij de gemeente. Aanvragen om voorzieningen zoals een nieuw schoolgebouw, uitbreiding van een bestaand gebouw en inrichting van een gebouw met leer- en hulpmiddelen en meubilair moeten altijd worden ingewilligd. Aanvragen die betrekking hebben op groot onderhoud kunnen daarentegen worden geweigerd indien het door de gemeenteraad vastgestelde jaarbudget (de budgetlimiet) als gevolg van inwilliging van een aanvraag zou worden overschreden. Budgetlimiet Het jaarlijks voor nieuwbouw, uitbreiding, inrichting, onderhoud en schadeherstel van onderwijsgebouwen (het onderwijshuisvestingsprogramma) door de gemeenteraad beschikbaar gestelde jaarbudget (de budgetlimiet) staat gelijk aan een structureel in de meerjarenbegrotingen opgenomen kapitaallastenbudget van € 227.000. Hiervoor kunnen jaarlijks circa € 2,8 miljoen aan investeringen worden gedaan. Extra impuls De afgelopen jaren is het jaarbudget geheel opgegaan aan nieuwbouw, uitbreiding, leermiddelen, meubilair en uitgaven in verband met calamiteiten. Er is dus jarenlang onvoldoende budget overgebleven voor onderhoud.

5,2

Van het voor 2006 en 2007 beschikbare budget is in 2006 € 0,5 miljoen besteed aan het vervangen van het dak van een school en het treffen van voorbereidingen voor de uitvoeringsfase, zoals het verrichten van destructief onderzoek, het maken van bestekken, het doorlopen van aanbestedingsprocedures, overleg en afstemming met scholen en schoolbesturen, etc., etc. In de uitvoeringsfase die in maart 2007 is gestart en het hele jaar 2007 zal beslaan wordt voor een bedrag van € 4,5 miljoen uitgaven gedaan en contracten afgesloten. In 2008 en 2009 zal de resterende € 5 miljoen worden uitgegeven x 1 miljoen

5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012 e.v.

=uitgavenverloop =eenmalige impuls groot onderhoud

In de loop van de periode zal duidelijk worden of de eenmalige impuls ad € 10 miljoen voldoende is geweest om de onderhoudsproblematiek afdoende op te lossen. Indien er budget overblijft kan dit voor andere doelen worden ingezet; een tekort zal worden meegenomen in het kader van de MJPB 2010 en volgende jaren. De onderhoudswerkzaamheden die nog enkele jaren uitstelbaar waren zullen in 2009/2010 alsnog worden uitgevoerd. Reserveren voor onderhoud schoolgebouwen Bij het onderhoud van onderwijsgebouwen hebben zowel de schoolbesturen als de gemeente een verantwoordelijkheid. Een deel van het totale gebouwenonderhoud, grofweg gezegd het kleiner en dagelijks onderhoud, is voor rekening van het schoolbestuur (budget daarvoor gaat rechtstreeks van het Rijk naar de schoolbesturen) en voor het overige onderhoud, grofweg gezegd het groot onderhoud, moeten de schoolbesturen een beroep doen op de middelen van de gemeente.

ONDERWERP

Besteding budget Eind 2005 is het onderwijshuisvestingsprogramma voor 2006/2007 formeel door de gemeenteraad vastgesteld. Het onderwijshuisvestingsprogramma 2008/2009 zal in oktober 2007 formeel door ons college worden vastgesteld (sinds de recente wetswijziging wordt het programma niet meer door de gemeenteraad maar door burgemeester en wethouders vastgesteld).


Medio 2007 zullen de onderhoudswerken worden voorbereid aan 30 schoolgebouwen die voor 2008 en 2009 op het onderwijshuisvestingsprogramma komen. Het onderhoud aan deze gebouwen zal in 2008/2009 worden uitgevoerd.

PAGINA

Aanpak inhaalslag onderhoud In 2006 zijn bij voorrang de onderwijsgebouwen aangepakt waarvan het onderhoud spoedeisend was. Voor de overige in 2006 en 2007 aan te pakken 50 onderwijsgebouwen is in 2006 de omvang van de te treffen voorzieningen vastgesteld en hebben aanbestedingsprocedures plaatsgevonden. Deze voorbereidingen leiden ertoe dat alle noodzakelijke werkzaamheden in 2007 tegen scherpe prijzen worden uitgevoerd.

213

Om de onderhoudstoestand van de onderwijsgebouwen weer op een aanvaardbaar peil te kunnen brengen heeft de gemeenteraad in de MJPB 2006-2009 over de periode 2006 t/m 2009 een budget opgenomen van € 2,5 miljoen per jaar (dus € 10 miljoen in totaal) als extra impuls voor het (inhalen van achterstallig) onderhoud aan de ongeveer 100 gebouwen voor primair onderwijs in Arnhem. Deze extra impuls wordt gedekt uit de voorziening onderhoud vastgoed (zie hiervoor).

Willen we de onderwijsgebouwen, nadat deze volledig zijn opgeknapt, blijvend in een goede staat van onderhoud houden dan zullen de schoolbesturen op tijd hun aandeel in het onderhoud moeten leveren (bijvoorbeeld het schilderen van de kozijnen) zodat de gemeente niet voortijdig hoeft te worden aangesproken op het beschikbaar stellen van budget voor groot onderhoud (het vervangen van verrotte kozijnen). Gemeente en schoolbesturen zouden dus heel consequent ieder voor hun aandeel in het toekomstig onderhoud middelen moeten reserveren, zodat al het onderhoud op het juiste moment kan worden uitgevoerd. Voorkomen wordt daarmee ook dat het onderhoud veel meer gaat kosten dan nodig is. Afspraken daarover zouden in een convenant tussen gemeente en schoolbesturen moeten worden vastgelegd.

214

PAGINA

Gemeente en schoolbesturen hebben in 2006 de eerste stap gezet door de intentie uit te spreken te komen tot van beide kanten gedragen onderhoudsbeleid met betrekking tot onderwijsgebouwen. Verwacht wordt dat 2007 een gezamenlijk beleid is geformeerd op basis waarvan de mop’s kunnen worden geactualiseerd. In 2008/2009 kunnen we afspraken maken over de omvang en de wijze van onderhoudsreservering, het beheer van de onderhoudsvoorziening en het laten verzorgen van al het onderhoud. We leggen dit vast in een convenant. Vanaf 2010 moeten de convenantafspraken leiden tot daadwerkelijke dotaties aan de onderhoudsvoorziening. Een goed beeld van de jaarlijkse dotatie ontstaat pas als de mop’s zijn aangepast aan het te formuleren onderhoudsbeleid voor onderwijsgebouwen.


ONDERWERP

Samenvatting Op grond van het voorgaande kunnen we constateren dat de gemeente Arnhem wat betreft het onderhoud van kapitaalgoederen op de goede weg is, maar dat het onderhoud van kapitaalgoederen wel aandacht blijft vragen. Om tot een goede afweging van alternatieven te kunnen komen gaan we nader onderzoek doen naar het totaal van de benodigde onderhoudsbudgetten binnen de gemeente. Hierbij zal ook de tussenevaluatie van Buiten Gewoon Beter (BGB) worden betrokken. De uitkomsten van dit onderzoek nemen we mee bij de opstelling van de volgende meerjarenprogrammabegroting (2009– 2012).

215

PAGINA


ONDERWERP

4.4

FINANCIERING

In het treasurystatuut gemeente Arnhem worden de missie en doelstellingen voor het financieringsbeleid beschreven. In dit statuut wordt uitputtend ingegaan op de kaderstelling van de werkorganisatie (taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden, mandatering) en op het instrumentarium om de doelstellingen te realiseren. In deze treasuryparagraaf komen de onderstaande onderwerpen aan de orde: Risicomanagement financiering; Financieringsvolume; Kasgeldlimiet; Renterisiconorm; Overige risico’s; 4.4.1

Risicomanagement financiering

Voor wat betreft de financiering wordt onderscheid gemaakt tussen: Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte; Financiering van de sociale woningbouw; Financiering ten behoeve van aan de gemeente gelieerde instellingen. Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte Bij de eigen gemeentelijke financieringsbehoefte gaat het om de financiering van alle investeringen van de gemeente Arnhem. Hierbij moet naast de reguliere (her)financieringen van de diensten worden gedacht aan de grote stedelijke projecten, zoals Arnhem Centraal, parkeergarages, Rijnboog en onderhoudsplan wegen. Als ‘inkoop’ van geld (de funding) wordt hierbij deels gebruikt gemaakt van reserves (en voorzieningen) van de diensten en het concern. Hierover wordt aan de diensten respectievelijk het concern rente vergoed. Voor het jaar 2008 wordt voor een volume van ca. € 97 miljoen aangemerkt als voor rente bestemde reserves. De rentevergoeding is gedifferentieerd: in principe geen vergoeding, 2% bij reserves die dienen als weerstandscapaciteit en bij de netto-financiering van projecten 5,25%. Als dekking van de kosten van de verstrekte financiering wordt aan de diensten het zogenaamde rente-omslagpercentage in rekening gebracht, een gewogen gemiddelde van door de gemeente te betalen rente aan geldverstrekkers. In 2008 bedraagt de omslagrente 5,25%. Het volume van de kapitaalverstrekking per begin 2008 is ca. € 438 miljoen (waarvan ca. € 82 miljoen onderhanden werk). Reserve voor renteverschillen De omslagrente vindt zijn basis in het streven om in meerjarig kader de rentekosten voor de financiering van investeringen en van de grote projecten van de gemeente zo stabiel mogelijk te houden. De marktrente kan en zal fluctueren, het hoeft geen uitleg dat de gemiddelde rente van een groot aantal afzonderlijke leningen veel minder sterk fluctueert. Voor het opvangen van rentefluctuaties (dus het egaliseren ervan) wordt een specifieke reserve aangehouden, de ‘reserve voor renteverschillen’. Met behulp van deze reserve wordt voorkomen dat rentestijgingen op de gelden/of kapitaalmarkt in één jaar onmiddellijk leiden tot een verhoging van de omslagrente. Bij langdurige stijgingen van de rentepercentages in de markt kunnen de hogere rentekosten op korte termijn ten laste van de reserve worden gebracht. Voor de langere termijn moet in meerjarig kader een alternatief voor de dekking worden gezocht, in het uiterste geval kan het betekenen dat de omslagrente moet worden verhoogd. Per ultimo 2006 (jaarverslag) bedraagt het volume van de reserve voor renteverschillen € 6 miljoen (bovengrens van deze reserve). De reserve heeft dit plafond kunnen bereiken omdat in de afgelopen jaren in de financiering een beter resultaat is gerealiseerd dan begroot (plm. € 1 miljoen). Op basis van de verwachte ontwikkelingen nemen wij aan dat in de komende jaren het resultaat van de financiering niet sterk zal afnemen. De gestadige stijging van de rente in de markt heeft een drukkend effect op het financieringsresultaat (de omslagrente blijft voorlopig onveranderd), maar dit effect zal voorlopig beperkt blijven omdat alleen nieuwe leningen tegen de gestegen marktrente worden afgesloten. Uitgaande van deze zekerheid dat stijgende rentekosten in de markt niet ineens voelbaar zijn, verwachten wij dat het positieve resultaat op de financiering minstens een aantal jaren boven het tot en met MJPB 2007 – 2010 begrote niveau zal blijven liggen. Omdat daarnaast een verdere stijging van de rente voorlopig kan worden opgevangen met de reserve voor renteverschillen kiezen wij ervoor om in deze MJPB 2008 – 2011 ingaande 2008 het begrote voordelig resultaat op de financiering te verhogen met € 500.000.

Financiering van de sociale woningbouw In het jaar 2006 zijn de beleidsuitgangspunten voor de financiering van de (sociale) woningbouw geëvalueerd. Uitgangspunt is hierbij een terughoudendheid, die moet resulteren in een lager risico voor de gemeente. Bij de financiering van de woningbouw wordt nadrukkelijk gekeken naar het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Dit landelijk fonds fungeert als achtervang ten aanzien van de risico’s en vervult daarmee de garantstellende rol die gemeenten van oudsher hadden. Ook gezien de ontwikkelingen op het gebied van schaalvergroting en regionalisering van de woningbouwcorporaties ligt een verschuiving in de rol van de gemeente op het terrein van de financiering in de lijn van de verwachtingen.

216

PAGINA

Risicoreserve woningbouw Voor de financiering van de sociale woningbouw bestaat een getrapt regime. De financiering van de woningbouwcorporaties behoort tot het taakveld van de dienst Stadsontwikkeling. De afdeling concerntreasury faciliteert deze dienst bij de financiering en voert het registratieve beheer van de leningenportefeuille. Voor de aan deze financiering verbonden risico’s wordt een reserve aangehouden, de risicoreserve woningbouw. Per ultimo 2006 bedraagt het volume van deze reserve ca. € 1,9 miljoen.


ONDERWERP

Financiering ten behoeve van aan de gemeente gelieerde instellingen Bij de financiering ten behoeve van aan de gemeente gelieerde instellingen gaat het om activiteiten die nauw grenzen aan het beleid van de gemeente Arnhem. Bij de directe (eigen) financiering van de activiteiten van de instellingen heeft de gemeente Arnhem een gericht toezicht op het reilen en zeilen van de betreffende instellingen. Door aan de te verstrekken leningen waarborgen te verbinden kan bij calamiteiten direct worden gereageerd (voorbeeld: executie bij recht van eerste hypotheek). Besluiten tot het verstrekken van leningen aan derden worden voorbereid door de betreffende vakdienst en ter besluitvorming voorgelegd aan het college. Ook bij de financiering van de activiteiten van aan de gemeente gelieerde instellingen wordt een terughoudend beleid gevoerd. Ten aanzien van de risicobeheersing zal rekening worden gehouden met de aanwezigheid van waarborgfondsen, zoals deze worden aangehouden voor de Zorgsector en de Sportsector. Vooralsnog wordt in de huidige begroting uitgegaan van de noodzaak van het aanhouden van een specifieke reserve voor de risico’s verbonden aan de financiering. Reserve voor algemene risico’s financiering Het risico is aanwezig dat een instelling niet aan de contractuele verplichtingen van betaling van rente en/of aflossingen kan voldoen. Dit risico wordt beperkt door maatfinanciering en door het bedingen van garanties met betrekking tot solvabiliteit en te stellen zekerheden. De gemeente hanteert een risico-opslag op de te betalen rentevergoeding over de lening. De risico-opslag bedraagt circa 0,1% à 0,2%. De risicoopslag voedt de reserve voor algemene risico’s. De stand van deze reserve bedraagt per ultimo 2006 circa € 5,9 miljoen. 4.4.2

Financieringsvolume

Jaarlijks neemt de gemeenteraad een besluit over het financieringsvolume. Dit volume heeft betrekking op de financieringsbehoefte voor de lange termijn (vaste financiering) en voor de korte termijn (vlottende financiering). Lange termijn financiering (vaste financiering) Zoals reeds toegelicht gaat het hier om de benodigde (additionele) geldmiddelen voor de eigen gemeentelijke financiering (kapitaalverstrekking aan diensten); de financiering van de sociale woningbouw; de financiering van de grondbank/Schutygraaf en de verstrekking van geldleningen aan instellingen, gelieerd aan de activiteiten van de gemeente Arnhem. Korte termijn financiering (vlottende financiering) Bij de kortlopende financiering gaat het de volgende financieringsactiviteiten: het lenen (of uitlenen) in de kortlopende geldmarkt (kasgeld/callgeld) voor een periode van maximaal 1 jaar. Voor deze geldmarkt is in 2006 een specifiek arrangement afgesloten met de Bank Nederlandse Gemeenten. De tariefstelling van het met de BNG afgesloten contract zal periodiek worden geëvalueerd. Het is de gemeente overigens toegestaan om in te breken op dit arrangement, wanneer het naar het oordeel van het college wenselijk is om bepaalde volumes bij een andere partij in te nemen of uit te zetten. Voor het kasgeldvolume hanteert de Wet FIDO de zogenaamde kasgeldlimiet. In voorkomende situaties zal een deel van de kas-/callgelden worden omgezet in vaste (langlopende) financiering; de consolidatie; de interne financiering middels rekening-courant van de activiteiten voor de vaste financiering; de financiering van de volkshuisvesting en de financiering t.b.v. de Stadsbank ;

428

Onderhanden werk diensten Financiering portefeuille uitgeleend geld aan instellingen Financiering portefeuille uitgeleend geld i.h.k.v. woningbouwfinanciering

90

Reserves diensten/concern

180

Leningenportefeuille vaste financiering

380

Leningenportefeuille in het kader van woningbouwfinanciering

276

120 276

748 Aanvullende financiering / funding Totaal

914

*)

86 914

*) uit (niet belegde) reserves en/of vaste en vlottende financiering

Het totaalvolume van de benodigde financieringen bedraagt € 914 miljoen. Vanuit de reserves en de bestaande portefeuille opgenomen leningen zijn voor een bedrag van € 836 miljoen geldmiddelen beschikbaar. Dit betekent dat er een bedrag van circa € 78 miljoen aan additionele geldmiddelen beschikbaar moet komen. Deze middelen zullen deels met langlopende leningen worden gefinancierd en deels (tijdelijk) met vlottende middelen. Leningenportefeuille 2008 Onderstaand schema geeft inzicht in de samenstelling van de volumes in het jaar 2008 van de huidige leningenportefeuille. Het betreft opgenomen geldleningen en uitgezette leningen.

