Meerjarenprogrammabegroting

ONDERWERP

2012-2015

Ontwerp programmabegroting 2012-2015

Meerjarenprogrammabegroting

ONDERWERP


Inhoudsopgave Beleidsbegroting ......................................................................................................................................1

2

FINANCIEEL MEERJARENBEELD ...................................................................................................19 2.1 Inleiding ................................................................................................................................. 19 2.2 Uitwerking bezuinigingen....................................................................................................... 20 2.3 Ontwikkeling gemeentefonds op basis van de meicirculaire 2011 ........................................ 23 2.4 Financiële mutaties................................................................................................................ 26 2.5 Nieuwe bestedingen .............................................................................................................. 27 2.5.1 Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Aantrekkelijke Centrumstad ......................... 28 2.5.2 Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Verbeteren Woon- en Leefomgeving............ 29 2.5.3 Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Participatie en Werk ..................................... 30 2.5.4 Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Zorgzame stad ............................................. 31 2.5.5 Overige bestedingsvoorstellen..................................................................................... 34 2.6 Overige dekkingen................................................................................................................. 35

3

PROGRAMMA’S EN DEELPROGRAMMA’S .....................................................................................37

01 Democratisering ..................................................................................................................................39 01.1 De gemeenteraad ................................................................................................................. 40 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen ...................................................................................... 44 02 Kwaliteit dienstverlening ......................................................................................................................49 02.1 Publieke dienstverlening....................................................................................................... 50 03 Educatie...............................................................................................................................................53 03.1 Voorschoolse ontwikkeling ................................................................................................... 54 03.2 Goed onderwijs..................................................................................................................... 57 03.3 Volwasseneneducatie........................................................................................................... 63 04 Werk en inkomen.................................................................................................................................67 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt ........................................................... 68 04.2 Inkomensvoorziening- en ondersteuning als sociaal vangnet............................................... 73 05 Zorg .....................................................................................................................................................77 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid ................................................................ 78 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen ................................................................. 84 06 Veiligheid .............................................................................................................................................89 06.1 Veiligheid bevorderen ........................................................................................................... 90 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen ................................................................... 95 07 Bruisend Arnhem.................................................................................................................................99 07.1 Bloeiende kunst en cultuur ................................................................................................. 100 07.2 Actief Sporten ..................................................................................................................... 105 08 Samenleven in Arnhem .....................................................................................................................111 08.1 Maatschappelijke actieve burgers....................................................................................... 112 08.2 Samenleven in de buurt...................................................................................................... 115 08.3 Jeugd.................................................................................................................................. 119 08.4 Integratiebeleid ................................................................................................................... 124 08.5 Ouderen en gehandicapten ................................................................................................ 129

ONDERWERP

HOOFDLIJNEN VAN BELEID .............................................................................................................3 1.1 Inleiding ................................................................................................................................... 3 1.2 Staat van de stad..................................................................................................................... 4 1.3 Trends en ontwikkelingen........................................................................................................ 6 1.4 De stadsprogramma’s ............................................................................................................. 8 1.4.1 Stadsprogramma Aantrekkelijke Centrumstad............................................................... 8 1.4.2 Stadsprogramma Verbeteren woon- en leefomgeving................................................. 10 1.4.3 Stadsprogramma Participatie en werk ......................................................................... 13 1.4.4 Stadsprogramma Zorgzame stad................................................................................. 15


1

11 Mobiliteit............................................................................................................................................ 133 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid ............................................................................................... 134 12 Wonen in Arnhem ............................................................................................................................. 139 12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt............................................................ 140

15 Duurzaam milieu ............................................................................................................................... 173 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu ..................................................................... 174 15.2 Een goed milieubeheer ...................................................................................................... 181 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit.................................................................... 189 16

Overzicht algemene dekkingsmiddelen.......................................................................................... 193 16.1 Geldleningen....................................................................................................................... 194 16.2 Verzekeringen en beleggingen ........................................................................................... 194 16.3 Belastingen en heffingen..................................................................................................... 195 16.4 Algemene uitkeringen ......................................................................................................... 195 16.5 Algemene baten en lasten .................................................................................................. 196

4

PARAGRAFEN ................................................................................................................................ 199 4.1 § LOKALE HEFFINGEN ..................................................................................................... 201 4.2 § WEERSTANDSVERMOGEN........................................................................................... 209 4.3 § ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN ........................................................................... 219 4.4 § FINANCIERING ............................................................................................................... 229 4.5 § BEDRIJFSVOERING ....................................................................................................... 235 4.6 § VERBONDEN PARTIJEN ................................................................................................ 239 4.7 § GRONDBELEID............................................................................................................... 243 4.8 § INVESTERINGEN............................................................................................................ 249 4.9 § SUBSIDIES...................................................................................................................... 255

Financiële begroting ............................................................................................................................ 261 5

OVERZICHT BATEN EN LASTEN PER DEELPROGRAMMA ........................................................ 263

6

OVERZICHT VAN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN.................................................................. 269

7

FINANCIËLE STATEN..................................................................................................................... 271 7.1 Geprognosticeerde balans .................................................................................................. 272 7.2 Vaste activa ........................................................................................................................ 274 7.3 Reserves en voorzieningen................................................................................................. 276 7.4 Emu-saldo 2012.................................................................................................................. 277

BIJLAGEN.............................................................................................................................................. 279 Totaaloverzicht bezuinigingen 2012-2015.......................................................................................... 281 Profiel van Arnhem............................................................................................................................. 285 Afkortingenlijst.................................................................................................................................... 287

ONDERWERP

14 Structuurversterking economie ......................................................................................................... 163 14.1 Verbeteren ondernemingsklimaat ...................................................................................... 164


13 Kwaliteit openbare ruimte.................................................................................................................. 147 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig ........................................................................................... 148 13.2 Afval en riolering ................................................................................................................ 153 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed ................................................... 159

1

PAGINA

Meerjarenprogrammabegroting 2012-2015

ONDERWERP

Beleidsbegroting

2

PAGINA


ONDERWERP

Werken vanuit het Lenteakkoord De ambitie in het Lenteakkoord (waarmee het stadsbestuur in 2010 aan haar nieuwe zittingsperiode is begonnen) komt neer op Arnhem als een vitale en florerende stad, een aantrekkelijke centrumstad in de regio, voor eigen en toekomstige bewoners, voor het bedrijfsleven en maatschappelijke partners. Een stad waar mensen veilig en prettig kunnen wonen, waar goede voorzieningen zijn en de benodigde ondersteuning is voor diegenen in de samenleving, die zich moeilijk zelf kunnen redden. Gelet op de financiële ontwikkelingen zal het de komende tijd erg lastig worden om die ambities ten volle waar te maken. Het vraagt in ieder geval om accenten op het zo goed mogelijk in stand houden van de belangrijkste voorzieningen in de stad en op de creatieve inzet van die voorzieningen, die er voor moet zorgen dat we uiteindelijk sterker uit de recessie zullen komen. In het dossier Toekomstgericht Bezuinigen en in het Jaarverslag over 2010 is op deze opgave al ingegaan. Het Lenteakkoord, de visie op de stad en de bezuinigingen De Arnhemse raad heeft in april 2011 een pakket van bezuinigingsmaatregelen van € 25 mln. vastgesteld. Bij de keuzes in dat verband hebben de uitgangspunten en ambities uit het Lenteakkoord en de (middel-)langetermijnopgaven uit de vier lopende stadsprogramma’s een belangrijke rol gespeeld. De visie op de benadering van de bezuinigingen die het college in november 2010 bij de raad heeft neergelegd, is van invloed geweest op de gemaakte keuzes, en legt een heldere verbinding tussen Lenteakkoord, de stadsprogramma’s en de bezuinigingen. Visie: de diagnose van Arnhem op hoofdpunten Deze visie sluit in het bijzonder aan bij (voor Arnhem in vergelijking met andere steden kenmerkende) structurele stedelijke vraagstukken. Typerend voor Arnhem in vergelijking met andere steden zijn: • de tweedeling tussen arm en Rijk in de stad, • de kenmerken van de woningvoorraad en (deels in samenhang daarmee, maar ook verband houdend met de centrumfunctie van Arnhem) leefbaarheids- en veiligheidsvraagstukken, • de centrumfunctie en enkele andere kenmerken van Arnhem (de culturele infrastructuur, het vele groen in en rond de stad, de aantrekkelijke binnenstad), die bijzondere kansen bieden. Arnhem kan op de lange termijn haar positie en die van haar inwoners en hun organisaties verbeteren door juist tegelijk de problemen aan te pakken en in te zetten op de kansen en de attractiviteit van de stad. Kansen: belangrijke elementen in de receptuur voor de stad Om de positie van de stad om te wonen, werken, studeren en recreëren ten opzichte van andere steden verder te verbeteren vragen vooral interventies op de volgende beleidsterreinen de aandacht: • wonen, • het terugdringen van de (gewelds-)criminaliteit (en het beïnvloeden van bepaalde subculturen), scholing, • consequent actief arbeidsmarktbeleid, • verbeteren van het Arnhemse voorzieningenniveau, winkels, cultuur, horeca, • in het bijzonder in de binnenstad, • ten slotte het neerzetten van een consequent marketingconcept. De focus die verderop in de diverse stadsprogramma’s wordt aangebracht is in hoge mate op deze visie en op deze kansen gebaseerd. Leeswijzer hoofdstuk één Hoe staat Arnhem er voor en hoe ontwikkelt de stad zich in de tijd? Om deze vragen draait het in paragraaf 1.2 (‘Staat van de stad’). Documenten die de staat van de stad beschrijven zijn vooral de nog voor te stellen Wijkprofielen 2011, de eind 2010 verschenen Stadsfoto 2010 van de stichting Atlas voor Gemeenten, en de Atlas voor Gemeenten 2011. In paragraaf 1.3. (‘trends en ontwikkelingen’) wordt de lijn naar de toekomst doorgetrokken. Voor een deel hebben die specifiek op de Arnhemse situatie betrekking, voor een deel zijn deze ook algemener van aard. Het Lenteakkoord sluit ook goed aan bij deze trends. Hoofdstuk 1 sluit af met een vierde paragraaf waarin de Arnhemse opgaven en de focus voor deze komende jaren gerelateerd aan het Lenteakkoord en de huidige stadsprogramma’s worden weergegeven. De daar gehanteerde indeling wordt ook weer als kapstok voor de financiële vertaling van nieuw beleid in hoofdstuk twee gebruikt.

ONDERWERP

Inleiding


1.1

PAGINA

HOOFDLIJNEN VAN BELEID

3

1

4

PAGINA


ONDERWERP

1.2

Staat van de stad

Positieve ontwikkeling zet door Om inzicht te bieden hoe het er in Arnhem voor staat zijn externe bronnen als de Atlas voor gemeenten, de Leefbaarometer en maar ook eigen monitors en onderzoeken behulpzaam. In deze paragraaf passeren enkele rapporten en onderzoeken de revue. In 2010 is geconstateerd dat Arnhem sinds de studie Leefbaarheid Doorgrond uit 2007 een positieve ontwikkeling doormaakt. Ook in 2011 heeft Arnhem zich gestaag op een aantal kenmerkende zwakke punten als veiligheid, leefbaarheid en werkloosheid verbeterd (Leefbaarheid in balans 2011). Ook op het punt van aantrekkelijkheid maakt Arnhem een positieve ontwikkeling door. Aantrekkelijke stad Arnhem heeft in 2011 wederom een flinke stijging laten zien op de woonaantrekkelijkheidsindex in de Atlas voor gemeenten. Arnhem stijgt van de 11e naar de 8e plaats, na eerdere stijgingen vanaf een 26e plaats in 2007. De woonaantrekkelijkheidsindex werkt met acht indicatoren, die volgens de Atlas de aantrekkelijkheid van een stad bepalen. Het ontleden van de achtergronden van deze stijging is altijd lastig. Kleine verschuivingen die niet in ranglijsten tot uitdrukking komen zijn vaak bepalend. En bovendien geldt voor diverse indicatoren van Marlet dat het om binnen een redelijke tijd bereikbare voorzieningen en activiteiten gaat (dus dat de wijde regio bepalend is voor de score). Kijkend naar de onderliggende indicatoren is de stijging met 3 plaatsen in de ranglijsten bij de veiligheid en het aandeel koopwoningen opvallend. Ook met het cultureel aanbod wint Arnhem een plek, ondanks het feit dat uit gemeentelijke gegevens blijkt dat het aanbod in absolute zin is afgenomen. Cultuur blijft volgens de Atlas een sterk punt van Arnhem. Veiligheid De laatste veiligheids- en leefbaarheidsmonitor (2009) laat ook een duidelijke verbetering zien op het gebied van veiligheid. Het aantal geweldsdelicten en het aantal vernielingen neemt duidelijk af. Dit blijkt uit politiecijfers. Bovendien merken Arnhemmers ook dat het goed gaat met de veiligheid. Het veiligheidgevoel neemt de afgelopen jaren steeds meer toe. Het verschilt uiteraard wel per wijk hoe Arnhemmers de leefbaarheid en veiligheid ervaren. Kracht- en GSO-wijken Voor het GSO-beleid is door de Atlas voor gemeenten in opdracht van de provincie de Stadsfoto 2010 opgesteld. Deze Stadsfoto richt zich niet alleen op het GSO-beleid, maar kijkt breder naar de staat van de steden. Hierin wordt zichtbaar dat het GSO-beleid in de Arnhemse preventiewijken zijn vruchten begint af te werpen, dankzij de extra investeringen die de gemeente door gelden van de provincie in de wijken heeft kunnen doen. Arnhem scoort goed op de index overlast en onveiligheid (beter dan het gemiddelde van de benchmark) en er is een opvallende verbetering van de leefbaarheid in de GSOwijken sinds 2005. De krachtwijken maken overigens eenzelfde positieve ontwikkeling door. De waardering van de woonomgeving in de krachtwijken neemt toe. In de krachtwijken wordt bovendien door de bewoners voor de toekomst vooruitgang van hun buurt verwacht. Het onlangs verschenen visitatierapport ‘Doorzetten en loslaten’ van de commissie Deetman over de krachtwijkenaanpak kijkt positief aan tegen de wijze waarop in Arnhem gemeente en corporaties, ook al lang voordat er sprake was van de wijkenaanpak, als partners samenwerken aan de verbetering van de wijken. In Arnhem als geheel zien ongeveer evenveel mensen een achteruitgang als vooruitgang van hun buurt. Dit is een verbetering ten opzichte van voorgaande jaren. Voor de toekomst verwachten meer mensen een vooruitgang van de buurt dan achteruitgang. Wonen Sinds 2005 neemt de woningvoorraad in Arnhem neemt weer toe, vooral door de start van Schuytgraaf en de herstructurering in Malburgen. Samen met de uitvoering van afspraken met de corporaties door die corporaties (verkoop van huurwoningen) leidt dit ertoe dat de woningvoorraad nu voor 56% uit huurwoningen en 43% uit koopwoningen bestaat. Het aandeel koopwoningen is zoals beoogd gestegen (was 37% in 2005). 53% van de woningvoorraad bestaat uit ééngezinswoningen. Door de nieuwbouw groeit ook het inwoneraantal. Op 1 januari 2011 wonen er 148.073 mensen in Arnhem (zie bijlage profiel van Arnhem). Anders dan in andere plaatsen in Nederland is er in Arnhem nog geen sprake van vergrijzing: duidelijk dominant in de stad blijft de middengroep van 20-45 jarigen. Arnhem is als centrum van werkgelegenheid en op grond van haar woningvoorraad aantrekkelijk voor starters uit de regio. Dat leidt blijvend tot een stedelijke bevolkingsopbouw (relatief jong), ook al zullen er in de komende decennia verschuivingen optreden. Het aandeel niet-westerse allochtonen in Arnhem is 18,0%. Dit aandeel is over de jaren heen toegenomen (was 14,1% in 2000). Het aandeel westerse allochtonen is stabiel en ligt op 11,5%.

Economie, participatie en werk In de Atlas voor gemeenten daalt Arnhem van de 28 e naar de 29e plaats in de ranglijst van de sociaaleconomische index. De realiteit is dat Arnhem nog steeds te maken heeft met hardnekkige sociale en economische problemen als veel bijstandsafhankelijkheid, hoge werkloosheid en armoede. De laatste jaren zijn echter wel positieve ontwikkelingen te zien. Uit de cijfers komt naar voren dat in vergelijking tot andere steden de bijstand in Arnhem minder sterk is toegenomen. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden daalt vanaf 2005 tot 2009 waarna het iets toeneemt en uitkomt op 7,7% in 2010. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden (NWW’ers) is in 2011 7,3% (en iets gedaald). Het aandeel inwoners (tot 65 jaar) dat een beroep doet op de Wwb neemt af tussen 2004 en 2009, lijkt dan te stabiliseren, maar neemt weer iets toe tot 5,1% in 2011.

5

PAGINA

De werkgelegenheid groeit, al is het zeer beperkt, terwijl ze in de rest van het land is gedaald. Arnhem heeft in 2011 ruim 100.000 arbeidsplaatsen. De werkloosheid neemt in Arnhem wat meer af dan in andere steden, maar is desondanks nog hoog. De participatie van vrouwen is toegenomen. Op het gebied van bereikbaarheid van banen houdt Arnhem dezelfde plaats. Bereikbaarheid van banen is een sterk punt van Arnhem. En uit cijfers blijkt ook dat de werkgelegenheid in Arnhem nog toegenomen is, terwijl veel andere grote steden te maken hebben met daling van de werkgelegenheid.


ONDERWERP

Overigens past bij een positieve beoordeling van de Arnhemse situatie de nodige voorzichtigheid. De structuur van de economie in Arnhem en de regio heeft in het verleden tot een faseverschil in het optreden van effecten van recessies geleid. Problemen treden in Arnhem vaak later op dan in de meeste steden; en ze duren vervolgens ook langer. Dat maakt dat Arnhem de komende tijd extra scherp moet blijven letten en inzetten op de economische ontwikkeling en de bestrijding van werkloosheid o.a. via Social Return. Wijkprofielen Een samengesteld beeld van de staat van de stad is van belang om de ontwikkeling van de hele stad in kaart te kunnen brengen. Maar voor beleid en het nemen van meer gedifferentieerde maatregelen is deze benadering te grofmazig. Nog in 2011 laat de gemeente in de vorm van 24 wijkprofielen zien hoe het er in de afzonderlijke wijken voorstaat en hoe zich dit ontwikkelt in de tijd. Dit gebeurt op de volgende terreinen: bevolkingssamenstelling, fysieke en sociale woonomgeving, participatie. Voor deze wijkprofielen wordt verwezen naar het wijkprofielenboek dat apart beschikbaar wordt gesteld. Het 25ste profiel geeft het profiel van de stad in zijn totaliteit weer. In de bijlage is het profiel van Arnhem opgenomen. Kenmerkende elementen in het stedelijke profiel Naast de 24 wijkprofielen wordt in de toekomst een stedelijk profiel met een aantal belangrijke indicatoren ontwikkeld. Die wordt uiteraard afgeleid uit onderwerpen die nu prominent aan de orde komen in het stadsprogramma Aantrekkelijke Centrumstad. In dit verband is van belang dat Arnhem vele sterke kanten en iconen heeft. Kijkend naar Arnhem zijn echter de unieke, onderscheidende kernwaarden het groene en het creatieve karakter. Die twee kernwaarden moet Arnhem behouden én verder ontwikkelen. Want stilstand is achtergang. Heldere keuzes ten aanzien van citymarketing zijn hier ook van belang. Ook de economische structuur is in dit verband aan de orde. Naast de in Arnhem sterke segmenten in de economische structuur (Zakelijke dienstverlening, Toerisme en vrije tijd en Gezondheidszorg en welzijn) zijn er twee unieke kansrijke clusters: Energie en Milieutechnologie en Mode en Vormgeving. Deze clusters hebben (in eigen mate) groeipotentie, zowel in aantallen bedrijven als in werkgelegenheid en zijn belangrijke elementen in de profilering van Arnhem als groene en creatieve stad. Gegevens over de binnenstad zijn van belang omdat dit de plek is van alle Arnhemmers en omdat het gebied sterk beeldbepalend is voor niet-inwoners. Mensen hechten veel waarde aan goede voorzieningen (kwaliteit en diversiteit) en een mooie (historische) omgeving. En gastvrijheid (in brede zin) is het kernwoord bij het blijven trekken van de eigen inwoners en bezoekers. De fysieke bereikbaarheid is een belangrijke vestigingsfactor voor (potentiële) inwoners en bedrijven en per definitie een complexe opgave door de groeiende mobiliteit, de zeer diverse vervoerstromen en de gewenste (milieu- en belevings-)kwaliteit. Tegelijkertijd is er een sterk groeiend besef dat ook de digitale bereikbaarheid in de vorm van snelle en betrouwbare digitale breedbandverbindingen, zowel uit economisch als maatschappelijk perspectief, van groot belang is. De hierboven genoemde sterke kanten en iconen, de economische structuur, de kwaliteiten van de binnenstad en de fysieke en digitale bereikbaarheid zijn (naast de voor de stad als geheel opgetelde thema’s van de wijkprofielen) bij uitstek de stedelijke onderwerpen die van belang zijn bij de ontwikkeling van indicatoren, die iets zeggen over het hoe het ervoor staat met de stad als geheel.

6

PAGINA


ONDERWERP

1.3

Trends en ontwikkelingen

Recapitulatie van belangrijke trends In de vorige programmabegrotingen zijn (op basis van de analyses van het NICIS) diverse trends en ontwikkelingen voor de (middel-)lange termijn beschreven: • een voortgaande toename van de welvaart; • veranderingen in de structuur van de bedrijvigheid; • een verdere groei van de dienstensector; • behoefte aan en noodzaak tot meer ruimte voor ondernemerschap; • de impact van open grenzen; • het toenemende belang van goed onderwijs; • meer aandacht voor het milieu (klimaatneutraliteit); • structurele veranderingen in het landschap waar water steeds meer een structurerend principe wordt en het belang van de landbouw (ook als beheerder) afneemt; • een vooralsnog groeiende stad in een krimpende regio; • mede als uitvloeisel van huishoudensverdunning een blijvende vraag naar woningen, de vraag is minder een kwestie van aantallen mensen dan beschikbaar geld; • en individualisering en toenemende variatie van leefstijlen, onder meer tot uiting komend in de kwalitatieve woningvraag en de herwaardering van de stad. Ook is in de vorige programmabegroting (MJPB 2011-2014) gewezen op een veranderende rol van het openbaar bestuur en de gevolgen van de crisis op de financiële markten, de economische recessie en de bezuinigingen van het Rijk. Rekening houden met de recessie Nu, een jaar later is duidelijk dat de economische ontwikkeling risicovol blijft. De blijvend aanwezige kans op mondiale disrupties leidt tot een voortdurende onzekerheid, die maant tot voorzichtig overheidsbeleid, een beperkte rol van de overheid in de samenleving en een discussie over de doelen van overheidsbeleid. Het is verstandig ervan uit te gaan dat de economie zeker tot 2015 of 2016 in een herstelfase zal zitten. Overigens biedt deze situatie uiteraard ook kansen. ‘Getting the best out of the worst’, ‘meer waar voor uw geld’, zijn enkele van de antwoorden op deze onzekere situatie. Bij de gemeente manifesteert zich dit onder meer in het bewerkstelligen van innovaties gekoppeld aan de noodzaak tot bezuinigingen. Gevolgen van Rijksbezuinigingen De Rijksbezuinigingen, waaronder de zeer forse ingrepen in het participatiebudget, werken door op velerlei terrein. Ze werken door in de zorg, op de arbeidsmarkt en het inkomensbeleid, op de pensioenleeftijd, maar ook op de omvang van en de inkomens in de collectieve sector, op de ontwikkelingssamenwerking, de cultuur, de natuur en het milieu en het integratiebeleid. Diverse toeslagen en belastingkortingen in verband met de zorg voor kinderen staan onder druk. Huurmaatregelen moeten helpen de woningmarkt in beweging te brengen. Daarnaast is er sprake van omvangrijke decentralisaties, vooral op de terreinen participatie, zorg (overheveling van taken uit de AWBZ naar de Wmo) en jeugdzorg. Regionalisering is aan de orde bij de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s) en er is sprake van de opschaling van de politie naar nationaal niveau. Ten slotte zijn nog enkele sociaal-culturele trends te noemen die van invloed op het leven en werken in de stad. Beleid, communicatie, draagvlak Konden in het radiotijdperk burgers niet terug praten en viel er ook in het televisietijdperk naast Nederland 1 en Nederland 2 niet veel te kiezen, inmiddels zijn vele mogelijkheden om te kiezen en te communiceren in een overdaad aanwezig; daarmee moet de overheid rekening houden. Het Arnhemse Lenteakkoord geeft veel aandacht aan de communicatie van gemeente en bestuur met de burgers en organisaties in de stad. Het beste recept om draagvlak in de stad te genereren ligt in het leggen van het initiatief bij de stad, ook al is ook dat niet zonder problemen. Bij veel mensen is er sprake van woede, wantrouwen en cynisme. De methodische verandering in de aanpak van beleidsvragen consequent doorzetten en vertrouwen scheppen, is daarom (hoe moeilijk soms ook) van het grootste belang. Hier ligt dus een wezenlijke opgave voor de komende jaren om onze rol als overheid en de samenwerking met maatschappelijke partners in Arnhem op een vernieuwende manier vorm en inhoud te geven. De aantrekkelijkheid van de stad Steden worden opnieuw cool genoemd. Zo veel is duidelijk. De stad is de inspirerende omgeving van de toekomst. Tegelijkertijd ontstaat meer en meer kritiek op grootschalige ingrepen in de stedelijke omgeving. De aantrekkelijke stedelijke omgeving is voor mensen die hun vleugels uitslaan een plek om te landen en dat doe je niet op de één of andere zichtlocatie maar op een typisch stedelijk plein of plaats. Het draait om de herwaardering van de menselijke maat, plekken die charmant zijn en inspireren, waar je geheimen kunt ontdekken en ook je eigen kleinschalige geheimen kunt creëren, straten, gebouwen, grachtjes of beken die een verhaal vertellen.


ONDERWERP

Waar van mensen meer wordt gevraagd, vragen mensen ook meer ontzorging In een tijd waarin toenemende inzet van mensen gevraagd is, en waar het niet meer past om in een hoekje te gaan zitten, staat tegenover de toenemende verantwoordelijkheden en multi-tasking een behoefte aan meer gemak. Mensen vragen daarom ook meer kwaliteit, bijvoorbeeld in de zorg. Ze willen geen overbodige inspanningen leveren. Daarom wordt van de overheid gevraagd als het maar even kan het zo gemakkelijk mogelijk te maken voor zijn burgers. Ze vragen om meer duurzaamheid en veiligheid (het belang van eco- en politiekeurmerken). En maatschappelijk engagement moet behalve zinvol nadrukkelijk ook leuk zijn.

PAGINA

Ruimte voor ondernemerschap Empowerment, stimulering van ondernemerschap, efficiënte inzet van overheidsmiddelen bijvoorbeeld door deregulering, maar ook door faciliteiten te bieden als het werken met behoud van uitkering of loonkostensubsidies zijn belangrijke middelen om je als stad door de crisis heen te slaan. Behalve de traditionele oplossingen en de werking van de markt moet men zich realiseren dat de stad mee moet veranderen met ontwikkelingen in het werk. Zo zal de traditionele scheiding van het ruimtegebruik tussen privé, publiek en commercieel in toenemende mate vervagen. Stedelingen worden stedelijke nomaden die niet meer in een kantoor hun werk doen maar dit overal kunnen doen. Dat vraagt aandacht voor de inzet en faciliteiten in het ruimtelijke domein.

7

Het gaat om kleuren; en om ruimte voor kleinschalige cultuur en mogelijkheden je verder te ontplooien. Om veel verschillende groepen bewoners, en niet in de laatste plaats studenten en kunstenaars. Bewoners die worden betrokken bij de vernieuwing van hun woningen en de directe leefomgeving en zo ook een eigen invulling aan de stad en hun sociale leefomgeving (de buurt, de sportclub, de school) kunnen geven. Ook met deze noties wordt bij de verdere uitwerking van de vier stadsprogramma’s in dit hoofdstuk en in de beoogde ontwikkeling van nieuwe programmatische opgaven rekening gehouden.

PAGINA


ONDERWERP

De stadsprogramma’s

Vooralsnog vier stadsprogramma’s Net als in voorgaande jaren vindt de presentatie van Arnhemse hoofdopgaven van beleid plaats in de vorm van de vier stadsprogramma’s, waarmee gewerkt is na het verschijnen van de Tussenbalans visie Arnhem 2015 in 2004. De stadsprogramma’s en het programmagestuurde werken moeten er voor zorgen, dat de gemeente samenhangend en interdisciplinair werkt aan de belangrijke vraagstukken en opgaven voor de stad. Sinds 2006 zijn de vier stadsprogramma’s: Aantrekkelijke centrumstad 1. 2. Verbeteren van de woon- en leefomgeving Participatie en werk 3. 4. De zorgzame stad De Stadsprogramma’s, organisatorische vernieuwing en nieuwe opzet van de programmabegroting De stadsprogramma’s maakten tot nu toe ieder jaar deel uit van dit hoofdlijnenhoofdstuk van de begroting en brengen (zoals hierboven aangegeven rekening houden met actuele en maatschappelijke omstandigheden) focus aan in het gemeentelijke beleid. Vanuit de wens om beter te sturen op de veranderingen die de visie die het bestuur voor de stad in petto heeft, wordt momenteel, mede in relatie tot de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie, met een kritisch oog naar de toekomst van de stadsprogramma’s gekeken. De vier thema’s zijn een goed instrument om zaken met elkaar in verband te brengen. Ze vertegenwoordigen de lange termijn ambities van waaruit wordt gestuurd. Aan de andere kant zijn de stadsprogramma’s erg breed geformuleerd en is de verbinding van de stadsprogramma’s met de dagelijkse praktijk niet altijd duidelijk. Om goed op die dagelijkse praktijk te kunnen sturen is de wens te komen tot meer compacte programma’s met specifieker en concreter veranderopgaven. De bedoeling van deze programma’s is sturen op een bepaalde urgente opdracht voor een bepaalde periode, met bijbehorende doelstellingen, activiteiten, budget én mensen. De focuspunten zoals die dit jaar nog worden beschreven onder de vier stadsprogramma’s zijn te beschouwen als de voorlopers van deze toekomstige programma’s. De raadsbrief ‘Strategisch proces in relatie tot verbetering sturingsinstrumenten raad‘ is de basis voor activiteiten van raad, college en organisatie gericht op een nieuwe opzet van de programmabegroting vanaf 2013, waarin zulke nieuwe programma’s een dominante plek kunnen krijgen en waar de financiële consequenties van de veranderopgaven helderder in beeld zijn gebracht. In het nu volgende overzicht van de stadsprogramma’s zijn per stadsprogramma de ambitie, de belangrijkste doelstellingen en de al genoemde focuspunten weergegeven. Deze focuspunten zijn in belangrijke mate ontleend aan het Lenteakkoord en de eerder genoemde typisch Arnhemse opgaven. Ten slotte wordt ingegaan op de indicatoren waaraan ontwikkelingen in de stad en successen kunnen worden afgemeten. Voor alle programma’s geldt dat de inzet is bij voortduring samen met bewoners, bedrijven en andere partners in de wijk, de stad en de regio ambities en doelen te blijven definiëren en realiseren. 1.4.1

8

1.4

Stadsprogramma Aantrekkelijke Centrumstad

De achtergronden van dit programma Steden concurreren met elkaar. Kern van deze ‘strijd’ is de aantrekkingskracht van een stad op hoger opgeleiden en hogere inkomensgroepen. Waar deze groepen graag wonen, groeien de bedrijven en vestigen zich nieuwe bedrijven. En dat helpt ook de economisch zwakkeren. Dat is de essentie van dit stadsprogramma. Arnhem scoort op de diverse onderdelen van aantrekkelijkheid relatief goed. Die positie is echter verre van vanzelfsprekend. De economische crisis en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen, het risico van stagnatie en krimp van de bevolking (die nu al gaande is in bepaalde omringende regio’s), grote maatschappelijk vraagstukken waaronder het milieu en de verschuivingen in economische verhoudingen, vragen om een proactieve houding van de stad en de gemeente. De opgave is om in deze setting te behouden wat al sterk is, om unieke, onderscheidende kwaliteiten verder uit te bouwen en om ‘vol te gaan’ voor ontwikkeling en innovatie op basis van brede samenwerking (gemeente, partners in de stad en in de regio). Alleen dan kunnen risico’s en bedreigingen worden omgezet in kansen en kansen ook daadwerkelijk worden benut.

ONDERWERP

DOELEN •De unieke kwaliteiten van Arnhem behouden, verder uitbouwen en bekend maken. • Sterke en kansrijke, onderscheidende economische sectoren versterken. • Een samenhangende ontwikkeling van de binnenstad stimuleren. • Een betere, fysieke en digitale, bereikbaarheid realiseren.

FOCUS • De creatieve stad • De groene stad • Programma Energie [Made in Arnhem] • Integrale aanpak binnenstad en rivierzone • Digitale bereikbaarheid


Het vasthouden en versterken van de aantrekkingskracht van de stad op huidige en potentiële bewoners, bedrijven en bezoekers. Het vergroten van de aantrekkingskracht op hoger opgeleiden en hogere inkomensgroepen staat daarbij centraal.

PAGINA

AMBITIE

9

Programmastructuur

INDICATOREN Aandeel hoog opgeleiden en hogere inkomens; cultuuraanbod; aandeel creatieve klasse en creatieve industrie (bedrijven en banen); index groene stad (nog te ontwikkelen); bekendheid/imago Arnhem, bezoekers en bewoners (nog te ontwikkelen); sterke sectoren (bedrijven en banen); kansrijke, onderscheidende clusters M&V en EMT (bedrijven en banen); bezoekers binnenstad: aantal, bestedingen en waardering; bereikbaarheid: banen, in- en uitgaande pendel.

Toelichting focus Het stadsprogramma Aantrekkelijke centrumstad heeft de komende tijd de volgende focus: 1. Creatieve stad In de huidige situatie (economische onzekerheid en bezuinigingen) is het de vraag of te behouden is wat is opgebouwd, in het bijzonder bij de cultuur en mode. Tegelijk vragen toekomstige ontwikkelingen (globalisering en enkele andere grote dilemma’s die hierboven zijn genoemd) om meer creativiteit, over de volle breedte. Daarom wordt ingezet op de bundeling van krachten (binnen de gemeente en in de stad, de regio en enkele andere creatieve steden) en een programma gericht op verdere versterking van de creatieve keten(s), ondernemerschap, wisselwerking met andere, traditionele economische sectoren, zichtbaarheid in de stad en verankering bij bewoners. 2. Groene stad De voor Arnhem unieke kernwaarde is voor diverse (beleids-)terreinen van belang, waaronder groen, toerisme en vrije tijd, en kwaliteit en beleving van de openbare ruimte. De huidige situatie kenmerkt zich door een sterke versnippering en het ontbreken van een duidelijk beeld van de opgave(n). Dat is te kwetsbaar in een tijd van een economische onzekerheid en bezuinigingen. Het is ook geen goede uitgangspositie om kansen te zien en vooral te benutten. Daarom wordt ingezet op bundeling van krachten, duidelijker ambitie en visie, en scherpere doelen. Dit vraagt betere samenwerking met partners in de stad en de regio, maar ook intern gemeentelijk zaken beter organiseren. 3. Programma Energie – Made in Arnhem Voortzetting van het in 2011 gestarte (stadsbrede) programma ter versterking van de sector Energie- en Milieutechnologie (kansrijke, onderscheidende sector) in combinatie met het realiseren van milieudoelstellingen op het terrein van duurzame energie, energiebesparing en duurzaam inkopen (doelstelling millenniumgemeente). 4. Integrale aanpak binnenstad en rivierzone Elke binnenstad, zo ook die in Arnhem, is een complex ‘systeem’ met de veelheid aan functies, met onderling sterk verschillende deelgebieden en de mix van bestaande (met sterke én een aantal duidelijke zwakke plekken) en ontwikkellocaties (van groot- tot kleinschalig). De economische recessie, maar ook andere ontwikkelingen als bijvoorbeeld de toename van het internetwinkelen, versterken de noodzaak van een heldere visie en een duidelijke prioriteitstelling, als basis voor de samenwerking van alle betrokken partijen en om pro-actief te kunnen handelen. Daarom is gestart met het aanstellen van een binnenstadsmanager en wordt de aanstelling van een (gemeentelijke) gebiedsregisseur binnenstad overwogen.

10

PAGINA


ONDERWERP

Ook voor de rivierzone is behoefte aan een visie. De urgentie wordt hierbij vooral ingegeven door de werkzaamheden van Rijkswaterstaat in het kader van ‘Ruimte voor de rivier‘. In beide gevallen wordt gebruik gemaakt van de ervaringen met gebiedsregie (inhoudelijk, organisatorisch en voor wat betreft de samenwerking) in de omgeving Velperpoort (gebied Modekwartier Klarendal en Steenstraat). 5. Digitale bereikbaarheid Op basis van de in 2011 uitgevoerde verkenning ‘Digitale bereikbaarheid van Arnhem‘ is ingezet op regionale samenwerking. Doel is om, bijvoorbeeld door kansrijke businesscases aan te reiken, de samenwerking met partners in de stad en de regio aan te jagen en te faciliteren om zodoende de bestaande digitale infrastructuur beter te benutten en de aanleg van nieuwe infrastructuur te stimuleren. 1.4.2

Stadsprogramma Verbeteren woon- en leefomgeving

De achtergronden van dit programma De afgelopen jaren heeft de gemeentebrede sturing binnen het stadsprogramma zich vooral gericht op het voorbereiden, implementeren, verbreden en uitvoeren van de aanpak van de krachtwijken en de GSOIII-preventiewijken. Er is veel in gang gezet in die wijken, waarvan het afgelopen jaar uit cijfers en onderzoeken is gebleken dat het tot positieve resultaten heeft geleid. De raad heeft in een unaniem aanvaarde motie aangedrongen op voortzetting van de wijkaanpak. De verbeteringen in de wijken hebben teweeg gebracht dat in de toekomst niet meer wordt gekeken naar hele wijken als object van verandering. Richten op buurten en straten gaat nu veel gedifferentieerder gebeuren, op die gebieden waar concentraties van problemen dreigen te ontstaan of verergeren. Alle Arnhemse wijken worden bij deze aanpak betrokken, waarbij de specifieke situatie van de krachten GSO III-wijken niet uit het oog wordt verloren. De focus van het stadsprogramma blijft gericht op schoon, heel, veilig en sociaal, naast de fysieke component die vooral bij de corporaties ligt. Bewoners, corporaties en gemeente treden op als partners en betrekken waar mogelijk en noodzakelijk instellingen zoals welzijn, onderwijs, politie en dergelijke. Dit alles past in de brede ambitie van de Arnhemse stadsvisie: het tegengaan van tweedeling. Programmastructuur

AMBITIE Het versterken van de positie van Arnhem als een prettige stad om te wonen met een gevarieerd woningaanbod voor een gevarieerde bevolking.

FOCUS • Wijkenaanpak in alle wijken • Wonen • Wijkveiligheid • Wijkeconomie • Actief burgerschap • Wijken en bewoners als uitgangspunt

DOELEN •Toename van het aandeel huishoudens met midden- en hogere inkomens. •Toename van het aandeel koopwoningen van 35 % in 2004 naar 50% in 2016. • Toename van sociale kwaliteit en afname van de overlast in stad en wijken. • Toename van de subjectieve veiligheid in stad en buurt. • Openbare ruimte in Arnhemse wijken wordt op een aangepast niveau onderhouden. • Toename van de waardering van de openbare ruimte (zowel groen als stenig).

INDICATOREN Aandeel midden- en hogere inkomens; aandeel koopwoningen; aan-deel huurwoningen; rapportcijfer leefbaarheid; rapportcijfer veiligheid; rapportcijfer woonomgeving; rapportcijfer voorzieningen in de wijk; buurtperspectief in percentage vooruitgang vs. achteruitgang; waardering van de openbare ruimte (zowel groen en als stenig)

11

PAGINA


ONDERWERP

Toelichting focus Het stadsprogramma verbeteren woon- en leefomgeving heeft de komende tijd de volgende focus: 1. Wijkenaanpak in alle wijken Gebiedsgericht sturen Nu de extra middelen voor de wijkaanpak opdrogen, de successen van de aanpak tot uitdrukking komen in cijfers en de raad vraagt om een aanpak voor alle wijken, ligt het voor de hand om de wijkaanpak organisatorisch op te schalen. Dat betekent dat langs de lijn van de wijkactieplannen en de wijkuitvoeringsplannen (dus samen met partners als corporaties bewoners en instellingen), voor grotere gebieden problemen worden opgespoord en van een mogelijke aanpak voorzien. Zodoende zal zoals hierboven al is aangegeven een ‘op maat’ aanbod geformuleerd worden voor alle wijken. Van Krachtwijk naar Krachtbuurt In de wijken zijn aanzienlijke veranderingen teweeg gebracht. Grote delen van de wijken doet men met de titel krachtwijken ondertussen tekort. De stimulusresponsverbinding tussen achterstand en de Arnhemse wijken is inmiddels achterhaald. Niet langer moet het stadsdeel of de wijk als object van uitvoering worde genomen maar focus moet plaatsvinden op (delen van) de buurt waar probleemconcentraties zich bevinden. Wat werkt? Wat werkt niet? Bij het bepalen welke maatregelen en ingrepen in wijken en buurten nodig zijn kan gebruik worden gemaakt van de in 2011 ontwikkelde Wijkprofielen: een ‘fotoboek’ van alle wijken, gemaakt volgens een uniform stramien met daarin per wijk een historische beschrijving, een weergave van (een selectie van) de statistische gegevens over de wijk. In 2012 zal een juiste inzet van menskracht en middelen (mede) gerelateerd worden aan dit fotoboek. In 2012 moet ook een instrument voor ‘kwalitatieve monitoring’ operationeel zijn. Kwalitatieve monitoring betekent dat je verder kijkt dan alleen de cijfers en onderzoekt welke interventies in de wijken rendement opleveren en welke niet. Dan is nog beter te bepalen wat werkt en wat niet werkt, welke acties op welke plekken nodig zijn. Middelen Arnhem had al lang voor Vogelaar de keuze gemaakt om de grootste probleemconcentraties in de stad extra aandacht te geven. In die zin was de wijkaanpak er al lang en hebben de extra middelen van de laatste jaren vooral een sterke impuls gegeven. En dus kunnen en willen raad, college, bewoners en corporaties ook na Vogelaar ‘gewoon’ verder met de wijkaanpak. Voor 2012 worden nieuwe wijkuitvoeringsplannen gemaakt. Deze plannen zullen als vanzelfsprekend financiële tekorten vertonen. Met de betrokken diensten zal worden vastgesteld, in hoeverre reguliere activiteiten ‘op maat’ in de wijken kunnen worden ingezet, in hoeverre middelen anders kunnen worden aangewend en in hoeverre gewenste activiteiten om wat voor reden dan ook onuitvoerbaar zijn. Een nieuwe GSO tranche biedt mogelijkheden om ook nog nieuwe middelen in te zetten. 2. Wonen Preventiewijken Een aantal wijken in de stad is aangemerkt als preventiewijk met als algemene opgave voor de langere termijn: vermijden dat hier een krachtwijkenproblematiek ontstaat door preventieve maatregelen, beleid en acties. De opgaven in deze preventie- of GSO III-wijken zijn vooral gerelateerd aan: kwaliteit en veiligheid van de openbare ruimte afstemmen van de woningvoorraad en woonmilieu op de woningvraag van de toekomst (actueel eenzijdig aanbod, niet afgestemd op huishoudens en leefstijlen van de toekomst) verduurzamen van de bestaande woningvoorraad De door de Raad in mei 2011 vastgestelde woonagenda en de nieuwe prestatieafspraken die gemaakt zijn met de corporaties vormen de basis voor het realiseren van deze ambities. Gezonde woonstad De structuurvisie agendeert het thema gezonde woonstad. De gemeente heeft vooral invloed op het gebied van luchtkwaliteit en geluid In de regel wordt voldaan aan formele normen, echter in delen van de stad wordt hinder ondervonden van geluid van verkeer en bedrijvigheid. Dit heeft vaak te maken met stapeling van meerdere effecten (bijvoorbeeld geluidsoverlast van wegen, spoorweg en industrie samen). Hier valt plaatselijk nog veel winst te behalen. Let wel: gezonde woonstad is een mooi thema in het verlengde van ‘Arnhem, groene stad’.

Blauw op Straat Dit staat voor samenwerking tussen wijkagent, handhaver (BOA) en toezicht en preventiemedewerker op wijkniveau. Deze aanpak staat voor een geïntensiveerde handhaving op straat en wijkniveau door betere afstemming en duidelijke opdrachten en komt ten goede aan de vermindering van de gevoelens van onveiligheid. Ook deze werkwijze is in al de Arnhemse krachten GSOIII-wijken operationeel. De wens van de Raad om de wijkaanpak te verbreden naar alle wijken, legitimeert een verdere uitrol van de OZOen de blauw-op-straataanpak voor die gebieden waar het nodig blijkt. In 2012 wordt hier nader over besloten. 4. Wijkeconomie In toenemende mate blijkt versterking van de wijkeconomie een stimulerende factor te zijn voor de verbetering van de leefbaarheid in de wijken. Daarbij gaat het niet alleen om bekende zaken als behoud en kwaliteit van winkels en winkelstrips, maar ook om de positie van zelfstandige professionals en wijkeconomische activiteiten voor en door bewoners. De visitatiecommissie wijkenaanpak benadrukte in haar eindrapportage het belang van wijkeconomie. Versterking van aandacht voor wijkeconomie (zie ook stadsprogramma ‘De aantrekkelijke centrumstad‘ ) op basis van de vraagstelling die in de wijken leeft, is de komende jaren relevant. 5. Actief burgerschap Verbeteringen in de wijken leiden tot meer regie van de burger over de eigen woon- en leefomgeving. De gemeente wil naar vraagsturing, de visitatiecommissie wijkenaanpak verwijst Arnhem naar modernere vormen van burgerparticipatie. Het huidige kabinet wijst de burger meer dan ooit op diens eigen verantwoordelijkheid en het ligt voor de hand dat de overheid een stapje terug doet en de burger dat zelfde stapje vooruit. Geïntensiveerde participatie van bewoners, de burger meer aan het roer, vragen om een andere positionering van de partners ten opzichte van elkaar. Dit zal deels in de komende jaren worden ontwikkeld. Deels is het ook per direct uitvoerbaar, zoals eigen beheer geven van accommodaties en opruimacties in de eigen buurt. 6. Werken met de wijken en hun bewoners als uitgangspunt De landelijke visitatiecommissie wijkenaanpak, die onlangs de Arnhemse krachtwijken bezocht, noemt de Arnhemse aanpak succesvol en concludeert dat het noodzakelijk is de komende tijd te investeren in het borgen van de wijkenaanpak en de succesvolle manier van werken in de organisatie. Volgens de visitatie is hiervoor een andere ‘manier van denken’ bij medewerkers en organisatie nodig. De (wijk)bewoners moeten in de hoofden en de harten van de medewerkers zitten. Nog in 2011 wordt hiertoe een gemeente intern symposium georganiseerd, waarvan de effecten in 2012 zullen werden bestendigd.

ONDERWERP

OZO Dit staat voor Overleg Zorg en Overlast. Met deze aanpak wordt in de wijken op adresniveau overlast bestreden en krijgen gezinnen in met complexe problemen een gepast hulpaanbod. In 2011 is deze werkwijze in al de Kracht- en GSOIII-wijken van start gegaan.


3. Wijkveiligheid

PAGINA

Doelstellingen 1. De openbare ruimte wordt optimaal, duurzaam, kostenbewust op een aangepast kwaliteitsniveau onderhouden; 2. Er wordt ingezet op bewustwording bij bewoners om een rol te spelen bij het actieve beheer van de openbare ruimte in de wijk; 3. Een nog te bepalen aantal uitkeringsgerechtigden zet zich in voor het onderhouden en verbeteren van de openbare ruimte.

12

Toekomstig onderhoud openbare ruimte Met als kader het Lenteakkoord en de vastgestelde bezuinigingen wordt kostenbewust een optimaal en duurzaam onderhouden openbare ruimte gerealiseerd. Daarbij worden bewoners en uitkeringsgerechtigden gestimuleerd om gebiedsgericht een actieve bijdrage te leveren aan verbetering en onderhoud van hun eigen woon- en leefomgeving.

13

PAGINA


ONDERWERP

1.4.3

Stadsprogramma Participatie en werk

De achtergronden van dit programma De gemeente Arnhem staat voor grote en ingrijpende veranderingen op het terrein van Participatie en Werk. De korting op het Participatiebudget en de komende invoering van de wet Werken naar Vermogen liggen hieraan ten grondslag. Het is een grote uitdaging voor de gemeente Arnhem om haar doelstellingen binnen dit voor gemeenten lastige kader toch te behalen. De gemeente zal zich in haar eigen activiteiten in de eerste plaats richten op het beperken van nieuwe instroom van Wwb-ers. Hier is de gemeentelijke organisatie al sterk in. In de tweede plaats is het beleid erop gericht om de huidige Wwb-ers uit de bijstand te helpen. Waar mogelijk zal dit gebeuren door mensen in zo regulier mogelijk werk te plaatsen en dit indien nodig te ondersteunen vanuit bijvoorbeeld het participatiebudget. Het wordt steeds belangrijker om creatief en in samenwerking met anderen de mogelijkheden op de arbeidsmarkt zo optimaal mogelijk te benutten. Een belangrijk onderwerp daarbij is de aansluiting onderwijs – arbeidsmarkt. Om samenwerking te stimuleren en een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt te realiseren, vindt onder meer afstemming plaats in de Projectgroep Werk. Aan deze projectgroep nemen ondernemerskoepels, onderwijs en overheid deel. Het stadsprogramma participatie en werk staat in 2012 voor een belangrijk deel in het teken van de hierboven geschetste actualiteit. Programmastructuur

AMBITIE Arnhemmers die in een situatie van werkloosheid en langdurige inactiviteit terecht dreigen te komen, worden zo snel mogelijk aan werk geholpen. Arnhemmers die langdurig werkloos en maatschappelijk inactief zijn, worden geactiveerd en gaan waar mogelijk aan het werk. Op de Arnhemse arbeidsmarkt is een goede aansluiting tussen vraag en aanbod.

FOCUS • Invoeren van de Wet Werken naar Vermogen • Afname van het participatiebudget • Social Return • Taalachterstand • Demografie van de beroepsbevolking

DOELEN • Zo min mogelijk mensen in een uitkeringsituatie terecht laten komen. • Substantiële vermindering van het aantal (langdurig) werklozen. • Substantieel meer Arnhemmers verrichten een betekenisvolle activiteiten naar hun mogelijkheden. • Participatie vergroten door belemmeringen bij mensen weg te nemen, met name taalachterstand. • Verbeteren van de aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt met aandacht voor de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt. • Vergroten aandacht voor ontwikkelingen op de lange termijn zoals bijvoorbeeld demografie van de beroepsbevolking.

INDICATOREN Aantal NWWers: < 27 jaar (instroom en uitstroom); aantal NWWers: = 27 jaar (instroom en uitstroom); aantal WWB-ers (minder instroom en meer uitstroom, met speciale aandacht voor een vermindering van het aantal Wwb-ers met een langdurigheidstoeslag); arbeidsparticipatie

Toelichting focus Het stadsprogramma participatie en werk heeft de komende tijd de volgende focus: 1.Invoering van de Wet Werken naar Vermogen (2013) De focus op ‘invoering van de Wet werken naar vermogen’ (Wwnv) en de ‘afname van het participatiebudget’ is ingegeven door veranderingen in het Rijksbeleid. Het Rijk wil 1 januari 2013 de Wwnv invoeren. Deze wet leidt er toe dat de Wwb, de Wij en delen van de Wajong en Wsw worden geïntegreerd in één nieuwe regeling. Ook de huidige reïntegratiebudgetten worden (na te zijn gekort) geïntegreerd en ontschot. De Wwnv leidt er toe dat nieuwe doelgroepen vanuit de Wajong en Wsw door de gemeente moeten worden bediend. De voorbereiding is vooral gericht om deze nieuwe doelgroepen tijdig in beeld te krijgen en een effectief en efficiënt reïntegratieinstrumentarium voor de gehele doelgroep beschikbaar te krijgen. Dit alles binnen de financiële middelen (onder andere het participatiebudget), die door het Rijk beschikbaar worden gesteld. De voorbereiding op de invoering van de Wwnv zal ook een belangrijk thema zijn in het meerjarenbeleidsplan Werken naar Vermogen. Dit geldt ook voor de wijzigingen, die in de sociale werkvoorziening op stapel staan. Dit meerjarenbeleidsplan is in de tweede helft 2011 aan de raad aangeboden.

14

PAGINA


ONDERWERP

Doelen: • In beeld krijgen van nieuwe doelgroepen vanuit de Wwnv. • Realiseren van een effectief en efficiënt reïntegratie-instrumentarium voor de (nieuwe) doelgroepen vanuit de Wwnv, primair gericht op toeleiding naar werk. 2. Afname van het participatiebudget Het Rijk heeft omvangrijke bezuinigingen vastgesteld en aangekondigd op het beschikbare participatiebudget. Door het parlement zijn al bezuinigingen vastgesteld van 30% op het huidige budget. Op basis van het regeerakkoord van het huidige kabinet kunnen deze bezuinigingen verder oplopen tot zo’n 60%. In de Contourennota zijn voorstellen en denkrichtingen opgenomen om deze bezuinigingen op te vangen. Hoofdlijn is om het beschikbare budget en reïntegratie-instrumenten primair te richten op het toeleiden naar werk van uitkeringsgerechtigden van de gemeente Arnhem. De voorstellen en denkrichtingen vanuit de Contourennota worden doorgevoerd in het reïntegratiebeleid. Hiertoe wordt een implementatieplan ontwikkeld en uitgevoerd. Doelen: • Doorvoeren van de voorstellen en denkrichtingen uit de Contourennota in het re-integratiebeleid van de gemeente Arnhem. • Realiseren van de ingeboekte taakstellingen per bezuinigingskaart (zie Contourennota). 3. Aanbestedingbeleid gemeente Arnhem en andere werkgevers in Arnhem (‘social return’) De belangrijkste sociale doelstelling van het project ‘social return’ is om mensen via voorwaarden in het aanbestedingsbeleid en de subsidieverstrekking duurzaam aan het werk krijgen. De daaruit voortvloeiende aanpak zal zoveel mogelijk actief worden gedeeld met de strategische partners van de gemeente Arnhem en andere grote werkgevers in Arnhem om dezelfde effecten, namelijk duurzame uitstroom vanuit de bijstand naar werk, via het aanbestedingsbeleid van deze organisaties te bewerkstelligen. De aandacht voor ‘social return’ is ingegeven door het succes dat door andere gemeenten met de inzet van dit instrument is behaald en de aandacht die het Rijk hier in de komende periode aan wil geven. Daarnaast wil Arnhem als werkgever Arnhem hier het goede voorbeeld geven. Doel: •

Realiseren van duurzame plaatsingen van langdurig werklozen bij aanbestedingen en subsidieverlening.

4. Verkleinen van de groep mensen met een taalachterstand De werkloosheid in Arnhem manifesteert zich in belangrijke mate in de krachtwijken en de GSO-wijken. 12% van de beroepsbevolking in de krachtwijken is werkloos. In heel Arnhem is de werkloosheid 7,7%. In de krachtwijken wonen relatief veel laagopgeleiden en allochtonen: 55% van de bewoners in de krachtwijken is allochtoon, tegen 12% in de rest van Arnhem. Een belangrijke belemmering voor allochtonen om aan het werk te komen is taalachterstand. In de komende periode worden keuzes gemaakt over de manier waarop de barrière taalachterstand het beste kan worden geslecht. Inburgering ‘oude stijl’ wordt afgebouwd. Het verdient aanbeveling de inspanningen vooral te richten op de krachtwijken en optimaal gebruik te maken van de bestaande mogelijkheden zoals die bestaan bij de diverse instellingen. Van belang daarbij is de aandacht niet te beperken tot de uitkeringsgerechtigden. Het onderwerp taalachterstand vraagt vanaf de wieg tot en met het moment van toetreding tot de arbeidsmarkt aandacht. Denk bijvoorbeeld aan de consultatiebureaus, kinderopvang, voor- en vroegschoolse educatie, scholing en de werkomgeving. In Presikhaaf wordt een project opgezet dat er op gericht is om taalexperts en taalinitiatieven van binnen en buiten de gemeente aan elkaar te verbinden. Vaak zijn er wel plannen en beleidstukken, maar komt er niet altijd uit wat de bedoeling is of blijkt de aanpak erg versnipperd. Het doel is om in Presikhaaf tot een samenhangende aanpak te komen waarin ‘best practices’ worden uitgewisseld. Dingen die verbeterd kunnen worden, worden direct aangepakt. Een heroriëntatie op de rol van de gemeente is daarbij ook van belang. Hoe kan de regierol van de gemeente op het taaldomein worden gedefinieerd en hoe is dat verbonden met de bestrijding van het analfabetisme? 5. Demografie van de beroepsbevolking De leeftijdssamenstelling van de Arnhemse beroepsbevolking is aan het veranderen. In de komende jaren wordt het aandeel van mensen in de oudere leeftijdsgroepen in verhouding groter. Voor de gemeente is het belangrijk hierop te anticiperen. In de eerste plaats omdat uitkeringsafhankelijkheid sterk toeneemt met de leeftijd. In de tweede plaats omdat de gemiddelde leeftijd hoger wordt bij mensen die langer in de bijstand zitten: van de mensen die al tien jaar of langer in de bijstand zitten, is bijna de helft ouder dan 55 jaar. Als een groter deel van de beroepsbevolking terecht komt in de oudere leeftijdsgroepen, spreekt het voor zich dat dit een effect heeft op de omvang van de uitkeringsafhankelijkheid in Arnhem.

De achtergronden van dit programma Het stadsprogramma Zorgzame stad sluit nauw aan bij één van de doelen uit het Lenteakkoord, namelijk ‘dat zo veel mogelijk mensen snel weer op eigen kracht verder kunnen’. Arnhem moet een stad zijn waarin iedereen zoveel mogelijk zelfredzaam is en maximaal deelneemt aan de samenleving en daar zonodig in wordt ondersteund. De inzet is dat inwoners hun problemen zo veel mogelijk zelf aanpakken (actief burgerschap) met behulp van hun sociaal netwerk en indien nodig met professionele ondersteuning. Wij streven er naar dat er uiteindelijk het beroep op zorgvoorzieningen wordt teruggedrongen. In de komende periode ligt het accent op: • preventie, dat wil zeggen vroegtijdig signaleren van knelpunten en ondersteunen van bewoners zodat voorkomen kan worden dat dure, geïndiceerde en zware vormen van gespecialiseerde (jeugd)zorg nodig zijn; • nazorg, bijvoorbeeld de zorg of opvang van bewoners of gezinnen die een (jeugd)zorgtraject hebben afgerond; • het vergroten van talenten en ontwikkelkansen van bewoners (jong en oud) met focus op zelforganiserend vermogen, taalontwikkeling en sociale- en arbeidsvaardigheden. De omschrijving ‘Zorgzame stad‘ dekt in feite niet meer helemaal de lading. Het mag duidelijk zijn dat wij als lokale overheid geen ‘zorgen’ of taken (meer) over kunnen of willen nemen van inwoners of burgers. Arnhem wil een ‘sociaal krachtige stad’ zijn waar gewerkt wordt aan het versterken van de eigen kracht en verantwoordelijkheid van bewoners. In de toekomst willen wij in de benamingen in termen van ‘zorgzaamheid’ zoveel mogelijk vervangen door benamingen in termen van ‘sociale kracht’.

ONDERWERP

Stadsprogramma Zorgzame stad


1.4.4

PAGINA

Het is uiteraard geen zaak van de gemeente alleen. De gemeente ziet het wel als haar taak om het onderwerp met voldoende urgentie op de agenda te krijgen en samen met de relevante partners zoals UWV, werkgevers en onderwijsinstellingen tot een integrale benadering van deze problematiek te komen.

15

De benadering van deze problematiek dient zich op twee hoofdlijnen te richten: • De eerste hoofdlijn richt zich op de werkgevers. Met hen moet in gesprek worden gegaan om duidelijk te maken wat het betekent om oudere werknemers in dienst te nemen en te houden. Werkgevers hebben bijvoorbeeld vaak het beeld dat oudere werknemers vaker ziek zijn dan jongere werknemers. Dit beeld klopt niet. Ook voordelen van oudere werknemers zijn niet altijd inzichtelijk (bijvoorbeeld beroepsspecifieke en verbale kennis, communicatieve vaardigheden, stijging van de productiviteit in taken waarin ervaring en verbale capaciteiten centraal staan). • De tweede hoofdlijn richt zich op de oudere werknemers zelf. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat een actieve begeleiding van deze groep effect sorteert. Voorbeelden hiervan zijn het trainen van sollicitatievaardigheden, stimuleren van flexibiliteit in de aanvaarding van ander (ook minder betaald) werk, bijscholing, vergroten van de kennis van de eigen marktwaarde en van de arbeidsmarkt. Instrumenten die bijvoorbeeld worden ingezet zijn ESF-gelden voor contactavonden tussen werkgevers en werknemers en het gebruik van uitloopsubsidies voor mensen die ouder zijn dan 50 jaar.

• Uitval van jongeren • Zelfstandigheid meest kwetsbaren • Sport als participatiemiddel • Integrale aanpak van de decentralisaties van AWBZ, Jeugdzorg en Wet Werken naar Vermogen.

ONDERWERP

FOCUS


Het versterken van de eigen kracht en verantwoordelijkheid van bewoners. Vooral gericht op die bewoners (jong en oud) van Arnhem die maatschappelijk dreigen uit te vallen of al zijn uitgevallen. Het meerjarenperspectief is dat deze bewoners maximaal kunnen deelnemen aan de Arnhemse samenleving en dat met een hogere bestaanskwaliteit.

PAGINA

AMBITIE

16

Programmastructuur

DOELEN • Krachtiger maken van jongeren en volwassenen die kampen met ernstige problemen (bijv. combinaties van verslaving, schulden, psychosociale problemen, etc.) en het beter inspelen op en definiëren van hun zorgbehoefte, zodat zij de regie op hun eigen leven zoveel mogelijk kunnen terugpakken en weer normaal gaan functioneren. • Een goed lopende keten van zorg en ondersteuning die (ook) per wijk zichtbaar aanwezig is. • Vergroten van maatschappelijk actief burgerschap, versterken van sociale netwerken en versterking van het ondernemerschap.

INDICATOREN Voortijdig schoolverlaten, jeugdwerkloosheid, middelengebruik, schulden, criminaliteit en gezondheid; gebruik van (welzijns- en gezondheids-)voorzieningen en andere indicatoren die in het kader van de Wmo-monitor worden verzameld, evenals klantpanels of onderzoeken; maatschappelijke participatie: vrijwillige inzet, ondersteuning van mantelzorgers en deelname in sociale netwerken; sportdeelname onder (allochtone + autochtone) jongeren en volwassenen, zowel in verenigingsverband als ook aan wijkactiviteiten en stedelijke sportmanifestaties.

Toelichting focus Het stadsprogramma zorgzame stad heeft de komende tijd de volgende focus: 1. Het voorkomen of tegengaan van maatschappelijke uitval van jongeren De inzet is gericht op het verbeteren van kansen, talenten en eigen kracht van jongeren. Er liggen sterke relaties met preventief jeugdbeleid, het voorkomen en terugdringen van voortijdig schoolverlaten en de aanpak van schulden. 2. Het bevorderen van een zo zelfstandig mogelijk bestaan van de meest kwetsbare burgers Er moet een betere doorstroming in de maatschappelijke opvang (minder opvang, beter leven) komen. Verder zijn van belang een goede (na)zorg voor kwetsbare groepen, gezondheidsbevordering in de krachtwijken en het laagdrempelig en dichtbij huis organiseren van zorg en ondersteuning. 3. Verbreden van de maatschappelijke functie van sport Sport draagt in belangrijke mate bij aan het meedoen in de (lokale) samenleving en vergroot de betrokkenheid van mensen ten opzichte van elkaar. Bij sport gaat het om veel meer dan sporten bij een vereniging, topsport of recreatief sportbedrijven; het gaat ook om de betrokkenheid van sportclubs bij maatschappelijke initiatieven voor jong en oud en de relatie met welzijn en gezondheidszorg (preventie). Sport levert bijdragen aan het realiseren van de doelen van alle vier de stadsprogramma’s. 4. Één brede integrale aanpak van diverse decentralisatie opgaven: AWBZ, Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen. Het gaat hier in feite om de transitie van ‘verzorgingsstaat naar participatiesamenleving’ en de vernieuwingsopgaven die daar bij horen. Het betreft hier circa 30% van het sociale domein van de gemeente dat in ‘staat van verandering’ is.


ONDERWERP

Met ‘nieuwe wegen’ en ‘integraal’ wordt onder andere de samenhang bedoeld met andere specifieke Arnhemse ontwikkelingen, zoals de wijkaanpak, gebiedsgerichte sturing, de Wmo, de Arnhemse Kanteling, vraaggericht werken, de maatschappelijke opvang (deel van de financiering van de dak- en thuislozen loopt nu al, en straks nog meer, via de AWBZ-middelen), de aanpak van maatschappelijke uitval van jongeren en ‘social return’ projecten in de zorg en ondersteuning. Belangrijk is dat vanuit één visie dezelfde doelgroep wordt benaderd, dat meer en beter aansluiting wordt gevonden bij de vraag en de situatie van de cliënt en dat daarbij sociale netwerken en actieve burgers worden betrokken. Bovendien is het van groot belang dat wordt voorkomen dat er nieuwe ‘kolommen’ ontstaan en dat de samenwerking tussen de diverse aanbieders van zorg en ondersteuning wordt verbeterd.

PAGINA

Op bovenstaande opgaven wordt door de gemeente uiteraard geanticipeerd. Benadering van de decentralisaties vanuit een samenhangend perspectief wordt nagestreefd. De reden om het integraal aanpakken van deze processen als focuspunt te benoemen is dat het hier vooral gaat om kansen om zowel de AWBZ als de jeugdzorg als ook de visie op ‘werk’ te transformeren en nieuwe wegen in te slaan. Het gaat dus om aanzienlijk meer dan het ‘overhevelen van middelen’.

17

Deze opgave bestaat uit drie delen: • Integrale aanpak van de decentralisatie of overheveling van (een groot deel van) AWBZ van het Rijk naar de gemeente. Dit is een grote en complexe operatie, vele malen groter dan destijds van de Wmo (hulp bij het huishouden). Het gaat nu om de overgang van de functie dagbesteding en begeleiding naar de gemeente. Dit betekent dat de taken en verantwoordelijkheden die thans bij de zorgkantoren zijn ondergebracht naar de gemeenten overgaan. Het gaat om ca. 2500 klanten, € 28 mln. (geen invoeringsbudget, kortingen op dagbestedingsactiviteiten en begeleidende ondersteuning). 2013 is voor nieuwe klanten een startjaar en in 2014 moet de overheveling rond zijn. Met andere woorden in 2012 heeft dit de hoogste urgentie. • Integrale aanpak van de decentralisatie van de jeugdzorg van provincie naar gemeente. Ook dit is een zeer complexe opgave waarbij het gaat om ‘overheveling’ van middelen en kortingen op de budgetten: van 30 mln. naar 27 mln. euro. De gemeente wordt financieel en uitvoeringstechnisch verantwoordelijk voor alle jeugdzorg die nu onder het Rijk, de provincie, de gemeenten, de AWBZ en de zorgverzekeringswet valt. • Integrale aanpak van ‘Wet werken naar vermogen’ (Samenvoeging van Wsw, Wajong en Wwi). Dit punt komt ook terug bij het stadsprogramma Participatie & Werk.

18

PAGINA


ONDERWERP

Hoofdlijnen Zoals in hoofdstuk 1 is aangegeven zijn de beleidslijnen, waarvoor in deze begroting is gekozen, gebaseerd op het Lenteakkoord, de visie op de ontwikkeling van de stad en de gemeente zoals beschreven bij de voorbereidingen voor de besluitvorming over het dossier Toekomstgericht bezuinigingen. De bezuinigingen, de toestand waarin de stad en haar bewoners verkeren, en (deels nieuw zichtbare) trends en ontwikkelingen hebben geleid tot de in hoofdstuk 1 verwoorde keuze voor een 19-tal focuspunten binnen de vier stadsprogramma’s, die ook de afgelopen jaren al centraal stonden. Verandering in het financiële beeld Een belangrijke en bepalende ontwikkeling bij de in deze begroting gemaakte keuzes is de in vergelijking met eerdere inzichten op de langere termijn gunstiger ontwikkeling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De in het dossier Toekomstgericht bezuinigingen gepresenteerde negatieve startpositie met grote incidentele tekorten in de komende jaren kan vervangen worden door een veel minder negatief beeld. Dat laatste maakt het mogelijk om vooral met herschikking van middelen toch een, zij het beperkt aantal knelpunten en uit het Lenteakkoord en de focus voortvloeiende prioriteiten, van een financiële dekking te voorzien. Hierdoor komen ondanks de sterke arm van de kredietcrisis, de economische recessie en gemeentelijke bezuinigingen niet alle raderen bij de ontwikkeling van de stad en de stedelijke samenleving tot stilstand. Er kan geïnvesteerd worden in zaken die helpen de gevolgen van de recessie sneller te boven te komen. In de onderstaande tabel is samengevat weergegeven hoe de meerjarenprogrammabegroting 2012-2015 zich ontwikkeld ten opzichte van de vorige begroting. Samenvattende tabel financieel meerjarenbeeld 2012-2015 Taakstelling brede heroverweging

2012

2013

2014

2015

bedragen x € 1.000

Startpositie volgens geamendeerde MJPB 2011 - 2014 (MJPB 2011-2014 pag. 17) Opgenomen taakstelling Brede heroverweging in MJPB 2011-2014 (MJPB 2011-2014 par 2.10 pag. 35)

0

0

0

0

-18.129

-17.840

-24.824

-24.824

8.669

13.573

18.576

25.001

-590

240

355

0

-10.051

-4.028

-5.894

177

Algemene uitkering (par. 2.3)

9.553

11.980

13.544

6.940

Financiele mutaties (par. 2.4)

-837

-1.777

2.148

-1.870

Bezuinigingsvoorstellen uit proces Toekomstgericht bezuinigen (RB 18-19 april 2011 € 25 mln. + CB 24 mei 2011 Brief Geamendeerd raadsdossier Toekomstgericht bezuinigen: de invulling) Uitwerking bezuinigingen (2.2) Startpositie MJPB 2012 - 2015

Bestedingsvoorstellen incl. gelieerde dekkingsvoorstellen (par 2.5)

-12.832

-3.044

-2.468

-2.336

Dekkingsvoorstellen (2.6)

14.166

-3.132

-7.331

-2.911

Subtotaal MJPB 2012- 2015

10.050

4.027

5.893

-177

0

0

0

0

Totaal meerjarenprogrammabegroting 2012-2015

Hoofdkeuzes voor nieuwe uitgaven Met het oog op de aantrekkelijke centrumstad wordt in aansluiting op de focus van beleid voor het komend jaar vooral geïnvesteerd in de ondersteuning van ondernemers en ‘Arnhem, Energiestad‘. In het stadsprogramma ‘Verbeteren van de woon- en leefomgeving‘ ligt de focus vooral op de bouwstromen op gang houden en de sociale verworvenheden op wijkniveau bij de herstructurering in stand te houden. Met name in de wijken Schuytgraaf en Presikhaaf. In het kader van participatie en werk is het zaak de belangrijke veranderingen die optreden als gevolg van met name het Rijksbeleid (ten aanzien van werken naar vermogen, de sociale werkvoorziening en armoede) in verantwoorde banen te helpen geleiden. Een bijzonder element hierin vormen de conciërgefuncties in scholen, waarbij ID-ers een belangrijke schakel zijn in deze voorzieningen.

ONDERWERP

Inleiding


2.1

PAGINA

FINANCIEEL MEERJARENBEELD

19

2

Tabel overzicht taakstelling ‘brede heroverweging’ Taakstelling brede heroverweging

2012

2013

2014

2015


Startpositie volgens geamendeerde MJPB 2011 - 2014 (MJPB 2011-2014 pag. 17) Opgenomen taakstelling Brede heroverweging in MJPB 2011-2014 (MJPB 2011-2014 par 2.10 pag. 35)

0

0

0

0

-18.129

-17.840

-24.824

-24.824

Er is in eerste aanleg invulling gegeven aan de taakstelling ‘brede heroverweging’ door het raadsbesluit op 18 en 19 april 2011 over het dossier Toekomstgericht bezuinigen. Met deze besluiten wordt € 8,9 mln. in 2012 oplopend naar € 25 mln. in 2015 bezuinigd. Nadere invulling van besluitvorming door het college van burgemeester en wethouders zoals verwoord in de raadscommissiebrief van 24 mei 2011 ‘Geamendeerd raadsdossier Toekomstgericht bezuinigen: de invulling’ heeft geleid tot twee correcties op het raadsbesluit, nl.: Volgens het tijdens de besluitvorming op 19 april aanvaarde amendement 2 ‘Arnhem Card op peil‘ wordt een bedrag van € 600.000 in mindering gebracht op het bezuinigingsvoorstel over het Minimabeleid (€ 500.000. in 2012, oplopend naar € 2 mln. vanaf 2015; kaart IZ 4.2-01). De fasering (ingangsjaar en eventuele opbouw per jaarschijf) van de vermindering van de bezuiniging is niet uit het amendement op te maken. Vertaling in deze MJPB is dan ook overeenkomstig de oorspronkelijk voorgenomen bezuiniging. Voor 2012 betekent dit dat de bezuiniging met € 500.000 in plaats van € 600.000 wordt teruggedraaid. Het aanvaarde amendement 1 ‘Invulling beter in balans‘, onderdeel 3 bevat een generieke taakstelling voor de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM). De begroting 2012 van VGGM is echter al vastgesteld, zodat de realisatie van de taakstelling in 2012 niet meer mogelijk is. De taakstelling is vanaf 2013 in overeenstemming met de fasering van het oorspronkelijke bezuinigingsvoorstel over afbouw van de 24-uursdienst als te realiseren opgenomen: in 2013 een bezuiniging van € 100.000, in 2014 een bezuiniging van € 200.000 en in 2015 de voorgestelde bezuiniging van € 500.000. Per saldo wordt conform de raadscommissiebrief van 24 mei 2011 zo in 2012 en 2013 € 300.000, en in 2014 € 200.000 minder bezuinigd dan oorspronkelijk besloten.

ONDERWERP

2.2 Uitwerking bezuinigingen De MJPB 2011-2014 is door het opnemen van taakstelling ‘brede heroverweging’ vanaf 2011 als financieel sluitend gepresenteerd. Deze taakstelling liep op van € 18,1 mln. in 2012 naar € 24,8 mln. in 2015 (zie bijlage totaal overzicht bezuinigingen 2012-2015).


Leeswijzer De opbouw van hoofdstuk 2 sluit aan bij die van hoofdstuk 1. Aan het begin staat een beschrijving van de uitgangssituatie, eerdere besluitvorming en verwachte ontwikkelingen. Bij de ontwikkelingen wordt met name ingegaan op: • de invulling en uitwerking van de bezuinigingen waartoe eerder is besloten; • de ontwikkelingen als gevolg van Rijksbeleid (algemeen beleid en taakmutaties) bij de inkomsten van de gemeente met name via het gemeentefonds; • de overige algemene ontwikkelingen (zoals die op het vlak van lonen en prijzen). Tenslotte worden de financiële keuzes in deze begroting op een rij gezet, gerangschikt naar de vier stadsprogramma’s.

PAGINA

Tenslotte worden voorzieningen getroffen voor mogelijke financiële problemen van meer bedrijfsmatige aard, die eerder moeilijk te ramen waren. Bijvoorbeeld de frictiekosten in verband met de lopende reorganisatie van het ambtelijk apparaat. Een ander bedrijfsvoeringonderwerp, samenhangend met de veranderingen op het gebied van participatie en werk is de afdekking van de risico’s hiervan door een extra toevoeging aan de algemene reserve.

20

Dit knelpunt wordt versterkt door het wegvallen van de Vogelaarmiddelen waardoor ook reguliere conciërgefuncties dreigen te vervallen. In deze begroting worden middelen vrijgespeeld om in ieder geval dit deel van de in het Lenteakkoord genoemde conciërgefuncties in stand te houden. Veel van de voorstellen op het gebied van de zorg hebben te maken met de vernieuwing in het beleid van welzijn en zorg, efficiënte maar kwalitatief voldoende zorg, en de accentuering van de rol van mantelzorgers. Extra uitgaven zijn voor een belangrijk deel incidenteel van aard om de totstandkoming van de beoogde veranderingen die tot efficiency en minder uitgaven moeten leiden voldoende tijd te geven.

ONDERWERP

2014


2013

PAGINA

2012

21

Overzicht bezuinigingen

2015

bedragen x €1.000

Bezuinigingsvoorstellen uit proces Toekomstgericht bezuinigen (RB 18-19 april 2011 € 25 mln) Brief Geamendeerd raadsdossier Toekomstgericht bezuinigen: de invulling) (CB 24 mei 2011) Bezuinigingsvoorstellen uit proces Toekom stgericht bezuinigen (RB 18-19 april 2011 € 25 m ln. + CB 24 m ei 2011 Brief Geam endeerd raadsdossier Toekom stgericht bezuinigen: de invulling)

8.969

13.873

18.776

25.001

-300

-300

-200

0

8.669

13.573

18.576

25.001

De organisatie heeft een begin gemaakt met de uitvoering van de vastgestelde bezuinigingen. In beleidsmatige zin blijkt het uitvoering geven aan het amendement 12’ ‘Invulling beter in balans’ 2 voor het onderdeel ‘geen geld naar Vitesse’ moeilijk uitvoerbaar. Gezien het belang van betaald voetbal voor de stad Arnhem is het vanuit economische en representatieve overwegingen noodzakelijk om bij voor de stad belangrijke wedstrijden aanwezig te zijn. Hiervoor zullen incidenteel losse kaarten aangeschaft moeten worden. De bezuiniging van € 24.000 kan financieel gezien wel gerealiseerd kunnen worden. Daarnaast is geconstateerd dat een aantal bezuinigingen eerder te realiseren is dan aangegeven in het dossier Toekomstgericht bezuinigen. Ook is een aantal bezuinigingen gedeeltelijk of niet te realiseren in 2012. Onderstaande tabel biedt een overzicht: Tabel uitwerking bezuinigingen Deel-

Uitwerking bezuinigingen

programma

2012

2013

2014

2015


Eerder te realiseren bezuinigingen dan aangegeven op kaart Dossier toekomst gericht bezuinigen 03.2 16.5

-Coördinatie onderwijsvoorrang -Onderuitputting budget onderhoudskosten panden

100 0

0 300

0 200

0 0

16.5 16.5

-Efficiencyslag vastgoedonderhoud

0

0

100

0

-Kwaliteitsverlaging vastgoedonderhoud

0

0

100

0

100

300

400

0

Subtotaal eerder te realiseren

Later te realiseren bezuinigingen dan aangegeven op kaart Dossier toekomst gericht bezuinigen 04.2

Inzetten uitkeringsgerechtigden

13.1 13.1

Verlagen onkruidbestrijding verharding van B naar C Afschaffen hondenuitlaatplaatsen

-175

0

0

0

-70 -10

0 0

0 0

0 0

Verlagen niveau stadsreiniging van B naar C 13.1 Verlagen energieverbruik openbare verlichting 13.1 Subtotaal later te realiseren

-360 -35 -650

0 -25 -25

0 -15 -15

0 0 0

Subtotaal uitwerking bezuinigingen

-550

275

385

0

Eerder te realiseren bezuinigingen Coördinatie onderwijsvoorrang (03.2) Op coördinatie en aansturing van het onderwijsvoorrangsbeleid kan al in 2012 € 100.000 bezuinigd worden. Onderuitputting budget onderhoudskosten panden (16.5) Voor het noodzakelijke onderhoud aan de panden in eigendom van de gemeente Arnhem is een structureel bedrag opgenomen. Uit ervaringen in de afgelopen jaren, blijkt het beschikbare jaarbedrag echter nooit in zijn geheel in hetzelfde jaar ook besteed te worden. De inschatting is dat daardoor in 2013 € 300.000 en in 2014 € 200.000 in de begroting kan worden afgeraamd. Efficiencyslag vastgoedonderhoud (16.5) Vanaf 2015 wordt de onderhoudsbegroting van het vastgoedbedrijf met € 200.000 gekort. Concentratie van het gemeentelijk vastgoed maakt deze korting mogelijk. Door concentratie wordt de aanbesteding van de afzonderlijke bouwkundige elementen efficiënter en grootschaliger. Daarnaast leidt toepassing van nieuwe onderhoudstechnieken en -producten tot grotere onderhoudsintervallen. En door frequenter te inspecteren aan het einde van de technische levensduur van een bepaald bouwkundig element, kunnen betere keuzes worden gemaakt bij het overgaan tot onderhoud of renovatie. Deze bezuiniging heeft een directe relatie met de bezuiniging door kwaliteitsverlaging bij het vastgoedonderhoud. In 2014 blijkt door de concentratie van het vastgoed en de geschetste werkwijze € 100.000 te winnen.

22

PAGINA


ONDERWERP

Kwaliteitsverlaging vastgoedonderhoud (16.5) Vanaf 2015 wordt de onderhoudsbegroting van het vastgoedbedrijf met € 300.000 gekort. Deze korting komt tot stand door het kwaliteitsniveau van het vastgoedonderhoud met uitzondering van de onderwijsgebouwen te verlagen. In 2014 blijkt door het verlagen van het kwaliteitsniveau ook al € 100.000 te realiseren. Later te realiseren bezuinigingen Inzetten uitkeringsgerechtigden (04.2) De realisatie van de taakstelling in 2012 gaat ervan uit dat tegelijk al mensen in de bijstand uitstromen naar werk. Omdat de twee contracten waarop de taakstelling stoelt pas op 1 april 2012 in kunnen gaan, en omdat vervolgens vermoedelijk eerst opleidingstrajecten nodig zijn voordat men naar regulier werk kan uitstromen, is niet te verwachten dat al in 2012 een grote uitstroom haalbaar is. Zolang de uitkeringsgerechtigden nog werken met behoud van uitkering, of met een gesubsidieerde vorm van arbeid, wordt geen bezuiniging gerealiseerd. Daarnaast is het twijfelachtig of de bezuinigingen alleen met deze twee contracten in volle omvang gerealiseerd kunnen worden. Er wordt ingezet op het toepassen van Social Return in meer contracten. De verwachting is daarom dat de taakstelling in 2012 van € 175.000 nog niet kan worden gehaald. Verlagen onkruidbestrijding verharding van B naar C (13.1) Door overal in Arnhem de onkruidbestrijding op verhardingen van kwaliteitsniveau B naar C te brengen, zou vanaf 2012 een besparing moeten worden gerealiseerd van € 70.000. Maar omdat in de aanbesteding rekening moet worden gehouden met de inzet van werklozen bij onkruidbestrijding, lukt het niet om het contract voor 1 januari 2012 aan te passen. De inspanningen zijn erop gericht om dit 1 april 2012 aan te besteden. Bij vertraging zal dit uiterlijk 31 december 2012 worden. De bezuiniging van € 70.000 wordt dan ook pas vanaf 2013 worden ingeboekt. Afschaffen hondenuitlaatplaatsen € 10.000 (13.1) Via Buiten Gewoon Beter zijn in enkele wijken hondenuitlaatplaatsen gerealiseerd. De jaarlijkse onderhoudskosten bedragen ongeveer € 65.000. Besloten is om deze hondenuitlaatplaatsen te sluiten en geen nieuwe uitlaatplaatsen meer te realiseren. Bewoners zijn op basis de Algemene Plaatselijke Verordening immers verplicht om zelf de uitwerpselen van hun hond op te ruimen. Het weghalen van borden, hekken en afvalbakken kost € 10.000. Hierdoor kan de taakstelling in 2012 slechts gedeeltelijk (voor € 55.000) worden gerealiseerd. Verlagen niveau stadsreiniging van B naar C (13.1) Het niveau van de stadsreiniging van B naar C betekent minder toezicht, minder klachtenafhandeling, minder intensieve reiniging, vermindering van het aantal afvalbakken (vooral in de wijken), minder vaak vegen en zwerfafval minder opruimen. Het lukt niet om al in 2012 een besparing op te leveren van € 460.000. Contracten blijken voor 2012 niet meer te wijzigen. Voor nieuwe aanbesteding moeten gewijzigde bestekken worden opgesteld en moet ook het besluit om werklozen in te schakelen doorvertaald worden. Er kunnen binnen lopende contracten wel geringe besparingen worden gerealiseerd. In 2012 € 100.000. Verlagen energieverbruik openbare verlichting (13.1) Het vervangen van 65% van de armaturen langs de hoofdwegen door armaturen met LED-verlichting leidt tot verlaging van het energieverbruik. Dat bespaart € 50.000. Om de armaturen te vervangen moet naar schatting € 1, 8 mln. worden geïnvesteerd. Door herschikking in de meerjareninvesteringsplanning (MIP) wordt deze ingepland. Om zo veel mogelijk aan te sluiten op de oorspronkelijke investeringsplanning, zal de investering in LED-armaturen over meerdere jaren gespreid plaatsvinden. De hoeveelheid energiebesparing loopt daarmee parallel. Daarom is de besparing op het energieverbruik niet al vanaf 2012 volledig in te boeken. De verwachting is dat in 2012 een besparing wordt bereikt van € 15.000, in 2013 van € 25.000 en in 2015 van € 35.000. In 2015 zal de besparing op het energieverbruik volledig zijn geëffectueerd. Verminderen onderhoud openbare verlichting: € 40.000; € 35.000; € 30.000 (13.1) De onderhoudskosten aan LED-armaturen zijn lager dan die van de huidige armaturen. Door bovendien het niveau van de inspecties te verlagen en herstel van uitgevallen lampen alleen nog maar te doen op werkdagen én tijdens reguliere werkuren is een besparing mogelijk van € 100.000. Omdat de investering (zie verlagen energiegebruik) in LED-armaturen over meerdere jaren gespreid plaatsvindt vindt ook de besparing op de onderhoudskosten geleidelijk ingang. De verwachting is dat in 2012 € 60.000 kan worden bespaard, in 2013 € 65.000 en in 2014 € 70.000. Pas in 2015 is de besparing op het onderhoud aan de openbare verlichting er in haar volle omvang. Uitwerking van de bezuinigingen uit het dossier Toekomstgericht bezuinigen levert per saldo een invulling op van de taakstelling in 2012 van € 8 mln. oplopend naar 25 mln. in 2015.

2014

ONDERWERP

2013


2012

PAGINA

Overzicht bezuinigingen

23

Tabel overzicht bezuinigingen 2015

bedragen x €1.000

Bezuinigingsvoorstellen uit proces Toekom stgericht bezuinigen (RB 18-19 april 2011 € 25 mln. + CB 24 mei 2011 Brief Geam endeerd raadsdossier Toekom stgericht bezuinigen: de invulling)

8.669

Later te realiseren bezuinigingen

Totaal bezuinigingen

18.576

25.001

-690

-60

-45

0

100

300

400

0

-590

240

355

0

8.079

13.813

18.931

25.001

Eerder te realiseren bezuinigingen Subtotaal uitw erking bezuinigingen

13.573

In de bijlage ‘Totaal overzicht bezuinigingen 2012-2015‘ treft u een overzicht aan van alle bezuinigen per deelprogramma en de bijbehorende bedragen die in deze begroting zijn verwerkt. In hoofdstuk 3 in de toelichtingen per deelprogramma worden de bezuinigingen eveneens toegelicht. 2.3

Ontwikkeling gemeentefonds op basis van de meicirculaire 2011

De inkomsten uit het gemeentefonds laten voor de jaren 2012 tot en met 2015 een gunstiger ontwikkeling zien dan in de MJPB 2011-2014 is voorzien. In die MJPB was een forse daling opgenomen van het gemeentefonds op basis van de aangekondigde Rijksbezuinigingen en de landelijke ambtelijke werkgroepen die allerlei maatregelen hadden gesuggereerd. In de meicirculaire 2011 is duidelijk geworden dat er wel een korting op het gemeentefonds is doorgevoerd, maar dat tegelijk ook een groei in het accres van het gemeentefonds begroot was. Per saldo valt de korting op de algemene uitkering uit het gemeentefonds dus mee. Overzicht ontwikkeling van de algemene uitkering Ontwikkeling algemene uitkering

2012

2013

2014

2015


Algemene uitkering (meicirculaire 2011)

9.553

11.980

13.544

6.940

Ontwikkeling algemene uitkering uit het gemeentefonds

9.553

11.980

13.544

6.940

Accres algemene uitkering In de meicirculaire 2011 is aangegeven dat vanaf 2012: •

• • •

De systematiek van ‘trap-op-trap-af’ weer wordt hersteld. Het accres is vanaf 2012 dus niet meer bevroren, maar beweegt ieder jaar mee met de netto gecorrigeerde Rijksuitgaven. De kanttekening in de inleiding van de meicirculaire 2011, dat, indien niet wordt ingestemd met het onderhandelaars-bestuursakkoord tussen Rijk en VNG, het financiële gevolg van de ‘trapop-trap-af’ systematiek (en ook het terugdraaien van de korting op de regionale uitvoeringsdiensten) onderwerp van nadere afweging door de fondsbeheerders wordt, is niet onbelangrijk. De stand van de algemene uitkering 2012 startpunt is voor herstel van deze systematiek. De rente-uitgaven van het Rijk vanaf 2012 niet meer meegenomen worden in de netto gecorrigeerde Rijksuitgaven. De behoedzaamheidsreserve niet opnieuw wordt ingevoerd.

2012

2013

2014

2015

ONDERWERP

2011


2010

PAGINA

Acressen gemeentefonds

24

Deze besluiten leiden (onder voorbehoud van het onder het eerste punt gestelde) tot het volgende beeld van het accres: 2016


Nominaal accres Prijsontwikkeling BBP Reeël accres

0,48%

0,48%

0,55%

0,74%

1,84%

0,69%

2,59%

1,40%

1,50%

2,25%

1,96%

1,83%

1,72%

1,72%

-0,92%

-1,02%

-1,70%

-1,22%

0,01%

-1,03%

0,87%

Verdeelmaatstaven De algemene uitkering van het gemeentefonds wordt bepaald op basis van meerdere verdeelmaatstaven. Voor een juiste raming en inschatting van het gemeentefonds voor de komende jaren is het van belang de ontwikkelingen van deze maatstaven voor Arnhem goed in te schatten. Hieronder wordt van de belangrijkste aangegeven welke ramingen in de berekening zijn gehanteerd. -

De groei van het aantal woningen en inwoners: In dit overzicht wordt een beeld gegeven van de verwachte groei van het aantal woningen. Prognose aantal woningen

2011

Nieuwbouw Sloop Netto aantal woningen

Gemeentefonds aantal woningen

2012

2013

2014

2015

Totaal

662

750

750

750

750

3.662

62

200

100

100

100

562

600

550

650

650

650

3.100

01-01-2011

01-01-2012

Aantal woningen

69.546

01-01-2013

69.146

01-01-2014

69.696

70.346

01-01-2015

70.996

Bij de prognose van het aantal inwoners (peildatum 1 januari) moet naast de natuurlijke aanwas en het migratiesaldo ook rekening worden gehouden met de toename van het aantal woningen (bron: Arnhem in cijfers, 23 maart 2011). In de doorrekening van het gemeentefonds is uitgegaan van de onderstaande ontwikkeling van het aantal inwoners. Prognoses aantal inwoners

2011

2012

2013

2014

2015

2016


Jonger dan 20 jaar

32.523

32.785

32.959

33.069

33.208

33.369

Ouder dan 64 jaar

18.821

19.359

19.907

20.305

20.657

21.068

Van 75 tot 85 jaar

6.138

6.142

6.104

6.145

6.115

6.199

148.073

148.797

149.315

149.718

150.003

150.504

Inwoneraantal

-

De WOZ-waarde woningen en niet-woningen: de landelijke raming van de waardeontwikkeling van woningen wordt geschat op een daling van 1,6% en voor niet-woningen op een daling van 1,9%. De afgelopen jaren is echter gebleken dat de lokale waardeontwikkeling vaak anders uitvalt dan de landelijke gemiddelde ontwikkeling. Voor de waardemutatie van de woningen voor Arnhem wordt daarom gerekend met een waardedaling van 2% over het jaar 2010 op grond van de lokale waardeontwikkeling van deze objecten. Voor de waardemutatie van de niet-woningen wordt gerekend met een waardemutatie van 5,35% over het jaar 2010. Deze waardemutatie leidt tot de waarde op peildatum 1-1-2011 en dit is de basis voor de begroting van 2012.

-

Aantal bijstandsgerechtigden: het aantal bijstandsgerechtigden (met name WWB-klanten) is een belangrijke verdeelmaatstaf binnen de algemene uitkering. In de meicirculaire is aangegeven dat nog steeds uitgegaan wordt van een forse landelijke stijging in de komende jaren. Voor Arnhem is de landelijke prognose vertaald naar een gemeentelijke raming. In het onderhandelaarsakkoord wordt vanaf 2012 voor de bepaling van het Rijksbudget de koppeling met het aantal WWB-ers weer hersteld, waar het voorheen was gekoppeld aan de ontwikkeling van de werkloze beroepsbevolking. De cijfers van het CPB (MEV, aangepast aan het regeerakkoord, dd dec. 2010) voorspellen dat het percentage WWB-ers gaat stijgen met 3% per jaar over de periode 2011 t/m 2015. In absolute getallen gaat het om een stijging van 280.000 (in 2010) tot 325.000 (in 2015). Dit als gevolg van een hogere werkloosheid en beleidsmaatregelen van het Rijk. In de begroting 2012, 2013, 2014 en 2015 volgen we in de basisberekening van het gemeentefonds, conform het op het VNG-congres besproken bestuursakkoord, de voorspelling van de landelijke trend van het aantal WWB-ers. Uitgaande van een jaarlijkse stijging met 3%, betekent dat een stijging met 156 per jaar.

25

PAGINA


ONDERWERP

De ambitie voor Arnhem is echter om te sturen op een daling van het aantal bijstandsgerechtigden in de komende jaren met 1.100. Indien dit wordt gerealiseerd, heeft dit een negatief effect op het gemeentefonds (de vergoeding voor uitvoeringskosten daalt). Vandaar dat uit het oogpunt van behoedzaamheid daarvoor een stelpost is opgenomen. Op deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening is de begroting van de uitvoeringslasten ter hoogte van deze stelpost verlaagd (daar worden immers lagere uitvoeringslasten gerealiseerd als de ambitie wordt gehaald). In onderstaand overzicht worden de cijfers per jaar nogmaals gepresenteerd: Prognoses

2011

2012

2013

2014

2015

2016


Stand per 1-1 (stand tbv gemeentefonds)

5.390

Mutatie uitkeringsgerechtigden conform raming CPB Ambitie Arnhem (daling met 1.100 uitkeringsgerechtigden vanaf 2012)

154

5.544

5.480

5.416

5.352

156

156

156

156

5.288 pm

-220

-220

-220

-220

-220

De ambitie van Arnhem is er steeds op gericht om beter te presteren dan landelijk gemiddeld. Uiteindelijk komt Arnhem - en dat is ook gebleken in het afgelopen jaren - er steeds positiever (of ook: minder negatief) uit. Als de becijfering uit het Atlasrapport 2010 gehaald wordt (een vermindering van het aantal uitkeringen met 1100 in de komende 5 jaar) dan zou Arnhem zelfs tot de top van Nederland gaan behoren. Wijziging als gevolg van taakmutaties, integratie- en decentralisatie-uitkeringen Naast de ontwikkeling van het accrès en de verdeelmaatstaven is er ook sprake van een wijziging van het gemeentefonds als gevolg van taakmutaties en nieuwe of gewijzigde decentralisatie- en integratieuitkeringen. Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste mutaties: Taakmutatie Nationaal uitvoeringsprogramma e-overheid De algemene uitkering wordt voor de jaren 2011 tot en met 2014 in totaal met € 122 mln. verhoogd en in het jaar 2015 met € 122 mln. verlaagd in verband met het Nationaal UitvoeringsProgramma (NUP), een zogenaamde kasschuif. Rijk en medeoverheden willen de kwaliteit van dienstverlening aan burgers, bedrijven en instellingen handhaven en waar mogelijk verbeteren. Gebruik van de e-overheid is hiervoor een randvoorwaarde. Tussen Rijk en VNG is overeengekomen in het verlengde van het NUP een ondersteuningsprogramma implementatie e-overheid voor gemeenten in te richten (2011 tot en met 2014). De opzet van dit ondersteuningsprogramma is niet vrijblijvend, maar wordt gekoppeld aan resultaatverplichtingen. Eind 2012 zal aan de hand van de voortgang op de resultaatverplichtingen bezien worden of de aanpak succesvol is en of de financiering van Rijk en gemeenten voor 2013 en 2014 gecontinueerd wordt. In het totaalbeeld is het gemeentefonds over de jaren 2012 tot en met 2014 voor Arnhem met een gemiddeld bedrag van € 270.000 toegenomen en in 2015 wordt het gemeentefonds voor Arnhem hiervoor met € 963.000 verminderd. Taakmutatie Digitaal klantdossier (DKD) De algemene uitkering wordt vanaf 2011 verminderd met een nader te bepalen bedrag in verband met het Digitale Klantdossier. De VNG zal als opdrachtgever voor de uitvoerder (KING) optreden. De hoogte van het uit te nemen bedrag is afhankelijk van de nog uit te werken financieringsstroom, maar zal niet hoger zijn dan € 1,6 mln. landelijk. Het definitieve bedrag zal in de septembercirculaire 2011 worden opgenomen. Taakmutatie Normering lokaal inkomensbeleid Om de armoedeval te beperken wordt de inkomensgrens van het gemeentelijk inkomensbeleid genormeerd op maximaal 110% van het wettelijk minimumloon, zodat inkomensaanvullingen gerichter worden verstrekt. Dit leidt vanaf 2012 tot een structurele uitname van landelijk € 40 mln. Voor Arnhem betekent dit een verlaging van ongeveer € 720.000 per jaar vanaf 2012. Aangezien deze wetsaanpassing ook leidt tot lagere lasten op het deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening, is deze taakmutatie van het gemeentefonds overgeheveld naar dit deelprogramma. Taakmutatie Selectieve en gerichte schulddienstverlening In het Regeerakkoord is afgesproken vanaf 2012 landelijk € 20 mln. uit te nemen uit het gemeentefonds. Naar het oordeel van het kabinet kunnen gemeenten besparingen realiseren op de schuldhulpverlening door meer selectieve en gerichte schuldhulpverlening. Het is aan gemeenten zelf om daaraan invulling te geven en daartoe maatregelen te treffen, waaronder maatregelen op het terrein van preventie en efficiency. Voor Arnhem betekent dit een verlaging van ongeveer € 295.000 per jaar vanaf 2012. Aangezien deze maatregel beleidsmatig uitgevoerd kan worden binnen het deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening, is deze taakmutatie van het gemeentefonds overgeheveld naar dit deelprogramma.

Decentralisatie-uitkering Maatschappelijke opvang De verdeling van deze decentralisatie-uitkering is voor 2011 herzien en voor 2012 voor het eerst vermeld. Voor Arnhem betekent dit een bijstelling in 2011 naar boven, maar in 2012 gaat de decentralisatie-uitkering ten opzichte van de decembercirculaire naar beneden. Aangezien in diverse circulaires deze uitkering muteert, wordt de mutatie uit de meicirculaire ten laste van de algemene middelen gebracht. In het Masterplan herstructurering maatschappelijke opvang, die op 30 mei 2011 in de raad is vastgesteld, is aangegeven dat de verwachte korting van € 9 ton vanaf jaarschijf 2014 op het Rijksbudget in de begroting zal worden verwerkt. Aangezien deze verlaging van de decentralisatieuitkering in de afgelopen circulaires echter nog niet als een hard bedrag is opgenomen, wordt conform de spelregels gemeentefonds de begroting nog niet aangepast. Op het moment dat de circulaire gemeentefonds dit vermeldt, zal de begroting alsnog worden bijgesteld. Zoals in het Masterplan aangegeven wordt echter wel gestuurd op deze verlaging, om de verwachte korting tijdig op te kunnen vangen. Decentralisatie-uitkering Centra voor jeugd en gezin Landelijk gaat het om een bedrag van € 359 mln. Met ingang van 2012 komt dit over naar de gemeenten. De hoogte van de decentralisatie-uitkering wordt echter pas in de septembercirculaire 2011 bekend gemaakt. De decentralisatie-uitkering kent dezelfde parameters als die gebruikt zijn voor de verdeling Brede Doel Uitkering (BDU) Centrum Jeugd en Gezin (CJG). 2.4

Financiële mutaties

Onder het kopje financiële mutaties wordt een aantal elementen verantwoord. Nominale loon- en prijsontwikkelingen In deze begroting is rekening gehouden met de volgende nominale loon- en prijsontwikkelingen (inflatie): Voor de eigen gemeentelijke kosten is rekening gehouden met een loonstijging van 2%. Deze loonstijging is gebaseerd op het eindbod werkgevers CAO gemeenten. De prijsontwikkeling bedraagt 0%. Voor de gesubsidieerde instellingen en gemeenschappelijke regelingen wordt voor de lonen gerekend met het indexatiecijfer overheidsconsumptie, beloning werknemers 2012 (CPB-raming 22 maart 2011) en voor de prijzen met de netto materiële overheidsconsumptie 2012 (CPB-raming 22 maart 2011). Gemiddeld resulteert dit in een indexatiecijfer van 2,685%.

ONDERWERP

Decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang In de junicirculaire 2010 is aangegeven dat de middelen voor Vrouwenopvang in 2011 via het gemeentefonds worden uitgekeerd. In de MJPB 2011-2014 is dit op deze wijze opgenomen. In de meicirculaire 2011 is aangegeven dat vanaf 2012 er structureel ruim € 5 mln. per jaar voor Arnhem wordt toegekend. In de voorliggende begroting zijn deze middelen aan deelprogramma 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid toegevoegd.


Integratie-uitkering Wmo 2012 De middelen voor huishoudelijke hulp binnen deze integratie-uitkering worden vanaf 2012 tot en met 2015 geïndexeerd met 2,38%, namelijk de groei van het aantal thuiswonende 75-plussers. De integratieuitkering wordt voor 2012 en verder nominaal geïndexeerd volgens de thans gehanteerde systematiek voor de integratie-uitkering huishoudelijke hulp. Daarnaast is er een neerwaartse bijstelling in verband met de uitvoeringskosten Centraal Administratie Kantoor (CAK). Voor Arnhem komt het neer op een stijging van de uitkering in 2012 met € 415.000 naar € 13,4 mln. Conform eerdere besluitvorming valt de integratie-uitkering Wmo onder de algemene middelen.

PAGINA

Taakmutatie Vermindering aantal politieke ambtsdragers Het verminderen van het aantal politieke ambtsdragers leidt tot een besparing op de loonkosten en de kosten van directe ondersteuning. Vanaf 2015 wordt als gevolg hiervan landelijk structureel € 110 mln. uit het gemeentefonds genomen. Voor Arnhem betekent dit een verlaging van ongeveer € 877.000 per jaar vanaf 2015. Aangezien deze wetsaanpassing ook leidt tot lagere lasten op deelprogramma 01.1 Gemeenteraad en deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen (college), is deze taakmutatie van het gemeentefonds voor een gelijk aandeel overgeheveld naar deze deelprogramma’s.

26

Taakmutatie Uitvoeringskosten Inburgering De gevolgen van de ombuiging op inburgering waren voor 2012 pro memorie opgevoerd. Inmiddels is de bijdrage voor 2012 aan de algemene uitkering ten behoeve van de uitvoering van inburgering in totaal op € 36,7 mln. vastgesteld, een verlaging van € 12,1 mln. ten opzichte van 2011. Voor Arnhem betekent dit een verlaging van gemiddeld € 125.000 per jaar vanaf 2012. Omdat met het afbouwen van de inburgeringstrajecten ook de formatie van de afdeling Inburgering daalt, treden ook lagere lasten op het deelprogramma 08.4 Integratiebeleid op. Deze taakmutatie van het gemeentefonds is dan ook overgeheveld naar dit deelprogramma. Momenteel wordt gewerkt aan een wijziging van het inburgeringstelsel. Het is het voornemen om dit nieuwe inburgeringstelsel in 2013 in te voeren. Deze op handen zijnde invoering brengt met zich mee dat de hoogte van de bijdrage voor 2013 nu nog onbekend is.

27

PAGINA


ONDERWERP

Areale ontwikkelingen Op basis van de ontwikkeling van het aantal inwoners en de aantallen woningen is de groei van de stad financieel vertaald. Ontwikkeling belastingopbrengst De belastingen legesopbrengsten worden in 2012 (op enkele uitzonderingen na), conform de uitgangspunten in het Lenteakkoord met alleen de consumentenprijsindex (CPI) van 2% verhoogd. In de paragraaf lokale heffingen is een nadere toelichting opgenomen. Actualisering investeringsplanning, de kapitaallastenontwikkeling Op basis van de in de paragraaf investeringen opgenomen investeringsplanning is de ontwikkeling van de kapitaallasten ten opzichte van de vorige begroting berekend. In de paragraaf investeringen wordt nader ingegaan op de spelregels die gehanteerd worden bij de investeringen. Een solide financiële basis is essentieel voor (ver)nieuwbouw binnen de onderwijshuisvesting, zoals MFC’s. Investeringen in deze projecten gaan niet door indien uit een businesscase blijkt dat de dekking van de investering niet voldoende kan worden aangetoond en/of de exploitatie van niet-onderwijspartners langjarig niet sluitend zal zijn. De voorgenomen te investeren middelen blijven wel beschikbaar voor andere investeringen m.b.t. de onderwijshuisvesting. Tabel overzicht financiële mutaties Financiële mutaties

2012

2013

2014

2015


Nominale loon- en prijsontwikkeling

-3.260

-3.260

-3.260

-32

29

150

150

1.821

1.826

2.054

3.030

634

-371

3.205

-1.789

-837

-1.777

2.148

-1.870

Areale ontwikkelingen Ontwikkeling belastingopbrengst (2 % CPI) Actualisering investeringsplanning, kapitaallastenontwikkeling Totaal financiële mutaties

2.5

-3.260

Nieuwe bestedingen

Ondanks de geringe bestedingsruimte wordt in deze begroting een aantal nieuwe bestedingen opgenomen. Het zijn vooral oplossingen voor knelpunten. Knelpunten, die opgelost moeten worden om de ambities uit het lenteakkoord te kunnen realiseren, knelpunten als gevolg van de afname van specifieke uitkeringen en enkele op te lossen organisatorische knelpunten. Voor een groot aantal bestedingen is specifieke dekking opgenomen. Voor het overige deel worden ze gedekt uit de algemene middelen. Onderstaande tabel geeft een overzicht aan van de nieuwe bestedingen per stadsprogramma, voor zover deze ten laste komen van de algemene middelen. Uitsplitsing bestedingen ten laste van de algemene middelen naar stadsprogramma’s Bestedingsvoorstellen uitgesplitst naar stadsprogramma's

2012

2013

2014

2015


Stadsprogramma Aantrekkelijke centrumstad Stadsprogramma Verbeteren woon- en leefomgeving Stadsprogramma Participatie en werk

-740

-740

-740

0

0

0

-740 0

-947

-1.024

-703

-703

Stadsprogramma Zorgzame stad

-1.872

-45

-45

-45

Overige bestedingsvoorstellen

-9.273

-1.235

-980

-848

-12.832

-3.044

-2.468

-2.336

Totaal bestedingsvoorstellen ten laste van de algemene middelen

In de paragrafen 2.5.1 tot en met 2.5.5 wordt per stadsprogramma, aan de hand van de thema’s uit het lenteakkoord ingegaan op de bestedingen, met de daaraan gelieerde dekkingen.

28

PAGINA


ONDERWERP

2.5.1

Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Aantrekkelijke Centrumstad

Overzicht bestedingen Stadsprogramma aantrekkelijke centrumstad Deel-

Aantrekkelijke centrum stad

program m a

2012

2013

2014

2015

bedragen x €1.000

Thema Lenteakoord: M obiliteit 11.1

Meer kapitaallasten parkeergarage Arnhem Centraal

-345

-325

-304

-284

345

325

304

284

0

0

0

0

Thema Lenteakoord: Economie Verhoging budget Ondernemersfonds cf rb 8-2-2010 14.1 (in tarifering meegenomen OZB niet-w oningen)

-740

-740

-740

-740

Totaal voorstellen Econom ie

-740

-740

-740

-740

- Dekking uit BR Bereikbaarheidsfonds Totaal voorstellen Mobiliteit

Thema Lenteakoord: Duurzame energie 15.2

Programmakosten: Arnhem Energiestad

-190

-180

-175

-170

- Dekking uit programmabudget ecologie en w ater (deelprogramma 15.1)

45

45

45

45

- Dekking in dienstbuffer Stadsontw ikkeling

45

0

0

0

- Dekking uit programmabudget Stadsbeheer

100

90

85

80

- Dekking uit de realocatie van economische budgetten 15.3

Uitvoeringskosten Arnhem Energiestad - Dekking uit bestaande formatie

Totaal voorstellen Duurzam e Energie Totaal voorstellen Aantrekkelijke centrum stad

0

45

45

45

-125

-125

-125

-125

125

125

125

125

0

0

0

0

-740

-740

-740

-740

Meer kapitaallasten parkeergarage Arnhem Centraal (11.1) Tot op heden werd rekening gehouden met een afschrijvingstermijn van de ondergrondse parkeergarage Arnhem Centraal van 100 jaar. Dit werd ingeschat als een reële afschrijvingstermijn voor een ondergrondse parkeergarage. Bij navraag bij andere beheerders van ondergrondse parkeergarages blijkt dat deze termijn niet te verantwoorden is met de verwachte economische of technische levensduur. Er wordt doorgaans een afschrijvingstermijn van 50 jaar gehanteerd. Een afschrijvingstermijn van 50 jaar komt overeen met de in de nota ‘Waardering en afschrijving vaste activa genoemde termijn voor bovengrondse parkeergarages’. Het verkorten van de afschrijvingstermijn van 100 jaar naar 50 jaar heeft effect op de kapitaallasten. De hogere kapitaallasten, € 345.000. in 2012 en € 325.000 in 2013 en verder, leiden tot een lager voordelig resultaat op de parkeerexploitatie en daarmee tot een lagere voeding van de bestemmingsreserve Bereikbaarheidsfonds. Verhoging budget Ondernemersfonds (gedekt door de kosten mee te nemen in de tarifering van OZB voor niet-woningen) (14.1) Via het ondernemersfonds ondersteunt het bedrijfsleven zélf (via een vrijwillige verhoging van de OZBniet woningen) concrete projecten die bijdragen aan het vestigingsklimaat voor ondernemers. Het Ondernemersfonds Arnhem is bedoeld voor de financiering van het ondernemersaandeel in Stichting Binnenstadmanagement Arnhem (SBA) en het Ondernemers Kontakt Arnhem (OKA) Services en overige ondernemersprojecten. Overeenkomstig het raadsbesluit van 8 februari 2010 komt de Stichting Ondernemersfonds Arnhem (SOFA) jaarlijks met een onderbouwd budgetverzoek voor het komende kalenderjaar, voor 2011 bedroeg het budget € 615.000. Voor 2012 heeft SOFA voor nieuwe projecten en het mogelijk maken van een hoger ambitieniveau voor SBA, OKA-services een budget van € 940.000 nodig. In de MJPB 2011-2014 is hiervoor al € 200.000 structureel opgenomen. Voor 2012 is dus nog structureel € 740.000 nodig. De OZB-niet woningen wordt voor de dekking met een overeenkomstig bedrag verhoogd. Programmakosten: Arnhem Energiestad (15.1, 15.2) Het programma Arnhem Energiestad heeft als doel economische ontwikkeling te creëren voor de sector Energie- en Milieu Technologie. Voor de uitvoering van het merendeel van het programma Arnhem Energiestad zijn er middelen beschikbaar binnen de reguliere budgetten. Als gemeente legt Arnhem zichzelf stevige eisen op in het kader van duurzaam bouwen (meer dan het Bouwbesluit ). Omdat bij externe partijen (particulieren, aannemers, ontwikkelaars) geen sprake is van regels en de handhaving daarvan, kunnen zij alleen gestimuleerd worden met gericht advies. Het aanbieden van een instrument, dat inzicht geeft in de juiste keuzes om te duurzaam bouwen is hier een onderdeel van. De gekozen Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR) -methodiek is een uitstekend instrument om duurzaam bouwen meetbaar te maken en de voortgang te monitoren. Binnen de gemeentelijke organisatie zijn pilots gedraaid; er is voldoende draagvlak. Nu is het moment om dit verder te verbreiden.

Overzicht bestedingen stadsprogramma verbeteren woon- en leefomgeving Stads-

Verbeteren woon- en leefomgeving

programma

- Dekking vanuit het programmabudget Totaal voorstellen Alle buurten schoon, heel en veilig Thema Lenteakoord: Wonen Ontwikkelingsplan Presikhaaf 12.1 - Dekking BWS-middelen (stadsregioraad moet nog besluit nemen) 12.1

2012

2013

2014

2015


Thema Lenteakoord: Alle buurten schoon, heel en veilig Analysecapaciteit convenant Integrale Overheidshandhaving 06.1

Project Schuytgraaf - Dekking BWS-middelen (stadsregioraad moet nog besluit nemen)

-58

-58

-58

-58

58

58

58

58

0

0

0

0

-70

0

0

0

70

0

0

0

-150

-150

0

0

150

150

0

0

Totaal voorstellen Wonen

0

0

0

0

Totaal voorstellen Verbeteren woon - en leefomgeving

0

0

0

0

Analysecapaciteit convenant Integrale Overheidshandhaving (06.1) Het convenant Integrale Overheidshandhaving is sinds 10 mei 2006 opgesteld en van kracht. Samen met de convenantpartners politie, het openbaar ministerie en de Belastingdienst wordt samengewerkt om een einde te maken aan ongewenste ontwikkelingen onder andere op het gebied van criminaliteit, fraude, huisjesmelken en ernstige overlast. Op een aantal plaatsen (zoals in: belhuizen, coffeeshops, delen van (achterstands-) wijken) wordt effectief overheidsoptreden belemmerd. Dit zijn typisch stedelijke problemen. De problematiek wordt door het convenant beter aangepakt. Het convenant wordt telkens met drie jaar verlengd en loopt nu tot 1 januari 2014. De gemeente voert de regie bij deze aanpak. De convenantpartners bepalen onder leiding van een stuurgroep gezamenlijk de handhavingsprojecten. Om de aanpak te kunnen uitvoeren is er bij de gemeente een analist werkzaam. De kosten voor deze analist ad € 58.000 per jaar, zijn tot 2011 incidenteel gefinancierd. In deze begroting is structurele dekking gevonden binnen het deelprogrammabudget. Ontwikkelingsplan Presikhaaf (12.1) De gemeente voert de centrale regie en sturing op het ontwikkelingsplan Presikhaaf. Voor 2011 is nog éénmalig een bedrag beschikbaar gesteld voor deze coördinatie. Het is wenselijk om de coördinerende rol van de gemeente (incl. infocentrum tot medio van het jaar) te blijven voortzetten in 2012. Op deze wijze blijven de reeds gedane investeringen in de wijk, (organisatie, netwerk, draagvlak ) behouden voor de corporaties en overige partners in de wijk (bewonersorganisaties, waterschap, Corio etc.). De gemeente heeft zich via onder andere samenwerkingsovereenkomsten in de wijk verplicht tot de centrale regie. Dit coördinatie kost € 70.000. De coördinatie wordt gefinancierd vanuit de vrijkomende middelen vanuit de financiële ontvlechting van de oude BWS-regeling (Besluit Woninggebonden Subsidies) van de Stadsregio. Project Schuytgraaf (12.1) De gemeente krijgt voor de door haar uitgevoerde werkzaamheden (toetsing en advisering) voor het project Grond Exploitatie Maatschappij (GEM) Schuytgraaf in het kader van het raamcontract een vergoeding. Dit betreffen de kosten in verband met de verwachte uitloop naar 2016. Inmiddels is bekend dat de uitloop tot 2019 duurt. De extra plankosten bedragen ongeveer € 200.000 per jaar. De verwachting is dat vanuit de GEM slechts ongeveer de helft van de extra uitloop wordt vergoed. De meerkosten worden voornamelijk veroorzaakt door de inzet van uren die niet direct aan producten/projecten zijn toe te rekenen, maar die vooral worden gebruikt om de vastgelopen woningbouw weer vlot te trekken. Voor 2012 en 2013 bedragen de verwachte meerkosten ongeveer € 100.000 per jaar.

ONDERWERP

Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Verbeteren Woon- en Leefomgeving


2.5.2

PAGINA

Uitvoeringskosten Arnhem Energiestad (15.3) Naast de extra middelen die nodig zijn voor het realiseren van concrete maatregelen voor duurzaam bouwen vraagt de aansturing van het programma Arnhem Energiestad een programmamanager en een ondersteuner (beiden in deeltijd). Dekking voor de programmamanager en de ondersteuner van € 125.000 per jaar wordt gerealiseerd binnen de bestaande formatie.

29

Het opgenomen budget van € 190.000 in 2012, € 180.000 in 2013, € 175.000 in 2014 en € 170.000 in 2015 wordt gebruikt om de GPR- applicatie aan Arnhemse bedrijven aan te bieden en verder te propageren. Een onderdeel hiervan is het instellen van een jaarlijkse beloning voor de beste prestatie duurzaam bouwen. De dekking wordt gerealiseerd binnen het deelprogramma 15.1 en deelprogramma 15.2, binnen programmabudgetten en de reallocatie van economische budgetten.

PAGINA


ONDERWERP

2.5.3

30

Naast de genoemde meerkosten worden er ook gemeentelijke kosten gemaakt voor de jaarlijkse herziening van het exploitatieplan. Binnen de bij het exploitatieplan behorende plankostenscan is in 2012 en 2013 geen ruimte om naast de kosten voor planeconomie, de gemeentelijke (extra) kosten ad € 50.000 te betalen. Vanuit de vrijkomende middelen vanuit de financiële ontvlechting van de oude BWS-regeling (Besluit Woninggebonden Subsidies) van de Stadsregio kunnen de meer- en gemeentelijke kosten worden betaald. Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Participatie en Werk

Overzicht bestedingsvoorstellen stadsprogramma verbeteren participatie en werk Stads-

Participatie en werk

programma

2012

2013

2014

2015


Thema lenteakkoord: Jeugd en onderwijs Congiërges op basisscholen 03.2

-171

-171

-171

-171

171

171

171

171

0

0

0

0

Thema Lenteakoord: Re-integratie Gemeentelijke GR-bijdrage aan de werkvoorziening Presikhaaf 04.1

-642

-321

0

0

- Dekking budget beschikbaar voor gemeentelijke GR-bijdrage

415

17

17

17

-8.854

-9.897

-12.057

-12.057

8.854

9.897

12.057

12.057

-227

-304

17

17

-1.843

-1.843

-1.843

-1.843

- Dekking vanuit het programmabudget Totaal voorstellen Jeugd en Onderwijs

04.1

Overbrugging afbouw Participatiebudget - Dekking conform contourennota

Totaal voorstellen Re-integratie Thema Lenteakoord: Armoede 04.2

Uitvoeren Armoedeagenda - Dekking aanvullende bezuinigingen op de armoedeagenda (volumereductie, rechtmatigheid, innovaties)

1.123

1.123

1.123

1.123

Totaal voorstellen Armoede

-720

-720

-720

-720

Totaal Participatie en werk

-947

-1.024

-703

-703

Conciërges op basisscholen (03.2) Om de bezuinigingen op het participatiebudget volledig te realiseren is het noodzakelijk om vanaf 2012 niet langer bij te dragen aan de bekostiging van ID/WIW-banen. Dit ligt in lijn met het eerder geformuleerde beleidsuitgangspunt om het participatiebudget maximaal in te zetten op door- en uitstroom naar regulier werk. Dit komt naast het wegvallen van de Vogelaarmiddelen waarmee ook reguliere conciërgefuncties in stand worden gehouden. In het Lenteakkoord (pag.6 Jeugd en Onderwijs) hebben wij het streven verwoord dat alle basisscholen in Arnhem een conciërge krijgen. Onze inzet is om zoveel als mogelijk de conciërgefuncties in het basisonderwijs te behouden. Wij hebben besloten om binnen het reguliere programmabudget voor de conciërges op de 21 scholen in de krachtwijken een bedrag van € 171.000 vrij te maken en hiermee het tekort te dekken dat ontstaat door het wegvallen van de Vogelaargelden. Gemeentelijke GR-bijdrage aan de werkvoorziening Presikhaaf (04.1) Tot op heden is er rekening gehouden met een afbouwregeling voor de gemeentelijke bijdrage aan Presikhaaf Bedrijven. In het Algemeen Bestuur van Presikhaaf Bedrijven is afgesproken dat in 2012 nog 2/3 en in 2013 nog 1/3 van de oorspronkelijke gemeentelijke bijdrage (2,97% van SW-bijdrage) aan Presikhaaf Bedrijven zal worden verstrekt. De bijdrage in 2012 en 2013 kan gedeeltelijk betaald worden vanuit de begrote bijdrage in 2011. Deze bijdrage hoeft namelijk niet te worden afgedragen, aangezien Presikhaaf Bedrijven het één en ander financiert vanuit het surplus op het weerstandsvermogen. Het tekort dat resteert in 2012 € 227.000 en in 2013 van € 304.000 wordt gedekt uit de algemene middelen. Overbrugging afbouw Participatiebudget (04.1) Naar het zich aan laat zien, zal het Participatiebudget voor de gemeente Arnhem van 2011 naar 2015 als gevolg van het regeerakkoord dalen met bijna € 20 mln. Dit vergt een forse aanpassing van het beleid, die de nodige tijd vergt. In 2012 daalt het budget naar verwachting al met ruim 10 mln. ten opzichte van 2011, terwijl de uitgaven in 2011 al 7 mln. hoger liggen dan het budget. Het tekort kan in 2011 nog opgevangen worden uit de ‘meeneemregeling’ van het Participatiebudget, maar in 2012 is deze regeling vrijwel uitgeput. Voor een sluitende begroting is in 2012 al een ombuiging nodig. In de contourennota worden dekkingsvoorstellen gedaan. Uitvoeren Armoedeagenda (04.2) Bij de behandeling van de gemeentelijke bezuinigingen in de raad van april is (na verwerking van het amendement “Arnhem card op peil”) vastgesteld € 1,4 miljoen te bezuinigen op de Armoedeagenda en € 400.000 op de voorzieningen van de Stadsbank zonder te tornen aan het ‘hart van de Armoedeagenda’ (effectiviteit).

Overzicht bestedingsvoorstellen stadsprogramma Zorgzame stad Stads-

Zorgzame stad

programma

2012

2013

2014

2015


Thema Lenteakoord: Alle buurten, schoon, heel en veilig Breekijzer 05.1 - Dekking vanuit het programmabudget

-40

-40

-40

-40

40

40

40

40

05.1

Risico's Masterplan Minder Opvang, Beter Leven

-875

0

0

0

05.1

Doorlopende kosten De Boei

-130

0

0

0

130

0

0

0

-245

-245

-245

-245

- Dekking uit de opbrengsten procedures 05.1

Voortzetting asielbeleid: hulp en noodopvang voor vluchtelingen - Dekking vanuit het programmabudget

Totaal voorstellen Alle buurten schoon, heel en veilig Thema Lenteakoord: Welzijn en zorg Wie vrijwillig voor zieken of ouderen zorgt, krijgt meer steun (Buddy-zorg en voortzetting Mantelzorgcompliment) 05.1 - Dekking budget pakketmaatregel AWBZ en Actief Meedoen 05.3

200

-45

-45

-85

-85

-85

-85

85

85

85

85

-250

0

0

0

▪ Minder inkomsten uit Eigen Bijdragen ivm 1/3 korting Wtcg

-150

-150

-150

-150

▪ Meerkosten rolstoelen AWBZ

-300

-300

-300

-300

▪Tekort bezuinigingskaart dp 5.3 WMO rolstoelen vervoersvoorzieningen

-140

0

0

0

61

61

61

61

-120

-120

-120

-120

▪ Uitvoering rolstoelvoorzieningen AWBZ

-22

-22

-22

-22

▪ Uitvoering extra taak ingevolge Wtcg

-31

-31

-31

-31

0

562

562

562

-68

-68

-68

-68

68

68

68

68

-952

0

0

0

0

-360

-360

-360

0

360

360

360

-250

-150

0

0

- Dekking is het vervallen van 4 fte's ambulant jongerenwerk in kracht en GSO-wijken

250

150

0

0

CJG / ZAT ROC jeugd

-35

0

0

0

35

0

0

0

0

0

0

0

-1.872

-45

-45

-45

- Dekking op te vangen binnen deelprogramma 5.3 Wmo individuele voorzieningen Vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunen (Publiekscampagne vrijwillige inzet, herziene waarderingsbeleid vrijwilligers en deskundigheidsbevordering) - Dekking budget pakketmaatregel AWBZ begroting

Totaal voorstellen Welzijn en zorg Thema lenteakkoord: Jeugd en onderwijs Continuering combinatiefuncties 08.2 - Dekking vervallen 7 fte combinatiefuncties scholen sport en cultuur

08.3

200

-45

▪ Stijging kosten Hulp bij het Huishouden door hoger aanspraakniveau

▪ Uitvoeringskosten WMO (indicatieadviezen arts)

08.3

200

Meerkosten WMO

- Dekking door vrijval kapitaallasten bijdrage haltetoegankelijkheid

08.1

200 -920

Ombouw ambulant jongerenwerk

- Dekking binnen budget 'Jeugd' Totaal voorstellen Jeugd en Onderwijs Totaal Zorgzame stad

ONDERWERP

Bestedingsvoorstellen stadsprogramma Zorgzame stad


2.5.4

PAGINA

Naast deze gemeentelijke bezuinigingen heeft het Rijk gemeenten gekort in verband met de nieuwe – najaar 2011 vast te stellen – inkomensgrens voor het gemeentelijk minimabeleid (grens wordt 110% van het bijstandsniveau). Door deze inkomensgrens komen minder inwoners in aanmerking voor categoriale gemeentelijke regelingen. De gemeente Arnhem wordt vanaf 2012 jaarlijks gekort met ± € 700.000. Dit is budgettair verwerkt.

31

Deze bezuinigingen worden gerealiseerd via drie sporen: 1. Volumereductie: De beste weg uit armoede is de weg naar arbeid. Het streven is om vanaf 2012 in vijf jaar tijd het aantal uitkeringsgerechtigden met 1100 te laten dalen (€ 700.000); 2. Rechtmatigheid: De voorzieningen zijn bedoeld voor de kwetsbaren in de stad. Via nieuwe vormen van controle er voor zorgen dat alleen deze huishoudens gebruik kunnen maken van de voorzieningen (€ 200.000); 3. Innovaties en reductie van de extra’s: De voorzieningen gaan nog meer een appèl doen op de eigen inzet en mogelijkheden van inwoners en geven ruimte aan sociale en informele netwerken. Daarnaast stimuleert en faciliteert de gemeente initiatieven van de samenleving zelf, gericht op het bieden van hulp aan mensen die het financieel gezien (even) moeilijk hebben. De gemeente ontwikkelt de voorzieningen in samenspraak met ketenpartners en zoekt daarbij naar cofinanciering (ook in natura) vanuit de Arnhemse fondsen, ondernemers en particulieren (€ 500.000). Eind 2011 lopen twee Rijksregelingen af. Dat betreffen tijdelijke gelden voor het vergroten van de participatie van kinderen aan sport en cultuur (€ 600.000) en voor extra inzet op de schulddienstverlening (€ 500.000). Daarnaast ervaart de gemeente een gestegen vraag naar Bijzonder Bijstand en succes van de participatieregelingen van jongeren (€ 700.000). Tijdens de behandeling van de bezuinigingen in april dit jaar heeft het college toegezegd deze problematiek te betrekken bij de integrale afweging in het kader van de begroting 2012. Om de meest kwetsbare Arnhemmers te ontzien, wordt vanaf 2012 vanuit de algemene middelen € 720.000 extra beschikbaar gesteld ten behoeve van het armoedebeleid.

Wie vrijwillig voor zieken of ouderen zorgt, krijgt meer steun (05.1) Eén van de pijlers van het lenteakkoord is het ondersteunen van vrijwillige verzorgers van zieken of ouderen. Buddyzorg en voortzetting van het mantelzorgcompliment zijn manieren om de vrijwillige verzorgers te ondersteunen. Buddyzorg Het betreft hier intensieve ondersteuning van zeer zieke personen door daartoe getrainde vrijwilligers. Het buddyzorgproject heeft een regionale functie en is organisatorisch ondergebracht bij SWOA. Met reguliere middelen werden reeds 28 buddyprojecten gerealiseerd. Echter, groei van de vraag heeft wachtlijsten doen ontstaan. Daarom is besloten om in 2010 en 2011 incidenteel extra middelen beschikbaar te stellen voor nog eens 14 buddytrajecten. In deze begroting zijn structureel middelen voor de 14 buddytrajecten opgenomen. Compensatie mantelzorgcompliment Drie jaar lang zijn incidentele Rijksmiddelen voor het mantelzorgcompliment ingezet om mantelzorgers te bereiken (herkennen), hen te waarderen en te ondersteunen. Deze inzet is een succes gebleken: er zijn intussen 1000 mantelzorgers in beeld en er zijn ongeveer 200 zorgdossiers waarbij zwaar belaste mantelzorgers worden geholpen om hun taak te kunnen blijven vervullen. Tevens is er, mede dank zij de incidentele middelen, een extra inspanning gepleegd voor prioritaire groepen zoals jonge mantelzorgers, allochtone mantelzorgers en mantelzorgers in relatie tot hun werk (het bepleiten van faciliteiten). Door de wegvallende incidentele middelen dreigt nu een deel van deze activiteiten weer stopgezet te worden, terwijl de vraag naar steun alleen maar groeit. Om de activiteiten te laten voortduren zijn in deze begroting structureel middelen ter beschikking gesteld. De hierboven genoemde extra inspanningen (Buddy-zorg en voortzetting Mantelzorgcompliment) kosten jaarlijks € 85.000. Ze worden gedekt vanuit het budget Pakketmaatregel AWBZ en het budget Actief Meedoen.

ONDERWERP

Voortzetting asielbeleid: hulp en noodopvang voor vluchtelingen (05.1) In 2008 is het asielbeleid in Arnhem tot en met 2011 vastgesteld. Na drie jaar is het beleid geëvalueerd en is er voor gekozen een nieuwe periode in te gaan. De hulp en noodopvang aan vluchtelingen wordt verminderd naar 20 plaatsen per 1 januari 2012, inclusief het aantal ex-ama’s. De kosten voor de hulp voor deze 20 plaatsen bedragen € 145.000 per jaar. Aan de stichting Vluchelingenwerk Midden Gelderland (SVMG) wordt vanaf 2012 maximaal € 100.000 gesubsidieerd mln. per jaar. Per saldo kost de voortzetting van het asielbeleid € 245.000. De dekking wordt voor € 200.000 gerealiseerd uit het programmabudget zorg en het restant deel uit algemene middelen.


Doorlopende kosten De Boei (05.1) De budgetten van de Boei zijn conform het raadsbesluit ‘Plan van aanpak verplaatsing 24 - uurs opvang verslaafden’ (25 mei 2009) ingezet voor de nieuwe voorziening aan de Remisestraat. De verwachting was dat de Boei in 2009 zou worden verkocht. Zolang dit niet het geval is blijven er voor de gemeente kosten op het gebied van opslag, liggeld, verzekering, energie etc. Daarom is er voor 2012 een budget nodig van € 130.000. Bij de MJPB 2013-2016 zal opnieuw worden bezien of ook voor 2013 aanvullend budget noodzakelijk is. De kosten voor 2012 worden gedekt uit de uiteindelijke opbrengsten van de lopende procedures.

PAGINA

Risico's Masterplan Minder Opvang, Beter leven (05.1) Om de structurele bezuiniging te realiseren, die beoogd is met de uitvoering van het Masterplan Minder Opvang, Beter leven is incidenteel € 875.000 benodigd. De kosten worden ten laste van de algemene middelen gebracht.

32

Breekijzer (05.1) Doel van het project Breekijzer is ex-gedetineerden na de periode van detentie te begeleiden naar een perspectiefvol bestaan met zelfstandig wonen en werken (en/of leren) zonder delicten. Het gaat primair om een voorziening voor ‘nazorg’ voor een geselecteerde groep ex-gedetineerden. Project Breekijzer biedt jaarlijks aan gemiddeld 20 ex-gedetineerden een nazorgtraject. Het project is twee jaar met incidentele middelen gefinancierd en is bij de tussenevaluatie gezien het aantal ex-gedetineerden dat doorstroomt succesvol. De begeleiding en de kosten bedragen voor twee woningen € 40.000 per jaar. De kosten van de panden worden door de cliënten zelf betaald. Dit maakt dat het een zeer goedkope opvangvoorziening betreft. Medio 2012 zal de pilot eindigen en zal er een eindevaluatie plaats vinden. De verwachting is dat uit de eindevaluatie wordt aanbevolen om het project voort te zetten. Hiervoor zijn in deze begroting alvast de middelen opgenomen. De dekking wordt gerealiseerd binnen het programmabudget voor de maatschappelijke opvang.

Tekort bezuinigingskaart deelprogramma 5.3 Wmo rolstoelen vervoersvoorzieningen In de beleidsnota ‘Arnhemse visie op het compensatiebeginsel’ zijn voorstellen gedaan om de bezuinigingen op de Wmo en rolstoelvoorzieningen te realiseren. Bij de uitwerking blijkt dat de bezuinigingen in 2012 niet geheel zijn te realiseren als gevolg van exogene factoren. In totaal gaat het over € 140.000. Hiervan kan € 61.000 uit de vrijval kapitaallasten bijdrage haltetoegankelijkheid worden opgelost. De overige € 79.000 wordt in 2012 ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden de kosten structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen. Uitvoeringskosten Wmo (indicatieadviezen arts) Bij ongeveer 30% van de aanvragen (1000 per jaar) voor Wmo diensten is een indicatieadvies van een extern ingehuurde arts nodig. Voorheen werd hiervoor bij de bepaling van de uitvoeringskosten geen bedrag gereserveerd. Dit wordt nu wel gedaan. Voor de inhuur van een indicatiearts wordt € 120.000 per jaar geraamd. Voor 2012 worden de inhuurkosten ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden deze structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen. Uitvoering rolstoelvoorzieningen AWBZ De overname van de AWBZ-rolstoelen van het zorgkantoor AWBZ, de herindicaties, de nieuwe aanvragen en het onderhoud van vaak complexe rolstoelvoorziening vragen meer tijd. Inzet van 0,3 fte is hiervoor noodzakelijk. De kosten hiervan bedragen € 22.000 per jaar. Voor 2012 worden de fte-kosten ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden deze structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen. Uitvoering extra taak ingevolge Wtcg Vanaf 2011 is de gemeente verantwoordelijk voor de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). Voor de uitvoering van de wet is inzet noodzakelijk van 0,5 fte. De kosten bedragen € 31.000 per jaar. Voor 2012 worden fte-kosten ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden deze structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen. Vrijwilligers en mantelzorgers ondersteunen (08.1) De ondersteuningsinfrastructuur voor vrijwilligers en mantelzorgers vraagt om een reorganisatie, structurele voorlichting en een campagne. De incidentele inzet blijkt niet te beklijven. Daartoe gaan: • Extra middelen naar de Publiekscampagne ‘Vrijwillige inzet Loont!’. De gemeente organiseert eens per twee jaar een publiekscampagne met het oog op het stimuleren en activeren van vrijwillige inzet en mantelzorg. Hiervoor is tot nu toe structureel geen budget voor gereserveerd. Het gaat om € 15.000 per campagne.

ONDERWERP

Meerkosten rolstoelen AWBZ Uit de prognoses van Het Dorp en de gemeente blijkt dat vanaf 2012 de uitgaven voor rolstoelvoorzieningen AWBZ zullen stijgen met € 300.000. Voor 2012 wordt de verlaging van de inkomsten ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden de kosten structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen.


Minder inkomsten uit Eigen Bijdragen i.v.m. 1/3 korting Wtcg Vanaf 2010 is de bijdrage voor chronisch zieken en gehandicapten bij de overheveling van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) met een derde gekort. Het Rijk geeft Arnhem hiervoor vanaf 2010 een financiële compensatie. De door het Rijk ingeschatte verlaging komt niet overeen met de daadwerkelijke verlaging van de inkomsten met € 150.000. Arnhem heeft in vergelijking met andere gemeenten een hoog percentage huishoudens met een laag inkomen (11,4% i.t.t. 7% benchmark-gemiddelde), waardoor de inkomsten lager zijn dan gemiddeld. Voor 2012 wordt de verlaging van de inkomsten ten laste van de algemene middelen gebracht en vanaf 2013 worden de kosten structureel opgevangen binnen het deelprogramma 5.3 Wmo, de individuele voorzieningen.

PAGINA

Stijging kosten hulp bij het huishouden door hoger aanspraakniveau Er is op basis van het voor de burger wettelijk vastgelegde bestaande beleid een toename van de aanspraken op hulp bij het huishouden binnen de Wmo. Voor 2012 betekent dit een stijging van de kosten met € 250.000. Voor 2012 is het nog niet mogelijk om door innovatief beleid (uitwerking project De Arnhemse Kanteling Wmo/IV), door middel van een andere opzet van hulp bij het huishouden hetzelfde resultaat te bereiken. Het bestaande contract moet dan ook in 2012 nog worden voortgezet. In 2013 moet de innovatieve werkwijze middelen opleveren. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar nieuwe vormen van inkoop bij hulp bij huishouden, die zouden eveneens vanaf 2013 besparingen kunnen opleveren. Op het financiële effect van deze nieuwe vormen van inkoop bij hulp bij het huishouden zal medio 2012 meer zicht zijn. Dit wordt meegenomen bij het opstellen van de MJPB 20132016. Voor het jaar 2012 worden de extra kosten van € 250.000 gedekt uit de algemene middelen.

33

Meerkosten Wmo (05.3)

PAGINA


ONDERWERP

•

Vindt er herziening plaats van het waarderingsbeleid (combineren spekcheques, Drijberprijs, vrijwilligersgala in een nieuwe opzet). De kosten zijn € 10.000 per jaar structureel. En worden er middelen geraamd voor deskundigheidsbevordering en begeleiding met oog op vrijwillige inzet van specifieke groepen met name als opstap naar (betaald) werk. De geraamde kosten zijn € 30.000. tot € 50.000.

34

•

In totaal gaat het om de kosten van € 67.500 structureel in het jaar 2012 en verder. Deze kosten zijn gebaseerd op ervaringen met incidentele campagnes uit het verleden. Deze basisfuncties (Publiekscampagne vrijwillige inzet, herziene waarderingsbeleid vrijwilligers en deskundigheidsbevordering) kunnen worden gedekt uit het budget Pakketmaatregel AWBZ. Continuering combinatiefuncties (08.2) Met de vogelaarmiddelen zijn extra combinatiefunctionarissen voor sport, cultuur en onderwijs ingezet. De vogelaarmiddelen worden afgebouwd in 2013. Het ingezette combinatiebeleid moet worden voortgezet binnen de reguliere middelen. Ombouw ambulant jongerenwerk (08.3) Evenals bij de combinatiefunctie is er vanuit de Vogelaarmiddelen en GSO III- middelen extra ambulant jongerenwerk betaald. De Vogelaarmiddelen worden afgebouwd. De ingezette activiteiten worden ingebouwd in het regulier jongerenwerk van Rijnstad en binnen de bestaande middelen. CJG / ZAT ROC jeugd (08.3) Voor de deelname van de Veiligheids- en gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) aan Centra voor Jeugd en Gezin (CJG)en Zorg en Advies Teams (ZAT’s) op de Regionale Opleidings Centra (ROC) is er in 2012 eenmalig € 35.000 nodig. Dekking wordt gerealiseerd vanuit de niet bestede middelen voor de inzet in het Bureau Jeugdzorg casusoverleg vangnet jeugd met vermindering budget dekken in 2012. 2.5.5


Overzicht overige bestedingsvoorstellen Deel-


programma

2012

2013

2014

2015


02.1

Wettelijke taak Loket Gevonden Voorwerpen

-107

-107

-107

-107

02.1

-350

-350

-350

-350

300

300

300

300

04.1

Uitbreiding team Klantenservice ter realisatie beoogd beleid Amendement contourennota 3C, "budget waar het hoort, de vrijwilliger", schrappen dekking team klantenservice Amendement contourennota 3C, "budget waar het hoort, de vrijwilliger", schrappen kaart C de bezuiniging op de vrijwilligersvergoeding

07.1

Depotruimte GMA

07.1

CAO-problematiek muziekdocenten Domein

16.5

Toevoeging aan de Algemene Reserve risico participatie

-4.500

0

0

0

16.5

Frictiekosten bezuinigingen en organisatieontwikkeling

-4.493

-432

-520

-998

02.1

- Dekking binnen Cultuur in Rijnboog

- Dekking vanuit de BR frictiekosten 16.5

Diversen

Totaal overige bestedingsvoorstellen

-300

-300

-300

-300

0

-200

-200

-200

0

200

200

200

-79

-124

-124

-124

2.000

0

0

0

-1.744

-222

121

731

-9.273

-1.235

-980

-848

Wettelijke taak Loket Gevonden Voorwerpen (02.1) De Politie Gelderland Midden heeft de bestaande wettelijke taak ‘het inzamelen van gevonden voorwerpen’ overgedragen aan de gemeente. Per 1 maart 2010 is het Loket Gevonden Voorwerpen van start gegaan. De gemeente Arnhem en het regionale recyclingbedrijf 2Switch hebben een overeenkomst gesloten voor de opslag van de gevonden fietsen en andere volumineuze goederen. De kleine gevonden voorwerpen worden opgeslagen in de kelder in het Stadhuis. Door de politie is geen budget en formatie overgeheveld aan de Gemeente Arnhem voor de werkzaamheden die verband houden met het beheer (registratie, opslag en handling) van de gevonden voorwerpen. De uitvoering van deze wettelijke taak vereist een structurele formatieve uitbreiding van 1,3 fte. De structurele kosten voor uitvoering van deze wettelijke taak bedragen € 107.000, deze kosten worden ten laste van de algemene middelen gebracht. Uitbreiding team Klantenservice ter realisatie beoogd beleid (02.1) Het team klantenservice (KLS) verricht voor de gehele gemeente werkzaamheden bij de beantwoording van telefonie, de afhandeling van mail en meldingen over de openbare ruimte. In de afgelopen 5 jaar is er sprake van een zeer sterke stijging in het aantal inkomende gesprekken, waardoor in 2008 de bereikbaarheid onder grote druk kwam te staan. De afgelopen jaren heeft de gemeente haar telefonische bereikbaarheid redelijk op peil weten te houden en te verbeteren door jaarlijks incidenteel (uit de reserves) formatie toe te voegen aan het team. Om dit resultaat te behouden is het noodzakelijk om de formatie met minimaal 5 fte structureel te verhogen.

Toevoeging aan de algemene reserve risico participatie (16.5) In paragraaf 2.3.5 van dit hoofdstuk treft u een toelichting aan op daling van het participatiebudget. Rekening is gehouden met de daling, zoals door het kabinet Balkenende ingezet. In het bestuursakkoord wordt gesproken over een nog verdere daling, de zgn. Ruttekorting, die voor Arnhem wordt geprognosticeerd tussen de € 4 mln. en de € 8 mln. Dit risico is meegenomen in de berekening van het gewenste weerstandsvermogen. In afwachting van de verdere uitwerking van het bestuursakkoord is in deze begroting de algemene reserve alvast incidenteel met € 4,5 mln. verhoogd. Hierdoor is het weerstandsvermogen op peil. De mogelijke Ruttekorting is derhalve nog niet in mindering gebracht op het participatiebudget. Frictiekosten bezuinigingen en organisatieontwikkeling (16.5) In het dossier Toekomstgericht bezuinigen is nog geen rekening gehouden met de eventuele frictiekosten die ontstaan als gevolg van het invulling geven aan de bezuinigingstaakstellingen uit het dossier Toekomstgericht bezuinigen. Ook voor de nieuwe structuur en werkwijze van de gemeentelijke organisatie worden frictiekosten gemaakt. Naar verwachting bedragen de frictiekosten in de komende begrotingsperiode ongeveer € 6,3 mln. Ter dekking van de frictiekosten is in de jaarrekening 2010 voorgesteld om een bestemmingsreserve frictiekosten in te stellen. Aangevuld met het restant uit de reserve frictiekosten van vorige bezuinigingen ontstaat een reserve van € 2 mln. De BR frictiekosten bezuinigingen bevat op dit moment dus onvoldoende middelen om de geschetste frictiekosten te dekken. Het tekort is ten laste van de algemene middelen gebracht. 2.6

Overige dekkingen

In de onderstaande tabel vindt u een overzicht van de overige dekkingen. Dit zijn dekkingen die niet afzonderlijk te relateren zijn aan de in de paragraaf 2.5 genoemde bestedingsvoorstellen. Overzicht overige dekkingsvoorstellen Deel-

Dekkingsvoorstellen

programma

2012

2013

2014

2015


13.2

Onttrekking aan BR GRP

16.5

Vrijval stelpost energiekosten

Totaal dekkingsvoorstellen

13.968

-3.330

-7.529

-3.109

198

198

198

198

14.166

-3.132

-7.331

-2.911

Onttrekking BR GRP Op basis van de in de paragrafen 2.2 tot en met 2.5 geschetste ontwikkelingen is de begroting in 2012 niet sluitend, terwijl er vanaf 2013 juist bestedingsruimte ontstaat. Om het tekort in 2012 van € 14,2 mln. op te lossen wordt voorgesteld om incidenteel 13,9 mln. onttrekken aan de bestemmingsreserve

ONDERWERP

De meerderheid van het onderwijzend personeel komt in 2011 in de tweede uitloopschaal en in 2013 in de derde en laatste uitloopschaal. In deze begroting worden voor deze lasten structureel middelen vanuit de algemene middelen beschikbaar gesteld.


CAO-problematiek muziekdocenten Domein (07.1) In samenspraak met de formele vertegenwoordigers van werknemers zijn in 2008 afspraken gemaakt rondom het gelijktrekken van de CAO waaronder gemeenteambtenaren werken binnen het Domein. Deze afspraken hebben ertoe geleid dat het onderwijzend personeel (muziekschool) van het Domein gewijzigd is ingeschaald. Bij het gelijktrekken van de salarisschalen zijn (maatwerk) afspraken gemaakt over de hoogte van de uitloop. In de voormalige situatie steeg het loon van medewerkers verder dan het maximum van de gemeentelijke schaal. Deze stijging is behouden gebleven voor deze medewerkers. Het betreft 3 oplopende stappen; ‘uitloopschalen’ genoemd. Voor de ‘uitloopschalen’ heeft het Domein reeds eenmalig (structureel) gedeeltelijke compensatie ontvangen middels ophoging van het kader in de MJPB 2009-2012. Deze compensatie was gebaseerd op de lasten die samenhangen met de eerste uitloopschaal.

PAGINA

Depotruimte GMA (07.1) Sinds enkele jaren kampen de Gemeentelijke Musea Arnhem(GMA) met de behoefte aan kwalitatief betere depotruimte. Na de verbouwing van Museum Moderne Kunsten Arnhem (MMKA) is gebleken dat het geschikt maken van de depots in MMKA bouwtechnisch zeer moeilijk te realiseren is. Daarom is gezocht naar een goedkoper alternatief, waarbij het Gelders Archief is benaderd als mogelijke leverancier van depotruimte. Voorlopige opgave van de kosten laat zien dat huur van depots bij het Gelders Archief op zo`n € 200.000 per jaar gaat komen. In de het onderzoek naar de financiële haalbaarheid van Cultuur in Rijnboog (CIR) wordt de behoefte aan depotruimte mee afgewogen.

35

Op basis van het bij de besluitvorming over de contourennota aangenomen amendement C3 “budget waar het hoort, de vrijwilliger” worden de 5 fte’s KCC geworven uit de diensten die gebruik maken van het KCC. De kosten worden voor € 50.000 ten laste van de algemene middelen gebracht.

36

PAGINA


ONDERWERP

gemeentelijk rioleringsplan( BR GRP). Vanaf 2013 wordt vanuit de bestedingsruimte deze incidentele onttrekking in tranches weer toegevoegd aan de BR GRP. Vrijval stelpost energie (16.5) Voor de tekorten die ontstonden als gevolg van de fluctuerende energietarieven was een stelpost gecreëerd. In deze begroting zijn de energiekosten naar actualiteit geraamd. Het restant van deze post kan hierdoor worden ingezet als dekkingsmiddel in deze begroting.

PAGINA


ONDERWERP

PROGRAMMA’S EN DEELPROGRAMMA’S

37

3

38

PAGINA


ONDERWERP

39

PAGINA


ONDERWERP

01 programma

Democratisering

PAGINA


ONDERWERP

Programma 01 Democratisering

40

Deelprogramma 01.1 01.1 De gemeenteraad

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Agendacommissie

Uitgangspunten van beleid Inleiding Vanaf 2002 is in Arnhem op basis van de wet dualisering gemeentebestuur een proces van politiek bestuurlijke vernieuwing in gang gezet dat erop gericht is de burger meer bij het gemeentelijke beleid te betrekken en de transparantie van het gemeentebestuur te vergroten. Daarover gaat het in dit deelprogramma. In 2006 besloot de gemeenteraad om aan dit vernieuwingsproces een impuls te geven met een vergadermodel dat de burger en zijn organisaties centraal stelt binnen de besluitvorming van de gemeenteraad. Dit leidde in tot een reeks veranderingsprocessen waarin de werkwijze van raad, college en organisatie ‘al doende’ werd herontwikkeld. Ondanks de geweldige krachtsinspanning die de verandering vergde van de organisatie, het college, de raad en de commissies heeft de gemeenteraad ervoor gekozen om de verandering door te zetten. Vanaf eind 2007 en in 2008 begonnen de veranderingen samen te vallen tot een samenhangend programma van vernieuwingsimpulsen. Vanaf 2009 wordt met gebruikmaking van de nieuw ontwikkelde werken communicatievormen, vanuit een vernieuwde raadszaal, de beweging naar de burger versterkt ingezet. De eigen website van de gemeenteraad (www.7PM.nl), steunend op een RaadsInformatieSysteem, speelt daarbij een belangrijke en onmisbare rol. Ambtelijk ondersteund wordt een en ander door de Griffie. Daarnaast doet de Rekenkamer Arnhem onderzoek naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde beleid. De Rekenkamer vindt haar grondslag in de Gemeentewet en is, met de invoering van de Wet Dualisering, sinds 2006 verplicht voor alle Nederlandse gemeenten. De situatie op dit moment in de stad Ontwikkelingen in de opvattingen over het bestuur in Arnhem vertonen fluctuaties die lijken te corresponderen met de algemene politieke ontwikkelingen in Nederland. Metingen in 2006 leverde over de hele linie een positieve tendens op terwijl 2002 een dieptepunt vertegenwoordigde en de peiling van 2009 zich daartussenin bevindt: • De betrokkenheid van de Arnhemse bewoners ( 20%: 2002, 60%: 2006, 43%: 2009) en de interesse in de gemeentelijke politiek ( 24%: 2002, 51%: 2005, 41%: 2009) bevinden zich aan het begin van deze bestuursperiode, vergeleken met 2006, op een laag niveau (bron: politieke Barometer). • Het aantal Arnhemmers dat zich inspant voor een kwestie die van belang is voor de stad als geheel (22%: 2002, 30%: 2005,22%: 2009) is gelijk gebleven, het burgerbezoek aan de Politieke Maandag kent een lichte schommeling (6%: 2002, 7%: 2005, 5%: 2009), en het persoonlijk contact met raads- of commissieleden (8%: 2002, 8%: 2005, 6%: 2009) kent een lichte daling (bron: Politieke Barometer). • Het politiek zelfvertrouwen bevindt zich aan het begin van de bestuursperiode op een betrekkelijk laag niveau want minder Arnhemmers vinden dat de raadsleden goed op de hoogte zijn van wat er speelt in de stad (40%:2005, 11%:2009), minder Arnhemmers vinden dat gemeenteraadsleden zich bekommeren om de mening van de burger (42%: 2005, 35%: 2009) en het gemiddelde rapportcijfer voor de raadsleden is toegenomen (6,1: 2005, 5,7: 2009) (bron: Politieke Barometer). Het onderzoek uit maart 2010 ‘Ervaringen met de Politieke Maandag in Arnhem’ (uitgevoerd onder raads- en commissieleden en bezoekers) leert dat 65% van de respondenten (zeer) betrokken is bij de Arnhemse politiek maar daarentegen weinig bekend is met de Politieke Maandag. Kijkend naar de opkomstpercentages bij de verkiezingen in 2010 (Tweede Kamer en Gemeenteraad) en 2011 (Provinciale Staten) laat zien dat de opkomstpercentages in Arnhem ongeveer 5 procentpunten onder het landelijk gemiddelde liggen. Bij de verkiezingen in 2010 zijn de opkomstpercentages lager dan bij eerdere verkiezingen voor dezelfde bestuursorganen. In 2011 is de hogere opkomst ten opzicht van 2007 (ruim 9 procentpunten) in Arnhem gelijk aan de landelijke stijging. De huidige gemeenteraad heeft, direct na zijn installatie, een raadswerkgroep opgericht die de werkwijze en het vergadermodel onder de loep zal nemen om tot verdere verbetering ervan te komen. Over de voorstellen van de raadswerkgroep heeft in de tweede helft van 2011 besluitvorming plaatsgevonden. Nu het vernieuwingsproces is uitgekristalliseerd zal daarbij de volle aandacht uit kunnen gaan naar het niveau van politieke afweging: het politiek-inhoudelijke debat over het publiek belang van Arnhem. Door genoemde raadswerkgroep is tevens een strategisch communicatieplan aan de gemeenteraad aangeboden. In het raadsdebat over bezuinigingen in 2011 is de motie ‘Goed Werkgeverschap’ aangenomen. De raadsadviescommissie ‘Werkgeverschap Griffie en raadsbudgetten’ heeft medio 2011 haar werkzaamheden uitgevoerd. Eventuele budgettaire consequenties zijn niet in de primitieve begroting verwerkt.


ONDERWERP


Sinds 1 april 2011 is de voormalige Rekenkamercommissie opgeheven en kent Arnhem een Rekenkamer met enkel externe leden. De Rekenkamer stelt tweejaarlijks een onderzoeksprogramma op. In de november 2011 zal de nieuwe Rekenkamer haar onderzoeksprogramma voor 2012 en 2013 presenteren aan de raad. Met de instelling van de nieuwe Rekenkamer is een aantal formele documenten waarin het werk van de Rekenkamer is vastgelegd verouderd. Deze dienen in overeenstemming met de Gemeentewet en de Verordening op de Rekenkamer te worden aangepast of opgesteld. In tweede helft 2011 zijn de volgende documenten, deels als uitvloeisel van het bovenstaande, verschenen: • Publicatie nazorgonderzoek ‘Op weg naar doeltreffend handhaven’ (verschijnt najaar 2011) • Publicatie Onderzoeksprogramma 2012-2013. • Publicatie onderzoek Centrum Jeugd en Gezin • Publicatie aangepast Onderzoeksprotocol. • Publicatie aangepast Reglement van Orde. • Publicatie nieuw Reglement van Vergadering. • Publicatie nieuwe Gedragscode. Maatschappelijke doelen Raad en griffie • De Arnhemmer vroegtijdig een prominente rol in het besluitvormingsproces geven; • De herkenbaarheid van de lokale politiek vergroten; • Het contact tussen de Arnhemmer en zijn raad verder versterken; • De duale rollen van college en raad verder versterken; • Een zorgvuldige en snelle besluitvorming van de raad te waarborgen. Rekenkamer • Bijdragen aan een betere kwaliteit van het Arnhemse bestuur: • De Rekenkamer beoordeelt beleid en/of de uitvoering hiervan en geeft aanbevelingen tot verbetering. Hierdoor biedt de Rekenkamer de gemeenteraad een extra handvat om zijn controlerende en kaderstellende taak uit te voeren. • Daarnaast wil de Rekenkamer met haar onderzoeken bijdragen aan het verbeteren van de verantwoording (‘rekenschap’) van het gemeentebestuur aan de burger. De Rekenkamer gaat dus niet alleen na hoe en of iets gedaan wordt, maar ook of de beoogde effecten zijn bereikt, ten behoeve van de Arnhemse burger. Kadernota’s en beleidsnota's Raad/Griffie • Raadsvoorstel ‘De Arnhemmer en zijn raad‘, februari 2006 • Rapport ‘Evaluatie nieuwe vergaderwijze raad’, ibo 2006 • Raadsvoorstel ‘Doorontwikkeling werkwijze gemeenteraad’ Rekenkamer • Gemeentewet (artikelen 81a t/m 81k en 182 t/m 185) • Verordening op de Rekenkamer • Onderzoeksprotocol ‘Zo doen wij het’ (verschijnt najaar 2011) • Reglement van Orde (2011) • Reglement van Vergadering (2011) • Gedragscode (2011)

PAGINA


41

Deelprogramma 01.1 De gemeenteraad


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Griffie • Versterken van de politieke participatie van de Arnhemse burgers.

2012 t/m 2015 Griffie • Het aantal burgers dat de gemeenteraad bezoekt of de live uitzendingen bezoekt stijgt evenals het aantal burgers dat contact had met leden van de gemeenteraad. • Meer burgers spannen zich in voor kwesties van lokaal belang. • De directe participatie van Arnhemse burgers bij de voorbereiding en vaststelling van het gemeentelijke beleid is significant gestegen. • opkomstpercentage voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 is hoger dan dat van 2010. • Betrokkenheid en interesse van de Arnhemse burgers bij hun woonplaats vertoont in 2012 een stijgende lijn. • Het percentage burgers dat vindt dat raadsleden goed op de hoogte zijn van wat er onder burgers leeft stijgt. • De waardering bij de burger van de eigen beïnvloedings-mogelijkheden van gemeente-politiek en bestuur (politiek zelfvertrouwen) vertoont verbetering. • Versterking van beide rollen door de gemeenteraad mede door inzet van de Auditcommissie.

2012 Griffie • Implementatie van de voorstellen van de raadswerkgroep voor verbetering van de werkwijze van de gemeenteraad. • Werkbezoeken, hoorzittingen, themabijeenkomsten en de Politieke Maandag.

• Verder versterken van de kaderstellende en controlerende rol van de raad

PAGINA


Programma Democratisering

• Versterken van de volksvertegenwoordigende rol van de gemeenteraad.