Opgenomen Vaste financiering

Restant hoofdsom 1-1-2008 375

Volkshuisvesting

276

9

267

14

651

82

569

30

Uitgezet Vaste financiering

120

8

112

6

Volkshuisvesting

276

9

267

14

396

17

379

20

Eigen financiering

ONDERWERP

Financiering (funding) 2008 vanuit:

Kapitaalverstrekking aan diensten

Leningenbeheer


Verwachte financieringsmiddelen benodigd voor 2008:

PAGINA

de financiering t.b.v. “derden” middels het aanhouden van een rekening-courant; voornamelijk de plaatselijke woningbouwverenigingen; een aantal interne gemeentelijke organisatieonderdelen en een aantal gelieerde instellingen; de gedeeltelijke financiering van de grondbank/Schuytgraaf met kortlopende financieringsmiddelen.

217

255

73

Restant hoofdsom 31-12-2008 302

Rente 2008 16

Aflossingen

190

PAGINA


ONDERWERP

Mandaat

218

4.4.3

Voor de financieringsbehoefte per onderscheiden categorie mandateert de gemeenteraad het college om in 2008 leningen aan te gaan tot de volgende maximumtotalen: A

Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte (kapitaal voor diensten)

230

B

Financieringsbehoefte sociale woningbouw (corporaties)

100

C

Financieringsbehoefte aan gemeente gelieerde instellingen

50

Deze bedragen betreffen leningen voor nieuwe investeringen en leningen voor herfinanciering omdat oude leningen afgelost worden. Voor de categorie A (kapitaalverstekking aan diensten) is naar de huidige inzichten de verwachting, dat er ten opzicht van de lopende financiering voor ca. € 78 miljoen additionele financiering benodigd is (waarvan ca. € 50 miljoen vaste financiering en ca. € 28 miljoen vlottende financiering). Daarnaast biedt het mandaat de ruimte om benodigde herfinancieringen te plegen tot het niveau dat voortvloeit uit de renterisiconorm, € 130 miljoen. Gezien het ingezette terughoudend beleid ten aanzien van de financiering van de woningbouw en de gelieerde instellingen, zal op de categorie B en C in het jaar 2008 naar verwachting een beperkt beroep worden gedaan. 4.4.4

Kasgeldlimiet

De Wet FIDO ( Wet Financiering Decentrale Overheden ) geeft concrete richtlijnen voor gemeenten voor het beheersen van het renterisico in verband met de korte termijn financiering. De kasgeldlimiet is een wettelijke norm (plafond) voor het volume geldleningen middels call- en kasgeldtransakties. De bovengrens is bij ministeriële regeling voor het jaar 2008 vastgesteld op 8,5 % van het totale exploitatiebudget van de gemeentelijke begroting. Het gemeentelijke jaarplan 2008 heeft een omvang van circa € 565 miljoen. De kasgeldlimiet voor het jaar 2008 komt daarmee uit op ongeveer € 48 miljoen. Per kwartaal wordt aan Gedeputeerde Staten van Gelderland een opgave verstrekt. Tot op heden blijft de gemeente Arnhem voortdurend onder het plafond van de kasgeldlimiet. 4.4.5

Renterisiconorm

Het doel van de renterisiconorm is om voor de vaste schuld te bepalen of de gemeente in enig jaar grote risico’s loopt door (her)financiering van leningen of door het toepassen van renteherzieningen op leningen. Dit risico betreft dus de mogelijke verzwaring van de rentelasten en hiermee extra druk op de exploitatie. Bij een goed (gelijkmatig) opgebouwde leningenportefeuille blijft dit renterisico binnen verantwoorde marges en zullen de rente-aanpassingen zich geleidelijk voordoen. In de Wet FIDO is vastgelegd dat jaarlijks 20 % van de vaste schuld per 1 januari van een jaar in datzelfde jaar mag worden geherfinancierd of een renteherziening mag ondergaan. Voor de gemeente Arnhem komt de prognose van het renterisico voor 2008 uit op 7,2 %. 4.4.6

Overige risico’s

Gezien de samenstelling van de gemeentelijke leningenportefeuille en de kaderstelling vanuit het treasurystatuut (alleen leningen in euro’s) is er binnen de gemeente Arnhem geen sprake van valutarisico en/of koersrisico.

219

PAGINA


ONDERWERP

4.5

BEDRIJFSVOERING

De paragraaf bedrijfsvoering geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens omtrent de bedrijfsvoering, gericht op het ondersteunen en uitvoeren van de programma’s uit deze begroting. In deze paragraaf wordt daarom aandacht besteed aan een aantal belangrijke aspecten van de bedrijfsvoering: de opzet van de beleidscyclus, de bezuinigingen en een aantal onderwerpen op het gebied van de interne organisatie. 4.5.1

De beleidscyclus

De beleidscyclus is de kapstok in het samenspel tussen raad, college en de ambtelijk organisatie. Uitgaande van politiek primaat en ambtelijke professionaliteit wordt samenhangend gewerkt aan het realiseren van de doelen uit de begroting. In de cyclus worden de volgende documenten ten behoeve van de gemeenteraad geproduceerd: de perspectiefnota, de meerjarenbegroting, de tussentijdse rapportages en het jaarverslag. Pespectiefnota Ten behoeve van de cyclus, dat wil zeggen het sturend vermogen en de mogelijkheid om de controlerende taak van de raad uit te oefenen, is ingaande begrotingsjaar 2007 een nieuwe instrument toegevoegd; de perspectiefnota. Deze verschijnt vooruitlopend op de programmabegroting, zodat de gemeenteraad een breder zicht heeft op toekomstige ontwikkelingen en daarmee adequater richting aan het college kan meegeven ten behoeve van de concept programmabegroting. Midterm grotestedenbeleid (GSB) en Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid (GSO) Evenals voorgaande jaren zijn doelstellingen uit het Grote Stedenbeleid (GSB) en de Gelderse Ontwikkelingsbeleid (GSO) geïntegreerd in de gemeentelijke doelstellingen. De GSB-periode, die loopt van 2005 tot en met 2009, is in 2007 geëvalueerd middels de Midterm review. De Midtermreview GSBIII geeft een overzicht van de stand van zaken op de prestaties uit het GSB-convenant tussen Arnhem en het Rijk. Niet in alle gevallen bleek dat de afspraken die gemaakt zijn bij de aanvang van de GSBIII-periode even realistisch. De midtermreview is daarom aangegrepen om het convenant op bepaalde indicatoren bij te stellen. De GSOII periode loopt in 2007 af (ten tijde van het opstellen van deze begroting). Gedurende 2007 is er door verschillende gemeenten in Gelderland ingezet op het vervolg van de Gelderse Ontwikkelingbeleid. De verwachting is dat dit zijn vruchten zal afwerpen en een GSOIII-periode kan worden bewerkstelligd. Als er een GSOIII komt, dan wordt deze te zijner tijd via een begrotingswijziging aan de programmabegroting toegevoegd. 4.5.2

Bezuinigingen

De afgelopen jaren worden gekenmerkt door opeenvolgende forse bezuinigingsoperaties. In deze paragraaf wordt een globaal overzicht van de stand van zaken van de verschillende bezuinigingsoperaties gegeven. bedragen * € 1.000

Bezuinigingen Extra efficiency taakstelling Totaal oude taakstellingen

2006 11.416

2007 14.491

2008 18.468

11.416

14.491

18.468

2009 18.468 1.000 19.468

2010 18.468 1.000 19.468

Bovenstaande bezuinigingen zijn grotendeels in de kaders van de diensten verwerkt. Tijdens de TURAP’s wordt de raad over de realisatie van de bezuinigingen tussentijds geïnformeerd, zodat eventuele bijsturing mogelijk blijft. In deze programmabegroting zijn de volgende stelposten nog op concernniveau opgenomen: Bezuiniging programma ontwikkeling middelenfuncties oplopend tot € 2.7 miljoen in 2008: deze taakstelling wordt gerealiseerd, maar vergt nog een uitgebreide technische toerekening naar de verschillende deelprogramma’s die via een budgettair neutrale begrotingswijziging begin 2008 zal worden ingevuld. Een taakstelling van € 145.000 vanaf 2008 inzake de concentratie van de ondersteunende functies bij de facilitaire dienst.

220

PAGINA


ONDERWERP

De efficiencytaakstelling van € 1 miljoen vanaf 2009. Extra bezuinigingen vanuit 2007 De ambities van het coalitie-akkoord 2006 hebben in de begroting 2007 ertoe geleid dat er een extra bezuinigingsronde is opgenomen. De vereiste bezuinigingen lopen in de loop van de tijd op tot extra taakstellingen van € 2 miljoen in 2008, € 4 miljoen in 2009 en € 7 miljoen structureel in 2010. In onderstaande tabel wordt de voorgenomen dekking van de verschillende bezuinigingen beschreven: bedragen * € 1.000

taakstelling in ontwerp MJPB incidenteel => structureel begrotingsoverschot geactualiseerde taakstelling

2007 0 -1.000 1.000 0

dekking 1 efficiencymaatregel 2 subsidiemaatregel 3 investeringsmaatregel 4 treasurymaatregel 5 programmamaatregelen totaal maatregelen

0

2008 2.000 -1.500 1.500 2.000

2009 4.000 -1.500 1.500 4.000

2010 7.000 -1.500 0 5.500

1.000

2.000 1.000 500 500 4.000

1.500 2.000 1.000 500 500 5.500

500 500 2.000

In deze begroting zijn de in de tabel genoemde dekkingsmaatregelen verwerkt, met uitzondering van drie posten: De omzetting van incidenteel geld naar structureel van € 1.5 miljoen is nog niet volledig gerealiseerd. In de tweede tussenrapportage van 2007 wordt daarom voorgesteld het superdividend BNG dat in 2007 wordt ontvangen hiervoor in te zetten, zodat deze dekkingsmaatregel volledig wordt gerealiseerd. De extra opgenomen efficiencytaakstelling ad € 1.5 miljoen in 2010 is nog niet ingevuld: eind 2007 wordt de totale efficiencytaakstelling over de diensten verdeeld. De subsidiemaatregel is nog niet gerealiseerd. In de MJPB 2008-2011 wordt de maatregel van € 1 miljoen in 2008 ongedaan gemaakt, evenals een eerdere bezuiniging van € 150.000 op de bibliotheek en de oude efficiencytaakstelling op het gebied van welzijn. Hiervoor in de plaats komt één nieuwe taakstelling op het gebied van subsidies van € 2.750.000 ingaande 2009. Een bedrag van € 250.000 wordt gerealiseerd door de nominale compensatie in 2008 slechts incidenteel toe te kennen, waardoor dit onderdeel in de begroting reeds is verwerkt en er op concernniveau nog een stelpost is opgenomen van € 2,5 miljoen. Voor de voorgestelde verdere invulling hiervan verwijzen wij naar de paragraaf subsidies. Resumerend staan de volgende taakstellingen op concernniveau nog open: bedragen * € 1.000

Middelen- en ondersteunende functies Restant incidenteel => structureel Efficiencytaakstelling Subsidietaakstelling

4.5.3

2008 2.845 48 0 0

2009 2.845 145 1.000 2.500

2010 2.845 230 2.500 2.500

Highlights uit bedrijfsvoering

De bedrijfsvoering omvat een scala aan onderdelen, in deze paragraaf wordt daarom slechts kort ingegaan op een aantal belangrijke ontwikkelingen. Rechtmatigheid De accountant heeft bij de Jaarrekening 2006 een goedkeurende verklaring afgegeven, zowel ten aanzien van de rechtmatigheid. Teneinde het rechtmatig handelen van de gemeente te bevorderen, blijft de komende jaren inzet nodig in het transparant en via interne controle aantoonbaar vastleggen van de gevolgde werkwijzen. Door de systemen van interne controles meer onderling af te stemmen tussen de diensten en tegelijkertijd de controles zelf beter af te stemmen op de wensen van de accountant, kan de controle van de accountant versneld en dus ook goedkoper worden.

2011 2.845 237 2.500 2.500

Huisvesting Op 6 april 2006 is definitief begonnen met de realisatie van het kantorencomplex naast het Stadskantoor. Het project Huisvesting Nieuwbouw kreeg toen vorm en was de start van de voorbereidingen met betrekking tot de huisvesting van ambtenaren in het nieuw te bouwen complex en het huidige Stadskantoor. De belangrijkste uitgangspunten in deze nieuwbouw betreffen werkpleknormering, werkplekconcepten, flexibiliteit en werkplekdeling. Speerpunt in het concept zijn de flexibele werkplekken; meerdere medewerkers maken gebruik van dezelfde werkplek. In het nieuwbouw is een ruimtereductie van 20% voorzien door efficiënter gebruik van werkplekken. Verder is het plan om de contacten met burgers (frontoffice-activiteiten), die nu plaatsvinden vanuit het stadhuis en het stadskantoor te concentreren in het stadhuis. Personele ontwikkelingen In de begroting 2008 zien we een gelijkblijvende aantal formatieplaatsen in het personeelsbestand. De grote bezuiniging werd namelijk al in de begroting 2007 ingezet. In 2008 wordt dit gecontinueerd, maar wordt deels teniet gedaan door het extra aantrekken van capaciteit bij Stadsingenieurs en het bredere takenpakket van de gemeente als gevolg van de WMO.

ONDERWERP

Financial audit Nieuw is dat er voor het eerst een gemeentebreed financial auditplan is opgesteld en de audits op personeelslasten en inkoop & aanbestedingen centraal voor de hele gemeente worden uitgevoerd. Een logische ontwikkeling die onder andere voortvloeit uit de concentratie van de middelenfuncties. De voordelen van een dergelijk plan en aanpak zijn tweeledig. Ten eerste moet binnen afzienbare tijd efficiency behaald worden in de uitvoering van de interne en externe controle door de accountant. De laatste is al ten gelde gemaakt in de openbare aanbesteding van de controleopdracht. Ten tweede, doch niet minder belangrijk, moeten de bevindingen van de uitgevoerde financial audits leiden tot nuttige en bruikbare adviezen aan het management ten aanzien van de inrichting van de werkprocessen. Op basis van onder andere de bevindingen 2007 en de door de raad aangegeven speerpunten van accountantscontrole voor 2008 wordt het financial auditplan 2007 bijgesteld voor 2008.