42

Deelprogramma 01.1 De gemeenteraad

• Stadsdebatten worden georganiseerd waarin belangrijke Arnhemse thema’s en gebeurtenissen onder journalistieke leiding tussen raadsleden, burgers, deskundigen, collegeleden e.a. zullen worden besproken. • Bij onderwerpen van uitzonderlijk belang, zal interactieve burgerparticipatie toegepast worden. • Start uitvoering van het strategisch communicatieplan van de gemeenteraad. • Jaarprogramma Auditcommissie

Rekenkamer • De Rekenkamer draagt bij aan de verbetering van de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde beleid.

Rekenkamer • Rekenkamerapporten en/of brieven met aanbevelingen ter verbetering van de, in de Onderzoeksprogramma’s van de Rekenkamer opgenomen, thema’s van beleid. • Onderzoeksprogramma 2012-2013 e.v..

Rekenkamer 2012 • Uitvoering van onderzoeken overeenkomstig met het door de Rekenkamer vastgestelde Onderzoeksprogramma 20122013. 2013 t/m 2015 • Uitvoering van onderzoeken overeenkomstig met het door de Rekenkamer vastgestelde Onderzoeksprogramma’s 201213 e.v.

Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s

Relatie met paragrafen • Er is geen specifieke relatie met één van de paragrafen

Participanten • Raad, burgers en organisaties, burgemeester en wethouders, griffie, rekenkamer, auditcommissie, concernstaf

43

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.1 De gemeenteraad Programma 01 Democratisering

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Agendacommissie bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

2.657

2.507

2.515

2.476

2.476

2.037

Baten

Totaal

59

10

10

10

10

10

-2.598

-2.497

-2.505

-2.466

-2.466

-2.027

170 60

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-110

0

0

0

0

0

-2.708

-2.497

-2.505

-2.466

-2.466

-2.027

Exploitatieresultaat Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves Onttrekkingen aan reserves

Mutaties reserves Saldo

Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011

Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Amendement "Nivon heeft meerwaarde" dekking digitalisering (m.i.v. 2013: -19) - Amendement "Arnhemse kinderen verdienen het beste" dekking digitalisering (m.i.v. 2013: -20)

0 0

Bestaand beleid - Diversen

8

Totaal mutaties lasten

8

Baten Totaal mutaties baten

0

Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011

-8

Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats

Zie de bijlage ‘Totaaloverzicht bezuinigingen 2012-2015’ voor meer details.

PAGINA


ONDERWERP


44

Deelprogramma 01.2 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Dhr. Martijn Leisink

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het deelprogramma ‘versterken besturen op hoofdlijnen’ gaat vooral om activiteiten die van bedrijfsmatige aard zijn. Het handelt in het deelprogramma behalve om een goede bedrijfsvoering om het helpen bijdragen aan een doelgerichte, verantwoorde en tijdige besluitvorming en een efficiënte uitvoering van genomen besluiten. Programmasturing helpt om (bestuurlijk) belangrijke ontwikkelingen in de stad te prioriteren en in gang te zetten. De documenten uit de jaarcyclus faciliteren de keuzes en afwegingen van de raad bij de hoofdlijnen van beleid. En bieden via verantwoordingsdocumenten inzicht in de voortgang van de realisatie. De situatie op dit moment in de stad Mede bedoeld om de bedrijfsvoering te verbeteren is een proces van organisatieverandering in gang gezet. De organisatie in z’n huidige vorm dateert (ondanks een aantal mutaties rond het jaar 2000 ) in feite alweer van 20 jaar terug, en niet meer voldoende in staat om de uitdagingen van de komende jaren goed het hoofd te bieden, ook al heeft de organisatie in de afgelopen decennia redelijk goed gefunctioneerd. De verandernoodzaak komt voort uit een aantal samen komende factoren: • hoewel monitoring aangeeft dat de gemeente Arnhem er relatief goed in slaagt de problemen van de stad aan te pakken (Arnhem is in de lijstjes de grootste stijger over de afgelopen jaren), geldt dat de gemeente, net zoals andere overheden, ook veel kritiek krijgt, en mensen blijkens de opkomst bij verkiezingen het bestuur vaker links laten liggen; • de gemeente Arnhem moet, mede gelet op een aantal landelijke inzichten, een andere rol pakken bij de aanpak van maatschappelijke problemen; in aansluiting op het Arnhems Lenteakkoord zal de gemeente bij de ontwikkeling en uitwerking van plannen nadrukkelijker de stad, de wijken en de bewoners als vertrekpunt moeten nemen; • de gemeente Arnhem krijgt ook op diverse terreinen nieuwe taken toebedeeld, waarbij zij haar weg zal moeten vinden; te denken valt onder meer aan de Wwnv, de decentralisatie van de Jeugdzorg, de uitbreiding van taken op het gebied van de Wmo, en de reshuffeling van taken in het fysieke domein (onder meer ontwikkelingen rond de RUD’s, politie- en veiligheidsregio’s, de afschaffing van de Wgr-plus etc.); • maatschappelijke ontwikkelingen zoals de vergrijzing (niet alleen in de stad maar vooral ook van het eigen personeel en de maatregelen op het gebied van personeelsbeleid die dit vraagt), technologische ontwikkelingen, de economische crisis (noodzakelijke bezuinigingen) en ontwikkelingen in het openbaar bestuur gaan ook aan Arnhem niet onopgemerkt voorbij. In het voorjaar van 2011 zijn (voor de stad en voor de organisatie) ingrijpende besluiten genomen met de behandeling van de bezuinigingsplannen. Zo slaat een belangrijk deel van de bezujnigingstaakstelling (met de € 10 mln. ongeveer 40 % en dat naast de (vooral) efficiencybezuinigingen waar in 2010 al toe is besloten) direct neer in de bedrijfsvoering van de gemeentelijke organisatie. Het geven van een antwoord op de hierboven genoemde vragen is binnen dit deelprogramma de centrale opgaaf voor de komende jaren. De doelen, beoogde prestaties en activiteiten voor de komende tijd moeten dan ook met name in dat licht worden geplaatst. Belangrijke beleidskaders • Arnhems Lenteakkoord 2010-2014. • Visie Arnhem 2015, Tussenbalans Visie Arnhem 2015. • Wet- en regelgeving onder meer rondom begrotingen, rekeningen en verslagen. • Charter krachtwijken en convenant GSO III. • Organisatievisie en bijbehorende documenten. Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • De prestaties van de gemeente Arnhem verbeteren kwalitatief; • Het bereiken van betere resultaten gaat gepaard aan een betere interne afstemming en meer en betere samenwerking met bewoners en andere partners in de stad; • De gemeente Arnhem gaat aldus meer bereiken met minder middelen; • Dit alles bijeen genomen moet leiden tot groeiende waardering van de bevolking voor (de aanpak van) het stadsbestuur (college én raad, maar ook het functioneren van de ambtelijke organisatie ), waarbij het met name gaat om waarden als vertrouwen, openheid en het elkaar serieus nemen.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 01 Democratisering Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Verdere doorontwikkeling van de organisatie in de richting die is aangegeven in de 2010 opgestelde organisatievisie.

2012 t/m 2015 • Een andere cultuur en een andere leiderschapsstijl in de organisatie krijgt vorm en inhoud; gebaseerd op meer ruimte voor initiatief, samenwerken en vertrouwen en een transparante en lerende organisatie. • Implementatie en verdere uitdetaillering van de nieuwe hoofdstructuur, processen en werkwijzen. • Bij de doorontwikkeling wordt vast gehouden aan de principes die in het Arnhemse Lenteakkoord zijn opgenomen omtrent initiatieven rond beleidsontwikkeling. • Met de doorontwikkeling ontstaat een slankere organisatie, waarmee in ieder geval 40 % van de gemeentelijke bezuinigingsopgave voor de komende jaren wordt gerealiseerd.

2012 • Na het nemen van de belangrijkste besluiten in 2011 zal 2012 vooral een jaar zijn van de daadwerkelijke implementatie en uitdetaillering van de nieuwe structuur en werkwijzen.

2012 t/m 2015 • De lange termijndoelen van Arnhem, gerelateerd aan de belangrijkste stedelijke problemen en lange termijnopgaven definiëren niet langer de stadsprogramma’s maar blijven als achterliggende focuspunten van betekenis: - een kwalitatief betere woningvoorraad; - een vermindering van de scherpte van de tweedeling in Arnhem; - bevorderen van de aantrekkelijkheid van Arnhem als regionaal centrum. • In het kader van de nieuwe opzet van de organisatie en met inachtneming van genoemde focuspunten zijn de nieuwe meer op de middellange termijn gerichte en duidelijk van eindtermen voorziene opgaven gedefinieerd en (deels) gerealiseerd. • Sterke betrokkenheid van de stad bij de definitie van deze opgaven (ook aan het begin: concretisering visie op de middellange termijn). • In verband hiermee voorts: significante verdere voortgang bij de realisatie van de doelen uit de programma’s en de aanpak van de kracht en GSO-wijken. De realisatie van gemaakte prestatieafspraken ( zie Charter Krachtwijken 2008 en GSOafspraken met de provincie) blijven daarbij van groot belang.

2012 • Uitvoeren en afronding van eerder gedefinieerde onderdelen uit het werkprogramma rondom de 4 tot nu toe bestaande stadsprogramma’s. • Uitvoeren actieplannen voor de vier krachtwijken (Klarendal, Presikhaaf, Malburgen, het Arnhemse Broek) en de GSOactieplannen in Geitenkamp, St. Marten/Spoorhoek, Vredenburg/Kronenburg en De Laar en Elderveld. • Opstarten en eerste fase uitvoering nieuwe programma’s in nieuwe programmastructuur in overleg met de raad (2012 is overgangsjaar). • Onderzoek ontwikkelingen in de stad, in de (beleids-)omgeving en maatschappelijke trends. • Start visieontwikkeling uitmondend in perspectiefnota 20132016 (uitgaande van overleg met de stad). • Nadere bepaling programma’s in nieuwe programmastructuur. • Monitoren van de realisatie van de nieuwe programma’s.

2012 t/m 2015 • Aanpassing aan veranderende omstandigheden van de strategie-ontwikkeling en programmasturing: meer aandacht voor betrokkenheid van de stad, doorlopende visieontwikkeling en bepaling van de belangrijkste transitieopgaven.

45

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

2013 t/m 2015 • Naar verwachting verdere voortzetting en afronding van de in gang gezette processen.

46

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen



2013 t/m 2015 • Onderzoek ontwikkelingen in de stad, in de (beleids-)omgeving en maatschappelijke trends. • Start visieontwikkeling uitmondend in perspectiefnota 20132016 (uitgaande van overleg met de stad). • Nadere bepaling programma’s in nieuwe programmastructuur. • Monitoren van de realisatie van de nieuwe programma’s.

2012 t/m 2015 • Een op termijn blijvend sluitende begroting. • In beginsel geen belastingverhogingen. • Derhalve meer doelmatigheid in de bedrijfsvoering en ook in de planning en control. • Een nieuwe beleidscyclus die binnen de wettelijke kaders beter voldoet aan de plannings- en verantwoordingsbehoeften; zowel met het oog op de raad en het college van burgemeester en wethouders.

2012 t/m 2015 • De Arnhemse raad krijgt in 2011 en 2012 in ieder geval de gelegenheid mede vorm te geven aan de nieuwe opzet van de programmatische structuur van de gemeentebegroting. • Inzicht van het bestuur in de inkomsten en uitgaven van de gemeente wordt als duidelijk verbeterd ervaren. • Doelmatiger opzet planningen controlfunctie in de gemeentelijke organisatie.

Relatie met Stadsprogramma • Er is geen specifieke relatie met één van de vier stadsprogramma's; wel uiteraard vanuit een overkoepelende invalshoek met alle stadsprogramma’s

Relatie met paragrafen • Er is geen specifieke relatie met één van de paragrafen; wel uiteraard vanuit een overkoepelende invalshoek met alle paragrafen

2012 • Bespreking van een nieuwe opzet van de begroting met (een vertegenwoordiging uit) de raad. • Begroting 2013-2016 volgens de nieuwe opzet opstellen. • In het kader van de herinrichting van de organisatie: nieuwe opzet planningen controlfunctie. • Verbeterde financiële systemen invoeren. 2013 t/m 2015 • (Vanaf 2013) andere cyclische documenten volgens de nieuwe opzet.

Partners • Mensen, bedrijven en organisaties in de stad; met onder meer een accent in de wijken; andere overheden (provincie, Rijk, stadsregio, buurgemeenten), samenwerkingsverbanden zoals VNG, G32, Gelderse G8, verbonden partijen, enzovoorts

47

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen Programma 01 Democratisering

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Dhr. Martijn Leisink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

12.240

11.174

11.488

11.502

11.502

10.948

Baten

Totaal

515

576

459

459

459

459

-11.725

-10.598

-11.029

-11.043

-11.043

-10.489

91 175

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

84

0

0

0

0

0

-11.641

-10.598

-11.029

-11.043

-11.043

-10.489




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Amendement "Invulling beter in balans 2" Geen geld naar Vitesse - Korten op inwonersbijdrage Stadsregio (25%) (m.i.v. 2015: -115)

-24 0

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Voortzetting DPS - Vermindering bovenformatief personeel concern (zie baten) - Vervallen BDU (zie baten) - Diversen

12 -14 -93 485 -78 -39 65


314

Baten Bestaand beleid - Vermindering bovenformatief personeel concern (zie lasten) - Vervallen BDU (zie lasten)

-78 -39

Totaal mutaties baten

-117


-431

Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves


48

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen Programma 01 Democratisering


Rekening 2010

Investeringen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Economisch nut - Vervanging stemhokjes en stembussen

Begroting 2014

Begroting 2015

92

0

0

0

Totaal

0

0

92

0

0

0

Totaal

0

0

0

0

0

0

Totaal investeringen

0

0

92

0

0

0

Maatschappelijk nut -

49

PAGINA


ONDERWERP

02 programma

Kwaliteit dienstverlening

PAGINA


ONDERWERP

Programma 02 Kwaliteit dienstverlening

50

Deelprogramma 02.1 02.1 Publieke dienstverlening


Uitgangspunten van beleid Inleiding De afgelopen jaren is gemeentebreed bij de diensten, langs alle kanalen waarop deze worden verleend, een zichtbare stijgende lijn te zien in de waardering van de klanten. Daarnaast is de bereikbaarheid van de gemeente voor haar klanten in de laatste jaren zichtbaar verbeterd. Dit is gerealiseerd door de verschillende dienstverleningskanalen te optimaliseren, onder meer door de inrichting van het KCC voor balie en telefonie en de inrichting van het digitaal loket als onderdeel van het internet. Dit blijkt uit de volgende cijfers. De situatie op dit moment in de stad • In 2010 was de waardering voor de dienstverlening op basis van de landelijke benchmark een 7,5. • 76% van de balie bezoekers is binnen de gestelde wachttijd van maximaal 15 minuten geholpen. • 6,8% van de balie bezoekers in het Stadhuis komt op afspraak. • 40% van de producten en diensten in het digitaal loket zijn digitaal aanvraagbaar . • 48% van de inkomende gesprekken op het 0900 – 1809 nummer is binnen 30 seconden opgenomen. • 57% van alle klantvragen zijn in één keer door de front-office (telefonie) afgehandeld. De gemeente Arnhem streeft naar een goede publieke dienstverlening voor haar burgers, ondernemers en instellingen. Maar er moet ook bezuinigd worden. Op dit beleidsterrein wordt daarom de komende jaren meer ingezet op de dienstverlening via het internet. Het internet wordt het primaire kanaal voor onze dienstverlening. De digitale dienstverlening wordt gepromoot en dient als basis voor de informatieverstrekking en levering van producten en diensten via de andere kanalen. De burger en ondernemer kunnen steeds meer aan zelfservice doen, op een zelf gekozen tijdstip en plek. Hiermee worden de kanalen telefonie en balie ontlast. Daarnaast wordt het werken op afspraak bevorderd en zal een aanpassing in de openingstijden van het Stadhuis plaatsvinden. Arnhem heeft zich verbonden aan de door de VNG opgestelde 5 beloften aan de burger en ondernemer. De gemeente Arnhem onderschrijft daarmee het uitgangspunt dat de klanten centraal staan. Het ondersteunen van hun zelfredzaamheid, vanuit wederzijds vertrouwen tussen overheid en burgers en bedrijven, staat daarbij voorop. De gemeente Arnhem hanteert de minimumbranche servicenormen van de VNG voor de dienstverlening aan de balie. De burger, ondernemer en instelling weet daarmee wat hij van de gemeente kan verwachten. Beleidskaders • Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en E-Overheid (2008) • Meerjarenplan Publieke Dienstverlening (2009 – 2012) • Visie Internet (2010- 2012) • Overheid heeft antwoord© (Vereniging Nederlandse Gemeenten 2007) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Betere bereikbaarheid van de gemeente voor haar burgers, ondernemers en instellingen • Blijvende tevredenheid van klanten over de gemeentebrede dienstverlening

ONDERWERP

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Blijvende tevredenheid van de burgers, ondernemers en instellingen over de gemeente brede dienstverlening.

2012 t/m 2015 • De waardering voor de dienstverlening is minimaal een 7,5 (landelijke benchmark).

2012 t/m 2015 • Het doorontwikkelen van het KCC naar een gemeentebrede frontoffice.

Relatie met stadsprogramma’s • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad


Beleidsdoelen

• De burger en ondernemer hebben de beschikking over meerdere dienstverleningskanalen met dezelfde juiste informatie.

PAGINA


Programma 02 Kwaliteit dienstverlening

• Het verder verbeteren van het internet als primair dienstverleningskanaal.

51

Deelprogramma 02.1 Publieke dienstverlening

•In 2012 geldt voor digitale transacties: • bezoek op afspraak is 12%. • 45 % van de producten is digitaal aan te vragen bij het digitaal loket •Voor 2013 t/m 2015 gelden percentages van 20% en 50 %.

In 2012 geldt dat: • 60% van de inkomende gesprekken op het 0900 – 1809 nummer wordt binnen 30 seconden opgenomen. • 60% van alle klantenvragen wordt in één keer door de frontoffice (telefonie) afgehandeld. •80% van de balie bezoekers is binnen de gestelde wachttijd van maximaal 15 minuten geholpen. •Voor 2013 t/m 2015 gelden percentages van resp. 70, 70 en 80.


• Het optimaliseren van het internet tot het primaire dienstverleningskanaal. • Samenwerking met de partners in de keten over de centrale toegang tot de overheid. • Het voldoen aan de overheidswetgeving door het realiseren van de basisvoorzieningen van het Nationale Uitvoerings-programma (NUP). • Reduceren failure demand. • Het optimaliseren van de servicenormen. • Stimuleren werken op afspraak.

Participanten • Burgers, ondernemers en instellingen van Arnhem

52

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 02.1 Publieke dienstverlening Programma 02 Kwaliteit dienstverlening


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

7.692

6.768

6.724

6.724

6.564

6.564

Baten

Totaal

3.018

2.567

2.602

2.602

2.602

2.602

-4.674

-4.201

-4.122

-4.122

-3.962

-3.962

431 453

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

22

0

0

0

0

0

-4.652

-4.201

-4.122

-4.122

-3.962

-3.962



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Stopzetten van bepaalde (niet verplichte) dienstverlening - Openingstijden aanpassen i.c.m werken op afspraak - Failure demand reduceren - Stopzetten innovaties Publieke Dienstverlening (m.i.v. 2014: -220) Bestedingsvoorstellen - Wettelijke taak loket gevonden voorwerpen - Uitbreiding team klantenservice - Rb. 07-11-2011, Amendement contourennota 3C, "budget waar het hoort, de vrijwilliger" schrappen dekking uitbreiding team klantenservice

Bedrag

-41 -68 -45 -60

107 350 -300

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Diversen

-31 24 20


-44

Baten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verhogen leges

85

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

-50


35


79

Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats.


53

PAGINA


ONDERWERP

03 programma

Educatie

PAGINA


ONDERWERP

Programma 03 Educatie

54

Deelprogramma 03.1 03.1 Voorschoolse ontwikkeling

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen

Uitgangspunten van beleid Inleiding De gemeente wil bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van ieder kind in de leeftijd van 0 tot 6 jaar. Door kinderen meer gebruik te laten maken van voorschoolse voorzieningen wordt bijgedragen aan een goede voorbereiding op het basisonderwijs en worden achterstanden tegengegaan. De gemeente voert de regie ten aanzien van een integrale benadering van kinderen in de leeftijd van 0 tot 6 jaar in hun opvoeding en ontwikkeling. De gemeente subsidieert het peuterspeelzaalwerk. De situatie op dit moment in de stad Op 1 augustus 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE) in werking getreden. Het streven is om op termijn te komen tot een pedagogisch hoogwaardige basisvoorziening voor 0 tot 4 jarigen, waarin VVE naadloos kan worden ingepast. De Wet OKE beoogt de eerste stappen te zetten in het harmoniseren van de weten regelgeving voor kinderopvang en peuterspeelzalen. Dat betekent dat er meer samenwerking gaat plaatsvinden tussen kinderopvang en peuterspeelzalen en dat de peuterspeelzalen dezelfde kwaliteitseisen krijgen als die van de kinderopvang. OKE regelt daarnaast nieuwe kwaliteitseisen voor het VVE-beleid. Gemeenten moeten eind 2011 een VVE-aanbod van 100% voor alle doelgroepkinderen hebben gerealiseerd. • In 2010 namen 498 peuters deel aan het reguliere peuterspeelzaalwerk • Eind 2010 zijn er in Arnhem 20 peuterspeelzalen met VVE en 14 peuterspeelzalen met regulier aanbod • Eind 2010 zijn er in Arnhem 5 kinderdagverblijf waar VVE wordt aangeboden • Op 31 december 2010 zijn er 283 doelgroepkinderen *(nieuwe doelgroepdefinitie) meet VVE-aanbod bereikt • Voor verdere outputindicatoren VVE zie deelprogramma 3.2 Beleidskaders • Nota ‘Toezicht- en handhavingsbeleid kinderopvang 2011’ (nog niet vastgesteld) • Raadsbesluit over ‘Invoering Wet Kinderopvang 2004’ • Nota ‘Stap voor stap, woord voor woord’: Onderwijsachterstandenbeleid Arnhem 2011-2014 (nog niet vastgesteld) • Nota ‘Visie op het jonge kind’ • Beleidsnotitie ‘Stand van zaken VVE’ (2007) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • De gemeente wil bijdragen aan een gezonde ontwikkeling van ieder kind in de leeftijd van 0 tot 6 jaar. Door kinderen meer gebruik te laten maken van voorschoolse voorzieningen wordt bijgedragen aan een goede voorbereiding op het basisonderwijs en worden achterstanden tegengegaan. • Er is voor alle kinderen die dat nodig hebben een VVE-aanbod beschikbaar

* onder doelgroepkinderen verstaan we kinderen met een vergrote kans op ontwikkelingsachterstand.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 03 Educatie Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Meer preventie voor kinderen van 0 tot 6 jaar. • Betere signalering bij kinderen van 0 tot 6 jaar • Maximaliseren van het bereik van doelgroepkinderen • Minimaliseren van taalachterstanden bij kinderen van 0-6 jaar • Verbeteren kwaliteit van voorschoolse voorzieningen • Verbeteren van de toeleiding naar de voorschoolse voorzieningen

2012 • Op 1 januari 2012 is er 100% aanbod voor doelgroepkinderen gerealiseerd • Alle peuterspeelzalen en VVE kinderopvang locaties worden omgebouwd naar integrale voorschoolse voorzieningen voor kinderen van 0-4 jaar. • De genoemde aanbieders op het terrein van zowel het voorschoolse als het vroegschoolse deel in de planontwikkelingen, onder een duidelijke regievoering van de gemeente, gezamenlijk komen tot een goede doorgaande leerlijn voorschools – vroegschools, waarbij het belang van het kind en zijn toekomstige (onderwijs)kansen leidend zijn.

2012 • Realiseren ‘Visie op het jonge kind’. • Inhoudelijke koppeling tussen voorschoolse en vroegschools aanbod (doorgaande leerlijn). • Uitvoeren ‘Stap voor stap, woord voor woord’: Onderwijsachterstandenbeleid Arnhem 2011-2014. • De interne en externe zorgstructuur optimaliseren. • Opdracht geven aan VGGM voor het doen van inspecties (kwaliteit en hygiëne) bij kindercentra, gastouderbureaus, gastouderopvang en peuterspeelzalen.

2013 t/m 2015 • Alle peuterspeelzalen en VVE kinderopvang locaties zijn omgebouwd naar een integrale voorschoolse voorzieningen voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Deze voorzieningen voldoen aan de kwaliteitseisen die staan beschreven in de nota ‘Visie op het jonge kind’ en de nota ‘Stap voor stap, woord voor woord’ • De genoemde aanbieders op het terrein van zowel het voorschoolse als het vroegschoolse deel in de planontwikkelingen, onder een duidelijke regievoering van de gemeente, gezamenlijk komen tot een goede doorgaande leerlijn voorschools – vroegschools, waarbij het belang van het kind en zijn toekomstige (onderwijs)kansen leidend zijn.

2013 t/m 2015 • Realiseren ‘Visie op het jonge kind’. • Uitvoeren ‘Stap voor stap, woord voor woord’: Onderwijsachterstandenbeleid Arnhem 2011-2014 • Opdracht geven aan VGGM voor het doen van inspecties (kwaliteit en hygiëne) bij kindercentra, gastouderbureaus, gastouderopvang en peuterspeelzalen.

Relatie met paragrafen • Investeringen • Subsidies

Partners • STMG (jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar) • Kindercentra in Arnhem • Stichting Peuterspeelzalen Arnhem (SPA) • Stichting Rijnstad • Stichting PAS

Relatie met Stadsprogramma • 3. Participatie en werk

55

Deelprogramma 03.1 Voorschoolse ontwikkeling

Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

898

872

785

735

735

735

Baten

Totaal

0

0

0

0

0

0

-898

-872

-785

-735

-735

-735

Toevoegingen aan reserves

0

0

0

0

0

0

Onttrekkingen aan reserves

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-898

-872

-785

-735

-735

-735

Exploitatieresultaat Mutaties reserves:



Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verlaging subsidie Peuterspeelzalen (m.i.v. 2013: -50)

0

Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

-9

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen

19

- Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

-97


-87

Baten Totaal mutaties baten Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats


0 87

ONDERWERP

Sport en Sociale zaken

Educatie


Programma 03.1

PAGINA

Commissie Cultuur, Economie,Educatie,

56

Deelprogramma 03.1 Voorschoolse ontwikkeling

PAGINA


ONDERWERP


57

Deelprogramma 03.2 03.2 Goed onderwijs


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het gemeentelijk educatiebeleid richt zich op verbetering van de fysieke en sociale omgeving waarin educatie plaatsvindt. Doel is het bereiken van een zo hoog mogelijke kwaliteit in het onderwijs. Wanneer dit gerealiseerd is, zullen immers ook minder leerlingen voortijdig uitvallen en zullen minder leerlingen een achterstand hebben. De wettelijke taken op het gebied van educatie zijn: leerplicht, leerlingenvervoer, huisvesting, onderwijsachterstandenbeleid (waaronder voor- en vroegschoolse educatie (VVE)), Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) Voortijdig Schoolverlaten, het tegengaan van segregatie, de volwasseneneducatie en het openbaar onderwijs. De situatie op dit moment in de stad Sinds begin 2005 zijn acht zogenaamde multifunctionele centra (MFC) in Arnhem gerealiseerd. Er staat er nog een aantal op stapel. In een MFC worden scholen, kinderopvang, peuterspeelzalen en vaak ook een wijkcentrum gehuisvest. Meestal is er ook een gymlokaal in opgenomen. Een MFC is een fysieke voorziening. Deze biedt de mogelijkheid om verdergaande vormen van samenwerking te realiseren. Een MFC is niet hetzelfde als een brede school. Een brede school is een samenwerkingsverband op wijkniveau van scholen, kinderopvang, peuterspeelzaalwerk, cultuur en sport, enz. Er zijn er nu 14 brede scholen in de stad. Een brede school kan in een MFC gehuisvest zijn. Voor het speciaal onderwijs zijn huisvestingsplannen gemaakt, zodat dat onderwijs bij realisatie daarvan weer jaren meekan. In begin 2011 zijn de eerste concrete plannen in uitvoering gegaan. Bij het onderwijsachterstandenbeleid zijn er op basis van de nieuwe gewichtenregeling die het Rijk hanteert, in Arnhem 358 doelgroeppeuters (zie deelprogramma 3.1). Het jaarlijkse percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters in de gemeente Arnhem is in de afgelopen schooljaren gestaag gedaald: van 5,9% in 2005-2006, naar 5,7% in 2006-2007, 5,0% in 2007-2008, 4,8% in 2008-2009 en 4,7% in 2009-2010 (voorlopig cijfer). Beleidskaders • Dienstprogramma Educatie 2012 – 2014: ‘Goed Onderwijs’ • Visiedocument Nota ‘Stap voor stap, woord voor woord’: Onderwijsachterstandenbeleid Arnhem 2011-2014 (nog niet vastgesteld) • Integraal huisvestingsplan Primair Onderwijs (2008) • Kadernota brede scholen (2004, herbevestigd in 2008) • Integraal Huisvestingsplan voortgezet onderwijs Arnhem-Noord (2002) • Tussenevaluatie Brede Schoolontwikkeling(2009) • Actieplan Aanval op de Uitval (2008) • Toekomstvisie huisvesting speciaal en voortgezet speciaal onderwijs in Arnhem (2009) • Handhaven met zorg. Aanpak schoolverzuim door Leerlingzaken Arnhem (maart 2008) • Meerjarenplan 2005-2009 Regionale melden coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten subregio Arnhem (2005). Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen. • Meer jongeren halen een startkwalificatie. • Versterken van de maatschappelijke opdracht van scholen.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs.

2012 • Jaarlijks is de kwaliteit van PO en VO in beeld op basis van kengetallen. • Een stabiel aanbod van leerlingenvervoer

2012 • Inventarisatie en analyse kwaliteitsmonitoring PO en VO. • Agendering kwaliteitszorg onderwijs • Onderzoek doen naar indicatoren en beïnvloedingsmogelijkheden van het gebruik van leerlingenvervoer.

• Wegwerken van leer- en ontwikkelingsachterstanden bij kinderen

• Uiterlijk op 1 januari 2012 is er voor alle doelgroepkinderen (100%) een VVE-aanbod • Op alle onderbouwgroepen van de OVG scholen is in 2012 een dubbele bezetting. • Alle vroegschoolse locaties VVE werken in 2012 met een ouderprogramma. • Iedere OVG-school heeft in 2012 een schakelklas • In schooljaar 2011-2012 is een reductie van 40% van het jaarlijks aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters gerealiseerd ten opzichte van het schooljaar 2005-2006. • Het jaarlijkse percentage herplaatste voortijdig schoolverlaters is 65 %.

• Implementeren van beleidsplan onderwijsvoorrang 2011-2014. • Vertalen van gemeentelijke visie ouderprogramma’s naar concreet aanbod.

• Uitvoering van het programma onderwijshuisvesting • Een solide financiële basis is essentieel voor (ver)nieuwbouw binnen de onderwijshuisvesting, zoals MFC’s. Investeringen in deze projecten gaan niet door indien uit een businesscase blijkt dat de dekking van de investering niet voldoende kan worden aangetoond en/of de exploitatie van nietonderwijspartners langjarig niet sluitend zal zijn. De voorgenomen te investeren middelen blijven wel beschikbaar voor andere investeringen m.b.t. de onderwijshuisvesting.

• 1 MFC in Klarendal. • Vernieuwbouw van 2 kleine MFC’s in de Laar Oost en De Laar West. • 1 gymlokaal in MFC Geitenkamp in 2012. • Het nader onderzoeken van het beheer en exploitatie van de samenwoonscholen.

• De Toekomstvisie huisvesting (voortgezet) speciaal onderwijs is vertaald in een meerjarig actieprogramma.

• Conform Koers 2.0 wordt de huisvesting van het (V)SO in 2012 met kracht opgepakt. Prioriteit wordt gegeven aan de uitwerking van fase 1 van Koers 2.0, dit betreft o.a. de oplossing voor de grootste huisvestingsproblemen voor cluster4. De oplossing hiervoor wordt gezocht in de realisering van een Campus voor het (V)SO cluster-4 in Schuytgraaf.

• Meer adequate huisvesting van scholen.

58

Deelprogramma 03.2 Goed onderwijs

• Uitvoering van herplaatsings-activiteiten voor voortijdig schoolverlaters door Team VSV. • Uitvoering van de gemeentelijke leerplichttaken door de afdeling leerlingzaken.


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015

2012

2012 • Deze campus moet uitgewerkt worden vanuit een innovatief concept, waarbij verschillende functies bij elkaar komen. De Campus krijgt een open karakter en wordt een aantrekkelijk verblijfsgebied voor alle Arnhemmers en bezoekers van Arnhem. Tevens zullen bepaalde functies ook voor anderen toegankelijk zijn (sport, wijkfuncties etc.)

• Beter ondersteunen van de maatschappelijke opdracht van het onderwijs

• In een tweetal wijken is een nieuwe, structurele inhoudelijke samenwerking (brede schoolconcept) gerealiseerd. • Jongeren uit de krachtwijken krijgen een buitenschools aanbod aangeboden, aansluitend op het binnenschools onderwijsaanbod. • Bij PO, VO en mbo is een eenduidige structuur voor afstemming tussen partijen uit zorg, hulpverlening en onderwijs voor de meest kwetsbare groep kinderen/jongeren. • Er is een lessenaanbod Natuur- en milieueducatie voor de basisscholen.

• Realiseren van tijdelijke huisvesting van de bovenbouw van VSO De Radar in 2012 en voorbereiden nieuwbouw Dr. PCM Bosschool. • Aanpassen van het schoolgebouw Bethaniënstraat 250 voor de tijdelijke huisvesting van VSO De Radar • Afspraken maken met Kentalis over de (financiële) randvoorwaarden voor de realisering van een ZorgOnderwijsCombinatie aan de Bethaniënstraat (incl. nieuwbouw Dr. P.C.M. Bosschool) • Met alle schoolbesturen voor (voortgezet) speciaal onderwijs de kaders vaststellen voor de uitwerking van het actieprogramma Toekomstvisie huisvesting (speciaal) voortgezet onderwijs (ruimteprogramma, investeringsvergoeding, financiering, planning, opdrachtgeverschap). • Versterken van inhoudelijke samenwerking in de wijk via het aanstellen van een brede school coördinator en inzet combinatie-functionaris schoolsport-cultuur. • Meer gebruik van schoolgebouwen voor wijkactiviteiten

2013 t/m 2015 • Kwaliteitszorg onderwijs; leerlingenvervoer.

2013 t/m 2015 • Onderzoek naar en hanteren van indicatoren voor beleidsoutput

• In schooljaar 2012-2013 t/m 20142015 is het percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters maximaal 3,5%. Dit is een reductie van 40% ten opzichte van het schooljaar 2005-2006. • Het jaarlijkse percentage herplaatste voortijdig schoolverlaters is minimaal 65 %.

• Uitvoeren van herplaatsingsactiviteiten door Team VSV. • Uitvoeren van de gemeentelijke leerplichttaken door de afdeling leerling-zaken.

• Wegwerken van leer- en ontwikkelingsachterstanden bij kinderen

PAGINA



• Kwalitatief goed en bereikbaar onderwijs

59



ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Meer adequate huisvesting van scholen.

2013 t/m 2015 • Een solide financiële basis is essentieel voor (ver)nieuwbouw binnen de onderwijshuisvesting, zoals MFC’s. Investeringen in deze projecten gaan niet door indien uit een businesscase blijkt dat de dekking van de investering niet voldoende kan worden aangetoond en/of de exploitatie van nietonderwijspartners langjarig niet sluitend zal zijn. De voorgenomen te investeren middelen blijven wel beschikbaar voor andere investeringen m.b.t. de onderwijshuisvesting. • Planmatige aanpassing scholen op basis van Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs. • (Ver-)nieuwbouw scholen voor VSO- bovenbouw De Radar en Dr. P.C.M. Bosschool gereed.

2013 t/m 2015

• Aan de hand van het actieplan is gestart met de voorbereiding van volgende (ver)nieuwbouwprojecten voor scholen (voortgezet) speciaal onderwijs • Realisatie van 1 gymlokaal in MFC St. Marten • 3 MFC’s in Schuytgraaf Centrum, Schuytgraaf Noord en Monnikenhuizen van 2013-2015

Relatie met stadsprogramma’s • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 3. Participatie en werk

PAGINA



• Beter ondersteunen van de maatschappelijke opdracht van het onderwijs

60


• Verder uitwerken Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs en vertaling in jaarlijks Onderwijshuisvestingsprogramma • Met de schoolbesturen kaders vaststellen voor uitwerking van de plannen voor herhuisvesting van de VSO- bovenbouw De Radar en Dr. P.C.M. Bosschol (ruimteprogramma, investeringsvergoeding, financiering, planning, bouwheerschap). • In samenspraak met de schoolbesturen de verbetering van de huisvesting voor het (voortgezet) speciaal onderwijs op basis van de Toekomstvisie vertalen in een meerjarig actieplan.

• In 2013 is in minimaal 10 wijken een structurele inhoudelijke samenwerking (brede schoolconcept) gerealiseerd.

• Verder versterken van inhoudelijke samenwerking in de wijk via realisatie van brede school coördinatie en inzet van combinatiefunctionarissen op locatie.

Relatie met paragrafen • Investeringen • Onderhoud kapitaalgoederen

Participanten • SPA (stichting peuterzalen Arnhem) • Rijnstad • SKAR (stichting kinderopvang Arnhem) • Scholen / schoolbesturen • Stichting PAS (primair onderwijs in Arnhem in samenwerking) • ROC Rijn IJssel, ROC A12, UWV werkbedrijf / jongerenloket

Portefeuillehouder

ONDERWERP


Educatie


Cultuur, Economie,Educatie,

Programma 03

PAGINA

Commissie

Goed onderwijs

61

Deelprogramma 03.2

Dhr. Luuk van Geffen bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

38.180

40.247

40.138

41.786

42.158

47.238

Baten

Totaal

5.961

11.031

9.420

9.789

10.260

10.662

-32.219

-29.216

-30.718

-31.997

-31.898

-36.576

Exploitatieresultaat Mutaties reserves: Toevoegingen aan reserves

929

0

6

4

4

4

Onttrekkingen aan reserves

1.162

55

139

137

137

137

233

55

133

133

133

133

-31.986

-29.161

-30.585

-31.864

-31.765

-36.443



Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Bezuinigingen op specifieke projecten (kapitaallasten MO) - Hanteren Londo-norm i.p.v. Arnhems model t.a.v. MFC's (kapitaallasten m.i.v. 2015: -53) - Samenvoegen Natuurcentrum en Bezoekerscentrum Sonsbeek (m.i.v. 2014: -40) - Coördinator en activiteiten Onderwijsvoorrangsbeleid (m.i.v. 2013: -100) * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (alleen voor 2012) - Aanbesteding Leerlingenvervoer

-39 0 0 0 -100 -100

Bestedingsvoorstellen - Voortzetting conciërges basisscholen

171

- Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

-115

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Exploitatie-effect actualisatie MIP - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - GSO-3 BS Geitenkamp (zie baten)

30 682 -159 623 -2.000

- Exploitatie MFC's (zie baten)

632

- Diversen

266



-109

Portefeuillehouder

ONDERWERP


Educatie


Cultuur, Economie,Educatie,

Programma 03

PAGINA

Commissie

Goed onderwijs

62

Deelprogramma 03.2

Dhr. Luuk van Geffen bedragen x € 1.000,--

Bedrag Baten Bestedingsvoorstellen - Diversen Bedrijfsvoering

-40

Bestaand beleid - Exploitatie-effect actualisatie MIP

-390

- Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

238

- GSO-3 BS Geitenkamp (zie lasten)

-2.000

- Exploitatie MFC's (zie lasten)

895

- Diversen

-314


-1.611


-1.502

Mutaties reserves 2012

Bedrag

Toevoegingen - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

6

Totaal mutaties toevoegingen

6

Onttrekkingen - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01); dekking kapitaallasten

84

Totaal mutaties onttrekkingen

84

Totaal mutaties reserves

78

Rekening 2010

Investeringen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut - Integraal Huisvestingsplan VO Noord

10.493

-10.995

0

0

0

614

1.720

3.429

2.197

1.156

1.100

2.468

- Programma Arnhem Noord

0

59

11.618

0

11.407

0

- Voorzieningen Malburgen

0

0

8

0

0

0

- Onderwijshuisvestingsprogramma's

- Programma Arnhem Zuid

0

6.922

0

0

0

0

- Voorzieningen Presikhaaf

298

913

0

0

0

0

- Voorzieningen Rijkerswoerd

309

937

0

0

0

0

0

4.679

1.578

56

37.748

0

0

3.510

3.606

0

11.442

0

1.400

1.400

1.400

1.400

- Voorzieningen Schuytgraaf - Programma Speciaal Onderwijs - Balanscorrectie onderhanden activa

1.774

- Onderhoud onderwijshuisvesting Totaal

14.594

9.454

20.407

2.612

63.097

4.482

Totaal

0

0

0

0

0

0


14.594

9.454

20.407

2.612

63.097

4.482


PAGINA


ONDERWERP


63

Deelprogramma 03.3 03.3 Volwasseneneducatie


Uitgangspunten van beleid Inleiding Volwassen inwoners met een achterstand op het gebied van onderwijs, vorming en ontwikkeling kunnen door hun achterstand belemmerd worden bij deelname aan de samenleving. De gemeente koopt voor volwassenen educatieve trajecten in bij ROC Rijn IJssel (formele educatie) en ondersteunt de educatieve activiteiten van Volksuniversiteit en NIVON (non- formele educatie) met subsidie. Bij de formele educatie wordt vooral ingezet op de beheersing van de Nederlandse taal, zowel spreken en verstaan als lezen en schrijven, en op het alsnog behalen van een startkwalificatie (HAVO) door kwalificatieplichtige jongvolwassenen. De situatie op dit moment in de stad Het geld dat de gemeente van het Rijk ontvangt voor de formele educatie zijn opgenomen in het Participatiebudget. Bij de inzet van deze middelen wordt er afgestemd met inburgering en re-integratie. In 2010 is door het Rijk al 25% gekort op de educatiegelden, in 2011 is door het Rijk nogmaals 24% gekort op het budget. Voor het cursusjaar 2010-2011 waren de gevolgen nog op te vangen. Voor het cursusjaar 20112012 gaat deze korting gevolgen hebben voor het aantal beschikbare cursusplaatsen. De uitvoering van het voornemen in het Lenteakkoord om vooral aan laaggeletterden aandacht te geven zal hiervan gevolgen gaan ondervinden. Ook het aantal cursusplaatsen VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs) zal afnemen. Daarentegen zijn de mogelijkheden om jongvolwassenen VAVO aan te bieden via bekostiging door het regulier voortgezet onderwijs de laatste jaren uitgebreid en daar wordt in Arnhem volop gebruik van gemaakt. Beleidskaders • Visienota Participatiebudget Meedoen, dat geldt voor iedereen (2009) • Rijksbeleid inzake participatiebudget, onderdeel volwasseneneducatie. Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Investeren in opheffen onderwijsachterstand van volwassenen. • De mogelijkheid bieden tot ‘Leven lang leren’.

PAGINA


ONDERWERP



Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Handhaven van het cursusaanbod VAVO en cursussen op het gebied van taal en activering laaggeletterden, Nederlands als tweede taal voor allochtonen en scholing vrijwilligers

2012 • 148 reguliere cursusplaatsen alfabetisering, Nederlandse taal en andere basisvaardigheden; 350 deelnemersplaatsen voor korte cursussen waaronder scholing voor vrijwilligers, • 68 plaatsen voor de opleidingen VAVO • het aanbod non-formele educatie is afgestemd op educatieve wensen van potentiële deelnemers.

2012 • Inkoopovereenkomst formele educatie met het ROC en monitoren voortgang. Daarbij afstemming met negen regiogemeenten voor het onderdeel VAVO. • Een deel van het aanbod niet-formele educatie van Volksuniversiteit en NIVON ondersteunen met subsidie.

2013 t/m 2015 • De formele educatie wordt beleidsmatig grotendeels door het Rijk bepaald. Het Rijksvoornemen is om in 2014 het educatiebudget voor alle gemeenten te halveren, waarbij de financiering van het VAVO wordt overgeheveld naar het Rijk en nadere instructies komen voor de inkoop van de overige trajecten. Het beëindigen van het inburgeringbeleid speelt hierbij een rol. In 2013 zal de output nog gelijk zijn aan die van 2012. • De bekostiging van de niet-formele educatie zal in 2012 nog op het niveau van 2011 liggen, daarna zal als gevolg van gemeentelijke bezuinigingen de subsidie van de Volksuniversiteit enigszins naar beneden zijn bijgesteld. Het aanbod blijft echter ongewijzigd. De Volksuniversiteit wordt ingebed in het ken.

2013 t/m 2015 • De inkoop formele educatie bij het ROC blijft, zolang het Rijk de gedwongen winkelnering in stand houdt. • Het ondersteunen met subsidie van het aanbod nietformele educatie. Als gevolg van gemeentelijke bezuinigingen zal ingaande 2013 de subsidie aan de Volksuniversiteit aangepast worden.


Partners • Het ROC Rijn IJssel voor de formele educatie • Volksuniversiteit • NIVON

Relatie met Stadsprogramma • 3. Participatie en werk

64

Deelprogramma 03.3 Volwasseneneducatie

65

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 03.3 Volwasseneneducatie Programma 03 Educatie

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

1.943

1.982

1.608

1.567

1.567

1.567

Baten

Totaal

1.562

1.639

1.259

1.259

1.259

1.259

-381

-343

-349

-308

-308

-308

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

0

0

0

0

0

-381

-343

-349

-308

-308

-308



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Stopzetten subsidie Volksuniversiteit (m.i.v. 2013: -41) Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

Bedrag

0

-14

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Diversen

30 -388 -2


-374

Baten Beleidsvoornemens - Diversen Bedrijfsvoering

-18

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Diversen

-359 -3


-380

Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats.


-6

66

PAGINA


ONDERWERP

67

PAGINA


ONDERWERP

04 programma

Werk en inkomen

PAGINA


ONDERWERP

Programma 04 Werk en Inkomen

68

Deelprogramma 04.1 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken Portefeuillehouder Dhr. Michiel van Wessem

Uitgangspunten van beleid Inleiding Arnhem wil een sterke en vitale stad zijn waarin iedereen zich kan ontwikkelen. Belangrijke voorwaarde hiervoor is een effectieve aanpak op het terrein van re-integratie. Op het terrein van re-integratie is een koerswijziging echt nodig. Er is veel minder geld beschikbaar in de komende jaren en het geld moet worden ingezet voor die groepen die het echt nodig hebben. In 2009 zijn de middelen voor inburgering en volwasseneneducatie al samengevoegd met de re-integratiemiddelen in het participatiebudget. In de komende jaren wordt het beschikbare budget verder gekort. Vanaf 2013 is er ook één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt (Wetsvoorstel werken naar vermogen (Wwnv) en één ongedeeld re-integratiebudget. De Wwnv wordt uitgevoerd door de gemeenten. De bestaande budgetten voor re-integratie en begeleiding in de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en de Wajong worden ontschot en middelen voor re-integratie kunnen dan alleen nog selectief worden ingezet voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Betaald werk is de ultieme vorm van participatie. De gemeente Arnhem voert de Wwb en aanverwante regelingen uit. Deze wet regelt dat mensen zonder werk en zonder geld een bijstandsuitkering ontvangen, als zij daar recht op hebben. De gemeente Arnhem wil dat mensen in de stad naar vermogen kunnen voorzien in hun eigen levensonderhoud. Betaald werk is hiervoor het middel bij uitstek. Via arbeidsre-integratie werken wij er aan dat onze klanten weer aan het werk kunnen. Werk is essentieel voor mensen, voor het functioneren van de arbeidsmarkt én voor de economie. De bijstand is en blijft ook in de komende jaren een vangnetvoorziening waarbij het adagium ‘werk gaat boven uitkering’ onverminderd van toepassing is. De situatie op dit moment in de stad De Wwb volumeontwikkeling was in 2010 beter dan het landelijk gemiddelde. Voor 2011 maar ook voor 2012 en verder verwacht het CPB een stijging van het aantal Wwb-ers met 3% per jaar, onder meer als gevolg van beleidsmaatregelen van het Rijk. Het streven van Arnhem is om het met de eigen volumegroei in ieder geval beter te blijven doen dan het landelijk gemiddelde. De ambitie van Arnhem is om de komende jaren het aantal klanten met 1100 te laten dalen zodat eind 2016 maximaal 4300 mensen een Wwb - uitkering hebben. Dit is een stevige ambitie gezien de voorspelling van het CPB. Daarnaast speelt de bezuiniging op het participatiebudget. Het is de vraag in hoeverre de toekomstig gewenste uitstroom met de bestaande middelen kan worden gerealiseerd. Een daling van het budget van € 35,9 mln. naar € 12,5 mln. heeft uiteraard enorme consequenties. In de contourennota worden de keuzes met betrekking tot de inzet van de resterende middelen aan de Raad ter besluitvorming voorgelegd. De Wsw is met ingang van 2008 gemoderniseerd. De financiering loopt via de gemeente ook al werkt de gemeente samen in een Gemeenschappelijke Regeling (GR). De gemeente kan hierdoor beter de regie voeren. Verder moet de gemeente een aantal deeltaken van de Wsw zelf uitvoeren zoals het wachtlijstbeheer en de bekostiging van het begeleid werken. De gemeentelijke GR-bijdrage (2,97%) wordt in 3 jaar tijd (vanaf 2011) naar nihil afgebouwd met een daling van eenderde per jaar.


ONDERWERP


De Wwnv zal per 1 januari 2013 ingaan. De Wsw wordt uitsluitend nog aangevuld met instroom uit indicatie beschut werken; voor elke 3 Wsw-er die uitstromen kan 1 nieuwe instromen. Binnen een aantal jaren wordt het aantal Wsw-plaatsen landelijk teruggebracht van 100.000 nu tot 30.000 in 2018. De beoogde afbouw van het voorzieningenkader SW is fors. Naast de beperking van het aantal plaatsen zal de Rijksvergoeding per arbeidsplaats in een aantal jaren met 5.000 euro worden verlaagd (momenteel € 27.000). Er komt voor de omvorming van de SW een herstructureringsfaciliteit voor de periode 2012-2018 waarvoor een plan van aanpak moet worden ingediend voor 1-1-2012. Beleidskaders • Meerjarenbeleidsplan arbeidsre-integratie (verschijnt najaar 2011) • De wet Werken naar vermogen zal per 1 januari 2013 worden ingevoerd • Uitvoering van de nieuwe Wsw; een middellange termijn beleidsperspectief van de gemeenten die participeren in de GR Werkvoorziening Midden Gelderland • Nota ‘Toezicht en handhavingbeleid kinderopvang’(2011; moet worden vastgesteld)) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren De uitgangspunten voor het beleid zijn de volgende: • Meer inzet op preventie (selectie aan de poort) • Wie kan die moet • Participatie naar vermogen • Maximale inzet op werk • Werk en leren als tegenprestatie • Burger primair zelf verantwoordelijk • Gemeente heeft regie op samenwerkingsverbanden

PAGINA


69

Deelprogramma 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

ONDERWERP

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Verlagen van de uitkeringsafhankelijkheid (o.a. van jongeren) • Werkgeversbenadering is een speerpunt van het participatiebeleid • Mensen werken naar vermogen • WSW: van binnen naar buiten -> minder mensen binnen het eigen SW bedrijf werkzaam.

2012 - 2015 • Ontwikkeling van volume Wwb klantenbestand beter dan landelijk gemiddelde • Volumeontwikkeling Wwb in de krachtwijken beter dan geheel in Arnhem • Sluitende aanpak voor jongeren • De jongerenhulp dient zo effectief mogelijk plaats te vinden. Daarbij dient de door de gemeente te financieren aanpak aangepast te zijn aan het denken en handelen van de huidige generatie. Het beperkte budget zal met voorrang worden ingezet ter financiering van succesvolle werkwijzen. Niet effectieve werkwijzen worden niet meer gefinancierd.

2012 - 2015 • Bemiddelen aan de poort gericht om klanten met een geringe afstand tot de arbeidsmarkt direct te plaatsen richting regulier werk. • Inzet van het bemiddelingsteam gericht op het binnenhalen van geschikte vacatures in focussectoren. • Inzet van het ArbeidsBemiddelingsCentrum (ABC) als diagnose-instrument • Hulpmiddel bij de diagnosestelling en in het ABC vormt het instrument ‘KIJK op je leven’. • Een team van participatiecoaches die met name actief zijn in de krachtwijken. • Uitvoeren integrale aanpak • Samenwerking in Projectgroep Werk • Optimaliseren van werkgeversbenadering • Uitwerking geven aan (PPS) publiek private samenwerking • Uitvoeren strategische heroriëntatie op de WSW • Uitwerken van een herstructureringsplan in samenwerking met regiogemeentes 2012 Kinderopvang • Opdracht geven aan VGGM voor het doen van inspecties (kwaliteit en hygiëne) bij kindercentra, gastouderbureaus, gastouderopvang en peuterspeelzalen. 2013 t/m 2015 • Voor beleid kinderopvang zie 2012.




Beleidsdoelen

Relatie met Stadsprogramma • 3. Participatie en Werk

PAGINA


70

Deelprogramma 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt

Partners • Presikhaaf Bedrijven • Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM) • Werkgevers • Onderwijsinstellingen, • Regio-gemeenten

71

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt Programma 04 Werk en inkomen

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Michiel van Wessem bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

78.699

73.681

65.194

64.122

61.640

61.640

Baten

Totaal

68.590

66.273

57.603

56.560

54.401

54.401

-10.109

-7.408

-7.591

-7.562

-7.239

-7.239

1.409 2.451

0 68

0 176

0 68

0 68

0 68

1.042

68

176

68

68

68

-9.067

-7.340

-7.415

-7.494

-7.171

-7.171




Bedrag

Lasten Bestedingsvoorstellen -

Gemeentelijk GR bijdrage Presikhaaf Correctie gemeentelijk GR bijdrage Presikhaaf met voordeel 2011 Dekking overbrugging afbouw participatiebudget conform contourennota Rb. 07-11-2011, Amendement contourennota 3C, "budget waar het hoort, de vrijwilliger", schrappen kaart C de bezuiniging op de vrijwilligersvergoeding

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen -

Energiekosten Rb. 30-05-2011: Pilot loondispensatie Sociale werkvoorziening Presikhaaf Diversen

642 -415 -8.854 300

81 143 37 108 -398 -131


-8.487

Baten Beleidsvoornemens - Overbrugging afbouw participatiebudget

-8.854

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Diversen Totaal mutaties baten Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011


92 92

-8.670 -183

72

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt Programma 04 Werk en inkomen



Bedrag

Toevoegingen Totaal mutaties toevoegingen

0

Onttrekkingen - Rb. 30 mei 2011: Loondispensatie BR Taakmutaties Gemeentefonds-Overlooop

108


108


108

Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats.

PAGINA


ONDERWERP


73

Deelprogramma 04.2 04.2 Inkomensvoorziening- en ondersteuning als sociaal vangnet


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het algemeen inkomensbeleid is voorbehouden aan het Rijk. Het Rijk stelt financiële middelen beschikbaar en geeft de kaders aan waarbinnen gemeenten (aanvullende) inkomensondersteuning en inkomensondersteunende instrumenten kunnen inzetten. De gemeente Arnhem opereert binnen het spanningsveld van aan de ene kant adequate inkomensvoorzieningen bieden en aan de andere kant de armoedeval beperken. De situatie op dit moment in de stad Arnhem wil in de komende jaren het bestand met uitkeringsgerechtigden met 1100 laten dalen. De ontwikkeling van het klantenbestand en deze ambitie wordt wel gerelateerd aan de ontwikkeling het landelijke gemiddelde. De forse daling van het participatiebudget (Rijkswege) van € 35,9 mln. naar € 12,5 mln. zet deze ambitie wel onder druk. Uitstroom naar werk is een belangrijk voorliggend instrument voor de gemeentelijke armoedeagenda. De beste weg uit armoede is de weg naar werk! De afgelopen jaren is samen met de partners in de stad extra ingezet op de bestrijding van armoede. Speerpunten daarbinnen zijn preventie, vroegsignalering, het versterken van de financiële weerbaarheid en het vergroten van de participatie. Arnhem wil de Armoedeagenda (die in 2007 in samenwerking met de partners in de stad is opgesteld) uit (blijven) voeren. De gemeente ziet wel ruimte om in 4 jaar tijd € 1,4 mln. te bezuinigen op de agenda. Uitgangspunt daarbij is dat het ‘hart van de agenda’ of te wel de effectiviteit van de agenda behouden blijft. De gemeente zet daarom in op een bezuiniging via de volgende drie sporen: 1. Uitstroom naar werk; 2. Via intensivering van de controle op rechtmatigheid; e 3. Innovaties (onder andere werken met 2 hands gebruiksgoederen en meer samenwerking met ketenpartners) en reductie van de Arnhemse extra’s. In tegenstelling tot bij andere gemeenten stijgt het aantal aanvragen voor schuldregelingen in Arnhem niet. Naar verwachting gaat de overheid vanaf 2012 een wettelijk kader vaststellen voor de gemeentelijke schulddienstverlening, dat ook gepaard gaat met een bezuiniging op het gemeentefonds. Alle gemeenten moeten dan onder andere een beleidsplan opstellen en voldoen aan de wettelijke grenzen voor wacht- en doorlooptijden. Ook is het aanbod van de gemeente onderhevig aan bezwaar en beroep. Daarnaast zet de daling van het participatiebudget de gemeentelijke schulddienstverlening onder druk. Ter voorbereiding op de nieuwe situatie is onderzoek gedaan naar de dienstverlening. Hieruit blijkt dat de nadruk te veel is komen liggen op het regelen van schulden. De veronderstelling is dat door een kanteling van de dienstverlening naar het versterken van de financiële zelfredzaamheid, de dienstverlening goedkoper en effectiever wordt. Niet kost wat kost iedereen schuldenvrij maken, maar kijken naar de positie en mogelijkheden van de schuldenaar. Beleidskaders • Meerjarenbeleidsplan arbeidsre-integratie (verschijnt najaar 2011) • Armoedeagenda 2012-2015 (verschijnt najaar 2011) • Schulddienstverleningsagenda 2012-2015 (verschijnt najaar 2011) • De Wet Werken naar vermogen zal per 1 januari 2013 worden ingevoerd Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Vraaggericht en integraal aanbieden van (en stimuleren gebruik van) aanvullende inkomensondersteunende voorzieningen gericht op: 1. Bevorderen zelfredzaamheid; 2. Voorkomen armoede en sociale uitsluiting; 3. Bevorderen maatschappelijk participatie.

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Ontwikkeling volume Wwb; Arnhem beter dan landelijk.

2012 t/m 2015 • Ontwikkeling Wwb: toename van het volume geringer dan landelijke toename (daarmee beter dan landelijk).

2012 – 2015 • Verdere professionalisering handhaving: intensivering van de aanpak (aanpak kunners / nietwillers; gerichte inzet maatregelenbeleid).

• Instandhouding van het financiële vangnet voor de mensen die hier recht op hebben. Voorkomen oneigenlijk gebruik van de inkomensvoorziening en -ondersteuning.

• Bereik van de ArnhemCard is 95% van het aantal klanten tot 120% van de bijstandsnorm (op basis van Rijksbeleid zal dit percentage waarschijnlijk dalen naar 110%)

• Uitwerking van activiteiten Armoedeagenda 2012-2015 en Schulddienstverleningsagenda 2012-2015

• Het op een efficiënte, effectieve en klantvriendelijke wijze verzorgen van op de persoonlijke situatie toegesneden (aanvullende) inkomensondersteuning en overige instrumenten aan inwoners die hierop tijdelijk of blijvend zijn aangewezen (extra aandacht voor kinderen).

• Bereik CAZ: 80% AC-houders in 2012 (vanaf 2013 85 % van de AChouders)

• Financiële problemen zoveel mogelijk voorkomen door preventie en vroegsignalering en daarbij vooral in te zetten op het versterken van de financiële zelfredzaamheid.

Relatie met Stadsprogramma • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad

• PM (beleidsindicatoren uit de nog op te stellen meerjaren beleidsagenda voor schulddienstverlening, binnen de kaders van de nieuwe wet)

Relatie met paragrafen • Weerstandsvermogen

ONDERWERP

Beleidsoutput

• Participatie kinderen: - Sport: 1.400 - Cultuur: 300



Beleidsdoelen

• Volumeontwikkeling in krachtwijken gunstiger dan in andere Arnhemse wijken

PAGINA


74

Deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening- en ondersteuning als sociaal vangnet

• Extra inzet op versterken financiële weerbaarheid • Extra inzet op de bestrijding van armoede bij kinderen • Extra inzet op preventie en vroegsignalering • Laagdrempelig toegang tot inkomensondersteunende voorzieningen (snelbalie, invoering berekenuwrecht+) • Tegengaan niet-gebruik van landelijke en lokale voorzieningen.

Partners • Zorgverzekeraars • SUWI-partners, Belastingdienst, Deurwaarders, • Woningbouwcorporaties, • Nutsbedrijven, • Welzijnsinstanties, • Regiogemeenten • Vrijwilligersorganisaties en charitatieve instellingen gericht op armoedebestrijding • VGGM

75

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet Programma 04 Werk en inkomen


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

108.454

120.398

132.055

129.949

127.597

125.883

Baten

Totaal

86.766

100.212

109.357

109.357

109.357

109.357

-21.688

-20.186

-22.698

-20.592

-18.240

-16.526

442 2.830

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

2.388

0

0

0

0

0

-19.300

-20.186

-22.698

-20.592

-18.240

-16.526



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Optimaliseren minimabeleid (2013: -400; 2014: -900 en m.i.v. 2015: -1.400) - Inzetten uitkeringsgerechtigden (2013: -350; 2014: -875 en m.i.v. 2015: -1.300) * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (vanaf 2013 akkoord) - Cb / Raadscommissiebrief 24 mei 2011 Geamendeerd raadsdossier toekomstgericht bezuinigen: de invulling - Opltimaliseren minimabeleid correctie 2012 (vanaf 2013 akkoord)

Bedrag

-100 -175 175 100

Bestedingsvoorstellen - Uitvoeren Armoede-agenda - Heroverwegingen Armoede-agenda

1.843 -1.123

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Korting normeren lokaal inkomensbeleid - Korting gerichte schuldhulpverlening - Begrote stijging uitkeringslasten (zie baten) - Hogere bijdrage uit bijzondere bijstand aan schulddienstverlening (zie baten) - Wegvallen rijksmiddelen extra impulsvoorzieningen Armoede-agenda - SDV: bedrijfsvoering en afloop projecten

708 12 -719 -295 8.280 500 -1.131 -300

- Overheveling lasten kwijtschelding van dp 16.3 naar dp 04.2 - Stelpost WWB uitvoeringskosten ambitie Arnhem van 1100 /m 2016 - Diversen Totaal mutaties lasten


2.465 1.318 99 11.657

76

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet Programma 04 Werk en inkomen


Bedrag Baten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Renteverhoging leningen Stadsbank

400

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Begrote stijging Rijkssubsidie BUIG (zie lasten) - Bezuiniging door verlaging gemeenteaandeel WWB - Hogere bijdrage uit bijzondere bijstand aan schulddienstverlening (zie lasten) - Lagere Rijksbijdrage schulddienstverlening - Diversen

265 8.280 500 500 -700 -100


9.145


-2.512


77

PAGINA


ONDERWERP

05 programma

Zorg

PAGINA


ONDERWERP

Programma 05 Zorg

78

Deelprogramma 05.1 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid

Commissie Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Henk Kok

Uitgangspunten van beleid Inleiding Dit deelprogramma richt zich op de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de bevolking van Arnhem. Het algemene volksgezondheidsbeleid zet breed in op de gehele bevolking; de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang, openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) en het verslavingsbeleid richten zich meer op specifieke, kwetsbare groepen. Een belangrijk speerpunt is het voorkomen dat mensen in situaties terecht komen waar ze zorg nodig hebben; de preventie. Een tweede speerpunt is dat zorg, als die eenmaal nodig is, ertoe moet bijdragen dat mensen zo snel mogelijk weer op eigen benen komen te staan en de regie over hun bestaan weer op zich kunnen nemen. Dat geldt met name voor de kwetsbare groepen in de stad. De gemeente neemt verantwoordelijkheid voor een goede ordening en een samenhangend functioneren van de zorgvoorzieningen in de stad in hun totaliteit. De feitelijke zorg wordt voor een belangrijk deel geboden zonder rechtstreekse bemoeienis van de lokale overheid. Dit geldt bijvoorbeeld voor belangrijke delen van de medische en geestelijke gezondheidszorg (zorgverzekeringswet en AWBZ). Er zijn echter ook belangrijke onderdelen van de zorg voor kwetsbare groepen, waar de gemeente een grote rol in speelt. Hetzij als regievoerder dan wel als subsidiënt. De terreinen waarop de gemeente zich met name richt zijn: • de algemene volksgezondheidstaak zoals die met name door de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) behartigd wordt; • de openbare geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke opvang en verslavingszorg; • vrouwenopvang en huiselijk geweld; • asielzoekers- en vluchtelingenwerk. Als centrumgemeente heeft Arnhem voor deze terreinen ook een functie voor de regio. De situatie op dit moment in de stad De algemene gezondheidssituatie van de Arnhemse bevolking wijkt niet noemenswaardig af van die van andere steden in het land. Wel zijn er duidelijke verschillen tussen individuen en bevolkingsgroepen binnen de stad. Deze verschillen hebben voor een belangrijk deel te maken met de leeftijdsopbouw, de opleiding en de sociaal-economische situatie. In Arnhem betekent dit dat de gezondheid van de bevolking per wijk sterk uiteen kan lopen. Kenmerkend voor Arnhem is de aanwezigheid van grote groepen kwetsbare burgers, zoals dak- en thuislozen, verslaafden en mensen met een meervoudige problematiek. De stad trekt deze kwetsbare burgers kennelijk aan vanwege de woningvoorraad en de stedelijke sfeer. Arnhem fungeert om deze reden ook als centrumgemeente voor de regio en heeft meer voorzieningen voor kwetsbare burgers dan omringende gemeenten. Een belangrijk gegeven voor de komende jaren vormt de herverdeling van Rijksmiddelen voor de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg en voor de veiligheid. Samen zorgt dit voor een noodzakelijke bezuiniging van circa 40% op het totale budget. Om die reden in het Masterplan ‘Minder Opvang, Beter Leven’ een ingrijpende herstructurering van de maatschappelijke opvang, oggz en verslavingszorg aangekondigd. Maatschappelijke opvang en Verslavingszorg • In 2010 verbleven in de dagopvang 232 unieke cliënten; 146 mensen stroomden in, 134 uit. • In de nachtopvang verbleven 160 unieke cliënten; 106 mensen stroomden in, 102 uit. • In de crisisopvang verbleven 114 unieke cliënten; 91 mensen stroomden in, 93 uit. • In de Boei (later Remisestraat) dagopvang verbleven 71 unieke cliënten; 16 mensen stroomden in, 38 uit. • In de nachtopvang (Boei – Remisestraat) verbleven 61 unieke cliënten: 17 mensen stroomden in, 36 uit. Vrouwenopvang en huiselijk geweld • In 2010 zijn 134 vrouwen en 157 kinderen in de residentiële vrouwenopvang opgenomen. Er zijn 90 opvangplaatsen beschikbaar. • Het aantal plaatsen woonbegeleiding voor vrouwen en kinderen was 25, waarvan 15 in de regio Arnhem en 10 in de regio Achterhoek. • Op de noodbedden was een bezetting van 65,4%. Er zijn in 2010 261 vrouwen en 206 kinderen op een noodbed opgevangen. Het gemiddelde verblijf is 6 à 7 dagen. De meesten gaan daarna naar een residentiële opvang. • Er zijn 65 gezinnen in begeleiding geweest, waarvan 32 trajecten zijn afgerond in het kader van de methodiek begeleide terugkeer, geweldloos verder. • In 2010 zijn 76 huisverboden opgelegd in de regio Arnhem en Achterhoek, waarvan 26 in Arnhem.

PAGINA


ONDERWERP

Programma 05 Zorg

79

Deelprogramma 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid


Asielzoekers en vluchtelingenwerk Stichting Vluchtelingenwerk Midden-Gelderland voert jaarlijks circa 100 begeleidingtrajecten uit en ontvangt circa 1000 informatievragen. Beleidskaders • Volksgezondheid: ‘Met Mate’, nota volksgezondheid 2008 – 2011 (2007), inclusief regionale uitvoeringsplannen overgewicht, psychische problematiek en alcoholmatiging jeugd • Maatschappelijke Opvang, OGGz en Verslavingsbeleid: Regionaal Kompas (2008-2014) en Masterplan (met de samenvatting van het masterplan) en Uitvoeringsprogramma ‘Minder Opvang, Beter Leven’ (2011) • Het hulpverleningsproces in de regio Arnhem en Achterhoek na het opleggen van een tijdelijk huisverbod (2008) • Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling (2011) • Notitie Ondersteunen en Versterken, zorg voor asielzoekers en vluchtelingen in Arnhem (mei 2008) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren 1. Effectiever en eerder ingrijpen bij risicosituaties. Daarom is een groeiend aandeel gezonde, actieve en zelfredzame inwoners in Arnhem gewenst, dat kiest voor een gezondere leefstijl en voor minder risico’s, die de gezondheidssituatie nadelig kunnen beïnvloeden. 2. Minder opvang, beter leven Het aantal mensen in de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang zal moeten afnemen door enerzijds de signalering en preventie te verbeteren (het voorkomen van dakloosheid) en anderzijds te zorgen voor snellere doorstroming uit de opvang. 3. Kwetsbare burgers sneller op eigen kracht verder De inzet van zorg en hulpverlening moet zoveel mogelijk gericht zijn op het weer zelfstandig kunnen oppakken van de regie over het eigen leven. De inspanningen moeten leiden tot: • Afname van het aantal feitelijk daklozen met 50 % in de periode 2010 tot en met 2014; • Geen toename van de overlast veroorzaakt door dak- en thuislozen; • Een stabilisatie van het aantal problematische harddrugs-, alcohol- en cannabisgebruikers in 2014 ten opzichte van 2009.

80

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid Programma 05 Zorg


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 tot en met 2015 Volksgezondheid • Terugdringen van problemen op het gebied van alcohol, psychische aandoeningen, en overgewicht in de stad en met name in de krachtwijken.

2012 tot en met 2015 Volksgezondheid • Regie op diverse organisaties zoals de VGGM leidt tot een groter accent op de aanpak van de genoemde gezondheidsproblemen.

2012 Volksgezondheid • Vaststellen en uitvoeren van de nieuwe nota Volksgezondheid. • Uitvoeren van het convenant met Menzis • Uitvoeren van het traject integrale jeugdgezondheidszorg. • Opzet van trajecten voor schoolgaande kinderen met financiële problemen

Maatschappelijke opvang, de OGGz en de verslavingszorg • Rekening houdend met de Rijksbezuinigingen, de maatschappelijke opvang zodanig herstructureren, dat minder mensen in de opvang zitten, meer mensen uitstromen naar een zelfstandige en stabiele situatie en de stad geen toenemende overlast ervaart. • In 2013 is er een sluitende aanpak voor de hele OGGz doelgroep, waar zij positief tegenover staan. • Toename van een passende huisvesting, dagbesteding en indien nodig nazorg voor mensen die doorstromen vanuit de maatschappelijke zorg tot 100%.

Maatschappelijke opvang, de OGGz en de verslavingszorg • Betere preventie. • Meer geïntegreerde toegang tot de zorg. • Meer inzet op een persoonsgerichte aanpak in de maatschappelijke opvang die motiveert en prikkelt richting zelfstandigheid. • Een sluitend zorgnetwerk in regio en stad Arnhem (OZO) waarbij alle daklozen en zwerfjongeren in traject zitten. • Meer invloed van cliënten op de zorgaanpak. • Succesvolle activiteiten (doorstroom, uitstroom, nazorg) worden gecontinueerd. • Problemen worden meer opgelost daar waar ze ontstaan (‘sturing op regiobinding’). • Er wordt meer flexibel ingespeeld op de actuele zorgvragen. • Er wordt structureel gewerkt aan de opvang en nazorg van exgedetineerden om terugval te voorkomen.

Maatschappelijke opvang, de OGGz en de verslavingszorg • Uitvoeren van het Masterplan en het Uitvoeringsprogramma ‘Minder Opvang, Beter Leven‘ met als accenten: • Vroegsignalering in het kader van de OGGz. • Doorontwikkelen van de Centrale Toegang (samenwerking betrokken partijen) en Zorgmonitor (registratie daklozen en zwerfjongeren) • Organiseren effectiever overleg over cliënten tussen betrokken instanties (‘doorstroomtafel’). • Regionale bemoeizorg op niveau brengen en houden. • Aanpak voor het voorkómen van huisuitzettingen • Verkleinen en concentreren van opvang in een doorstroomvoorziening. • Versterken van het aanbod voor schuldhulpverlening aan daklozen en zwerfjongeren. • Opstellen en uitvoeren van een gericht plan van aanpak voor dagbesteding en activering van speciale doelgroepen. • Invoeren van trajectfinanciering in de maatschappelijke opvang, OGGz en verslavingszorg. • Afspraken over samenwerking van organisaties op basis van expertise bij (onderdelen van) trajecten; • De medische heroïneverstrekking wordt gecontinueerd.

Activiteiten

2012 tot en met 2015

2012 tot en met 2015

2012 • Realiseren van uitstroomvoorzieningen (woonvoorzieningen en activeringstrajecten). • Ontwikkelen van een gevarieerd aanbod van woonvoorzieningen voor speciale doelgroepen. • Voortzetten van de prostitutieaanpak gericht op uitstroom en handhaving. • Verbeterde aanpak van de nazorg (voor mensen uit de zorg, de opvang en van exgedetineerden).

Vrouwenopvang en Huiselijk Geweld • Versterken sluitende keten aanpak van huiselijk en eergerelateerd geweld; van vroegsignalering tot en met nazorg . • Verbeteren van de kwaliteit van de vrouwenopvang.

Vrouwenopvang en Huiselijk Geweld

Vrouwenopvang en Huiselijk Geweld • Opstellen van een regiovisie voor vrouwenopvang en huiselijk geweld. • Afspraken maken met betrokken partijen over het verwijssysteem voor tienermoeders en de ambulante begeleiding tienermoeders in de regio Arnhem. • Ontwikkelen persoonsgerichte aanpak in de opvang voor vrouwen en kinderen

Asielzoekers en vluchtelingenwerk • Blijvend goede match van vraag en aanbod bij opvang en begeleiding.

Asielzoekers en vluchtelingenwerk

Relatie met Stadsprogramma • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 4. Zorgzame stad

Relatie met paragrafen • Verbonden Partijen

• Een verbetering van de preventie en de doorstroming vanuit de vrouwenopvang, zodat het aantal cliënten in de vrouwenopvang met 25% afneemt (2010-2014).

• Vermindering van de noodopvang gericht op afbouw in 2014 • Begeleiding vluchtelingen inhoudelijk op niveau houden

Asielzoekers en vluchtelingenwerk • Afbouwen opvangplaatsen (incl. ex-ama’s). • Continueren ondersteuning begeleidingstrajecten vanuit de Stichting Vluchtelingenwerk

Partners • Eerstelijnsorganisaties, instellingen en organisaties voor opvang, gezondheids- en andere zorg (o.m. VGGM), vluchtelingenwerk en –opvang, politie, het OM, de provincie en convenantpartners

ONDERWERP

Beleidsoutput


Beleidsdoelen

PAGINA


81


82

PAGINA


ONDERWERP


Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Henk Kok

bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

24.118

25.131

23.355

22.000

21.997

21.925

Baten

Totaal

8.170

3.604

2.841

2.841

2.841

2.841

-15.948

-21.527

-20.514

-19.159

-19.156

-19.084

1.304 763

221 0

213 0

205 0

197 0

197 0

-541

-221

-213

-205

-197

-197

-16.489

-21.748

-20.727

-19.364

-19.353

-19.281



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Collectieve preventie en gezondheidszorg HGM (m.i.v. 2013: -100) - Hera Vrouwenopvang (m.i.v. 2015: -103) Bestedingsvoorstellen - Breekijzer - Risico's Masterplan Minder Opvang - Doorlopende kosten De Boei - Dekking doorlopende kosten De Boei - Voortzetting asielbeleid: Hulp en noodopvang - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

Bedrag

0 0

40 875 130 -130 245 -89

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Energiekosten - Actualisatie middelen vrouwenopvang - Overheveling stelpost naar deelprogramma 06.2 (correctie) - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - GSO-3 RSP middelen maatschappelijke opvang - Herziening verdeelsleutel Rijk , Regionaal kompas bezuiniging beleidsveld Maatschappelijke Opvang - Budget voor Asielbeleid tot en met 2011 door de Raad beschikbaar gesteld. - Diversen

521 -33 8 70 -1.950 -300 -250 -700 -150 -63


-1.776


83

PAGINA


ONDERWERP




Bedrag Baten Beleidsvoornemens - Diversen Bedrijfsvoering

-73

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - GSO-3 RSP middelen maatschappelijke opvang - Specifieke uitkering vrouwenopvang - Middelen vrouwenopvang via het gemeentefonds - Diversen

-430 -250 5.021 -5.020 -11


-763


1.013


Bedrag

Toevoegingen - Verlaging toevoeging aan AR

-8


-8

Onttrekkingen Totaal mutaties onttrekkingen

0


8

Rekening 2010

Investeringen

Economisch nut - Steunpunten Schuytgraaf - Verplaatsing 24-uurs opvang

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

0 2.598

0 0

0 0

0 0

396 0

0 0

Totaal

2.598

0

0

0

396

0

Totaal

0

0

0

0

0

0


2.598

0

0

0

396

0


PAGINA


ONDERWERP

Programma 05 Zorg

84

Deelprogramma 05.3 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen


Uitgangspunten van beleid Inleiding Doel van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is het ontwikkelen van samenhangend lokaal beleid op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De Wmo is van toepassing op diverse beleidsterreinen die zijn opgenomen in de deelprogramma’s 05/Zorg en 08/Samenleven in Arnhem. De gemeente betrekt burgers, cliënten en betrokken aanbieders bij de totstandkoming en uitvoering van het Wmo- beleid op deze diverse deelterreinen. Een deel van het beleid heeft betrekking op collectieve voorzieningen. Een deel van de (zorg-)voorzieningen wordt individueel aangeboden. Waar de maatschappelijke ondersteuning individueel wordt aangeboden (hulp bij huishouden, woon-, rolstoelen vervoersvoorzieningen) gebeurt dit op basis van de Verordening en Besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning. De voorzieningen zijn gebaseerd op het compensatiebeginsel in de Wmo en stellen de persoon in staat tot het zelfstandig voeren van een huishouding, het zich verplaatsen in en om de woning, het zich verplaatsen per vervoermiddel alsmede tot het ontmoeten van medemensen en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. De voorzieningen kunnen bestaan uit algemene voorzieningen (met geen of lichte indicatie) of individuele voorzieningen in natura of een persoonsgebonden budget om zelf de benodigde ondersteuning in te kopen. Bij de individuele voorzieningen is er sprake van een sociaal-medische indicatie en kan er sprake zijn van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. De situatie op dit moment in de stad De ambitie om te komen tot meer samenhang en samenwerking tussen wonen, welzijn en zorg, betekent dat gestuurd moet worden op taken die door anderen worden uitgevoerd. De organisaties en instellingen op het gebied van wonen, welzijn en zorg zullen zich de komende jaren – in het belang van de klant – verder moeten ontwikkelen. De gemeente vervult daarbij door middel van het project Welzijn Nieuwe Stijl (meer welzijn, minder zorg), het project De Arnhemse Kanteling (meer eigen verantwoordelijkheid en informele zorg, meer collectieve arrangementen en minder individuele voorzieningen) een sturende, faciliterende rol. Het resultaat moet zijn dat mensen op wijkniveau advies en integrale ondersteuning op het gebied van wonen, welzijn en zorg kunnen krijgen. De uitgangspunten van het Meerjarenbeleidsplan Wmo inclusief die van de Arnhemse Kanteling zijn vertaald in de beleidsnota ‘Arnhemse visie op het compensatiebeginsel Wmo’ (september 2011) en de gewijzigde Verordening en Besluit voorzieningen maatschappelijke ondersteuning ingaande 2012. Het Regeerakkoord geeft aan dat er nieuwe taken vanuit de Awbz en ZVW worden ondergebracht in de Wmo. Het gaat hierbij om o.a. de Begeleiding Awbz individueel/dagbesteding/vervoer (invoering 2013: nieuwe klanten; 2014: bestaande klanten), Hulpmiddelen Zvw/Awbz (invoering 2012 of 2013), scheiden van wonen en zorg (2012-2016). Daarnaast is er sprake om de Jeugdzorg te decentraliseren (gefaseerde invoering: 20142016). De visie op deze nieuwe taken wordt meegenomen in het Meerjarenbeleidsplan Wmo 2012-2015. Deze nieuwe, gemeentelijke taken zijn van invloed zijn op het verstrekken van voorzieningen. Beleidskaders • Jaarplan Wmo 2011 met de beleidskaders voor het Meerjarenbeleidsplan Wmo 2012-2015; • Beleidsnota Arnhemse visie op het compensatiebeginsel Wmo/individuele voorzieningen; • Gewijzigde Verordening en Besluit (november 2011) voorzieningen maatschappelijke ondersteuning, ingaande 1 januari 2012; • Meerjarenbeleidsplan 2012-2015 incl. de visie op de nieuwe gemeentelijke taken in de Wmo. Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Informeel boven formeel: stimuleren en faciliteren van eigen regie en zelforganiserend vermogen; dit betekent meer actief burgerschap en zelfbestuur; inwoners die hun problemen zelf aanpakken, samen met instellingen en ondernemers; • Kwetsbare burgers kunnen hun eigen talenten en mogelijkheden beter ontwikkelen en benutten (compensatiebeginsel Wmo); collectieve, algemene voorzieningen boven individuele voorzieningen; preventie en het faciliteren van mensen gaan vóór zorg en hulpverlening; • Meer samenhang tussen wonen, welzijn (Welzijn nieuwe stijl); sterke(re) sociale infrastructuur (diversiteit aan toegankelijke netwerken en verbanden); • Voorzieningen worden sterker geënt op maatwerk – uitgaan van resultaten, gebaseerd op de persoonlijke kenmerken en behoeften (kanteling); betere, laagdrempelige toegang tot voorzieningen (vereenvoudiging indicatiestelling en aanvraagprocedures). • De aanpak wordt meer gebiedsgericht; onder meer met het oog op een betere samenwerking tussen informele en professionele ondersteuning op de diverse terreinen van het Wmo- beleid (ketendienstverlening).

85

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen Programma 05 Zorg


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012-2015 Lokaal beleid • Meer regie op samenhang tussen wonen, welzijn en zorg; • Sterkere sociale infrastructuur.

2012-2015 Lokaal beleid • Uitwerking Meerjarenbeleidsplan Wmo 2012-2015 in jaarplannen op diverse prestatievelden van de Wmo; • Beleidsvisie nieuwe taken in de Wmo. • Invoeringsprogramma nieuwe taken in de Wmo.

2012-2015 Lokaal beleid • Procesafspraken met ketenpartners; • Pilots voor opzet ketendienstverlening op wijkniveau; • Implementatie nieuwe taken in de Wmo.

2012 Wmo/Individuele Voorzieningen • Gekantelde uitvoering van voorzieningen maatschappelijke ondersteuning; • Bevorderen gebruik van toegankelijk OV- busvervoer door mensen met beperkingen; • Beter functioneren Stadsregiotaxi en Zorgtaxi (op vereist niveau vervoerscontracten); • Voorbereiden nieuwe gemeentelijke taken in de Wmo v.w.b. Wmo/IV met invoeringsdatum 01-01-2013.

2012 Wmo/Individuele Voorzieningen • Resultaten pilots innovatieve opzet van Hulp bij huishouden in een krachtwijk en niet- krachtwijk; • Nieuwe opzet en innovatieve inkoopaanbesteding van Hulp bij huishouden; • Opzet van rolstoelen scootmobielpools als algemene voorziening; • Aanpak om toegankelijk OV-busvervoer te stimuleren i.s.m. Stadsregio en Provincie Gelderland; • Beleidsvisie uitvoering nieuwe gemeentelijke taken in de Wmo v.w.b. Wmo/IV en de verwerking in de gemeentelijke verordening; • Resultaat Klanttevredenheid bij Individuele voorzieningen: minimaal 7.

2012 Wmo/Individuele Voorzieningen • Het houden van pilots rondom innovatie Hulp bij huishouden; • Inkoop/aanbesteding Hulp bij huishouden vanaf 2013; • Herindicaties bij Hulp bij huishouden en gebruik rolstoelvoorzieningen en scootmobielen; • Afronding project haltetoegankelijkheid; • Herindicatie gebruik Stadsregiotaxi i.v.m. toegankelijk OVbusvervoer; • Campagne voeren voor gebruik OV-busvervoer; • Voorbereiding nieuwe gemeentelijke taken in de Wmo v.w.b. Wmo/IV (inkoop/aanbesteding; organisatie uitvoering etc.) • Houden van klantonderzoeken.

2013-2015 • Monitoring nieuw beleid en nieuwe gemeentelijke taken in de Wmo (Begeleiding/dagbesteding, vervoer dagbesteding, welzijnsgerelateerde hulpmiddelen; scheiden van wonen en zorg).

2013 t/m 2015 • Voortgangsrapportage implementatie nieuw beleid en nieuwe taken.

2013-2015 Implementatie nieuw beleid en nieuwe taken in de Wmo.

Relatie met Stadsprogramma • 3. Participatie en Werk • 4. Zorgzame stad

Relatie met paragrafen • Weerstandsvermogen

Partners • Burgers, cliënten, aanbieders van wonen, welzijn en zorg • Aanbieders van thuiszorg, woon-, vervoers- en rolstoelvoorzieningen en hulpmiddelen; • MO-zaak (indicatie); • Stadsregio Arnhem Nijmegen • Zorgkantoor Awbz /Menzis

86

PAGINA


ONDERWERP




Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

26.958

26.943

26.197

24.743

24.743

24.743

Baten

Totaal

1.756

1.700

1.550

1.550

1.550

1.550

-25.202

-25.243

-24.647

-23.193

-23.193

-23.193

901 619

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-282

0

0

0

0

0

-25.484

-25.243

-24.647

-23.193

-23.193

-23.193




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Innovatie en versobering Hulp bij Huishouden (m.i.v. 2013: -500) - Rolstoelvoorzieningen - Vervoersvoorzieningen

0 -150 -400

Bestedingsvoorstellen - Stijging kosten Hulp bij Huishouden door hoger aanspraakniveau - Meerkosten rolstoelen Awbz - Niet te realiseren bezuinigingen rolstoelen vervoersvoorzieningen - Uitvoeringskosten (indicatieadviezen arts) - Diversen

250 300 140 120 -8

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Wegvallen extra uitvoeringsbudget WMO - Afname budget Regiotaxi en WRV-middelen - Diversen

-253 48 46 -400 -400 -39


-746

Baten Beleidsvoornemens - Minder inkomsten uit eigen bijdragen i.v.m. 1/3 korting Wtcg

-150


-150

Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves


596

87

PAGINA


ONDERWERP




Rekening 2010

Investeringen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut Totaal

0

Maatschappelijk nut - Verhoging busperrons

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

361

0

0

0

0

Totaal

0

361

0

0

0

0


0

361

0

0

0

0

88

PAGINA


ONDERWERP

89

PAGINA


ONDERWERP

06 programma

Veiligheid

90

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 06.1 06.1 Veiligheid bevorderen

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. Pauline Krikke

Programma 06 Veiligheid Uitgangspunten van beleid

Inleiding Bij veiligheid zijn (naast de gemeente) veel instanties betrokken. Bij alle activiteiten in de stad, gericht op veiligheid neemt de gemeente slechts een deel voor haar rekening. De hoofdlijnen van het huidige Integraal Veiligheidsbeleid zijn: 1. Terugdringen van overlast en onveiligheid op gebiedsniveau en terugdringen van geweld, ook geweld in de privésfeer, alsmede intensiever beheer en handhaving van de publieke en semi-publieke ruimte; 2. Jeugd en veiligheid; 3. Versterking van de ketenaanpak door middel van een Veiligheidshuis Arnhem en een koppeling naar het Centrum voor Jeugd en Gezin en de Centrale Toegang (Bureau Zorgregie). De situatie op dit moment in de stad De financiering van het Veiligheidsbeleid staat onder druk. De inzet is om in deze tijden van krapte de positieve ontwikkelingen vast te houden. In het najaar van 2010 is de Veiligheidsmonitor 2009 uitgekomen. Een belangrijke conclusie uit de monitor is dat Arnhemmers zich veiliger voelen dan in voorgaande jaren zowel in het algemeen als in de eigen buurt. Grafisch uitgedrukt: Trend Onveiligheidsgevoel in eigen buurt

Trend Onveiligheidsgevoel algemeen

2005

43%

2005 2003

10%

20% 30% 40% % wel eens onveilig

33%

2001

43%

0%

30%

2003

48%

2001

29%

2007

38%

2007

25%

2009

34%

2009

50%

30%

0%

60%

10% 20% 30% 40% 50% % wel eens onveilig in eigen buurt

60%

Het gaat beter in Arnhem. Toch scoort Arnhem op ranglijsten van onveilige steden nog als één van de meer onveilige steden. Over het waarom is de afgelopen jaren al veel gezegd en geschreven. Het is helder dat de Arnhemse scores voor een deel voortvloeien uit specifieke kenmerken van de stad zoals de centrumfunctie en de sociale structuur. Maar er zijn los daarvan mogelijkheden voor verbetering en daar is en wordt hard aan gewerkt. Dit valt –naast het feit dat Arnhemmers zich de laatste jaren veiliger voelen- ook af te leiden uit de Atlas 2011 voor gemeenten. Arnhem is er op vooruitgegaan wat betreft de veiligheid Het blijkt ook – uit de politiecijfers 2010- dat het aantal geweldsdelicten en vernielingen duidelijk afneemt. Er zijn in de afgelopen jaren ook veel inspanningen verricht op de bestrijding en de aanpak van huiselijk geweld. In 2010 hebben 466 personen contact gehad met het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG). Dit is een stijging van bijna 25% ten opzichte van 2009 (374 contacten). Deze stijging kan worden toegeschreven aan een grotere meldingsbereidheid door publieksacties. Ook de verbeterde communicatie tussen politie en het SHG heeft hieraan bijgedragen. Ook is veel aandacht gegeven aan het thema ‘jeugd en veiligheid’, en scoort Arnhem op dat vlak intussen beter. Ontwikkeling aantallen jeugdige verdachten in Arnhem, deze aantallen liggen op gelijke hoogte met de aantallen in de G31 gemiddeld. Jeugdige verdachten 12 tot 17 jarigen

Jeugdige verdachten 18 tot 24 jarigen

2009

272

2009

2007

409

2005

414

0

50

100

150

200

250

300

aantal jeugdige verdachten

350

400

450

597

2007

690

2005

686

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Jeugdige verdachten 18 tot 24 jarigen

Overigens moeten we bij dit thema de (landelijke) ontwikkelingen rond de jeugdzorg en de gevolgen voor Arnhem natuurlijk wel goed in de gaten houden. Maar uit studies uit de afgelopen jaren (bijvoorbeeld de diverse ‘Stadsfoto’s’) blijkt dat de veiligheid nu in Arnhem vooral verder kan verbeteren door inzet op de thema’s vermogenscriminaliteit en geweldscriminaliteit, én het thema (buurt-)overlast en verloedering van de openbare ruimte.

PAGINA


ONDERWERP

Programma 06 Veiligheid

91

Deelprogramma 06.1 Veiligheid bevorderen


Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Minder diefstal • Veiliger op straat en thuis • Minder overlast en verloedering Beleidskaders • Integraal Veiligheidsbeleid 2008-2011 gemeente Arnhem (deel 1 & deel 2) • Notitie ‘Uitvoeringsprogramma integrale handhaving overlastaspecten 2009-2010’ • ‘Convenant Integrale Overheidshandhaving 2011-2014’ • ‘Eervol Arnhem 2007-2010‘, plan van aanpak preventie Eergerelateerd geweld in Arnhem • ‘Het hulpverleningsproces in de regio Arnhem/Achterhoek na opleggen van een tijdelijk huisverbod’ (2008) • ‘Kinderen veilig thuis‘, actieplan aanpak kindermishandeling 2007 • Projectplan ‘Aanpak Huiselijk Geweld‘ (2004) • Nota ‘Cameratoezicht ‘(2007) en bijbehorende besluiten en reglementen (2005) • Convenant ‘Veelplegers klem in de draaideur’

PAGINA


ONDERWERP


Programma 06 Veiligheid Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Vermindering van criminaliteit en overlast in Arnhem

2012-2015 • Minder winkeldiefstal in 2014 ten opzichte van 2009 (2009: 813) • Minder veelplegers in 2014 ten opzichte van 2010 (2010: 85) • Minder fietsendiefstal in 2014 ten opzichte van 2009 (2009: 2305)

2012 • Voortzetting cameratoezicht vanaf 2012. • Inzetten Jongeren Toezicht Team bij parkeerbewaking evenementen. • Gemeente neemt deel aan het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing (RPC). In dit verband uitvoeren project ‘Afrekenen met winkeldieven’. • Trainen toezichthouders herkenning gestolen fietsen • Uitvoeren Keurmerk Veilig Ondernemen • Gemeente neemt deel aan het Regionaal Informatie en Expertisecentrum (RIEC). • Voortzetten van het cameratoezicht na 01-01-2012. 2013 t/m 2015 • Voortzetten van beleid.

• Veiliger op straat en thuis: bestrijden en aanpak van geweld, waaronder huiselijk geweld

92


• Minder geweldsincidenten in het uitgaansgebied eind 2014 ten opzichte van 2010 (2010: 659) • Er is een wijkaanpak Huiselijk Geweld en Eergerelateerd Geweld. • De Wet Meldcode is ingevoerd. • Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) bereikt meer mensen. • In 2014 is de recidive van huiselijk geweld met afgenomen ten opzichte van 2009. • De gemeentelijke rol bij de aanpak van Mensenhandel en Prostitutie is verder opgepakt.

2012 • Voortzetting aanpak uitgaansgeweld (Korenmarkt). • Inzetten Lichtblauw op straat. • Deelnemen Vitesse Veiligheidsoverleg. • Subsidiëren Vitesse supportersproject. • Deelnemen Strategisch Overleg Korenmarkt. • Digitale verbinding tussen politieregistratie en Steunpunt huiselijk geweld realiseren. • Voorlichten over Huiselijk geweld. • Expliciet aandacht organiseren voor Ouderenmishandeling en Kindermishandeling bij de hulpverlening. • Vertrouwenspersonen zijn in 5 wijken actief. • Uitvoeren Wet tijdelijk huisverbod. • AWARE (systeem voor personenalarmering) voor 15 personen in werking. • Subsidiëren Hera en Kindermishandeling. • Subsidiëren Slachtofferhulp.


ONDERWERP

• Meer aandacht voor de ketengerichte en multifunctionele inzet van gemeentelijke instellingen en organisaties ter versterking van de opsporing en vervolging van mensenhandel o.a. binnen het totale spectrum van de legale en illegale prostitutie 2013 t/m 2015 • Voortzetten Lichtblauw onzeker (afhankelijk van bezuinigingen). • Voortzetten van beleid • afname van het onveiligheidsgevoel in de wijk en in de stad in 2014 ten opzichte van 2009 (2009: resp. 25 en 34%) • hogere leefbaarheid (kental ‘leefbaarheid’ ligt in 2014 op hetzelfde niveau als in 2009, (2009 7,1) en kental ‘verloedering’ daalt (2009: 4,4) • aanpak van jeugdoverlast (eind 2014 hebben alle hinderlijke overlastgevende jeugdgroepen een plan van aanpak).

2012 • Uitvoeren maatregelen beheersplan Remisestraat • Nazorg ex-gedetineerden organiseren • Controles houden in aandachtsgebieden (Integrale Overheidshandhaving). • Uitvoeren plan van aanpak overlastpanden • Themagericht aanpakken ernstige overlast en criminaliteitsobjecten • Uitvoeren casusoverleggen Veiligheidshuis (regio) Arnhem • Casusoverleggen jeugd (ZOR, JOR, JCO) houden • Wijkoverleggen jeugdoverlast houden • Uitvoeren plannen van aanpak problematische jeugdgroepen. 2013 t/m 2015 • Voortzetten van beleid

Relatie met Stadsprogramma • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 4. Zorgzame stad

PAGINA



• Minder overlast en verloedering.

93



Partners • Politie, openbaar ministerie, VGGM, Pactum, Rijnstad, onderwijs, Bureau Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming, HALT, Hera, Iriszorg, Kairos, Gelderse Poort, Leger des Heils, Reclassering Nederland, Dienst Justitiële Instellingen, regiogemeente, woningbouwcorporaties, belastingdienst, GSJ Lindenhout

94

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 06.1 Veiligheid bevorderen Programma 06 Veiligheid

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. Pauline Krikke bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

1.944

1.146

1.167

1.111

1.111

1.111

Baten

Totaal

518

1.427

15

9

9

9

-1.426

281

-1.152

-1.102

-1.102

-1.102

27 150

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

123

0

0

0

0

0

-1.303

281

-1.152

-1.102

-1.102

-1.102



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Beleid Loverboys uit Beschermd en weerbaar (m.i.v. 2013: -50) Bestedingsvoorstellen - Analyse capaciteit integrale overheidshandhaving - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Specifieke uitkering veiligheidsbeleid afname, bezuiniging binnen beleidsterrein Maatschappelijke Opvang - Overheveling stelpost van deelprogramma 05.1 (correctie) Totaal mutaties lasten Baten Beleidsvoornemens - Diversen bedrijfsvoering Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - MJPB 2011-2014: eenmalige compensatie veiligheidsmiddelen

Bedrag

0

58 -2

22 -807 -1.200 1.950 21

-2

-810 -600


-1.412


-1.433



PAGINA


ONDERWERP


95

Deelprogramma 6.2 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het is een taak van de gemeente om rampen te voorkomen en, wanneer ze zich dan toch voordoen, te bestrijden. Belangrijk is in dit verband vooral het beperken van risico’s en anderzijds het verbeteren van de beheersing van branden en rampen. Daarbij ligt er een relatie tussen enerzijds een zorgvuldige risico-inventarisatie en anderzijds de activiteiten op het gebied van pro-actie, preventie, preparatie en repressie. Door de mate waarin de overheid haar voorbereidingen treft en waar nodig haar slagkracht toont, ontstaat niet alleen een gevoel van veiligheid maar ontstaat ook de fysieke veiligheid. Die voorbereiding en slagkracht worden verstevigd met de komst van de Wet Veiligheidsregio’s en daarmee samenhangende besluiten (Besluit Veiligheidsregio’s en Besluit Brandweerpersoneel). De gemeente staat ook preventief voor de veiligheid van haar burgers. De gemeente geeft hieraan invulling door onder andere vergunningprocedures te doorlopen en door bestemmingsplannen vast te stellen. Alle risico’s uitbannen is een utopie. Zo blijft het nodig dat bedrijven, instellingen, pandeigenaren en burgers zich binnen het mogelijke zelf afdoende voorbereiden op calamiteiten. De situatie op dit moment in de stad Het rampenplan is geactualiseerd in 2009 en wordt in de loop van 2012 vervangen met de implementatie van het in 2011 vastgestelde crisisplan. In 2010 zijn het regionaal risicoprofiel en het regionaal beleidsplan vastgesteld; deze worden gevolgd door de vaststelling van het regionaal crisisplan in 2011. Jaarlijks worden diverse alarmeringsoefeningen gehouden, worden themabijeenkomsten georganiseerd en wordt er bestuurlijke geoefend (2010 en 2011 in oktober). Ontwikkelingen rondom de regionalisering van de brandweer worden nauwlettend gevolgd en waar nodig en gewenst zullen (beleids-)activiteiten worden ontplooid. De uitruknorm uit het Regionaal Dekkingsplan voor de brandweer wordt gehaald. Beleidskaders • Rampenplan 2009 • Regionaal Risicoprofiel 2011-2014 • Regionaal beleidsplan Rampbestrijding en Crisisbeheersing 2011-2014 • Nota integraal veiligheidsbeleid 2008-2011 • Nota Externe Veiligheid 2011-2014 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Bevorderen van veiligheidsbeleving en daadwerkelijke fysieke veiligheid. • Over mogelijke veiligheidsrisico’s en het voorkomen ervan geïnformeerde burgers (op basis van het regionaal beleidsplan risicocommunicatie).


ONDERWERP


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Voldoende alertheid op veiligheidsrisico’s. • Voldoende voorbereiden zijn op calamiteiten • Toereikend toezicht en handhaving op de brandveiligheid van gebouwen en objecten • Toereikende (repressieve) inzet van de brandweer bij brandbestrijdings- en/of reddingswerkzaamheden • Behoud kwaliteitsniveau brandweerpersoneel. • Adequate regionale crisisaanpak. • Voldoende opgeleide en geoefende functionarissen Rampenbestrijding • Waar nodig en gewenst ontwikkelingen in de verdere regionalisering van de brandweer binnen de veiligheidsregio (beleids-)matig ondersteund.

2012 Pro-actie: • Risicobepalingen uitgevoerd per specifieke ramptype • regionaal Crisisplan is geimplementeerd Preventie: • Gebruiksvergunningen en gebruiksmeldingen zijn gecontroleerd Preparatie • 4 Alarmeringsoefeningen • 1 Themabijeenkomst / procesgerichte opleiding • 1 Bestuurlijke oefening per 18 maanden. • Opleiden en oefenen is realistisch • Functionarissen Rampenbestrijding in nieuwe structuur opgeleid en geoefend • Nieuwe medewerkers geïnformeerd over de rampenorganisatie. Repressie: • minimaal voldaan aan de regionaal vastgestelde uitruknorm

2012 Planvormingsactiviteiten op de volgende gebieden: • Kwaliteit (voorbereiding en repressie) • Opleiden en oefenen • Bestaande planvorming uitvoeren en waarnodig actualiseren Uitvoering plannen door: • Advisering van de brandweer in vergunningprocedures en planvorming • Communiceren naar burgers en belangengroepen over risico’s op basis van regionaal beleid • Opleiden en oefenen van procesverantwoordelijken en andere sleutelfunctionarissen in rampenbestrijdingsorganisatie • Nieuwe medewerkers in introductiebijeenkomsten actief informeren over de rampenorganisatie

2013 t/m 2015 • Gelijk aan 2012

2013 t/m 2015 • Gelijk aan 2012

Relatie met paragrafen • Verbonden partijen

Participanten Mede vanuit de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden wordt in het kader van onder andere planvorming afgestemd met: • Buurgemeenten • Buurregio’s • Politie Gelderland Midden • Provincie Gelderland • Defensie • Inspectie Openbare Orde en Veiligheid • Betrokken ministeries (BZK / VWS / VROM) • Particulieren (pandeigenaren m.b.t. gebruik pand en burgers in het kader van ‘wat kun je zelf doen’)

Relatie met stadsprogramma’s • Er is geen specifieke relatie met één van de stadsprogramma’s

PAGINA


96

Deelprogramma 6.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen

97

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen Programma 06 Veiligheid

Commissie Veiligheid, Financiën en Algemene en Bestuurlijke zaken Portefeuillehouder Mevr. Pauline Krikke bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

11.366

10.858

11.526

11.426

11.326

11.126

Baten

Totaal

56

0

0

0

0

0

-11.310

-10.858

-11.526

-11.426

-11.326

-11.126

0 111

5 0

5 0

5 0

5 0

5 0

111

-5

-5

-5

-5

-5

-11.199

-10.863

-11.531

-11.431

-11.331

-11.131




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Amendement "Invulling beter in balans 2" Generieke taakstelling VGGM - Cb / Raadscommissiebrief 24 mei 2011 Geamendeerd raadsdossier Toekomstgericht bezuinigen: de invulling - Correctie Generieke taakstelling VGGM (2013: +300 en 2014: +200) Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen

-400 400

- Correctie loon-prijs VGGM - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

289 377 2


668

Baten Totaal mutaties baten Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats.


0 -668

98

PAGINA


ONDERWERP

99

PAGINA


ONDERWERP

07 programma

Bruisend Arnhem

PAGINA


ONDERWERP

Programma 07 Bruisend Arnhem

100

Deelprogramma 07.1 07.1 Bloeiende kunst en cultuur

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Michiel van Wessem

Uitgangspunten van beleid Inleiding Arnhem kent een grote creatieve sector en een complete keten van culturele infrastructuur. In de stad is ArtEZ/Hogeschool voor de Kunsten gevestigd en hebben topgezelschappen als Oostpool, Introdans, Keesen & Co en Het Gelders Orkest hun thuis- en uitvalsbasis. In de keten is een aantal grote gezelschappen aanwezig en zijn er veel kleine gezelschappen en initiatieven. Naast grote culturele infrastructurele voorzieningen als de Schouwburg Arnhem (theater en dans), Musis Sacrum (muziek), Gemeentemusea (beeldende kunst) en Het Domein (kunstzinnige vorming en amateurkunst) zijn er een groot aantal kleine(re) organisaties die een essentiële bijdrage leveren aan het bruisende culturele klimaat. Samen met de producenten, scheppende en uitvoerende kunstenaars vormen deze een keten van creativiteit. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn kwaliteit, innovatie, diversiteit, participatie en spreiding. De gemeente levert (door de exploitatie van diverse voorzieningen, door subsidies, door het regisseren en door het faciliteren van allerlei culturele activiteiten) belangrijke bijdragen aan het culturele klimaat. In breder verband draagt het culturele klimaat bij aan de aantrekkelijkheid van Arnhem als stad om te wonen en te werken (het woonklimaat en de economie). Belangrijk met het oog op de culturele ambities is dat Arnhem een stad is die veel kansen biedt maar ook veel sociale problemen kent. De situatie op dit moment in de stad De ‘Atlas 2010 voor gemeenten’ laat zien dat de stad op ‘woonaantrekkelijkeheidsindex’ steeg van plek 16 in 2009 naar positie 11 in 2010. Diverse cultuurinitiatieven zijn vanuit de citymarketingcampagne gericht op het profileren van Arnhem als creatieve en groene stad. e Arnhem scoorde in 2010 de 7 plek op de ranglijst van musea in de Altas voor gemeenten. Het gaat hier om de aantallen musea. De stad nam in 2010 de 12e positie in op de ranglijst van evenementen in de Atlas voor gemeenten. Ook hier gaat het om de aantallen.

Het percentage creatieve klasse werd in de Atlas voor gemeenten 2010 niet gemeten, wat ook geldt voor het percentage kunstenaars van de beroepsbevolking. Wel vermeldenswaard is dat de stad zijn 3e positie qua e theatervoorstellingen en de 7 positie wat betreft klassieke concerten behield in vergelijking met de atlas 2009. Een indicator voor het cultuurbeleid is de waardering van de Arnhemse bevolking voor het aanbod van culturele voorzieningen in de binnenstad. Dit waarderingscijfer was in 2002 een 6,7. In de loop van de jaren is het cijfer opgeloen naar 7,3 in 2008 (bron: ‘Binnenstadsmonitor 2008’, maart 2009). De in juni 2011 uit te brengen binnenstadsmonitor over 2010 laat een lichte daling zien naar een 7,1. Beleidskaders • Nota Creatieve Milieus Arnhem, 2009 • Kadernota Podiumkunsten Arnhem 2009-2012, 2009 • Beleidsnota Cultuureducatie Arnhem 2009-2012, 2008 • ‘Startnotitie Cultuur in Rijnboog’ uit 2005 en ‘Haalbaarheidsonderzoek Cultuur in Rijnboog’ uit 2007 • Conceptnota ‘Bronnen: beleid Beeldende Kunst en Vormgeving 2009-2012’ uit 2008/2010 • Nota ‘Stad in Balans’, 2004 • Nota ‘Evenementenbeleid’ van EZ, 2003 • Nota ‘Amateurkunst in Arnhem’, 2002 • ‘Cultuurvisie 2001-2005-2015’, 2002 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Verbreden van cultuurbereik en (actieve) cultuurparticipatie. • Versterken van de creatieve keten van (a) educatie, (b) productie en (c) presentatie. • Cultuur draagt meer bij aan de economische ontwikkeling van de stad Arnhem.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 07 Bruisend Arnhem Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Verbreden van cultuurbereik & (actieve) cultuurparticipatie • Groei naar deelname van het VMBO aan programma Cultuur & School op Maat. • Groei naar deelname van 75 % van het primair onderwijs aan programma Cultuur & School op Maat. • Groei naar een samenhangend cultuurprogramma voor alle wijken • Ontwikkeling nieuwe culturele voorziening Arnhem Zuid. • Het vergroten van de participatie van kinderen aan cultuureducatie

2012

2012

• In de Gemeentemusea jaarlijks 7 tijdelijke tentoonstellingen. • In Musis Sacrum en de Schouwburg Arnhem in totaal 400 voorstellingen. • Programmering poppodium Luxor naar 230 activiteiten in 2012. • Betere huisvesting van enkele theaterorganisaties w.o. productiehuis Generale Oost. • Meer transparante subsidiesystematiek: invoering per 2013. • Het vereenvoudigen van de vergunningensystematiek voor kleinschalige culturele initiatieven.

Versterken van de creatieve keten van educatie, productie en presentatie • Groei naar een waardering van een 7,5 voor de culturele voorzieningen binnenstad in de Binnenstadsmonitor. • Verdere verbetering van de diverse posities van Arnhem in de Atlas Nederlandse Gemeenten. • Ontwikkeling naar een cultuurbeleid met een Arnhemse basisinfrastructuur. • Verbetering van minimaal één culturele voorziening

Waardering • Versteviging van de 11e positie op de ‘woonaantrekkelijkheidsindex’ in de ‘Atlas voor gemeenten’. e • Minimaal behoud van de 7 positie als museumstad (Atlas voor gemeenten), minimaal e behoud van de 12 positie als evenementenstad (Atlas voor gemeenten) en behoud van de 3e positie wat betreft theaterstad (Atlas voor gemeenten). e • Verbetering van de 11 positie betreffende het aantal popconcerten (Atlas voor gemeenten).

• Evaluatie gemeentelijke beleidskaders cultuur. • Verzelfstandiging Musis Schouwburg (mogelijk eerder), Gemeentemusea en Het Domein. • Aanscherpen prestatieafspraken subsidies, bevorderen samenwerking. • Uitvoering nieuw plan van aanpak creatieve milieus/ atelierbeleid. • Onderzoek broedplaatsinformatiepunt kunstenaars. • Planontwikkeling oefenruimte cultuur in Arnhem-Zuid. • Onderzoek kleine podia. • Actieve deelname aan overleg Oost-Nederland en G9 voor landelijk cultuurbeleid 20132016. • Start bouw kenniscluster 2011, bouw 2012. • Definitief Ontwerp Kunstencluster. • Regie nieuwbouw productiehuis Generale Oost. • Planontwikkeling verbouw Musis Sacrum. • Het oprichten van een jeugdcultuurfonds

Cultuur draagt meer bij aan de economische ontwikkeling van de stad Arnhem • Versterking imago Arnhem als ‘creatief en groen’. • Versterking Arnhem Modestad. • Versterking festivalpositie op het gebied van beeldende kunst en vormgeving. • Versterken creatief vestigingsklimaat: in 2014 300 permanente ateliers en atelierwoningen. • Het ondersteunen van kleinschalige culturele initiatieven die bijdragen aan de versterking van het imago van Arnhem als cultuurstad

101

Deelprogramma 07.1 Bloeiende kunst en cultuur

Bezoekcijfers • MSSA 130.000 per seizoen. • Filmtheater Focus 60.000 per jaar. • MMKA/HMA 50.000 per jaar. • Luxor 55.000 per jaar. • Bibliotheek 40.000 leden. • Domein 3.500 cursisten.

PAGINA


ONDERWERP



Relatie met Stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke Centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 4. Zorgzame Stad

102

Deelprogramma 07.1 Bloeiende kunst en cultuur

2013 t/m 2015 • Arnhem Modebiënnale 2013.

2013-2015 • Oplevering Kenniscluster 2013. • Bouw kunstencluster vanaf 2013. • Voorbereiding nieuwe Sonsbeek beeldententoonstelling. • Evaluatie Cultuurbeleid 20132016. • Evaluatie beleid Creatieve Milieus en vervolgvoorstel.

Relatie met paragrafen • Weerstandsvermogen • Onderhoud kap. goederen • Bedrijfsvoering • Verbonden partijen • Investeringen • Subsidies

Partners • Cultuurinstellingen • Landsdeel Oost • Rijk, Provincie, Regio • ArtEZ, HAN

103

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.1 Bloeiende kunst en cultuur Programma 07 Bruisend Arnhem


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

28.080

35.059

26.230

26.299

29.895

29.813

Baten

Totaal

6.089

10.525

4.874

5.000

5.000

5.000

-21.991

-24.534

-21.356

-21.299

-24.895

-24.813

4.040 591

0 0

3.862 0

3.863 0

319 0

397 0

-3.449

0

-3.862

-3.863

-319

-397

-25.440

-24.534

-25.218

-25.162

-25.214

-25.210



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - MSSA: samenvoegen backoffice met andere podia (m.i.v. 2013: -100) - Verlagen subsidie aan Radio TV Arnhem (m.i.v. 2014: -37) - Verlagen gemeentelijke bijdrage Gelders Archief (m.i.v. 2013: -105) Bestedingsvoorstellen - CAO-problematiek muziekdocenten Domein - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

Bedrag

0 0 0

79 -114

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 - Incidenteel effect MJPB 2011-2014 (Onderhoud Musis incl. dekking binnen beleidsveld) - Incidenteel effect MJPB 2010-2013 (GSO middelen Rijnboog) - Structureel effect MJPB 2011-2014 (ID-banen middelen) - Diversen

248 2 35 -3.862 -5.550 150 183


-8.829

Baten Beleidsvoornemens - Diversen bedrijfsvoering

-51

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Incidenteel effect MJPB 2010-2013 (GSO middelen Rijnboog) - Diversen

10 -52 -5.550 -8


-5.651



3.178

104

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.1 Bloeiende kunst en cultuur Programma 07 Bruisend Arnhem



Bedrag

Toevoegingen - BR Cultuur in Rijnboog

3.862


3.862

Onttrekkingen Totaal mutaties onttrekkingen

0


verschil

Rekening 2010

Investeringen

Economisch nut - Cultuur in Rijnboog (kenniscluster) - Cultuur in Rijnboog (kunstencluster) - Gebruikersonderhoud MSSA

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

-3.862

Begroting 2015

0 0 90

2.620 0 0

0 0 1.034

35.431 3.812 0

0 0 0

0 0 0

90

2.620

1.034

39.243

0

0

Totaal

0

0

0

0

0

0


90

2.620

1.034

39.243

0

0


PAGINA


ONDERWERP


105

Deelprogramma 07.2 07.2 Actief Sporten

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het credo van het Arnhemse Sportbeleid luidt: het investeren in sport en bewegen, integraal zowel in de breedte als naar de top, uitgaande van cruciale rol voor vitale sportverenigingen in een kwalitatief goede sportinfrastructuur. Dit beleid is gericht op alle burgers, waarbij de nadruk komt te liggen op jeugd en waarbij de groepen die minder bewegen (bijvoorbeeld inactieve volwassenen en gehandicapten) voorrang krijgen. Sport en bewegen worden als onlosmakelijk onderdeel gezien van het (overig) maatschappelijk leven. Sport was eerder een doel op zich, maar is inmiddels een ook een middel. Zo is sport onmisbare factor bij de ontwikkeling van een echte, gezonde, levendige, sociale en aantrekkelijke stad! Meer sportende en bewegende Arnhemmers, vooral ook gericht op (allochtone) jongeren, gehandicapten en de actieve- en inactieve volwassen, waardoor onder andere de gezondheid en een eventueel sociaal isolement van de Arnhemse burgers wordt verkleind en welbevinden wordt verbeterd. Sport biedt kansen (zowel binnen als buiten sport) en socialiseert (denk daarbij aan samenspel, doorzetten en discipline). Sport biedt ook kansen bij h et stimuleren van de (allochtone) jeugd (4-19 jaar) om blijvend te gaan sporten en te bewegen, hetgeen onder meer integratie bevorderend werkt. De situatie op dit moment in de stad In totaal zijn er 22,9 fte’s combinatiefunctionarissen wijk/school en sport ingevuld. De sportdeelname van de Arnhemse bevolking is op dit moment 64%, de bedoeling is om dit de komende jaren op te hogen naar 75%. Het aantal kinderen uit armoedegezinnen dat lid is geworden van een sportvereniging is dit jaar gestegen naar 1300. In 2011 zijn er twee Cruyff Courts en vijf Richard Krajicek Playgrounds/ verharde veldjes in de vijf krachtwijken gerealiseerd. De maatschappelijke functie die sport zou kunnen en moeten vervullen kan en moet nog veel verder worden ontwikkeld. Beleidskaders • Werkdocument ‘Sport over de Breedte’, visie op sport en bewegen in Arnhem (2002) en de uitwerking hiervan (2004) • Rapport ‘Het balletje ROLT verder ….’ (2009) • Stad in Balans • Stadsprogramma’s • Het Programma Sport (2011) • Startnotitie Sport & Bewegen (maart 2011) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Op allerlei niveaus meer Sport & Bewegen in Arnhem. • Sport levert een grote bijdrage aan de maatschappij op het gebied van gezondheid, samenleving, participatie, veiligheid, economie en de aantrekkelijkheid van de stad.

106

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.2 Actief sporten


Programma 07 Bruisend Arnhem Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Vitalere sportverenigingen en sportorganisaties (inclusief Stichtingen);

2012 t/m 2015 • In 2014 is er een toename gerealiseerd van minimaal vijf vitale sportverenigingen ten opzichte van 2010. Daarnaast zullen meer verenigingen beter scoren op de criteria van vitale sportverenigingen. • In 2012 blijft het aantal fte’s combinatiefunctionarissen (wijk/school en sport) op hetzelfde niveau als 2011: 22,9 fte’s.

2012 t/m 2015 • Inzet combinatiefunctionarissen • Uitvoeren Plan van Aanpak verenigingsondersteuning; • Uitwerking Visie Sport & Bewegen; • Uitvoering nieuw tarieven- en beloningssysteem sportaccommodaties.

• Bewegen en sporten beter bereikbaar voor iedereen, met speciale aandacht voor de jeugd; (de sportdeelname van de Arnhemse bevolking stijgt van 64% in 2010 naar 75% aan het einde van 2015)

• Door het organiseren van diverse stimuleringsprogramma’s wordt in 2014 ten opzichte van 2010 5% meer sportdeelname in (kracht)wijken door jeugd verwacht; • Met behulp van een aantal maatregelen wordt gestreefd naar een toename met 400 kinderen uit armoedegezinnen dat lid wordt van een sportvereniging in 2012 ten opzichte van 900 in 2010. • Het versterken van het op wijkniveau verbinden van diverse beleidsterreinen.

• Vervolg Plan van Aanpak Meedoen! (Jeugd); • Monitor Arnhem Card/ Jeugdsportfonds; • Sportieve scholen: in overleg met het onderwijs wordt het bewegingsonderwijs verder uitgebreid. Inzet van combinatiefuncties; • Door uitvoering van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) verkleinen van overgewicht bij kinderen en volwassenen; • Verbinden Sportbeleid en DPS aan de hand van wijkactieplannen; • Organiseren van en het versterken van de relaties en activiteiten binnen- en buiten schooltijd.

• Meer aandacht voor de relatie tussen breedtesport en (sub)topsport.

• In 2014 zijn er vier talentherkenningstrajecten gestart.

• Prestatie-afspraken Arnhemhal verder uitwerken; • Het verstrekken van subsidies, leningen en garanties; • Uitvoeren Plan van Aanpak doorstroom van talentherkenning naar talentontwikkeling tot (sub)topsporter.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 07 Bruisend Arnhem • Meer sportiviteit en respect binnen de sport;

• Door het realiseren van diverse programma’s het verbeteren van respect en sportiviteit op en rond de velden, in 2014 resulterend in 10% minder meldingen bij de Arnhemse Voetbal Federatie/ KNVB ten opzichte van 2010.

• Uitvoeren beleidsagenda’s seksuele diversiteit en integratie; • Afspraken maken met de bvo Vitesse; • Het uitvoeren van de maatregelen waartoe is besloten naar aanleiding van de in 2011 uitgevoerde 0-meting naar geweld op en om de velden.

• Beter gebruik door kwalitatief goede en laagdrempelige sportaccommodaties.

• Het realiseren van een optimaal accommodatieplaatje qua infrastructuur in 2011/2012; • In 2014 is het

• Opstellen van een Accommodatievisie en uitvoering geven aan maatregelen voor zowel de georganiseerde- als ongeorganiseerde sport, die zijn opgenomen in de Accommodatienota.

bezettingspercentage van sportaccommodaties toegenomen met 5%.

Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 4. Zorgzame stad

107

Deelprogramma 07.2 Actief sporten


Participanten • Onderwijs, wijkplatforms • Besturen sportverenigingen • Provincie • Overkoepelende en ondersteunende (sport)organisaties.

108

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.2 Actief sporten Programma 07 Bruisend Arnhem

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

21.349

19.875

20.672

20.757

20.562

20.261

Baten

Totaal

8.827

7.660

8.452

8.452

8.452

8.452

-12.522

-12.215

-12.220

-12.305

-12.110

-11.809

1.378 1.000

0 0

0 75

0 75

0 75

0 75

-378

0

75

75

75

75

-12.900

-12.215

-12.145

-12.230

-12.035

-11.734



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Subsidie Anhemse Sportfederatie (m.i.v. 2015: -39) - Sluiten Sport- en spelverhuur (m.i.v. 2015: -125) - Taakstelling buitensportaccommodaties (m.i.v. 2015: -130) - Sluiten e.o verpachten horeca zwembaden (2013: -40 en m.i.v. 2014: -200) - Uitbesteding schoonmaak zwembaden (m.i.v. 2014: -20) Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (oa. Overdrachten Vastgoed en Tarievenplan SA) - Diversen Totaal mutaties lasten

Bedrag

0 0 0 0 0

-70

3 -156 1.089 -69 797

Baten Beleidsvoornemens - Diversen bedrijfsvoering

-44

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Diversen

907 -71


792



-5

109

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 07.2 Actief sporten Programma 07 Bruisend Arnhem

Commissie Cultuur, Economie,Educatie, Sport en Sociale zaken Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--


Bedrag


0

Onttrekkingen - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01); dekking kapitaallasten

75


75


75

Rekening 2010

Investeringen

Economisch nut - Voorzieningen Sport - Aanpassing sportpark Bakenberg - Voorzieningen Schuytgraaf - Voorzieningen Presikhaaf

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

958 0 0 55

74 618 0 0

0 0 1.564 0

0 0 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

Totaal

1.013

692

1.564

0

0

0

Totaal

0

0

0

0

0

0


1.013

692

1.564

0

0

0


110

PAGINA


ONDERWERP

111

PAGINA


ONDERWERP

08 programma

Samenleven in Arnhem

112

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.1 08.1 Maatschappelijke actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het ondersteunen, stimuleren en waarderen van actief burgerschap in Arnhem en het ondersteunen van organisaties en instellingen die met vrijwilligers werken vormt de kern van het vrijwilligerswerkbeleid. De uitvoering van het vrijwilligerswerkbeleid is grotendeels belegd bij Vrijwillige Inzet Arnhem (VIA). Het vergroten van het zelfsturend vermogen in de eigen woonomgeving (wijk) en het inzetten van talenten en participatie van specifieke doelgroepen (jongeren, allochtonen, mensen met een beperking) staan centraal. De gemeente zet daarnaast in op het versterken van de samenwerking tussen de welzijns- en vrijwilligersorganisaties, interculturalisatie van(vrijwilligers)organisaties en het creëren van een (digitaal) centraal punt (vrijwilligershuis) waar de burger terecht kan. De situatie op dit moment in de stad • Het aantal vrijwilligers in 2009 bedraagt 33%. Per wijk zijn er grote verschillen, uitschieters naar boven: Schaarsbergen (59%), Klingelbeek (46%), Burgemeesterwijk/Hoogkamp (40%), Vreedenburg/Kronenburg (41%) en Schuytgraaf (40%). Uitschieter naar beneden: Malburgen Oost-Noord (22%). Vrijwillige inzet is grootst in de leeftijdscategorie 40-64 jaar: 38%, het laagst in de leeftijdscategorie15-29 jaar: 25%. • In 2010 zijn via het project Duizend en één Kracht 200 allochtone vrouwen geactiveerd om te participeren in de samenleving. Samenwerking tussen diverse afdelingen en gemeentelijke afdelingen is hierdoor sterk geïntensiveerd. • In 2010 is het startsein gegeven voor de realisatie van een vrijwilligershuis. • De nota vrijwillige inzet en mantelzorg 2011-2015 is in interactie met het veld ontwikkeld en zal in 2011 worden vastgesteld. Beleidskaders • Nota vrijwillige inzet en mantelzorg 2011-2015, 2011 • Meerjarenbeleidplan Wmo 2012-2016, 2011 • Nota ‘Doorontwikkeling Stad in Balans 2008-2011’, 2007 • Nota 'Inzet op inzet', 2005 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Meer vrijwillige maatschappelijk actieve burgers. • Vergroten van deelname aan het maatschappelijk leven in de directe woon- en leefomgeving. • Vrijwillige inzet door jongeren, allochtonen en mensen met een beperking is in 2015 met 10% toegenomen.

PAGINA


ONDERWERP


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Versterken van de infrastructuur voor het faciliteren en ondersteunen van vrijwillige inzet

2012 • Verbeterde samenwerking tussen betrokken organisaties (ketensamenwerking)

• Stimuleren van interculturalisatie van (vrijwilligers) organisaties

• Er is één centraal loket voor vrijwilligersondersteuning

2012 • (Digitaal) vrijwilligershuis, éénloket voor vrijwilligers(organisaties) • Aanpassen bestaande monitoring aan doelen nota vrijwillige inzet en mantelzorg • De bestaande waarderingsvormen integreren in één duidelijk herkenbare en zichtbare vorm

• Er is één (nieuw) waarderingsinstrument ontwikkeld.

• Gesprekken voeren met instellingen over diversiteitbeleid (binnen hun organisatie) • Gesubsidieerde instellingen hebben een inspanningsverplichting om te ‘verkleuren’. • Stimuleren burenhulpprojecten in wijken en buurten • Stimuleren nieuwe vormen van vrijwilligerswerk in de wijk/buurt • Brede toepassing van de ontwikkelde methodiek 1001kracht

Relatie met stadsprogramma’s • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad

113

Deelprogramma 08.1 Maatschappelijke actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem

• Nulmeting deelname specifieke groepen. • Maatschappelijke organisaties stellen voldoende stageplaatsen beschikbaar.

• Inzicht in huidige deelname specifieke groepen aan vrijwilligerswerk (nulmeting) • Maatschappelijke organisaties stimuleren stageplaatsen voor jongeren te realiseren

2013 t/m 2015 • Het aantal inwoners dat zich vrijwillig inzet bedraagt 40% in 2015.

2013 t/m 2015 • Vervolgmeting DIGIMON (digitale monitor vrijwilligerswerk)

Relatie met paragrafen • Subsidies

Participanten • Verenigingen en instellingen op allerlei terreinen • Ondersteunende organisaties zowel landelijk, provinciaal als lokaal.

114

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.1 Maatschappelijke actieve burgers Programma 08 Samenleven in Arnhem



Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

660

674

692

642

642

642

Baten

Totaal

0

0

0

0

0

0

-660

-674

-692

-642

-642

-642

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

0

0

0

0

0

-660

-674

-692

-642

-642

-642



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verlaging subsidie maatschappelijke stage (m.i.v. 2013: -50) - Verlaging subsidie wijkvereniging (m.i.v. 2013: -76) * Raad 30 mei 2011 Amendement "Met het gezicht naar de wijk 2": Terugdraaien bezuiniging verlaging subs. wijkvereniging (m.i.v. 2013: +76)

Bedrag

0 0 0

Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

-2

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

17 3


18



0 -18

PAGINA


ONDERWERP

Programma 08 Samenleven in Arnhem

115

Deelprogramma 08.2 08.2 Samenleven in de buurt


Uitgangspunten van beleid Inleiding Het programma Samenleven in Arnhem streeft naar een vitale sociaal weerbare Arnhemse Samenleving (civil society). Een samenleving die zich kenmerkt door goede sociale relaties/verbanden waaraan mensen naar eigen wens en vermogen kunnen deelnemen, ongeacht culturele achtergrond; een samenleving waarin burgers zich opgenomen voelen en geaccepteerd, waarin zij naar elkaar omzien, hun talenten en die van hun omgeving kennen en gebruiken; waarin burgers zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun leven en wanneer nodig een beroep kunnen doen op hun eigen omgeving; waarin zij zolang mogelijk zelf de regie op hun leven in handen hebben en zelfstandig kunnen blijven wonen; waarin zij in staat zijn zichzelf te organiseren en problemen op een constructieve manier op te lossen. Dat betekent ook dat zoveel mogelijk Arnhemmers een bijdrage leveren aan het welzijn van anderen en de samenleving. Het elkaar kunnen ontmoeten is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Hierbij is extra aandacht voor kwetsbare groepen zoals ouderen, mensen met een beperking en migranten. De ontmoetingsfunctie (in de wijken) vraagt nadrukkelijke aandacht. Er wordt extra ingezet op het stimuleren van de zelfwerkzaamheid en medeverantwoordelijkheid van burgers bij hun welzijn en de invulling van hun woon- en leefomgeving en het realiseren van een goed niveau van basisvoorzieningen in de wijken. Stichting Rijnstad is een van de belangrijkste uitvoeringspartners op dit terrein. Er wordt gewerkt met de 8 ‘bakens’ van ‘Welzijn Nieuwe Stijl’: 1) gericht op de vraag achter de vraag; 2) gebaseerd op de eigen kracht van de burgers; 3) direct erop af; 4) formeel en informeel in optimale verhouding; 5) doordachte balans van collectief en individueel; 6) integraal werken; 7) niet vrijblijvend, maar resultaatgericht; 8) gebaseerd op ruimte voor de professional. De situatie op dit moment in de stad Voor dit deelprogramma zijn de volgende indicatoren relevant: • Buurtperspectief: het percentage Arnhemmers dat verwacht dat hun buurt de komende jaren vooruit zal gaan is- in tegenstelling tot een aantal jaren geleden- inmiddels aanzienlijk hoger (30%) dan het percentage dat achteruitgang verwacht (19% bron: Veiligheidsmonitor 2009). Vooral in de krachtwijken is dat het geval (vooruit: 47%; achteruit 19%). • Oordeel voorzieningen: het gemiddelde rapportcijfer dat Arnhemmers geven voor de voorzieningen in hun buurt is 7,0 (bron: Veiligheidsmonitor 2009). In 2001 was dit 6,5. • Sociale kwaliteit: het oordeel van Arnhemmers over de sociale kwaliteit van hun woonomgeving is 5,8 (op een schaal van 0-10). Dit is ook het gemiddelde van de grote steden. Het kengetal is al jaren stabiel. In de periode 2012-1015 is er taakstelling van € 0,5 mln. op welzijnsaccommodaties opgelegd. Uitgangspunt is één majeure locatie per wijk of buurt, activiteiten en dienstverlening blijven overeind, inzet is clustering van gebouwen. Nieuwe beheersconstructies moeten leiden tot efficiency en kwaliteitsverbetering. Beleidskaders • Doorontwikkeling Stad in Balans • WMO Beleidsplan 2012-2015 • Stadsprogramma Woon- en leefomgeving Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Uiteindelijke doel is dat er een Vitale Arnhemse Samenleving ontstaat: • Sterkere sociale infrastructuur (zowel fysieke voorzieningen als sociale netwerken en verbanden) • Meer inwoners nemen initiatief en eigen verantwoordelijkheid en pakken sociale en maatschappelijke vraagstukken zelf op, samen met (maatschappelijke) instellingen en ondernemers

PAGINA


ONDERWERP


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Het vergroten van het aantal inwoners dat hun weg vindt in en naar de sociale netwerken in de wijk en buurt. • Het vergroten van actief burgerschap in alle wijken • Bevorderen van medeverantwoordelijkheid van burgers voor hun eigen leefsituatie • Betere en laagdrempelige (multi)functionele wijkaccommodaties • Meer diversiteit bij het gebruik van voorzieningen • Meer bewoners vervullen een actieve rol bij het beheer en de exploitatie van de wijkvoorzieningen • Meer gebruik van nieuwe communicatievormen • Meer vraaggericht maatwerk van activiteiten en dienstverlening in de wijken.

2012 • Voor 24 wijken is een wijkactieplan en een wijkprogramma beschikbaar • Er is een beheerstructuur ontwikkeld met duidelijke financieringsvoorwaarden voor bewonersbeheer • Er is één integrale welzijnsopdracht ontwikkeld • Sterker (wijk)netwerk van professionele dienstverleningen en bewonersinitiatieven

2012 t/m 2015 • Implementeren van de visie op wijkaccommodaties en het beheer en de programmering hiervan. • Er wordt overlegd met instellingen over werken volgens de 8 bakens van welzijn nieuwe stijl • Sturen op maatwerk in de wijk: gericht op de vraag uit de wijk (ontmoeting, activiteiten en dienstverlening • Ontwikkelen van nieuwe sturingsvormen. • Ontwikkelen nieuwe communicatievormen • Verstrekken van een opdracht aan RTV- Arnhem en Rijnstad over gebruik nieuwe communicatievormen • Ondersteunen van bewoners om rol ten behoeve van wijkbeheer goed te kunnen vervullen • Verbinden van professionele organisaties met bewonersorganisaties/bewoner sinitiatieven • Ontwikkelen van welzijnsarrangementen op basis van de vraag uit de wijk.

2013 t/m 2015 • Bij instellingen is de omslag gemaakt en werken volgens de 8 bakens van welzijn nieuwe stijl* • Er zijn collectieve welzijnsarrangementen ontwikkeld. • Er wordt gebruik gemaakt van nieuwe vormen van communicatie • In 2015 vindt minimaal 85% van alle inwoners hun weg in en naar diverse netwerken in de wijk, stad en daarbuiten • In 2015 vindt 75% van alle inwoners dat zij voldoende sociale contacten hebben. • De kwaliteit van de sociale samenhang wordt gewaardeerd met een 6,3 en is daarmee gelijk aan het landelijk gemiddelde. • De bezettingsgraad van wijkaccommodaties is in 2105 substantieel toegenomen t.o.v. 2011.

Relatie met Stadsprogramma • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad

116

Deelprogramma 08.2 Samenleven in de buurt Programma 08 Samenleven in Arnhem


Partners • Bewoners, wijkorganisaties • Woningcorporaties • Welzijnsinstellingen • Scholen • Zorginstellingen

117

PAGINA


ONDERWERP




Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

10.620

8.372

5.018

4.439

4.314

4.189

Baten

Totaal

3.077

2.185

84

83

83

83

-7.543

-6.187

-4.934

-4.356

-4.231

-4.106

5.443 2.917

0 16

0 16

0 16

0 16

0 16

-2.526

16

16

16

16

16

-10.069

-6.171

-4.918

-4.340

-4.215

-4.090



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verlaging subsidie aan Stichting Rijnstad (m.i.v. 2013: -61) - Hart van de wijk - Algemeen (personeel) wijkgericht werken - Generieke taakstelling Hart van de Wijken (2013: -250; 2014: -375 en 2015: -500) Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - GSO 3 Voorzieningenhart St. Marten (zie baten) - Budget bewonersinitiatieven - Combinatiefuncties Brede Scholen, Sport en Cultuur

Bedrag

0 -34 -130 -125

-15

102 -421 -500 -795 145

- Vervallen uitgaven in het kader van GSOIII (zie baten) - Diversen

-1.650 69


-3.354

Baten Bestaand beleid - GSO 3 Voorzieningenhart St Marten (zie lasten)

-500

- Vervallen inkomsten in het kader van GSOIII (zie lasten) - Diversen

-1.650 49


-2.101



1.253

118

PAGINA


ONDERWERP




PAGINA


ONDERWERP


119

Deelprogramma 08.3 08.3 Jeugd

Commissie Maatschappelijke ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen

Uitgangspunten van beleid Inleiding Het Arnhemse jeugdbeleid wil alle kinderen en jongeren kansen bieden op een gezonde ontwikkeling in velerlei opzicht. Speciale aandacht en zorg gaan uit naar kinderen en jongeren die risico’s lopen om in de problemen te komen (preventie) en de kinderen en jongeren die al problemen hebben (zoals schooluitval, criminaliteit, schulden, psychische problemen etc.). Hoofdopgaven in deze periode liggen bij de doorontwikkeling van het Centrum voor Jeugd en Gezin en de voorbereiding van de decentralisatie van de jeugdzorg. Tevens ligt er de opgaven de kanteling in het welzijnswerk door te vertalen naar het jongerenwerk. Aanpak van jeugdgroepen komt terug in programma 6.1 Veiligheid

De situatie op dit moment in de stad In 2010 werden circa 1800 jongeren (unieke personen) bereikt door het wijkgerichte tiener- en jongerenwerk. Het stedelijk jongerencentrum Willeméén bereikt een veelvoud hiervan, waaronder ook jongvolwassenen en bezoekers van buiten Arnhem. Door de bezuinigingen (wegvallen Vogelaar- en GSOIII middelen) valt de dekking weg voor het succesvol opgestarte ambulante jongerenwerk. Mede hierdoor moeten nieuwe uitgangspunten voor deze werksoort worden vastgesteld. Sinds de ondertekening van het Convenant Centrum voor Jeugd en Gezin en de start van de CJG-locaties in Arnhem zijn circa 900 ouders, jongeren en professionals bereikt met laagdrempelige adviezen. Het bereiken van jongeren heeft hierbij nog onvoldoende aandacht gekregen. Tevens weten professionals elkaar beter te vinden, waardoor o.a. betere afstemming van zorg plaats vindt. Zo waren er 386 matches in de Verwijsindex Regio Arnhem (VIRA) in 2010). De doorontwikkeling van het CJG komt in het licht te staan van de taken die de gemeente in de nabije toekomst gaat krijgen op het gebied van jeugdzorg, jeugd- geestelijke gezondheidszorg en zorg voor jeugdige licht-verstandelijk gehandicapten. De jeugdzorg moet goedkoper, anders en beter en de enorme groei in het gebruik van deze voorzieningen moet teruggedrongen worden. De overheveling van deze taken van provincie, AWBZ en zorgverzekeringen is een forse operatie en vraagt in 2012 en volgende jaren veel aandacht van de gemeente. Beleidskaders • Programma jeugd ‘Alle jongeren ervaren kansen, steun en grenzen’, februari 2011 • Uitvoeringsprogramma Opgroeien in Arnhem, 2010 • Nota Opgroeien in Arnhem met kansen, grenzen en steun; integraal jeugdbeleid 2008-2011, vastgesteld op 31 maart 2008 (samenvatting) • Arnhemse Jeugdmonitor, 2008 (2010 in voorbereiding) • Nota Ruimte voor de jeugd (Spelennota), vastgesteld 3 november 2009 • Convenant Centrum voor Jeugd en Gezin regio Arnhem, 1 april 2009 • Uitvoeringsnotitie Jeugdparticipatie, vastgesteld 19 februari 2008 • Nota Tiener- en jongerenwerk, vastgesteld 19 december 2005 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Het jeugdbeleid is erop gericht dat alle jongeren zich ontwikkelen tot zelfstandige, betrokken burgers van Arnhem. Het jeugdbeleid wil hiertoe jongeren kansen bieden, waar nodig ondersteunen, maar ook grenzen stellen. Hiermee willen we voorkomen dat jongeren in problemen komen. Waar zich problemen voordoen willen we deze eerder en zo mogelijk met lichte hulp aanpakken.


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Meer participatie in en betrokkenheid bij de maatschappij door jongeren die zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun acties

2012 • Minimaal 15% van de tieners en jongeren wordt bereikt door activiteiten van het tiener- en jongerenwerk

2012 • Vertalen van nieuwe uitgangspunten tiener- en jongerenwerk naar opdrachtverlening en kwaliteitsafspraken • Investeren in participatie van en beeldvorming over jongeren d.m.v. het betrekken van jongeren bij activiteiten en bijeenkomsten en het uitdragen van goede voorbeelden/rolmodellen

• Meer preventie voor jeugd, minder curatieve zorg

• CJG: eind 2012 zijn er 3 adviesgesprekken per geopend dagdeel per locatie • 50% van de VIRA- matches hebben een casusregisseur; 80% van de in de AMvB genoemde instellingen, die dienen te zijn aangesloten, zijn aangesloten op en melden in VIRA

• In 2012 zal de dienstverlening van het CJG uitgebreid worden en dekkend worden voor de hele stad (fysiek, telefonisch en virtueel); het CJG zal hierbij meer outreachend gaan werken, waarbij met name ook de doelgroep 12+ sterker aandacht krijgt. • Het aantal frontoffices van het CJG zal teruggebracht worden tot maximaal 2. Onderzocht wordt hoe vanaf 2013, op basis van de uitkomsten van het onderzoek van de Rekenkamer, het CJG in Arnhem zo (financieel en inhoudelijk) verantwoord en effectief mogelijk kan functioneren, waarbij tevens onderzocht wordt of daarbij het terugbrengen naar 1 lokatie mogelijk en wenselijk is. • Uitbreiden afspraken over preventie en lichte hulpverlening met kern- en ketenpartners CJG; • Afspraken zorgcoördinatie doorontwikkelen, met aandacht voor nazorg en afstemming veiligheidshuis en passend onderwijs. • Voorbereiding decentralisatie jeugdzorg op gemeentelijk en regionaal niveau; hiertoe richt de gemeente een project in • Professionals worden met elkaar in contact gebracht d.m.v. jeugdcafe’s, gezamenlijke scholing en CJGwebsite voor professionals

• Betere afstemming van zorg: éen gezin, één plan

PAGINA



• Betere signalering

120

Deelprogramma 08.3 Jeugd

• Jaarlijks worden minimaal 120 professionals die met en voor jeugd werken met elkaar in contact gebracht

PAGINA


ONDERWERP




121

Deelprogramma 08.3 Jeugd

2013 t/m 2015 • In alle wijken ruimte voor ontmoeting; minimaal 20% van de bereikte tieners en 40% van de bereikte jongeren denkt en beslist mee over gesubsidieerde activiteiten voor henzelf • CJG: eind 2013 zijn er 4 adviesgesprekken per geopend dagdeel per locatie • Aantal verwijzingen naar jeugdzorg in 2014 gelijk aan 2010 (momenteel jaarlijks stijging van 6%) • 80% van de VIRA- matches hebben in 2014 een casusregisseur; Naast de in de AMvB genoemde instellingen, die dienen te zijn aangesloten, zijn ook de overige in de AMvB genoemde instellingen aangesloten op en melden zij in VIRA.

2013 t/m 2015 • Participatie wordt sterker geformuleerd als onderdeel opdracht voor het jongerenwerk • Speel- en ontmoetingsplannen per wijk • Voorbereiding concrete uitvoering jeugdzorg als gemeentelijke taak

Relatie met paragrafen • Investeringen • Subsidies

Partners • Jongeren en ouders zelf • Rijksoverheid • Provincie Gelderland • Instellingen (en kleinere verenigingen) op het gebied van voorschoolse voorzieningen, onderwijs, jeugdgezondheidszorg, jeugdhulpverlening, openbare orde, welzijn, sport en cultuur

122

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.3 Jeugd Programma 08 Samenleven in Arnhem

Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

6.620

6.747

6.857

6.629

6.601

6.601

Baten

Totaal

1.700

2.367

1.536

1.536

1.536

1.536

-4.920

-4.380

-5.321

-5.093

-5.065

-5.065

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

0

0

0

0

0

-4.920

-4.380

-5.321

-5.093

-5.065

-5.065



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Extra middelen Willemeen - Extra middelen Be Connected (m.i.v. 2013: +5) - Niet opstarten 2 frontoffice CJG (m.i.v. 2013: -100) - Website Jong IN (2013 - 18; m.i.v. 2014: -36) - Beëindiging ontwikkeling CJG (m.i.v. 2013: -30) - Beëindiging innovatiefonds jeugd (m.i.v. 2013: -50) - Vangnet bureau jeugdzorg (m.i.v. 2013: -35) - Monitoring en communicatie: Anders en minder (m.i.v. 2014: -10) Bestedingsvoorstellen - Ombouw ambulant jongerenwerk - Vervallen 4 fte's ambulant jongerenwerk in krachten GSO-wijken - CJG / ZAT Roc jeugd * Dekking binnen budget jeugd - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

Bedrag

100 0 0 0 0 0 0 0

250 -250 35 -35 -22

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - RSP-middelen GSO-3 Aanval op de uitval en Jong kapitaal (zie baten) - Diversen

114 148 -175 -55


110


123

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.3 Jeugd Programma 08 Samenleven in Arnhem

Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Luuk van Geffen


Bedrag Baten Beleidsvoornemens - Diversen bedrijfvoering

-6

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - RSP-middelen GSO-3 Aanval op de uitval en Jong kapitaal (zie lasten) - Diversen

-649 -175 -1


-831


-941


PAGINA


ONDERWERP


124

Deelprogramma 08.4 08.4 Integratiebeleid


Uitgangspunten van beleid Inleiding De Arnhemse samenleving is een zeer diverse samenleving. Mensen uit alle windstreken, met verschillende achtergronden en met verschillende overtuigingen, voorkeuren en levenswijzen vormen samen de bevolking van deze stad. De gemeente Arnhem telt ruim 26.000 niet-westerse allochtonen en bijna 17.000 westerse allochtonen. Ruim de helft (58%) van de niet-westerse allochtonen is in het buitenland geboren. Zij vormen de eerste generatie allochtonen. De overige 42% is in Nederland geboren, maar heeft ouders die in het buitenland zijn geboren. Uit analyse van (deels) Arnhemse cijfers blijkt dat de maatschappelijke positie van Arnhemmers met een allochtone achtergrond gemiddeld ongunstiger is dan die van autochtone Arnhemmers. Het betreft de positie op diverse leefgebieden zoals wonen, werk en inkomenspositie, opleiding/deelname aan het onderwijs en vrijwillige inzet. Het integratiebeleid in Arnhem is gericht op een effectief participatiebeleid (maatschappelijke participatie) en op inspanningen die zich richten op het doen toenemen van de interculturele competenties van de Arnhemse samenleving. Daarnaast speelt dat inburgering in de komende jaren wordt afgebouwd als gemeentelijke taak. Vanaf 2014 zijn er geen middelen meer voor inburgering. De situatie op dit moment in de stad • De bestuurlijke afspraak die over het aantal inburgeraars is gemaakt was: we starten minimaal 300 inburgeringstrajecten, en streven naar 700 te gestarte trajecten. In 2010 zijn 807 mensen gestart met hun inburgering, te verdelen naar twee groepen. De eerste groep betreft 640 mensen die zijn ingegaan op een aanbod voor het volgen van een cursus, en zijn ook daadwerkelijk gestart. Deze tellen mee als gestart inburgeringstraject. De helft bestond uit verplichte inburgeraars, de helft uit vrijwillige inburgeraars. De tweede groep betreft 167 mensen die zich op een andere manier voorbereiden op het inburgeringsexamen; zij hebben een handhavingsbeschikking ontvangen waarin staat dat zij binnen 3,5 jaar het inburgeringsexamen (of iets wat daar vrijstelling voor geeft) moeten hebben gehaald. Onderdeel van bovenstaande cijfers betreffen 133 mensen die alvorens te kunnen starten met inburgering, een alfabetiseringstraject zijn gestart. • 71% van de trajecten was duaal vormgegeven; hetgeen inhoudt dat naast het leren van de taal ook participatie onderdeel is van het traject (bijv. met een stageplek, of via een re-integratietraject). • De mensen die gestart zijn in 2007 en 2008 moeten inmiddels hun traject volledig hebben afgerond. Van de jaargroep uit 2007 heeft 91% deelgenomen aan het examen. Van de jaargroep uit 2008 heeft 83% deelgenomen aan het examen. • De antidiscriminatievoorziening Artikel 1 Gelderland-Midden, is per 1 januari 2010 gaan functioneren. • In het kader van het Arnhemse Fonds Samenlevingsbeleid zijn in 2009 20 aanvragen gehonoreerd op het gebied van kleinschalige activiteiten voornamelijk in de wijken om inwoners met verschillende culturele achtergronden met elkaar in contact te brengen • De agenda seksuele diversiteit is vastgesteld. Het COC Midden-Gelderland heeft met ingang van 2009 een structurele subsidie gekregen. • De beleidsagenda Emancipatie is begin 2010 vastgesteld. • De uitvoering van het plan ter bestrijding van eergerelateerd geweld is in handen gegeven van Hera; in dit kader is in 2010 voor een periode van twee jaar het project ‘Vertrouwenspersonen in de buurt’ na een geslaagde experimentele periode in Malburgen in uitvoering gegaan in de overige 4 aandachtswijken. Beleidskaders • Visie-nota Integratie door Participatie 2011-2015, 2011 • Beleidsagenda Seksuele diversiteit, 2009 • Beleidsagenda Emancipatie allochtone vrouwen, 2009 • Actieplan Meedoen allochtone jeugd aan sport, 2008 • Nota Eervol Arnhem 2007-2010, 2007 • Kadernotitie Inburgeren in Arnhem, 2006

PAGINA


ONDERWERP


125

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid


Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Doelen voor de komende jaren zijn: • Meer participatie (sociale contacten, sociale activiteiten, actief burgerschap/onbetaald werk, onderwijs, betaald werk). • Betere maatschappelijke positie kwetsbare allochtonen. • Acceptatie van homoseksualiteit en gelijke maatschappelijke positie van homoseksuelen. Inburgering De inburgeringsagenda was in de afgelopen jaren een belangrijke component van het integratiebeleid. In 2010 heeft het Rijk aangekondigd dat de gemeentelijke budgetten voor inburgering afgebouwd worden naar ‘0’ euro in 2014. In 2011 is er nog ruimte is om nieuwe trajecten te starten. Daarna zal de aandacht vooral liggen bij het goed afronden van de trajecten die zijn gestart. Onderzocht wordt op welke wijze aandacht kan blijven bestaan voor taalontwikkeling. Participatie Dit college beschouwt integratie nadrukkelijke als een ‘sociaal-maatschappelijk’ vraagstuk. Daarnaast richten we ons nadrukkelijker op de kansen en mogelijkheden in plaats van de belemmeringen. We richten ons beleid niet alleen op diegenen met achterstanden, maar juist ook op de grote groep die het goed gaat en die we willen betrekken en stimuleren om een bijdrage te leveren aan het wegnemen van die achterstanden. Tot slot willen we in ons beleid recht doen aan diversiteit. Wat voor ons voorop staat is dat onze beleidsdoelen voor alle Arnhemmers gelden: optimale zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. We kiezen voor: • Inclusiviteit. • Integratie door participatie. • Eigen kracht en verantwoordelijkheid. • Situationele aanpak. • Integraliteit: samenhang en samenwerking. Emancipatie Het Arnhemse emancipatiebeleid heeft twee speerpunten, het vergroten van de maatschappelijke participatie van migrantenvrouwen en het versterken van de maatschappelijke positie van homo’s, lesbiënnes, biseksuelen en transseksuelen.

126

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.4 Integratiebeleid Programma 08 Samenleven in Arnhem


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Inburgeren Inburgeringsplichtigen bieden wij een inburgeringtraject aan ter voorbereiding op het inburgeringexamen.

2012 t/m 2015 Inburgeren • Aan verplichte inburgeraars wordt een voorziening aangeboden. In 2012 is maximaal ruimte voor 60 tot 100 nieuwe trajecten. • van de verplichte inburgeraars slaagt 80% voor het inburgeringexamen. • 80% van de trajecten is duaal vormgegeven.

2012 t/m 2015 Inburgeren • In 2011 is er nog ruimte is om nieuwe trajecten te starten. Daarna zal de aandacht vooral liggen bij het goed afronden van de trajecten die zijn gestart.

Participatie • Beter bereik (vinden) van (allochtone) bewoners die tot nu toe onvoldoende in beeld zijn. Zowel kwetsbare als krachtige (allochtone) inwoners. • Meer vroegsignalering van kwetsbare situaties. • (Allochtone) inwoners zijn beter verbonden met ondersteuningsaanbod en participatiemogelijkheden/ kansen. • Meer activeren. • Meer ruimte en waar mogelijk betere faciliteiten voor participatie, burgerverbanden en zelforganisatie. • Effectievere cliëntondersteuning. • Effectievere hulpverlening en zorg. • Toename interculturele competenties Arnhemse samenleving, waaronder organisaties en instellingen.

Participatie • Significante toename van het aantal vrijwilligersorganisaties dat een actief beleid voert met het oog op diversiteit van het vrijwilligersbestand. • Grotere bekendheid met het aanbod van formele en informele voorzieningen. • Toename van tevredenheid met het Arnhemse ondersteuningsaanbod. • 5 a 10 allochtone zelforganisaties/sleutelfiguren vervullen een actieve rol met het oog op signalering ,verbinden en activeren van moeilijk bereikbare groepen. • 6 (grote) gesubsidieerde instellingen hebben een eigen diversiteitbeleid. Er is bij hen sprake van een personeelsbestand dat past bij de klanten die zij bedienen. Daarnaast een toename van de interculturele competenties. • Het Personeelsbestand van de gemeente Arnhem is substantieel diverser. Er is een toename van leer- en stageplekken bij gemeente. • Minimaal 15 innovatieve participatie en integratie projecten worden binnen het samenlevingsfonds gefaciliteerd.

Participatie • Opzetten actieprogramma integratie 2012-2013 • Opzetten en implementeren uitvoeringsplan interculturalisatie en diversiteit. • Bij diverse beleidsontwikkelingen (welzijn, onderwijs, vrijwillige inzet etc. interculturalisatie meer benadrukken. • Waar mogelijk borgen van succesvolle projecten. • Realiseren van verdergaande afstemming en waar mogelijk integreren van ons participatiebeleid (o.a. meer afstemming tussen welzijn, sociale activering, vrijwilligerswerk en toeleiding naar betaald werk). • Raadsvoorstel stimuleren en ondersteunen van allochtone zelforganisaties met oog op vervullen van een actieve rol in het Arnhemse participatiebeleid. • Het beter monitoren van en beter sturen (ambitieuzere en meer SMART geformuleerde prestaties) op prestatieafspraken gesubsidieerde instellingen met oog op interculturalisatie. • Voorstel inrichten van dialoog gemeente /allochtone inwoners en organisaties (heroriëntatie functie Multicultureel Platform Arnhem). • Herijking Arnhems Fonds Samenlevingsbeleid: aanscherpen selectiecriteria. • Faciliteren van initiatieven die zelfredzaamheid vergroten.

127

PAGINA


ONDERWERP


Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouder Dhr. Henk Kok Participatie • Onderzoeken van nieuwe/effectievere instrumenten om ook allochtone bewoners meer te betrekken bij beleid, inrichting va de wijk. Onder andere het Pilot project ‘Laat je horen’ jongerenparticipatie in de wijk Presikhaaf. Faciliteren van instrumenten die hieraan kunnen bijdragen. • Stimuleren van initiatieven op het gebied van interculturele ontmoeting. • Het uitvoeren van een integratiemonitor. • In 2014 opstellen nieuwe kadernota integratie

Emancipatie • Het voorkomen en bestrijden van eergerelateerd geweld • Acceptatie van homoseksualiteit en gelijke maatschappelijke positie van homoseksuelen. • Discriminatie is beter in beeld.

Emancipatie • Het onderwerp eergerelateerd geweld is bespreekbaar gemaakt binnen de risicogroepen. • De ketenaanpak huiselijk geweld is ook ingericht op aanpak eergerelateerd geweld • Zie deelprogramma 08.1


Relatie met paragrafen • Bedrijfsvoering

Emancipatie • Het uitvoeren van het activiteitenplan ‘Eervol Arnhem • Evaluatie van projectplan Eervol Arnhem • Burgers informeren over het Bureau art 1. • Analyse van de meldingen. • Verlenging aanstelling projectleider aanpak eergerelateerd geweld • Weerbaarheidstrainingen m.b.t. eergerelateerd geweld. • Rol van de gemeenschappen versterken in de aanpak eergerelateerd geweld door samenwerking. • Organisatie van dialoog en debatten i.s.m. met relevante instellingen in Arnhem om acceptatie van homoseksualiteit en gelijke maatschappelijke positie van homoseksuelen bespreekbaar te maken.

Partners • Wijkorganisaties • Re-integratiebedrijven • UWV Werkbedrijf • Taalaanbieders en scholen (basisscholen en ROC) • Welzijn / OVS: Rijnstad en SPA • Vluchtelingenwerk • Ketenpartners huiselijk geweld • Zelforganisaties

128

PAGINA


ONDERWERP


Commissie Maatschappelijke Ondersteuning Portefeuillehouders Dhr. Henk Kok


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

7.099

6.535

6.098

6.075

6.078

6.081

Baten

Totaal

4.444

3.755

3.649

3.649

3.649

3.649

-2.655

-2.780

-2.449

-2.426

-2.429

-2.432

78 208

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

130

0

0

0

0

0

-2.525

-2.780

-2.449

-2.426

-2.429

-2.432



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verlaging subsidie Fonds Samenlevingsbeleid - Verminderen budget voor anti-discriminatieactiviteiten - Halveren bijdrage voor Multicultureel platform (m.i.v. 2013: -51) Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Verlaging budget minderheden ten behoeve van budget Millenniumgemeente - Korting uitvoeringskosten inburgering - Diversen Totaal mutaties lasten Baten Beleidsvoornemens - Diversen bedrijfsvoering

Bedrag

-30 -24 -26

-7

23 -175 -43 -131 -24 -437

-2


-104


-106

Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves Toelichting op de investeringen In de periode 2012-2015 vinden binnen dit deelprogramma geen investeringen plaats.