Voor 2007 heeft het college een ambitieus onderzoeksprogramma voor operational audits vastgesteld. De uitvoering van het onderzoeksprogramma heeft vertraging opgelopen. Het is niet realistisch om te stellen dat het hele programma uitgevoerd wordt. Het voornemen is dan ook om voor 2007 te focussen op afronding van de lopende audits en met name inzet te geven op de operational audit naar ‘Bereikbaarheid Arnhem Aantrekkelijke Centrumstad’ waarvan afronding vooralsnog wordt voorzien in het voorjaar 2008. Een concrete auditplanning voor 2008 is ten tijde van het opstellen van de MJPB 2008-2011 nog niet voorhanden. De sleutel voor succes ligt in het daadwerkelijk intern uitvoeren van een aantal audits met het gereedschap, kennis en kunde dat ons ter beschikking staat.

PAGINA

Operational audit Opertional auditing wint in gemeentelijke organisaties aan belang. De invoering van de nieuwe gemeentewet als gevolg van de dualisering van het gemeentebestuur heeft duidelijke invloed gehad op de ontwikkeling van operational auditing. Nut en noodzaak van dit soort audits worden versterkt door de opmars van bijvoorbeeld risicomanagement en herinrichting van werkprocessen. Dit laatste is veelal ingegeven door bezuinigingsdruk in relatie tot de kansen van ICT-toepassingen. Van operational audits wordt steeds vaker onderkend dat zij een belangrijk stuk gereedschap zijn voor bestuur en management om de organisatie te verbeteren. De toegevoegde waarde van de audits wordt vergroot als de organisatie zelf met onderszoekvragen komt.

221

Onderzoeken door het college ad art. 213a

222

PAGINA


ONDERWERP

Ten aanzien van de loonsom van de ambtelijke organisatie kan geconstateerd worden dat deze in het begrotingsjaar 2008 stijgt ten opzicht van begroting 2007. Dit effect wordt met name veroorzaakt door de loonkostenstijging van de CAO. Voor 2008 is (inclusief nacalculatie) rekening gehouden met een percentage van 3 %. De begrote loonsom voor ambtelijke organisatie ligt hoger dan de werkelijke realisatie. De reden hiervan is dat de vacatures ook worden begroot, terwijl de tijdelijke invulling ervan plaats vindt door personeel van derden. Ingaande 2007 heeft de gemeenteraad besloten De Basis te verzelfstandigen. Hierdoor is het onderwijzend personeel niet meer in de personele staat begroot. FTE's Realisatie Begroting Begroting 2006 2007 2008


Burgemeester en Wethouders Griffie en Rekenkamer Onderwijzend personeel Ambtelijke organisatie Overig personeel ID-banen Overig vergoedingen Personeel van derden totaal

Bedrag Realisatie Begroting Begroting 2006 2007 2008

45 10 0 1.515 95 69

45 10 0 1.658 10 76

45 10 0 1.651 10 74

1.430 665 19.611 82.347 167 2.185 3.215 13.373

1.463 695 0 88.787 69 2.037 1.820 5.417

1.507 716 0 91.344 832 2.060 1.496 5.555

1.655

1.713

1.706

122.993

100.288

103.509

223

PAGINA


ONDERWERP

4.6

VERBONDEN PARTIJEN

Een verbonden partij is in de definitie van het BBV een participatie waarmee financiële belangen zijn gemoeid en waarin bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend door de gemeente. De reden waarom de gemeente participeert in een verbonden partijen is omdat deze bijdraagt aan de door de gemeente nagestreefde maatschappelijke effecten, zoals opgenomen in de programmabegroting. In 2005 is door de raad een beleidsnota op het gebied van de verbonden partijen vastgesteld. Via toezichtarrangementen wordt per verbonden partij inzicht geboden in welke doelen nagestreefd worden, wie verantwoordelijk is voor welke taken en hoe het toezicht op en de monitoring van de verbonden partij is georganiseerd. 4.6.1

Belangrijke ontwikkelingen in 2007

Naar aanleiding van een tweetal moties die in de gemeenteraad van 27 november 2006 zijn vastgesteld, bent u onlangs in de nota Verbonden Partijen uitvoerig geïnformeerd over de verbonden partijen waarmee de gemeente Arnhem een bestuurlijke en financiële relatie heeft. Op dit moment heeft de gemeente Arnhem met 21 verbonden partijen een relatie. In de nota Verbonden Partijen (rapportage van 2007) is inzicht verschaft in de 21 verbonden partijen en de resultaten van een lichte audit op basis waarvan voor alle verbonden partijen een herbeoordeling, risicoanalyse en toezichtsarrangement is gemaakt. Door gebruik te maken van het instrument audit (zie ook paragraaf bedrijfsvoering) werd een grotere bewustwording van de rollen, verantwoordelijkheden en een leerervaring binnen de ambtelijke organisatie verkregen. Naast het inzicht in de 21 verbonden partijen en de resultaten van de audits is het beleidskader verbonden partijen aangescherpt. Daarnaast is een afwegingsinstrument opgesteld dat kan worden gebruikt bij de besluitvorming inzake het aangaan van een nieuwe deelneming en de evaluatie van bestaande deelnemingen. De governance-cyclus van het sturen, beheersen, verantwoorden en het toezichthouden op de verbonden partijen wordt steeds beter in de reguliere beleidscyclus ingebed. Zo is bijvoorbeeld beter vastgelegd op welke wijze de jaarstukken en agenda’s van gemeenschappelijke regelingen binnen de ambtelijke organisatie, het college en de gemeenteraad worden behandeld. Voornemens 2008 Zoals in de nota verbonden partijen van de tweede helft 2007 is aangegeven, is het de bedoeling dat nog in 2007 (met mogelijk een doorloop naar 2008) een aantal verbonden partijen wordt opgeheven. Het gaat daarbij om de Onderwijsvoorziening Regio Arnhem en de Holding Parkeervoorziening Arnhem. De eerste is overbodig geworden door een andere wijze van financiering vanuit het rijk en de tweede wordt in een andere juridische vorm gegoten, doordat het wenselijk is om het parkeren op straat en het parkeren in garages met elkaar te ïntegreren. De implementatie van het toezichtsarrangement voor Presikhaaf Bedrijven, waarmee in 2006 een start is gemaakt zal ook in 2008 nog doorlopen. 4.6.2

Enkele specifieke highlights en ontwikkelingen

Presikhaaf Bedrijven Presikhaaf Bedrijven is in het jaar 2006 uit de rode cijfers gekomen. Niettemin blijft het bedrijf kwetsbaar als gevolg van concurrentie op de markt en steeds maar weer wijzigend rijksbeleid. Door vooral de informatie beter af te stemmen op de informatiebehoefte en ook de kwaliteit van de besluitvorming binnen het bedrijf te verbeteren, zal adequaat op nieuwe ontwikkelingen moeten worden ingespeeld. Het bedrijf heeft echter weinig weerstandsvermogen en zal dus bij negatieve ontwikkelingen al snel moeten terugvallen op de deelnemende gemeenten. Grondbank Midden Gelderland Holding BV De audit naar de herbeoordeling van de relatie met grondbank geeft aanleiding te komen tot een verdere professionalisering van de opdrachtgeverrol vanuit de gemeente Arnhem. Daarnaast zal er een aantal scenario’s worden uitgewerkt inzake de relatie met de grondbank en het toekomstperspectief van de Grondbank.

Kaderstelling voor informatie bij jaarrekening

Conform de vereisten van de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) wordt in de bijlage verbonden partijen bij de jaarrekening de uitvoeringsinformatie opgenomen. In dit overzicht met uitvoeringsinformatie is minimaal per verbonden opgenomen: De naam en de vestigingsplaats; Het openbaar belang dat op deze wijze wordt behartigd; De veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft; Het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; Het resultaat van de verbonden partij.

ONDERWERP

4.6.4


Bij verbonden partijen is sprake van een getrapt risico. Financiële problemen worden in eerste instantie door de betreffende partij zelf opgevangen. Per verbonden partij is daarom op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) inzicht nodig in de ontwikkeling van het eigen en vreemd vermogen. Zoals afgesproken wordt in de bijlage van de gemeentelijke jaarrekening een overzicht per verbonden partij gezamenlijk met de uitvoeringsinformatie de informatie over het eigen en vreemd vermogen opgenomen. Pas wanneer de verbonden partij zelf niet in staat is de problemen op te lossen komen de achterliggende partijen in beeld. Voor de gemeente Arnhem geldt hierbij dat vanuit risicomanagement structureel aandacht wordt gegeven aan de verhouding tussen risico’s en weerstandsvermogen. Dit is verder uitgewerkt in de paragraaf weerstandsvermogen.

PAGINA

Risico’s

224

4.6.3


ONDERWERP

Inbedding in en dienstbaarheid aan andere (deel)programma’s

In de paragraaf grondbeleid van vorige meerjarenprogrammabegrotingen is aangegeven welke doelen voor het grondbeleid onderscheiden worden: Het tijdig kunnen realiseren van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen; Het bevorderen van maatschappelijk gewenst ruimtegebruik; Het bevorderen van een rechtvaardige verdeling van kosten en opbrengsten over gebruikers, exploitanten, eigenaren en overheid; Het verhogen van de kwaliteit van het ruimtegebruik, de zeggenschap voor de burger en de marktwerking op de grondmarkt; Het realiseren van nieuwe ontwikkelingen tegen aanvaardbare maatschappelijke offers en kosten. Deze doelen staan niet op zich. Het uitgangspunt hierbij is het bereiken van publieke doelstellingen, zoals verwoord in bijvoorbeeld de visie “Arnhem 2015” en nader uitgewerkt in het “Structuurplan Arnhem 2010” en de nota “Stad in Balans”. Hierbij is het van groot belang nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen tijdig te kunnen realiseren. Binnen het grondbeleid onderscheiden we een tweetal soorten projecten: Grondexploitaties (vastgestelde en in voorbereiding) en Dienstprojecten, grote projecten die mogelijk worden gemaakt door financiële injecties van de gemeente zelf of van externe partijen (denk onder andere aan Rijk of provincie). Een belangrijke plaats in het grondbeleid wordt ingenomen door de zogenaamde strategische projecten. Dit zijn grootschalige projecten en clusteringen van kleinere projecten, waarmee zowel op het gebied van bedrijvigheid als op het gebied van wonen in de stad het aanzien van Arnhem drastisch wordt veranderd in de betekenis van aantrekkelijker gemaakt. Deze strategische projecten kunnen zowel grondexploitaties zijn als dienstprojecten. De huidige strategische projecten zijn: Arnhem-Centraal, Centrum-Oost, en Rijnboog ten behoeve van de ontwikkeling van de binnenstad van Arnhem, Centrum-Zuid, Malburgen en Schuytgraaf in Arnhem-Zuid en Kleefse Waard/Koningspleij en Presikhaaf in Arnhem-Oost. Naast deze strategische projecten wordt gewerkt aan en in een groot aantal meer kleinschalige projecten (plm. 40 in totaal) ook ten behoeve van wonen en werken in Arnhem. Het grondbeleid heeft geen eigen deelprogramma in de MJPB, maar wordt uitgevoerd ten behoeve van het beleid in aantal deelprogramma’s. Woningbouwprojecten dragen bij aan de doelstellingen van deelprogramma 12.1, goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt; met verbetering van de bereikbaarheid van en verkeersstromen in Arnhem wordt een bijdrage geleverd aan deelprogramma 11.1, mobiliteit en bereikbaarheid, en deelprogramma 14.1, verbetering ondernemingsklimaat, profiteert van de investeringen in en ruimte voor handel, dienstverlening en industrie. In de projecten te realiseren voorzieningen en schoolgebouwen dragen bij aan programma 8 (alle deelprogramma’s), samenleven in Arnhem, en deelprogramma 3.2, goed onderwijs. 4.7.2

PAGINA

GRONDBELEID

In 2005 is door de gemeenteraad het kader vastgesteld waarbinnen het grondbeleid en de grondexploitatie opereert. De nota ‘Grondbeleid gemeente Arnhem: Grond(ig) bezien!’ legt vast hoe keuzes moeten worden gemaakt om op een verantwoorde manier met de schaarse grond binnen de gemeente Arnhem om te gaan. Welke uitgangspunten daarbij moeten worden gehanteerd, welke procedures ten behoeve van de besluitvorming aangewezen zijn, hoe met financiële middelen omgegaan dient te worden en op welke manier de juiste informatie kan worden verschaft. De nota is de leidraad aan de hand waarvan het college van burgemeester en wethouders het grondbeleid vorm geeft, uitvoert en inbedt in het geheel van activiteiten die de gemeente uitvoert. In deze paragraaf wordt ingegaan op een aantal aspecten waarop het grondbeleid rechtstreeks ingrijpt op de beleidsdoelstellingen en financiën in de meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011. 4.7.1

225

4.7

Actief grondbeleid

De gemeente voert een actief grondbeleid en is hiermee goed vertrouwd. In de nota ‘Grond(ig) bezien!’ is een aantal redenen genoemd waarom de gemeente Arnhem ervoor kiest zelf een actieve rol te spelen op de vastgoedmarkt:

Bij deze keuze voor actief grondbeleid legt de gemeente zichzelf een aantal beperkingen op. Gewerkt wordt binnen kaders die ervoor zorgen dat de doelen waaraan het grondbeleid een bijdrage levert voorop blijven staan: Het te verwerven object moet een relatie hebben met ruimtelijke plannen, bijvoorbeeld gelegen zijn in of in de nabijheid van (mogelijk) te ontwikkelen locaties. Ook moet het mogelijk zijn dat de gemeente een object koopt dat nog geen onderdeel uitmaakt van een te ontwikkelen locatie maar te zijner tijd wel kan worden ingebracht of als ruilobject kan worden ingezet voor een te ontwikkelen locatie. Het te verwerven object moet passen in een specifiek belang voor de gemeente bijvoorbeeld de ontwikkeling van een winstlocatie (verdienend vermogen grondexploitatie), óf een strategische functie vervullen (qua ligging of bestemming). Bij (financieel) negatieve locaties kan het specifieke belang dat ermee wordt gediend zwaarder wegen dan de financiën, bijvoorbeeld als het doel van de locatie meer maatschappelijke betekenis heeft. De verwerving van het object mag niet leiden tot risico’s die niet verantwoord of beheersbaar zijn. De te hanteren procedures moeten een verantwoorde besluitvorming en verantwoording van de aankoop van gronden waarborgen. Deze randvoorwaarden voorkomen dat binnen het grondbeleid op een zodanig zelfstandige manier wordt gehandeld dat de doelstellingen van deelprogramma’s waaraan het grondbeleid zijn bijdrage levert naar de achtergrond verschuiven. Met de in mei 2007 door de Eerste Kamer aangenomen nieuwe grondexploitatiewet in handen heeft de gemeente een sterkere positie gekregen tegenover particuliere projectontwikkelaars. De gemeente kan eisen stellen waaraan de ontwikkeling van een lokatie moet voldoen, wat de regie op het woningbouwprogramma versterkt, en de wet regelt helder welke kosten en opbrengsten verdeeld kunnen worden tussen gemeente en ontwikkelaar. De actieve rol van de gemeente kan nog verder worden versterkt met de aangekondigde wijziging van de onteigeningswet, die het voor de gemeente eenvoudiger maakt om tot onteigening over te gaan en tegelijkertijd de procedure voor onteigening vereenvoudigt. Ook op lokaties waar de gemeente niet een grondpositie heeft die een actief beleid mogelijk maakt, bieden nieuwe juridische ontwikkelingen de gemeente de ruimte toch een meer actieve rol te spelen. 4.7.3

Financiële positie van het grondbeleid / de grondexploitatie

In 2006 heeft het totaal van alle grondexploitaties een beperkt voordelig resultaat opgeleverd vanwege voornamelijk een tussentijdse winstneming en een voordelig resultaat op de exploitatie van erfpachtgronden. Spiegelbeeldig aan de realisatie van de genomen winst is de winstpotentie (het totaal van de geprognosticeerde winsten van de individuele grondexploitaties) van de vastgestelde grondexploitaties in 2006 verlaagd. Er zijn geen nieuwe exploitaties vastgesteld met meer dan marginale winstverwachtingen, wat betekent dat als gevolg van het realiseren van winsten het totaal van de nog verwachte winsten afneemt. Daarnaast geven de verwachtingen van de exploitaties die nu in voorbereiding zijn een minder rooskleurig beeld. Veel nieuwe projecten zijn binnenstedelijke herontwikkelingen en daarvan is het verdienend vermogen per definitie slechter. Dit legt een hypotheek op de toekomstverwachtingen voor de grondexploitatie als geheel op de langere termijn. Er breekt voor de grondexploitatie een periode aan waarin nauwelijks tot geen positieve resultaten worden voorzien. Pas rond 2010/2011 worden weer substantiële winsten verwacht als gevolg van het afsluiten van winstgevende projecten. De winsten die worden begroot zijn netto opbrengsten bij het afsluiten van grondexploitaties. Conform de landelijke praktijk is het in de gemeente Arnhem gebruik om slechts bij hoge uitzondering tussentijdse winsten te nemen van projecten die nog niet zijn afgesloten, alleen daadwerkelijk gerealiseerde winsten worden ingeboekt. Dit is het

ONDERWERP


PAGINA

De gemeente kan zelf maximale sturing geven op de inrichting van het te ontwikkelen gebied. Als de gemeente de gronden in eigendom heeft, heeft zij directe zeggenschap over het tempo van de gronduitgifte, het tijdstip van realisatie van de bestemming, het gewenste grondgebruik of de gewenste bebouwing. Kortom, de gemeente heeft maximale zeggenschap en regie. Alle kosten van de locatieontwikkeling zijn opgenomen in de uitgifteprijs van de bouwgronden. Uiteraard geldt wel de beperking dat voor de grond niet meer kan worden gevraagd dan de markt bereid is te betalen. De mogelijkheid om een positief resultaat te behalen (verdienend vermogen), waardoor ook projecten met negatieve resultaten kunnen worden ontwikkeld. Het tegengaan van grondspeculatie.

226

In de Jaarrekening 2006 is de weerstandscapaciteit van de grondexploitatie vergroot van € 10 naar € 11,4 miljoen. Voor de jaren 2007 en 2008 worden geen substantiële winsten verwacht, waardoor de weerstandscapaciteit € 11,4 miljoen bedraagt. Het opnemen van de volledige winstverwachting van de projecten in de weerstandscapaciteit is niet reëel. Deze winsten moeten immers eerst nog worden gerealiseerd. Afgezet tegen de genoemde € 34 miljoen betekent dit dat de gemeentelijke algemene reserve een aanzienlijk deel van de voor het grondbeleid benodigde weerstandscapaciteit levert. De risicopositie van de grondexploitatie wordt in de paragraaf weerstandsvermogen dan ook meegenomen in de beoordeling van de gemeentelijke weerstandscapaciteit.

EISEN MET BETREKKING TOT DE VERANTWOORDING EN VERSLAGLEGGING Het BBV stelt hoge eisen aan de te leveren informatie op het gebied van projecten, grondexploitaties en exploitaties in voorbereiding. Deze maakt deel uit van de

ONDERWERP

Naast de winstpotentie is een belangrijk onderdeel van de beoordeling van de financiële positie de confrontatie van risico’s enerzijds en de voor de dekking daarvan aanwezige reserves en voorzieningen anderzijds. Verwachte tekorten c.q. verliezen in lopende grondexploitaties zijn afgedekt door middel van de voorziening grondexploitatie. Om te kunnen spreken van een financieel gezonde situatie moet tegenover risico’s in lopende en eventueel nieuwe projecten/exploitaties een weerstandscapaciteit staan in de vorm van reserves die aangesproken kunnen worden wanneer een risico zich daadwerkelijk voordoet en resulteert in een verlies. De dienst Stadsontwikkeling becijfert het risico van de grondexploitatieprojecten op € 23 miljoen per 31 december 2006 en € 11 miljoen voor de dienstprojecten, in totaal € 34 miljoen.


Ten opzichte van de verwachtingen op basis van de herziening van de grondexploitaties bij jaarrekening 2005 is de cumulatieve winstpotentie afgenomen met € 0,2 miljoen.

PAGINA

Het totaal van de becijferde resultaten van vastgestelde grondexploitaties (tegen de contante waarde per 1 januari 2007) laat een voordelig saldo zien van € 21,8 miljoen. Hierbij moet de kanttekening worden gemaakt dat de vijf projecten die samen het overgrote deel van het resultaat aandragen naar verwachting pas in 2009, 2012, 2014 en later kunnen worden afgesloten. Op korte termijn zijn geen winsten van een substantiële omvang te verwachten. In een grafiek geeft de verwachte winstpotentie in de tijd gezien het volgende beeld:

227

zogenaamde voorzichtigheidsprincipe: winsten neem je pas als ze gerealiseerd zijn, verliezen dek je - zodra je ze voorziet – af door een voorziening te treffen. De tussentijdse winstneming in 2006 heeft betrekking op een grondverkoop ten behoeve van de waterzuivering aan de Drielsedijk, waarmee deze grondexploitatie gedeeltelijk is afgesloten. In de resterende grondexploitatie zijn met name nog plankosten opgenomen om een aantal zaken af te ronden.


ONDERWERP

Deze informatie maakt deel uit van de nota Financiële Jaarrapportage Projecten, die een van de bouwstenen is voor de opstelling van jaarverslag en jaarrekening.

PAGINA

Daarnaast wordt van de nog niet in exploitatie genomen gronden de gemiddelde boekwaarde per m2 vermeld.

228

zogenaamde uitvoeringsinformatie, die is voorgeschreven bij het jaarverslag en de jaarrekening. Artikel 70 van het BBV schrijft de volgende informatie voor: De boekwaarde aan het begin van het begrotingsjaar; De vermeerderingen in het begrotingsjaar; De verminderingen in het begrotingsjaar; De boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar; De geraamde nog te maken kosten en een onderbouwing hiervan; De geraamde opbrengsten en een onderbouwing hiervan; Het geraamde eindresultaat; Een uiteenzetting van de wijze waarop eventuele nadelige resultaten worden opgevangen.

PAGINA


ONDERWERP

INVESTERINGEN

De raad autoriseert op grond van haar budgetrecht de middelen die zij noodzakelijk acht voor de beleidsuitvoering. Dit geldt ook voor de investeringen. Investeringen vragen echter meerjarig budgetruimte en dienen afzonderlijk te worden vastgesteld door de raad. In de Verordening financieel beleid en beheer van de gemeente Arnhem is opgenomen dat de raad de investeringsruimte autoriseert met het vaststellen van de meerjarenprogrammabegroting. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt expliciet aandacht gevraagd voor de investeringen. In artikel 20 van het BBV staat dat de uiteenzetting van de financiële positie een raming moet bevatten voor het begrotingsjaar van de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid dat in de programma’s is opgenomen. Afzonderlijke aandacht moet hierbij worden besteed aan de investeringen. Naast de wettelijke taak om specifiek aandacht te besteden aan de investeringen is er ook bestuurlijk veel behoefte aan transparantie rond de gemeentelijke investeringsportefeuille. In deze paragraaf wordt de investeringsplanning 2008-2011 toegelicht. 4.8.1

229

4.8

Beleid

De afgelopen jaren is eraan gewerkt om te komen tot een meerjarig investeringsplan waarin investeringen tot op deelprogrammaniveau (en daarna op objectniveau) zijn opgenomen. Uiteindelijk groeit dit uit tot een investeringsplan voor het bestuur en management met: een overzicht waaruit een samenhangend beeld van alle investeringen, inclusief de vervangingsinvesteringen op grond van bestaand en nieuw beleid kan worden afgelezen. een overzicht waaruit een indicatie blijkt voor de mate waarin de stad een toekomstgericht beleid voert, vooral gericht op structuurversterking. een overzicht dat als ondersteuning kan dienen bij de planning en beheersing van kapitaalgoederen en de bijkomende kosten. een overzicht waarin het bestuur de mogelijkheden wordt geboden om de beschikbare investeringsruimte integraal af te wegen. Een dergelijk plan maakt het mogelijk om investeringen over de deelprogramma's tegen elkaar af te wegen. Het wordt ook duidelijk dat er gezien de ambities in onze stad en de benodigde vervangingsinvesteringen keuzes gemaakt moeten worden. De opgaven voor een stad als Arnhem zijn groot en er zal met partners en andere overheden samengewerkt moeten worden om de financiering van voorzieningen rond te krijgen. Hiertoe moeten strategieën worden gemaakt waarbij investeringen in samenhang met onze doelen als stad, de rol die wij als overheid in de stad hebben en de ontwikkelingen binnen de stad worden bezien. Vanuit een duidelijke investeringsstrategie is het ook gemakkelijker om samen met andere partners in grote projecten op te trekken. In de investeringsplanning 2008-2011 zijn alle voorgenomen programma-investeringen opgenomen. We maken onderscheid tussen de zogenaamde programma-investeringen en bedrijfsvoeringsinvesteringen. De programma-investeringen betreffen investeringen die direct te maken hebben met de uitvoering van programma’s. De majeure programmainvesteringen zijn eveneens opgenomen en toegelicht in de deelprogramma’s. De bedrijfsvoeringsinvesteringen betreffen veelal de vervanging van bedrijfsmiddelen, zoals het vervangen van de computers, de ICT-infrastructuur, meubilair en dergelijke. Deze investeringen zijn niet in de investeringsplanning opgenomen. De diensten krijgen hiervoor het benodigde budget en dragen zelf zorg voor een efficiënte vervangingssystematiek van de betreffende investeringen. Het BBV maakt onderscheid in investeringen met een economisch nut en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Onder investeringen met een economisch nut verstaan we die investeringen die goed te verkopen zijn of waar een externe tariefstelling tegenover staat. Investeringen met een maatschappelijk nut omvatten investeringen in de aanleg en onderhoud van (inrichting van) wegen, waterwegen, civiele en waterbouwkundige kunstwerken, groen en kunstwerken. Binnen de financiële positie zou voor deze categorie van investeringen het accent veel meer moeten liggen op het gerelateerde meerjarenonderhoud. Conform artikel 11 van de Verordening financieel beleid en beheer van de gemeente Arnhem worden de investeringen met een maatschappelijk nut geactiveerd. In de toelichting op de majeure investeringen in de deelprogramma’s en in de financiële staten wordt bij de ‘vaste activa’ het onderscheid aangegeven tussen de investeringen met een maatschappelijk nut en economisch nut.

PAGINA


ONDERWERP

Spelregels

230

4.8.2

Om de uitvoering van het investeringsprogramma goed te kunnen beheersen beschikken we over een breed scala aan spelregels. Tegelijkertijd constateren we dat we er nog niet zijn. Ook in 2008 werken we aan de verdere verbetering met betrekking tot de investeringen. De spelregels zijn: Kapitaallastenbudgetten voor de programma-investeringen worden per investering en per deelprogramma op concernniveau gereserveerd. Een investering in jaar t leidt tot kapitaallasten in jaar t+1. De investeringen worden bruto verantwoord, dat wil zeggen dat zowel de totale investering als de bijdrage van derden zijn opgenomen. De toekenning van het kapitaallastenbudget wordt gekoppeld aan de feitelijke realisatie van een object of zelfstandig deel daarvan. In de Turap-2 wordt over de voortgang van de investeringen van het lopende jaar gerapporteerd. In de jaarrekening wordt gerapporteerd over realisatie, onder- en overbesteding van de beschikbaar gestelde kredieten. Hierbij wordt een afzonderlijk investeringsoverzicht opgenomen waar zowel het begrote investeringsbedrag staat als de mate van realisatie (inclusief toelichting). Dit is ook het moment dat wordt gekeken naar de mogelijkheden om openstaande investeringskredieten af te sluiten. De eventuele voor- en nadelen in geval van onder-/overbesteding komen in de eerste jaarschijf voor rekening van de dienst, in de vervolgjaren wordt het correcte benodigde kapitaallastenbudget ter beschikking gesteld. Over de nog niet afgeronde investeringen, de onderhandenwerk positie komt een rentefactuur van treasury. Deze rentekosten worden toegevoegd bij het te zijner tijd te activeren bedrag aan investeringen. Als voor een krediet in jaarschijf t in t+1 nog geen enkele uitgave is gedaan, komt dit krediet inclusief kapitaallastendekking te vervallen. Dit geldt ook wanneer de onderhanden werk positie in twee jaar tijd niet of nauwelijks verandert. Voorbeeld: Investering gepland voor 2006, in 2007 nog steeds geen uitgaven gedaan: kapitaallasten vallen vrij bij de jaarrekening 2007 (in voorjaar 2008), ruimte beschikbaar voor de begroting 2009 (MJPB 2009 – 2012). Bij investeringen kan onderscheid gemaakt worden in meerdere fasen: − Vooronderzoeksfase: de kosten die hier gemaakt worden drukken op de reguliere exploitatie en zijn niet eenduidig toe te rekenen aan de hoofdinvestering, ze worden daarom niet mee-geactiveerd Uitzondering hierop is wanneer de voorbereidingskosten wel eenduidig zijn toe te schrijven aan de hoofdinvestering. − Projectvoorbereidingskosten: deze kosten worden als onderhandenwerk meegenomen (inclusief bouwrente) en mee-geactiveerd in de hoofdinvestering. Deze kosten drukken dus niet op de exploitatie. − Er mogen alleen projectvoorbereidingskosten worden gemaakt voor investeringen die in de planningshorizon van de meerjarenprogrammabegroting zijn opgenomen. Voor investeringen die buiten deze planningshorizon vallen is een (tijdelijk) exploitatiebudget nodig. − Mocht een investering onverhoopt in een latere meerjarenprogrammabegroting door het bestuur geannuleerd worden, dan dienen de gemaakte projectkosten direct als verlies genomen te worden. De gemaakte kosten van de voorgenomen investering worden ten laste van het concern gebracht worden (uiteraard mits onderbouwd en binnen redelijke grenzen), de kapitaallasten vallen eveneens voor 100% vrij op concernniveau. 4.8.3

Investeringen 2008 - 2011

Op de volgende pagina’s treft u een overzicht van de geplande programma-investeringen in de periode 2008-2011 aan. In het begrotingsjaar 2008 zijn wij van plan om € 79.375.000 te investeren. Meer dan de helft van de investeringen komt voor rekening van het onderwijs. Het betreft hier veelal bijdragen aan investeringen van derden (de schoolbesturen). Op tal van plekken in onze stad wordt gebouwd aan onderwijsvoorzieningen waarmee we ook de komende jaren onderwijs kunnen bieden dat voldoet aan de laatste eisen. We maken in deze periode ook forse slagen in de vernieuwing van het rioolstelsel (bijna € 13 miljoen per jaar). De trolleyficering van Schuytgraaf en enkele andere verkeersinvesteringen complementeren het overzicht voor 2008.

Over de gehele begrotingsperiode bedraagt het investeringsvolume € 339.897.000. In dit bedrag zijn ook de investeringen 2007 begrepen. Naast de eerdergenoemde investeringen uit 2008 zijn de investeringen in Rijnboog (cultuur), diverse brede scholen, de herinrichting van Presikhaaf en de kadeconstructie langs de Rijn de meest omvangrijke. Voor nieuw toegekend beleid waarvoor bijdragen van derden worden verwacht mogen pas verplichtingen worden aangegaan als deze bijdragen van derden zeker zijn. Het betreft de investeringen Centrumring, Apeldoornseweg, J. de Wittlaan/Boulevard Heuvelink en de Trolleyficering Schuytgraaf. Ten dele worden de investeringen Centrumring, Apeldoornseweg en J. de Wittlaan/Boulevard Heuvelink gefinancierd door aanwending van het structurele investeringsbudget Verkeersinfrastructuur.

231

PAGINA

Hierbij zij aangetekend dat in deze meerjarenprogrammabegroting de investeringen in de grondexploitatie en de investeringen in grootschalige projecten van de dienst Stadsontwikkeling nog niet zijn opgenomen.