331

129

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.5 08.5 Ouderen en gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem


Uitgangspunten van beleid Inleiding • Het ouderenbeleid richt zich op het zolang mogelijk regie op eigen leven hebben en zelfstandig kunnen blijven wonen van ouderen die beperkingen hebben of gaan krijgen en op actieve deelname aan de samenleving. Naast het beroep op eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van ouderen zullen, als dat nodig is, begeleiding, ondersteunende diensten en zorg geboden worden • Het gehandicaptenbeleid richt zich op groepen mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap en op chronisch zieke mensen om hen in staat te stellen volwaardig te participeren op alle terreinen van de Arnhemse samenleving zoals werk, inkomen, welzijn,onderwijs, wonen en woonomgeving, mobiliteit en gezondheidszorg. Het Arnhemse ouderenbeleid en gehandicaptenbeleid moet opgaan in een nieuw integraal perspectief op (maatschappelijke) participatie. Het is de bedoeling te komen tot één plan als het gaat om maatschappelijk meedoen van alle Arnhemmers en de ondersteuning van kwetsbare Arnhemmers. Hervorming van beleid is nodig met het oog op betere dienstverlening en gezien onze financiële situatie (sterk teruglopende budgetten). De overheveling van de AWBZ-begeleiding en van de jeugdzorg naar de gemeente bieden kansen om deze hervorming integraal te realiseren. Situatie op dit moment in de stad • Er zijn nog onvoldoende knelpunten op het terrein van fysieke toegankelijkheid van gebouwen en openbare ruimte opgelost; De communicatie tussen gemeente en het Arnhems Platform Chronisch zieken en Gehandicapten inzake de aanpak en haalbaarheid van knelpuntenreductie is sterk verbeterd. • Via mantelzorgbeleid en ouderenzorg zijn in 2011 extra activiteiten voor allochtonen uitgevoerd welke in 2012 worden voortgezet. Instellingen is bij verleningsbeschikking gevraagd om zoveel als mogelijk de participatie allochtonen te registreren. Tevens is een begin gemaakt met activiteiten voor jonge mantelzorgers en wordt aandacht gegeven aan het verbeteren van de positie van mantelzorgers in relatie tot betaald werk. • Er is (in concept) beleid geformuleerd inzake vrijwillige inzet en ondersteuning van mantelzorg en zorgvrijwilligers en besproken met betrokken organisaties en doelgroep. Na bestuurlijke besluitvorming zal implementatie vanaf 2012 plaatsvinden. Intussen zijn een kleine 1000 mantelzorgers in beeld en wordt de dag voor de mantelzorg door ongeveer 25% van dit aantal bezocht; Ter ondersteuning van mantelzorgers loopt momenteel een pilot (tot 2014, afgesloten met een evaluatie van de pilot) voor plaatsing van maximaal drie mobiele mantelzorgwoningen. • De praktijk van participatie van licht verstandelijk gehandicapten (via LVG- project) heeft in 2011 een positief resultaat laten zien en zal in 2012 gewerkt worden aan betrokkenheid van meer organisaties. Intussen is het Arnhems Platform Chronisch zieken en Gehandicapten (APCG) gevraagd om ook een inspanning te plegen om de participatie van GGZ- cliënten vanaf 2012 vorm te geven; momenteel worden door APCG in goed overleg met de gemeente mogelijkheden onderzocht. • De overheveling van taken inzake ‘ondersteunende begeleiding’ van Rijk naar gemeente zal naar verwachting niet alleen consequenties hebben voor individuele dienstverlening maar zeker ook een extra beroep doen op collectieve voorzieningen (informele en formele hulp) om betreffende doelgroep te ondersteunen. Beleidskaders • Programma ‘Samenleven in Arnhem’ • Wet maatschappelijke ondersteuning • Beleidskader ‘Actief meedoen’ • Nota Integraal gehandicaptenbeleid in Arnhem • Ouderennota: ‘Thuis in de buurt’ Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Sterkere sociale infrastructuur • Meer actief burgerschap en zelfredzaamheid • Hulp aan kwetsbare burgers om eigen vermogens te activeren. Toegespitst is de focus gericht op het verhogen van maatschappelijke participatie door verhoogde zelfredzaamheid en het bieden van ondersteuning voor ouderen en gehandicapten die hierin worden belemmerd.

130

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 08.5 Ouderen en gehandicapten Programma 08 Samenleven in Arnhem


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Faciliteren van burger- en cliëntparticipatie • Verbetering van toegankelijkheid van voorzieningen en activitieiten voor mensen met een functiebeperking • Stimuleren van interculturalisatie

2012 t/m 2015 • 85% vindt in 2015 weg naar sociaal netwerk in de wijk • Via monitoring blijkt dat 75% voldoende sociale contacten zegt te hebben en 85 % voelt zich thuis in de wijk en geaccepteerd.

2012 t/m 2015 • Op niveau houden van de open eettafel en maaltijdvoorziening thuis • Voortzetten van activiteiten die zijn gericht op zelfstandig thuis kunnen blijven wonen • Verder vorm geven aan de participatie van GGZ-cliënten, Licht Verstandelijk Gehandicapten en op peil houden van de participatie van ouderen en lichamelijk gehandicapten in overleg met APCG, Seniorenraad, MEE GP, Rijnstad en Pro Persona • Bevorderen van participatie van allochtonen met name bij het gebruik van algemene voorzieningen. (via subsidieafspraken)

• Realiseren van aantrekkelijker laagdrempelige (multi) functionele wijkaccommodaties

• Bezettingsgraad van welzijns accommodaties is met 5% in 2015 toegenomen

• Mede met het oog op een te realiseren bezuiniging van € 500.000 op gebruik van welzijnsaccommodaties zal met SWOA (als een van de betrokkenen) overlegd worden over de wijze waarop efficiency kan worden verhoogd.

• Professionalisering van vrijwilligers (fit to use) met aandacht voor en registratie van bijzondere categorieën van vrijwilligers • Op niveau houden en/of versterken van kwalitatief vrijwilligersbeleid bij SWOA, APCG en MVT

• Toename van vrijwillige inzet tot 40% van de Arnhemse bevolking in 2015 mede door vrijwillige inzet door jongeren, allochtonen en mensen met een beperking

• Stimuleren en faciliteren van de infrastructuur van informele hulp/dienstverlening • Via subsidieverlening afspaken hierover maken met SWOA, MVT en APCG

• Versterken van wijknetwerken gericht op verbeteren van participatie en verhogen van zelfstandigheid en zelfredzaamheid van ouderen en gehandicapten.

• In 2015 is actief burgerschap en zelforganisatie met 10% toegenomen

• Afspraken met SWOA (via subsidiebeschikking) om te (blijven) streven naar zelfredzaamheid van individuen en zelforganisatie bij collectieve activiteiten.

• Aanjagen van nieuwe welzijnsarrangementen en allianties

• In 2015 wordt 95% van kwetsbare inwoners met een hulpvraag doorverwezen naar passende vorm van hulpverlening

• Blijvende aandacht voor toegankelijkheid van informatie en adviesfunctie in de wijk • Samenwerking en aantoonbare netwerkafspraken inzake doorverwijzing • In stand houden van budgetten voor Buddyzorg en Vriendendiensten op niveau 2011 (dit vergt € 35.000 structureel per jaar extra, waartoe nog een besluit dient te worden genomen).

131

PAGINA


ONDERWERP



• Stimuleren en faciliteren van de infrastructuur van informele hulp/ dienstverlening.

• Het aantal (zwaar) overbelaste mantelzorgers is in 2015 met 10% afgenomen

• MVT zal extra activiteiten ontwikkelen voor jonge mantelzorgers, allochtone mantelzorgers en werkende mantelzorgers. • Met SWOA, MEE GP en MVT zal worden onderzocht welke mogelijkheden er zijn om meer en divers respijtzorg arrangementen te ontwikkelen en uit te voeren. • Voor tenminste 250 zwaar belaste mantelzorgers (dossiers) zal hulp op maat worden geboden (MVT zelf of via doorverwijzing)

Relatie met stadsprogramma’s • 4. Zorgzame stad

Relatie met paragrafen • Subsidies

Participanten • Corporaties, V&V-sector, huisartsen, Zorgverzekeraar Menzis, STMG, SWOA, Rijnstad, MEE Gelderse Poort, APCG, Seniorenraad Arnhem, Siza, en ad hoc diverse andere organisaties

132

PAGINA


ONDERWERP




Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

2.354

2.705

2.482

2.507

2.507

2.507

Baten

Totaal

13

1

1

1

1

1

-2.341

-2.704

-2.481

-2.506

-2.506

-2.506

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0

0

0

0

0

0

-2.341

-2.704

-2.481

-2.506

-2.506

-2.506



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Stoppen subsidie SWOA activiteiten Schuytgraaf Bestedingsvoorstellen - Aandeel dekking Voortzetting conciërges basisscholen (Dp 03.2), Breekijzer en Voortzetting asielbeleid (beide Dp 05.1) en Analysecapaciteit integrale overheidshandhaving (Dp 06.1) a.g.v. doorbelastingsystematiek

Bedrag

-105

-10

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

60 -168


-223



0 223

133

PAGINA


ONDERWERP

11 programma

Mobiliteit

PAGINA


ONDERWERP

Programma 11 Mobiliteit

134

Deelprogramma 11.1 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Martijn Leisink

Uitgangspunten van beleid Inleiding Uit het stadsprogramma Arnhem Aantrekkelijke Centrumstad, de visie ‘Arnhem…..aantrekkelijk bereikbaar’ (discussienotitie behandeld in raad in januari 2010), het Lenteakkoord en aanvullende studie is een hoofdlijn voor het mobiliteitsbeleid voor de komende jaren geformuleerd. De essentie is inzetten op fiets en bus en beter benutten van de bestaande verkeersruimte. De uitwerking legt bijzondere accenten. Dit verloopt langs de lijn van de Mobiliteitsagenda Arnhem 2011-2014. De Mobiliteitsagenda geeft aan hoe het college werkt aan het op peil houden en daar waar nodig verbeteren van de kwaliteit van de bereikbaarheid. Het doel ervan is om de vitale stad Arnhem ook in 2020 vitaal te houden door goede bereikbaarheid voor alle vervoerwijzen te bieden. Motto: het college zet vol in op fiets en OV om zo de stad bereikbaar te houden. De hoofdthema’s uit de Mobiliteitsagenda zijn de verkeersveiligheid van met name de langzaamverkeersdeelnemers, het verbeteren van de voetgangers- , fietsen openbaar-vervoervoorzieningen, het verbeteren van de parkeersituatie in rond het centrum liggende wijken en de bereikbaarheid van met name de economische kerngebieden (onder andere doorstroming radialen en dynamisch verkeersmanagement). De situatie op dit moment in de stad De ontwikkelingen op het gebied van verkeersveiligheid zijn positief. Over een periode van tien jaar is een duidelijk dalende trend te zien in het aantal ziekenhuisgewonden. Bij de bereikbaarheid van de binnenstad zien we in de afgelopen tien jaar een licht toenemende tevredenheid van bezoekers als het gaat om de bereikbaarheid per fiets en OV. Over de bereikbaarheid van de binnenstad per auto is de tevredenheid stabiel gebleven (rapportcijfer rond de 5,5). De toenemende tevredenheid over de bereikbaarheid per fiets en OV uit zich in een toenemend gebruik van fiets en OV richting de binnenstad door Arnhemmers zelf. Bij bezoekers van buiten Arnhem is de trend wat minder duidelijk (schommelingen). In deze groep is wel opvallend dat het autogebruik in eerste instantie flink toenam, maar de laatste jaren terugloopt. Kijken we naar het autoparkeren dan zien we een afname van het aantal verkochte parkeertickets op straat (van ca 1,9 mln. naar 1,4 mln.). Deze ontwikkeling is deels positief te duiden. In lijn met gemeentelijk beleid zien we een flinke verschuiving van het straatparkeren naar parkeergarages. Deels is er echter sprake van een verschuiving van het parkeren naar de wijken rond het centrum. Voor een deel ook neemt het aantal bezoeker per auto aan de binnenstad af. Tot slot, het gebruik van de gratis bewaakte fietsenstallingen neemt (sinds de openstelling van een viertal locaties in 2007/2008) fors toe. Van een kleine 300.000 gestalde fietsen in 2007 naar bijna 550.000 in 2010. Dit is uiteraard positief en in lijn met het beleid om het gebruik van de fiets te stimuleren en het fietsparkeren op straat te verminderen. Beleidskaders • Nota Mobiliteit, Ministerie Verkeer & Waterstaat en VROM, 2004 • Regionaal Plan, Stadsregio Arnhem – Nijmegen 2005 – 2020, 2006 • MobiliteitsAanpak, actualisering Regionale Nota Mobiliteit, conceptversie februari 2011 • Masterplan Openbaar Vervoer 2008 -2020, Stadsregio Arnhem – Nijmegen, 2008 • Stedelijk verkeers- en vervoersplan Arnhem 2010, gemeente Arnhem, 2000 • Kadernota duurzaam veilig, gemeente Arnhem, 2001 • Raamplan Fiets Arnhem, gemeente Arnhem, 1993 • Parkeernota Arnhem 2003 – 2010, gemeente Arnhem, 2003 • Mobiliteitsagenda Arnhem 2011-2014 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Bestaande verkeersruimte beter benutten • Bevorderen fietsen OV-gebruik • Alle toegestane vormen van mobiliteit kunnen op een veilige en verantwoorde wijze plaatsvinden • In het bijzonder waarborgen van de verkeersveiligheid voor de jongste verkeersdeelnemers • Waarborgen van de bereikbaarheid van de vitale delen van de stad

135

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid


Programma 11 Mobiliteit Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Verbeteren verkeersveiligheid

2012 t/m 2015 • Minder verkeersdoden en ziekenhuisgewonden

2012 t/m 2015 • Uitwerken Mobiliteitsagenda deelplan aanpak verkeersveiligheid • Inrichten diverse 30 km/uurzones in wijken onder andere via samenloop met BGB/BGV • Verbeteren onveilige verkeerslocaties • Inrichten diverse wegvakken 60 km/uur buiten de bebouwde kom • Ondersteunen van educatieve veiligheidsmaatregelen

• Bevorderen van het fietsgebruik

• Een groter aandeel fietsverkeer in de vervoerswijzekeuze

• Uitwerken Mobiliteitsagenda deelplan visie fietsverkeer • Studie/onderzoek/aanleg diverse fietsvoorzieningen waaronder onderdelen RijnWaalpad, Sonsbeekweg, Amsterdamseweg en Velperweg • Onderzoek extra Rijnoverschrijding

• Bevorderen van de doorstroming en de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer.

• Een groter aandeel openbaar vervoer in de vervoerswijzekeuze van Arnhem

• Uitwerken Mobiliteitsagenda deelplan visie Openbaar Vervoer • Studie/onderzoek/aanleg diverse openbaar-vervoervoorzieningen waaronder: Haalbaarheidsstudie stations Pleij en Arnhems Buiten Diverse regionale HOVlijnen OV-ontsluiting zuidelijk deel van de binnenstad OV-ontsluiting Arnhem-Zuid gericht op het beter ontsluiten van Kronenburg en station Arnhem-Zuid vanuit en naar Arnhem-Zuid zelf

PAGINA


ONDERWERP


Programma 11 Mobiliteit Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Verbeteren van de bereikbaarheid van met name de economische kerngebieden (waaronder de binnenstad) per auto, fiets en openbaar vervoer. • Verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de binnenstad

2012 t/m 2015 • Betere doorstroming in en om het centrum en op de radialen en belangrijke verbindingen (o.a. afgemeten aan het rapportcijfer voor de bereikbaarheid van de binnenstad).

2012 t/m 2015 • Uitwerken in Structuurvisie en in Mobiliteitsagenda deelplan Verkeersmanagement • In 2012 e.v. voorbereiden en realiseren van doorstromingsprojecten op de ring: Centrumring-rond Verbeteren afstemming verkeersregelinstallaties • In 2012 e.v. realiseren van doorstromingsprojecten op de radialen en belangrijke verbindingen: • Apeldoornseweg • Steenstraat (herinrichting) • Boulevard Heuvelink en Johan de Wittlaan • Planonderdelen Presikhaaf • Amsterdamseweg • Velperweg • Voorbereiden/uitwerken pilot dynamisch verkeersmanagement (met toevoeging milieucomponent, o.a. lucht) • Aangesloten blijven bij grote Rijksprojecten als programma hoogfrequent spoor en doortrekking A15 • Uitwerken in Mobiliteitsagenda deelplan Parkeervisie binnenstad en Maatwerk parkeren woonwijken rondom binnenstad • Planvorming voor een gebouwde parkeervoorziening voor bezoekers in Rijnboog. • Verdere verkenning en planvorming van een bewonersgarage onder de singels en in de aanliggende wijken. • Besluitvorming over en uitvoering van het parkeren in de wijken

• Een grotere kwaliteit van het product ‘parkeren’ zowel in de binnenstad als in de aanliggende wijken. • Een groter aandeel garageparkeerders dan straatparkeerders in de binnenstad.

• Uitbreiding P&R-mogelijkheden station Arnhem-Zuid • Verbeteren ketenmobiliteit

Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving

136

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid

Relatie met paragrafen • Investeringen • Onderhoud kapitaalgoederen • Lokale heffingen

Participanten • Burgers en andere belanghebbenden • Vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen en van burgergroepen • Stadsregio, Provincie Gelderland en Ministerie van V&W

PAGINA


ONDERWERP

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Martijn Leisink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

137

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid Programma 11 Mobiliteit

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

14.506

14.230

14.904

15.540

16.212

15.910

Baten

Totaal

11.568

11.809

11.479

11.464

11.621

11.845

-2.938

-2.421

-3.425

-4.076

-4.591

-4.065

3.543 2.174

3.356 2.710

2.539 910

2.479 1.400

2.578 1.900

2.740 1.650

Mutaties reserves

-1.369

-646

-1.629

-1.079

-678

-1.090

Saldo

-4.307

-3.067

-5.054

-5.155

-5.269

-5.155



Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Korten op investeringsbudget verkeersinfrastuctuur (2013: -16; 2014: -24 en vanaf 2015: -32)

-8

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Actualisatie parkeerexploitatie - Diversen

55 -8 360 292 -17


674

Baten Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Actualisatie parkeerexploitatie - Diversen

68 -386 -12


-330



-1.004

138

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid Programma 11 Mobiliteit

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Martijn Leisink bedragen x € 1.000,--


Bedrag

Toevoegingen - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Bereikbaarheidsfonds: mutaties in de exploitatie bij het parkeerbedrijf leiden tot een lagere storting

-113 -704


-817

Onttrekkingen - Bereikbaarheidsfonds: eenmalige onttrekking i.v.m. sluitende gemeentebegroting 2011

-1.800


-1.800


-983

Rekening 2010

Investeringen

Begroting 2011

Economisch nut - Vervoermiddelen - Parkeren Videoapparatuur

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

46 30

15 0

0 0

8 0

0 0

0

76

15

0

8

0

144 3.170 0 -94

463 1.091 312 20 1.607 500 500 2.100 4.500 1.600 0 0 228 56 668 21

168 790 0 20 2.862 0 0 0 0 1.500 3.000 0 60 0 207 0

168 790 0 20 986 0 0 0 0 0 0 0 60 0 207 0

168 790 0 20 986 0 0 0 0 0 0 0 60 0 207 62

168 790 0 20 986 0 0 0 0 0 0 102 60 0 207 0

Totaal

3.220

13.666

8.607

2.231

2.293

2.333


3.220

13.742

8.622

2.231

2.301

2.333

Totaal Maatschappelijk nut - Verkeerskrediet - Verkeersregelinstallaties - Verkeersregelinstallaties vervanging provincie en rijk - Parkeermaatregelen - Verkeersinfrastructuur - Heractivering trolley lijn 2 - Heractivering trolley:Trolleyficering Schuytgraaf - Trolleyficering Schuytgraaf - OV-terminal Arnhem Centraal - Centrumring-rond - J. de Witlaan / Boulevard Heuvelink (Largas 2) - Parkeren: Handterminals - Parkeermaatregelen - Parkeren bezoekerskaart - Parkeerautomaten - Afsluiten voetgangersgebied

139

PAGINA


ONDERWERP

12 programma

Wonen in Arnhem

ONDERWERP

Dhr. Gerrie Elfrink


Wonen in Arnhem

PAGINA

Programma 12

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder

12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt

140

Deelprogramma 12.1

Uitgangspunten van beleid Inleiding De beleving van Arnhem als aantrekkelijke stad wordt, vanuit het beleidsterrein wonen, beïnvloed door de kwaliteit van zowel het bestaande woningaanbod als de nieuwbouwplannen en de woon- en leefomgeving. Het effect van fysieke maatregelen kan worden versterkt door sociale maatregelen die het wonen aantrekkelijker maken. Dit programma is gericht op het versterken van de positie van Arnhem als aantrekkelijke woonstad, onderscheidend in de regio. De gemeente heeft de afgelopen jaren de regie gevoerd op het nakomen van een drietal afspraken, namelijk de verstedelijkingsafspraken (2005 t/m 2009) met het Rijk en de Stadsregio, de concessieafspraken over het % betaalbare woningbouw (2005 t/m 2009) en de uitvoering van het Partnership met de Arnhemse corporaties (2005 t/m/ 2009). De stadsregio heeft in het kader van de verstedelijkingsafspraken aangegeven in de loop van 2011 ook voor de periode 2011 – 2020 afspraken te willen maken. Het nieuwe partnership met de corporaties is op het moment van dit schrijven nog in wording. De situatie op dit moment in de stad Bij de woningbouwproductie van de afgelopen tien jaar, is er een dip in 2002 (118 woningen) en vervolgens een jaarlijks verder oplopende productie met als hoogtepunt de producties van 2008 en 2009 (respectievelijk 1255 en 1503 toevoegingen). In 2010 is de productie sterk gedaald als gevolg van de crisis in de woningmarkt (473 toevoegingen). Voor wat betreft de verhouding huur/koop in de Arnhemse woningvoorraad zijn we op de goede weg. Per 31-12-2010 is deze verhouding 56/44 geworden. In 2008 was dit nog 59/41. Over de woningbouwproductie in het sociale segment kan worden opgemerkt dat de afspraak in Stadsregioverband (35 % betaalbare bouw in periode 2005 t/m 2009) de afgelopen jaren (ruimschoots) is nagekomen. In 2010 is nog 42% betaalbare woningbouw gerealiseerd. Beleidskaders • Arnhem 2015 / Actualisatie • Woonvisie • Nota tussenstand Woonvisie (2008) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Versterken positie van Arnhem op de regionale woningmarkt en verbeteren afstemming vraag en aanbod • Verminderen tweedeling: Arnhem, ongedeelde stad in een ongedeelde regio • Binden van middeninkomens aan de stad • Binden van jonge, actieve bevolkingsgroepen aan de stad, waaronder ook studenten • Verbeteren van de sociale en economische structuur • Verbeteren woon- en leefomgeving • Voldoende betaalbare kwalitatief goede woningen, goed verspreid over de stad, ook voor de doorstroming uit de goedkope sector • De bewoner staat centraal • Aandacht voor de woningvoorraad in de bestaande stad • Historische panden en monumenten koesteren • Duurzaam wonen in Arnhem

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Vergroten woningvoorraad

2012 t/m 2015 • Prognose netto woningaantallen

2012 t/m 2015 • Oplevering van woningen de komende jaren o.a. in Malburgen, Presikhaaf en Schuytgraaf. • Uitvoering geven aan maatregelen ter bestrijding van de gevolgen van de crisis in de woningmarkt en de overprogrammering aan woningen: Uitvoeren van het pakket aan maatregelen ter stimulering van de woningbouw Faseren van woningbouwprojecten met een lagere prioriteit Inzetten op het invullen van de bestaande kwalitatieve vraag van de woonconsument bij de woningbouwproductie

jaar

2011

2012

netto

600

600

2013 2014 2015 600

600

600

Bovenstaande prognose ligt flink lager dan de 1.000 woningen per jaar waar vóór de crisis in de woningmarkt op gerekend werd. . Het blijft overigens lastig de vertaling te maken in harde cijfers

• Een nieuwe woonvisie met een uitwerking op de thema’s uit het collegeprogramma: Meer betaalbare woningen, goed verspreid over de stad, ook voor de doorstroming uit de goedkope sector Meer woningen voor jonge actieve gezinnen Meer structureel huisvestingsaanbod voor jongeren, werkend of studerend Meer atelier-, woonwerk en bedrijfswoningen om creatieven en startende ondernemers te binden aan de stad Vaker duurzame renovatie in plaats van sloop Balans in huur / koop en grondgebonden / gestapeld Kleinschalige nieuwbouw op inbreidingslocaties in de bestaande stad

• De Woonvisie loopt af in 2015. Dit betekent dat in deze collegeperiode gewerkt gaat worden aan een nieuwe woonvisie. Hiervoor wordt een interactief proces opgezet. • Besluitvorming over de Woonagenda, de uitwerking van de Woonvisie 2015 in acties. • Uitvoering acties Woonagenda (betreffen ook beleidsdoel variatie en differentiatie woningvoorraad) • Besluitvorming over woonvisie • Besluitvorming over instrumenten en uitwerkingskaders voor het voeren van regie op de realisatie van beleidsdoelen door middel van woningbouw

• Verdere nieuwe afspraken en visies op het gebied van wonen en stadsontwikkeling

• De Stadsregio heeft een Koersnota opgesteld op basis waarvan men bestuurlijke overeenkomsten wil sluiten met de regiogemeenten. De koersnota geeft op het gebied van wonen geen aanleiding om tot een overeenkomst met de Stadsregio te komen. • Maken van nieuw partnership met corporaties voor de periode tot 2014 • Opstellen structuurvisie 2020-2040

ONDERWERP

Dhr. Gerrie Elfrink


Wonen in Arnhem

PAGINA

Programma 12


Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt

141

Deelprogramma 12.1

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Meer variatie en differentiatie in de woningvoorraad.

2012 t/m 2015 • Groter eigen woningbezit

2012 t/m 2015 • Uitvoeren stimuleringsmaatregelen voor starters (starterleningen en het bouwen van specifieke woningen voor starters) • Uitvoeren koperssubsidie • Nulmeting opstellen van kwantitatieve aantallen woningen voor bijzondere doelgroepen • Opstellen beleidsnota doelgroepen woningbouw • Labeling van het huurwoningaanbod voor bijzondere doelgroepen, organiseren van een goede registratie van de aangepaste woningen • Opstellen actieprogramma studentenhuisvesting

• Groter aanbod levensloopbestendige woningen of woonvormen voor bijzondere doelgroepen (kwalitatief en kwantitatief)

Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad

• Groter aandeel van eigenbouw((collectief) particulier opdrachtgeverschap en woonconsumentgericht bouwen in de geplande woningbouwprojecten).

• Inzet capaciteit op stimulering en realisatie eigenbouw • Reserveren locaties voor verkoop aan particulieren.

• Aandacht voor duurzaam wonen in Arnhem, zowel in de nieuwbouw als in de bestaande stad

• Maakt onderdeel uit van het nieuwe partnership met de corporaties • Bijdragen aan het nieuw te ontwikkelen beleid op dit gebied door de dienst Stadsbeheer

Relatie met paragrafen • Investeringen • Grondbeleid

Participanten • Bewoners • Rijk/Provincie • Stadsregio en regiogemeenten • Woningcorporaties • Ontwikkelaars, Makelaardij • Particuliere verhuur • Hoger onderwijs

ONDERWERP

Dhr. Gerrie Elfrink


Wonen in Arnhem

PAGINA

Programma 12


Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt

142

Deelprogramma 12.1

143

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 12.1 Goede afstemming vraag en aanbod woningmarkt Programma 12 Wonen in Arnhem

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

58.719

64.055

69.463

55.339

40.804

21.980

Baten

Totaal

46.060

55.133

65.915

52.271

38.360

18.179

-12.659

-8.922

-3.548

-3.068

-2.444

-3.801

7.082 829

752 1.908

1.284 1.342

885 1.242

1.521 1.242

94 1.242

-6.253

1.156

58

357

-279

1.148

-18.912

-7.766

-3.490

-2.711

-2.723

-2.653




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Schrappen budget voor milieurapportagescan - Besparing op planschadebeoordelingscommissie - Proces- en systeeminnovatie bij Quick Scans - Afbouwen taken senior beleidsadviseur projectleiding - Besparing op wijkaccounts

-53 -20 -29 -87 -19

Bestedingsvoorstellen - Ontwikkelingsplan Presikhaaf - Project Schuytgraaf

70 150

Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - Kapitaallasten - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Woningmarktlooproute AC (uit GSO-middelen) (incidenteel jaarschijf 2011) (zie baten) - Particuliere woningverbetering Presikhaaf (incidentele deel jaarschijf 2011 vervalt) - Taakmutatie bommenregeling ((incidenteel jaarschijf 2011) - Gebiedsvisie Stadsblokken/Mijnerswijk (incidentele deel jaarschijf 2011 vervalt) - Plankosten Presikhaaf (incidenteel jaarschijf 2011) - Structuurvisie: fase 2 (incidenteel jaarschijf 2011) - Herziening grondexploitatie en overige projecten (exclusief de nominale ontwikkelingen) (zie baten) - Crisis woningmarkt, stimuleringsmaatregel woningbouwcoordinator (incidenteel jaarschijf 2011) - Crisis woningmarkt, stimuleringsmaatregel herprogrammering (incidenteel jaarschijf 2011) - Crisis woningmarkt, stimuleringsmaatregel koopgarant (incidenteel jaarschijf 2011) - Crisis woningmarkt, overige maatregelen Totaal mutaties lasten


-1 16 28 -175 -220 -794 -200 -100 -550 10.306 -75 -2.800 -450 411 5.408

144

PAGINA


ONDERWERP



Bedrag Baten Beleidsvoornemens - BWS-middelen t.b.v. Ontwikkelingsplan Presikhaaf - BWS-middelen t.b.v. Project Schuytgraaf

70 150

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Woningmarktlooproute AC (uit GSO-middelen) (incidenteel jaarschijf 2011) (zie lasten) - Herziening grondexploitatie en overige projecten (exclusief de nominale ontwikkelingen) (zie lasten)

-31 -175 10.768


10.782



5.374

Bedrag

Toevoegingen - Rb. 18-19 april 2011 € 25 mln.: Volkshuisvestingsfonds: Bezuinigingen: innovaties bij stadsconferenties - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Grondexploitatie: herziening grondexploitatie

-9 94 447


532

Onttrekkingen - Effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Bedrijfsreserve: Gebiedsvisie Stadsblokken/Mijnerswijk (incidentele deel jaarschijf 2011 vervalt) - Bedrijfsreserve: Structuurvisie: fase 2 (incidenteel jaarschijf 2011)

184 -200 -550


-566


-1.098

145

PAGINA


ONDERWERP


Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink

Grondexploitatie en overige projecten Alle projecten zijn financieel voor de periode 2011-2015 in dit deelprogramma opgenomen. Grondexploitatie-projecten In dit deelprogramma worden de geldstromen verantwoord die samenhangen met de vastgestelde grondexploitaties. Omdat deze bedragen betrekking hebben op projecten, worden de gemaakte kosten en opbrengsten verantwoord als "onderhanden werk" tot het moment dat het project gereed is. Het jaarresultaat wordt verrekend met de reserve grondexploitatie. In onderstaand overzicht worden de betreffende geldstromen apart weergegeven, waardoor een beter inzicht ontstaat. bedragen x € 1.000,-

Begroting 2012 Lasten Goederen, diensten en capaciteitskosten Tekorten op strategisch bezit Voorstudies Rente over de boekwaarde Verrekening met boekwaarde

Baten Grondverkopen en overige inkomsten Vrijvallen projectresultaten Verrekening met boekwaarde

Exploitatieresultaat Mutatie reserves Saldo

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

32.835 469 200 1.539 0 35.043

29.961 469 200 2.179 0 32.809

24.797 469 200 2.475 27.941

12.750 469 200 2.412 1.972 17.803

22.515 1.199 11.554 35.268

22.647 791 9.493 32.931

26.888 1.427 384 28.699

17.134 0 0 17.134

-225 530 305

-122 122 0

-758 758 0

669 -669 0

Overige projecten In dit deelprogramma worden de geldstromen verantwoord die samenhangen met de vastgestelde projecten. Omdat deze bedragen betrekking hebben op projecten, worden de gemaakte kosten en opbrengsten verantwoord als "onderhanden werk" tot het moment dat het project gereed is. In onderstaand overzicht worden de betreffende geldstromen apart weergegeven, waardoor een beter inzicht ontstaat.

bedragen x € 1.000,-

Begroting 2012 Lasten Goederen, diensten en capaciteitskosten Rente over de boekwaarde Verrekening met boekwaarde Baten Grondverkopen en overige inkomsten Rente Verrekening met boekwaarde

Exploitatieresultaat Mutatie reserves Saldo

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

30.593 0 0 30.593

19.185 0 0 19.185

1.835 0 7.672 9.507

751 0 139 890

26.466 650 3.377 30.493

2.972 287 15.926 19.185

0 5 9.502 9.507

0 1 889 890

100 -100 0

0 0 0

0 0 0

0 0 0

146

PAGINA


ONDERWERP



Rekening 2010

Investeringen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut Totaal

0

Maatschappelijk nut - Omsingeling doorbroken: Burg. Matsersingel

0

0

0

0

0

768

0

0

0

0

Totaal

0

768

0

0

0

0


0

768

0

0

0

0

147

PAGINA


ONDERWERP

13 programma

Kwaliteit openbare ruimte

148

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.1 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel

Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte Uitgangspunten van beleid

Inleiding De gemeente onderhoudt de openbare ruimte, met als doel deze schoon heel en veilig te houden. Voor alle onderwerpen in die openbare ruimte, denk bijvoorbeeld aan bestrating, groen, verlichting, onkruid en zwerfvuil, zijn kwaliteitsnormen opgesteld. In 2000 is geconcludeerd dat we deze normen met het regulier onderhoud niet halen. De onderhoudsachterstanden waren te groot. Daarom loopt naast het reguliere onderhoudsprogramma ook de inhaalslag BGB: Buiten Gewoon Beter. Met een wijkgewijze aanpak zorgt het BGB-programma er mede voor dat alle Arnhemse wijken vanaf eind 2022 op het vereiste onderhoudsniveau zijn. De onderwerpen riolering, afvalinzameling en bossen en parken zijn terug te vinden in andere deelprogramma’s. De situatie op dit moment in de stad • Besloten is om vanaf 2012 te bezuinigen op een aantal aspecten van stadsreiniging in alle gebieden buiten het stadscentrum. Dit houdt in dat er minder geveegd wordt, minder vaak onkruid wordt bestreden en een groot aantal prullenbakken uit de wijken zal verdwijnen. Binnen het Arnhemse basisniveau neemt daarmee het kwaliteit voor de onderwerpen zwerfvuil en onkruid op verharding af van B (‘voldoende’) naar C (‘matig’), wat zal neerkomen op een ruime verdubbeling van de hoeveelheid zwerfvuil en onkruid in het straatbeeld. Zie onderstaande tabel voor een volledig overzicht. centrum

winkelcentra

wijken > BGB

wijken < BGB

bedrijfsterreinen

bossen en parken

hoofdinfra

fietspaden

plusniveau

plusniveau

basisniveau

basisminniveau

basisniveau

basisniveau

basisniveau

plusniveau

groen

A

A

B

C

B

B

speelvoorzieningen recreatieve voorzieningen verharding

B

B

B

C

B

B

A

A

B

C

B

B

A

A

B-

C

B

B

B

A

verkeersvoorzieningen kunstwerken

B

B

B

C

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

B

B

beeldende kunst

B

B

B

C

B

B

B

B

zwerfvuil en onkruid overige stadsreiniging openbare verlichting riolering

A

A

C

C

C

C

C

C

A

A

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

water

B

B

B

C

B

B

• Inhaalslag groot onderhoud hoofdwegen en fietspaden: in 2012 worden de werkzaamheden in de vierde jaarschijf van de inhaalslag uitgevoerd. Op een aantal uitgestelde projecten na zal het nagestreefde kwaliteitsniveau voor de verharding eind 2012 bereikt zijn. • Voortgang BGB: eind 2010 was 37% van de taakstelling BGB gerealiseerd (983 hectare openbare ruimte op basisniveau). Eind 2012 moeten alle derde en vierde ronde wijken en een deel van de 5e ronde wijken zijn afgerond. Dat betekent dat dan 60,3% (1603 hectare openbare ruimte op basisniveau) van de taakstelling is gerealiseerd. • Besloten is om de einddatum van BGB te verschuiven van 2019 naar 2022 en de uitvoering te versoberen. Dit laatste gebeurt door minder intensieve bewonersparticipatie, het schrappen van de plusprojecten en het niet uitvoeren van een deel van de herinrichtingswerkzaamheden.

149

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig


Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte

voortgang Buiten Gewoon Beter 3000

vijfde ronde in uitvoering vierde ronde in uitvoering derde ronde in uitvoering tweede ronde in uitvoering eerste ronde in uitvoering ha BGB afgerond

2500

ha

2000

planning

1500 1000 500 2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

0

Noot bij de grafiek: niet alle jaren zijn ingevuld omdat het een meerjarenplanning betreft met een einddoel in 2022. • De bezuiniging op speelplekken zal bereikt worden door selectief speeltoestellen die aan vervanging toe zijn, niet te vervangen maar te verwijderen. Het bestaande speelcircelbeleid blijft gehandhaafd. Dit leidt er uiteindelijk toe dat er niet minder speelplekken komen, maar dat de speelplekken wel minder speeltoestellen bevatten. De veiligheidsnormen blijven gehandhaafd. Beleidskaders • Nota ‘Wegenonderhoud‘ (2008) • Nota ‘Typisch Arnhem – beeldkwaliteit openbare ruimte‘ (2007) • Beleidsplan BGB ‘Buiten Gewoon Basis’ en BGD ‘Buiten Gewoon Doorgaan’ (2002) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Een functionele, veiliger, leefbaarder en aantrekkelijkere openbare ruimte voor alle gebruikers. • Minder verloedering van buurten. De maatschappelijke doelen zullen minder snel bereikt worden door het invoeren van een aantal van de dit jaar vastgestelde bezuinigingsmaatregelen. Desondanks blijven de genoemde doelstellingen relevant.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Arnhem schoon, heel en veilig.

2012 • Voortgang BGB: eind 2012 is 60,3% van de taakstelling BGB afgerond. • De kwaliteit van 60,3% van de openbare ruimte in de Arnhemse BGB wijken is en blijft op basisniveau. • De kwaliteit van de openbare ruimte in het centrum en op plus-locaties is op plusniveau. • De kwaliteit van de openbare ruimte in wijken waar BGB nog niet is afgerond is op basis-min niveau • Eind 2012 bevinden alle hoofdwegen zich minimaal op kwaliteitsniveau B. • Eind 2012 bevinden alle fietspaden zich minimaal op kwaliteitsniveau A. • Een hogere beeldkwaliteit van de openbare ruimte (onder andere te realiseren door de stadsbouwmeester openbare ruimte).

2012 • Uitvoering reguliere onderhoudsprogramma’s. Het onderhoud wordt in 2011 opnieuw aanbesteed; een groot deel van de werkzaamheden wordt vanaf 2012 dan aangestuurd op beeldkwaliteit. • 3e en 4e ronde BGB: afronding BGB projecten in de volgende buurten: Gulden Bodem, Alteveer/Cranevelt, Monnikenhuizen, Arnhemse Allee, Paasberg. e • 5 ronde BGB: uitvoering projecten in de buurten Rijkerswoerd West, Holthuizen, Spijkerbuurt, Hommelstraat, Sint Marten, Graaf Ottoplein e.o., Sonsbeek Noord en Plattenburg. • Presikhaaf en Malburgen: op basisniveau brengen van de beheergebieden, dit zijn gebieden zonder grootschalige wijzigingen. e • Uitvoering 4 jaarschijf en daarmee afronding inhaalslag groot onderhoud hoofdwegen en fietspaden. • Uitvoeren maatregelen beeldkwaliteit, waaronder reizende tuinen. • Onderhoud Park Lingezegen

2013 t/m 2015 • Voortgang BGB: eind 2013 is 73% van de taakstelling BGB afgerond. • De kwaliteit van 73% van de Arnhemse openbare ruimte is en blijft op basisniveau. • De kwaliteit van de openbare ruimte in het centrum en op plus-locaties is op plusniveau. • De kwaliteit van de openbare ruimte in wijken waar BGB nog niet is afgerond is op basis-min niveau.

2013 t/m 2015 • Uitvoering reguliere onderhoudsprogramma’s • 5e ronde BGB: uitvoering BGBprojecten. • 6e ronde BGB: uitvoering BGBprojecten. • Afronding van het op basisniveau brengen van beheergebieden in Presikhaaf en Malburgen. • Uitvoeren maatregelen beeldkwaliteit, waaronder reizende tuinen. • Onderhoud Park Lingezegen

Relatie met paragrafen • Onderhoud kapitaalgoederen

Partners • Wijkbewoners, -platforms en -verenigingen • Woningbouwcorporaties • Aannemers onderhoud

Relatie met Stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving

150

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig

151

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

33.676

33.201

37.778

34.758

32.749

33.032

Baten

Totaal

4.404

3.188

2.883

2.883

2.883

2.883

-29.272

-30.013

-34.895

-31.875

-29.866

-30.149

1.546 3.328

0 3.188

0 2.423

0 2.423

0 2.423

0 2.423

1.782

3.188

2.423

2.423

2.423

2.423

-27.490

-26.825

-32.472

-29.452

-27.443

-27.726




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Deels laten vervallen landbouwwegenkrediet (kapitaallasten SB) - Speelvoorzieningen (kapitaallasten SB) - Verwijderen civiele kunstwerken wegen - Verlagen onderhoudsniveau onkruidbestrijding verharding van B naar C * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (alleen voor 2012) - Afschaffen hondenuitlaatplaatsen * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (alleen voor 2012) - Vereenvoudigen wisselperken groen - Stoppen plusprojecten BGB - Stoppen herinrichting BGB - Anders inrichten bewonersparticipatie BGB - Verlengen uitvoeringsperiode BGB - Werken met vaste projectteams BGB - Werken met raamcontracten BGB - Vergroten samenwerking tussen projecten BGB - Beperken speelvoorzieningen - Verlagen energieverbruik openbare verlichting * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (2013: +25; 2014: +15 m.i.v. 2015: 0)) - Verminderen onderhoud openbare verlichting * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (2013: +35; 2014: +30 m.i.v. 2015: 0)) - Vergroten efficiency Stadsingenieurs (2013: -202 en m.i.v. 2014: -316) - Verminderen beleidscapaciteit Openbare Ruimte (2013: -16; 2014: -24 en mi.v. 2015: -32) - Amendement 1 "Invulling beter in balans" Verlagen niveau stadsreiniging buitencentrum van B naar C * Uitwerking dossier Toekomstgericht bezuinigen (alleen voor 2012) Bestaand beleid - Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen - kapitaallasten - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Areaalaccres Malburgen etc. - "BGB" - projecten in Presikhaaf - Groot onderhoud kadeconstructie


-103 -27 -40 -70 70 -65 10 -75 -135 -100 -31 -1.000 -31 -31 -16 -133 -50 35 -100 40 -101 -8 -460 360

-8 599 -38 142 5.000 300

152

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.1 Arnhem schoon, heel en veilig Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte


- Dekkingsvoorstel 2011 : calamiteitenonderhoud uitvoeren in 2011 - Diversen

650 -7


4.577

Baten Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01)

-305


-305


-4.882


Bedrag


0

Onttrekkingen - Dekkingsvoorstel 2011 : incidentele onttrekking BR Buiten gewoon beter

-765


-765


-765

Investeringen

Economisch nut - Beheersystemen wegen, groen etc.. - Systemen ten behoeve van Geoinformatie Totaal

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

0 0 0

70 330 400

80 20 100

0 0 0

0 100 100

0 0 0

Maatschappelijk nut - Verbetering voormalige landbouwwegen - Herinrichting Malburgen - Verbetering (gedeelte) Schelmseweg - Verbetering kunstwerken - Onderhoudswerk kade - Kadeconstructie langs de Rijn - Voegen natuursteen binnenstad - Verbetering openbare verlichting - Vervanging van kabels - Led-verlichting langs de hoofdwegen - Herinrichting Presikhaaf - Doorlaatwerk Eldensedijk

0 80 244 0 0 0 140 18 0 2.575 0

2.000 260 1.250 80 13.700 180 960 160 400 2.500 150

0 0 500 0 0 0 200 0 400 0 0

500 0 0 500 0 0 90 200 0 400 0 0

0 0 500 0 0 0 200 0 400 0 0

0 0 500 0 0 0 200 0 400

Totaal

3.057

21.640

1.100

1.690

1.100

1.100


3.057

22.040

1.200

1.690

1.200

1.100

0

153

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.2 13.2 Afval en riolering

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel

Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte Uitgangspunten van beleid

Inleiding Riolering Riolering maakt het verschil in een schone, droge en hygiënische samenleving. Goede zorg voor het riool is dus van groot belang. Het gaat er nu om het rioolstelsel op orde te houden en de werking te blijven verbeteren. Sinds 2009 is het vierde Gemeentelijke Rioleringsplan van kracht. Het vervangen of herstellen van slechte riolering vergt een grote inspanning. Daarvoor is zicht op de kwaliteit van het rioolstelsel essentieel. Inlopen van de achterstand in rioolinspecties krijgt daarom voorrang. Ook gaan we onderzoek doen naar waar sprake is van overlast door water op straat en hoge grondwaterstanden. Zodra we ook daar zicht op hebben gaan we de risicovolle plekken stap voor stap aanpakken. Afval Goede afvalinzameling draagt bij aan een schonere stad en een gezonde leefomgeving. Goede afvalscheiding helpt bij het verbeteren van het milieu en is kostenbesparend. Inzameling van huishoudelijk afval is een wettelijke taak van de gemeente De situatie op dit moment in de stad Riolering • Aantal kilometers te inspecteren riolering (500 km in periode 2009 t/m 2013): in 2009 en 2010 is 201 km geïnspecteerd. • 50% minder vervuiling vanuit de riolering op het oppervlaktewater ten opzichte van 1992 (= basisinspanning): eind 2010 is 36% gerealiseerd. De basisinspanning zou uiterlijk in 2012 gerealiseerd moeten zijn (afspraken met de waterbeheerders). • 68 hectare verhard oppervlak af te koppelen van de riolering (sinds 2003): eind 2010 is circa 76 hectare afgekoppeld. 80 70 60 50 km herstelde 40 riolering 30 20 10 0

opgave 2009-2013 prognose 2012 prognose 2011 gerealiseerd 2010

3 20 1

2 20 1

1 20 1

0 20 1

20 0

9

gerealiseerd 2009

Afval, Scheidingsresultaten 2007-2010 Onderwerp Inzameling GFT kg/inwoner Inzameling papier kg/inwoner Inzameling glas kg/inwoner Inzameling textiel kg/inwoner Inzameling KCA kg/inwoner Inzameling plastic verpakkingsafval Totaal huishoudelijk afval kg/inwoner (gescheiden afval en restafval) Waarvan gerecycled Waarvan verbrand

Resultaten 2007 61 45 18,5 4,8 1,0 Niet van toepassing

Resultaten 2008 61 47 19 5 1,0 Niet van toepassing

Resultaten 2010 59 47 19 5 1,1 9

539

Resultaten 2009 61 45 19 5 1,0 gestart in september 2009 525

566 255 (45%) 311 (55%)

244 (45%) 295 (55%)

235 (45%) 290 (55%)

236 (46 %) 274 (54 %)

510

De bezuinigingen, door de raad vastgesteld in april 2011, zullen tot gevolg hebben dat er (oplopend tot 2015) € 797.000 per jaar minder beschikbaar is binnen de afvalbegroting. In het op te stellen nieuwe afvalplan zullen voorstellen worden gedaan hoe hier invulling aan kan worden gegeven.

PAGINA


ONDERWERP


154

Deelprogramma 13.2 Afval en riolering


Beleidskaders Riolering • Gemeentelijk Rioleringsplan 2009 t/m 2013 (GPR4) • Waterplan 2009 t/m 2015 (met bijlagen) Afval • In 2012 op te stellen nieuw Afvalplan • In 2012 op te stellen nieuw Afvalplan (Afvalplan 2008-2012 ) • Klimaatprogramma 2008-2011 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Riolering Minder overlast voor bewoners, bedrijven (water op straat, hoge grondwaterstanden) en het milieu (verontreiniging naar bodem en water) door een beter werkende riolering. Afval • Het bijdragen aan een schonere stad door goede afvalinzameling. • Het in stand houden van een gezonde leefomgeving. • Verlaging van de milieudruk als gevolg van de verwijdering van huishoudelijk afval door besparing van grondstoffen via afvalrecycling. • Binnen de uitvoering van de afvalinzameling het inzetten van meer personen met een afstand tot de arbeidmarkt.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Riolering • Beter werkend rioolstelsel.

2012 Riolering • Alle slechte riolen vervangen die anders zouden leiden tot verkeersonveilige situaties en/of verstoppingen. • Inlopen inspectieachterstand van de riolering.

2012 Riolering • 14 km slechte riool vervangen of herstellen. • 100 km riool inspecteren in samenloop met BGB. • 2 gemalen renoveren. • Regulier onderhoud aan het rioolstelsel. • Uitvoeren enkele publiekacties. • Aanpak verminderen risicovolle situaties door water op straat. • Onderzoek naar voorkomen structurele grondwateroverlast. • Plan van aanpak verminderen structurele grondwateroverlast. • Aanpak bekende gevallen van grondwateroverlast in samenhang met BGB en rioleringsprojecten. • Opheffen stankoverlast bij bekende gevallen.

• Volledig realiseren van de basisinspanning (50% minder vervuiling) en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW).

• Afkoppelen van verhard oppervlak van het gemengd riool. • Vergroten bergingscapaciteit riool. • Opstellen plan van aanpak voldoen aan doelstellingen KRW (zie ook water – hier op maatregelen in de riolering).

2013 t/m 2015 Riolering • Idem, met de opmerking dat het GRP4 het beleidskader aangeeft tot en met 2013.

2013 t/m 2015 Riolering • Idem.

NB. Het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan loopt tot en met 2013.

155



ONDERWERP

Relatie met stadsprogramma’s Riolering en Afval • 1. Aantrekkelijke centrumstad. • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving.

PAGINA


Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte 2012 t/m 2015 Afval • Nog niet vastgesteld (Het Afvalplan 2008-2012 zal in 2012 worden herzien conform amendement bezuinigingen april 2011 zal dit bevatten: − Afvalstoffenheffing 90% kostendekkend; − Aandacht voor milieurendement; − Alle vervuilers betalen; − Afvalplan opstellen in samenhang met huidige en toekomstige contracten.

156


2012 Afval • Een nieuw afvalbeleidsplan is vastgesteld. • Er is een nieuw inzamelcontract • Verordening afvalstoffenheffing wordt herzien

2012 Afval • Realiseren nieuwe beleidsdoelen uit op te stellen afvalplan 2012-2015. • Voorbereiden en afsluiten van nieuw inzamelcontract voor huishoudelijk afval. • Aansturen en kwaliteitscontrole van de aannemers die de afvalinzameling en verwerking uitvoeren. Afhandeling van klachten over afvalinzameling. • Verzorgen van voorlichting over de afvalinzameling. • Onderhoud bestaande inzamelvoorzieningen en zorg dragen voor nieuwe afval inzamelvoorzieningen bij nieuwbouw en herinrichting.

2013 t/m 2015 Afval • Er is een nieuw contract voor de verwerking van GFT.

2013 t/m 2015 Afval • Realiseren nieuwe beleidsdoelen uit afvalplan 2011-2015. • Implementeren van het nieuwe inzamelcontract. • Voorbereiden en afsluiten van nieuw verwerkingscontract voor GFT afval.

Relatie met paragrafen Riolering en Afval • Onderhoud kapitaalgoederen • Investeringen

Participanten Riolering en Afval • Beide waterschappen en Rijkswaterstaat (de waterbeheerders). • Burgers, wijkvertegenwoordigers, bedrijven en woningbouwcorporaties. • Inzamelaar huishoudelijk afval. • Kringloop- en recyclingbedrijven en afvalwerkers.

157

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.2 Afval en riolering Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

23.862

26.717

26.419

26.552

27.306

27.147

Baten

Totaal

3.335

3.001

2.888

2.780

2.673

2.673

-20.527

-23.716

-23.531

-23.772

-24.633

-24.474

2.050 2.261

0 4.295

0 16.187

3.330 2.204

7.529 691

3.109 691

211

4.295

16.187

-1.126

-6.838

-2.418

-20.316

-19.421

-7.344

-24.898

-31.471

-26.892



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Definitief niet invoeren chip afvalcontainers (2013 -413; 2014 -398 en 2015 -400) - Afschaffen gescheiden inzameling incontinentiemateriaal - Inkomsten textiel niet meer naar goed doel - Stoppen met wijkweddenschappen afval - Beperken advisering riolering - Verminderen onderzoeken riolering - Vergroten efficiency gemalen - Afschaffen Waterservicepunt (m.i.v. 2013 -133) - Verlagen niveau dagelijks beheer GRP - Amendement 1 "Invulling beter in balans" Taakst. bezuiniging afvalverwerking (2013 -640; 2014 -640 en m.i.v. 2015 -797) Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Kapitaallasten - Diversen

Bedrag

-428 -22 -45 -35 -42 -50 -125 -66 -55 -120

-93 771 12


-298

Baten Bestaand beleid - Diversen

-113


-113



185

158

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.2 Afval en riolering Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte



Bedrag


0

-

Onttrekkingen BR Huishoudelijk afval : vrijval BR Huishoudelijk afval : vrijval BR GRP dekking kapitaallasten : lagere begrote onttrekking BR Gemeentelijk RioleringsPlan

-500 -1.558 -18 13.968


11.892


11.892

Investeringen

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut - Ondergrondse containers glas-, papier- en restafval - Afvalbrengstation de Overmaat - renovatie - Perscontainers plastic afval - Vervanging SULO en OTCO - Ondergrondse afvaltransportvoorziening - Gemaal het Broek - GRP-4 jaarschijven - GRP-5 jaarschijven - Meer papier gescheiden inzamelen

306 0 62 0 0 0 11.455 0 0

300 450 0 100 280 100 15.220 0 0

300 0 0 50 30 0 12.540 0 1.000

300 0 0 50 0 0 12.540 0 0

300 0 0 50 0 0 12.540 0 0

300 0 0 50 0 0 0 12.540 0

Totaal

11.823

16.450

13.920

12.890

12.890

12.890

0

0

0

0

0

0

11.823

16.450

13.920

12.890

12.890

12.890

Maatschappelijk nut Totaal Totaal investeringen

PAGINA


ONDERWERP


159

Deelprogramma 13.3 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink, Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Michiel van Wessem

Uitgangspunten van beleid Inleiding De kwaliteit van het bouwen, de ruimtelijke, de cultuurlandschappelijke en cultuurhistorische waarden zijn belangrijke ingrediënten voor de belevingswaarde en beeldkwaliteit van de stad. Cultuurhistorische waarden worden behouden door bescherming én ontwikkeling met respect voor bestaande kwaliteiten. Er wordt een agenda opgesteld voor bevordering van de kwaliteit van architectuur en stedenbouw. De kwaliteit van de woningvoorraad (veiligheid, gezondheid en duurzaamheid) wordt op peil gehouden door herstel, verbetering en instandhouding. De situatie op dit moment in de stad De aandacht die de gemeente aan dit onderwerp schenkt leidt er toe dat de markt meer investeert in cultuurhistorische waarden in de Binnenstad. Een mooi voorbeeld is het winkelpand op de hoek van het Land van de Markt. Er is vooral meer aandacht voor het toevoegen van waarden (waardencreatie) gebaseerd op cultuurhistorische uitgangspunten. Uit diverse publieksonderzoeken (Marlet, History Shop) is gebleken dat er een grote waardering bestaat voor de samenhang tussen de cultuurhistorische kwaliteit van de binnenstad in samenhang met de cultuurlandschappelijke betekenis van de Veluwezoom (beschermde parken) en het rivierengebied. Deze waardering komt onder meer tot uitdrukking in winkelgedrag (funshoppen) en toerisme en recreatie. Beleidskaders • Panorama Arnhem, erfgoednota 2008-2012, Arnhem. • Vereenvoudiging vergunningen, 2009. • Welstandsnota, Arnhem, 2005. • Nota Duurzaam Bouwen, 1998. Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Hogere waardering voor de betekenis van cultuurhistorische context, beeldkwaliteit en kwaliteit van de leefomgeving

ONDERWERP

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Erfgoed • Cultuurhistorische waarden behouden.

2012 Erfgoed • Cultuurhistorische waarden als uitgangspunt in ontwerpopgaven. • Betere begeleiding van monumenteneigenaren, opdrachtgevers en ontwerpers.

2012 Erfgoed • Cultuurhistorische kennis overdragen. • Herbestemmen van cultuurhistorisch erfgoed. • Actualiseren van de erfgoednota ‘Panorama Arnhem’.

Architectuur • Bevorderen realisatie hoogwaardige architectuur

Architectuur • Hogere kwaliteit architectonische vormgeving en inrichting openbare ruimte gerealiseerd.

Architectuur • Welstandstoets uitvoeren met betrekking tot bouwen monumentenvergunningen en ruimtelijke plannen. • Opstellen van een architectuurkaart voor de bevordering van hogere kwaliteit van architectuur en stedenbouw op aan te wijzen locaties. • Verlenen van bouwen sloopvergunningen.

2013 t/m 2015 • Idem.

2013 t/m 2015 • Idem.

2012 t/m 2015 Woonkwaliteit • Hogere kwaliteit van de particuliere woningvoorraad in Presikhaaf en Malburgen gerealiseerd.

2012 t/m 2015 Woonkwaliteit • Faciliteren en stimuleren van eigenaren om te komen tot uitvoerbare verbeterprogramma’s.

2013 t/m 2015 • Idem.

2013 t/m 2015 • Idem.

Relatie met paragrafen • Er is geen specifieke relatie met één van de paragrafen.

Participanten • Rijk: diverse ministeries en Rijksdiensten. • Provincie Gelderland. • Waterschappen. • Corporaties. • Wijkplatforms • Bewoners & bedrijven • Restauratiebranche. • NGO’s (lokaal, regionaal en nationaal).

Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad. • 2. Verbeteren leef- en woonomgeving.


Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Dhr. Gerrie Elfrink, Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Michiel van Wessem

Beleidsdoelen

2012 t/m 2015 Woonkwaliteit • Duurzame en sociale woon- en leefomgeving.

PAGINA


160

Deelprogramma 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed

161

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Michiel van Wessem, Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

6.576

7.028

6.939

6.881

6.851

6.842

Baten

Totaal

5.009

4.947

5.037

5.037

5.037

5.037

-1.567

-2.081

-1.902

-1.844

-1.814

-1.805

380 10

0 100

0 0

0 0

0 0

0 0

-370

100

0

0

0

0

-1.937

-1.981

-1.902

-1.844

-1.814

-1.805



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Beprken toezicht illegale bouw (m.i.v. 2014: -21) - Afronden inhaalslag beheerssysteem monumenten - Verminderen beleids- en onderzoeksbudget Monumenten (m.i.v. 2013: -25) - Verminderen beleidscapaciteit Monumenten (2013: -16; 2014: -24 en m.i.v. 2015: -31) - Grotendeels afschaffen stimuleringsbudget Erfgoedprojecten Bestaand beleid Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen Kapitaallasten Diversen

-


Bedrag

0 -32 0 -8 -100

6 22 13 10 -89

Baten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 € 25 mln.: - Opnemen in leges advisering monumentenvergunningen

80

Bestaand beleid - Diversen

10


90



179

162

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed Programma 13 Kwaliteit openbare ruimte

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Michiel van Wessem, Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--


Bedrag


0

Onttrekkingen - Dekkingsvoorstel 2011 : BR gemeentegaranties : vrijval

-100


-100


-100

Investeringen

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut - Automatiseringstoepassing Scherm voor de burger - Registratiesysteem monumenten

60 0

0 50

0 0

0 0

0 0

60 0

Totaal

60

50

0

0

0

60

0

0

0

0

0

0

60

50

0

0

0

60


163

PAGINA


ONDERWERP

14 programma

Structuurversterking economie

164

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 14.1 14.1 Verbeteren ondernemingsklimaat


Programma 14 Structuurversterking economie Uitgangspunten van beleid

Inleiding Sinds enkele jaren werkt Arnhem met een economische agenda, die is voorzien van een actieprogramma. De komende jaren blijft de economische agenda de leidraad vormen voor de (beleids)inspanningen. In de agenda staat de noodzaak van meer focus, samenhang en integraliteit centraal. Bij het vergroten van de aantrekkelijkheid van de stad en het stimuleren van werkgelegenheid en bedrijvigheid blijft de zorg voor een goede dienstverlening aan ondernemers en het bieden van voldoende en gevarieerde ruimte om te ondernemen. Daarnaast willen we koesteren wat sterk is in de stad. Zakelijke dienstverlening, zorg en welzijn, en toerisme en vrije tijd. Accent ligt op de kansrijke clusters Energie- en Milieutechnologie (EMT) en Mode en Vormgeving (M&V). Partnerschap staat centraal bij het realiseren van onze economische opgaven. Partnerschap van overheid, ondernemers, onderwijs en onderzoek. Individuele actoren zijn onvoldoende in staat complexe problemen en situaties aan te pakken. In de stad wordt breed onderkend dat partijen gezamenlijk moeten optrekken. Hiervoor is ook een Economische Raad opgericht. Zeker de gemeente moet zich voortdurend bewust zijn van haar relatief beperkte instrumentarium. Onze rol is vooral faciliterend, stimulerend en regisserend. We dragen aan de ontwikkeling bij door: • Te sturen op de ontwikkeling van ruimte; • Het bij elkaar brengen, stimuleren en faciliteren van partijen; • Het inzetten van organisatiekracht, zoals het initiëren en onderhouden van netwerken; • Het gezamenlijk op zoek gaan naar middelen; • Goede dienstverlening; • Actieve lobby en promotie. De situatie op dit moment in de stad De afgelopen jaren stonden in het teken van de economische recessie. Ook in Arnhem is de neergang (in de ene branche meer dan in de andere) voelbaar geweest. De brede economie die Arnhem kent en het hoge aandeel werkgelegenheid in de dienstverlening hebben ervoor gezorgd dat de impact op de werkgelegenheid beperkt is gebleven. Bovendien heeft Arnhem door haar gunstige ligging nog van de opschaling in de (regionale) kantorenmarkt geprofiteerd. Inmiddels zijn tekenen van (voorzichtig) herstel zichtbaar. De economie blijft echter kwetsbaar en de plannen voor projecten met economische functies zullen (vanuit de markt en de overheid) tegen het licht gehouden moeten worden, om overaanbod te voorkomen en/of aanbod dat niet meer aansluit bij de vraag. De Arnhemse economie heeft zich de afgelopen jaren als volgt ontwikkeld: Werkgelegenheid per 1 april Aantal arbeidsplaatsen Groei in % Bron: PWE, bewerking OSJA

2005 93.950 -1,4

2006 94.280 0,4

2007 97.140 3,0

2008 99.750 2,7

2009 101.100 1,4

2010 101.230 0,1

2011 n.n.b. n.n.b.

De output op het gevoerde beleid is o.a. af te leiden uit de waardering van het ondernemersklimaat. Waardering ondernemingsklimaat (bron : ministerie van EZ)

2002 6,7

• 236 marktkooplieden per week in 2010 • 917 betaalde schepen en 676 passagiersschepen in 2010

2004 6,4

2007 6,7

2010 6,8


ONDERWERP


Beleidskaders • Evenementennota (2003), Horecanota (2006), Hotelbeleid (2009) en aanvullend hotelbeleid (2010) • Detailhandelsbeleid Arnhem: herijking 2008 • Nota creatieve milieus (2009) • Standplaatsenbeleid (2009) • Economische Agenda Arnhem 2015 (2009) • Kantorenbeleid (2008) en Stand van zaken kantorenbeleid incl. aanvullend beleid (2010) • Actieplan Werk • Economisch Programmerings- en Ontwikkelingsdocument (Stadsregio Arnhem Nijmegen; 2009), ‘Provinciale structuurvisie Bedrijventerreinen en werklocaties‘ (2010) en Regionaal Programma Bedrijventerreinen (Stadsregio Arnhem Nijmegen; nog vast te stellen) • Programmaplan Arnhem Energiestad, 2011 • Nota Wijkeconomie (2001) • Actieplan Toerisme en Vrije Tijd, 2011 • Marketing en Acquisitiestrategie, 2011 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Meer banen (voor zowel hoger als lager opgeleiden) • Meer banen en bedrijvigheid in de wijken • Meer banen in kansrijke sectoren • Minder werkloosheid • Een bij de arbeidsmarkt passend onderwijsaanbod • Meer én betere starters • Versterking imago • Meer (toeristische) bezoekers en bestedingen • Innovatief en vraaggericht aanbod voor welzijn en zorg

PAGINA

Programma 14 Structuurversterking economie

165

Deelprogramma 14.1 Verbeteren ondernemingsklimaat

166

PAGINA


ONDERWERP



Programma 14 Structuurversterking economie Beleidsdoelen 2012 t/m 2015 • Handhaven van de basiskwaliteit van het ondernemersklimaat: betere dienstverlening aan ondernemers (minder regels en meer gemak); een betere match op de arbeidsmarkt; bereikbaarheid op niveau.

• In de belevingsmonitor van de regiegroep regelgeving neemt het oordeel over de dienstverlening aan ondernemers toe naar een 7.

• Beter organiseren van de dienstverlening van het (digitale) loket Ondernemen, verbeteren telefonische bereikbaarheid en voldoen aan wettelijke verplichtingen; • Begeleiden van ondernemersinitiatieven en organiseren van hospitality-programma’s; • Ondersteunen Stichting Ondernemersfonds Arnhem.

• Meer en betere afstemming van het onderwijsaanbod in Arnhem op de arbeidsvraag.

• Uitvoeren van actieplan Werk (groei WGSP, Aanval op de Schooluitval, Mismatch, onderwijsarbeidsmarkt techniek incl. regionaal programma B4You, arbeidsmarktonderzoek, regionale samenwerking); • Ondersteunen project kennisvalorisatie van de HAN, ArtEZ en RU Nijmegen (20122016).

• Behoud voldoende ruimte om te ondernemen: regie en sturing op kwantiteit en kwaliteit.

• Monitoren en stimuleren van een betere verhouding van vraag – aanbod van werklocaties en bedrijfsvastgoed via de Vastgoedrapportage ArnhemNijmegen en IBIS; • Beter regionaal afstemmen van bedrijventerreinen en meer aandacht voor duurzaam vastgoed, onder meer via de RPB; • Uitvoeren masterplan IJsseloord I.

• Meer startende ondernemers in de wijken: in de krachtwijken 5% meer starters ten opzichte van 4 jaar geleden.

• Faciliteren van starters (Ik Start Smart, GO, Cafe Consult, de Ondernemende Wijk, Startwijzer, accountmanagement), met extra accent op: Inzet van microkredieten; Huisvesting van starters in Startwijzerverband; Project bevordering allochtoon ondernemerschap.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 14 Structuurversterking economie • De marketing van stad en regio is verbeterd en de internationale samenwerking sterker.

2012 • Versterken economische samenwerking NRW; • Samen met partners inzetten op de verbetering van de Arnhem International School; • Specifiek aandacht voor de verbinding in de citymarketing met Papendal en Hoge Veluwe 2012 -2015 • Bijdragen aan de campagnes Made in Arnhem en Cool Region; • Faciliteren van Arnhem Ambassadeurs; • Marketing en acquisitie activiteiten uitvoeren gericht op bedrijven. • Economische samenwerking met Wuhan (China); • Vanaf 2014 doorvoeren van de bezuiniging op investeringsbevordering.

• Betere bereikbaarheid economische kernlocaties (zie ook deelprogramma mobiliteit en bereikbaarheid).

• Versterken van al sterke economische sectoren: de zakelijke dienstverlening, het toerisme en vrije tijd, zorg en welzijn.

167


Zakelijke dienstverlening • Behoud van de positie als 6e kantorenstad van Nederland en een kleinere discrepantie tussen vraag en aanbod van kantoren.

• Periodiek aanleveren gegevens over economische kernlocaties voor actueel houden verkeersmodel 2019 en de Verkeersagenda; • Samen met partners lobbyen voor doortrekking A15.

Zakelijke dienstverlening • Verbeteren van het netwerk en accountmanagement voor zakelijke dienstverlening; • Stimuleren van de verdere ontwikkeling WTC; • Zoeken naar mogelijkheden voor transformatie c.q. renovatie van (leegstaande) kantoorpanden.

168

PAGINA


ONDERWERP



Programma 14 Structuurversterking economie

Toerisme en vrije tijd • Meer bezoekers en bestedingen in toerisme en leisure: 4% groei van het aantal bezoeken en van het aantal overnachtingen en 15% meer bestedingen (deze doelstelling geldt voor de periode 2009-2012).

• Tenminste eenzelfde aantal marktkooplieden op de markt. • Tenminste eenzelfde aantal schepen dat de haven aandoet.

Zorg en welzijn • Verbreding, verdieping en vernieuwing in zorgen welzijnsbedrijven.

2012 Toerisme en vrije tijd • Evalueren subsidieafspraken Regionaal Bureau voor Toerisme (RBT KAN) en VVV en vervolgafspraken maken; • Aandacht besteden aan jubileumjaar Nederlands Openlucht Museum (NOM), al dan niet in combinatie met Burgers’ Zoo (jubileum 2013); • Ondersteunen bij uitvoeren actieplan Gele Rijdersplein en verbeteren economisch klimaat Korenmarkt. 2012-2015 • Uitvoeren actieplan Toerisme en Vrije tijd en Uitvoeren evenementenprogramma; • Ondersteunen Stichting Binnen-stadsmanagement Arnhem (SBA); • Begeleiden uitbreidingen hotelaanbod. • Organiseren van markten, met de bijbehorende promotie en informatievoorziening. • Aantrekken meer schepen voor de versmalde en aantrekkelijkere Rijnkade.

Zorg en welzijn • Participeren in Health Valley; • Uitwerken strategie zorgeconomie; • Verbeteren van accountmanagement en netwerkvorming van zorgen welzijnsinstellingen en bedrijven.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 14 Structuurversterking economie Energie- en Milieu Technologie (EMT) • De in Arnhem kansrijke economische clusters Energieen Milieutechnologie (EMT) en Mode en Vormgeving (M&V) groeien bovenmatig.

169


• Ondersteuning van bedrijfsinnovaties (ca. 7); • Ondersteuning bestaande en vestiging van nieuwe EMT-bedrijven in Arnhem, bijv. op Kleefse Waard / Koningspleij en Arnhems Buiten; • Positieve publiciteit en aandacht voor de specifieke sterktes van de Arnhemse EMT-regio (ca.10 persberichten en/of ontvangsten en/of promotie-acties); • Bijdrage aan ca. 3 innovatieve ‘Made in Arnhem’ voorbeeld- of pilotprojecten, bij voorkeur op toonaangevende plekken in de stad (bijv. smart grids/slimme energienetwerken icm duurzame bronnen); • Behoud en groei van goede relatie met gevestigde EMT-bedrijven.

Energie- en Milieu Technologie (EMT) 2012 • Focus op smart grids (slimme energienetwerken) en continuering waterstofprojecten 2012-2015 • Versterken aansluiting bij landelijke TOP-sector Energie; • ondersteunen stichting KIEMT voor EMT-projecten; • Bijdragen aan ontwikkeling en promotie EMT-werklocaties (Kleefse Waard / Koningspleij en Arnhems Buiten); • Faciliteren/stimuleren bij ca. 10 contacten voor (betere) condities voor bestaande of nieuwe EMT-bedrijven en bij voorbereiding van ‘voorbeeldprojecten’ voor EMTinnovaties (bijv. waterstof en/of slimme netten) • ondersteunende promotie; • Voorbereiden en deelnemen aan innovatieve netwerken (ca. 15-20 bijeenkomsten per jaar): - Regionaal EMT-netwerk; - Arnhems waterstofnetwerk; - Nationale Waterstofcoalitie ‘DutchHY’; - Nationale vereniging voor waterstof en brandstofceltechnologie

PAGINA


ONDERWERP


Programma 14 Structuurversterking economie Mode en Vormgeving (M&V) • Nieuwe (kennis)netwerken: 1 à 2; • Ondersteuning (inhoudelijk en financieel) van nieuwe initiatieven M&V: 2 à 3; • (Inter)nationale promotionele acties M&V-ontwerpers en partners: 2 à 4; • Zichtbaarheid ontwerpers in de stad: 1 nieuwe locatie.

Mode en Vormgeving (M&V) 2012 • Uitvoeren EU-project ORGANZA (looptijd tot en met 2012 en afronding in 2013); • Ondersteunen Stichting Ontwerp Platform Arnhem (OPA) (tot en met 2012); 2012-2015 • Uitvoeren Masterplan Mode & Vormgeving (2011-2014) i.s.m. provincie, ArtEZ en andere partners; • Versterken aansluiting bij landelijke TOP-sector Creatieve Industrie; • Overlegpartner zijn bij modeinitiatieven (Modekwartier, Arnhem Mode Biënnale, Coming Soon); • (Mede)ontwikkelen van nieuwe initiatieven op het gebied van M&V; • Stimuleren ondernemerschap (ik Start Smart, go!, Arnhem Coming Soon, modeincubator); • Versterken relatie binnenstadModekwartier (ontwikkeling Velperpoort District: Hommelstraat profiel design); • Uitvoeren accountmanagement en clustervorming M&Vbedrijven, waaronder (mede)organisatie van 4 clusterbijeenkomsten per jaar en 6-8 bedrijfsbezoeken; • Deelnemen aan netwerkbijeenkomsten OPA, CASA, GANG, AMB.

Relatie met Stadsprogramma • 1. Aantrekkelijke centrumstad • 2. Verbeteren woon- en leef omgeving • 3. Participatie en werk • 4. Zorgzame stad

170


Relatie met paragrafen • Er is geen specifieke relatie met één van de paragrafen.

Partners • Een breed scala aan partners in en buiten de stad; • Kennisinstituten • Onderwijsinstellingen • Kamer van Koophandel • Georganiseerd bedrijfsleven • Individueel bedrijfsleven • Uitvoeringsorganisaties • Andere overheden

171

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat Programma 14 Structuurversterking Economie

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken Portefeuillehouder Dhr. Michiel van Wessem bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

5.549

4.559

5.427

5.380

5.309

5.308

Baten

Totaal

932

694

646

646

646

646

-4.617

-3.865

-4.781

-4.734

-4.663

-4.662

216 420

0 161

0 18

0 0

0 0

0 0

204

161

18

0

0

0

-4.413

-3.704

-4.763

-4.734

-4.663

-4.662



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verminderen inzet investeringsbevordering (m.i.v. 2014: -70) - Korten programmabudget Sociaal Econisch Fonds (SEF) - Stoppen met deelname Provada Bestedingsvoorstellen - Budget Ondernemersfonds - Realocatie of economische budgetten t.b.v. programmakosten Arnhem Energiestad (m.i.v. 2013 -45)

Bedrag

0 -30 -18

740

Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Ondernemersfonds (incidenteel jaarschijf 2011) - Kapitaallasten - Diversen

336 -415 303 -48


868

Baten Bestaand beleid - Diversen

-48


-48



-916

172

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat Programma 14 Structuurversterking Economie

Commissie Cultuur, Economie, Educatie, Sport en Sociale Zaken Portefeuillehouder Dhr. Michiel van Wessem bedragen x € 1.000,--


Bedrag


0

Onttrekkingen - Evenementen reserve (incidenteel jaarschijf 2011) - BR Evenementen (Rb 09-11-2011, Amendement 10': eenmalig dekken gederfde inkomsten agv niet verhogen leges voor APV-vergunningen kleinschalige evenementen tot 10.000 bezoekers

-161 18


-143


-143

Rekening 2010

Investeringen

Economisch nut - Multihal Papendal - Beheersysteem havens

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

0

2.500 0

0 0

0 0

0 40

0 0

Totaal

0

2.500

0

0

40

0

Totaal

0

0

0

0

0

0


0

2.500

0

0

40

0


PAGINA


ONDERWERP

Foto: Jaro van Meerten

173

15 programma

Duurzaam milieu

PAGINA


ONDERWERP

Programma 15 Duurzaam Milieu

174

Deelprogramma 15.1 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu


Uitgangspunten van beleid Inleiding Om tot een duurzame inrichting van de stad en een goede fysieke leefomgeving te komen koppelt Arnhem het milieubeleid direct aan delen van het maatschappelijk leven: gezondheid, veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. In de ruimtelijke planvorming worden al deze milieugerelateerde onderwerpen geïntegreerd zodat ze bijdragen aan een duurzame inrichting van de stad. Groen en ecologie Arnhem heeft veel waardevol groen. Dat is belangrijk voor de leefbaarheid van de stad. Omvang en kwaliteit van de groene ruimte in en om de stad mag niet verminderen, van de bossen op de Veluwe tot het snippergroen in de woonwijken. Daarbij gaat het om de waardevolle natuur, cultuurhistorie, landschapsarchitectuur en het recreatief medegebruik. Het grote groen in de stad wordt in stand gehouden, up to date gemaakt, in combinatie met stedelijke herstructurering en stadsuitleg versterkt. Het grote groen om de stad wordt door herinrichting van het landelijk gebied (Park Lingezegen) toegankelijk en kwalitatief verbeterd (Bod op de Veluwe en Ruimte voor de Rivier). In 2010 is een Groene Agenda opgesteld die de bijzondere waarden van het Arnhemse groen benoemd voor bewoners en bezoekers. Die agenda omvat punten die behouden, versterkt of waaraan meer aandacht besteed wordt: • Het groot groen in en om de stad is goed toegankelijk. • Het groenareaal is niet substantieel gewijzigd. • De kwaliteit van het groen is toegenomen, door het juiste groen op de juiste plek met het bijpassende beheer, van het grote groen tot aan het snippergroen. • Per hectare netto woongebied is 3 % ( 300 m2) gereserveerd voor spelen en ontmoeten. Water Arnhem wil een gezond en veerkrachtig watersysteem realiseren gericht op een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving. Het Waterplan richt zich tevens op nieuwe ontwikkelingen als de klimaatverandering. Het beheer van het Arnhemse water is vooral een taak van de beide waterschappen en Rijkswaterstaat, de waterpartners. De gemeente voert de regie in de samenwerking met de waterpartners en richt zich op het beheer van de fonteinen, duikers en beekriolen, een klein deel van oppervlaktewater in Zuid en de ontwatering van de bodem (voor wat betreft openbaar terrein). We richten ons de komende jaren op het benutten van kansen in het mooier en beleefbaarder maken van het water en het op orde brengen van het beheer van de fonteinen, duikers en beekriolen De situatie op dit moment in de stad Groen en ecologie Een groot aantal grote groenprojecten is in 2011 in uitvoering gegaan. Dit is mede gestimuleerd door eerdere Rijks- en provinciale bijdragen (groen in de krachtwijken en crisisgelden). In andere delen van de stad stagneert door de economische situatie ook de aanleg van het groen blauwe raamwerk. Dat betekend een latere en verdere fasering van de aanleg. De besluitvorming begin 2011 over de bezuiniging op het Groenfonds met € 225.000 met ingang van 2012, zal voor temporisering van deze projecten zorgen. Het deelakkoord tussen de VNG/IPO en Rijk over Natuur/ ILG (investeringsbudget landelijk gebied) en de herijking van EHS (ecologische hoofdstructuur) kunnen gevolgen hebben voor de bijdrage van Provincie in het bos- en natuurbeheer. Water • Waterkwaliteit (wordt elke 5 jaar gemeten).

PAGINA


ONDERWERP


175

Deelprogramma 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu


Beleidskaders Groen en ecologie • Groenplan Arnhem 2004-2007/2015 • Beleidsplan Buiten Gewoon Basis (2002) • Nota Ruimte voor de Jeugd 2010-2020 (2009) Water • Waterplan 2009 t/m 2015 • Gemeentelijk rioleringsplan 2009 t/m 2013, het GRP4 Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Groen en ecologie • Het groen van Arnhem en haar directe omgeving draagt bij aan een gezondere, veilige, leefbaardere en klimaatvriendelijke stad, ook in de toekomst. Bewoners en bezoekers bezoeken en waarderen het groen en zijn betrokken. Water • Een gezond en veerkrachtig watersysteem gericht op een aantrekkelijkere en gezondere leefomgeving.


ONDERWERP


Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Groen en ecologie • Behouden en versterken van bestaande groenstructuur en identiteit. • De samenhang in het groene raamwerk versterken. • Voldoende veilige speel en ontmoetingsruimte.

2012 Groen en ecologie • Omvang areaal bos, natuur, groot groen en monumentale en markante bomen blijft op peil. • De groenstructuur in Malburgen, Presikhaaf en Schuytgraaf wordt kwalitatief versterkt. • Het uitloopgebied naar de Over Betuwe is vergroot door realisatie Regionaal groen netwerk. • Minder regels.

2012 Groen en ecologie • Uitvoeren regulier beheer. • Realiseren streefbeelden en acties uit het groenplan, de beheervisies en spelennota o.a. via het groenfonds. • Deregulering kapvergunning geëffectueerd. • Gebiedsvisie Meinerswijk en Stadsblokken is vastgesteld. • 1e fase aanleg basisinrichting Park Lingezegen. • Beheervisie Park Lingezegen door Alg. Bestuur vastgesteld. • Uitvoering ontwikkelbeheer droge ecozone Schuytgraaf. • Natte ecozone in Schuytgraaf is gerealiseerd. • Natte ecozone Presikhaaf tot IJssellaan gerealiseerd. • Droge ecozone / Park A 12 gemeentelijk deel in Presikhaaf is gerealiseerd. • Realiseren fietsverbinding Schelmseweg -Veluwe • De Parkzone Elden Zuid is ingericht. • Park Spijkerbroek is gerealiseerd. • Aanleg deel parkzone de Malburgen- Wheme • Opstellen beheervisies park Onderlangs en Groen blauwe lijnen. • Beheerplannen bomen en water worden afgerond. • De landschappelijke inpassing van het project sporen in Arnhem is geëffectueerd • Bewoners en derden zijn bij de groene stad betrokken via herstructurering wijken, BGB, projecten in krachtwijken, de Boomplantdag, de Dag van het Park, schouwgroepen en worden via de Groene Agenda ondersteund.

2013 t/m 2015 Groen en ecologie • Actualiseren Groenplan • Het groene raamwerk versterken door meer groen met elkaar te verbinden en de inrichting aan te passen aan de eisen van de tijd. • Het uitloopgebied van de Arnhemmer is vergroot door de basis inrichting van park Lingezegen eind 2013 af te ronden.

PAGINA


176


ONDERWERP

2012 Water • Meer beken bovengronds en beleefbaar. • Twee wielen heringericht voor beleving, recreatie, ecologie en cultuurhistorie.


Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel 2013 t/m 2015 Groen en ecologie • Het convenant met LNV, Groen in de krachtwijken, is afgerond. • Actualiseren Groenplan. • Gefaseerde aanleg Betuwe circuit Schuytgraaf. • Gefaseerde aanleg natte ecozone Presikhaaf t/m 2014 in uitvoering. • Kwaliteitsverbetering park dijkzone Malburgen. • 2014 Afronding inpassing verbrede A12 in Park/A12 zone. • Opstellen beheervisie Rivierengebied, De Singels, Hoogte 80, Paasbergdal en actualiseren beheervisie bossen buitengebied Noord. • Beheervisies worden in meerjaren beheerplannen voor wijken en parken vertaald. • Uitvoeren visies en projecten. • De inventarisatie particuliere monumentale en markante bomen actualiseren.

2012 t/m 2015 Water • Beter en aantrekkelijker water in de stad. • Waterbewustzijn Arnhemmers vergroten.

PAGINA


177


2012 Water • Realiseren van de ‘Visie op de beken’ in overleg met bewoners en (terrein)eigenaren. • Realiseren voorkeurstracé voor het weer terugbrengen van de Sint Jansbeek door het centrum. • Twee wielen in Arnhem-Zuid: Kolk van Schouten en de Westerveldse Kolk opgeknapt. • Regulier beheer fonteinen, duikers, beekriolen, oppervlaktewater en drainage • Opstellen voorstel voor goed beheer van de fonteinen. • Realiseren nieuwe fontein in Arnhem Zuid. • Opstellen voorstel voor een goed beheer van de duikers.


ONDERWERP


2012 t/m 2015 • Bescherming tegen hoogwater en extreme regenval.

2012 • Meer ruimte voor de rivier. • Verbeteren van de waterkeringen zodat deze blijven voldoen aan de normen. • Extra waterberging in Presikhaaf.

2012 • Projectplan rivierverruiming in Stadsblokken-Meinerswijk op basis van resultaten burgerparticipatie. • Versmallen van de Lage Kade. De effecten van de versmalling worden afgestemd met StadsblokkenMeinerswijk. • Dijkverbetering in MalburgenWest. • In kader van herontwikkeling Presikhaaf de aanleg realiseren van 2,5 ha extra waterberging in de Ecozone.

• Betere waterkwaliteit.

• Voldoen aan de doelstellingen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) gefaseerd over de periode 2009 t/m 2027.

• Opstellen plan van aanpak voldoen aan doelstellingen KRW (zie ook riolering – hier op maatregelen in het water).

2013 t/m 2015 Water Idem, met als wijzigingen: • Extra waterberging in Presikhaaf (gereed voor 2015) • In Stadsblokken en Meinerswijk is in 2015 aan de wateropgave voor Ruimte voor de Rivier voldaan.

2013 t/m 2015 Water Idem, met als wijzigingen: • Regulier beheer fonteinen en duikers. • Herstel van de waterkering langs het centrum; de Hoge Kade.

Relatie met paragrafen Water • Onderhoud kapitaalgoederen • Investeringen

Participanten Water • Waterpartners. • Bewoners, bedrijven, woningbouwcorporaties.

Relatie met stadsprogramma’s Groen en ecologie en Water • 1. Aantrekkelijke centrumstad. • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving.

PAGINA


178


179

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu Programma 15 Duurzaam milieu


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

3.800

3.485

4.080

4.098

4.101

4.115

Baten

Totaal

977

683

683

683

683

683

-2.823

-2.802

-3.397

-3.415

-3.418

-3.432

272 221

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-51

0

0

0

0

0

-2.874

-2.802

-3.397

-3.415

-3.418

-3.432




Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Afschaffen krediet signalering, bemaling en watergangbeheer - Verminderen beleidscapaciteit water en ecologie (2013: -16; 20124: -14 en m.i.v. 2015": -32) - Inkrimpen Groenfonds Bestedingsvoorstellen - Dekking t.b.v. programmakosten Arnhem Energiestad Bestaand beleid Nominale ontwikkelingen gesubsidieerde instellingen / gemeenschappelijke regelingen Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) Dekkingsvoorstel 2011 : calamiteitenonderhoud uitvoeren in 2011 Kapitaallasten Diversen

-


-61 -8 -225

-45

3 -21 1.000 -46 -2 595

Baten Totaal mutaties baten Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves


0 -595

180

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu Programma 15 Duurzaam milieu


Investeringen

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut - Beheersysteem water/ fonteinen en gemalen

0

20

0

0

0

0

Totaal

0

20

0

0

0

0

Maatschappelijk nut - Beschoeiingen - Vm militair terrein Galgenberg - Herinrichting bosperceel - Voorzieningen in bossen en parken

0 0 0 0

80 320 50 60

0 0 0 100

0 0 0 50

0 0 0 100

0 0 0 0

Totaal

0

510

100

50

100

0


0

530

100

50

100

0

PAGINA


ONDERWERP

Programma 15 Duurzaam milieu

181

Deelprogramma 15.2 15.2 Een goed milieubeheer

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder Mevr. Margreet van Gastel

Uitgangspunten van beleid Inleiding Arnhem koppelt het milieubeleid aan maatschappelijke vraagstukken uit de samenleving, en draagt zo bij aan een duurzame inrichting van de stad en een goede fysieke leefomgevingkwaliteit. In dit deelprogramma zijn de deelaspecten van gezondheid, leefbaarheid, veiligheid en duurzaamheid (lucht, bodem, geluid, externe veiligheid en energie/klimaat) beschreven. Doel is om bij het ordenen van de stad rekening te houden met al deze milieuthema’s. Voor alle genoemde beleidsthema’s bestaat een uitvoeringsprogramma; het uitvoeren daarvan is een hoofdopgave. Prioritere kwesties in Arnhem zijn: • Fossiele brandstoffen raken op en de wereldwijde klimaatverandering dwingt tot afspraken op Rijks- en gemeenteniveau over CO2 reductie. Arnhem heeft als doel 20% reductie in 2020. • In Arnhem bevindt zich een aantal hardnekkige knelpunten luchtkwaliteit langs de buitensingels. • Er zijn nog 57 spoedlocaties bodemsanering (locaties met risico’s ten gevolge van bodemverontreiniging), waarvan 32 potentiële locaties, en 25 bekende locaties. • Het aantal geluidgehinderden in Arnhem als gevolg van wegverkeerslawaai groeit vanwege de autonome toename van het verkeer. Dit tast het woongenot aan. • Ook willen we het huidige externe veiligheidsniveau rond wegen en bedrijven minimaal behouden. De situatie op dit moment in de stad Bodem In 2015 zijn er geen gevallen van ernstige bodemverontreiniging waarbij sprake is van risico’s en is minder gebruik van primaire grondstoffen (zandwinning e.d.) door hergebruik van licht verontreinigde grond. Externe veiligheid -6 Geen kwetsbare objecten binnen de 10 Plaatsgebonden Risico (PR) contour en 25 beperkt kwetsbare objecten -6 binnen de 10 PR contour. Energie/klimaat • De jaarlijkse CO2-uitstoot van Arnhem is bekend en bedraagt 1200 kiloton CO2, waarvan 290 kton van woningen, 270 kton van bedrijven en 640 kton van verkeer. • In 2010 is het Stadsprogramma Arnhem Energiestad opgesteld en is verder gegaan met de uitvoering van de projecten, die gericht zijn op CO2-reductie, het betreft dan onder andere: - energiestudie, met mogelijke duurzame energiebronnen en een overzicht van het energiegebruik in Arnhem; - mogelijkheden van koude- en warmteopslag, koude- en warmtewinning uit het riool in Rijnboog; - introductie van oplaadpunten voor elektrische auto’s in Arnhem onder andere bij de HAN. Lucht Voor fijnstof wordt sinds 2010 voldaan aan de grenswaarden luchtkwaliteit. De grenswaarde voor stikstofdioxide wordt nog overschreden langs 2,2 km van de gemeentelijke wegen. Aan deze verhoogde waarden werden 652 personen blootgesteld. De concentratie stikstofdioxide moet in 2015 onder de grenswaarde zijn. Geluid • Sinds 2009 is voor alle wijken de geluidsklasse voor wegen railverkeer op woningniveau bepaald conform de Europese regelgeving. Er is nog geen sprake van meer woningen in de gewenste geluidsklasse voor weg-, industrieen railverkeerslawaai. De maatregelen van het op te stellen actieplan geluid zullen pas later doorwerken. • Het aantal meldingen geluidsoverlast als gevolg van inrichtingen en evenementen bedroeg in 2010 329. Het aantal meldingen van geluidsoverlast als gevolg van bouwen slooplawaai bedroeg in 2009 19. Het totaal aantal meldingen geluidsoverlast bedraagt 348. • 302 A-lijst woningen gesaneerd (van de resterende 654) in de periode t/m 2014 (ISV-III). Geurindicatoren (monitoring vanaf 2011) • Het aantal Arnhemse bedrijven waar geur relevant is. • Het aantal klachten dat bij de gemeente Arnhem binnenkomt over geur van industriële bedrijven.

PAGINA


ONDERWERP


182

Deelprogramma 15.2 Een goed milieubeheer


Beleidskaders Milieu algemeen Integrale Milieuvisie 2008-2011 (2008) Bodem: Bodembeleidsplan (2008, herzien 2011) Nota bodembeheer (MRA, 2011) Externe Veiligheid Beleidsnota Externe Veiligheid (2005-2010) Energie/Klimaat Stadsprogramma Arnhem Energiestad 2010-2014 (2010) Lucht Uitvoeringsprogramma Lucht (2011) Geluid Beleidsnota Geluid (versie 2, 2008) Geur Beleidsplan geur van industriële bedrijven (2010) Maatschappelijke doelen voor de komende jaren Meer duurzame stad door minder fysieke gezondheids- en levensgevaren, minder geluidsoverlast en een reductie van de lokale en mondiale klimaatproblematiek.


ONDERWERP

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Bodem • Verminderen risicovolle bodemverontreinigingen tot 0 in 2015.

2012 Bodem • Afname van aantal spoedlocaties • Vastgesteld gebiedsgericht grondwaterbeheerplan.

2012 Bodem • Voorbereiden en uitvoeren van bodemsaneringen. • Vergunning verlenen en handhaven (zie deelprogramma 15.3). • Invoeren gebiedsgerichte aanpak en lokale ambities. • Invulling geven aan gebiedsgericht grondwaterbeheer.

2012 t/m 2014 • De spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging zijn in 2015 gesaneerd of beheerst.

2012 t/m 2014 • Idem 2012

2012 • Vastgestelde regionale bodemkwaliteitskaart. • Toename aantal meldingen grondstromen. • Regionaal betere afstemming van grondstromen.

2012 t/m 2114 • Regionaal toepassen van bodemkwaliteitskaart • Registratie van alle meldingen • Regionale handhaving van grondstromen (zie deelprogramma 15.3)

2012 Externe Veiligheid • Geen toename van de externe veiligheidsrisico’s in woonwijken. • Geen kwetsbare en geen nieuwe beperkt kwetsbare objecten (zoals -6 scholen) binnen de 10 risicocontour.

2012 Externe veiligheid • Adviseren bij ruimtelijke ontwikkelingen • Verlenen milieuvergunningen en handhaven bij risicovolle bedrijven (zie deelprogramma 15.3).

2012 t/m 2015 • Idem.

2012 t/m 2015 • Idem.

Externe veiligheid • Op niveau houden van de externe veiligheid in de stad.

PAGINA



• Overzicht van hergebruik van licht verontreinigde grond

183



ONDERWERP

Geluid • Minder geluidoverlast.

PAGINA


Programma 15 Duurzaam milieu Lucht • Terugdringen van de blootstelling van mensen aan fijn stof en NO2 als gevolg van het verkeer in de stad (met name de buitensingels en de radialen)

184


2012 Lucht • Het aantal personen met een blootstelling aan overschrijdingen van de grenswaarde voor stikstofdioxide neemt af. • Concentraties fijnstof moeten onder de grenswaarden blijven.

2012 Lucht • Uitvoeren van de luchtmaatregelen schone brandstoffen (E-scooters), dynamisch verkeersmanagement en voorbereiden milieuzone binnenstad inclusief stedelijke distributie. • Meten en monitoring.

2012 t/m 2015 • Afname van de totale weglengte met overschrijdingen van stikstofdioxide. • Afname van het aantal personen met een blootstelling boven de grenswaarde voor stikstofdioxide.

2012 t/m 2015 • Uitvoeren van de luchtmaatregelen schone brandstoffen (OV concessie 2013 – 2023 met biogas en waterstof), dynamisch verkeersmanagement en implementatie milieuzone. • Meten en monitoring.

Geluid • Meer woningen in de gewenste geluidsklasse voor weg-, industrieen railverkeerslawaai. • Aantal A-lijst woningen gesaneerd.

Geluid • Voorkomen van nieuwe knelpunten door proactieve rol in processen als verbreding A12, Sporen in Arnhem (SiA) en grote RO-projecten.

2012 t/m 2014 Aantal A-lijst woningen gesaneerd.

2012 t/m 2014 Voorbereiding en uitvoering sanering A-lijst woningen gelegen aan Steenstraat, Steijnstraat, Apeldoornsestraat, Jansbinnensingel, Velperbuitensingel, Utrechtseweg en Johan de Wittlaan (gekoppelde sanering langzaam sneller).

2012 t/m 2015 • Meer woningen in de gewenste geluidsklasse voor weg-, industrieen railverkeerslawaai.

2012 t/m 2015 • Voorkomen van nieuwe knelpunten door genoemde proactieve rol in processen en projecten.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 15 Duurzaam milieu Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 Geur • Minder geuroverlast

2012 Geur • Minder Arnhemse bedrijven waar geur relevant is. • Minder klachten over geur van industriële bedrijven

2012 Geur • Monitoring klachten en bedrijven

2012t/m 2015 idem. Energie/klimaat • Energietransitie van fossiele naar duurzame bronnen. • Een beter op klimaatverandering en energietransitie afgestemde stad (zie 15.1).

185


2012 Energie/klimaat • 1e toekomstbeeld energietransitie. • Alle nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen getoetst aan klimaat- en energiedoelen.

2012 Energie/klimaat • Planontwikkeling en –uitvoering; samenloop met 14.1 Energie- en milieutechnologie en millenniumdoelen. • Bij (her)ontwikkelingen de stad klimaatbestendig maken en inrichten voor de energietransitie. • In het eerste kwartaal van 2012 komt er een uitgebreide rapportage over de stand van zaken aangaande de overeengekomen ambities, de uitkomsten van het convenant Energie made in Arnhem en de bevindingen van de Arnhemse Energieraad • In het eerste kwartaal van 2012 komt er een beleidsplan, waarin is uitgewerkt hoe invulling wordt gegeven aan het opzetten van een gemeenschappelijk duurzaam energiebedrijf met een duidelijke afbakening van de rol van de participanten en inclusief een realistische kostenberaming.

2012 t/m 2014 • Afspraken en uitgevoerde plannen energietransitie. • Alle nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen getoets aan klimaat- en energiedoelen.

2012 t/m 2014 • Idem 2011.

PAGINA


ONDERWERP


Programma 15 Duurzaam milieu Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke Centrumstad. • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving.

186


Relatie met paragrafen • Investeringen • Verbonden partijen

Participanten • Bewoners, belangengroepen en onderwijs. • Woningcorporaties. • Provincie Gelderland. • Stadsregio Arnhem – Nijmegen. • Grote Gelderse gemeenten. • Bedrijven. • Energiebedrijven. • Ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening & Milieu en Verkeer en Waterstaat. • Hulpverleningsdienst Gelderland Midden. • Wegbeheerders. • VROM. • ProRail.

187

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.2 Goed milieubeheer Programma 15 Duurzaam milieu


Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

5.944

3.666

3.721

3.493

3.465

1.964

Baten

Totaal

6.454

0

0

0

0

0

510

-3.666

-3.721

-3.493

-3.465

-1.964

3.527 910

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

Mutaties reserves

-2.617

0

0

0

0

0

Saldo

-2.107

-3.666

-3.721

-3.493

-3.465

-1.964



Bedrag

Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verminderen beleidscapaciteit Milieu (2013: -16; 2014: -24 en m.i.v. 2015: -32) - Verlagen budget extern advies Milieu - Verlagen budget voorbereidingskosten sanering weg-en raillawaai (uren rendabel maken) - Verminderen beleidscapaciteit Bodem (2013: -31; 2014: -47 en m.i.v. 2015: -63)

-8 -100 -30 -16

Bestedingsvoorstellen - Programmakosten Arnhem Energiestad - Uitvoeringskosten Arnhem Energiestad - Dekking uitvoeringskosten Arnhem Energiestad

190 125 -125


19


55

Baten -

Totaal mutaties baten Totaal mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves


0 -55

188

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.2 Goed milieubeheer Programma 15 Duurzaam milieu


Investeringen

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Economisch nut - Beheersysteem bodem

0

20

0

0

0

0

Totaal

0

20

0

0

0

0

Totaal

0

0

0

0

0

0


0

20

0

0

0

0


189

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.3 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouders Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Gerrie Elfrink


Uitgangspunten van beleid Inleiding Om de kwaliteit van de fysieke leefomgeving (gebouwde omgeving én openbare ruimte) te waarborgen én te verbeteren stelt de gemeente regels aan de realisatie en het gebruik van die leefomgeving (vergunningverleningstaak). Ook ziet zij toe op de naleving van die regels (handhaving via bestuurlijke strafbeschikking) én de rechtstreeks werkende regels van het Rijk en handhaaft daarop zonodig (toezichts- en handhavingstaak). Het gaat hierbij in hoofdzaak om regels op grond van de Wet milieubeheer (Wm), meestal in verband met bedrijven en bodem, regels op grond van de Woningwet, de bouwverordening, het Bouwbesluit en de Wet op de Ruimtelijke Ordening voor de gebouwde omgeving en om regels voor de openbare ruimte uit de Algemene plaatselijke verordening (APV). Vergunningverlening en handhaving zijn geen doel op zich maar instrumenten die, naast andere instrumenten, worden ingezet om de beleidsdoelen van de programma’s 13 en 15 te verwezenlijken. Voor de ‘aanpakwijken’ wordt in toenemende mate de integratie met de handhaving in de ‘niet fysieke leefomgeving’ nagestreefd (integrale handhaving overlastaspecten). De situatie op dit moment in de stad De huidige situatie m.b.t. vergunningverlening, handhaving en toezicht grotendeels beheersmatig. Er zijn geen grote inhaalslagen nodig op het gebied van milieu- en bouwtoezicht. De inzet in de afgelopen jaren heeft er mede voor gezorgd dat zich geen grote (milieu)incidenten hebben voorgedaan. Waakzaamheid blijft echter geboden zowel bij bedrijven als bouwen. De inzet in met name de aanpakwijken zou structureel moeten worden voortgezet om verloedering vóór te blijven. Echter in verband met de bezuinigingen binnen het team openbare ruimte van de afdeling Handhaving wordt de formatie verminderd met 2.7 fte. Omdat daarnaast de tijdelijke gelden wegvallen waarmee nog eens 2 fte werd gefinancierd, komt de totale vermindering voor het team op 4.7 fte. Dit betekent dat het toezicht in de wijken vanuit dit team op afvaldumping, hondenoverlast, jeugd etc. met 6.500 uren wordt verminderd ten opzichte van 2011. Het aantal bodemcontroles wordt als gevolg van de bezuinigingen vanaf 2013 verminderd. Onderstaande outputindicatoren geven een globale indruk van de situatie op dit moment voor wat betreft het naleefgedrag bij bedrijven, de klachtenafhandeling in het algemeen én de vermindering van de administratieve lastendruk. Outputindicator Percentage hercontroles Wm Percentage afgehandelde klachten Aantal online aan te vragen vergunningtypes Beleidskaders • Wet ruimtelijke ordening (Wro). • Woningwet, Bouwbesluit, Bouwverordening. • Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). • Wet Milieubeheer. • Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (Barim). • Besluit Bodemkwaliteit. • Monumentenwet. • Handhavingsplan Fysieke Leefomgeving 2011-2014 (2011). Maatschappelijke doelen voor de komende jaren • Betere regulering van de fysieke leefomgeving. • Betere dienstverlening.

2009 51% 95% 13

2010 30% 100% 20 (incl. Wabo)


ONDERWERP

Commissie Volkshuisvesting, verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouders Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Gerrie Elfrink

Beleidsdoelen

Beleidsoutput

Activiteiten

2012 t/m 2015 • Betere naleving van de regels. • Betere dienstverlening.

2012 • 10% minder hercontroles bij bedrijven op milieuwetgeving ten opzichte van 2009. • 98% van de klachten en meldingen binnen termijn afgehandeld. • 60% van 40 vergunningtypes van SB zijn on-line aan te vragen. • Voldoen aan Wabo.

2012 • Toetsen en verlenen van vergunningen en ontheffingen APV en Drank en Horecawet. • Toetsen meldingen en opstellen maatwerkvoorschriften Barim. • Toetsen en verlenen van omgevingsvergunningen. • Controleren omgevingsvergunningen en kamerverhuur. • Controleren bodemsaneringen en Besluit bodemkwaliteit. • Toezien en handhaven in openbare ruimte. • Zichtbaar surveilleren. • Bijdragen aan integrale handhaving overlastaspecten in aanpakwijken. • Automatiseren aanvragen. • Verbeteren/uitbreiden dienstverlening frontoffice door beter(e) website en gebruik media. • Verbetering integrale handhaving. • Afronden implementatie Wabo. • Voorbereiding op deelname aan Regionale uitvoeringsdienst in 2013

2013 t/m 2015 • 15% minder hercontroles bij bedrijven op de milieuwetgeving ten opzichte van 2009. • 98% van de klachten en meldingen zijn afgehandeld. • 100% van 40 vergunningtypes van SB zijn online aan te vragen en procedureel te volgen.

2013 t/m 2015 • Idem met uitzondering van afronden implementatie Wabo.

Relatie met paragrafen • Verbonden partijen

Partners • Politie en Justitie. • Inwoners en bedrijven. • Wijkplatforms. • Brandweer. • Provincie. • Waterschappen. • Regiogemeenten Milieu Regio Arnhem (MRA). • Belastingdienst.

Relatie met stadsprogramma’s • 1. Aantrekkelijke centrumstad. • 2. Verbeteren woon- en leefomgeving. • 4. Zorgzame Stad.

PAGINA


190

Deelprogramma 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

191

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit Programma 15 Duurzaam milieu

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder : Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--

Rekening 2010

Middelen

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten

Totaal

4.270

3.649

3.557

3.533

3.443

3.439

Baten

Totaal

986

369

479

497

473

473

-3.284

-3.280

-3.078

-3.036

-2.970

-2.966

20 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-20

0

0

0

0

0

-3.304

-3.280

-3.078

-3.036

-2.970

-2.966



Toelichting mutaties exploitatie 2012 t.o.v. 2011 Lasten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 Toekomstgericht bezuinigen € 25 mln.: - Verminderen controles bodem (m.i.v. 2013: -29) - Verlagen budget overige goederen en diensten - Verminderen ondersteuning bij handhaving wildplakken - Efficiencymaatregel verwijderen fietsen - Vergroten efficiency uitvoering wet BIBOB - Dereguleren Kap-vergunning (m.i.v. 2013: -86) - Dereguleren APV-vergunning - Verminderen programmakosten Juridische Zaken Bestaand beleid - Structureel effect Rb 31-01-2011 Verzamelbesluit-1 2011 (begr.wijz. 11-01) - Kapitaallasten Totaal mutaties lasten Baten Bezuinigingen - Rb. 18-19 april 2011 € 25 mln.: - Verhogen tarieven APV-vergunningen - Dereguleren Kap-vergunning (m.i.v. 2013: -24) - Verhogen tarief horecavergunning naar meer kostendekkend - Rb. 9-11-2011: - Amendement 10', Geef kleinschalige culturele initiatieven de ruimte om te bloeien, eenmalig terugdraaien verhoging tarieven APV-vergunningen

Bedrag

-20 -10 -20 -25 0 -7 -15

10 -5 -92

93 0 35

-18

Bestaand beleid Totaal mutaties baten

110


202

Toelichting mutaties reserves 2012 t.o.v. 2011 Er vinden geen toevoegingen of onttrekkingen plaats aan de reserves


192

PAGINA


ONDERWERP

Deelprogramma 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit Programma 15 Duurzaam milieu

Commissie Volkshuisvesting, Verkeer, Ruimtelijke Ordening en Milieu Portefeuillehouder : Mevr. Margreet van Gastel, Dhr. Gerrie Elfrink bedragen x € 1.000,--

Investeringen

Economisch nut - Systeem Cosa - handhaving - Systeem Wabo - vergunningen - Systemen vergunningen & handhaving Totaal

Rekening 2010

Begroting 2011

Begroting 2013

Begroting 2012

Begroting 2014

Begroting 2015

200 92 0

0 0 0

0 0 30

0 0 0

0 0 0

0 0 300

292

0

30

0

0

300

0

0

0

0

0

0

292

0

30

0

0

300


193

PAGINA


ONDERWERP

16 programma

Overzicht algemene dekkingsmiddelen

194

PAGINA


ONDERWERP

16 Overzicht algemene dekkingsmiddelen De meerjarenbegroting bevat naast de vijftien te realiseren inhoudelijke programma’s ook nog een programma 16 waarin de zogenaamde algemene dekkingsmiddelen worden verantwoord. Onder die algemene dekkingsmiddelen vallen dan met name de Algemene uitkering uit het gemeentefonds en de belastingen en heffingen. Toch zijn het niet alleen dekkingsmiddelen die in programma’s worden opgenomen. Ook algemene lasten en (overige) baten die (nog) niet aan een van de vijftien specifieke programma’s kunnen worden toegedeeld, worden in het programma 16 opgenomen. Het programma 16: algemene dekkingsmiddelen bestaat uit de volgende deelprogramma’s: 16.1 Geldleningen 16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Voor zover niet elders in deze programmabegroting op de betreffende zaken wordt ingegaan, wordt in dit hoofdstuk globaal weergegeven welke zaken onder de hiervoor genoemde deelprogramma’s worden verantwoord. 16.1

Geldleningen

Ten behoeve van de eigen financiering van investeringen en de financieringsbemiddeling aan instellingen (gelieerd aan het beleid van de gemeente ) wordt tegen zo gunstig mogelijke condities geld aangetrokken: vanuit de geldmarkt voor kortlopende middelen en vanuit de kapitaalmarkt voor langdurige financieringsbehoefte. De financiering aan derden (de genoemde instellingen) wordt op basis van een collegebesluit van november 2007 beperkt gehouden. De gemeente is terughoudend bij het verstrekken van leningen aan derden. Voor de financiering van de eigen gemeentelijke activiteiten wordt voor een belangrijk deel de op de balans aanwezige reserves en voorzieningen ingezet. Over de binnen de gemeente beschikbaar gestelde gelden wordt als rentevergoeding de zgn. omslagrente in rekening gebracht. Deze is gebaseerd op de rentepercentages zoals van toepassing op de leningenportefeuille opgenomen gelden t.b.v. de gemeente Arnhem plus de operationele kosten van de financieringsfunctie. Voor de begroting 2011 is de omslagrente vastgesteld op 5,25%. Over de eigen beschikbare middelen (de bovengenoemde reserves en voorzieningen) wordt slechts beperkt rente vergoed. Dit heeft tot gevolg dat in het kader van met name de langlopende financiering de treasury-functie meer rentebaten ontvangt dan de rente(lasten) betaalt. Dit door de jaren heen structureel voordeel wordt afgedragen aan het concern als onderdeel van de algemene middelen. Voor financiering van derden (instellingen) wordt over het algemeen door de gemeente een lening op de kapitaalmarkt aangetrokken. De rente over de aangetrokken lening wordt in rekening gebracht bij de kredietnemer en dit wordt vermeerderd met een opslag voor financieringsrisico. Deze opslag wordt gestort in specifiek voor de financieringsfunctie aangehouden risicobuffers en levert dus geen bijdrage aan de gemeentelijke exploitatie van lasten en baten. Het voordelig resultaat op de activiteit geldleningen wordt grotendeels verklaard vanuit de eigen financiering (verschil tussen de genoemde omslagrente en de feitelijk rente voor de financiering van de opgenomen langlopende gelden). Daarnaast heeft de financieringsfunctie een taakstelling om jaarlijks € 2,5 mln. te verdienen in de kapitaalmarkt door goedkoop leningen aan te trekken. In de paragraaf financiering wordt specifiek op de treasury-activiteiten ingegaan. Hierin worden de kaders, de volumes en de aspecten rond het risicomanagement expliciet beschreven. De portefeuille uitgezette leningen wordt door de jaren heen kleiner. Dit heeft enerzijds te maken met de terughoudendheid van de gemeente ten aanzien van het verstrekken van nieuwe leningen en anderzijds met het feit dat corporaties ten behoeve van de sociale woningbouw al jaren geen leningen meer afnemen van de gemeente, maar rechtstreeks financiering aantrekken bij banken met borgstelling van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). 16.2

Verzekeringen en beleggingen

Verzekeringen In dit deelprogramma wordt de exploitatie rond het beheer van de verzekeringsportefeuille in beeld gebracht. Het beleid is gericht op minimalisatie van de kosten van verzekeringspremies (te betalen aan de assuradeuren) en van de eigen risico’s in het kader van schades. Voor het beheer van panden (denk hierbij met name aan de sporten schoolgebouwen) wordt actief gewerkt aan preventiemaatregelen. Dit leidt tot een gunstige premiestelling van de brand-risico-verzekering. Voor de realisatie van het product verzekeringen geldt meerjarig dat de lasten hoger zijn dan de baten. Dit heeft met name te maken met de onzekere factor van het brandrisico, waarbij op rekeningbasis

195

PAGINA


ONDERWERP

substantiële bedragen voor eigen risico kunnen komen. In de praktijk weegt dit op tegen gunstige premiestelling bij de assuradeuren. Ook bij de aansprakelijkheidsverzekering kunnen soms belangrijke bedragen ten laste van de exploitatie worden gebracht. Net als bij de brandverzekering heeft dit eigen risico een relatie met een lagere premiestelling. Een andere reden voor de aanscherping van de verzekeringsvoorwaarden en de te betalen premies is onze grote en aanhoudende aandacht voor preventiemaatregelen. Sinds 2011 is een nieuw 3-jarig brandverzekeringscontract van toepassing. Dit contract is na een Europese aanbestedingsprocedure tot stand gekomen. Beleggingen De gemeente Arnhem bezit 496.470 aandelen van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) met een balanswaarde van € 1.241.175. Voor het jaar 2012 wordt uitgegaan van een door de BNG uit te keren dividend van € 715.000. Het uit te keren dividend wordt jaarlijks in de vergadering van aandeelhouders vastgesteld; in 2012 komt het dividend met betrekking tot het verslagjaar 2011 beschikbaar. 16.3

Belastingen en heffingen

In het coalitieakkoord 2010 ‘Het Arnhems Lenteakkoord‘ hebben de coalitiepartijen afgesproken dat de gemeentelijke belastingen, zoals de onroerend zaak belasting en de afvalstoffenheffing, niet meer stijgen dan met de gemiddelde prijsstijging in Nederland. Voor 2012 heeft het Centraal Plan Bureau (CPB) de verwachte consumentenprijsindex (CPI) vastgesteld op 2%. Met dit percentage worden de belastingen in 2012 geïndexeerd. Belangrijke uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de belastingen en heffingen zijn in Arnhem de volgende: 1.

De gebruiker betaalt Waar mogelijk ligt er een relatie tussen de mate van gebruik en de belasting die iemand betaalt.

2.

Evenwichtige lastenverdeling tussen burgers en ondernemers

3.

Evenwichtige lastenverdeling tussen burgers onderling (draagkracht) De instrumenten die Arnhem hier voor inzet zijn: • De grondslag van de belastingen. De OZB heeft met de WOZ-waarde een grondslag met een lastenverdelende werking. Zo geldt voor eigenaren van woningen en bedrijfsgebouwen en huurders van bedrijfsgebouwen: ‘hoe hoger de waarde van de woning / het gebouw, hoe hoger de te betalen belasting’; • Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen.

4.

Kaders voor afzonderlijke belastingen Voor een aantal belastingensoorten (bijvoorbeeld rioolheffing en parkeerbelasting) geldt naast de nominale stijging een extra stijging op basis van eerdere besluitvorming (investeringen gemeentelijk rioleringsplan en toename parkeertarieven conform nota parkeerbeleid). Sommige legestarieven blijven gelijk door de wettelijke maximering van de tarieven, door de afrondingssystematiek of doordat de opbrengsten de kosten niet mogen overstijgen.

In de paragraaf Lokale heffingen wordt uitgebreid ingegaan op deze beleidsuitgangspunten, op ontwikkelingen op het gebied van lokale heffingen, de lastendruk en de ontwikkelingen van de tarieven. 16.4

Algemene uitkeringen

Algemene uitkering uit het gemeentefonds De algemene uitkering uit het gemeentefonds is de (qua omvang) belangrijkste inkomstenbron van de gemeente. Mede door deze omvang is het volgen van het verloop van het gemeentefonds vanaf de eerste raming tot en met de definitieve vaststelling van essentieel belang voor de financiële positie van de gemeente. De hoogte van de algemene uitkering voor de gemeente wordt bepaald aan de hand van verschillende verdeelmaatstaven. In het gemeentefonds zijn naast de algemene uitkering ook decentralisatie-uitkeringen (zoals bijvoorbeeld voor Vrouwenopvang) en integratie-uitkeringen (zoals bijvoorbeeld de WMO-uitkering) opgenomen. De groei (het accres) van het gemeentefonds is overigens gekoppeld aan de beweging van de Rijksuitgaven. Het principe ‘gelijk trap op, gelijk trap af’ is hierbij vanaf 2012 weer van toepassing. De raming van het gemeentefonds zoals opgenomen in deze MJPB is gebaseerd op de meicirculaire 2011. De algemene uitkering uit het gemeentefonds, en dan vooral de groei of krimp daarvan, bepaalt voor een groot deel welke ruimte of tekort de gemeente binnen haar begroting heeft. In hoofdstuk 2 ‘Financieel meerjarenbeeld 2012-2015’ van deze MJPB is een overzicht opgenomen van de ontwikkeling van de algemene uitkering, inclusief de taakmutaties. Op basis van het in 2009 afgesloten

De systematiek van trap-op-trap-af weer wordt hersteld. Het accres vanaf 2012 is dus niet meer bevroren, maar beweegt jaarlijks mee met de netto gecorrigeerde Rijksuitgaven De stand van de algemene uitkering 2012 het startpunt is voor deze systematiek De rente-uitgaven van het Rijk vanaf 2012 niet meer meegenomen worden in de netto gecorrigeerde Rijksuitgaven De behoedzaamheidsreserve niet opnieuw wordt ingevoerd

Die afspraken leiden tot het volgende beeld van de ontwikkeling van de accressen:

Acressen gemeentefonds nominaal accres prijsontwikkeling BBP reeël accres

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

0,48% 1,40% -0,92%

0,48% 1,50% -1,02%

0,55% 2,25% -1,70%

0,74% 1,96% -1,22%

1,84% 1,83% 0,01%

0,69% 1,72% -1,03%

2,59% 1,72% 0,87%

Wat betekent dit voor de ontwikkeling van het gemeentefonds? • Op basis van de verwachte inflatie in 2012 (prijs Bruto Binnenlands Product) van 2,25% ontstaat een negatief reëel accres. De stijging van het gemeentefonds blijkt dus niet voldoende voor het opvangen van de gestegen kosten als gevolg van de nominale ontwikkelingen (koopkracht gemeente) • Voor de jaren na 2012 is de verwachting dat de prijsontwikkeling op dat niveau blijft. Op basis van de nu geraamde nominale accressen, zal ook in die jaren een negatief reëel accres ontstaan (met uitzondering van 2014). Het geraamde nominaal accres voor 2016 is dermate hoog, dat er een positief reëel accres zou ontstaan. • In het totaalbeeld is het gemeentefonds vanaf 2012 in constante prijzen berekend. Dit wordt gedaan omdat ook de nominale ontwikkeling vanaf 2012 constant is gehouden. Jaarlijks bij het opstellen van de MJPB worden voor de eerstvolgende jaarschijf de nominale ontwikkelingen berekend en (meerjarig) ingeboekt. • De decentralisaties van jeugdzorg, begeleiding AWBZ en Werken naar vermogen worden, zodra de uitwerking zicht biedt in de details voor het gemeentefonds, in de circulaires opgenomen.

16.5

ONDERWERP

•


• •

PAGINA

•

196

bestuursakkoord zijn de nominale accressen over 2009, 2010 en 2011 bevroren. In de meicirculaire 2011 is aangegeven dat vanaf 2012:

Algemene baten en lasten

In de begroting is een aantal posten ingebouwd, bedoeld om niet-voorziene incidentele en structurele uitgaven te kunnen opvangen. Met het vaststellen van de MJPB stelt de raad budgettaire ruimte hiervoor beschikbaar. Daarnaast zijn er op dit deelprogramma ook budgetten tijdelijk ‘gereserveerd’. Het gaat daarbij om budgetten waarover het bestuur al principebesluiten heeft genomen wat betreft de bestemming, maar waarvan nog een nadere onderbouwing wordt verlangd van de diensten.

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

2013

2014

2015

38.624

36.140

33.715

33.715

33.715

16.2 Verzekeringen en beleggingen

1.162

1.161

1.161

1.161

1.161

1.161

16.3 Belastingen en heffingen

9.420

8.237

6.107

6.107

6.109

6.109 1.693

16.4 Algemene uitkeringen

33.715

317

1.079

1.594

2.051

2.140

15.250

12.094

13.709

8.090

6.441

3.176

Totaal

64.773

58.711

56.286

51.124

49.566

45.854

16.1 Geldleningen

50.770

44.377

43.202

43.202

43.202

43.202

1.979

1.377

1.377

1.377

1.377

1.377

73.077

73.011

76.144

77.238

78.316

79.292

203.277

192.349

192.293

188.833

186.857

177.460

11.544

6.138

6.565

6.580

6.595

6.603

340.647

317.252

319.581

317.230

316.347

307.934

275.874

258.541

263.295

266.106

266.781

262.080

1.893

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

-142

0

0

0

0

0

-4.469

1.056

15

0

0

0

-415

-856

-7.320

-1.255

-770

-778

-3.133

200

-7.305

-1.255

-770

-778

272.741

258.741

255.990

264.851

266.011

261.302

16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal

Exploitatieresultaat 16.1 Geldleningen 16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen 16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal

Saldo

ONDERWERP

16.1 Geldleningen

16.5 Algemene baten en lasten

Mutatie reserves


Dp

Baten

PAGINA


PROGRAMMA 16

Lasten

197

Financiële samenvatting programma 16 Algemene Dekkingsmiddelen

198

PAGINA


ONDERWERP

199

PAGINA


ONDERWERP

4 PARAGRAFEN De paragrafen vormen een ‘dwarsdoorsnede’ van de begroting, bezien vanuit een bepaald perspectief. Het gaat hierbij om beleidslijnen van het beheersproces waarbij sprake is van grote financiële impact, een grote politieke betekenis of een aanzienlijk belang voor de realisatie van de beleidsprogramma’s. De paragrafen geven daarmee belangrijke aanvullende informatie over de meerjarige financiële positie van de gemeente. De raad is hierdoor beter in staat haar controlerende functie uit te oefenen. In de paragrafen worden kaderstellende beleidslijnen vastgelegd met betrekking tot relevante beheersmatige aspecten. Een aantal paragrafen is in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) verplicht voorgeschreven. In de programmabegroting 2005 - 2008 is hier de paragraaf investeringen aan toegevoegd. Op verzoek van de toenmalige Commissie Financiën en Publieke Dienstverlening is in de programmabegroting 2006 - 2009 een paragraaf subsidies opgenomen. De wijze waarop invulling wordt gegeven aan de paragrafen wisselt per onderwerp. Ten aanzien van een groot aantal paragrafen is er een kaderstellende beleidsnota door de raad vastgesteld. Het karakter van de paragraaf wijzigt daardoor in het actualiseren en bewaken van de voorgenomen voortgang van het betreffende onderwerp. In dit hoofdstuk zijn de volgende paragrafen opgenomen: 1.

Lokale heffingen;

2.

Weerstandsvermogen;

3.

Onderhoud kapitaalgoederen;

4.

Financiering;

5.

Bedrijfsvoering;

6.

Verbonden partijen;

7.

Grondbeleid;

8.

Investeringen;

9.

Subsidies.

200

PAGINA


ONDERWERP

Deze paragraaf geeft een toelichting op alle lokale belastingen en heffingen die worden geheven. Een deel van deze heffingen en belastingen (bijvoorbeeld de onroerende zaakbelasting) zijn ter dekking van de algemene uitgaven (ongebonden heffingen). Andere lokale heffingen ( bijvoorbeeld de afvalstoffenheffing) zijn ter dekking van specifieke doelen (gebonden heffingen). Deze heffingen worden ook wel aangeduid als retributies. Onder de lokale heffingen en belastingen vallen: de onroerende zaakbelasting (OZB), de afvalstoffenheffing, de rioolheffing, de parkeerbelasting, de roerende zaakbelasting, de precariobelasting, de toeristenbelasting, de hondenbelasting en de leges. Door de vaststelling van deze paragraaf stelt de raad van de gemeente Arnhem de kaders vast voor het uitwerken van de betreffende belastingen legesverordening 2012, die eind 2011 door de raad wordt vastgesteld. 4.1.2

Uitgangspunten van beleid

Ontwikkeling van de lokale lasten De gemeente gaat zuinig om met het geld dat beschikbaar is. In het coalitieakkoord 2010 ‘Het Arnhems Lenteakkoord’ hebben de coalitiepartijen afgesproken dat de gemeentelijke belastingen, zoals de onroerend zaak belasting en de afvalstoffenheffing, niet meer stijgen dan met de gemiddelde prijsstijging in Nederland. Voor 2012 heeft het Centraal Plan Bureau (CPB) de verwachte consumentenprijsindex (CPI) vastgesteld op 2%. Met dit percentage worden de belastingen in 2012 geïndexeerd. De tarieven van de belastingen voor 2012 sluiten hierop aan evenals op de aanvullende beleidsuitgangspunten zoals opgenomen in deze meerjarenprogrammabegroting. Uitgangspunten: 1.

De gebruiker betaalt Waar mogelijk wordt een relatie gelegd tussen de mate van gebruik en de belasting die iemand betaalt. Daarom werkt de gemeente bij de afvalstoffenheffing met twee tarieven voor particulieren. Eén voor eenpersoonshuishoudens en één voor meerpersoonshuishoudens.

2.

Evenwichtige lastenverdeling tussen burgers en ondernemers De stijging van de totale gemiddelde lastendruk (totaal van OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing) voor eenpersoonshuishoudens komt voor 2012 uit op 4,3%, voor meerpersoonshuishoudens op 6,8% en voor de ondernemers (niet-woningen) op 3%. De stijging van de lastendruk wijkt af van de prijsindex van 2%. Hiervoor zijn vier redenen die in de volgende tekst worden toegelicht: het excorporeren van de afvalstoffenheffing, het incorporeren van de hondenbelasting, de jaarlijkse toename van de opbrengsten van de rioolheffing en de verhoging van het ondernemersfonds.

3.

Evenwichtige lastenverdeling tussen burgers onderling (draagkracht) De instrumenten die Arnhem hier voor inzet zijn: De grondslag van de belastingen. De OZB heeft met de WOZ-waarde een grondslag met een lastenverdelende werking. Zo geldt voor eigenaren van woningen en bedrijfsgebouwen en huurders van bedrijfsgebouwen: ‘hoe hoger de waarde van de woning / het gebouw, hoe hoger de te betalen belasting’; Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen.

4.

Kaders voor afzonderlijke belastingen De gemeente Arnhem heeft gekozen voor een gespreide toename van de opbrengsten van de rioolheffing, om daarmee ook de toename van de lastendruk voor burgers en ondernemers zoveel als mogelijk te spreiden. De tarieven stijgen jaarlijks met de toegestane nominale ontwikkeling en de toename van de kapitaallasten (afschrijving en rente) door de jaarlijkse investeringen. Op basis van het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP 4) stijgen de kapitaallasten jaarlijks met circa € 1 mln.; De tarieven van de parkeerbelasting mogen, naast de toegestane nominale ontwikkeling, jaarlijks met 1,5% toenemen conform de nota parkeerbeleid. Vanaf 2012 kunnen parkeerders op maat betalen - dat wil zeggen alleen voor de geparkeerde tijd – door de invoering van belparkeren. De parkeerder meldt zich per GSM bij aanvang en meldt zich af bij vertrek. De Burgemeesterswijk en de wijk Heijenoord willen graag bij invoering van betaald parkeren dat het hogere tarief voor de binnenstad van toepassing wordt. Dit moet er toe leiden dat de bezoekers van de binnenstad die nu vaak in de Burgemeesterswijk parkeren in de binnenstad

ONDERWERP

Inleiding


4.1.1

PAGINA

§ LOKALE HEFFINGEN

201

4.1

Klanten die in aanmerking komen voor volledige kwijtschelding krijgen die zoveel mogelijk automatisch. Automatische kwijtschelding betekent dat de klant niets hoeft aan te vragen. De klant ontvangt een belastingaanslag, waarop wordt aangegeven dat kwijtschelding is verleend. Doelgroepen voor automatische kwijtschelding zijn: Inwoners met een Wwb uitkering of een op de AOW aanvullende Wwb uitkering; inwoners die recht hebben op een Arnhem Card en ook het voorafgaande jaar recht hadden op volledige kwijtschelding. Ondernemers en zelfstandigen komen ook in aanmerking voor kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen. Het betreft dan de belasting die zij als privé-persoon moeten betalen. Vanaf 2012 zijn de begrote budgetten voor kwijtschelding overgeheveld van het deelprogramma 16.3 Belastingen naar het deelprogramma 4.2 Inkomensvoorziening, waar het armoedebeleid onderdeel vanuit maakt. Dit betreft een budgettair neutrale wijziging zonder beleidsmatige gevolgen. Vanaf 2012 worden door deze wijziging de begroting en de realisatie van de kwijtscheldingslasten daar gepresenteerd waar ze beleidsmatig thuishoren, namelijk binnen het armoedebeleid.

4.1.3

Actuele ontwikkelingen

Ondernemersfonds De voeding van het ondernemersfonds komt uit een opslag op de OZB voor niet-woningen. Vanaf 2012 is de structurele bijdrage van ondernemers aan het ondernemersfonds verhoogd tot € 940.000 per jaar. Hondenbelasting Hondenbelasting bestaat sinds de tijd dat honden nog als lastdieren werden gebruikt. Deze belasting is verworden tot een middel voor gemeenten om de algemene middelen aan te vullen. Jaarlijks is er discussie over de besteding van deze middelen. De inkomsten uit de hondenbelasting worden niet direct aangewend voor het bestrijden van overlast veroorzaakt door honden. Arnhem heeft besloten om de hondenuitlaatstroken te laten vervallen en om meer te koersen op eigen verantwoordelijkheid van de hondenbezitters door het opnemen van een opruimplicht in de Algemene Plaatselijk Verordening (APV). Waar voorheen gesproken kon worden van een zekere voorziening voor hondenbezitters (er werd geruimd, er waren uitlaatplaatsen), is er nu sprake van een verplichting waarop gehandhaafd moet worden. Het laten vervallen van de hondenbelasting onder het gelijktijdig verhogen van de OZB woningen, leidt tot een lastenverschuiving en – omdat er geen controle meer hoeft te worden uitgeoefend op hondenbezit – gemiddeld tot enige lastenverlichting. Rioolheffing Het college voert in het najaar 2011 een onderzoek uit naar de kostendekkendheid van de riooltarieven en de mogelijkheden om op de kosten van het gemeentelijk rioleringsplan te besparen. Dit vloeit voort uit de motie ‘GRP zonder luchtje’ van 21 juni 2010. De resultaten van dit onderzoek zullen zo snel mogelijk na afronding en vaststelling in het college bekend gemaakt worden.

ONDERWERP

Voor kwijtschelding geldt een vermogensgrens die gemeenten vanaf mei 2011 formeel gelijk kunnen stellen aan de vermogensgrens zoals die ook geldt voor een Wwb-uitkering. Inwoners van Arnhem die wel aan de inkomensvoorwaarde voldoen, maar door het bezit van een huis niet aan de vermogensvoorwaarde, kunnen bij de Stadsbank geld lenen tegen gunstige voorwaarden voor het betalen van de gemeentelijke belastingen. De lening wordt bij verkoop van de woning afgelost uit de opbrengst van de verkoop.


Lokaal armoedebeleid in relatie tot de gemeentelijke heffingen Kwijtschelding wordt verleend voor de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Inwoners kunnen in aanmerking komen voor gedeeltelijke of volledige kwijtschelding van de gemeentelijke heffingen. Dat hangt af van de hoogte van het gecorrigeerde inkomen. Dit is het inkomen gecorrigeerd voor de lokale belastingen en extra huurkosten en ziektekosten (hoger dan een forfaitair bedrag). Iemand komt in Arnhem voor kwijtschelding in aanmerking als het gecorrigeerde inkomen lager uitvalt dan 100% van het bijstandsniveau. De gemeente Arnhem kiest met het hanteren van een bovengrens van 100% van het bijstandsniveau voor een ruimhartige invulling van het kwijtscheldingsbeleid.

PAGINA

-

202

-

parkeren. Hetzelfde geldt voor Heijenoord waar veel treinreizigers parkeren. Betreffende parkeerders kunnen de auto dan beter in de parkeergarage centraal zetten. Alle andere tarieven (voor de overige heffingssoorten) mogen – als er een gedegen kostenonderbouwing is – stijgen met de toegestane nominale ontwikkeling van 2%; In een aantal gevallen wijkt de stijging af van 2%, bijvoorbeeld door een wettelijke maximering van de tarieven, de afrondingssystematiek of doordat de opbrengsten de kosten niet mogen overstijgen.

PAGINA


ONDERWERP

Lokale lastendruk ten opzichte van andere gemeenten (2011)

203

4.1.4

De gemiddelde woonlasten bestaan uit de OZB voor een woning met een gemiddelde WOZ-waarde plus de riool- en afvalstoffenheffing minus een eventuele heffingskorting. In Arnhem kwamen de woonlasten in 2011 uit op gemiddeld € 656 voor een meerpersoonshuishouden. Het landelijk gemiddelde van alle gemeenten bedroeg in 2011 voor een meerpersoonshuishouden € 671(bron: digitale atlas Coelo). Daarmee is Arnhem relatief goedkoop en komt op de 157e plek wat betreft de woonlasten. Ten opzichte e van de 35 grote steden komt Arnhem op de 16 plaats. Positie 1 betreft de goedkoopste gemeente. Overzicht woonlasten meerpersoonshuishouden Nederlandse gemeenten (2011) Positie Arnhem op ranglijst

Arnhem nvt

Gemiddelde woonlasten Hoogste woonlasten

157

16

€ 656 nvt

€ 671

€ 644

€ 1.165

€ 731

nvt

€ 480

€ 526

Laagste woonlasten

4.1.5

(Deel) gemeenten Alle Grote

Specifieke toelichting heffingen (tarief en toelichting per heffingssoort)

Onroerende zaakbelasting De onroerende zaakbelasting betreft een belasting voor het in eigendom hebben of gebruiken van onroerende zaken in de gemeente Arnhem. De grondslag van de belasting is de WOZ-waarde van de woning of niet-woning. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar eigenaar of gebruiker is van een onroerende zaak (bij woningen alleen de eigenaar). Uitgangspunten voor de onroerende zaakbelasting zijn: • De begrote belastingopbrengst is met de consumentenprijsindex (CPI) voor 2012 van 2% verhoogd. • Het afschaffen van de hondenbelasting leidt tot een lastenverschuiving naar de OZB voor woningen. • De jaarlijkse bijdrage in het ondernemersfonds bedraagt met ingang van 2012 € 940.000 en wordt opgebracht uit een verhoging van het tarief OZB voor de niet-woningen. • Elk belastingjaar is een herwaarderingsjaar. Dat betekent dat de WOZ-waarden gebaseerd worden op een nieuwe waardepeildatum (In 2012 is dat 1 januari 2011). Het gemiddelde herwaarderingscijfer leidt tot een tariefaanpassing zodat de herwaardering geen lastenontwikkeling tot gevolg heeft. Om te voorkomen dat de opbrengst OZB te hoog of te laag wordt, wordt de gemiddelde waardeontwikkeling (daling in 2012) gecompenseerd door een tariefswijziging (verhoging in 2012). Uiteraard kan de werkelijke waardestijging per individueel object afwijken van de gemiddelde waardestijging met als gevolg een andere ontwikkeling van de lasten dan hier gepresenteerd. • In de belastingopbrengst wordt rekening gehouden met de jaarlijkse herijking van het areaal (uitbreiding van aantal objecten). De gevolgen voor de tarieven en opbrengst zijn in onderstaande tabellen weergegeven. 2011: Onroerend zaakbelasting gebruiker

Tarieven eigenaar

totaal

WOZ-waarde totaal

gebruiker

Begroot 2011 eigenaar

Bedragen x € 1.000,--

Woningen Niet woningen

0,2204%

0,1740%

0,1740%

13.230.884

0,2724%

0,4928%

4.879.182

Totaal

totaal Bedragen x € 1.000,--

10.754

23.022

23.022

13.291

24.045

18.110.066

47.067

2012: Onroerend zaakbelasting gebruiker

Tarieven eigenaar

Stijgings%-tarief totaal

WOZ-waarde totaal

gebruiker

Begroot 2012 eigenaar


Woningen Niet woningen Totaal

0,2391%

0,1851%

0,1851%

6,4%

13.112.853

0,2947%

0,5338%

8,3%

4.705.381


11.251

24.272

24.272

13.867

25.118

17.818.234

Voor de lastenontwikkeling van burgers en ondernemers hebben de uitgangspunten het op de volgende pagina gepresenteerde effect:

49.390

Algemene prijsindexatie 2012

€ 6,45

2,0%

Afschaffen hondenbelasting

€ 6,78

2,1%

€ 336

4,2%

Stijging bijdrage Ondernemersfonds

-€ 34,45

-0,8%

€ 86,10

2,0%

€ 54,67

1,3%

€ 4.411

2,4%

*) Voor de tariefberekening wordt jaarlijks een schatting gemaakt van de totale WOZ-waarde. Wanneer achteraf blijkt dat deze te hoog of te laag is ingeschat, leidt dit tot minder of meer belastinginkomsten. Dit verschil wordt jaarlijks op basis van nacalculatie gecorrigeerd, zodat inwoners en bedrijven in totaal niet meer of minder betalen dan waar in de begroting mee gerekend is. Voor 2012 leidt de nacalculatie voor de niet-woningen tot een beperkte verlaging. Voor de woningen is er geen verschil tussen schatting en werkelijke totale WOZ-waarde.

Om te voorkomen dat gemeenten een hoge opbrengststijging OZB doorvoeren, heeft het Rijk een macronorm ingesteld. Voor 2012 is de macronorm vastgesteld op 3,75%. De gemeente Arnhem kiest voor een beheerste en adequate ontwikkeling. De begrote belastingopbrengst 2012 blijft onder deze landelijke macronorm. Rioolheffing De grondslag van de rioolheffing is de WOZ-waarde van een woning of niet-woning en er wordt geheven bij de gebruiker van een pand. Uitgezonderd hierop zijn gebruikers van panden die niet (in)direct zijn aangesloten op het gemeentelijk rioolstelsel, maar zelf verantwoordelijk zijn voor het zuiveren van afvalwater (d.m.v. een Individuele Behandeling van Afvalwater (IBA)). De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar gebruiker is van een onroerende zaak. Door de rioolheffing op te leggen aan gebruikers van onroerende zaken, kan gebruik worden gemaakt van de geldende kwijtscheldingsmogelijkheden. De rioolheffing wordt berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. Door een geleidelijke introductie van de rioolheffing over een periode van drie jaren, zijn de tarieven in de jaren tot 2012 sterk toegenomen. In 2012 is de stijging gekoppeld aan de reguliere uitgangspunten, namelijk de normale kostenontwikkeling en de jaarlijks benodigde investeringsruimte voor vervanging van het rioolstelsel (GRP4). 2012: Rioolheffing

Tarieven

Tarieven

gebruiker

gebruiker

2011

2012

WOZ-waarde met aansluiting op riool

Begroot 2012


Woningen Niet woningen Totaal

0,0668% 0,0668%

0,0758% 0,0758%

12.985.607 4.669.812 17.655.419

9.843 3.470 13.313

Bij de rioolheffing is een nieuw element toegevoegd aan de lastenontwikkeling, namelijk de herwaardering van de niet-woningen. Door de sterkere WOZ-daling van de niet-woningen ten opzichte van de woningen ontstaat een lastenverschuiving van niet-woningen naar woningen. Het hanteren van een gelijk tarief voor woningen en niet-woningen (ongedifferentieerd tarief) leidt tot deze verschuiving. Voor de lastenontwikkeling van burgers en ondernemers hebben de uitgangspunten de volgende effecten:

Rioolheffing Lasten 2011 Nacalculatie woz-waarden objecten 2011* Herwaardering woz-waarden objecten 2012

gemiddelde woning € 124

gemiddelde niet-woning € 583

nihil

-€ 4,67

-0,8%

€ 0,74

0,6%

-€ 9,33

-1,6%


€ 2,48

2,0%

€ 11,66

2,0%

Jaarlijkse investering GRP **

€ 10,65

8,6%

€ 44,96

7,7%

€ 138

11,2%

€ 626

7,3%

Lasten 2012

ONDERWERP

€ 4.305

nihil

Lasten 2012


€ 323

Nacalculatie woz-waarden objecten 2011 *

PAGINA

Lasten 2011

gemiddelde niet-woning

204

gemiddelde woning

Onroerend zaakbelasting

Afvalstoffenheffing

Tarieven Tarief 2011 Tarief 2012

Begroot (x 1.000) 2011 2012

Aantal huishoudens

Stijgings%-tarief

2011

2012


Eenpersoonshuishoudens

€ 142,08

€ 144,96

2,0%

24.383

24.579

3.464

Meerpersoonshuishoudens

€ 191,76

€ 195,60

2,0%

39.953

40.325

7.661

7.887

11.125

11.449

Totaal

3.562

Voor de lastenontwikkeling van burgers hebben de uitgangspunten het onderstaande effect: huishoudens

Afvalstoffenheffing

eenpersoons € 142

Lasten 2011

meerpersoons € 192


€ 2,88

2,0%

€ 3,84

2,0%

Lasten 2012

€ 145

2,0%

€ 196

2,0%

Overige heffingssoorten Uitgangspunt is dat de tarieven alleen mogen worden verhoogd als er een gedegen kostenonderbouwing aanwezig is. Wanneer er een gedegen kostenonderbouwing aanwezig is, mag het tarief afhankelijk van de heffingssoort worden verhoogd met 2% (de consumentenprijsindex). Uitzondering hierop vormt de parkeerbelasting. Deze tarieven mogen, naast de toegestane nominale ontwikkeling, jaarlijks met 1,5% toenemen. In onderstaande tabel is per heffingssoort aangegeven wat de grondslagen zijn voor de tarieven en wat de begrote opbrengsten 2011 en 2012 zijn. Overige heffingssoorten

Tarief

Grondslag

Begroot 2011

Begroot 2012

Gebonden of ongebonden heffing?


Gemeenteleges Burgerzaken Bouw- en sloopleges Leges brandveiligheid APV-leges Telecomwet Haven-, kade- en meetgeld Marktgelden Parkeerbelasting Parkeerontheffingen Roerende zaakbelasting Precariobelasting Toeristenbelasting Hondenbelasting

diversen diversen diversen diversen diversen diversen diversen diversen per ontheffing tarief OZB diversen per overnachting diversen

geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product geleverd product WOZ-waarde m² gebruik openbare grond overnachtingen bezit hond

2.505 4.818 129 278 131 287 288 5.108 112 55 215 171 573

2.590 4.977 131 397 138 293 245 5.155 112 56 219 173 -

gebonden gebonden gebonden gebonden gebonden gebonden gebonden ongebonden ongebonden ongebonden ongebonden ongebonden ongebonden

Leges Leges zijn vergoedingen voor diensten of producten die de gemeente levert. Dat zijn bijvoorbeeld paspoorten, uittreksels uit registers, bouwvergunningen en dergelijke. Daarbij geldt dat het totaal van de leges niet hoger mag zijn dan de kosten die de gemeente voor het geheel van de legesplichtige diensten of producten maakt. De leges worden in rekening gebracht bij de aanvrager van de dienst of het product.

ONDERWERP

Afvalstoffenheffing 2012


Het tarief afvalstoffenheffing 2012 wordt geïndexeerd met 2% ten opzichte van 2011.

PAGINA

Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing betreft een heffing voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. De grondslag voor de heffing is het aantal personen per huishouden (twee categorieën: eenpersoons of meerpersoonshuishouden). De heffing wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar gebruiker is van een woning. De heffing is per jaar, maar bij verhuizing naar een woning buiten Arnhem wordt ontheffing verleend voor de resterende volle maanden, waarin de inwoner niet meer woonachtig is in Arnhem.

205

*) Voor de tariefberekening wordt jaarlijks een schatting gemaakt van de totale WOZ-waarde. Wanneer achteraf blijkt dat deze te hoog of te laag is ingeschat, leidt dit tot minder of meer belastinginkomsten. Dit verschil wordt jaarlijks op basis van nacalculatie gecorrigeerd, zodat inwoners en bedrijven in totaal niet meer of minder betalen dan waar in de begroting mee gerekend is. Voor 2012 leidt de nacalculatie voor de niet-woningen tot een beperkte verlaging. Voor de woningen is er geen verschil tussen schatting en werkelijke totale WOZ-waarde. **) Het stijgingspercentage van de lasten als gevolg van het GRP is 8% tov 2011. Door de verhouding in waarde voor woningen en niet-woningen en de wijziging in deze verhouding tov 2011, is het stijgingspercentage voor huishoudens hoger (8,6%) en die van ondernemers lager (7,7%). Hierdoor blijft het tarief voor woningen en niet-woningen even hoog.

Marktgelden Betreft gelden die geïnd worden voor de inbeslagname van ruimte op de Arnhemse markten. De grondslag is het aantal strekkende meters per marktkraam, per kwartaal of per jaar in het geval van een abonnement. Als gevolg van een daling van het aantal marktkramen is de begrote opbrengst naar beneden bijgesteld. Daartegenover staat een verlaging van de kosten als gevolg van efficiënter werken. Parkeerbelasting Betreft een belasting voor het parkeren van een voertuig op een plaats waar parkeerbelasting verschuldigd is. De grondslag is de duur van het parkeren. De parkeertijd maal het tarief bepaalt de hoogte van het bedrag. De belasting wordt geheven door het kopen van een parkeerticket, parkeermunt of een parkeervergunning. De begroting voor 2012 valt ten opzichte van 2011 € 300.000 lager uit. Dit wordt veroorzaakt door een daling van het aantal tickets. Ten opzichte van de begroting 2011 wordt uitgegaan van ca. 100.000 tickets minder voorzover het de parkeerbelastingen betreft. De laatste jaren is een dalende trend te zien van gemiddeld 2 % per jaar. Deze wordt doorgezet naar 2012. Daarnaast worden leges gevraagd voor afgifte van (invaliden) parkeerkaarten en ontheffingen voor het voetgangersgebied. Roerende zaakbelasting Betreft een belasting voor het in eigendom hebben of gebruiken van roerende zaken, zoals woonboten, in de gemeente Arnhem. De grondslag van de belasting is de WOZ-waarde. De belasting wordt via een aanslag opgelegd aan iedereen die op 1 januari van het belastingjaar eigenaar of gebruiker is van de roerende zaak. De tarieven zijn wettelijk gelijk aan de OZB-tarieven. Precariobelasting Precariobelasting wordt in rekening gebracht bij degene die bepaalde voorwerpen onder, op of boven de voor openbare dienst bestemde gemeentegrond heeft. De grondslag is het aantal vierkante meters dat in gebruik is. Het aantal vierkante meters maal het tarief bepaalt de te innen belasting. De belasting wordt opgelegd via een aanslag. Toeristenbelasting Betreft een belasting die wordt geheven voor het verblijf in de gemeente Arnhem door niet-inwoners van de gemeente Arnhem. De grondslag is het aantal overnachtingen. De belasting wordt geïnd door de exploitanten van een camping, hotel, pension of haven. Zij voldoen de belasting op aangifte. Hondenbelasting Hondenbelasting wordt met ingang van 2012 niet meer opgelegd.

ONDERWERP

Telecomwet Het betreft leges die worden geheven op het verstrekken van een instemmingbesluit die telecombedrijven nodig hebben voor het aanleggen, in stand houden of opruimen van kabels en/of leidingen in de gemeentelijke grond. Hierbij gaat het expliciet om het traject tot en met de vergunning. De kosten van toezicht vallen er dus niet onder.


De scheepvaartrechten (Haven- en kadegelden) Betreft gelden die geïnd worden voor het gebruik van de haven en/of kade. De grondslag is het aantal vierkante meters van de haven die in beslag genomen worden of het aantal kubieke meters laadvermogen.

PAGINA

Als gevolg van de door de raad in april 2011 aangenomen bezuinigingen, is op een aantal leges de kostendekkendheid verhoogd. Deels door een verhoging van het tarief, deels door een verlaging van de lasten en deels door een combinatie van beide. De verlaging van de lasten geldt bij de leges Burgerzaken, vergunningen drank en horeca, APV-vergunningen (inclusief vergunningen standplaats, voetbalwedstrijden, snuffelmarkten en overige evenementen) en vergunningen voor prostitutiebedrijven. De kostendekkendheid van de leges wordt jaarlijks gemonitord, waarbij voortdurend gestreefd wordt naar verlaging van de toe te rekenen lasten. Daarbij wordt een koppeling gelegd met de door de raad besloten bezuiniging ten aanzien van deregulering.

206

Met betrekking tot de leges worden de exacte tarieven opgenomen in de gemeentelijke legesverordening 2012, welke in het najaar van 2011 door de raad wordt vastgesteld. De leges voor APV-vergunningen voor kleinschalige evenementen tot 10.000 bezoekers worden niet verhoogd.

207

PAGINA


ONDERWERP

208

PAGINA


ONDERWERP

ONDERWERP

Inleiding


4.2.1

PAGINA

§ WEERSTANDSVERMOGEN

209

4.2

Op 13 februari 2006 is de beleidsnota ‘Weerstandsvermogen en risicomanagement’ vastgesteld. De beleidsnota omvat de vastgestelde beleidslijn geredeneerd vanuit het wettelijk kader ‘Besluit begroting en verantwoording’ en de ‘Verordening financieel beleid en beheer gemeente Arnhem‘ over het gewenst geachte niveau van het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de gemeente Arnhem in staat is om financiële en budgettaire tegenvallers op te vangen. Dit zonder dat dit leidt tot een directe aanpassing van het beleid. Het weerstandsvermogen wordt berekend door de benodigde weerstandscapaciteit, de risico’s, af te zetten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit, de middelen. In de nota de ‘weerstandsvermogen en risicomanagement’ is vastgelegd dat ten aanzien van de risico’s een zekerheidspercentage wordt gehanteerd van 75-90%. De gewenste weerstandscapaciteit wordt bepaald door de omvang en impact van de risico’s. Onder beschikbare weerstandscapaciteit verstaan wij die middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om risico’s te kunnen dekken. De hoogte van de beschikbare weerstandscapaciteit wordt bepaald door de reserves van de gemeente, o.a. de algemene reserve, dienst-bedrijfsreserves, de bedrijfsreserves grondexploitatie en strategische projecten en de winstpotenties in de grondexploitatie. Het beleid van de gemeente Arnhem is gericht op een pro-actieve risicosturing, waarbij voortdurend de relatie met de beschikbare weerstandscapaciteit in ogenschouw wordt gehouden. Het doel is daarbij om niet iedere tegenvaller direct van invloed te laten zijn op het lopende beleid, waardoor de reguliere dienstverlening niet in het gedrang komt. De minimale norm voor het weerstandsvermogen is vastgesteld op een zekerheidspercentage van 75%. Wanneer de gemeente onder deze norm komt, is aanzuivering van de reservepositie vereist. Komt de reservepositie boven de norm, die geldt bij een zekerheidspercentage van 90%, dan kunnen reserves worden aangewend voor dekking van (nieuw) beleid. 4.2.2

Actueel weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de gemeente Arnhem in staat is om financiële en budgettaire tegenvallers op te vangen. Gelet op de confrontatie van de beschikbare weerstandscapaciteit van € 53,8 mln. en de gewenste weerstandscapaciteit die berekend is op basis van het risicoprofiel met een zekerheidspercentage van 90% en 75% van respectievelijk € 57,9 mln. (90%) en € 51,8 mln. (75%), blijkt dat de gemeente, bij het opmaken van deze MJPB, bij een zekerheidspercentage van 75% over voldoende weerstandsvermogen beschikt.

75%

ONDERWERP

90%


Jaarrekening 2010

PAGINA

Gewenste weerstandscapaciteit

210

Tabel: Weerstandsvermogen MJPB 2012-2015 90%

75% x € 1.000,--

Gemeentebrede risico's

17.508

15.760

Risico's Participatiebeleid Risico's grondexploitatie Grote projecten niet zijnde grondexploitatie


Beschikbare weerstandscapaciteit

14.597

12.922

6.285

5.588

32.824

30.291

32.824

30.291

4.180

2.996

4.180

2.996

54.512

49.047

57.886

51.797

Jaarrekening 2010

MJPB 2012-2015

Algemene reserve

23.486

32.189

Algemene bedrijfsreserves

3.654

2.994

Weerstandscapaciteit Grondbedrijf

17.880

17.880

Onvoorzien / Strikt onvermijdbaar

1.478

699


46.498

53.762

Jaarrekening 2010

MJPB 2012-2015

Gewenst versus beschikbaar

90%

Ruimte Besluitvorming jaarverslag 2010, herstellen niveau weerstandsvermogen naar 75%

Ruimte

75%

-8.014

-2.549

90%

-4.124

75%

1.965

2.750

-5.264

201

In de berekening van weerstandsvermogen voor 2012 is nog geen rekening gehouden met het resultaat over 2011. In de Tussenrapportage 2011 worden de verwachtingen ten aanzien van dat resultaat en van het (geactualiseerde) weerstandsvermogen weergegeven. Wel zijn in de berekening van het actuele weerstandsvermogen en risicoprofiel twee specifieke risico’s als gevolg van de voorgenomen Rijksbezuinigingen meegenomen. Het betreft hier de Rijksbezuiniging op het participatiebudget en de gevolgen van de wijziging van de Wet werken naar vermogen. Op grond van de huidige informatie is een risicobeoordeling gemaakt en zijn de risico’s op grond hiervan gekwantificeerd. Uit de doorrekening blijkt dat deze risico’s leiden tot een stijging van de gewenste weerstandscapaciteit met € 6,3 mln. bij een zekerheidspercentage van 90% en met € 5,6 mln. bij een zekerheidspercentage van 75%. Ten behoeve van deze risico’s is besloten om in 2012 een dotatie van € 4,5 mln. te doen van aan de algemene reserve. Hiermee wordt een structurele verhoging van de beschikbare weerstandscapaciteit bewerkstelligd. Wanneer de twee hiervoor genoemde risico’s in de berekening van de gewenste weerstandscapaciteit worden betrokken en anderzijds de dotatie aan de algemene reserve wordt betrokken bij de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit, is de conclusie dat de gemeente in 2012 over voldoende weerstandsvermogen beschikt. De gehanteerde meerjarige uitgangspunten en het risicoprofiel In de onderstaande tabel wordt de meerjarige ontwikkeling van de beschikbare weerstandscapaciteit geschetst. De gemeente Arnhem ziet zich als gevolg van de voorgenomen Rijksbezuinigingen geconfronteerd met een toegenomen risicoprofiel. Uit onderstaande tabel blijkt dat de beschikbare weerstandscapaciteit meerjarig ook stijgt. Met deze stijging van de beschikbare weerstandscapaciteit lijkt de gemeente Arnhem meerjarig te beschikken over voldoende weerstandsvermogen.

211

PAGINA


ONDERWERP

Ontwikkeling beschikbare weerstandscapaciteit gemeente Arnhem Ontwikkeling beschikbare weerstandscapaciteit gemeente Arnhem

beschikbare weerstandscapaciteit

2012

2013

2014

2015 Bedragen x € 1.000

Algemene reserve

32.189

33.033

33.804

34.666

2.994

2.994

2.994

2.994

Post "strikt onvermijdbaar"

427

541

654

767

Post "onvoorzien"

272

272

272

272

Algemeen weerstandsvermogen

35.882

36.840

37.724

38.699

Toekomstige winstpotentie grondexploitatie

10.999

Dienst Bedrijf Reserves

10.999

10.999

10.999

Reserves grondexploitatie e.a.

1.500

1.500

1.500

1.500

Netto Contante Waarde ISV-middelen

5.381

5.381

5.381

5.381

Weerstandsvermogen grondbedrijf

17.880

17.880

17.880

17.880

Beschikbare Weerstandscapaciteit

53.762

54.720

55.604

56.579

4.2.3


Voor het bepalen van de gewenste weerstandscapaciteit is inzicht nodig in de omvang en de achtergronden van de actuele risico’s. De gewenste weerstandscapaciteit wordt bepaald aan de hand van deze risico’s. De hoogte van de gewenste weerstandscapaciteit wordt bepaald door de inventarisatie van de gemeentebrede en grondexploitatie risico’s, met de in de beleidsnota ‘weerstandsvermogen en risicomanagement’ bepaalde ‘zekerheidsnorm’. In deze nota is opgenomen dat een zekerheidspercentage wordt gehanteerd van 75-90%. Inventarisatie van de risico’s en de gewenste weerstandscapaciteit In deze paragraaf weerstandsvermogen wordt onderscheid gemaakt tussen de risico’s die te maken hebben met de grondexploitatie (zie ook paragraaf Grondbeleid), grote projecten en de zogenaamde overige gemeentebrede risico’s (zie ook paragraaf Verbonden partijen). Bij de berekening van het gewenste niveau van weerstandsvermogen dient in ogenschouw te worden genomen, dat geprobeerd is te rekenen met een zo volledig mogelijk risicoprofiel. Ten aanzien van dit risicoprofiel kan niet de garantie worden gegeven dat het risicoprofiel 100% volledig is. In de volgende tabel is (de ontwikkeling van) de gewenste weerstandscapaciteit opgenomen. Tabel: gewenste weerstandscapaciteit Jaarrekening 2010 90%

75%

MJPB 2012-2015 90%

75%



17.508

15.760

Risico's Participatiebeleid

14.597

12.922

6.285

5.588


17.508

15.760

20.882

18.510

Grondexploitatie projecten

28.144

26.083

28.144

26.083

Grondexploitatieprojecten in voorbereiding

2.580

2.408

2.580

2.408

Erfpachten

2.100

1.800

2.100

1.800

32.824

30.291

32.824

30.291

4.180

2.996

4.180

2.996

54.512

49.047

57.886

51.797

Risico's grondexploitatie Grote projecten niet zijnde grondexploitatie

Gewenste weercapaciteit

Uit deze tabel blijkt dat wanneer er geen rekening wordt gehouden met de opgenomen risico’s voor het participatiebeleid, de daling van de gewenste weerstandscapaciteit zich verder continueert. Dit is het gevolg van een actieve risicosturing en een beheersing van de risico’s.

Tabel risicokaart MJPB 2012-2015 geld Score 5 = > € 1.000.000

2

3

2

Score 4 = > €

500.000 < € 1.000.000

2

3

1

Score 3 = > €

200.000 < €

500.000

3

4

1

5

1

Score 2 = > €

50.000 < €

200.000

3

7

6

6

5

Score 1 = < €

50.000

9

5

6

12

4

13

3

1

3

3

Kans 1

Kans 2

Kans 3

Kans 4

Kans 5

Geen geldgevolgen

3

3 1

Niet alle 120 risico’s hebben een even grote bijdrage in de gewenste weerstandscapaciteit. In de beleidsnota ‘weerstandsvermogen en risicomanagement’ zijn afspraken gemaakt over welke risico’s in de beleidscyclusdocumenten aan u worden gerapporteerd. Het gaat om risico’s met een risicoscore gelijk aan of groter dan 15, de risico’s rechtsboven in de risicokaart. Deze worden in onderstaande tabel nader toegelicht.

ONDERWERP

In onderstaande risicokaart zijn deze 120 risico’s gerangschikt op basis van risicoscore.


Wanneer er een vergelijking wordt gemaakt met het jaarverslag 2010 (zijnde het laatste rapportagemoment aan uw raad) en de nu voorliggende MJPB 2012-2015, blijkt dat er een groot aantal mutaties in de risico’s heeft plaatsgevonden. In het risicoprofiel zijn: 14 nieuwe risico’s toegevoegd, 11 risico’s zijn komen te vervallen en binnen de overige risico’s hebben een groot aantal mutaties plaatsgevonden.

PAGINA

Het risicoprofiel in het jaarverslag 2010 omvatte 117 risico’s. In de Meerjarenprogrammabegroting omvat het risicoprofiel 120 risico’s (exclusief de 2 hiervoor al beschreven risico’s). Dit zijn de gemeentebrede risico’s exclusief de grondexploitatierisico’s en de risico’s rondom de grote projecten. Op basis van dit risicoprofiel heeft de gemeente, bij een zekerheidspercentage van 90% een weerstandscapaciteit van € 20,9 mln. nodig en bij een zekerheidspercentage van 75% € 18,5 mln.

212

Gemeentebrede risico’s Het risicoprofiel is voortdurend aan verandering onderhevig. Dit als gevolg van het inventariseren van nieuwe risico’s, het treffen van beheersmaatregelen, het actualiseren van de risicoscore op basis van nieuwe inzichten en/ of gebeurtenissen en veranderingen in de in- en externe omgeving.