ONDERWERP

Investeringsplan


Deelprogramma

Product

Nr.

Omschrijving

Nr.

3.1

Voorschoolse ontwikkeling

03.1.01 Peuterspeelzaalwerk

Investeringsbedrag (x € 1.000)

KredietOmschrijving

Omschrijving investering

Tijdelijke peuterspeelzaal Spijkerkwartier/Broek

bedrag (x € 1.000)

2008

2009

150

150

150

150 3.013

2010

0

2011

0

0

3.2

Goed Onderwijs

03.2.01 Primair onderwijs

Herbouw witte school

3.013

3.2

Goed Onderwijs


Onderwijshuisvesting en spoedprocedures

3.923

3.2

Goed Onderwijs


Onderwijshuisvestingsprogramma's

3.2

Goed Onderwijs


Goed Onderwijs


Steunpunten Schuytgraaf Voorzieningen Malburgen

1.258

3.2 3.2

Goed Onderwijs


Voorzieningen Presikhaaf

8.878

8.798

3.2

Goed Onderwijs


Voorzieningen Rijkerswoerd

2.014

1.653

3.2

Goed Onderwijs


Voorzieningen Schuytgraaf

34.902

3.2

Goed Onderwijs


Herhuisvesting Vlindertuin

3.378

3.2

Goed Onderwijs Goed Onderwijs

03.2.01 Primair onderwijs 03.2.01 Primair onderwijs

BS Klarendal

3.2

Sociaal huis Immerloo

1.001

3.2

Goed Onderwijs


BS de Laar-West

2.041

3.2

Goed Onderwijs


BS de Laar-Oost

1.543

1.543

3.2

Goed Onderwijs


BS Schuytgraaf-Noord

15.068

15.068

3.2

Goed Onderwijs


(Tijdelijke) huisvesting VSO/Radar

3.2

Goed Onderwijs

Indexering

3.2

Goed Onderwijs

03.2.01 Primair onderwijs 03.2.02 Voortgezet onderwijs

3.2

Goed Onderwijs Goed Onderwijs

03.2.02 Voortgezet onderwijs 03.2.02 Voortgezet onderwijs

Onderwijshuisvestingsprogramma's

3.2 3.2

Goed Onderwijs

03.2.02 Voortgezet onderwijs

Mavo/havo-West Utrechtseweg

7.1

Bloeiende kunst en cultuur

07.1.02 Musis Scarum Schouwburg Arnhem 07.1.04 Culturele activiteiten 07.1.04 Culturele activiteiten

20.962

10.562

10.562 1.001 2.041

300 3.086

2.916

170

38.564

21.370

17.186

75 1.900

Campus IJssellaan

547 3.378

1.900

900 151.583

47.179

41.214

649

325

325

649

325

325

Vervanging stoelen

710

Cultuur in Rijnboog

63.473

Poppodium Luxor

4.638 68.821

16.882

19.199

0

0

0

0

63.473 0

63.473

ONDERWERP

Bloeiende kunst en cultuur Bloeiende kunst en cultuur

1.258

1.318

Integraal Huisvestingsplan VO Noord

Steunpunten Schuytgraaf

599 2.343


7.1 7.1

05.1.01 Volksgezondheid

3.123 -1.485

PAGINA

Lichamelijke en geestelijke gezondheid

6.528

232

5.1

17.858

7.2

Actief sporten

07.2.02 Sportaccommodaties

Voorzieningen Schuytgraaf

7.2 7.2

Actief sporten

07.2.02 Sportaccommodaties 07.2.02 Culturele activiteiten

Zoutelectrolyse

Bloeiende kunst en cultuur

5.551 200 750

De Coehoorn en Introdans

6.501

5.551 200 750 950

5.551

0

0

583

983

983

11.1 Evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen

11.1.02 Fiets

Verkeersinfrastructuur

3.532

83

11.1 Evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen 11.1 Evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen

11.1.03 Auto 11.1.03 Auto

Centrumring Apeldoornseweg

3.500 2.000

2.000 2.000


11.1.03 Auto 11.1.04 Openbaar vervoer Arnhem

J. de Wittlaan / Boulevard Heuvelink (largas) Trolleyficering Schuytgraaf

2.200 2.100

1.100 850


11.1.04 Openbaar vervoer Arnhem 11.1.06 Verkeersadviezen aan burgers

Heractivering trolley Verkeerskrediet

1.000

1.000 152

152

152

152


11.1.07 Verkeersregelinstallaties

Verkeersregelinstallaties

715

715

715

715

7.900

2.550

1.850

1.850

7 57

24

821 3.561 18.714


11.1.08 Parkeervoorzieningen 11.1.08 Parkeervoorzieningen

Vervoermiddelen Afsluiten voetgangersgebied

31 57



Parkeer bezoekerskaart Handterminals

53


11.1.08 Parkeervoorzieningen

Video-apparatuur parkeren



Parkeerautomaten Parkeermaatregelen

12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod

12.1.09 Stedenbouwkundige advisering op wijkniveau

53 76

76 29

Verkeersinfrastructuur rond wc Presikhaaf

29

931 359

187 72

187 72

187 72

187 72

1.536

259

323

441

259

0

700 700

0

0

162 975 500

500

500 4200

700 700

Diversen, mn. Schelmseweg Voormalige landbouwwegen Viaducten A325 Kadeconstructie langs Rijn Voegen natuursteen Herinrichting Presikhaaf Doorlaatwerk Eldensedijk Terreinen volkstuinen Software beheersysteem Speelvoorzieningen Masten Kabels Openbare Verlichting Diversen geo-informatie

841 1.825 2.000 8.400 255 5.088 150 30 72 200 2.000 410 500 464 22.235

850 500 4.200 85 2.500

85 2.588

10

10 72

400 82

400 82

69

141

8.696

5.015

400 82

200 400 82

982

5.567

185

ONDERWERP

Wegen Wegen Wegen Wegen Wegen Wegen Wegen Groen Groen Groen Openbare verlichting Openbare verlichting Openbare verlichting Beheer gemeentelijke eigendommen


13.1.10 13.1.10 13.1.10 13.1.10 13.1.10 13.1.10 13.1.10 13.1.12 13.1.12 13.1.12 13.1.14 13.1.14 13.1.14 13.1.15

PAGINA

Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig Arnhem schoon, heel en veilig

233

13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1 13.1

1.100

13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed

13.3.02 Monumentenzorg

15.1 15.1 15.1 15.1 15.1

15.1.01 15.1.01 15.1.01 15.1.02 15.1.02

Naar een duurzame inrichting van het milieu Naar een duurzame inrichting van het milieu Naar een duurzame inrichting van het milieu Naar een duurzame inrichting van het milieu Naar een duurzame inrichting van het milieu

15.2 Een goed milieubeheer

15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

16.5 Algemene baten en lasten 16.5 Algemene baten en lasten

Ecologie en Waterhuishouding Ecologie en Waterhuishouding Ecologie en Waterhuishouding Bossen en parken Bossen en parken

15.2.02 Bodem

15.3.01 Handhaving 15.3.03 Vergunningverlening

16.5.21 Overige Ontwikkelingen 16.5.21 Overige Ontwikkelingen

Ondergrondse containers Minicontainers Ondergronds afvaltransport Gemeentelijke Riolerings Plannen

Registratiesysteem monumenten

Beheerssystemen Water Beschoeiingen Vm militair complex Galgeberg Beheerplan Bossen Voorzieningen in bossen en parken

1.400 330 629 64.555 66.914

280 66 400 12.911 13.657

280 66 53 12.911 13.310

280 66 139 12.911 13.396

12.911 13.257

40 40

0

0

0

40 40

34 107 270 15 55 481

Beheerssystemen

Beheerssystemen Beheerssystemen

Beheersssystemen afdelingen Vervoersmiddelen - auto's

Totaal

280 66

24 145 15 145

24

15

55 55

20 20

0

20 20

0

0

80 240 320

90 90

80 30 110

0

0

100 50 150

100

33.716

40.327

930 303 1.233

25 25

27 89 116

339.897

79.375

132.730

100

ONDERWERP

Afvalbeheer Afvalbeheer Afvalbeheer Riolering


13.2.01 13.2.01 13.2.01 13.2.02

PAGINA

Afval en riolering Afval en riolering Afval en riolering Afval en riolering

234

13.2 13.2 13.2 13.2


ONDERWERP

Subsidies op basis van subsidieregelingen De afgelopen jaren zijn op basis van de Algemene Subsidie Verordening (ASV) verschillende subsidieregelingen vastgesteld. Hiermee is een wettelijke en rechtmatige grondslag gecreëerd voor deze subsidies. Op basis van vooraf bepaalde criteria worden de subsidies verdeeld en toegewezen aan betrokken instellingen. Begrotingssubsidies De Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) bepaalt dat wanneer in de begroting een subsidieontvanger vermeld staat en het bedrag waarop de subsidie ten hoogste kan worden vastgesteld, er geen nader wettelijk voorschrift nodig is. Met name de subsidies aan de ‘grote’ instellingen worden op deze wijze verstrekt. Toegroeien naar output-financiering

In 2007 is een start gemaakt met het gezamenlijk definiëren van output waar instellingen op afgerekend kunnen worden. Dit is in het kader van de ingezette weg waarbij van de overheid wordt verlangd efficiënter en effectiever te werken. Het begrip ‘resultaatgerichte overheid’ is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. In 2007 is een aanzet gedaan tot het veranderen van het automatisme van nominaal compenseren. Omdat instellingen zelf ook tijd en ruimte nodig hebben om de omslag te kunnen bewerkstelligen is het niet aannemelijk dit binnen een jaar gerealiseerd te hebben. Het omschakelen naar een meer output-financieringsrelatie met instellingen heeft tijd nodig. Ook het juridische aspect maakt dit gecompliceerd. Gestreefd wordt naar een meer volwassen sturingsrelatie: niet het subsidiëren van de input, maar het subsidiëren van de prestatie, de output. Anders gezegd, instellingen dienen evenals de overheid prestaties te leveren en dienen ook daarnaar gefinancierd te worden. 4.9.2

PAGINA

SUBSIDIES

De gemeente Arnhem heeft haar doelstellingen per deelprogramma geformuleerd met de daarbij behorende beoogde effecten en resultaten. Deze doelen kunnen op verschillende manieren worden bereikt. Het is mogelijk om de benodigde activiteiten zelf uit te voeren, andere mogelijkheden zijn het inkopen bij derden en het subsidiëren van instellingen. De gemeente Arnhem heeft voor het bereiken van haar doelstellingen met bijna 400 instanties een subsidierelatie. Het stelsel dat het subsidieverkeer tussen onze gemeente en de instellingen reguleert, is geënt op twee principes: subsidies die op basis van subsidieregelingen worden verstrekt; begrotingssubsidies.

4.9.1

235

4.9

Subsidiebezuinigingen

Om meerjarig de begroting sluitend te maken is er al eerder voorgesteld ook op subsidies te bezuinigen. Vanaf 2009 en verder wordt er een subsidietaakstelling opgelegd van € 2,75 miljoen. Het onderzoeksgebied blijft niet beperkt tot de door de gemeente gesubsidieerde instellingen en organisaties maar zal zich ook richten tot de werkmaatschappijen van de gemeente, i.c. Musis Sacrum/Schouwburg Arnhem. Het Domein, de gemeentemusea en het Sportbedrijf. De volgende zoekrichtingen ter invulling van de bezuinigingen worden de komende periode verder uitgewerkt: € 1,5 miljoen wordt gekoppeld aan alle beleidsvelden waarbinnen sprake is van het verstrekken van subsidies. Wij wensen dit bedrag vooral te vinden via het (laten) verkrijgen van een geïntensiveerde samenwerking tussen de grote(re) instellingen die in onze stad actief zijn. Samenwerking in inhoudelijke zin waardoor ook meer synergie kan worden verkregen, samenwerking in de zin van het meervoudig gebruik van accommodaties. Maar ook samenwerking in de zin van het bevorderen van organisatorische samenwerking eventueel ook culminerend in concrete fusiebewegingen. In het maatschappelijke veld zijn overigens dit soort bewegingen ook al gaande. Binnen dit kader beschouwen wij ook de genoemde werkmaatschappijen. Bij de werkmaatschappijen geldt in het bijzonder dat wij hier nadrukkelijk de mogelijkheden die verzelfstandiging in dit verband zouden kunnen bieden, wensen te onderzoeken.

In relatie tot de bezuinigingen gaan wij er vanuit dat de (gesubsidieerde) activiteiten die één op één zijn te relateren aan die hoofdpunten van aandacht in ieder geval niet voor mogelijke bezuiniging in aanmerking komen. Met andere woorden, alle andere (gesubsidieerde) activiteiten dus wel. Met deze benadering kan Stad in balans fungeren als een richtinggevend, keuzes makend document. 4.9.3

Indicatieve subsidiebedragen per deelprogramma

Het totaalbudget voor begrote subsidies voor 2007 is ongeveer € 41,5 miljoen. De bijdragen aan de volgende instanties zijn hierin niet inbegrepen omdat deze vallen onder een gemeenschappelijke regeling vallen. Deelprogramma

Instantie

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid 06.2 Voorkomen en bestrijden van branden en rampen 04.1 Verminderen afstand tot arbeidsmarkt 07.1 Bloeiende kunst en cultuur

Hulpverlening Gelderland Midden Hulpverlening Gelderland Midden Werkvoorziening Presikhaaf Gelders Archief

Op basis van vooraf bepaalde criteria worden de subsidies verdeeld en toegewezen aan betrokken instellingen. In onderstaande tabel is de verdeling van subsidies naar de verschillende deelprogramma’s zichtbaar.

Subsidies naar deelprogramma's Realisatie 2006

Deelprogramma

in euro's Begroting 2008

Begroting 2007

01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen 03.1 Voorschoolse ontwikkeling 03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen 06.1 Veiligheid bevorderen 07.1 Bloeiende kunst en cultuur 07.2 Actief sporten 08.1 Maatschappelijk actieve burgers 08.2 Samenleven in de buurt 08.3 Actieve groepsverbanden en (sub)culturen 08.4 Integratiebeleid 08.5 Ouderen en gehandicapten 12.1 Afstemming vraag en aanbod woningmarkt 13.1 Arnhem, schoon, heel en veilig 13.3 Beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat 15.1 Duurzame inrichting milieu 15.2 Goed milieubeheer 16.5 Algemene baten en lasten

€ € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

32.000 1.593.000 3.041.000 2.958.000 150.000 511.000 13.224.000 0 118.000 6.450.000 706.000 630.000 2.716.000 5.771.000 688.000 0 77.000 2.000 393.000 768.000 128.000 7.000 427.000

€ € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

36.000 1.672.000 2.754.000 2.757.000 475.000 533.000 14.078.000 1.097.000 124.000 6.528.000 975.000 565.000 2.845.000 3.975.000 749.000 2.224.000 46.000 0 524.000 199.000 114.000 0 524.000

€ € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

36.000 1.763.000 2.733.000 2.713.000 274.000 433.000 12.468.000 1.121.000 225.000 7.110.000 994.000 577.000 2.821.000 3.629.000 764.000 2.095.000 0 0 534.000 640.000 116.000 0 530.000

Eindtotaal

€

40.390.000

€

42.794.000

€

41.576.000

ONDERWERP

Wij hebben mede ten behoeve van dit bezuinigingsproces ook de nota Stad in balans ‘doorontwikkeld’. In de nota “Stad in balans” treft u het resultaat daarvan aan. In de nota worden de vier thema’s van Stad in balans (sociale cohesie, integratie, veiligheid en tweedeling) terug in (een actueel) beeld gehaald. Vervolgens wordt aangegeven op welke hoofdrichtingen, op welke aangrijpingspunten wij ons wensen te concentreren waar het gaat om de aanpak van de sociaal-maatschappelijke problematiek van de stad. Per thema hebben wij twee hoofdrichtingen geformuleerd.