5

4.1

5

5

25

4.300 12.54%

Wet Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten: De gemeente is 4.2 als gevolg van de recessie geconfronteerd met een korting op het budget van de Wet BUIG. De gemeente declareert o.g.v. deze wet niet meer voor elke uitkering een bedrag bij het rijk, maar ontvangt een budget voor de kosten. De gemeente is voor 100% financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van de regelingen, maar heeft slechts een beperkte invloed op het te voeren beleid en de uitvoering. Als gevolg hiervan ontstaat een financieel risico.

5

5

25

3.000

4.1

4

5

20

8.000 15.73%

3.2 Voortgezet onderwijs - verkoop schoolgebouwen: Reeds gerealiseerde nieuwbouwprojecten worden mede gefinancierd vanuit de verkoop van voormalige schoolgebouwen. De verkoop hiervan verloopt moeizaam als gevolg van: het stagneren van de vastgoedmarkt, planontwikkeling en het wijzigen van bestemmingsplannen. Deze tegenvallers zijn mogelijk niet meer te compenseren door de vermindering van bijdragen voor (ver-) nieuwbouwprojecten.

4

5

20

2.000

4.42%

5.3 WMO open-einde regeling: Als gevolg van de open-einde regeling kan een onvoorziene groei en daarmee lastenstijging optreden bij toename van het aantal WMOaanvragen dat aan de verordening voldoet

5

4

20

1.000

3.27%

Frictiekosten herstructurering Maatschappelijke Ondersteuning / Verslavingszorg / 5.1 Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (MO/VZ/OGGZ): De verwachting is dat deze bezuinigingen op MO/VZ/OGGZ gepaard zullen gaan met frictiekosten.

4

5

20

1.125

2.50%

3.2

3

5

15

2.500

4.09%

Verslavingszorg & Maatschappelijke opvang - Herziening verdeelsleutel: Als gevolg 5.1 van de voorgenomen herverdeling van de rijksmiddelen, zal de gemeente Arnhem maximaal € 2,3 miljoen minder middelen krijgen dan op grond van de bestaande verdeling. Risico is dat de gemeente Arnhem niet in staat is deze bezuiniging zo snel door te voeren. Bij bezuinigen op beleid is het risico dat bezuinigingen op het ene beleidsterrein op andere beleidsterreinen tot problemen kunnen leiden.

3

5

15

1.100

2.36%

5

3

15

400

1.16%

Voorziening ID-werknemers: De voorziening die is getroffen voor ID-werknemers is mogelijk niet acceptabel voor het Rijk. Het bedrag van de overschrijding (4,3 mln) moet dan terugbetaald worden aan het Rijk.

Participatiebudget: De gemeentelijke middelen voor reïntegratie, inburgering en volwasseneneducatie zijn gebundeld in één uitkering voor gemeenten: het participatiebudget. Het Rijk heeft omvangrijke bezuinigingen en hervormingen aangekondigd op het beschikbare participatiebudget. Doordat het budget mogelijk in korte tijd daalt dient er een aanzienlijke beleidsaanpassing te worden doorgevoerd. Het risico bestaat dat de bezuinigingen zich in een hoger tempo voltrekken dan de beleidsaanpassingen kunnen worden doorgevoerd.

GSO III subsidie: De provincie Gelderland heeft ten behoeve van drie projecten bijdragen toegekend. Voorwaarde voor deze bijdragen is dat de projecten binnen de gestelde subsidietermijnen worden gerealiseerd. Gezien de huidige projectplanningen wordt mogelijk bij 2 projecten niet aan deze voorwaarden voldaan.

Bouwleges: Als gevolg van een lager bouwvolume zullen de inkomsten uit bouwleges achter blijven bij de prognose.

13.3

ONDERWERP

5

Maximaal Impact financieel gevolg 25 4.000 20.11%

13.3 Eusebiuskerk: De Stichting Eusebius Arnhem (SEA) heeft zich uitgesproken voor een restauratiescenario en stelt daartoe een restauratieplan op. Daarbij wordt eveneens onderzoek ingesteld naar mogelijke financieringsbronnen. Van de Gemeente Arnhem zal een bijdrage worden gevraagd. De hoogte van de bijdrage, de vorm en de fasering ervan is nu nog niet duidelijk. Besluitvorming hierover zal plaatsvinden zodra de planvorming (restauratieplan, fondsenwerving) afgerond is, naar verwachting voorjaar 2012. Tot het moment waarop meer duidelijkheid zal ontstaan handhaven we het tot nu toe gekwantificeerde risico met betrekking tot de gemeentelijke bijdrage in de restauratie, namelijk € 4 miljoen.

Kans score


DP

PAGINA

Omschrijving risico

213


Tabel risico’s > 15 Gevolg Risico score

5.81%

In het voorgaande overzicht zijn de risico’s met een score > 15 opgenomen. In dit overzicht is niet het risico met betrekking tot Presikhaaf Bedrijven beschreven omdat daarvan de risicoscore 10 is. Hieronder is dit risico nader toegelicht. Presikhaaf Bedrijven In de begroting van Presikhaaf Bedrijven is nog geen rekening gehouden met de voorgenomen Rijksbezuinigingen als gevolg van de nieuwe wet Werken naar Vermogen die vermoedelijk per 1 januari 2013 ingevoerd zal worden. Landelijk wordt een afbouw van de SW met globaal eenderde van de huidige omvang beoogd. Daarnaast zal de gemeentelijke bijdrage per arbeidsjaar dalen. Op basis van de verwachte daling van het macrobudget en het aandeel van Presikhaaf Bedrijven is berekend dat Presikhaaf Bedrijven te maken zal krijgen met een daling van het budget oplopend van € 2,6 mln. in 2013 naar € 11,5 mln. in 2015. Om zich voor te bereiden op de vereiste omslag in de bedrijfsvoering kan Presikhaaf bedrijven een beroep doen op het landelijk herstructureringsbudget. Deze middelen kunnen echter niet worden ingezet voor eventuele exploitatietekorten. Indien Presikhaaf Bedrijven over onvoldoende weerstandsvermogen

90%

75%

MJPB 2012-2015 90%

75%


Grondexploitatie projecten

28.144

26.083

28.144

Grondexploitatieprojecten in voorbereiding

2.580

2.408

2.580

2.408

Erfpachten

2.100

1.800

2.100

1.800

32.824

30.291

32.824

30.291

4.180

2.996

4.180

2.996

37.004

33.287

37.004

33.287

Risico's grondexploitatie Grote projecten niet zijnde grondexploitatie Gewenste weercapaciteit

26.083

Voor de bepaling van de gewenste weerstandscapaciteit wordt gewerkt met aanname voor onzekerheden rondom uitgaven, inkomsten en fasering in de tijd van te realiseren inkomsten. Deze aannames voor onzekerheden zijn ten opzichte van hetgeen u tijdens het jaarverslag is gepresenteerd niet gewijzigd. Het resultaat laat zien dat bij een zekerheidspercentage van 75% voor de grondexploitatieprojecten en de grote projecten niet zijnde grondexploitatie een weerstandscapaciteit nodig is van circa € 33,3 mln. Grote projecten niet zijnde grondexploitatie De gewenste weerstandscapaciteit voor de grote projecten niet zijnde grondexploitatie is ten opzichte van het jaarverslag 2010 niet gewijzigd. Erfpacht Naast de risico’s in projecten loopt de grondexploitatie nog een risico uit een heel andere hoek. Kopers van erfpachtgronden in de wijken Paasberg en Alteveer hebben beroep aangetekend tegen de door de gemeente gehanteerde verkoopprijs. In de gerechtelijke procedure heeft de gemeente de opdracht om te bezien of er een schikking kan worden getroffen. Het financiële risico wordt becijferd op € 1,8 mln. bij een zekerheidspercentage van 75%. Arnhem Centraal Niet in het geschetste risicoprofiel voor de grondexploitatie en grote projecten meegenomen zijn de ontwikkelingen rondom de realisatie van de OV-terminal in Arnhem Centraal. De perrontunnel met winkels en servicepunten is op 2 juli geopend. Januari 2011 is de procedure voor de aanbesteding van de tweede fase van start gegaan. Ten opzichte van de eerdere aanbesteding is gekozen voor een andere strategie die de kans op een succesvolle aanbesteding moet vergroten. Dit biedt overigens geen garantie dat de lopende aanbesteding leidt tot contractering door Prorail. De (technische) complexiteit van de te bouwen transferhal is en blijft van buitengewone orde. Na de zomer 2011 is bekend welke partijen een passende aanbieding hebben gedaan. Hieruit wordt één partij gekozen waarmee de zogenaamde engineersfase wordt doorlopen. Uiteindelijke gunning vindt plaats in maart 2012. 4.2.4


De weerstandscapaciteit bestaat uit middelen die kunnen worden ingezet voor het afdekken van negatieve financiële effecten als gevolg van risico’s die manifest zijn. De hoogte van de beschikbare weerstandscapaciteit wordt bepaald door de middelen waarover de gemeente beschikt en die ingezet kunnen worden zonder dat dit een aanpassing van het beleid behoeft. De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit de: algemene reserve inclusief de begrote mutaties, dienst-bedrijfsreserves, BR grondexploitatie reserve, BR strategische projecten, toekomstige winstpotenties in de grondexploitatie en de posten ‘onvoorzien’ en ‘strikt onvermijdbaar’. Met deze middelen kunnen de tegenvallers bekostigd worden. De bestemmingsreserves, de stille reserves en de onbenutte belastingscapaciteit worden niet meegenomen voor het bepalen van de beschikbare weerstandscapaciteit.

ONDERWERP

Jaarrekening 2010


Tabel Risico’s Grondexploitatie- en grote projecten niet zijnde grondexploitatie

PAGINA

Risico’s Grondexploitatie- en grote projecten Risicomanagement is een belangrijk instrument van instrument van sturing en beheersing van projecten. Risicomanagement faciliteert het proces dat moet leiden tot een vergroot risicobewustzijn van de organisatie en het inzichtelijk maken van risico’s waarmee projecten kunnen zijn omgeven. Om het benodigde weerstandsvermogen voor alle vastgestelde grondexploitaties te bepalen is op het totaal van de relevante kosten- en opbrengstencategorieën een simulatie uitgevoerd.

214

beschikt om een eventueel nadelig exploitatieresultaat op te vangen, dient dit exploitatietekort conform de gemeenschappelijke regeling door de deelnemende gemeenten naar rato te worden gedekt. De gemeente Arnhem is voor 50% deelnemer en derhalve voor 50% aanspreekbaar op eventuele exploitatietekorten. Presikhaaf heeft de taak deze budgetreductie binnen hun exploitatie op te lossen. Dit verkleint het risico voor de deelnemende gemeenten.

PAGINA


ONDERWERP

Beschikbare Weerstandscapaciteit

215

Tabel beschikbare weerstandscapaciteit Totaal bedragen x € 1.000,--

Algemene reserve per 31-12-2010

23.486

Begrote lasten Algemene Reserve in 2011

4.946

Begrote baten Algemene Reserve in 2011

-1.500

Toevoeging aan Algemene Reserve 2012 voor risico's participatiebudget Begrote mutaties Algemene Reserve 2012

Algemene reserve per 2012

4.500 757

32.189

Dienst Bedrijfsreserves

2.994

Dienst Bedrijfsreserves

2.994

BR Grondexploitatie BR Voorstudies BR Strategische posities Toekomstige winstpotentie Grondbedrijf Netto contante waarde toekostige ISV bijdragen

Weerstandscapaciteit Grondbedrijf

0 0 1.500 10.999 5.381

17.880

Onvoorzien 2012

272

Strikt onvermijdbaar 2012

427

Begroting 2012

699

Beschikbare weerstandscapaciteit 2012

53.762

De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt voor 2012 € 53,8 mln. Dit is ten opzichte van het jaarverslag een stijging van € 7,6 mln. Dit voornamelijk als gevolg van een verbetering van de Algemene Reserve.

216

PAGINA


ONDERWERP

Hieronder worden de verschillende onderdelen nader uiteengezet. Algemene reserve In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de algemene reserve weergegeven. Tabel Algemene reserve Algemene reserve bedragen x € 1.000,--


29.111

Resultaat 2010

-5.625

Algemene Reserve per 1-1-2011

23.486

Begrote mutaties 2011 uit de Algemene reserve

Vrijval BR Achterstallig onderhoud (CS)

2.500

Vrijval BR Huishoudelijk afval (SB)

1.250

Vrijval BR Eigen risico (CS)

500

Instellen BR Frictiekosten bezuinigingen 2011 (CS)

-1.500

Besluitvorming jaarverslag 2010, herstellen niveau weerstandsvermogen naar 75%

2.750

Rente 2011

470

Vrijval kapitaallasten verplaatsing de Boei

221

Rampenoefening

5

Totaal begrote mutaties 2011 uit de Algemene reserve

3.446

Toevoeging aan algemene reserve voor risico's participatiebudget

4.500

Rente 2012

539

Vrijval kapitaallasten verplaatsing de Boei

213

Rampenoefening

5

Totaal begrote mutaties 2012 uit de Algemene reserve

5.257


32.189

De stand van de algemene reserve die wordt meegenomen ter bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt € 32,2 mln. De stijging van de algemene reserve wordt voornamelijk veroorzaakt door het doteren van de vrijgevallen bestemmingsreserves aan de algemene reserve. Dienst-Bedrijfsreserves De dienst-bedrijfsreserves zijn vrije besteedbare reserves, bestemd om de flexibiliteit binnen de bedrijfsvoering te bewerkstelligen. De voeding vindt incidenteel plaats, aangezien structurele overschotten ten goede komen aan de algemene reserve. De voeding wordt bepaald door de resultaatbestemming in de jaarrekening. Na het toepassen van de spelregels begrotingsbeheer bedragen de dienst-bedrijfsreserves van alle diensten tezamen € 3,0 mln. Tabel: Dienst Bedrijfsreserves Specificatie per dienst

Griffie

CS

SB

SO

MO

IZ

FD

Totaal € x 1.000,--

Totaal

39

255

611

585

891

358

255

2.994

Buiten de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit worden gelaten: Bestemmingsreserves en stille reserves Conform de beleidsnota weerstandsvermogen: ‘weerstandscapaciteit en risicomanagement’ worden de bestemmingsreserves en stille reserves buiten de berekening gehouden van de beschikbare weerstandscapaciteit. Onbenutte belastingcapaciteit De onbenutte weerstandscapaciteit wordt om twee redenen buiten de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit gelaten. Wanneer in geval van tegenvallers de onbenutte weerstandscapaciteit zou worden ingezet ten behoeve van de dekking van deze tegenvallers zou dit effectief een aanpassing van het beleid betekenen. In het coalitieakkoord zijn de financiële spelregels vastgelegd, waarin ondermeer afspraken zijn gemaakt met betrekking tot de belastingontwikkeling. Daarnaast is de onbenutte belastingscapaciteit nog niet ten gelde gemaakt. Wanneer naast de toekomstige winstpotentie ook de onbenutte belastingcapaciteit zou worden betrokken bestaat een omvangrijk deel van de beschikbare weerstandscapaciteit uit toekomstige revenuen.

ONDERWERP

Onvoorzien en strikt onvermijdbaar De post onvoorzien bedraagt structureel € 272.000. Aan de post strikt onvermijdbaar wordt jaarlijks € 113.000 toegevoegd en deze is in de financiële kaders verwerkt. Deze post is voor 2012 € 427.000.


ISV-middelen De gemeente Arnhem ontvangt ISV-middelen. De zekere toekomstige ISV-middelen waar nog geen bestedingsdoelen voor zijn, hebben een netto contante waarde van € 5,4 mln. (zie paragraaf Grondbeleid).

PAGINA

Toekomstige winstpotentie grondexploitatie Conform de beleidsnota ‘weerstandsvermogen: weerstandscapaciteit en risicomanagement’ moet ter bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit ook rekening worden gehouden met de toekomstige winstpotentie van de grondexploitaties. In de paragraaf grondbeleid wordt dit nader toegelicht (zie paragraaf Grondbeleid). De toekomstige winstpotentie die wordt meegenomen in de bepaling van de beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt € 11,0 mln.

217

BR Grondexploitatie, BR Voorstudies en BR Strategische projecten Deze reserves hebben nog geen specifieke doelbestemming en worden derhalve wel betrokken in de berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit. De BR grondexploitatie en de BR voorstudies zijn momenteel nul. De BR strategische projecten bedraagt € 1,5 mln. (zie paragraaf Grondbeleid).

218

PAGINA


ONDERWERP

Een substantieel deel van de begroting heeft betrekking op het onderhoud van kapitaalgoederen. De staat van onderhoud van kapitaalgoederen is een bepalende factor voor de beoordeling van de financiële positie van de gemeente. Voor alle kapitaalgoederen moeten onderhouden beheerplannen aanwezig zijn, gericht op het realiseren van een duurzame onderhoudsbegroting. In een duurzame onderhoudsbegroting is rekening gehouden met de kosten van regulier dagelijks en regulier groot onderhoud , maar ook met kosten van achterstallig onderhoud . Aan de basis van de duurzame onderhoudsbegroting ligt het expliciet gehanteerde kwaliteitsniveau dat per kapitaalgoed is vastgesteld door de raad. De financiële consequenties van het vastgestelde kwaliteitsniveau zijn verwerkt in de onderhoudsbegroting. 4.3.2.

Buiten gewoon verder

4.3.2.1 Inleiding Het programma Buiten Gewoon Beter (BGB) is een integraal uitvoeringsprogramma dat zich richt op het op basisniveau brengen en houden van zowel de wegen, het groen als het water in daartoe aangewezen wijken in Arnhem. Met de vaststelling van het beleidsplan Buiten Gewoon Beter is bepaald dat de achterstand in het onderhoud van de openbare ruimte wijksgewijs wordt weggewerkt door middel van het programma BGB. Na een pilot in Geitenkamp, Elden en Vredenburg is BGB in 2003 definitief van start gegaan. In april 2011 is de besluitvorming afgerond m.b.t. de gemeentelijke bezuinigingen. Diverse bezuinigingen hebben betrekking op BGB. In deze paragraaf worden ook de consequenties van de bezuinigingen gepresenteerd. 4.3.2.2 Doelstelling Het BGB-programma heeft de volgende doelstelling: de openbare ruimte op ‘basisniveau’ brengen en houden. Met de term ‘basisniveau’ duiden we de ondergrens aan voor de kwaliteit van de openbare ruimte in Arnhem. In 2009 is een koppeling gelegd tussen het Arnhemse basisniveau en een op landelijk niveau (door het CROW, Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek) vastgestelde methodiek voor het beschrijven van de kwaliteit van de openbare ruimte. De methode van het CROW onderscheidt vijf kwaliteitsniveaus (A+, A, B, C en D) voor de onderdelen van de openbare ruimte en presenteert die kwaliteitsniveaus met behulp van beeldmateriaal. hoofdinfra

fietspaden

bedrijfsterreinen

bossen en parken

C

B

B

B

C

B

B

A

B

C

B

B

A

A

B-

C

B

B

B

A

B

B

B

C

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

B

B

A

A

C

C

C

C

C

C

A

A

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

B

C

B

B

centrum

winkelcentra

wijken > BGB

groen

A

A

B

speelvoorzieningen recreatieve voorzieningen verharding

B

B

A

verkeersvoorzieningen kunstwerken beeldende kunst zwerfvuil en onkruid overige stadsreiniging openbare verlichting riolering water

wijken < BGB

ONDERWERP

Inleiding


4.3.1

PAGINA

§ ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN

219

4.3

220

PAGINA


ONDERWERP

Voor veruit de meeste onderwerpen geldt in Arnhem het niveau ‘B’ van CROW. Echter, besloten is om vanaf 2012 te bezuinigen op een aantal aspecten van stadsreiniging in alle wijken buiten het stadscentrum. Dit houdt onder meer in dat er minder geveegd wordt, er minder vaak onkruid wordt bestreden en er een groot aantal prullenbakken uit de wijken zal verdwijnen. Het kwaliteitsniveau voor de onderwerpen zwerfvuil en onkruid neemt af van B (‘voldoende’) naar C (‘matig’). Zie bovenstaande tabel voor een volledig overzicht. 4.3.2.3 Taakstelling BGB Niet geheel Arnhem maakt deel uit van het BGB-programma. Hoofdwegen, zoals de Nijmeegseweg en de Apeldoornseweg, bedrijventerreinen en ‘groot groen’ (bossen en parken) vallen niet onder BGB. De herstructureringswijken Malburgen en Presikhaaf en het centrumgebied (met uitzondering van drie door B&W aangewezen BGB ‘snippers’) maken evenmin deel uit van het BGB-programma. Voor BGB geldt de volgende taakstelling: er moet circa 2641 ha op ‘basisniveau’ worden gebracht. 4.3.2.4 Planning Het BGB-programma wordt in meerdere ronden uitgevoerd. In 2011 is de 5e ronde BGB gestart met de volgende buurten: in Arnhem-Noord: de buurten Sonsbeek-Noord, Graaf Ottoplein e.o., Sint Marten, Plattenburg, Spijkerbuurt en Hommelstraat e.o. in Arnhem-Zuid: de buurten Rijkerswoerd-West en Holthuizen. Na de 5e ronde zouden nog een 6e en 7e BGB ronde plaatsvinden met daarin de volgende buurten: Bakenberg, Schaarsbergen, Sterrenberg, ’t Dorp/Mariëndal, Hazegrietje, Boulevardwijk, Bij de John Frostbrug, Klingelbeek, Overmaat, Rijkerswoerd-Midden en Rijkerswoerd-Oost. Iedere ronde zou maximaal 3 jaar duren, waardoor het BGB-programma uiterlijk in 2019 volledig zou zijn afgerond. Echter, in het kader van de bezuinigingen is besloten de uitvoering van het BGB-programma te temporiseren. Het programma zal daardoor niet in 2019, maar pas in 2022 gereed zijn. Er volgen na de e e e e 5 ronde dus nog een 6 , 7 en 8 ronde. Vanuit een oogpunt van efficiency is het niet gewenst individuele projecten te temporiseren. Dit betekent dat het aantal projecten per ronde moet worden beperkt. Vanzelfsprekend worden de nog lopende 3e en 4e ronde BGB-projecten gewoon afgerond. De 5e ronde projecten zijn begin 2011 gestart (dus vóór de besluitvorming over de bezuinigingen) en e bevinden zich nog in de definitiefase, zodat stopzetting relatief eenvoudig lijkt. Echter, in de 5 ronde projecten is sprake van samenloop met rioolvervanging en/of is reeds uitvoerig met bewoners over het BGB-project gecommuniceerd. Deze projecten lenen zich dus niet voor stopzetting. Het temporiseren van BGB zal daarom pas in de 6e, 7e en 8e ronde van BGB plaatsvinden. De daarmee samenhangende reductie van de jaarlijkse BGB-kosten treedt dan voor het eerst op in 2014 in plaats van in 2012. 4.3.2.5 Resultaten 2012 en verder Tot en met 2010 is circa 983 ha openbare ruimte op ‘basisniveau’ gebracht. Daarmee is 37,2 % van de BGB-taakstelling gerealiseerd. Naar verwachting zal dit eind 2011 circa 50 % zijn, omdat BGB dan ook afgerond is in o.a. De Laar, Burgemeesterswijk, Klarendal en Kronenburg. In 2012 is BGB naar verwachting klaar in o.a. Paasberg, Alteveer-Cranevelt, Monnikenhuizen, Gulden Bodem, Holthuizen en Rijkerswoerd-West. Eind 2013 moeten alle lopende BGB-projecten gereed zijn; op dat moment is bijna 73 % van de taakstelling gerealiseerd. Welke trances zijn dan afgerond, gerelateerd aan de in de planning genoemde tranches? 4.3.2.6 Benodigd en beschikbaar budget voor wegwerken achterstand Benodigd budget voor projecten Eind 2009, dus voor de besluiten over de bezuinigingen, is berekend dat nog circa € 31 mln. nodig is om de huidige achterstand in het onderhoud van de openbare ruimte weg te werken. Het berekende bedrag heeft uitsluitend betrekking op de gebieden die op dit moment deel uitmaken van het BGB-programma d.w.z. niet op Malburgen, Presikhaaf, Schuytgraaf, het centrumgebied, bedrijventerreinen, groot groen en belangrijke verkeersaders. Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder en is de onderhoudsachterstand verder verkleind. Hoe groot de resterende onderhoudsachterstand op dit moment is, zal eind 2011 worden bepaald. Conform afspraak met de raad vindt namelijk om de twee jaar herijking van het BGB-budget vindt plaats.

221

PAGINA


ONDERWERP

Beschikbaar budget voor projecten Voor de uitvoering van de BGB-projecten is destijds € 70,6 mln. geraamd, bestaande uit de kosten van de pilots in Geitenkamp, Elden en Vredenburg (circa € 4 mln.); circa € 66,6 mln. voor het wegwerken van de onderhoudsachterstand en het realiseren van ‘plussen’ en ‘herinrichtingen’ in de overige wijken. Tot en met 2010 is circa € 41,8 mln. besteed aan de afgeronde en lopende BGB-projecten, het programmamanagement, onderzoeken, etc. Het restantbudget per 1-1-2011 is dus € 28,8 mln. In het kader van de bezuinigingen is het BGB-budget verlaagd met circa € 3,4 mln. (zie onderstaande tabel), zodat voor de afronding van het BGB-programma, op basis van de oorspronkelijke raming nog € 25,4 mln. beschikbaar is. Maatregel

Bezuiniging Bedragen x € 1.000

Schrappen plusbudget Verlagen budget voor ‘herinrichtingen’ Anders inrichten bewonersparticipatie Verlengen uitvoeringsperiode BGB Werken met vaste projectteams Werken met raamcontracten Vergroten samenwerking tussen projecten TOTAAL

1.216 (1) 800 (2) 400 (3) 0 (4) 400 (3) 400 (3) 200 (5) 3.416

(1) Dit bedrag is gebaseerd op het plusbudget van circa € 38 per inwoner en het aantal inwoners in de buurten die in e e e e e e e de 5 , 6 , 7 en 8 ronde van BGB aan bod komen (in totaal circa 32.000). Het totale plusbudget van alle 5 , 6 , 7 en e 8 ronde BGB-projecten is dus geschrapt. In het overzicht van vastgestelde bezuinigingen is een bedrag van € 135.000 per jaar opgenomen. Dit bedrag is gebaseerd op bovengenoemde € 1.216.000 en een BGB-periode van 9 e jaar (2011 t/m 2019). De 5 ronde van BGB is namelijk op 1-1-2011 gestart. (2) Dit bedrag is gebaseerd op de vastgestelde bezuiniging van € 100.000 per jaar en een resterende BGB-periode van 8 jaar (2012 t/m 2019). (3) Dit bedrag is gebaseerd op de vastgestelde bezuiniging van € 50.000 per jaar en een resterende BGB-periode van 8 jaar (2012 t/m 2019). (4) Door een verlenging van de BGB-uitvoeringsperiode wordt niet het budget verlaagd, maar worden slechts de jaarlijkse kosten gereduceerd. (5) Dit bedrag is gebaseerd op de vastgestelde bezuiniging van € 25.000 per jaar en een resterende BGB-periode van 8 jaar (2012 t/m 2019).

4.3.3. Buiten gewoon verder 4.3.3.1 Inleiding Het via BGB bereikte kwaliteitsniveau van de openbare ruimte moet gehandhaafd worden en daarbij is een visie op het gebruik, het ontwerp, de inrichting, het beheer en het onderhoud van die openbare ruimte onmisbaar. Financiële middelen zullen een logisch resultaat moeten zijn van de inhoudelijke ambities, in plaats van omgekeerd. En onderhoudsprojecten (groot onderhoud en vervanging) moeten projectmatig worden uitgevoerd. Om dit alles te bereiken is in 2010 het project Buiten Gewoon Verder (BGV) gestart. 4.3.3.2 Planning In 2010 is het rapport ‘De openbare ruimte van Arnhem in beeld’ opgesteld. Dit rapport geeft een integraal overzicht van het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in Arnhem. Het rapport bevat tevens de uitkomsten van een groot aantal kostenberekeningen. Zo is voor de verschillende aspecten van de openbare ruimte bepaald hoeveel budget nodig is voor dagelijks onderhoud, groot onderhoud en vervanging, uitgaande van een duurzaam onderhoud van de openbare ruimte op basis van het vastgestelde kwaliteitsniveau. 4.3.3.3 Voor structureel onderhoud Arnhemse openbare ruimte benodigd en beschikbaar budget Conform de BGB-doelstelling moet het gerealiseerde ‘basisniveau’ ook worden vastgehouden. Bij de definitieve start van het BGB-programma in 2003 is in het beleidsplan Buiten Gewoon Doorgaan aangegeven dat naar verwachting circa € 6,5 mln. extra per jaar nodig is om alle wijken op ‘basisniveau’ te houden. Extra, d.w.z. bovenop het in 2003 beschikbare budget, zijnde € 11,6 mln.). In totaal dus € 18,1 mln. per jaar. Bij het berekenen van de extra kosten is uitsluitend gekeken naar de aspecten wegen, groen en openbare verlichting (dit betreft bedragen prijspeil 2002). In het in 2010 opgestelde rapport ‘De openbare ruimte van Arnhem in beeld’ wordt aangegeven dat voor de totale Arnhemse openbare ruimte (waar de BGB-wijken onderdeel van zijn) op basis van vastgestelde kwaliteitsniveaus meer geld nodig is.

4.3.4

Presikhaaf

4.3.4.1

Inleiding

In 2003 is het ‘Ontwikkelingsplan Presikhaaf’ door de gemeenteraad vastgesteld. In dit plan worden verandergebieden en beheergebieden onderscheiden. In de verandergebieden vinden ingrijpende wijzigingen plaats, zoals het slopen en herbouwen van woningen en de reconstructie van wegen. De beheergebieden kunnen niet achterblijven bij de ontwikkeling van Presikhaaf. Daarom wordt de achterstand in het onderhoud van de openbare ruimte daar weggewerkt op een wijze zoals in BGBprojecten. Dat wil zeggen dat ook de beheergebieden op ‘basisniveau’ worden gebracht. Omdat het opknappen van de beheergebieden gebeurt op een wijze zoals in BGB-projecten, wordt vaak over ‘BGB’ Presikhaaf gesproken ook al is Presikhaaf formeel geen onderdeel van BGB. 4.3.4.2 Beschikbaar en benodigd budget Voor het opknappen van de beheergebieden in Presikhaaf is € 1,25 mln. GSO II subsidie ontvangen. Daarnaast is voor de werkzaamheden in Presikhaaf een investeringsbudget van € 5 mln. beschikbaar gesteld. In 2009 is gebleken dat het beschikbare budget niet toereikend zal zijn. Met de vaststelling van de MJPB 2011-2014 zijn voor de uitvoering van ‘BGB’ Presikhaaf extra gelden beschikbaar gekomen. In totaal is nu circa € 12,3 mln. beschikbaar, bestaande uit € 1,25 mln. GSO II subsidie, € 5 mln. via de MJPB 2010-2013 (jaarschijf 2010 en 2011) en € 6 mln. via de MJPB 2011-2014 (jaarschijf 2012 en 2013). Deze projecten in Presikhaaf hebben in 2010 circa € 3,3 mln. gekost, waarmee de totale uitgaven (inclusief voorgaande jaren) voor ‘BGB’ Presikhaaf op € 4,6 mln. gekomen zijn. 4.3.4.3 Resultaten 2012 en verder ‘BGB’ Presikhaaf wordt in zeven fasen uitgevoerd in de periode 2008-2013. Fase 1: Moorstraat e.o. en Fase 2: Spuistraat e.o. zijn inmiddels afgerond. Fase 3: Keulse Slag en Fase 3A: Kinderkamp e.o. zijn in 2010 in uitvoering gegaan. Deze projecten zijn naar verwachting in 2011 gereed. In 2012 en 2013 worden de resterende fasen afgerond. 4.3.5.

Malburgen

4.3.5.1 Inleiding In 1997 is met de vaststelling van het ‘Ontwikkelingsplan Malburgen’ een start gemaakt met de revitalisering van Malburgen. Het projectgebied bestaat uit Malburgen-Oost en Malburgen-West. Binnen deze gebieden wordt een groot aantal deelprojecten uitgevoerd, waarbij Volkshuisvesting verantwoordelijk is voor het uitvoeren van projecten in de zogenaamde ontwikkelingsgebieden en de gemeente Arnhem voor de herinrichting van het openbaar gebied, niet zijnde een ontwikkelgebied.

ONDERWERP

In de genoemde berekeningen werd er vanuit gegaan dat er vanaf 2014 € 827.000 structureel beschikbaar zou komen voor het, na afronding van ‘BGB’ Presikhaaf, structureel op orde houden van de openbare ruimte in Presikhaaf. Deze middelen zijn nog niet toegekend. De financiële positie maakt dat ook in voorliggende MJBP 2012 – 2015 niet mogelijk. Komen deze middelen ook op termijn niet beschikbaar dan zal op aanvullende onderdelen het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte neerwaarts moeten worden bijgesteld.


Het bezuinigingenpakket, ‘Toekomstgericht bezuinigen‘, dat in april 2011 door de raad is vastgesteld vertaalt zich in een aanpassing van het vastgestelde kwaliteitsniveau, op onderdelen is dat neerwaarts bijgesteld.

PAGINA

Met de vaststelling van de MJPB 2011-2014 in november 2010 is een stap gezet om tot een sluitende exploitatie te komen door de onderhoudsbudgetten met € 3,65 mln. per jaar te verhogen. Eerder was al besloten dat na afloop van het BGB-programma de structurele BGB-gelden beschikbaar komen voor het duurzaam onderhoud van de wijken. Tezamen met toegekende middelen voor Malburgen, Presikhaaf en Rijnboog gaat het om een bedrag van € 7,3 mln. Daarmee zou het tekort van € 11 mln., op termijn (in 2018), nagenoeg volledig zijn afgedekt.

222

In dit rapport zijn de benodigde budgetten vergeleken met de op dat moment beschikbare budgetten (peildatum 2010). Hieruit bleek onder meer het volgende: • het verschil tussen beschikbaar budget en het benodigde budget voor dagelijks onderhoud is beperkt; • de beschikbare middelen voor groot onderhoud en vervanging zijn verre van toereikend; • op basis van op dat moment vastgestelde kwaliteitsniveaus is een structureel tekort van € 11,0 mln. per jaar voor onderhoud en vervanging (peildatum 2010).

223

PAGINA


ONDERWERP

4.3.5.2 Beschikbaar en benodigd budget Voor het opknappen van de beheergebieden in Malburgen is € 1,25 mln. GSO II subsidie ontvangen. Daarnaast is voor de werkzaamheden in (de ‘witte vlekken’ van) Malburgen een investeringsbudget van € 3 mln. beschikbaar gesteld. In 2009 is door de dienst Stadsontwikkeling aangegeven dat het beschikbare budget naar verwachting niet toereikend zal zijn. Voor het opknappen van de gebieden Immerloo en Eimersweide zal namelijk extra budget nodig zijn (naar huidige inzichten circa € 0,8 mln.). Met de vaststelling van de MJPB 2011-2014 is € 1 mln. extra beschikbaar gekomen. In totaal is er voor de projecten in Malburgen nu circa € 5,3 mln. beschikbaar. 4.3.5.3 Resultaten 2012 en verder De kwaliteit van de openbare ruimte in zowel Malburgen-West als Malburgen-Oost is inmiddels op diverse plaatsen verhoogd. Concreet zijn de volgende projecten in Malburgen in 2010 afgerond: Veerweg, Malburgen Centrumgebied, Groene Weide en de fasen 3a en 3b in Malburgen-West. In 2012 zal het opknappen van de deelgebieden Zeegsingel e.o., Waterplantenbuurt en Waardmanspad gereed zijn. Daarna volgen nog de deelgebieden Immerloo en Eimersweide. 4.3.6

Gemeentelijk rioleringsplan

4.3.6.1 Inleiding In 2008 is het vierde Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP-4) vastgesteld. Dit plan had aanvankelijk betrekking op de periode 2009 t/m 2013. Bij de vaststelling van de MJPB 2010-2013 is evenwel besloten de looptijd van het plan met een jaar te verlengen t/m 2014. 4.3.6.2 Doelstellingen De gewenste kwaliteit van de riolering wordt aangeduid met de term basiskwaliteit. Het GRP-4 bevat de volgende doelen om de ‘basiskwaliteit’ te bereiken en vast te houden: afronden basisinspanning gemengde riolering (o.a. door het afkoppelen van regenwater van de gemengde riolering); voldoen aan doelstellingen Kaderrichtlijn Water; aanleg van riolering in nog niet gerioleerde gebieden; adequate vergunningverlening en handhaving; voorkomen risicovolle situaties door water op straat; uitvoeren grondwaterzorgplicht; verminderen ernstige gevallen inpandige stankoverlast; onderzoek aan de riolering; riolen vervangen of herstellen bij 25% schadebeeld; goed beheer van leidingen en installaties; vergroten rioolbewustzijn bij burgers en bedrijven. 4.3.6.3 Taakstellingen In het GRP-4 is een aantal opgenomen doelstellingen reeds vertaald in aantal concrete (in de planperiode te treffen) maatregelen, zoals: • het jaarlijks vervangen of herstellen van 14 kilometer riool • het jaarlijks inspecteren van 100 kilometer riool; • het jaarlijks renoveren van twee gemalen.

224

PAGINA


ONDERWERP

4.3.6.4 Beschikbaar en benodigd budget Beschikbaar investeringsbudget Er is een GRP-4 investeringsbudget van circa € 70,3 mln. (zie onderstaande tabel). Daarnaast is er een restantkrediet van GRP-3 van € 5,1 mIn. totaal is dus € 75,4 mln. beschikbaar voor investeringen in de GRP-4 planperiode. Met de vaststelling van de MJPB 2010-2013 is besloten de planperiode met 1 jaar te verlengen. Als gevolg hiervan kan jaarlijks circa € 12,5 mln. geïnvesteerd worden. In 2009 en 2010 is respectievelijk € 10,9 en € 11,5 mln. besteed. De in april 2011 vastgestelde bezuinigingen hebben geen betrekking op het GRP-4 investeringsbudget.

Begroot

Investeringsbudget GRP


Afronden basisinspanning gemengde riolering

3.684

Voldoen aan kaderrichtlijn water

6.888

Aanleg riolering in niet-gerioleerde gebieden

1.275

Voorkomen risicovolle situaties door water op straat

9.610

Verminderen grondwateroverlast particulieren

598

Verminderen ernstige gevallen inpandige stankoverlast

194

Riool herstel en vervanging

43.993

Goed beheer leidingen en installaties

4.099

Totaal investeringsbudget GRP -4

70.341

Benodigd investeringsbudget Naar huidige inzichten is het beschikbare investeringsbudget volledig nodig om de doelstellingen van het GRP-4 te realiseren. Verwacht wordt dat het transportriool in de Lage Kade zal worden vervangen door een nieuw transportriool in het centrumgebied. De realisatie van het nieuwe transportriool vergt een forse investering, maar levert ook een aanzienlijke bijdrage aan het realiseren van andere doelstellingen, zoals het voldoen aan Kaderrichtlijn Water en het voorkomen van risicovolle water-op-straat situaties. Op dit moment kan niet nauwkeurig worden aangegeven hoe groot het benodigde budget is voor het wegwerken van achterstallig onderhoud, aangezien slechts een deel van het rioolstelsel geïnspecteerd is. Van de ongeveer 800 km leiding is circa 500 km (circa 60%) geïnspecteerd. Van de geïnspecteerde rioolstrengen moet: 9 km z.s.m. worden aangepakt (vervangen of relinen); 16 km binnen 5 jaar worden aangepakt (vervangen of relinen); 21 km binnen 10 jaar worden aangepakt (vervangen of relinen). Teneinde een beter beeld te krijgen van de kwaliteit van het totale rioolstelsel wordt in de planperiode van het GRP-4 jaarlijks circa 100 km riool geïnspecteerd. Exploitatiebudget Naast de investeringskosten kent het GRP-4 jaarlijks terugkerende kosten: de exploitatiekosten. In de planperiode is jaarlijks circa € 4 mln. beschikbaar voor: het dagelijks beheer van de riolering, inclusief de technische installaties, zoals de gemalen; onderzoek aan de riolering; vergunningverlening en handhaving; het Waterservicepunt voor afkoppelprojecten. Vanaf 2012 wordt het beschikbare jaarbudget verlaagd als gevolg van de volgende structurele bezuinigingsmaatregelen: Nummer

Betreft

Mutaties 2012 bedragen x € 1.000

1 2

Beperken advisering riolering Verminderen onderzoeken riolering

3

Vergroten efficiency gemalen

-125

4

Afschaffen Waterservicepunt

-66

5

Verlagen niveau dagelijks beheer

-55

Totaal overige bestedingsvoorstellen

-42 -50

-338

225

PAGINA


ONDERWERP

4.3.6.5 Resultaten 2012 en verder In het GRP-4 wordt er van uitgegaan dat jaarlijks circa 14 km riool zal worden aangepakt (hersteld of vervangen). Arnhem kent 20 gemalen, waarvan er naar verwachting jaarlijks twee gerenoveerd moeten worden. In 2010 is de renovatie van de gemalen Rijkerswoerd en Immerloo afgerond. Tevens zijn in 2010 de werkzaamheden gecontinueerd voor het opknappen van de gemalen Honigkamp, 't Broek en Roermondsplein en voor het realiseren van het gemaal Schuytgraaf 1. In het GRP-4 is ook opgenomen dat Arnhem zal doorgaan met het afkoppelen van regenwater bij gemengde rioolstelsels. T/m 2010 is bijna 76 ha verhard oppervlak afgekoppeld. Afkoppelprojecten zijn in 2010 gestart dan wel uitgevoerd in de BGB-wijken Burgemeesterswijk en Alteveer/Cranevelt. 4.3.7.

Gebouwen

Bij de gebouwen wordt onderscheid gemaakt in onderwijshuisvesting en gemeentelijk vastgoed. 4.3.7.1 Het vastgestelde kwaliteitsniveau Onderwijshuisvesting Het onderhoud aan onderwijspanden staat mede geregeld in de onderwijswetgeving. Hierin staat dat schoolbesturen verantwoordelijk zijn voor (grofweg) de binnenkant van het gebouw en gemeenten voor de buitenkant. In de gemeentelijke meerjaren onderhoudsplanningen voor onderwijspanden en de sportgebouwen bestemd voor bewegingsonderwijs wordt uitgegaan van voorzieningen noodzakelijk om een adequaat onderhoudsniveau te handhaven. In de praktijk gaat het dan om onderhoud en vervanging van de oorspronkelijk bij de nieuwbouw gebruikte materialen en constructies. Bij groot onderhoud / renovatie waarvoor een bouwvergunning is vereist, gelden de eisen voor bestaande gebouwen uit het Bouwbesluit. Daarnaast kunnen schoolbesturen op grond van de gemeentelijke verordening onderwijshuisvesting, dan wel bij de wet gestelde verplichtingen, vragen om (op bouwkundige of op onderwijskundige gronden) aanpassingen. Eind 2011 en begin 2012 zullen voor het eerst de onderwijspanden worden geïnspecteerd op basis van conditiegericht onderhoud (NEN 2767). Gemeentelijk vastgoed In 2005 is besloten om het onderhoudsbeleid vorm te geven op basis van ‘conditiegericht onderhoud’. Dat is een methode die oorspronkelijk uit Engeland afkomstig is (Housing Condition Survey) en nadien aangepast door VROM en de Rijks Gebouwen Dienst (RGD) en later is uitgewerkt in NEN norm 2767. De essentie van deze methode is dat deze persoonsonafhankelijk is en éénduidig op basis van kwalificeren en kwantificeren van gebreken aan bouwen installatieonderdelen van een gebouw. Conditiegericht onderhoud als methode pakt alleen het onderhoud aan dat echt gebeuren moet en doet geen onderhoud omdat het ‘aan de beurt’ is. Arnhem onderhoudt haar panden op niveau 2/3 en de gemalen op niveau 4 (niet 1 = nieuwbouw of 5/6 = sloop). Een en ander is besloten bij de vaststelling van Vastgoedbeheerplan 2005. Elk jaar wordt 1/3 deel van de vastgoedportefeuille geïnspecteerd. Samen met de inspecties van de twee voorafgaande jaren levert dit een (jaarlijks) aangepast Meerjaren Onderhoudsplan (MOP). Dit MOP geeft inzicht in de conditiegerichte kwaliteit (eerste 3 jaar) en de onderhoudsbehoefte voor de komende 40 jaar op basis van levensduurverwachting van de bouwdelen. De Jaarschijf onderhoud in het Vastgoedbeheerplan is een uittreksel van één jaar MOP, gecombineerd met de conditiemeting. De in het Vastgoedbeheerplan opgenomen jaarschijf onderhoud geeft aldus weer wat de concrete onderhoudsmaatregelen voor dat jaar zijn en wat de kosten voor dit planmatig onderhoud zijn. 4.3.7.2 Actuele onderhoudstoestand Onderwijshuisvesting De totale portefeuille onderwijspanden beslaat circa 170 adressen. Ten behoeve van het wegwerken van achterstallig onderhoud van gebouwen voor basisonderwijs, speciaal onderwijs en bewegingsonderwijs in Arnhem heeft de Raad in de verschillende MJPB’s aanzienlijke bedragen ter beschikking gesteld. Het merendeel van deze bedragen is inmiddels besteed. Voor enkele schoolgebouwen is de uitvoering nog gaande en voor enkele loopt de planvoorbereiding. Vanaf 2010 wordt er tevens gewerkt aan de binnenklimaatverbeteringen in een dertigtal schoolgebouwen. Nadat deze plannen en voorzieningen in 2011 zijn uitgevoerd mag worden gesteld dat de onderwijs- en sportgebouwen voor bewegingsonderwijs in Arnhem geen ernstig achterstallig onderhoud meer vertonen.

Vanaf 2015 is een bezuiniging ingeboekt van in totaal € 0,5 mln. structureel op het onderhoudsbudget van € 5,5 mln. Door toenemende efficiency en een lichte verlaging van het onderhoudsniveau zullen al eerder besparingen kunnen optreden, zodat in 2013 reeds € 0,3 mln. en in 2014 € 0,4 mln. bezuinigd kan worden. 4.3.7.4 Wanneer is de achterstand weggewerkt? Onderwijshuisvesting Zoals hierboven onder punt 4.3.7.2 is opgemerkt is het achterstallig onderhoud aan de onderwijs- en sportgebouwen (met uitzondering van de gebouwen die de onderwijsbestemming hebben verloren en afgestoten zullen worden) eind 2011 weggewerkt. Gemeentelijk vastgoed: Zoals hierboven is aangegeven onder punt 4.3.7.2 is een groot deel van het achterstallig onderhoud na het vaststellen en uitvoering van het Vastgoedbeheerplan 2011 weggewerkt en is het vastgoed ‘op peil’. 4.3.7.5 Zijn de onderhouden beheerplannen actueel? Onderwijshuisvesting Bij de onderwijs- en sportgebouwen wordt nu nog gebruik gemaakt van de meerjaren onderhoudsplanningen die de schoolbesturen c.q. het Sportbedrijf opstelden. Om de 3 jaar worden deze planningen geactualiseerd. Het voornemen is dat het VastgoedBedrijf Arnhem(VBA) met ingang van 2012, ook voor de onderwijspanden onderhoudsplannen gaat opstellen op basis van conditiemeting. Volgens de nieuwe systematiek zullen de beheerplannen op dat moment dan actueel zijn. Gemeentelijk vastgoed De onderhouds- en beheerplannen van de panden uit het Vastgoedbeheerplan zijn actueel. Vanaf 2008 wordt elk jaar éénderde van de vastgoedportefeuille geïnspecteerd. Zodat elke drie jaar het totale bezit op de onderhoudssituatie is gecontroleerd. De resultaten van deze inspecties worden verwerkt in de Meerjaren OnderhoudsPlanning (MOP). Deze plannen zijn de onderlegger voor de jaarlijkse Vastgoedbeheerplannen met daarin opgenomen de ‘Jaarschijf Onderhoud’ waarin op pandniveau de verschillende onderhoudsmaatregelen zijn opgenomen. Naast het structurele onderhoud aan de verschillende panden door de eigenaar cq. het VBA zullen de panden ook door de gebruiker moeten worden onderhouden op het aspect gebruikersonderhoud. Om onduidelijkheden bij gebruikers te voorkomen wordt op dit moment op pandniveau de demarcatie ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor eigenaar en gebruiker helder vastgelegd: wie is verantwoordelijk voor welk onderhoud?

ONDERWERP

Gemeentelijk vastgoed De ‘Voorziening Vastgoedbeheerplan’ van € 22,5 mln. is vooralsnog toereikend gebleken voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud ten aanzien van het gemeentelijke vastgoed in de periode 2005 t/m 2009 én het planmatig onderhoud zoals dat is opgenomen in Vastgoedbeheerplannen 2010 en 2011. Indien alle goedgekeurde Vastgoedbeheerplannen zijn gerealiseerd, is de Voorziening Vastgoedbeheerplan voorcalculatorisch per ultimo 2011 uitgeput. Met ingang van 2012 wordt de omvang van de planmatige onderhoudsuitgaven voorzien op € 5,5 mln. per jaar (prijspeil 2011).


Onderwijshuisvesting Voor 2012 is geen extra budget meer nodig voor het wegwerken van achterstallig onderhoud aan schoolen sportgebouwen die een onderwijsfunctie hebben. Met het uitvoeren van de inspecties aan de onderwijspanden verkrijgen we in 2011/2012 beter zicht op de benodigde middelen voor het reguliere onderhoud aan de onderwijspanden, welke nodig zijn om niet opnieuw achterstallig onderhoud te laten ontstaan.

PAGINA

4.3.7.3 Benodigd budget voor wegwerken achterstallig onderhoud

226

Gemeentelijk vastgoed De totale portefeuille permanent gemeentelijk vastgoed beslaat circa 250 adressen en kan grofweg verdeeld worden in 50% sportpanden en 50% overig maatschappelijk vastgoed (bestaande uit panden voor welzijn, kunst, eigen gebruik en een aantal unieke panden gelegen in de parken). Wanneer de nog in voorbereiding en in uitvoering zijnde onderhoudsprojecten uit de vastgestelde Vastgoedbeheerplannen gereed zijn, is het meeste achterstallig onderhoud, zoals dat in 2004 is geconstateerd daadwerkelijk weggewerkt. Slechts bij enkele panden is er nog sprake van achterstallig onderhoud vanwege tijdkostende planvoorbereiding of vanwege aanvullende wensen van de gebruiker(s) en/of de betrokken beleidsdienst(en) (o.a. Musis Sacrum, zwembad Valkenhuizen en de Schouwburg) of omdat er sprake is van een monument waar het aanvragen en verlenen van een bouwvergunning veel tijd vergt. Ook vergen zorgvuldige aanbestedingsprocedures veel tijd.

PAGINA


ONDERWERP

De benodigde onderhoudsbudgetten

227

4.3.7.6

Onderwijshuisvesting Willen gemeente en schoolbesturen de onderwijsgebouwen na 2011 blijvend in een goede conditie houden, dan zullen beide partijen structureel ieder hun jaarlijkse aandeel in de onderhoudskosten moeten leveren. Door onderhoudswerkzaamheden op tijd en planmatig uit te voeren wordt voorkomen dat ingrijpend (en dus veel duurder) herstel noodzakelijk wordt. Bovendien behouden de schoolgebouwen bij regulier planmatig onderhoud een positieve uitstraling en hebben goed onderhouden gebouwen minder last van schade door vandalisme. Gemeentelijk vastgoed In de onderstaande tabel zijn de totalen van de geplande onderhoudsuitgaven aangegeven. Dit is een samenvatting van de MOP 2012-2015. In deze MOP is op pandniveau de detailplanning voor wat betreft het onderhoud opgenomen. Tevens is in deze tabel opgenomen welke budgetten er beschikbaar zijn voor de onderwijspanden, evenals het totaal benodigde budget onderhoud. Kosten planmatig onderhoud gemeentelijk Vastgoed en onderwijspanden in mln. €, incl. BTW, VAT en onvoorzien (prijspeil 2011) Bedragen x € 1.000

Jaarschijf onderhoud Jaarschijf onderhoud Jaarschijf onderhoud gemeentelijk Onderwijs Vastgoed Totaal Vastgoed Vastgoed

Jaarschijf 2012

5.500

3.400

8.900

Jaarschijf 2013

5.200

3.400

8.600

Jaarschijf 2014

5.100

3.400

8.500

Jaarschijf 2015

5.000

3.400

8.400

Voor het totale vastgoed is een jaarlijks budget nodig voor planmatig onderhoud, zoals is aangegeven in de laatste kolom. Daarmee kan worden voorkomen dat er op termijn weer sprake zal zijn van achterstallig onderhoud. 4.3.7.7 De planning/actiepunten voor 2012 en verder Onderwijshuisvesting Vanaf 2012 zijn alle onderwijspanden op basis van conditiegericht onderhoud geïnspecteerd. Afhankelijk van de resultaten van dat onderzoek wordt bezien of de benodigde budgetten toereikend zijn. Gemeentelijk vastgoed De volgende actiepunten worden in 2012 opgepakt: Berekenen, vaststellen, bestuurlijke besluitvorming en implementeren kostprijsdekkende huur op pand en portefeuilleniveau; Verdere implementatie, realisatie en verankering van het Vastgoedbedrijf.

228

PAGINA


ONDERWERP

ONDERWERP

Inleiding


4.4.1

PAGINA

§ FINANCIERING

229

4.4

In het treasurystatuut gemeente Arnhem worden de missie en doelstellingen voor het financieringsbeleid beschreven. In dit statuut wordt ingegaan op de kaderstelling van de werkorganisatie (taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden, mandatering) en op het instrumentarium om de doelstellingen te realiseren. In deze paragraaf komen de onderstaande onderwerpen aan de orde: • Risicomanagement financiering; • Financieringsvolume; • Kasgeldlimiet; • Renterisiconorm; • Overige risico’s. 4.4.2

Risicomanagement financiering

Voor wat betreft de financiering wordt onderscheid gemaakt tussen: 1. Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte; 2. Financiering van de sociale woningbouw; 3. Financiering van aan de gemeente gelieerde instellingen. 1. Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte Bij de eigen gemeentelijke financieringsbehoefte gaat het om de financiering van de investeringen van de gemeente Arnhem, de exploitatie van lasten en baten en de Stadsbank. Bij de investeringen moet naast de reguliere (her)financieringen van de gemeentelijke taken worden gedacht aan de grote stedelijke projecten, zoals Arnhem Centraal, Rijnboog en onderhoudsplan wegen. Als ‘inkoop’ van geld (de funding) wordt gebruik gemaakt van de volgende financieringsmiddelen: • de kapitaalmarkt voor langlopende financieringsmiddelen: € 567 mln. Het betreft hier dus de leningenportefeuille opgenomen gelden (OG). • de geldmarkt voor kortlopende financiering(< 1 jaar); het uitnutten van de zogenaamde kasgeldlimiet tot het toegestane maximum van € 40 mln. • de binnen Arnhem beschikbare reserves en voorzieningen met een volume van gemiddeld € 168 mln. Het volume van de kapitaalverstrekking van concernstaf aan de diensten is in het jaar 2011 ca. € 542 mln. De leningenportefeuille uitgezette gelden (UG), heeft in 2011 een volume van € 233 mln.

Het betreft hier leningen aan instellingen en aan de woningbouwcorporaties. Reserve voor renteverschillen Als dekking van de kosten van de verstrekte financiering aan de diensten wordt intern het zogenaamde rente-omslagpercentage in rekening gebracht, een gewogen gemiddelde van door de gemeente te betalen rente aan verstrekkers van de opgenomen leningen vermeerderd met bijkomende kosten van de financieringsfunctie. In 2011 bedraagt de omslagrente 5,25%. In deze begroting is rekening gehouden met dit percentage voor 2012 en verder. Door te werken met een omslagrente kunnen meerjarig de rentekosten voor de financiering van investeringen van de gemeente (w.o. de grote projecten) stabiel worden gehouden. De marktrente kan en zal fluctueren; een gemiddelde rente van een groot aantal afzonderlijke leningen binnen een stabiele leningenportefeuille fluctueert veel minder sterk. Voor het opvangen van rentefluctuaties wordt een specifieke reserve aangehouden, de ‘reserve voor renteverschillen’. Met behulp van deze reserve wordt voorkomen dat rentestijgingen op de gelden/of kapitaalmarkt in één jaar onmiddellijk leiden tot een verhoging van de omslagrente. Bij een belangrijke stijging van de rentepercentages in de markt kunnen de hogere rentekosten op korte termijn ten laste van de reserve worden gebracht. Voor de langere termijn moet in meerjarig kader naar een alternatief voor de dekking worden gezocht. Het volume van de reserve voor renteverschillen bedraagt € 6 mln. (per ultimo 2009). De geprognosticeerde stand per 1-1 2012 bedraagt (zie overzicht reserves en voorzieningen)

Het huidige beleid van de gemeente is terughoudendheid te betrachten bij het verstrekken van nieuwe leningen. Dit geldt ook voor leningen aan de woningbouwcorporaties. Het beleid resulteert uiteindelijk in een lager risico voor de gemeente. Bij de financiering van de woningbouw wordt door de corporaties nadrukkelijk gekeken naar het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, waarmee de gemeente Arnhem een achtervang overeenkomst heeft gesloten. Dit landelijke fonds fungeert als waarborg ten aanzien van de risico’s en vervult daarmee de garantstellende rol die gemeenten van oudsher hadden. Mede gezien de ontwikkelingen op het gebied van schaalvergroting en regionalisering van de woningbouwcorporaties ligt een terugtrekkende rol van de gemeente op het terrein van de financiering in de lijn van de verwachtingen. Door schaalvergroting van de activiteiten wordt als het ware de gemeentegrens overschreden. Naast deze afbouw van de gemeentelijke bemoeienis in de nieuwe financiering van de sociale woningbouw zijn stappen gezet om als gemeente terug te treden uit de financiering van al afgeronde projecten. Een aantal woningbouwcorporaties heeft aangegeven de leningen graag in eigen beheer te willen nemen, wat zal leiden tot een verdere afname van de huidige portefeuille. Als gevolg van de moeilijke omstandigheden die op dit moment de kapitaalmarkt tekenen is deze ontwikkeling tijdelijk geparkeerd in afwachting van betere mogelijkheden voor corporaties om weer op grote schaal kapitaal aan te trekken. De omvang van de verstrekte leningen aan woningcorporaties bedraagt per 1 januari 2011 € 196 mln. en volgens de contractueel vastgelegde aflossingsschema’s per 31 december 2011 € 189 mln. Hoewel de corporaties bij het aantrekken van leningen als regel afdoende zekerheid verstrekken voor het tijdig betalen van rente en aflossing (waarborgfonds WSW en recht van hypotheek verstrekken) is het zaak alert te blijven op de financiële posities van de corporaties. Als gevolg van de verplichting voor de corporaties om in de eigen bedrijfsvoering over de sociale huisvestingscomponent vennootschapsbelasting te betalen is de verwachting dat corporaties in zwaarder weer terecht komen. Dit is mede in relatie tot de huidige recessie een risicofactor waarmee rekening moet worden gehouden. RESERVE WONINGBOUW

Voor de aan deze financiering verbonden risico’s wordt een reserve aangehouden, de BR Volkshuisvesting. Per begin 2010 is het volume van deze reserve € 726.000 (bron JV2009). De geprognosticeerde stand per 1-1 2012 bedraagt (zie overzicht reserves en voorzieningen) 3.

Financiering van aan de gemeente gelieerde instellingen

Bij de financiering van aan de gemeente gelieerde instellingen gaat het om activiteiten die nauw grenzen aan het beleid van de gemeente Arnhem. Het gaat hier vooral om instellingen in de sectoren zorg, sport en cultuur. Ook bij deze financiering wordt de laatste jaren een terughoudend beleid gevoerd. Bij de directe (eigen) financiering van de activiteiten van de instellingen heeft de gemeente Arnhem een gericht toezicht op het reilen en zeilen van de betreffende instellingen. Door aan de te verstrekken leningen waarborgen te verbinden kan bij calamiteiten direct worden gereageerd (voorbeeld: executie bij recht van eerste hypotheek). Tevens bestaan er bij de sectoren zorg en sport waarborgfondsen. Met borgstelling door deze waarborgfondsen kunnen instellingen bij banken een lagere rente bedingen en hoeft de gemeente zelf geen lening te verstrekken. Besluiten tot het verstrekken van leningen aan derden worden voorbereid door de betreffende vakdienst en ter besluitvorming voorgelegd aan het college. Het is zeker niet ondenkbaar, dat een instelling als gevolg van de recessie en kredietcrisis (eerder) in moeilijkheden komt en daardoor bij de gemeente aan moet kloppen.

ONDERWERP

Financiering van de sociale woningbouw


2.

PAGINA

Bijna alle financiële en marktanalisten houden rekening met een relatief kortlopend scenario voor de huidige economische recessie. Dit wordt ondersteund door de tekenen van voorzichtige groei en toename van de wereldhandel in de eerste maanden van 2010. Aantrekken van de economie zal ertoe leiden dat op een bepaald moment de vraag naar financiering toeneemt en dat betekent een stijging van het rentepercentage. In verband met de op dit moment nog ongewisse bewegingen van de economie is het niet ondenkbaar dat de reserve voor renteverschillen op enig moment moet worden aangesproken om de omslagrente op het huidig niveau te houden. Dit moment kan aanbreken wanneer de kosten van langlopende financiering drastisch stijgen maar ook wanneer de eigen financieringsmiddelen zoals reserves en voorzieningen moeten worden aangewend om bestedingen te doen en de gemeente dus extra geld moet lenen voor de financiering van de op de balans aanwezige activa.

230

Arnhem en de recessie De kredietcrisis en de daarop volgende economische recessie hebben ertoe geleid dat de gemeente na een aanvankelijke stijging is geconfronteerd met een gestaag dalende rente. Zo bezien kan gesteld worden dat de recessie voor de financieringsfunctie voordelen heeft opgeleverd.

Jaarlijks neemt de gemeenteraad een besluit over het financieringsvolume. Dit volume heeft betrekking op de financieringsbehoefte voor de lange termijn (vaste financiering) en voor de korte termijn (vlottende financiering). Lange termijn financiering (vaste financiering) Zoals reeds toegelicht gaat het hier om de benodigde (additionele) geldmiddelen voor de eigen gemeentelijke financiering (kapitaalverstrekking aan diensten); de financiering van de sociale woningbouw; de financiering van de grondbank Schuytgraaf en de verstrekking van geldleningen aan instellingen, gelieerd aan het beleid van de gemeente Arnhem. Korte termijn financiering (vlottende financiering) Bij de kortlopende financiering gaat het om de financiering van de lopende activiteiten en werkzaamheden van de gemeente. Hiervoor wordt geld geleend of tijdelijk uitgezet voor een periode van maximaal een jaar. Voor deze vorm van lenen is een specifiek arrangement afgesloten met de Bank Nederlandse Gemeenten, waarbij voor de bepaling van het maximale volume de kasgeldlimiet uit de wet FIDO wordt gehanteerd. Hierbinnen staat het de gemeente vrij om tijdelijk zelf kortlopende middelen in te nemen of uit te zetten. In voorkomende situaties zal een deel van de opgenomen kas-/callgelden (O/G) worden omgezet in langlopende financiering, de zg. consolidatie. Een en ander past binnen de regels, zoals vastgelegd in het treasurystatuut. De kasleningen U/G (uitgezet geld) beperken zich momenteel tot de gedeeltelijke financiering van de grondbank Schuytgraaf.

ONDERWERP

Financieringsvolume


4.4.3

PAGINA

Van de gemeentelijke portefeuille van leningen aan instellingen van € 38 mln. (ultimo 2009) beschouwen wij maximaal € 10 mln. als ‘aandachtspunt’.

231

Reserve voor algemene risico’s financiering Het risico is aanwezig dat een instelling niet aan de contractuele verplichtingen van betaling van rente en/of aflossingen kan voldoen. Dit risico wordt beperkt door maatfinanciering en door het bedingen van garanties met betrekking tot de solvabiliteit en te stellen zekerheden. De gemeente hanteert een risicoopslag op de te betalen rentevergoeding over de lening van 0,1% à 0,2%. Deze risico-opslag voedt de reserve Risico financiering derden. De stand van deze reserve bedraagt per 31.12.2009 € 6 mln. De geprognosticeerde stand per 1-1 2012 bedraagt (zie overzicht reserves en voorzieningen)

Financieringsbehoefte 2011 Onderstaand schema geeft inzicht in de benodigde geldmiddelen en de manier waarop een en ander kan worden gefinancierd (funding). Benodigd voor

Bedrag

Financiering middels

Bedrag Bedragen x € 1.000,--

Activiteiten gemeente Arnhem

542.000

Reserves en voorzieningen

168.000

Uitgezette gelden aan gelieerde instellingen en woningbouwcorporaties

233.000

Opgenomen gelden in de kapitaalmarkt (leningen o/g)

534.000

Rekening courant met Bank Nederlandse Gemeenten

40.000

(leningen u/g)

Totaal Resultaat

775.000

Totaal Resultaat

Het totaalvolume van de benodigde financieringen bedraagt € 775 mln. Vanuit de volumes van de reserves en voorzieningen en vanuit de bestaande leningenportefeuilles voor respectievelijk de vaste financiering en de woningbouw is een bedrag van € 702 mln. beschikbaar. Tevens is vanuit de vlottende financiering een bedrag van maximaal € 40 mln. als dekking in te zetten. Dit betreft het arrangement met de Bank Nederlandse Gemeenten. Totaal aan funding is dus beschikbaar € 742 mln. Dit betekent dat er een bedrag van ca. € 33 mln. aan additionele middelen ingenomen moet worden. Leningenportefeuille 2011 Onderstaand schema geeft inzicht in de samenstelling van de volumes in het jaar 2011 van de huidige leningenportefeuille. Het betreft leningen opgenomen gelden (OG) en leningen uitgezette gelden (UG). Het netto saldo (volume OG minus volume UG) is ca. € 334 mln. en wordt betrokken bij de bepaling van het benodigde volume voor de eigen financieringen.

742.000

Stand 31.12.2011

rente 2011

ONDERWERP

Aflossing


Opname

PAGINA

Stand 01.01.2011

232

Leningen portefeuille


Leningen O/G Leningen portefeuille

534.000

Extra financieringsbehoefte in 2010 Totaal leningen O/G

-31.000 33.000

503.000

17.800

33.000

1.000

536.000

18.800

1.600

534.000

33.000

-31.000

Vaste leningen uitstaand

37.000

0

-2.000

35.000

Woningbouwcorporaties

196.000

-7.000

189.000

9.900

Totaal leningen U/G

233.000

-9.000

224.000

11.500

Leningen U/G

0

Rentevisie Voor bij banken aangetrokken leningen wordt door de gemeente rente betaald. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis is als gevolg van de grootscheepse reddingsoperaties de rente op de kapitaalmarkt gestadig gedaald. In eerste instantie heeft de gemeente daar geen voordeel van gehad omdat de banken hoge opslagen berekenden om hun risico’s te dekken, maar in de loop van 2009 zijn deze opslagen gedaald met als gevolg dat ook de gemeente kan profiteren van een lagere rente. Deze daling van de kapitaalmarktrente kan niet blijven aanhouden. De rente zal weer gaan stijgen, maar wanneer dat gaat gebeuren is nog ongewis. Om een stijging van de gemiddelde rentekosten van de gemeente tegen te gaan en zelfs een daling te realiseren is door het college gekozen om t/m 2013 leningen met een looptijd van niet meer dan 3 jaar af te sluiten. Voor zulke leningen is de rente lager dan voor langer lopende leningen. Met deze keuze kan de gemiddelde looptijd van door de gemeente aangetrokken leningen worden teruggebracht naar vijf jaar. Op dit moment ligt de gemiddelde looptijd nog op circa tien jaar. Met deze kortere gemiddelde looptijd kan de gemeente structureel lagere rentekosten realiseren dan in het verleden het geval is geweest. Gestreefd wordt naar gemiddelde rentekosten van ongeveer 4%. Ter indicatie: per 1 januari 2010 bedroeg de gemiddelde rente 4,45%. Een gemiddelde rente van 4% bij een gemiddelde looptijd van de aangetrokken leningen van niet korter dan vijf jaar achten wij mogelijk gezien de ontwikkelingen uit het verleden en de verwachtingen voor de toekomst. Een gemiddelde looptijd van korter dan ongeveer vijf jaar (met een bijbehorende nog lagere rente) is voor de gemeente niet toegestaan in verband met wettelijke beperkingen, de renterisiconorm (zie hieronder). Mandaat (voor nieuw aan te trekken financieringsmiddelen) Voor de financieringsbehoefte per onderscheiden categorie mandateert de gemeenteraad het college om in 2012 leningen aan te gaan tot de volgende maximumtotalen: Maximaal toegestane leningen 2012

Maximaal Bedragen x € 1.000,--

Eigen gemeentelijke financieringsbehoefte

250.000

Financieringsbehoefte sociale woningbouw

100.000

Financieringsbehoefte aan gemeente gelieerde inst.

150.000

Deze bedragen wijken niet af van het mandaat voor 2011. Ondanks de geschetste ontwikkelingen betreffende een terughoudend beleid voor het verstrekken van nieuwe leningen aan corporaties of derden blijft de gemeente voor de categorieën financiering corporaties woningbouw en financiering aan gemeente gelieerde instellingen voorlopig aan de relatief hoge volumes vasthouden om (zeker in de huidige economische situatie) snel te kunnen inspringen wanneer dat nodig is. 4.4.4

Kasgeldlimiet

De Wet Fido (Wet Financiering Decentrale Overheden) geeft concrete richtlijnen voor gemeenten voor het beheersen van het renterisico in verband met de korte termijn financiering. De kasgeldlimiet is een wettelijke norm (plafond) voor het volume geldleningen in de vorm van zogenaamde call- en kasgeldtransacties.

233

PAGINA


ONDERWERP

De bovengrens is bij ministeriële regeling voor het jaar 2012 vastgesteld op 8,5 % van het lastentotaal van de gemeentelijke begroting. Het gemeentelijke jaarplan 2012 heeft een omvang van € 664 mln. De kasgeldlimiet voor het jaar 2012 komt daarmee uit op € 56,4 mln. Het Rijk geeft gemeenten veel ruimte om maximaal gebruik te van (goedkope) financiering met kasgeld. Hoewel het gemeenten niet is toegestaan de kasgeldlimiet te overschrijden (Wet Fido, art. 4, lid 1), hoeven deze pas aan de toezichthouder te rapporteren wanneer de kasgeldlimiet drie kwartalen op rij wordt overschreden (art. 4, lid 2). De gemeente Arnhem stuurt erop onder de kasgeldlimiet te blijven, wat altijd is gelukt. 4.4.5

Renterisiconorm

Het doel van de renterisiconorm is om voor de vaste schuld te bepalen of de gemeente in enig jaar grote risico’s loopt door (her)financiering van leningen of door het toepassen van renteherzieningen op leningen. Dit risico betreft dus de mogelijke verzwaring van de rentelasten en hiermee extra druk op de exploitatie. Bij een goed (gelijkmatig) opgebouwde leningenportefeuille blijft dit renterisico binnen verantwoorde marges en zullen de renteaanpassingen zich geleidelijk voordoen en binnen de begroting opgevangen kunnen worden. In de Wet Fido is vastgelegd dat jaarlijks een volume ter grootte van 20% van het lastentotaal van de gemeentelijke begroting (peildatum 1 januari) mag worden geherfinancierd of een renteherziening mag ondergaan. Voor de gemeente Arnhem houdt dat in dat de gemiddelde looptijd van de aangetrokken leningen niet korter mag zijn dan ongeveer vijf jaar (het lastentotaal van de begroting is ongeveer even groot als de totale leningenportefeuille).Voor het jaar 2012 komt de prognose van het renterisico uit op 5,6%. (vergelijk: JV2010 7,5%). 4.4.6

Overige risico’s

Gezien de samenstelling van de gemeentelijke leningenportefeuille en de kaderstelling vanuit de wet en het treasurystatuut (alleen leningen in euro’s) is er binnen de gemeente Arnhem geen sprake van valutarisico en/of koersrisico.

234

PAGINA


ONDERWERP

235

PAGINA


ONDERWERP

4.5 § BEDRIJFSVOERING 4.5.1

Inleiding

Het jaar 2012 staat ook voor de bedrijfsvoering in het teken van een organisatieverandering. Enerzijds zal er voor gezorgd moeten worden dat de continuïteit en kwaliteit van de dagelijkse bedrijfsvoering tijdens die verandering zo goed mogelijk geborgd wordt en anderzijds dat de veranderingen in de organisatie qua cultuur, leiderschap, sturing, structuur, werkwijzen, processen worden vertaald naar een nieuw bedrijfsvoeringsmodel dat uitgaat van verantwoordelijkheden lager in de organisatie, minder leidinggevenden en een reductie van het aantal controlemechanismen. Los van deze ambities zal er ook in praktische zin veel moeten gebeuren: systemen en processen moeten worden aangepast, huidige verantwoordelijkheden en bevoegdheden opnieuw worden belegd etc. 4.5.2

Organisatie

In februari 2011 is door het college de ‘Organisatievisie‘ vastgesteld. Deze visie omvat de uitgangspunten en een eerste aanzet voor een nieuwe hoofdstructuur van de gemeentelijke organisatie. Het doel is binnen enkele jaren te komen tot een flexibele organisatie die ‘mee kan ademen’ met de ontwikkelingen binnen de maatschappij en samen met externe partners optimaal bijdraagt aan het oplossen van complexe maatschappelijke opgaven. Over de nieuwe hoofdstructuur en de belangrijkste uitgangspunten voor de cultuur, leiderschap, sturing en werkwijzen zijn door het college in juni 2011 vervolgbesluiten genomen. Belangrijk is dat de structuurwijziging gezien wordt als faciliterend maar niet doorslaggevend voor de gewenste manier van werken en presteren van de organisatie. Cultuur, leiding geven en leiding ontvangen, verantwoordelijkheden geven en nemen, de sturingsprincipes, de beoogde werkwijzen en de procesinrichting zijn dat uiteindelijk wél. Om al deze opgaven te realiseren wordt de organisatie in de loop van 2012 ingericht als een procesgericht netwerkmodel en is door het college besloten: • De diensten op te heffen. • Een driehoofdige directie aan te stellen met als kerntaak het realiseren van het geheel aan bestuurlijke opgaven. • Naast één hoogwaardig eenheid ‘Strategie en ontwikkeling’ diverse ‘clusters’ in te richten die proces én vraaggericht werken op basis van telkens vooraf bepaalde resultaatafspraken. • De wijkgerichte aanpak te versterken door deze (intern herkenbaar en buiten zichtbaar ) te borgen in het geheel van de processen in plaats van diverse afzonderlijke en versnipperde eenheden • Alle middelen- en ondersteunende functies optimaal te concentreren. • Nader onderzoek in te stellen om bepaalde taken dan wel te regionaliseren dan wel extern te verzelfstandigen • Goed werkgeverschap vorm te geven om de bestuurlijk bepaalde bezuinigingen, met als uitgangspunt ‘geen gedwongen ontslagen’ vorm te geven en te anticiperen op een zeer schrale arbeidsmarkt. De essentie van het netwerkmodel is dat het een procesmodel is in plaats van een lijnmodel. Dat wil zeggen dat eenheden in een procesmodel voor medewerkers veeleer ‘slechts’ functioneren als uitvalsbasis voor samenwerking, dan als autonome en ‘gesloten’ eenheden. Nu zal de mate daarvan verschillen. Bij de adviesclusters zal dit in sterke mate het geval zijn en bij de ‘bedrijven’ wat minder. Echter flexibel en resultaatgericht samenwerken zowel intern als met externen staat bij allen voorop. Bedrijfsvoering Om gezamenlijke focus, flexibiliteit en samenwerking te borgen is het belangrijk dat de bijbehorende besturing het flexibel inzetten van mensen en middelen mogelijk maakt. Heldere resultaatafspraken gekoppeld aan de periodieke allocatie van middelen door en met bestuur en directie zijn daarvoor randvoorwaardelijk. Periodieke monitoring en fundamentele herijking daarvan ook, om te voorkomen dat mensen en middelen alsnog ‘vast’ komen te zitten in de structuur. Dit versterkt op termijn ook naar bestuur en samenleving de transparantie en faciliteert het maken van keuzes.

236

PAGINA


ONDERWERP

Aanvullend gelden voor de nieuwe bedrijfsvoering de volgende uitgangspunten: De bedrijfsvoering wordt zo eenvoudig mogelijk geregeld, effectief en vooral efficiënt georganiseerd, zowel de primaire als de ondersteunende processen. Daarbij is er één bedrijfsvoering en één administratie en tevens een sterke focus op standaardisatie en uniformiteit. Het Planning & Controlinstrumentarium ondersteunt de realisatie van de bestuurlijke doelen en is zo veel als mogelijk ‘lean’ vormgegeven. De sturings- en verantwoordingsinformatie sluit aan op de verschillende behoeften van de verschillende bestuurlijke en ambtelijke besluitvormingsniveaus. Dit alles betekent dat de herinrichting van onze Planning- en controlcyclus (P&C) (inclusief de MJPB) een essentieel onderdeel is van de beoogde organisatieverandering. De P&C cyclus is ondersteunend aan het organiseren van het werk c.q. het bereiken van bestuurlijk beoogde resultaten. Dit vanuit de gedachte dat alle actoren - raad, college, leidinggevenden, medewerkers - behoefte hebben aan een instrumentarium dat ondersteunt bij het plannen, het sturen van de uitvoering, het realiseren van doelen en het afleggen van verantwoording (voor de raad: bij het stellen van kaders en het controleren van de realisatie). Proces Er is door het college in juni 2011 een plan van aanpak vastgesteld om de nieuwe werkwijze en structuur verder uit te werken in fase 2 die in de zomer van 2011 start en door zal lopen in 2012. Belangrijk toetsingskader bij deze uitwerking is: wat merkt de stad, de inwoners, bedrijven en instellingen en het bestuur aan positieve effecten van deze organisatieverandering? In deze fase zal ook het toedelen van de bestuurlijk bepaalde formatieve bezuinigingen aan de nieuwe clusters plaatsvinden. Deze bezuinigingen zijn nu toebedeeld aan de huidige organisatie en krijgen een vertaling naar de beoogde organisatie. De realisatie van de bezuinigingen vindt plaats in de periode 1 januari 2012 – 1 januari 2015. In het voorjaar van 2012 zal de organisatiestructuur qua plaatsing van medewerkers zijn afgerond (fase 3). Iedere medewerker weet dan waar hij/zij aan toe is. De investeringen in de vitale processen van de verandering (cultuur, leiderschap en sturing) kennen geen einddatum maar zullen permanent aandacht blijven vragen. De uitwerking en implementatie van de zogenoemde faciliterende processen kennen een doorlooptijd tot in elk geval 2013. Personele ontwikkelingen De aankomende bezuinigingen zullen ook haar weerslag hebben op de ambtelijke organisatie. Om hoeveel fte het exact zal gaan is vooralsnog niet exact te zeggen, omdat dit afhankelijk is van de concrete invulling van de maatregelen. In de onderstaande tabel zijn de personele lasten voor 2012 begroot. Hierin zijn ‘slechts’ 21,6 aan te bezuinigen fte’s opgenomen omdat hiervoor reeds concrete plannen zijn gemaakt. Het grootste deel dient nog ingevuld te worden. Op 18 en 19 april 2011 is op basis van het dossier Toekomstgericht bezuinigen besloten om in 2015 155 fte’s te bezuinigen. Tevens dient vermeld te worden dat vanaf begin 2011 de ambtelijke ondersteuning van de Griffie (10,3 fte’s) ook worden gerekend tot de ambtelijke organisatie. Samen met overige personele mutaties ontstaat voor 2012 een begrote fte van 1730.