PAGINA

€ 0,5 miljoen wensen wij te dekken door de uitgaven die de gemeente in dit verband zelf bekostigt te leggen naast de gelden die wij van derden, in het bijzonder de rijksoverheid, verkrijgen. Als onze eigen inspanningen (h)erkend worden door de rijksoverheid (via WMO-budgetten b.v.) is het reëel onze eigen gelden vrij te spelen voor andere door ons belangrijk geachte activiteiten. € 0,5 miljoen dekking door meer kostendekkende tarieven te hanteren. Voor de minder draagkrachtige Arnhemmer kan gerichte compensatie vanuit de bijzondere bijstand (Arnhem Card) plaatsvinden. De nominale compensatie 2008 wordt incidenteel toegekend. In 2009 wordt deze teruggedraaid, waardoor € 250.000,- aan bezuiniging wordt gerealiseerd en op concernniveau ten behoeve van mogelijke calamiteiten tevens € 160.000,- als buffer beschikbaar komt.

236

237

PAGINA


ONDERWERP

In onderstaande tabel zijn indicatieve subsidiebedragen per subsidieontvanger opgenomen van subsidies die meer bedragen dan € 700.000.

Indicatief subsidiebedrag per subsidieontvanger, subsidies > € 700.000

Naam subsidieontvanger Stichting Rijnstad Passade c.q.opvolgers Stichting Arnhemse Openbare en wetenschappelijke Bibliotheek HERA, Vrouwenopvang Gelderland Iris-zorg (De Grift) Stichting welzijn Ouderen Arnhem Rijn IJsselcollege, budget volwasseneducatie Stichting Thuiszorg Midden Gelderland Stichting Pas Stichting Peutersspeelzalen Arnhem Stichting Marant Educatieve Diensten

Realisatie 2006 6.431.000 5.717.000 4.170.000 3.555.000 2.781.000 1.843.000 3.079.000 1.491.000 1.873.000 960.000 700.000

Begroting 2007 6.993.000 5.737.000 4.162.000 3.441.000 2.864.000 1.890.000 1.790.000 1.502.000 1.332.000 1.229.000 563.000

in euro's Begroting 2008 7.139.000 5.789.000 4.248.000 3.512.000 2.624.000 1.847.000 1.827.000 1.534.000 1.359.000 1.255.000 525.000

Aan de in de bovenstaande tabel opgenomen bedragen kunnen geen rechten worden ontleend. Bijzondere projecten of reguliere zaken die buiten de kernactiviteit van de instellingen vallen zijn niet inbegrepen. Tevens kunnen rijks- en gemeenteaanpassingen (zowel beleidsmatig als financieel) een rol spelen in de uiteindelijke subsidietoewijzing.

PAGINA

ONDERWERP

238


239

PAGINA


ONDERWERP

4.10 STAD IN BALANS In de vorige bestuursperiode is de nota Stad in Balans vastgesteld. Tevens is in het najaar 2006 door de raad bepaald dat Stad in Balans als leidraad geldt voor de maatschappelijke ontwikkeling in de stad, en dat Stad in Balans een zichtbare plek in de begroting moet krijgen. Via de paragraaf Stad in Balans wordt daaraan nu – als eerste aanzet – aan voldaan. De nota Stad in Balans onderscheidt vier voor het samenleven in de stad belangrijke thema’s: sociale cohesie, tweedeling, integratie en veiligheid. Deze thema’s hebben een brede strekking. Zeker concepten als sociale cohesie en tweedeling werken door in (nagenoeg) alle programma’s en deelprogramma’s van de begroting. In deze paragraaf wordt aangegeven hoe de stand van zaken rond de doorontwikkeling van Stad in Balans is en wat we de komende jaren kunnen verwachten. Tevens wordt aangegeven welk nieuw beleid de afgelopen jaren specifiek gekoppeld is aan Stad in Balans. En hoe we daar de komende tijd mee willen omgaan. 4.10.1

Doorontwikkeling Stad in Balans

In 2007 is een verdiepingsslag gemaakt op basis van de nota Stad in Balans. In deze verdiepingsslag zijn allereerst de vier prioriteiten conceptueel nader uitgewerkt en zijn beleidsmatige accenten en speerpunten voor de komende tijd benoemd. Een tweede spoor betreft het ontwikkelen van lijnen voor de beleidsuitvoering: het bepalen van voorzieningenniveaus voor de wijken, het benutten van Stad in Balans voor de subsidierelaties en de vormgeving van de relaties met bewoners en organisaties in de stad. 4.10.2

Het beleidsspoor

In de nadere uitwerking van het beleidsspoor Stad in Balans wordt sociale cohesie als centraal concept gehanteerd. Tweedeling geeft een nadere invulling van de cohesieproblematiek van Arnhem. Integratie een manier om voor een deel van de bevolking betere cohesie te bewerkstelligen. Veiligheidsbeleid heeft vooral te maken met het voorkomen van excessen en het geven van het gevoel aan mensen dat samenleven met hun omgeving op een goede manier gestalte kan krijgen. Binnen de vier genoemde thema’s worden nadere prioritaire thema’s aan de orde gesteld. Deze thema’s hangen voor een belangrijk deel samen met thema’s die ook in de stadsprogramma’s aan de orde komen. Zoals in het hoofdstuk hoofdlijnen van beleid van deze programmabegroting gesteld is het van belang te focussen op een beperkt aantal van deze thema’s en hier te komen tot een innovatief en slagvaardig beleid. De nadere uitwerking van het beleidsspoor Stad in Balans zal op korte termijn bestuurlijk behandeld worden. 4.10.3

Het uitvoeringsspoor

Bij de nadere uitwerking van het uitvoeringsspoor gaat het vooral om het verder ontwikkelen van een visie op de voorzieningen: het realiseren van mogelijkheden van ontmoeting (hart van de wijk, o.m. multifunctionele voorzieningen), het gebiedsgericht goed in beeld hebben van (de verwachte) vraag naar en het aanbod van voorzieningen, het definiëren van basiskwaliteit van de voorzieningenstructuur van wijken en het ontwikkelen van een voorzieningenprogramma. Men zou hierbij ook kunnen betrekken dat de schaal van wijken en gebieden nog eens nader bekeken moet worden. Het gaat verder om het verbeteren van de subsidierelaties met organisaties in de stad. Men kan daarbij denken op het sterker enten van de programma’s van organisaties op de prioriteiten van Stad in Balans, het aangaan van meer vaste meerjarige en projectmatige flexibele subsidierelaties. De aandacht kan zo meer worden verschoven van administratie naar het behalen van inhoudelijke successen. Het gaat ook om een verbetering van de netwerken (lokaal en regionaal) waarbinnen gemeenten en organisaties in gesprek zijn over opgaven en vitale coalities kunnen aangaan. En het inhoud geven aan bewonersparticipatie. Wat die samenwerking met organisaties en bewoners betreft zullen we een onderscheid moeten maken naar verschillende soorten wijken en de daarbij behorende aanpak (combinaties van sociale herovering en kansgedreven beleid). Overigens liggen hier heel nadrukkelijke samenhangen met het stadsprogramma verbeteren woonen leefomgeving en zorgzame stad.

PAGINA


ONDERWERP

Stad in Balans en de begroting

240

4.10.4

Zoals aangegeven zal in het kader van het uitvoeringsspoor in de komende jaren nader inhoud gegeven worden aan een nieuwe invulling van de subsidierelaties met instellingen. Zo’n nieuwe invulling betekent ook dat de subsidierelaties daadwerkelijk in verband gebracht worden met de uitgangspunten en de speerpunten van de Stad in Balans. Zodra de nieuwe werkwijze gerealiseerd zal zijn kunnen we – met name waar het de speerpunten en flexibele budgetten betreft – meer inzicht geven in de begroting over Stad in Balans. Nu moeten we ermee volstaan dat de deelprogramma’s 3 tot en met 8 grotendeels betrekking hebben op thematieken die in Stad in Balans aan de orde zijn. En Stad in Balans gaat zelfs breder. U herinnert zich ongetwijfeld het schema uit Stad in Balans waarin aangegeven wordt dat alle deelprogramma’s uit de meerjarenprogrammabegroting in meer of mindere mate inhoud geven aan Stad in Balans. In de begroting 2006-2009 is aangegeven welke in 2005 aangenomen moties werden gefinancierd uit de stelpost Stad in Balans van € 1 miljoen. Daarnaast is in de begroting 2006-2009 € 565.000 extra ingezet voor activiteiten die men in verband zou kunnen brengen met de doelen van Stad in Balans, zoals het wijkmanagement Schuytgraaf, de continuering van het Fonds Samenlevingsbeleid, vrijwilligers, veiligheid en ouderen. Datzelfde geldt voor de meerjarenprogrammabegroting 2007-2010. De extra budgetten die vanaf 2006 worden ingezet, en in verband zouden kunnen worden met de doelen van Stad in Balans in engere zin worden weergegeven in onderstaand overzicht. Dlpr

Bestedingsvoorstellen Stad in Balans 06-09

2008

2009

2010

2011

5.1

Maatschappelijke opvang

145.000

0

0

0

5.1 5.1

Activering dak- en thuislozen Vluchtelingenwerk Besluitvorming Raad 14 en 15 maart 2005: - Motie 26 Laagdrempelig maatschappelijk werk - Motie 11 Terugdraaien versobering/huurtarieven - Motie 11 Amateurtheater - Motie 15 Voorstellen doorvoeren prof. beheer - Motie 11 Besparing integraal jeugdbeleid

125.000 115.000

125.000 0

125.000 0

125.000 0

130.000 135.000 66.000 120.000 100.000

130.000 135.000 66.000 120.000 100.000

130.000 135.000 66.000 120.000 100.000

130.000 135.000 66.000 120.000 100.000

5.1 7.1 7.1 7.1 8.2

Wijkmanagement Schuytgraaf Continuering fonds samenlevingsbeleid Vrijwilligers (Arnhemse Uitdaging)

6.1

Veiligheid Ouderen subtotaal

55.000

65.000

65.000

65.000

150.000

150.000

150.000

150.000

50.000

50.000

50.000

50.000

100.000 200.000

100.000 200.000

100.000 200.000

100.000 200.000

1.491.000

1.241.000

1.241.000

1.241.000

200.000 402.500 138.000 100.000 200.000 200.000 50.000 285.000

200.000 402.500 138.000 100.000 200.000 200.000 50.000 285.000

200.000 402.500 138.000 100.000 200.000 200.000 50.000 285.000

200.000 402.500 138.000 100.000 200.000 200.000 50.000 285.000

1.575.500

1.575.500

1.575.500

1.575.500

3.066.500

2.816.500

2.816.500

2.816.500

Bestedingsvoorstellen Stad in Balans 07-10 4.2 5.1 5.1 6.1 7.1 8.2 8.4 14.1

Formulierenbrigade Voorzieningen maatschappelijke zorg JONA-huis Veiligheidshuis Cultuur in de breedte Sociale bouwstenen Geitenkamp Multicultureel platform Evenementen subtotaal

Totaal Stad in Balans

241

PAGINA


ONDERWERP

Financiële begroting

PAGINA

ONDERWERP

242


243

PAGINA


ONDERWERP

Financiële begroting De meerjarenprogrammabegroting is onder-verdeeld in

outputindicatoren goed aan te laten sluiten bij de

twee delen, namelijk de beleids-begroting en de

programma’s,

financiële

programmabegroting zijn opgezet. Dit betekent dat het

begroting.

De

financiële

begroting

is

opgebouwd uit de volgende onderdelen.

zoals

die

in

2003

voor

de

GSB III-beleid binnen de bestaande structuur van de MJPB 2007-2010 is geïntegreerd. Het Rijk verstrekt de

OVERZICHT VAN BATEN EN LASTEN

financiële

PER DEELPROGRAMMA

middelen voor het GSB III-beleid via drie brede

Het overzicht van baten en lasten is het onderdeel

doeluitkeringen (BDU), economie, fysiek en sociaal.

waarin is aangegeven tot welke bedragen de raad het

Deze door het Rijk beschikbaar gestelde middelen kan

college autoriseert door het vaststellen van de

de gemeente Arnhem naar eigen inzicht inzetten,

begroting per deelprogramma. Apart is vermeld het

binnen de reikwijdte van de aan de BDU gekoppelde

resultaat vóór bestemming, dus voordat toevoeging of

output-doelstellingen en output-indicatoren. Tussen de

onttrekking aan de reserves heeft plaatsge-vonden en

BDU’s bestaat geen uitwisselbaarheid.

het resultaat na bestemming, nadat toevoeging of onttrekking aan reserves heeft plaatsgevonden. Op

In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van de door het

deze manier wordt voor de raad inzichtelijk gemaakt

Rijk aan de gemeente Arnhem verstrekte financiële

hoeveel

of

middelen per BDU (economie, fysiek en sociaal) en

toegevoegd, zonder dat het budgetrecht voor de raad

aan

de

reserves

wordt

onttrokken

een overzicht van de inzet van de GSB III-middelen

wordt aangetast.

per deelprogramma.

FINANCIEEL OVERZICHT GROTESTEDENBELEID

FINANCIËLE STATEN

Met ingang van 2005 is de derde tranche van het

In

grotestedenbeleid (GSB III) gestart. Arnhem heeft dit

opgenomen: de geprognosticeerde balans, vaste

overgangsmoment

activa, reserves en voorzieningen en EMU-saldo.

doelstellingen

en

aangegrepen de

om

daaraan

de

GSB

gekoppelde

dit

hoofdstuk

zijn

de

volgende

overzichten

PAGINA

ONDERWERP

244

Meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011

245

PAGINA


ONDERWERP

5 Overzicht van baten en lasten per deelprogramma In de beleidsbegroting is per deelprogramma een overzicht van baten en lasten opgenomen. Het zicht op de baten en lasten van de totale begroting is hierdoor

beperkt.

Dit

is

aanleiding

om

een

afzonderlijk overzicht per deelprogramma op te nemen.

Apart

is

vermeld

het

resultaat

vóór

bestemming, dus voordat toevoeging of onttrekking aan de reserves heeft plaatsgevonden en het resultaat na bestemming, nadat toevoeging of onttrekking aan reserves heeft plaatsgevonden. Op deze manier wordt voor de raad inzichtelijk gemaakt hoeveel aan de reserves wordt onttrokken of toegevoegd, zonder dat het budgetrecht van de raad wordt aangetast.

246

PAGINA


ONDERWERP

Meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011 Overzicht baten en lasten per deelprogramma

Lasten x € 1.000

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deelprogramma 01.1 Gemeenteraad

2.112

2.165

2.222

2.329

2.339

2.329

12.034

11.257

11.241

11.226

11.196

11.186

02.1 Publieke dienstverlening

6.591

5.744

5.744

5.413

5.413

5.413

03.1 Voorschoolse ontwikkeling

1.755

1.825

1.920

1.943

1.943

1.942

56.104

27.448

28.258

30.754

31.198

32.523

3.198

3.011

2.968

2.962

2.961

2.961

01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie

46.106

43.988

42.218

40.713

40.713

40.713

103.749

102.675

102.390

102.518

102.688

102.659

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg

18.771

19.375

18.055

17.634

17.627

17.597

05.2 Zorg in kwetsbare situaties

10.369

9.511

0

0

0

0

04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet

0

15.540

24.534

24.325

24.325

24.325

852

915

777

779

779

779

9.752

9.320

10.853

10.837

10.702

10.339

07.1 Bloeiende kunst en cultuur

22.506

22.243

23.311

22.655

26.603

26.581

07.2 Actief sporten

18.035

17.256

19.046

18.191

18.573

18.549

05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen 06.1 Veiligheid bevorderen 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen

667

590

603

588

588

588

08.2 Samenleven in de buurt

7.464

5.764

5.280

5.163

5.163

5.162

08.3 Jeugd

7.127

5.071

4.685

4.732

4.731

4.731

08.4 Integratie

4.366

6.850

8.026

8.057

8.057

8.057

0

2.409

2.365

2.315

2.315

2.315

10.4 Grondexploitatie

35.570

0

0

0

0

0

10.5 Niet-grondexploitatie projecten

28.288

0

0

0

0

0

7.018

6.298

11.940

7.615

6.948

7.126

568

0

0

0

0

0

6.944

82.330

64.994

53.350

49.107

39.254

13.1 Arnhem schoon, heel en veilig

29.385

28.865

27.254

31.332

31.682

31.811

13.2 Afval en riolering

20.489

22.373

24.129

25.058

26.033

26.974


5.942

5.818

6.727

5.837

5.740

5.738

14.1 Verbetering ondernemingsklimaat

5.369

4.581

4.519

4.990

3.620

3.607

15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu

2.740

3.406

3.413

3.414

3.402

3.388

15.2 Goed milieubeheer

2.869

3.038

2.977

2.977

2.006

2.006

15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

3.805

3.253

3.244

3.253

3.278

3.275

45.804

50.189

43.026

38.485

34.003

29.144


1.836

1.538

1.364

1.364

1.164

1.164


7.888

6.238

6.922

6.919

6.919

6.919

90

370

76

575

621

659

50.629

18.373

21.461

18.815

19.172

19.345

586.792

549.627

536.542

517.118

511.609

499.159

52.098

30.759

32.091

32.091

32.091

32.091

638.890

580.386

568.633

549.209

543.700

531.250

08.1 Maatschappelijk actieve burgers

08.5 Ouderen en gehandicapten

11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid 11.2 Duurzame verbetering van de verkeersveiligheid 12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt

16.1 Geldleningen

16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal

16.6 Facilitaire dienst

Totaal generaal

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2006

2007

2008

2009

2010

2011

14

10

10

10

10

10

-2.098

-2.155

-2.212

-2.319

-2.329

-2.319

1.122

598

469

469

454

454

-10.912

-10.659

-10.772

-10.757

-10.742

-10.732

2.940

2.119

2.119

2.119

2.119

2.119

-3.651

-3.625

-3.625

-3.294

-3.294

-3.294

0

0

0

0

0

0

-1.755

-1.825

-1.920

-1.943

-1.943

-1.942

40.958

4.498

4.085

4.591

4.830

5.154

-15.146

-22.950

-24.173

-26.163

-26.368

-27.369

2.838

2.824

2.825

2.871

2.871

2.871

-360

-187

-143

-91

-90

-90

41.026

35.677

35.321

35.157

35.157

35.157

-5.080

-8.311

-6.897

-5.556

-5.556

-5.556

84.241

82.103

82.914

82.914

82.914

82.914

-19.508

-20.572

-19.476

-19.604

-19.774

-19.745

11.400

10.736

9.326

9.506

9.506

9.506

-7.371

-8.639

-8.729

-8.128

-8.121

-8.091

983

154

0

0

0

0

-9.386

-9.357

0

0

0

0

0

2.485

2.578

2.397

2.397

2.397

0

-13.055

-21.956

-21.928

-21.928

-21.928

905

2.061

2.035

1.916

1.916

1.916

53

1.146

1.258

1.137

1.137

1.137

0

0

0

0

0

0

-9.752

-9.320

-10.853

-10.837

-10.702

-10.339

5.397

5.240

5.191

5.325

5.340

5.340

-17.109

-17.003

-18.120

-17.330

-21.263

-21.241

8.121

7.052

7.055

7.164

7.164

7.164

-9.914

-10.204

-11.991

-11.027

-11.409

-11.385

99

0

0

0

0

0

-568

-590

-603

-588

-588

-588

2.870

752

54

30

30

30

-4.594

-5.012

-5.226

-5.133

-5.133

-5.132

2.321

1.345

902

919

919

919

-4.806

-3.726

-3.783

-3.813

-3.812

-3.812

3.753

4.981

4.581

4.532

4.532

4.532

-613

-1.869

-3.445

-3.525

-3.525

-3.525

0

94

0

0

0

0

0

-2.315

-2.365

-2.315

-2.315

-2.315

36.603

0

0

0

0

0

1.033

0

0

0

0

0

28.288

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

5.250

5.585

10.817

6.367

5.617

5.617

-1.768

-713

-1.123

-1.248

-1.331

-1.509

0

0

0

0

0

0

-568

0

0

0

0

0

4.900

79.173

61.971

51.918

45.641

35.399

-2.044

-3.157

-3.023

-1.432

-3.466

-3.855

5.348

3.280

2.554

2.553

2.553

2.553

-24.037

-25.585

-24.700

-28.779

-29.129

-29.258

1.753

1.850

2.083

2.380

2.260

2.288

-18.736

-20.523

-22.046

-22.678

-23.773

-24.686

6.480

3.810

4.160

4.160

4.160

4.160

538

-2.008

-2.567

-1.677

-1.580

-1.578

1.786

1.674

1.395

2.067

698

698

-3.583

-2.907

-3.124

-2.923

-2.922

-2.909

760

632

681

680

680

680

-1.980

-2.774

-2.732

-2.734

-2.722

-2.708

1.256

1.232

1.232

1.232

256

256

-1.613

-1.806

-1.745

-1.745

-1.750

-1.750

847

987

812

812

812

812

-2.958

-2.266

-2.432

-2.441

-2.466

-2.463

53.590

56.458

50.013

45.472

40.990

36.131

7.786

6.269

6.987

6.987

6.987

6.987

7.062

1.559

1.415

1.415

1.415

1.415

5.226

21

51

51

251

251

49.565

52.321

55.851

57.626

60.421

61.616

41.677

46.083

48.929

50.707

53.502

54.697

141.293

154.819

160.553

162.265

164.485

165.527

141.203

154.449

160.477

161.690

163.864

164.868

43.010

21.473

22.397

22.099

19.832

19.405

-7.619

3.100

936

3.284

660

60

596.779

547.582

535.399

520.966

509.979

497.040

9.987

-2.045

-1.143

3.848

-1.630

-2.119

54.038

30.759

32.091

32.091

32.091

32.091

1.940

0

0

0

0

0

650.817

578.341

567.490

553.057

542.070

529.131

11.927

-2.045

-1.143

3.848

-1.630

-2.119

ONDERWERP

Rekening


x € 1.000

PAGINA


247

Baten x € 1.000

248

PAGINA


ONDERWERP

Meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011 Mutatie reserve x € 1.000

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deelprogramma 01.1 Gemeenteraad 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen 02.1 Publieke dienstverlening 03.1 Voorschoolse ontwikkeling 03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg 05.2 Zorg in kwetsbare situaties 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen 06.1 Veiligheid bevorderen 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen 07.1 Bloeiende kunst en cultuur 07.2 Actief sporten

-26

0

0

0

0

0

95

0

0

0

0

0

-460

0

300

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-2.448

0

25

25

25

25

0

0

0

0

0

0

-144

68

68

68

68

68

-1.117

150

150

150

150

150

0

0

0

0

0

0

244

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

149

0

0

0

0

0

0

-5

10

-5

-5

-5

-249

49

82

166

86

86

-37

0

950

0

0

0

0

0

0

0

0

0


-18

0

0

0

0

0

08.3 Jeugd

-43

0

0

0

0

0

-1.119

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-101

-135

-123

-112

-37

-754

196

-2.878

45

537


08.4 Integratie 08.5 Ouderen en gehandicapten

-4.391 0 11.1 Naar een evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen

1.989 158

12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt

1.610


1.955

0

0

2.423

0

2.423

345

342

528

324

538

578

-2.724

-337

-337

-337

-337

-337

1.066

0

0

0

0

0

-480

0

0

0

0

0

200

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

16.1 Geldleningen

-116

-498

-245

-245

-245

-245


-200

-186

-186

-186

-186

-186


-243

0

0

0

0

0

2

0

0

0

0

0

85

3.777

-216

-3.215

1.603

-921

-5.917

2.505

1.190

-3.833

1.630

2.136

2.332

0

0

0

0

0

-3.585

2.505

1.190

-3.833

1.630

2.136

13.2 Afval en riolering 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu 15.2 Een goed milieubeheer 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal


Totaal generaal

249

PAGINA


ONDERWERP

Meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011 Saldo x € 1.000

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Deelprogramma 01.1 Gemeenteraad

-2.124

-2.155

-2.212

-2.319

-2.329

-2.319

-10.817

-10.659

-10.772

-10.757

-10.742

-10.732

02.1 Publieke dienstverlening

-4.111

-3.625

-3.325

-3.294

-3.294

-3.294

03.1 Voorschoolse ontwikkeling

-1.755

-1.825

-1.920

-1.943

-1.943

-1.942

-17.594

-22.950

-24.148

-26.138

-26.343

-27.344

-360

-187

-143

-91

-90

-90

01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie

-5.224

-8.243

-6.829

-5.488

-5.488

-5.488

-20.625

-20.422

-19.326

-19.454

-19.624

-19.595

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg

-7.371

-8.639

-8.729

-8.128

-8.121

-8.091

05.2 Zorg in kwetsbare situaties

-9.142

-9.357

0

0

0

0

04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet

05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen 06.1 Veiligheid bevorderen 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen 07.1 Bloeiende kunst en cultuur 07.2 Actief sporten

0

-13.055

-21.956

-21.928

-21.928

-21.928

202

1.146

1.258

1.137

1.137

1.137

-9.752

-9.325

-10.843

-10.842

-10.707

-10.344

-17.358

-16.954

-18.038

-17.164

-21.177

-21.155

-9.951

-10.204

-11.041

-11.027

-11.409

-11.385

-568

-590

-603

-588

-588

-588


-4.612

-5.012

-5.226

-5.133

-5.133

-5.132

08.3 Jeugd

-4.849

-3.726

-3.783

-3.813

-3.812

-3.812

08.4 Integratie

-1.732

-1.869

-3.445

-3.525

-3.525

-3.525

0

-2.315

-2.365

-2.315

-2.315

-2.315

-814

-1.258

-1.371

-1.443

-1.546

-434

-3.911

-2.827

-4.310

-3.421

-3.318


-22.082

-25.585

-24.700

-26.356

-29.129

-26.835

13.2 Afval en riolering

-18.391

-20.181

-21.518

-22.354

-23.235

-24.108


-2.186

-2.345

-2.904

-2.014

-1.917

-1.915


-2.517

-2.907

-3.124

-2.923

-2.922

-2.909

15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu

-2.460

-2.774

-2.732

-2.734

-2.722

-2.708


-1.413

-1.806

-1.745

-1.745

-1.750

-1.750


-2.958

-2.266

-2.432

-2.441

-2.466

-2.463

16.1 Geldleningen

7.670

5.771

6.742

6.742

6.742

6.742


5.026

-165

-135

-135

65

65


08.5 Ouderen en gehandicapten

-3.358 0 11.1 Naar een evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen

221 -410

12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt

16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal


Totaal generaal

41.434

46.083

48.929

50.707

53.502

54.697

141.205

154.449

160.477

161.690

163.864

164.868

-7.534

6.877

720

69

2.263

-861

4.070

460

47

15

0

17

4.272

0

0

0

0

0

8.342

460

47

15

0

17

PAGINA

ONDERWERP

250


251

PAGINA


ONDERWERP

6 Financieel overzicht grotestedenbeleid

Met ingang van 2005 is de derde tranche van het grotestedenbeleid (GSB III) van start gegaan. Arnhem heeft dit overgangsmoment aangegrepen om de GSB doelstellingen en de daaraan gekoppelde prestatieindicatoren

goed

programma’s,

aan

zoals

te die

laten in

sluiten 2004

bij

voor

de de

programmabegroting zijn opgezet. Dit betekent dat het GSB III-beleid binnen de bestaande structuur van de MJPB 2007-2010 is geïntegreerd. Het Rijk verstrekt de financiële middelen voor het GSB III-beleid via drie brededoeluitkeringen (BDU). Deze door het Rijk beschikbaar gestelde middelen kunnen door de gemeente Arnhem naar eigen inzicht worden ingezet, binnen de reikwijdte van de aan de BDU gekoppelde outputdoelstellingen en resultaten. Tussen de BDU’s bestaat geen uitwisselbaarheid. In dit hoofdstuk vindt u een overzicht van de door het Rijk aan de gemeente Arnhem verstrekte financiële middelen per BDU economie, fysiek en sociaal en een overzicht van de inzet van de GSB III-middelen per deelprogramma.

Dienst


Betreft

BDU

01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen CS Coördinatie CS Coördinatie CS Coördinatie

Economie Fysiek Sociaal

MO MO MO MO

Sociaal Sociaal Sociaal Fysiek

MO Wet Educatie Beroepsonderwijs Sociaal Wet Educatie Beroepsonderwijs

03.2 Goed onderwijs Onderwijsbegeleiding Ondersteunende activiteiten Onderwijsvoorrangsbeleid MFC Presikhaaf (Bredeschool)

03.3 Volwasseneneducatie

04.1 Verminderen afstand tot arbeidsmarkt IZ

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid

Aanval op de uitval

Sociaal

2007

2008

2009

2010

2011

74

54

54

54

39

39

20 15 39

0 15 39

0 15 39

0 15 39

0 0 39

0 0 39

2.745

2.194

2.194

2.194

2.194

2.194

1.123 1.622

0 0 2.194 0

0 0 2.194 0

0 0 2.194 0

0 0 2.194 0

0 0 2.194 0

0

2.742

2.742

2.742

2.742

2.742

0 0

2.742 0

2.742 0

2.742 0

2.742 0

2.742 0

100

0

0

0

0

0

100

0

0

0

0

0

9.290

9.005

9.006

9.006

9.006

9.006

Sociaal Sociaal Sociaal

2.336 3.488 3.366

2.473 3.061 3.341 30

Sociaal

100

100

2.480 3.061 3.341 30 -6 100

2.480 3.061 3.341 30 -6 100

2.480 3.061 3.341 30 -6 100

2.480 3.061 3.341 30 -6 100

641

1.827

1.905

1.781

1.779

1.779

MO Regie veelplegers MO Veiligheidshuis 2006

Sociaal Sociaal

616 25

1.827 0

1.905 0

1.781 0

1.779 0

1.779 0

147

0

0

0

0

0

MO Sportstimulering

Sociaal

147

0

0

0

0

0

30

0

0

0

0

0

MO Arhemse Uitdaging

Sociaal

30

0

0

0

0

0

2.000

0

0

0

0

0

MO Ontwikkelwijken

Sociaal

2.000

0

0

0

0

0

MO Projecten jeugd en veiligheid MO Projecten jeugd en veiligheid

Sociaal Sociaal

07.2 Actief sporten




1.538

615

614

614

614

614

899 639

1.466 -851

1.466 -852

1.466 -852

1.466 -852

1.466 -852

622

621

621

619

0

0

SO Verbeteren ondernemingsklimaat Economie SO Grootschalige herstructurering wijken en revitalisering bedrijventerreinen Economie

311

313

313

311

0

0

311

308

308

308

0

0

976

976

976

976

0

0

SB Bodem SB Geluid SB Lucht

449 396 131

449 396 131

449 396 131

449 396 131

0 0 0

0 0 0

50

50

50

50

50

50



Realisati e 2006

MO Verslaafdenzorg MO Maatschappelijke opvang MO Vrouwenopvang Arhemse Uitdaging afronding? MO Passade, dienstencentrum

06.1 Veiligheid bevorderen

08.3 Actieve groepsverbanden en (sub) culturen

ONDERWERP

Omschrijving


Nr.

PAGINA

Deelprogramma

252

Overzicht brede doeluitkering (BDU) grotestedenbeleid (GSB III) naar deelprogramma

Fysiek Fysiek

Fysiek

SB Wijktoezicht en inbraakpreventieteam

Sociaal

50

50

50

50

50

50

70

70

70

69

69

69

CS Nog te verdelen middelen

Sociaal

70

70

70

69

69

69

1.546

3.278

3.278

3.278

0

0

1.546

3.278

3.278

3.278

0

0

19.829

21.432

21.510

21.383

16.493

16.493

16.4 Algemene uitkeringen

16.5 Algemene baten en lasten SO Reservering voor versterking stedelijke hoofdstructuur

Totaal

Fysiek

253

PAGINA


ONDERWERP

7 Financiële staten De financiële begroting bevat een aantal overzichten waarin afzonderlijk aandacht wordt besteed aan: 1.

Geprognosticeerde balans

2.

Vaste activa

3.

Reserves en voorzieningen

4.

EMU-saldo 2008

254

PAGINA


ONDERWERP

Geprognosticeerde balans activa 31-12-2007

31-12-2008

330.365.034

378.877.012

Vaste activa Materiële vaste activa: Investeringen met een economisch nut Investeringen in openbare ruimte met maatschappelijk nut Financiële vaste activa

30.041.192

44.295.329

430.705.166

401.128.876

791.111.392

824.301.217

33.300.946

41.829.723

Immateriële vaste activa

Totaal vaste activa Vlottende activa Onderhanden werk Voorraden Kortlopende vorderingen Liquide middelen Overlopende activa Totaal vlottende activa

TOTAAL

70.228.882

82.635.509

120.000.000

125.000.000

300.000

300.000

4.100.000

4.250.000

227.929.828

254.015.232

1.019.041.220

1.078.316.449

255

PAGINA


ONDERWERP

Gemeente Arnhem passiva 31-12-2007

31-12-2008

Eigen vermogen Algemene reserves

56.878.340

39.035.919

Bestemmingsreserves

124.034.659

140.687.421

Totaal eigen vermogen

180.912.999

179.723.340

Voorzieningen

126.518.589

112.262.475

Langlopende schulden

587.209.632

656.780.634

Totaal vaste passiva

894.641.220

948.766.449

Kortlopende schulden

96.900.000

102.050.000

Overlopende passiva

27.500.000

27.500.000

124.400.000

129.550.000

1.019.041.220

1.078.316.449

Vlottende passiva

Totaal vlottende passiva

TOTAAL

256

PAGINA


ONDERWERP

Vaste activa

Omschrijving

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa: Investeringen met een economisch nut : - Gronden en terreinen - Woonruimten - Bedrijfsgebouwen - Grond-, wegen waterbouwkundige werken - Vervoermiddelen - Machines, apparaten en installaties - Overige materiële vaste activa Totaal investeringen met een economisch nut Investeringen openbare ruimte met maatschappelijk nut : - Gronden en terreinen - Woonruimten - Bedrijfsgebouwen - Grond-, wegen waterbouwkundige werken - Vervoermiddelen - Machines, apparaten en installaties - Overige materiële vaste activa Totaal investeringen openb. ruimte met maatsch. nut Totaal materiële vaste activa

Aanschafwaarde

Investering

Desinvestering

Aanschafwaarde

01-01-2008

2008

2008

31-12-2008

0

0

0

0

62.522.309 701.534 226.853.691 114.262.739 739.551 25.177.344 35.644.833 465.902.002

0 0 48.603.000 12.911.000 0 115.000 4.841.000 66.470.000

0 0 0 0 0 0 0 0

62.522.309 701.534 275.456.691 127.173.739 739.551 25.292.344 40.485.833 532.372.002

0 0 0 41.787.410 0 1.826.309 3.583.496 47.197.215

0 0 0 16.741.000 0 320.080 95.487 17.156.567

0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 58.528.410 0 2.146.389 3.678.983 64.353.782

513.099.217

83.626.567

0

596.725.784

Financiële vaste activa: Kapitaalverstrekkingen aan : -Deelnemingen -Gemeenschappelijke regelingen -Overige verbonden partijen -Gemeentelijke diensten Totaal kapitaalverstrekkingen Leningen aan : -Woningbouwcorporaties -Deelnemingen -Overige verbonden partijen Totaal leningen aan

2.063.674 0 0 0 2.063.674

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

2.063.674 0 0 0 2.063.674

276.162.478 0 0 276.162.478

0 0 0 0

8.991.147 0 0 8.991.147

267.171.331 0 0 267.171.331

Overige langlopende leningen

152.366.646

0

19.478.143

132.888.503

2.422.633

0

0

2.422.633

405.000

0

0

405.000

433.420.431

0

28.469.290

404.951.141

946.519.648

83.626.567

28.469.290

1.001.676.925

Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één janger of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden Totaal financiële vaste activa

Totaal vaste activa

257

PAGINA


ONDERWERP

Gemeente Arnhem bedragen in euro's

Afschrijving

Afschrijving

Afschrijv. des-

Afschrijving

Boekwaarde

Boekwaarde

Rente 2008

01-01-2008

2008

invest. 2008

31-12-2008

01-01-2008

31-12-2008

5,25%

0

0

0

0

0

0

0

19.204.168 161.759 67.216.219 20.973.046 384.087 8.860.911 18.736.778 135.536.968

30.711 17.913 5.002.688 6.278.312 113.990 1.792.480 4.721.927 17.958.022

0 0 0 0 0 0 0 0

19.234.879 179.672 72.218.907 27.251.358 498.077 10.653.391 23.458.705 153.494.990

43.318.141 539.775 159.637.472 93.289.693 355.464 16.316.433 16.908.055 330.365.034

43.287.430 521.862 203.237.784 99.922.381 241.474 14.638.953 17.027.128 378.877.012

2.274.202 28.338 8.359.076 4.897.709 18.662 856.613 887.673 17.322.273

0 0 0 14.051.354 0 1.046.778 2.057.891 17.156.023

0 0 0 2.390.809 0 220.102 291.519 2.902.430

0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 16.442.163 0 1.266.880 2.349.410 20.058.453

0 0 0 27.736.056 0 779.531 1.525.605 30.041.192

0 0 0 42.086.247 0 879.509 1.329.573 44.295.329

0 0 0 1.456.143 0 40.925 80.094 1.577.163

152.692.991

20.860.453

0

173.553.443

360.406.227

423.172.341

18.899.435

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

2.063.674 0 0 0 2.063.674

2.063.674 0 0 0 2.063.674

0 0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

276.162.478 0 0 276.162.478

267.171.331 0 0 267.171.331

0 0 0 0

2.675.265

1.067.000

0

3.742.265

149.691.381

129.146.238

6.700.768

0

0

0

0

2.422.633

2.422.633

0

40.000

40.000

0

80.000

365.000

325.000

19.163

2.715.265

1.107.000

0

3.822.265

430.705.166

401.128.876

6.719.931

155.408.256

21.967.453

0

177.375.708

791.111.392

824.301.217

25.619.366

Reserves en voorzieningen


Gemeente Arnhem

Stand per

Omschrijving

Begrote mutaties 2008

31-12-2007

Actualisatie

Stand per

conform

')

01-01-2008

Stand per

MJPB 2007-2010

Vermeerderingen

Vermeerderingen

rente

overige

Verminderingen

31-12-2008

Algemene reserves: - Algemene reserve vrij - Belegde middelen aandelen

10.340.756

48.228.927

964.579

0

18.807.000

30.386.506

370.042

-370.042

0

0

0

0

0

4.825.913

3.823.500

8.649.413

0

0

0

8.649.413

43.084.126

13.794.214

56.878.340

964.579

0

18.807.000

39.035.919

Bestemmingsreserves

117.700.266

6.334.393

124.034.659

218.311

19.915.363

3.480.912

140.687.421

Subtotaal reserves

160.784.392

20.128.607

180.912.999

1.182.889

19.915.363

22.287.912

179.723.340

Overige voorzieningen

129.611.351

-3.092.762

126.518.589

0

105.000

14.361.114

112.262.475

Subtotaal voorzieningen

129.611.351

-3.092.762

126.518.589

0

105.000

14.361.114

112.262.475

Totaal reserves en voorzieningen

290.395.743

17.035.845

307.431.588

1.182.889

20.020.363

36.649.026

291.985.815

Meerjarenprogrammabegroting 2008 - 2011 ONDERWERP

PAGINA

Totaal algemene reserves

258

- Dienstbedrijfsreserves (DBR)

37.888.171

Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs) Boekwinst op grondverkopen Betalingen ten laste van de voorzieningen Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en aandelen Betalingen die niet via de exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de andere genoemde posten Berekend EMU-saldo

-4.515 18.519 5.239 50.808

2009 x € 1.000,--3.413 1.464 21.967 30.595 105 83.627 132.331

10.906

14.361

-42.470

-79.329

-100.272

Voor alle gemeenten samen is bepaald dat het EMU-tekort € 1,9 miljard mag bedragen. Voor Arnhem bedraagt de zogenaamde referentiewaarde € 19.499.000. Ten opzichte daarvan geven 2007, 2008 en 2009 forse overschrijdingen van het EMU-tekort. Waar landelijk de oorzaak van het overschrijden van het EMU-tekort vooral wordt toegeschreven aan investeringen binnen de grondexploitatie zien we dat de overschrijdingen van de referentiewaarde in Arnhem in 2007 en 2008 het gevolg zijn van de grote investeringen in de onderwijshuisvesting. In 2009 komen daar de investeringen voor cultuur in Rijnboog bij. De (kapitaal)lasten van deze investeringen zijn in de meerjarenprogrammabegroting gedekt en conform de eisen van het BBV en de gemeentewet is de begroting structureel in evenwicht, maar op kasbasis wordt in de jaarschijven een aanzienlijk tekort geleden.

ONDERWERP

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves Afschrijvingen ten laste van de exploitatie Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd In mindering op de onder vraag 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs) Boekwinst op desinvesteringen

2008


2007

PAGINA

Sinds 1999 bestaat de Economische en Monetaire Unie (EMU), die in Europa verantwoordelijk is voor het gezamenlijke monetaire beleid van de deelnemende landen. Deze EMU-landen zijn gehouden aan de –met elkaar afgesproken- eis om het begrotingstekort van de overheid niet te laten stijgen boven de 3% van het bruto binnenlands product (BBP). Deze grens van 3% geldt voor de gehele overheid, dus inclusief de provincies, gemeenten en waterschappen. Het begrotingstekort wordt berekend op een manier die afwijkt van de manier waarop bij gemeenten het saldo wordt bepaald. Gemeenten (en provincies) zijn gehouden aan de regelgeving in het BBV, dat uitgaat van een stelsel van baten en lasten. Het zogenaamde EMU-saldo is een saldo van inkomsten en uitgaven (dus op kasbasis). Nadat in 2003 het positieve EMU-saldo van de lokale overheden is omgeslagen in een overschrijding waardoor Nederland de grens van 3% heeft overschreden, zijn afspraken gemaakt die ertoe moeten leiden dat ook de lokale overheden zich bewust worden van hun aandeel in de beheersing van het EMU-saldo. Onderdeel daarvan is de vermelding van het zogenaamde EMU-saldo in de begroting. In het overzicht is het EMU-saldo berekend voor de jaren 2007 tot en met 2009, zoals dat voortvloeit uit deze begroting.

259

EMU-SALDO 2008

PAGINA

ONDERWERP

260


ONDERWERP

261


Afkortingenlijst

PAGINA

BB OOR BB BGB BGD Bijv. BOS BPE BVG BVO BZK

B

HAN

Bestuurlijke Boete Overlast in de Openbare Ruimte Bijzondere Bijstand Buiten Gewoon Beter Buiten Gewoon Doorgaan Bijvoorbeeld Buurt Onderwijs Sport Bodem Prestatie-eenheden Bedrijfsverzamelgebouw Bruto Vloeroppervlakte Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties

HGM

C CAZ

CPO CS CWI CZG

Collectieve Aanvullende Ziektekostenverzekering Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Concernstaf Centrum voor Werk en Inkomen Chronisch Zieken en Gehandicapten

GPS GR GRA GRP GSB GSO

H

HH

Hogeschool Arnhem Nijmegen Hulpverlening Gelderland Midden Huishoudelijke Hulp I

IBO

Informatie- en Burgeronderzoek ICT Informatie- en Communicatietechnologie ID In- en Doorstroombanen Inkomensvz Inkomensverzekering IP Individuele Plaatsing I-point Informatie-punt ISV Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing IZ Dienst Inwonerszaken K KAN KCA KCC KRW Kvk KVO

Knooppunt Arnhem-Nijmegen Klein Chemisch Afval Klantencontactcentrum Kaderrichtlijn Water Kamer van Koophandel Keurmerk Veilig Ondernemen

D L DGG DKD Dlpr

ECN Efro EKD EZ EZ

FF-wet FLO FTE

Drie Gasthuizen Groep Digitaal Klantdossier Deelprogramma

LARGAS

E

L. en Venquête LNV

Energieonderzoek Centrum Nederland Europees fonds regionale ontwikkeling Elektronisch Kind Dossier Ministerie van Economische Zaken Economische Zaken (afdeling gemeente)

MEE

F

Mezzo

Flora- en Faunawet Functioneel Leeftijd Ontslag Full Time Equivalent

MFC MJPB

G GFT GGZ

Groente-, Fruit- en Tuinafval Geestelijke Gezondheidszorg

LAngzaam Rijden GAat Sneller Leefbaarheids en Veiligheidsenquête Ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Visserij M

MKB MO MRA

Organisatie die helpt bij vragen op het gebied van onderwijs, opvoeding, wonen, werken, sociale voorzieningen, inkomen, vervoer en vrije tijd. Landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg Multi Functioneel Centrum MeerJaren ProgrammaBegroting Midden- en Kleinbedrijf Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Milieuregio Arnhem

ONDERWERP

ASF ATC

GNEM


AR ArtEZ

Arnhem Card Afdeling Arnhems Fonds Samenlevingsbeleid Algemene Plaatselijke Verordening Algemene Reserve Hoge school voor de kunst Arnhem -Nijmegen Arnhemse Sport Federatie Automotive Technology Centre

Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid Glasvezel Netwerk Exploitatie Maatschappij Global Positioning System Gemeenschappelijke Regeling Gehandicaptenraad Arnhem Gemeentelijk rioleringsplan Grotestedenbeleid Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid

PAGINA

APV

GOA

262

AC AFD AFS

A

O.a. OAT OM OV OVS

Onder andere Ondergronds Afval Transport Openbaar Ministerie Openbaar Vervoer Onderwijsvoorrang Sociale vernieuwing P

Par. PGA PvA PWE

Paragraaf Persoonsgebonden Aanpak Plan van Aanpak Provinciale Werkgelegenheids Enquête R

RIBW ROC

Regionale Instelling voor Beschermenden Woonvormen Regionaal Opleidingscentrum S

SB SDV SEA SITA Slak SO SMART SPA St. PAS STMG SUWI SVB Sw SWOA SWS

Dienst Stadsbeheer Stichting Doelmatig Verzinken Stichting Eusebius Arnhem Société Industrielle des Transports Automobiles St. Leniging Ateliernood Kunstenaars Dienst Stadsontwikkeling Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdig St. Peuterspeelzalen Arnhem Stichting Primair onderwijs Arnhem in Samenwerking Stichting Thuiszorg Midden Gelderland Structuur Uitvoering Werk en Inkomen Sportvoorrangsbeleid Sociale werkvoorziening St. Welzijn Ouderen Arnhem Stichting Werk en Scholing T

TNO

Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek instituut V

V&Vsector V&W VINEX VNG VO VROM VSO VSV VVE

Volksgezondheid en Verslavingszorg Ministerie van Verkeer en Waterstaat Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra Vereniging Nederlandse Gemeenten Vrouwenopvang Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Voortgezet Speciaal Onderwijs Team Voortijdig School Verlaten Voor en Vroegschoolse Educatie

ONDERWERP

O


Niet Gouvernementele Organisaties Nederlands Taalniveau 2

PAGINA

NGO NT2

263

W

N WI WIN WIW Wm WMO Wsw WWB WI

Wet Inburgering Wet Inburgering Nieuwkomers Wet Inschakeling Werkzoekenden Wet milieubeheer Wet Maatschappelijke Ondersteuning Wet sociale werkvoorziening Wet Werk en Bijstand Wet Inburgering

ONDERWERP Meerjarenprogrammabegroting PAGINA 1. Meerjarenprogrammabegroting

Recommend Documents