Personele lasten

Realisatie

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

Mutatie tov 2011 Bedragen x € 1.000,-

Aantal FTE ambtelijke organisatie Totaal personeelsbudget

1.700

1.730

1.730

0

116.223

111.562

111.473

-88

Internal auditing

De gemeente Arnhem streeft ernaar om ‘in control’ te zijn. Onder ‘in control’ wordt verstaan dat er de beschikking is over een beleids- en beheersinstrumentarium, en over procesbeheersings-methodieken die de organisatie in staat stellen kansen en bedreigingen (risico’s) tijdig te signaleren en hierop in termen van sturing alert te reageren. Auditing, oftewel het doen van objectief en onafhankelijk onderzoek, is het sluitstuk van de ‘control’. In dit kader wordt onderscheid gemaakt tussen externe en interne audits. De externe auditfunctie wordt ingevuld door de accountant en is aangesteld door uw raad. De accountant richt zich op de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening. Het oordeel wordt door de accountant toegelicht in de vorm van een accountantsverslag en de management letter met daarin de conclusies en de aanbevelingen. Interne audits worden uitgevoerd in opdracht van het College van B&W, de Gemeentesecretaris of de Concerncontroller. Interne audits richten zich op: • de financiële verantwoording en de totstandkoming van de jaarrekening; • de doelmatigheid en doeltreffendheid van het gevoerde beleid en bestuur (artikel 213a. GW); • het goed en betrouwbaar functioneren van de interne organisatie. De interne audits richten zich naast de betrouwbaarheid van de informatie ook op sturing en beheersingsvraagstukken en bieden zo het bestuur aanvullende zekerheid. De organisatie ontwikkelingen zijn aanleiding tot een brede heroriëntatie op de interne auditfunctie, hierbij wordt ook de positionering van de auditfunctie beoordeeld. In dit traject is gekozen voor een brede benadering, dat wil zeggen dat de interne auditfunctie wordt herijkt mede in relatie de nieuwe gewenste cultuur en bijvoorbeeld het risicomanagement. Deze heroriëntatie op de interne auditfunctie zal eind 2011 worden afgerond. Vanaf 2012 zal er dan ook weer onverkort worden ingezet worden op het verder verbeteren van de auditfunctie eventueel in combinatie met risicomanagement, door bijvoorbeeld het opstellen van een auditstatuut, etc.

ONDERWERP

4.5.3


Het jaar 2012 en verder staan in het teken van de realisatie van de bezuinigingen. De gemeenten staan voor grote financiële opgaven om enerzijds de begroting meerjarig sluitend te krijgen, anderzijds de voor te nemen bezuinigingsmaatregelen realiseren. De in 2010 aangenomen bezuinigingen zullen vanaf 2012 gemonitord worden, zodat inzicht verschaft wordt in de realisatie van de bezuinigingen.

PAGINA

Financiën De beleidscyclus is de kapstok in het samenspel tussen raad, college en de ambtelijke organisatie. Uitgaande van politiek primaat en ambtelijke professionaliteit wordt samenhangend gewerkt aan het realiseren van de doelen uit de begroting. In de cyclus worden de volgende documenten ten behoeve van de gemeenteraad geproduceerd: de perspectiefnota, de meerjarenbegroting, de tussentijdse rapportages en het jaarverslag.

237

Informatie Er zijn veel ontwikkelingen gaande op het gebied van informatievoorziening en automatisering. Het informatiebeleid staat in het teken van en faciliteert de verbetering van de publieke dienstverlening en de bedrijfsvoering. De planning is om in 2011 een aantal richtinggevende uitgangspunten vast te leggen in de ‘I-visie 20112015’. Op basis van deze uitgangspunten wordt in de periode tot 2015 gekoerst naar meer gemak voor de mens, met behulp van informatietechnologie: 1. De gemeente draagt regie over aan de burgers en ondernemers zelf 2. De gemeente deelt informatie maximaal 3. We faciliteren Het Nieuwe Werken 4. We bezuinigen mét ICT 5. Onze dienstverlening gaat waar mogelijk via internet

238

PAGINA


ONDERWERP

Een verbonden partij is in de definitie van het BBV een participatie waarmee financiële belangen zijn gemoeid en waarin bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend door de gemeente. De paragraaf verbonden partijen dient volgens het Besluit begroting en verantwoording (BBV): • de visie op deze partijen weer te geven in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de programmabegroting; • de beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen. Het aangaan van banden met (verbonden) derde partijen komt voort uit het publiek belang. Verbindingen met derde partijen zijn een manier om een bepaalde publiek taak uit te voeren. Per verbonden partij is sprake van een financieel en bestuurlijk belang. In de financiële verslaglegging vindt echter geen consolidatie plaats van de verbonden partijen. 4.6.2

De visie op de verbonden partijen

In januari 2005 is door de raad de ‘Kadernota verbonden partijen’ vastgesteld. In deze kadernota is de visie van de gemeente Arnhem op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen in de MJPB verwoord. Vanuit de besturingsfilosofie van de gemeente Arnhem is de gedragslijn vastgesteld op welke wijze wordt omgegaan met publiekrechtelijke en privaatrechtelijk samenwerkingsvormen. Deze gedragslijn is inhoudelijk vertaald in een aantal richtlijnen en procedureel in een te hanteren instrumentarium. ‘Afstoffen en aanscherpen’ Op 24 september 2007 is op basis van de nota ‘Afstoffen en aanscherpen’ de kadernota verbonden partijen enigszins gewijzigd en aangevuld. Besloten is om: • In een schriftelijke reactie aan de algemene besturen van Gemeenschappelijke Regelingen tijdig de gemeentelijke zienswijze op de toegezonden concept-begrotingen kenbaar te maken en; • Door middel van een kopie van deze reacties de agendacommissie en de gemeentelijke afgevaardigden in het algemeen en dagelijks bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling te informeren. Het aantal verbonden partijen in 2012 De verwachting is dat de gemeente Arnhem in 2012 met 21 verbonden partijen een relatie heeft. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.

Naamloze Vennootschap(NV) Bank Nederlandse Gemeenten Stichting Stedenlink Stichting Samenwerkingsverband Glasvezelnetwerk Stichting Het Veluwse Bosbrandweer Comité Gemeenschappelijke Regeling (GR) Hulpverleningsdienst Gelderland Midden GR Werkvoorziening Midden Gelderland (Presikhaaf Bedrijven) GR Regionaal Historisch Centrum ‘Gelders Archief’ Stichting horeca activiteiten Musis / Schouwburg GR Onderwijszaken GR Milieusamen-werking Regio Arnhem (MRA) Besloten Vennootschap (BV) Nazorg Bodem Holding Stichting Dataland GR Knooppunt Arnhem Nijmegen Stichting parkeerbeheer Arnhem GR Euregio Rijn-Waal BV Facility Point BV Participatie maatschappij Schuytgraaf BV Grondexploitatie maatschappij (GEM) Schuytgraaf beheer BV CV GEM Schuytgraaf CV CV Wonen Boven Winkels Arnhem GR Lingezegen

4.6.3

Verwachte ontwikkelingen in de komende begrotingsperiode

In deze paragraaf wordt ingezoomd op de belangrijkste ontwikkelingen in de relatie tussen de verbonden partij en de gemeente Arnhem. In het jaarverslag 2010 is conform de vereisten van de BBV in de bijlage ‘Actualisatie verbonden partijen 2010‘ de uitvoeringsinformatie per verbonden partij opgenomen. Voor een groot deel van de in deze bijlage opgenomen verbonden partijen zijn er in de komende begrotingsperiode geen specifieke ontwikkelingen te verwachten. Voor een aantal verbonden partijen echter wel:

ONDERWERP

Inleiding


4.6.1

PAGINA

§ VERBONDEN PARTIJEN

239

4.6

Stichting Horeca activiteiten Musis / Schouwburg Gestreefd wordt naar een verzelfstandiging van de gemeentelijke culturele werkmaatschappij Musis Sacrum Schouwburg Arnhem (MSSA). De horeca-activiteiten zijn een onderdeel van de activiteiten van MSSA en al ‘op afstand’. De positie en het functioneren van de stichting Horac worden meegenomen in het verdere proces van verzelfstandiging van MSSA. Voor de bedrijfvoering van het geheel der activiteiten wordt medio 2011 gewerkt aan een meerjarenbedrijfsplan. De overgangsdatum is gepland voor 1 juli 2012. GR Knooppunt Arnhem Nijmegen Naar aanleiding van een dekkingstekort in de programmabegroting voor de jaren 2012 en verder is eind 2010 een kerntakendiscussie op gang gebracht. De gevoerde kerntakendiscussie heeft (nog) niet geleid tot een nieuwe aanscherping van het takenpakket van de Stadsregio. In de begroting 2012 is gekozen voor een versobering van c.q. verminderde inzet op een aantal bestaande activiteiten en wederom de inzet van incidentele renteopbrengsten om de begroting dekkend te krijgen. Bij vaststelling van de begroting is een amendement aangenomen, waardoor andere dekking gevonden moet worden voor de incidentele renteopbrengsten. Aangezien veel van de aan de GR deelnemende gemeenten een besluit hebben genomen, danwel gaan nemen om de inwonersbijdrage vanaf 2012 te gaan verlagen omvatte het genoemde amendement ook

ONDERWERP

GR Regionaal Historisch Centrum ‘Gelders Archief’ Op het Gelders archief gaat vanaf 2013 bezuinigd worden. De Raad van de gemeente Arnhem heeft in april 2011 besloten op de gemeentelijke bijdrage aan Het Gelders Archief vanaf 2013 een korting van € 105.000 toe te passen. Omdat het hier een gemeenschappelijke regeling betreft zal over deze korting instemming met de deelnemende andere gemeenten moeten komen. Dit zal in de loop van 2011 duidelijk worden.


GR Werkvoorziening Midden Gelderland (Presikhaaf Bedrijven) Als gevolg van de recessie zijn de omzetten en de marges van Presikhaaf onder druk komen te staan. De verminderde Rijksbijdragen per AJ en de kortingen op het participatiebudget zullen naar verwachting in 2012 en 2013 resulteren in een verlies. De in de GR deelnemende gemeenten zijn voornemens meer gemeentelijke opdrachten door Presikhaaf bedrijven uit te laten voeren, de mogelijkheden daartoe worden bestudeerd. Over een ‘verrekeningsmodel’ m.b.t. gemeentelijke opdrachten wordt gesproken. In 2013 wordt de ‘Wet werken naar vermogen ingevoerd’. De oude Sociale regeling (SW) blijft intact en uitsluitend beperkt tot natuurlijke uitstroom, aangevuld met instroom uit indicatie beschut werken. De beoogde afbouw van de SW is fors; landelijk tot eenderde van de huidige omvang. Het tempo van de beoogde afbouw is hoog en het risico bestaat dat dit niet spoort met het feitelijk verloop bij Presikhaaf. Verder wordt de kwaliteit van de nieuwe instroom in de Wsw nog lager dan al het geval is. Hierdoor is een verschuiving in werksoorten noodzakelijk, waarbij het de vraag is of die in voldoende mate gevonden kan worden voor de nieuwe doelgroep. Om zich voor te bereiden op de vereiste omslag in de bedrijfsvoering kunnen gemeenten/SW-bedrijven een beroep doen op een herstructureringsbudget. Om aanspraak te kunnen maken op een deel van het budget moet elke gemeente voor 1-1-2012 een plan van aanpak indienen. Een commissie beoordeelt deze plannen.

PAGINA

Gemeenschappelijke Regeling (GR) Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM). Op 30 november 2010 is in de tweede kamer een motie aangenomen waarbij er bij de Minister op wordt aangedrongen de brandweerzorg te regionaliseren. De Minister heeft in het Algemeen Overleg toegezegd voor de zomer van 2011 te komen met wetwijziging waarin de verplichte regionalisering van de brandweer wordt vastgelegd. De deelnemende gemeenten in VGGM hebben, anticiperend op de voorgenomen wetswijziging, een voorbereidingsbesluit genomen om een zorgvuldig traject te kunnen starten om te komen tot een geregionaliseerde brandweerorganisatie Gelderland-Midden. Doelstelling is om in 2014 een geregionaliseerde brandweerorganisatie te hebben. Voor de gemeente Arnhem heeft deze wijziging een beperkte invloed aangezien de brandweerzorg al sinds 2010 is samengegaan met die van gemeente Renkum en Westervoort. Als gevolg van de regionalisering zal een deel van de huidige dienstverleningovereenkomst (DVO) worden uitgevoerd op grond van de gemeenschappelijke regeling. Voor het overige zullen maatwerkafspraken worden gemaakt in de vorm van een nieuwe DVO.

240

Stichting Stedenlink De relatie met de stichting Stedenlink zou in 2010 worden beëindigd. De inschatting was dat de stichting zijn functie had vervuld. Aangezien de landelijk opererende stichting naast uitwisseling van kennis op het gebied van ICT en stedelijke samenleving ook als belangenbehartiger van de deelnemende gemeenten, vooral momenteel actief is op het gebied van het verkrijgen van een open infrastructuur voor de burger, wordt de deelneming ook in 2012 nog gecontinueerd. Met open infrastructuur wordt bedoeld dat in de toekomst de burger van één infrastructuur (glasvezelkabel) gebruik kan maken voor allerlei doeleinden zonder de thans nog bestaande (technische) belemmeringen. De komende jaren zijn vanuit deze participatie in financiële zin geen nieuwe ontwikkelingen te verwachten. De nieuwe ontwikkelingen op ICT-gebied die via de stichting de gemeente bereiken worden ingebed in de reguliere besluitvormingsprocessen en bedrijfsvoeringprocessen.

4.6.4

Kaderstelling voor informatie

Conform de vereisten van het BBV en de afspraken in de kadernota Verbonden Partijen wordt in de bijlage verbonden partijen bij het jaarverslag de uitvoeringsinformatie opgenomen In dit overzicht met uitvoeringsinformatie is, conform de afspraken gemaakt in de kadernota verbonden partijen, per verbonden partij opgenomen: • De naam en de vestigingsplaats; • Het openbaar belang dat op deze wijze wordt behartigd; • De veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft; • Het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; • Het resultaat van de verbonden partij.

ONDERWERP

Risico’s Bij verbonden partijen is sprake van een getrapt risico. Financiële problemen worden in eerste instantie door de verbonden partij zelf opgevangen. Per verbonden partij is daarom op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) inzicht nodig in de ontwikkeling van het eigen en vreemd vermogen. Zoals afgesproken is in de bijlage bij het gemeentelijke jaarverslag per verbonden partij een overzicht opgenomen van het eigen en vreemd vermogen. Pas wanneer de verbonden partij zelf niet in staat is de problemen op te lossen komen de achterliggende partijen in beeld. De risico’s met beleidsmatige en financiële consequenties voor de gemeente Arnhem zijn opgenomen in de bijlage ‘Actualisatie verbonden partijen 2010‘ bij het jaarverslag 2010. Er hebben zich geen wijzigingen voorgedaan in het risicoprofiel van de verbonden partijen. De risico’s zijn meegewogen in de bepaling van de gewenste weerstandscapaciteit (zie paragraaf Weerstandsvermogen). Bij het jaarverslag 2011 zal de bijlage verbonden partijen wederom met de uitvoeringsinformatie geactualiseerd worden. Eventuele aanpassingen in het risicoprofiel worden uiteraard meegenomen.


Governance De relatie met de verbonden partijen is vastgelegd in het beleidskader Afstoffen en aanscherpen. Bij de besluitvorming over het raadsvoorstel ‘besluiten om een kredietfaciliteit ter beschikking te stellen aan de Stichting Luxor Live’ is een motie aangenomen waarin het college is opgedragen om te komen met een voorstel voor algemene voorwaarden, in de vorm van een governance code, die op instellingen waar de gemeente financiële ondersteuning aan verleent (subsidies en leningen) verplicht van toepassing zal zijn. In het licht van dit voorstel wordt bekeken of het beleidskader geactualiseerd en aangescherpt moeten worden.

PAGINA

Schuytgraaf Door de marktomstandigheden is ook het risico rond de gebiedsontwikkeling in Schuytgraaf toegenomen. In het gemeentelijke weerstandsvermogen is hiermee al rekening gehouden. De gemeente is als aandeelhouder van de GEM Schuytgraaf in overleg met de andere aandeelhouders over de wijze waarop de gebiedsontwikkeling in Schuytgraaf het beste kan worden voortgezet. Ook de BNG is, als belangrijke financier voor de GEM Schuytgraaf, hierbij betrokken. De verwachting is dat ultimo 2011 hierover een besluit kan worden genomen.

241

het voorstel om de kerntakendiscussie weer op te pakken en af te maken. Ook Arnhem heeft in het kader van het dossier Toekomstgericht bezuinigen besloten om vanaf 2015 de inwonersbijdrage met 25 % te verlagen. Het huidige kabinet heeft conform de uitspraken in het regeer- en gedoogakkoord, het besluit genomen tot afschaffing van de WGR+. Dit voorstel kan ingrijpende gevolgen gaan krijgen voor de beleidsactiviteiten van de Stadsregio en de samenwerking binnen de Stadsregio. In de loop van 2011 zal het kabinet met een verdere uitwerking van het besluit komen.

242

PAGINA


ONDERWERP

243

PAGINA


ONDERWERP

4.7 § GRONDBELEID 4.7.1

Inleiding

In de vergadering van 19 december 2005 is door de gemeenteraad het kader vastgesteld waarbinnen het grondbeleid en de grondexploitatie opereert. De ‘Nota Grondbeleid Gemeente Arnhem: Grond(ig) bezien!’ legt vast hoe keuzes worden gemaakt om op een verantwoorde manier met de schaarse grond binnen de gemeente Arnhem om te gaan, welke uitgangspunten daarbij worden gehanteerd, welke procedures ten behoeve van de besluitvorming aangewezen zijn, hoe met financiële middelen omgegaan wordt en op welke manier de juiste informatie kan worden verschaft. De nota is de leidraad aan de hand waarvan het college van burgemeester en wethouders het grondbeleid vormgeeft, uitvoert en inbedt in het geheel van activiteiten die de gemeente uitvoert. In deze paragraaf wordt ingegaan op een aantal aspecten waarop het grondbeleid rechtstreeks ingrijpt op de beleidsdoelstellingen en financiën in de meerjarenprogrammabegroting 2012 - 2015. 4.7.2

Inbedding en dienstbaarheid aan (deel)programma’s

In de paragraaf grondbeleid van vorige meerjarenprogrammabegrotingen is aangegeven welke doelen voor het grondbeleid onderscheiden worden: • Het tijdig kunnen realiseren van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen; • Het bevorderen van maatschappelijk gewenst ruimtegebruik; • Het bevorderen van een rechtvaardige verdeling van kosten en opbrengsten over gebruikers, exploitanten, eigenaren en overheid; • Het verhogen van de kwaliteit van het ruimtegebruik, de zeggenschap voor de burger en de marktwerking op de grondmarkt; • Het realiseren van nieuwe ontwikkelingen tegen aanvaardbare maatschappelijke offers en kosten. Deze doelen staan niet op zich. Het uitgangspunt hierbij is het bereiken van publieke doelstellingen, zoals verwoord in bijvoorbeeld de visie ‘Arnhem 2015’ en nader uitgewerkt in het ‘Structuurplan Arnhem 2010’ en de nota ‘Stad in Balans’. Hierbij is het van groot belang nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen tijdig te kunnen realiseren. Binnen het grondbeleid onderscheiden we een tweetal soorten projecten: • Grondexploitaties (vastgestelde en in voorbereiding) en • Dienstprojecten, grote projecten die mogelijk worden gemaakt door financiële injecties van de gemeente zelf of van externe partijen (denk onder andere aan Rijk of provincie). Een belangrijke plaats in het grondbeleid wordt ingenomen door de zogenaamde strategische projecten. Dit zijn grootschalige projecten en clusteringen van kleinere projecten, waarmee zowel op het gebied van bedrijvigheid als op het gebied van wonen in de stad het aanzien van Arnhem drastisch wordt veranderd in de betekenis van aantrekkelijker gemaakt. Deze strategische projecten kunnen zowel grondexploitaties zijn als dienstprojecten. De huidige strategische projecten zijn: • Arnhem-Centraal, Centrum-Oost en Rijnboog ten behoeve van de ontwikkeling van de binnenstad van Arnhem; • Centrum-Zuid, Malburgen en Schuytgraaf in Arnhem-Zuid en • Kleefse Waard/Koningspleij en Presikhaaf in Arnhem-Oost. Naast deze strategische projecten wordt gewerkt aan en in een groot aantal meer kleinschalige projecten (plm. 40 in totaal) ook ten behoeve van wonen en werken in Arnhem. Het grondbeleid heeft geen eigen deelprogramma in de MJPB, maar wordt uitgevoerd ten behoeve van het beleid in aantal deelprogramma’s. Woningbouwprojecten dragen bij aan de doelstellingen van deelprogramma 12.1, goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt; met verbetering van de bereikbaarheid van en verkeersstromen in Arnhem wordt een bijdrage geleverd aan deelprogramma 11.1, mobiliteit en bereikbaarheid, en deelprogramma 14.1, verbetering ondernemingsklimaat, profiteert van de investeringen in en ruimte voor handel, dienstverlening en industrie. In de projecten te realiseren voorzieningen en schoolgebouwen dragen bij aan programma 8 (alle deelprogramma’s), samenleven in Arnhem, en deelprogramma 3.2, goed onderwijs.

Deze randvoorwaarden voorkomen dat binnen het grondbeleid op een zodanig zelfstandige manier wordt gehandeld dat de doelstellingen van deelprogramma’s waaraan het grondbeleid zijn bijdrage levert naar de achtergrond verschuiven. Met de invoering per 1 juli 2008 van de grondexploitatiewet heeft de gemeente een sterkere positie gekregen tegenover particuliere projectontwikkelaars. De gemeente kan eisen stellen waaraan de ontwikkeling van een locatie moet voldoen, wat de regie op het woningbouwprogramma versterkt, en de wet regelt helder welke kosten en opbrengsten verdeeld kunnen worden tussen gemeente en ontwikkelaar. Daarnaast is de onteigeningswet aangepast. De procedures voor onteigening zijn vereenvoudigd. Ook op locaties waar de gemeente niet een grondpositie heeft die een actief beleid mogelijk maakt, bieden nieuwe juridische ontwikkelingen de gemeente de ruimte toch een meer actieve rol te spelen. Mede gelet op de financiële positie van het grondbedrijf zal eind 2011 een nota over de visie van het Grondbedrijf verschijnen. In deze nota zal ook aandacht worden besteed aan andere verdienmodellen voor het Grondbedrijf. Strategische aankopen in het kader van een actief grondbeleid Bij strategische aankopen kunnen de budgettaire consequenties aanzienlijk zijn en hierdoor het financiële beeld van de gemeente raken. Op basis van de nota ‘Grond(ig) bezien!’ is dan ook besloten om jaarlijks een kaderstellend bedrag vast te stellen voor het doen van strategische aankopen. Bij het doen van strategische aankopen is een snelheid van handelen vereist. Door vooraf een budget ter beschikking te stellen, kan snel worden gehandeld. De koopsommen van de strategische verwervingen worden geactiveerd en worden opgenomen in de boekwaarde op de balans. Voor zover het tijdelijke beheer een tekort oplevert (kosten van beheer zijn hoger dan de opbrengsten, bijvoorbeeld huuropbrengsten) komt dit ten laste van het budget binnen de grondexploitatie voor het aanhouden van strategische posities. Voorgesteld wordt om voor jaarschijf 2012 als financieel kader een maximum van € 25 mln. voor strategische aankopen vast te stellen. De totale waarde aan strategisch bezit mag maximaal € 50 mln. bedragen.

ONDERWERP

Bij deze keuze voor actief grondbeleid legt de gemeente zichzelf een aantal beperkingen op. Gewerkt wordt binnen kaders die ervoor zorgen dat de doelen waaraan het grondbeleid een bijdrage levert voorop blijven staan: • Het te verwerven object moet een relatie hebben met ruimtelijke plannen, bijvoorbeeld gelegen zijn in of in de nabijheid van (mogelijk) te ontwikkelen locaties. Ook moet het mogelijk zijn dat de gemeente een object koopt dat nog geen onderdeel uitmaakt van een te ontwikkelen locatie maar te zijner tijd wel kan worden ingebracht of als ruilobject kan worden ingezet voor een te ontwikkelen locatie. • Het te verwerven object moet passen in een specifiek belang voor de gemeente bijvoorbeeld de ontwikkeling van een winstlocatie (verdienend vermogen grondexploitatie), óf een strategische functie vervullen (qua ligging of bestemming). Bij (financieel) negatieve locaties kan het specifieke belang dat ermee wordt gediend zwaarder wegen dan de financiën, bijvoorbeeld als het doel van de locatie meer maatschappelijke betekenis heeft. • De verwerving van het object mag niet leiden tot risico’s die niet verantwoord of beheersbaar zijn. • De te hanteren procedures moeten een verantwoorde besluitvorming en verantwoording van de aankoop van gronden waarborgen.


De gemeente voert een actief grondbeleid en is hiermee goed vertrouwd. In de nota ‘Grond(ig) bezien!’ is een aantal redenen genoemd waarom de gemeente Arnhem ervoor kiest zelf een actieve rol te spelen op de vastgoedmarkt: • De gemeente kan zelf maximale sturing geven op de inrichting van het te ontwikkelen gebied. Als de gemeente de gronden in eigendom heeft, heeft zij directe zeggenschap over het tempo van de gronduitgifte, het tijdstip van realisatie van de bestemming, het gewenste grondgebruik of de gewenste bebouwing. Kortom, de gemeente heeft maximale zeggenschap en regie. • Alle kosten van de locatieontwikkeling zijn opgenomen in de uitgifteprijs van de bouwgronden. Uiteraard geldt wel de beperking dat voor de grond niet meer kan worden gevraagd dan de markt bereid is te betalen. • De mogelijkheid om een positief resultaat te behalen (verdienend vermogen), waardoor ook projecten met negatieve resultaten kunnen worden ontwikkeld. • Het tegengaan van grondspeculatie.

PAGINA

Actief grondbeleid

244

4.7.3

PAGINA


ONDERWERP

De financiële positie van het grondbeleid / de grondexploitatie

245

4.7.4

De ‘grondexploitatie’ is een berekening (begroting) die inzicht geeft in de cashflow van het vervaardigen van bouwrijpe grond voor een bepaalde ruimtelijke ontwikkeling. Het resultaat op de grondexploitatie wordt berekend volgens het systeem van de zogenaamde dynamische eindwaardeberekening. Dit betekent dat bij de bepaling van het resultaat rekening wordt gehouden met toekomstige kosten- en opbrengstenstijgingen en rentekosten en -baten. Afhankelijk van het stadium van de planvorming krijgt de grondexploitatie een formeel kader. Bij het opstellen van een bestemmingsplan dient onder andere de financieel-economische uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan te worden aangetoond. In deze financieel-economische paragraaf bij het bestemmingsplan kan de haalbaarheid worden aangegeven op basis van een grondexploitatie. In dat geval wordt gesproken van een vastgestelde grondexploitatie. Zolang een grondexploitatie nog niet is vastgesteld wordt gesproken van een ‘grondexploitatie in voorbereiding’. Het resultaat op de gemeentelijke grondexploitaties bedroeg over 2010 € 13,1 mln. negatief. Dit nadelig resultaat van € 13,1 mln. moet grotendeels worden gezien als gevolg van de crisis op de vastgoedmarkt. Door vraaguitval bij de consument en afname van de bouw van woningen staat de vastgoedmarkt onder druk. Omdat hierdoor uitgiftes en daarmee grondopbrengsten naar achteren schuiven en daarnaast de grondprijzen zijn bevroren, was het bij de jaarrekening 2010 noodzakelijk om maatregelen te treffen om het resultaat voor 2010 te verbeteren. De maatregelen hadden betrekking op het ingrijpen in projecten en administratieve mutaties. Aangezien de reserve van het grondbedrijf, na het jaarresultaat 2009, tot € 0,= is gereduceerd, moet vanwege het negatieve jaarresultaat een beroep worden gedaan op de algemene reserve. Om dit zoveel mogelijk te beperken zijn aanvullende maatregelen getroffen om het jaarresultaat grondbedrijf 2010 te verbeteren. De volgende maatregelen zijn getroffen: • Bezuinigen op ambitie: − 10% op bovengrondse civiele werken − 5% aanbestedingsvoordeel op civiele werken − 15% op planontwikkelingsuren • Verhoging van de grondprijs sociale huur tot aan het niveau van sociale koop • Malburgen worden een tweetal projecten (herstraten) niet uitgevoerd. • Verlagen van de parameter kostenstijging • Projecten niet afboeken naar NIEGG. Enkele projecten die stagneren vanwege het financiële belang van de gemeente alsnog versneld zien te realiseren. Deze maatregelen leveren in totaal een positieve aanpassing op het jaarresultaat 2010 op van € 9,1 mln. Het negatieve resultaat over 2010 wordt grotendeels gevormd door bijstellen van resultaten van de vastgestelde grondexploitaties (€ 8,4 mln.) door vooral aanpassingen in de programma’s, de fasering van de uitgifte en het afboeken van de boekwaarden van gronden/panden in de complexen strategisch bezit en grondexploitaties in voorbereiding (€ 4,3 mln.). De boekwaarde van het strategische bezit en de grondexploitaties in voorbereiding is hiermee in overeenstemming gebracht met de verwachte marktwaarde van het bezit. In 2009 is fors op beide onderdelen afgewaardeerd. De gemiddelde boekwaarde per m2 van de nog niet in exploitatie genomen bouwgronden bedraagt na de hiervoor beschreven afboekingen: • voor de complexen met gronden: € 30,- per m2 • voor de complexen met voornamelijk opstallen: € 416,- per m2 bruto vloer oppervlakte (bvo) Het resultaat van de toekomstige winstpotenties van de vastgestelde grondexploitaties (tegen de contante waarde per 1-1-2011) bedraagt € 17,15 mln. Er is nog steeds sprake van een positief beeld, maar deze winstpotentie wordt voor 77% gevormd door slechts twee projecten. Dit geeft meteen het kwetsbare karakter van het verwachte financiële resultaat van het grondbeleid aan. In figuur 1 is het tijdseffect weergegeven. Winsten treden gefaseerd op, over een lange periode.

246

PAGINA


ONDERWERP

Figuur 1. Winstpotentie van de vastgestelde grondexploitatieprojecten Cumulatieve winstpotentie 2009

2010

€ 25,0

mln. euro

€ 20,0 € 15,0 € 10,0 € 5,0

jaren

Winstpotentie van Grondexploitaties in voorbereiding De grondexploitaties in voorbereiding worden in de winstverwachting niet meegenomen aangezien de grondexploitaties nog niet zijn vastgesteld. Op dit moment heeft de gemeente Arnhem ca. 20 grondexploitaties in voorbereiding: van grote projecten zoals Centrum-Zuid, tot enkele ‘postzegelplannen’. Veel projecten worden (her)ontwikkeld op binnenstedelijke inbreidingslocaties, die in de meeste gevallen minder goed renderen. Daarmee valt voor de nabije toekomst een stijging van de winstpotentie niet te verwachten. De winstpotentie van de vastgestelde grondexploitaties wordt meegenomen bij de beoordeling van de gemeentebrede financiële positie (zie ook hoofdstuk 4.2, paragraaf Weerstandsvermogen). Ter bepaling van het weerstandsvermogen is het niet wenselijk om de toekomstige winstpotentie in zijn geheel mee te nemen. De positieve exploitaties zijn gesimuleerd wat een bandbreedte van onzekerheden oplevert. De planning van de positieve grondexploitaties laat zien dat een belangrijk deel van de winstpotentie wordt verwacht in de komende 6 á 7 jaar. Bij de berekening van de gewenste weerstandscapaciteit hanteren we het meest pessimistische scenario ten aanzien van de winstverwachting. Simulatie van de potentiële winst van € 17,15 mln. resulteert bij het afdekken van 90% van de risico’s in een weerstandscapaciteit van € 10,9 mln. (is 10.999 mln. afgerond 11,0). Reserves en voorzieningen Naast de winstpotentie is een belangrijk onderdeel bij de beoordeling van de financiële positie van het grondbedrijf de aanwezige dekking in de vorm van reserves en voorzieningen. Verwachte tekorten c.q. verliezen in lopende grondexploitaties zijn afgedekt door middel van de voorziening grondexploitatie. Om te kunnen spreken van een financieel gezonde situatie moeten tegenover risico’s in lopende en eventueel nieuwe projecten/exploitaties een weerstandscapaciteit staan in de vorm van reserves die aangesproken kunnen worden wanneer een risico zich daadwerkelijk voordoet en resulteert in een verlies. Het grondbedrijf beschikt als gevolg van het afboeken nog nauwelijks over eigen reserves. Bij het jaarverslag 2009 is de reserve grondexploitatie volledig ingezet voor het nadelige resultaat. In de reserve strategische posities resteerde na resultaatbestemming nog € 1,5 mln.

18 20

16

17 20

20

20

15

14 20

13 20

12 20

20

11

€-

247

PAGINA


ONDERWERP

De beschikbare weerstandscapaciteit bedraagt dan ook nog slechts € 12,5 mln. (winstpotentie van € 11,0 mln. en de reservepositie van € 1,5 mln.).

MJPB

Beschikbare weerstandscapaciteit grondbedrijf

2012-2015 Bedragen x € 1.000,--

BR Grondexploitatie

0

BR Voorstudies

0

BR Strategische Posities

1.500

Subtotaal

1.500

Toekomstige winstpotentie

10.999

Totaal beschikbare weerstandscapaciteit

12.499

Risico’s Ten behoeve van de financiële jaarrapportage projecten zijn risicoanalyses uitgevoerd om een actueel beeld te krijgen van de risico’s in de projecten. Deze zijn voor de meerjarenprogrammabegroting 20122015 niet geactualiseerd. Om het benodigde weerstandsvermogen voor alle vastgestelde grondexploitaties te bepalen is op het totaal van de relevante kosten- en opbrengstencategorieën een simulatie uitgevoerd. Ook is het benodigde weerstandsvermogen voor de aankoop van panden binnen de ‘grondexploitaties in voorbereiding’ en het strategisch bezit bepaald. Indien de herontwikkeling niet of gedeeltelijk doorgaat moeten de panden (het gaat voornamelijk om panden) worden verkocht of herontwikkeld. Het risico bestaat dat dan de gemeentelijke investering niet geheel kan worden terugverdiend. Voor de simulatie die gebruikt wordt ter bepaling van het gewenste weerstandsvermogen wordt gewerkt met aannames voor onzekerheden rond uitgaven, inkomsten en fasering in de tijd van te realiseren inkomsten. In het licht van de recessie wordt verwacht dat vooral bij de uitgaven kansen ontstaan t.g.v. gunstige aanbestedingen. De inkomsten staan onder druk, zowel als het gaat om de opbrengsten zelf als het moment waarop die worden gerealiseerd. Het resultaat laat zien dat bij een zekerheidspercentage van 90% voor de grondexploitatieprojecten en de grondexploitatieprojecten in voorbereiding een weerstandscapaciteit nodig is van circa € 30,7 mln. Naast de risico’s in projecten loopt de grondexploitatie nog een risico uit een heel andere hoek. Kopers van erfpachtgronden in de wijken Paasberg en Alteveer hebben beroep aangetekend tegen de door de gemeente gehanteerde verkoopprijs. In de procedure heeft de gemeente een tussentijdse opdracht om te bezien of er een schikking kan worden getroffen en/of er via een comparitie door het Hof een vergelijk kan worden getroffen. Het risico wordt becijferd bij een zekerheidspercentage van 90% op maximaal € 2,1 mln. Jaarrekening 2010

MJPB 2012-2015

Gewenste weerstandscapaciteit 90%

75%

90%

75% Bedragen x € 1.000,--

Gemeentebrede risico's Grondexploitatie projecten

28.144

26.083

28.144

26.083

Grondexploitatie projecten in voorbereiding

2.580

2.408

2.580

2.408

Erfpachten

2.100

1.800

2.100

1.800

32.824

30.291

32.824

30.291

Risico's Grondexploitatie en grote projecten

In de paragraaf weerstandsvermogen wordt in de berekening van de gemeentebrede gewenste weerstandscapaciteit rekening gehouden met de dienstprojecten (niet grondexploitatie) en de zogenaamde particuliere initiatieven. Deze projecten vallen buiten de scoop van de paragraaf grondbeleid. In de paragraaf weerstandvermogen treft u een nadere toelichting aan over de ontwikkelingen in het gewenste weerstandsvermogen van deze projecten.

2012-2015

2012-2015

90%

75%


Risico's Grondexploitatie projecten Risico's Grondexploitatie projecten in voorbereiding Subtotaal Risico's erfpachten Totaal gewenste weerstandscapaciteit BR Grondexploitatie BR Voorstudies BR Strategische posities Toekomstige winstpotentie grondexploitaties Totaal beschikbare weerstandscapaciteit Verschil gewenste versus beschikbaar

4.7.5

28.144

26.083

2.580

2.408

30.724

28.491

2.100

1.800

32.824

30.291

0 0 1.500 10.999 12.499 -20.325

-17.792

Eisen met betrekking tot de verantwoording en verslaglegging

Het BBV stelt hoge eisen aan de te leveren informatie op het gebied van projecten, grondexploitaties en exploitaties in voorbereiding: a. b. c. d. e. f. g. h.

De boekwaarde aan het begin van het begrotingsjaar; De vermeerderingen in het begrotingsjaar; De verminderingen in het begrotingsjaar; De boekwaarde aan het einde van het begrotingsjaar; De geraamde nog te maken kosten en een onderbouwing hiervan; De geraamde opbrengsten en een onderbouwing hiervan; Het geraamde eindresultaat; Een uiteenzetting van de wijze waarop eventuele nadelige resultaten worden opgevangen. 2

Daarnaast wordt van de nog niet in exploitatie genomen gronden de gemiddelde boekwaarde per m vermeld. Deze informatie is volledig opgenomen in de nota Financiële Jaarrapportage Projecten 2010, aangeboden bij het jaarverslag en de jaarrekening 2010. In deze begrotingsparagraaf wordt veelal verwezen naar de Financiële Jaarrapportage Projecten 2010.

ONDERWERP

MJPB Meerjarenprogrammabegroting 2012-2015

MJPB

PAGINA

Weerstandscapaciteit Grondexploitatie

248

Confrontatie risico’s grondbedrijf met aanwezige reserves en winstpotentie van het grondbedrijf Wanneer we de totale omvang van de risico’s op de grondexploitatieprojecten bij een zekerheidspercentage van 90% (becijferd op € 32,8 mln.) afzetten tegen de beschikbare weerstandscapaciteit à € 12,5 mln. zal er nog voor € 20,3 mln. een beroep gedaan moeten worden op de bufferende werking van de Algemene Reserve.

De raad autoriseert op grond van zijn budgetrecht de middelen voor de beleidsuitvoering. Hieronder vallen ook de investeringen. Investeringen vragen (anders dan reguliere begrotingsposten) meerjarig budgetruimte en dienen afzonderlijk te worden vastgesteld door de raad. In de Verordening financieel beleid en beheer van de gemeente Arnhem is opgenomen dat de raad de investeringsruimte autoriseert met het vaststellen van de meerjarenprogrammabegroting. In het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt expliciet aandacht gevraagd voor de investeringen. In artikel 20 van het BBV staat dat de uiteenzetting van de financiële positie een raming moet bevatten voor het begrotingsjaar van de financiële gevolgen van het bestaande en het nieuwe beleid dat in de programma’s is opgenomen. Afzonderlijke aandacht moet hierbij worden besteed aan de investeringen. Naast de wettelijke taak om specifiek aandacht te besteden aan de investeringen is er ook bestuurlijk veel behoefte aan transparantie rond de gemeentelijke investeringsportefeuille. In deze paragraaf wordt de investeringsplanning 2012 – 2015 toegelicht. 4.8.2

Beleid

In de afgelopen jaren is het globaal investeringsplan op hoofdlijnen omgewerkt tot een gedetailleerd meerjarig investeringsplan waarin afzonderlijke investeringen per deelprogramma zijn gerangschikt. Hiermee hebben gemeentebestuur en management een middel in handen gekregen om goed onderbouwde afwegingen te maken en de realisatie van investeringen door de tijd nauwgezet te volgen. In de huidige investeringsplanning is het voor de gemeenteraad mogelijk om investeringen over de deelprogramma's tegen elkaar af te wegen om (wanneer nodig) ruimte te creëren voor de ambities met onze stad. Ter ondersteuning van het college bij de realisatie van de door de gemeenteraad vastgestelde investeringen zullen nog in 2011 een nieuwe afschrijvingstabel en een aangescherpt set van regels rond activering van investeringen worden vastgesteld. In de investeringsplanning 2012 - 2015 zijn alle voorgenomen investeringen opgenomen met een onderscheid in programma- en bedrijfsvoeringsinvesteringen. De bedrijfsvoeringsinvesteringen betreffen veelal de vervanging van bedrijfsmiddelen, zoals het vervangen van de computers, de ICT-infrastructuur, meubilair en dergelijke. De majeure investeringen zijn opgenomen en toegelicht in de deelprogramma’s. In de meerjarenprogrammabegroting zijn de investeringen in de grondexploitatie en de investeringen in grootschalige projecten nog niet opgenomen. Hierover vindt besluitvorming plaats in de gemeenteraad op basis van afzonderlijke raadsvoorstellen. Voor de gewenste strategische rol van het investeringsplan is het streven ook deze projecten hierin op te nemen, maar onder andere als gevolg van de aanhoudende malaise op de vastgoedmarkt is het niet goed mogelijk hiervoor een betrouwbare meerjarige planning op te stellen. Het BBV maakt onderscheid in investeringen met een economisch nut en investeringen met een maatschappelijk nut. Onder investeringen met een economisch nut verstaan we die investeringen die opbrengsten kunnen genereren doordat ze goed te verkopen zijn of omdat er inkomsten tegenover kunnen staan (tarieven, heffingen, huurinkomsten etc.). Investeringen met een maatschappelijk nut omvatten investeringen in de openbare ruimte, zoals aanleg en onderhoud van (inrichting van) wegen, waterwegen, civiele en waterbouwkundige kunstwerken en groen. Binnen de financiële positie zou voor deze categorie van investeringen het accent veel meer moeten liggen op het meerjarig onderhoud. Conform artikel 11 van de Verordening financieel beleid en beheer van de gemeente Arnhem worden de investeringen met een maatschappelijk nut geactiveerd. In de toelichting op de majeure investeringen in de deelprogramma’s en in de financiële overzichten wordt bij de vaste activa het onderscheid aangegeven tussen de investeringen met een maatschappelijk nut en economisch nut. 4.8.3 Spelregels Om de uitvoering van het investeringsprogramma goed te kunnen beheersen is een breed scala aan spelregels vastgesteld. Tegelijkertijd wordt continu gewerkt aan verdere verbetering met betrekking tot de beheersing van de investeringen.

ONDERWERP

Inleiding


4.8.1

PAGINA

§ INVESTERINGEN

249

4.8

De begrote € 47 mln. programma-investeringen worden grotendeels verklaard door € 20,4 mln. voor onderwijs, € 12,5 mln. voor de riolering en € 8,6 mln. voor verkeersmaatregelen. De € 4,9 mln. bedrijfsvoeringsinvesteringen betreffen voornamelijk automatisering. Over de gehele meerjarige begrotingsperiode bedraagt het investeringsvolume € 263,5 mln. Hierbij zijn inbegrepen de nog niet gerealiseerde investeringen 2010 en de geplande investeringen 2011. Naast de eerdergenoemde investeringen uit 2012 zijn de investeringen in Cultuur in Rijnboog, onderwijshuisvesting (in totaal € 100 mln.) en de verdere aanpak van de rioleringen (in de planperiode € 65 mln.) de meest omvangrijke.

ONDERWERP

In bijgaand overzicht zijn de geplande investeringen in de periode 2012 - 2015 opgenomen. In het begrotingsjaar 2012 is gepland om € 47 mln. te investeren in de programma’s en € 4,9 mln. in de bedrijfsvoering. Ten opzichte van de bijgestelde ramingen voor 2011 ligt het investeringsniveau € 21 mln. lager. Deze afname wordt in grote lijnen verklaard door de eenmalige investeringen in 2011 voor de Rijnkade, de herinrichtingen van de wijken Malburgen en Presikhaaf en door de OV-terminal van Arnhem Centraal.


Investeringen 2011 - 2014

PAGINA

4.8.4

250

De spelregels zijn: • Kapitaallastenbudgetten voor de investeringen worden per investering en per deelprogramma gereserveerd. • De toekenning van het kapitaallastenbudget wordt gekoppeld aan de feitelijke realisatie van een investering of zelfstandig deel daarvan. • Een investering in jaar t leidt tot kapitaallasten in jaar t+1. • De investeringen worden bruto verantwoord, dat wil zeggen dat zowel de totale investering als de bijdrage van derden afzonderlijk inzichtelijk worden gemaakt. De bijdrage van derden wordt niet in mindering gebracht op het investeringsbedrag. • In de Turap wordt over de voortgang van de investeringen van het lopende jaar gerapporteerd. • In de jaarrekening wordt gerapporteerd over realisatie, onder- en overbesteding van de beschikbaar gestelde kredieten. Hierbij wordt een afzonderlijk investeringsoverzicht opgenomen waar zowel het begrote investeringsbedrag staat als de mate van realisatie (inclusief toelichting). Dit is ook het moment dat wordt gekeken naar de mogelijkheden om openstaande investeringskredieten af te sluiten. • Over de nog niet afgeronde investeringen, de onderhanden activa, wordt rente berekend. Deze rentekosten worden ten laste van de exploitatie gebracht of toegevoegd bij het te zijner tijd te activeren bedrag aan investeringen. • Als voor een krediet in jaarschijf t in jaar t+1 nog geen enkele uitgave is gedaan, komt dit krediet inclusief kapitaallastenbudget te vervallen. Dit geldt ook wanneer de onderhanden werk positie in twee jaar tijd niet of nauwelijks verandert. Voorbeeld: Investering gepland voor 2009, in 2010 nog geen uitgaven gedaan: kapitaallasten vallen vrij bij de jaarrekening 2010 (in voorjaar 2011), ruimte beschikbaar voor de begroting 2012 (MJPB 2012 – 2015). • Bij investeringen kan onderscheid gemaakt worden in meerdere fasen: a. Vooronderzoeksfase: de kosten die hier gemaakt worden drukken op de reguliere exploitatie en zijn niet eenduidig toe te rekenen aan de hoofdinvestering en worden daarom niet geactiveerd Uitzondering hierop is wanneer specifieke voorbereidingskosten wel eenduidig zijn toe te schrijven aan de hoofdinvestering. b. Projectvoorbereidingskosten: deze kosten worden als onderhanden werk meegenomen (inclusief bouwrente) en mee-geactiveerd in de investering. Deze kosten drukken dus niet op de exploitatie. i. Er mogen alleen projectvoorbereidingskosten worden gemaakt voor investeringen die in de planningshorizon van de meerjarenprogrammabegroting zijn opgenomen. Voor investeringen die buiten deze planningshorizon vallen is een (tijdelijk) exploitatiebudget nodig. ii. Wordt een investering onverhoopt in een latere meerjarenprogrammabegroting geannuleerd, dan worden de gemaakte projectkosten direct als verlies genomen. De gemaakte kosten van de voorgenomen investering worden ten laste van het concern gebracht (uiteraard mits onderbouwd en binnen redelijke grenzen), de begrote kapitaallasten vallen eveneens vrij op concernniveau.

07.1 Bloeiende kunst en cultuur

individuele voorzieningen

05.3 WMO, lokaal beleid en

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg

03.2 Goed onderwijs

hoofdlijnen

01.2 Verstreken besturen op

bedrag

20 47

Voorzieningen Presikhaaf

Voorzieningen Rijkerswoerd

Cultuur in Rijnboog (kenniscluster-aanvul. krediet) - Grond Kenniscluster - Gebouw Kenniscluster - Installaties Kenniscluster - Inrichting Kunstencluster Grond Gebruikersonderhoud Musis Sacrum

Ophogen busperrons

104 523

2.620 20.140 10.995 4.296 3.812 1.034 42.897

361

419

361 0

52 344 396

0

0

5.600

Onderhoud onderwijshuisvesting

Steunpunten Schuytgraaf Steunpunten Schuytgraaf

18.558

Programma Speciaal Onderwijs 100.052

44.061

937

Voorzieningen Schuytgraaf

540

6.922

234

Programma Arnhem-Zuid 913

8

Voorzieningen Malburgen

23.084

10.350

Programma Arnhem-Noord

-10.381 239

92 92

Onderwijshuisvestingsprogramma's

0

Krediet-

kosten

Integraal Huisvestingsplan VO Noord

Vervanging stemhokjes en stembussen

Omschrijving investering

0

2.620

2.620

361

361

0

9.454

0

3.510

4.679

937

913

6.922

0

59

3.429

-10.995

2011

0

92

92

1.034 1.034

0

0

20.407

1.400

3.606

1.578

0

0

0

8

11.618

2.197

2012

0 0 0 37.748 11.442 1.400 63.097

52 344 396

0

0 0 0 56 0 1.400 2.612

0

0

39.243

0

0

0

0

20.140 10.995 4.296 3.812

4.482

11.407

0

614

0

0

1.400

0

0

0

0

0

0

0

2.468

0

0

1.100

2015

0

0

0

2014

1.156

2013

Kredieten

ONDERWERP

Omschrijving

Netto


Nr.

Toegerekende apparaats-

PAGINA

Deelprogramma

MeerjarenInvesteringsPlan (MIP) MJPB 2012-2015

251

Verkeerskrediet

56

468 29.229

0 3.000

Parkeermaatregelen

83 102

0 0

Handterminals

30

Afsluiten voetgangersgebied

0 0

Video-apparatuur parkeren

0

Vervoermiddelen

Parkeer bezoekerskaart

1.496

0

Parkeerautomaten

69

1.600 3.000

J. de Witlaan / Boulevard Heuvelink (Largas - 2)

Trolleyficering Schuytgraaf

Centrumring-rond

250 850

Heractivering trolley: trolleyficering Schuytgraaf

1.500

Centrumring-rond

250

4.500

OV-terminal Arnhem Centraal

Heractivering trolley lijn 2

1.250

250

Trolleyficering Schuytgraaf

250

7.427

Verkeersinfrastructuur

Heractivering trolley: trolleyficering Schuytgraaf

100

Parkeermaatregelen

Heractivering trolley lijn 2

152

Vervanging provincie en rijk

4.251 160

3.000

146 1.135

2.256

63 83

bedrag 42 32 618 1.564

Krediet-

kosten

Vervanging provincie en rijk

Verkeersregelinstallaties

11.1 Evenwichtiger gebruik van

vervoermiddelen

Aanleg 4 kunstgrasvelden Aanleg 4 kunstgrasvelden Aanpassing sportpark Bakenberg Sportvelden schuytgraaf

07.2 Actief sporten


463

692

42 32 618

13.742

228

21

30

56

46

668

1.600

850

250

250

4.500

1.250

250

250

1.607

20

152

160

1.091

2011

8.622

60

15

207

3.000

1.500

2.862

20

790

168

1.564

1.564

2012

60 2.301

2.231

62

8

207

207

20

20 986

20 986

790

790

790

2.333

60

102

207

986

168

168

168

0

0

2015

0

2014

60

2013

Kredieten

ONDERWERP

Omschrijving

Netto


Nr.


PAGINA

Deelprogramma


252

Ondergrondse containers (glas en papier) Vervanging SULO en OTCO Ondergronds Afval Transport Gemaal Het Broek Gemeentelijke Riolerings Plannen Afvalbrengstation De Overmaat - Renovatie Gemeentelijke Riolerings Plannen Meer papier gescheiden inzamelen

13.2 Afval en riolering

Registratiesysteem monumenten Software bouwen woningtoezicht

Herinrichting Malburgen Diversen, mn. Schelmseweg Kunstwerken w.o. viaducten A325 Onderhoudswerk kade Kadeconstructie langs Rijn ' ) Voegen natuursteen Herinrichting Presikhaaf Doorlaatwerk Eldensedijk Software beheersysteem Groen Masten / OV projecten Kabels Ledverlicht. hfdwegen:armaturen-ledsysteem Ledverlicht. hfdwegen:armaturen-behuizing Diversen geo-informatie Voormalige landbouwwegen Voegen natuursteen Software beheersysteem Wegen

13.1 Arnhem schoon, heel en veilig

13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kwaliteit en erfgoed

Omsingeling doorbroken: Burg. Matsersingel



0 0 0

150 30 0 0 1.500 0 5.000 0 6.680

pm 30 330 pm 1.300 30 380 20 0 180 20 100 100 0 70 10 0 2.570

50 60 110

1.500 300 310 100 15.220 450 50.160 1.000 69.040

2.000 260 3.250 80 13.700 180 2.500 150 70 1.760 160 1.000 1.000 450 500 90 80 27.230

768 768

bedrag

0

Krediet-

kosten

50

50

16.450

300 100 280 100 15.220 450

80 1.200

0

12.540 1.000 13.920

300 50 30

200

22.040

500

0

200 200 20

768 768

2012

2.000 260 1.250 80 13.700 180 2.500 150 70 960 160 200 200 330

2011

500

200 200 200 100

500

200 200 200

1.200 300 50

12.540 12.890

0

300 50

12.540 12.890

0

500 90

0

0

2014

1.690

2013

Kredieten

200 200

200

500

0

60 60

12.890

12.540

300 50

1.100

2015

ONDERWERP

Omschrijving

Netto


Nr.


PAGINA

Deelprogramma


253

SB: Vervoersmiddelen - auto's SO: Automatisering SO: Planon (t.b.v. vastgoedsysteem) IZ: Bedrijfsvoering / ICT

Vervangingsinvesteringen personeelsadministratie Vervangingsinvesteringen ICT - infrastructuur Vervangingsinvesteringen KHV Vervangingsinvesteringen Financiële administratie

16.6 FD / Vastgoed

Beheerssystemen

15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit


Beheerssystemen

Voorzieningen in bossen en parken Beheerssystemen Water / fonteinen en gemalen Beschoeiingen Vm militair complex Galgeberg Herinrichting Bosperceel

Beheersystemen Havens Multihal Papemdal

15.2 Een goed milieubeheer

15.1 Naar een duurzame inrichting van het milieu

14.1 Verbetering ondernemingsklimaat


293.526

200 200 13.759

1.570 773 620 777 3.740 500 10.985 700 1.500 13.685

0 0

0 0

330 330

20

0

0 0

20

310 20 80 320 50 780

0

40 0 10 50 0 100

40 2.500 2.540

bedrag

0 0 0

Krediet-

kosten

73.279

2.897

500 2.197 200

300 1.155

670 185

0

20

20

60 20 80 320 50 530

2.500 2.500

2011

30 30

0

100

100

0

51.938

2.197 125 1.500 3.822

200 147 620 180 1.147

2012

100

100

0

0 150 147 205 502

2.197 125 2.322 82.848

50

50

0

0 400 147 68 615

2.197 125 2.322 61.653

40 40

2014

0

2013

Kredieten

24 321

150 147

300 300

0

0

0

0

23.808

2.322

2.197 125

2015

ONDERWERP

Omschrijving

Netto


Nr.


PAGINA

Deelprogramma


254

De gemeente Arnhem heeft per deelprogramma haar doelstellingen met de daarbij behorende beoogde effecten en resultaten geformuleerd . Deze doelen kunnen op verschillende manieren worden bereikt. Daarvoor stelt de raad ieder jaar de financiële kaders per deelprogramma vast. Dit betreft onder andere het lastenniveau van een deelprogramma. Het college kan - binnen deze kaders blijvend – bepalen met welke kostensoort zij de gewenste doelstellingen wil realiseren bijvoorbeeld door mensen in dienst te nemen (kostensoort personeel), door werken te gaan aanbesteden (kostensoort inkopen) of door het aangaan van een subsidierelatie (kostensoort subsidie). In deze paragraaf gaat het om de kostensoort subsidies. Aan subsidie zijn nadere regels verbonden. Volgens artikel 4:23, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) mag een bestuursorgaan alleen subsidie voor activiteiten verstrekken op grond van een wettelijk voorschrift. Dat kan een Rijksregeling, provinciale regeling of een gemeentelijke (subsidie)verordening zijn. Het stelsel dat het subsidieverkeer tussen onze gemeente en de instellingen reguleert, is geënt op twee principes: - de Algemene Subsidie Verordening (ASV) en subsidieregelingen ; - de begrotingssubsidies, dit zijn de subsidies waarvoor het niet opportuun is een subsidieregeling op te zetten omdat er geen markt bestaat met betrekking tot de betreffende activiteit(en) of het een waarderingssubsidie betreft. 4.9.2

De ASV en subsidieregelingen

In Arnhem worden de meeste subsidies (in aantallen) verdeeld volgens subsidieregelingen. Op basis van de Algemene Subsidie Verordening (ASV) heeft Arnhem verschillende subsidieregelingen. Subsidieregelingen creëren een wettelijke en rechtmatige grondslag voor subsidies. Op basis van vooraf bepaalde criteria worden de subsidies verstrekt aan betrokken instellingen. De volgende zijn op de ASV gebaseerd: 1. Subsidieregeling amateurkunst. 2. Subsidieregeling Arnhems fonds samenlevingsbeleid. 3. Subsidieregeling extra activiteiten amateurkunst. 4. Subsidieregeling fonds cultuur. 5. Subsidieregeling huisvesting amateurkunst. 6. Subsidieregeling tijdelijke steun aan zelforganisaties. 7. Subsidieregeling vrijwillig jeugdwerk. 8. Subsidieregeling actief meedoen 9. Subsidieregeling festivals podiumkunsten 10. Subsidieregeling integraal jeugdbeleid 11. Subsidieregeling sport en bewegen 12. Subsidieregeling talentontwikkeling podiumkunsten 13. Subsidieregeling isolatiemaatregelen 4.9.3

De begrotingssubsidies

Het is echter niet altijd zinvol om een aparte regeling op te zetten voor het verstrekken van een subsidie. Bijvoorbeeld wanneer er maar één instelling is die een bepaalde gesubsidieerde activiteit uit kan voeren. Voor die gevallen is in het genoemde wetsartikel (lid 3c) een uitzondering gemaakt. Instellingen die met naam in de begroting worden genoemd in combinatie met een maximaal subsidiebedrag, kunnen buiten een regeling om toch subsidie ontvangen.

ONDERWERP

Inleiding


4.9.1

PAGINA

§ SUBSIDIES

255

4.9

PAGINA


ONDERWERP

Subsidies 2012 naar grondslagen

256

4.9.4

Subsidies naar grondslagen

Bedragen x € 1.000

Realisatie Grondslag Begroting

Begroting Begroting

2010

2011

2012

44.580

43.332

41.466

ASV en gedelegeerde subsidieregelingen

8.097

4.289

2.463

Nog nader te bepalen

2.083

6.708

9.305

54.760

54.329

53.234

De verwachting is dat in 2012 in totaal voor € 53,2 mln. aan subsidies verstrekt gaat worden. Een relatief klein deel van de in 2012 te verstrekken subsidies heeft als grondslag de onder de ASV vallende regelingen (€ 2,4 mln.). In de kaders van de deelprogramma’s is voor € 9,3 mln. aan gebonden subsidielasten begroot, waarvan de doelstelling bekend is, maar waarvan de subsidies nog nader verdeeld cq. toegedeeld moeten worden (o.a. subsidiefondsen). Deze subsidies zijn genoemd ‘nog nader te bepalen’. Het grootste deel van de subsidies betreft subsidies met de grondslag ‘begroting’ (€ 41,5 mln.). Dit zijn met name subsidies aan de grote instellingen die specialistische activiteiten voor de gemeente uitvoeren. In de tabel Indicatieve subsidiebedragen 2012 met de grondslag ‘begroting’ zijn deze opgenomen. Per instelling is het te subsidiëren bedrag weergegeven en aangegeven of dit een waarderingssubsidies betreft of een subsidie waarvoor eigenlijk geen markt is, bijvoorbeeld door gebondenheid aan gebouw, organisatie of waarin omvang en complexiteit maatwerk per begrotingsjaar vragen. Tevens is per subsidie de bijbehorende beleidsnota vermeld. Door middel van het vast stellen van deze begroting, wordt de subsidiegrondslag vastgesteld.


ONDERWERP

DPRO INSTELLING

PAGINA

Indicatieve subsidiebedragen 2012 met de grondslag ‘begroting’

257

4.9.5

beleidsgrondslag

Realisatie Begroting Begroting waar2010 2011 2012 dering Bedragen x 1.000,-

08.1 08.4 03.2 08.3 05.1 08.2

St Rijnstad St Rijnstad St Rijnstad St Rijnstad St Rijnstad St Rijnstad St Rijnstad

06.1 05.1

nota Doorontwikkeling Stad in Balans 2008 nota Integratie door Participatie 2011 nota Visie op het jonge kind nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 nota Doorontwikkeling Stad in Balans 2008 nota Doorontwikkeling Stad in Balans 2008

270 544 1.712 2.604 2.654 3.387 11.171

198 548 1597 2223 2710 3281 10557

220 121 1.340 2.781 2.700 3.936 11.098

Hera, Vrouwenopvang Gelderland Hera, Vrouwenopvang Gelderland Hera, Vrouwenopvang Gelderland

361 4.744 5.105

125 5398 5523

128 4.857 4.985

niet recent niet recent

05.1

St Iriszorg St Iriszorg

7.470 7.470

7143 7.143

4.519 4.519

Masterplan Minder Opvang, Beter Leven en Uitvoeringsprogramma MOBL 2011-2012

07.1

St Arnhemse Openb.&Wetensch.Bibloth. St Arnhemse Openb.&Wetensch.Bibloth.

4.273 4.273

4356 4.356

4.473 4.473

niet recent

05.1 05.1

St Thuiszorg Midden Gelderland St Thuiszorg Midden Gelderland St Thuiszorg Midden Gelderland

2.186 163 2.349

2018 139 2157

2.056 349 2.405

Geniet! Eet en drink met mate(n); lokale en regionale nota volksgezondheid 2008-2011 nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011

08.5

St Welzijn Ouderen Arnhem St Welzijn Ouderen Arnhem

1.936 1.936

2264 2.264

2.016 2.016

08.3 03.2

St Pas St Pas St Pas

219 1.561 1.780

223 1588 1811

234 1.631 1.865

Onderwijsachterstandbeleidsplan Onderwijsachterstandbeleidsplan

03.1 03.2

St Peuterspeelzalen Arnhem St Peuterspeelzalen Arnhem St Peuterspeelzalen Arnhem

543 1.321 1.864

534 1204 1738

458 1.398 1.856

nota Visie op het jonge kind / Onderwijsachterstandenbeleidsplan 2011 ev nota Visie op het jonge kind

08.4 08.3 03.2 03.3

Roc Rijn IJssel Roc Rijn IJssel Roc Rijn IJssel Roc Rijn IJssel Roc Rijn IJssel

73 203 286 1.578 2.140

0 136 309 1542 1987

0 213 291 1.156 1.660

14.1

Stichting ondernemersfonds Arnhem Stichting ondernemersfonds Arnhem

350 350

0 0

940 940

08.2

Pactum Jeugdzorg & Educatie

0

57

59

05.1 08.3

Pactum Jeugdzorg & Educatie Pactum Jeugdzorg & Educatie Pactum Jeugdzorg & Educatie

44 770 814

47 727 831

46 747 852

Doorontwikkeling stad in balans 2008 / Ouderennota 2011 / Nota "Vrijwillige inzet en Mantelzorg 2011

nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 niet recent niet recent

nota Ondernemersfonds Arnhem

nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 Masterplan Minder Opvang, Beter Leven en Uitvoeringsprogramma MOBL 2011-2012 nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011

PAGINA


ONDERWERP

beleidsgrondslag

Realisatie Begroting Begroting waardering 2010 2011 2012

258

DPRO INSTELLING

Bedragen x 1.000,-

08.3

Lindenhout

200

203

206

nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011

05.1

Lindenhout Lindenhout

312 512

460 663

349 555

Masterplan Minder Opvang, Beter Leven en Uitvoeringsprogramma MOBL 2011-2012

14.1

St Rtb Kan Stichting ondernemersfonds Arnhem

45 45

338 338

544 544

niet recent

07.1 13.3 08.1 04.2 07.2 05.3 05.1 08.2 03.3 07.2 07.1 03.2 15.1 04.2 08.3 05.1 08.3 03.2 14.1 08.3 08.1 03.2 05.1

Kunstbedrijf Arnhem St Eusebius St Vrijwilligerscentrale Arnhem Swoa (Maaltijdvoorziening) St Zwembad Klarenbeek Mee Gelderse Poort S.V.M.G. Vluchtelingenwerk St Beleven St Volksuniversiteit Arnhemse Sportfederatie St Stadsomroep Arnhem Kinderopvang Skar Bv Bezoekerscentrum Sonsbeek Rijnstad (Belastingservice) Hogeschool Van Arnhem en Nijmegen VGGM Svaa St Jeugdland St Marant Educatieve Diensten St Binnenstadsmanagement Bureau Jeugdzorg Gelderland De Helling Exp.Werkplaats Leukomteleren Weekendschool Arnhem Slachtofferhulp Nederland Regio Oost

380 330 317 286 276 245 261 150 141 131 129 129 122 117 116 265 67 50 0 37 40 35 29

385 352 322 320 281 249 144 0 143 133 134 122 124 120 0 657 0 51 50 38 40 35 29

395 346 327 300 291 260 198 150 147 140 138 133 126 120 84 65 60 51 50 49 41 35 30

nota cultuurvisie 2001/2005/2015 niet recent nota "Vrijwillige inzet en mantelzorg" 2011 nota Armoedeagenda Werkdocument Sport over de breedte 2002 Meerjarenbeleidsplan WMO niet recent combinatiefuncties niet recent Werkdocument Sport over de breedte 2002 nota cultuurvisie 2001/2005/2015 nota Visie op het jonge kind / Onderwijsachterstandenbeleidsplan 2011 ev nota Groenplan nota Armoedeagenda nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 nota Volksgezondheid. Geniet! Eet en drink met mate 2008-2011 nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 niet recent nota Ondernemersfonds Arnhem nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 niet recent Onderwijsachterstandenbeleidsplan 2011 ev niet recent

05.1 14.1 03.3 08.3 04.2 08.3 13.3 13.3 08.1 07.1 05.1

GGnet Preventie en Dienstverlening Euregio Rijn Waal St Nivon Afd Arnhem St Ome Joop's Tour Swoa (Belastingservice) St Humanitas Monuscript Open Monumentendag Dorpsvereniging Elden Arnhemse Fed Van Muziekgezelschappen Hiv-Vereniging Nederland Afd. Gelderland

56 27 19 30 13 0 0 5 4 -3 2

28 26 20 21 20 10 10 5 5 5 2

29 27 21 21 20 13 11 5 5 5 2

05.1

St Voorkom Diversen (voorgaande jaren)

2 963

0 83

3 0

44.580

43.332

41.466

Totaal subsidie obv grondslag "begroting"

2.9.6

ja ja

ja ja ja

ja ja

ja ja ja

Masterplan Minder Opvang, Beter Leven en Uitvoeringsprogramma MOBL 2011-2012 niet recent niet recent nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 nota Armoedeagenda nota Opgroeien in Arnhem 2008-2011 niet recent niet recent niet recent nota cultuurvisie 2001/2005/2015 niet recent Masterplan Minder Opvang, Beter Leven en Uitvoeringsprogramma MOBL 2011-2012

Begrotingssubsidies verminderen

Afgelopen begrotingsjaar is het beleid ingezet om het aantal begrotingssubsidies te minimaliseren. Het vaststellen van de formele subsidiebijdragen op basis van een omvangrijke lijst met namen van instellingen en (maximale) subsidiebedragen wordt als minder transparant ervaren. Een groot aantal subsidies zal worden ondergebracht in transparante subsidieregelingen. Deze subsidieregelingen zullen invulling geven aan door de raad vastgestelde beleids- en begrotingskaders. Het streven is om het ingezette beleid om begrotingsubsidies te minimaliseren de komende jaren verder voort te zetten. De begrotingssubsidies die onder een toekomstige subsidieregeling gaan vallen, worden voor het jaar 2012 verstrekt op grond van art. 4:23 lid 3 sub A Algemene Wet Bestuursrecht waardoor ze niet meer in de tabel Indicatieve subsidiebedragen 2012 met de grondslag ‘begroting’ in de MJPB’s opgenomen hoeven te worden. De voorgenomen toekomstige subsidieregelingen zijn: Subsidieregeling huiselijk geweld Subsidieregeling vrijwilligersinzet Subsidieregeling veiligheid Subsidieregeling beeldende kunst en vormgeving Subsidieregeling kunstmanifestaties Subsidieregeling podiumkunsten Subsidieregeling gehandicaptensport Subsidieregeling wijkactiviteiten Subsidieregeling ondersteuning ZAT Subsidieregeling jeugd- en jongerenwerk Subsidieregeling integratie/internationale samenwerking Subsidieregeling ouderen en gehandicapten 2.9.7

Indicatieve subsidiebedragen 2012 per deelprogramma

De omvang van de subsidies in 2012 bedraagt ongeveer € 53,2 mln. Dit is € 1,1 mln. minder dan in de begroting 2011. Met name op deelprogramma 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid is een verlaging zichtbaar (€ 3,4 mln.).

259

PAGINA


ONDERWERP

Dit is het gevolg van de forse bezuinigingen van het Rijk (zowel terugloop van bijdrages als een negatief effect door de herverdeling van de verdeelsleutel over gemeentes). In het Masterplan Minder Opvang, Beter Leven staat aangegeven hoe de maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg (MO/OGGz/Vz) geherstructureerd zal worden. Met name de stichting Iriszorg zal hierdoor met forse bezuinigingen worden geconfronteerd. Op deelprogramma 14.1 Verbetering ondernemingsklimaat wordt een verhoging aan subsidie begroot van € 1,1 mln. Dit komt met name door het besluit om de subsidie aan de Stichting ondernemersfonds Arnhem te verhogen met € 740.000 tot een bedrag van € 940.000. In onderstaande tabel is de verdeling van subsidies naar de verschillende deelprogramma’s zichtbaar.

Subsidies naar deelprogramma's

Bedragen x € 1.000

Realisatie Deelprogramma 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen

2010

Begroting Begroting 2011

2012

33

35

35

543

815

613

03.2 Goed onderwijs

5.109

5.031

5.527

03.3 Volwasseneneducatie

1.738

1.719

1.323

04.1 Verminderen afstand tot de arbeidsmarkt

700

0

0

04.2 Inkomensvoorziening

412

460

440

19.099

20.472

17.024

1.474

2.127

1.993

749

356

293

8.716

7.951

8.620

587

760

714

03.1 Voorschoolse ontwikkeling

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheid 05.3 Wmo 06.1 Veiligheid bevorderen 07.1 Bloeiende kunst en cultuur 07.2 Actief sporten 08.1 Maatschappelijk actieve burgers

697

648

709

08.2 Samenleven in de buurt

3.539

3.383

4.013

08.3 Jeugd

5.182

5.903

5.937

919

877

844

2.164

2.497

2.275

08.4 Integratiebeleid 08.5 Ouderen en gehandicapten 12.1 Afstemming vraag en aanbod woningmarkt

336

0

425

13.3 Aandacht voor beeld- en ruimtelijke kw.

335

357

362

1.122

814

1.961

122

124

126

14.1 Verbetering ondernemingsklimaat 15.1 Duurzame inrichting milieu 15.2 Een goed milieubeheer 16.5 Algemene baten en lasten

75

0

0

1.110

0

0

54.760

54.329

53.234

Aan de in de bovenstaande tabellen opgenomen bedragen kunnen door derden geen rechten worden ontleend. Uw raad stelt hiermee het maximumbedrag vast dat aan subsidie verstrekt kan worden. Er wordt gesproken over ‘indicatief’. Bijzondere projecten of reguliere zaken die buiten de kernactiviteit van de instellingen vallen zijn niet inbegrepen. Tevens kunnen Rijks- en gemeenteaanpassingen (zowel beleidsmatig als financieel) een rol spelen in de uiteindelijke subsidietoewijzing.

260

PAGINA


ONDERWERP

261

PAGINA


ONDERWERP

Financiële begroting De meerjarenprogrammabegroting is onderverdeeld in twee delen, namelijk de beleidsbegroting en de financiële begroting. De financiële begroting is opgebouwd uit de volgende onderdelen. Overzicht van baten en lasten per deelprogramma Het overzicht van baten en lasten is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen de raad het college autoriseert door het vaststellen van de begroting per deelprogramma. Apart is vermeld het resultaat vóór bestemming, dus voordat toevoeging of onttrekking aan de reserves heeft plaatsgevonden en het resultaat na bestemming, nadat toevoeging of onttrekking aan reserves heeft plaatsgevonden. Op deze manier wordt voor de raad inzichtelijk gemaakt hoeveel aan de reserves wordt onttrokken of toegevoegd, zonder dat het budgetrecht voor de raad wordt aangetast. Overzicht geraamde incidentele baten en lasten. Tot de incidentele baten en lasten worden de lasten en baten gerekend die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Ook de post onvoorzien wordt tot de incidentele lasten gerekend. Financiële staten De volgende overzichten zijn ter informatie opgenomen: • De geprognosticeerde balans; • Overzicht van vaste activa; • Reserves en voorzieningen; • EMU-saldo 2012.

262

PAGINA


ONDERWERP


ONDERWERP

Overzicht van baten en lasten per deelprogramma Het overzicht van baten en lasten is het onderdeel waarin is aangegeven tot welke bedragen de raad het college autoriseert door het vaststellen van de begroting per deelprogramma. Apart is vermeld het resultaat vóór bestemming, dus voordat toevoeging of onttrekking aan de reserves heeft plaatsgevonden en het resultaat na bestemming, nadat toevoeging of onttrekking aan reserves heeft plaatsgevonden. Op deze manier wordt voor de raad inzichtelijk gemaakt hoeveel aan de reserves wordt onttrokken of toegevoegd, zonder dat het budgetrecht voor de raad wordt aangetast.

PAGINA

OVERZICHT BATEN EN LASTEN PER DEELPROGRAMMA

263

5

PAGINA


ONDERWERP

Overzicht baten en lasten per deelprogramma

264

Meerjarenprogrammabegroting 2012 - 2015 Lasten x € 1.000

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Deelprogramma 2.657

2.507

2.515

2.476

2.476

2.037

12.240

11.174

11.488

11.502

11.502

10.948

7.692

6.768

6.724

6.724

6.564

6.564

898

872

785

735

735

735

38.180

40.247

40.138

41.786

42.158

47.238

1.943

1.982

1.608

1.567

1.567

1.567

78.699

73.681

65.194

64.122

61.640

61.640

108.454

120.398

132.055

129.949

127.597

125.883

05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg

24.118

25.131

23.355

22.000

21.997

21.925

05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen

26.958

26.943

26.197

24.743

24.743

24.743

1.944

1.146

1.167

1.111

1.111

1.111

06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen

11.366

10.858

11.526

11.426

11.326

11.126


28.080

35.059

26.230

26.299

29.895

29.813

07.2 Actief sporten

21.349

19.875

20.672

20.757

20.562

20.261

660

674

692

642

642

642

10.620

8.372

5.018

4.439

4.314

4.189

08.3 Jeugd

6.620

6.747

6.857

6.629

6.601

6.601

08.4 Integratie

7.099

6.535

6.098

6.075

6.078

6.081

08.5 Ouderen en gehandicapten

2.354

2.705

2.482

2.507

2.507

2.507

11.1 Mobiliteit en bereikbaarheid

14.506

14.230

14.904

15.540

16.212

15.910

12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt

58.719

64.055

69.463

55.339

40.804

21.980


33.676

33.201

37.778

34.758

32.749

33.032


23.862

26.717

26.419

26.552

27.306

27.147


6.576

7.028

6.939

6.881

6.851

6.842


5.549

4.559

5.427

5.380

5.309

5.308


3.800

3.485

4.080

4.098

4.101

4.115

15.2 Goed milieubeheer

5.944

3.666

3.721

3.493

3.465

1.964

15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit

4.270

3.649

3.557

3.533

3.443

3.439

38.624

36.140

33.715

33.715

33.715

33.715

16.2 Verzekeringen en beleggingen

1.162

1.161

1.161

1.161

1.161

1.161

16.3 Belastingen en heffingen

9.420

8.237

6.107

6.107

6.109

6.109

317

1.079

1.594

2.051

2.140

1.693

15.250

12.094

13.709

8.090

6.441

3.176

613.606

620.975

619.375

592.187

573.821

551.202

54.151

55.642

48.218

47.607

47.216

45.820

667.757

676.617

667.593

639.794

621.037

597.022

01.1 Gemeenteraad 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen 02.1 Publieke dienstverlening 03.1 Voorschoolse ontwikkeling 03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet

06.1 Veiligheid bevorderen

08.1 Maatschappelijk actieve burgers 08.2 Samenleven in de buurt

16.1 Geldleningen

16.4 Algemene uitkeringen 16.5 Algemene baten en lasten Totaal

16.6 Facilitaire dienst / VastGoedbedrijf Arnhem (VGA)

Totaal generaal

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

59

10

10

10

10

10

-2.598

-2.497

-2.505

-2.466

-2.466

-2.027

515

576

459

459

459

459

-11.725

-10.598

-11.029

-11.043

-11.043

-10.489

3.018

2.567

2.602

2.602

2.602

2.602

-4.674

-4.201

-4.122

-4.122

-3.962

-3.962

0

0

0

0

0

0

-898

-872

-785

-735

-735

-735

5.961

11.031

9.420

9.789

10.260

10.662

-32.219

-29.216

-30.718

-31.997

-31.898

-36.576

1.562

1.639

1.259

1.259

1.259

1.259

-381

-343

-349

-308

-308

-308

68.590

66.273

57.603

56.560

54.401

54.401

-10.109

-7.408

-7.591

-7.562

-7.239

-7.239

86.766

100.212

109.357

109.357

109.357

109.357

-21.688

-20.186

-22.698

-20.592

-18.240

-16.526

8.170

3.604

2.841

2.841

2.841

2.841

-15.948

-21.527

-20.514

-19.159

-19.156

-19.084

1.756

1.700

1.550

1.550

1.550

1.550

-25.202

-25.243

-24.647

-23.193

-23.193

-23.193

518

1.427

15

9

9

9

-1.426

281

-1.152

-1.102

-1.102

-1.102

56

0

0

0

0

0

-11.310

-10.858

-11.526

-11.426

-11.326

-11.126

6.089

10.525

4.874

5.000

5.000

5.000

-21.991

-24.534

-21.356

-21.299

-24.895

-24.813

8.827

7.660

8.452

8.452

8.452

8.452

-12.522

-12.215

-12.220

-12.305

-12.110

-11.809

0

0

0

0

0

0

-660

-674

-692

-642

-642

-642

3.077

2.185

84

83

83

83

-7.543

-6.187

-4.934

-4.356

-4.231

-4.106

1.700

2.367

1.536

1.536

1.536

1.536

-4.920

-4.380

-5.321

-5.093

-5.065

-5.065

4.444

3.755

3.649

3.649

3.649

3.649

-2.655

-2.780

-2.449

-2.426

-2.429

-2.432

13

1

1

1

1

1

-2.341

-2.704

-2.481

-2.506

-2.506

-2.506

11.568

11.809

11.479

11.464

11.621

11.845

-2.938

-2.421

-3.425

-4.076

-4.591

-4.065

46.060

55.133

65.915

52.271

38.360

18.179

-12.659

-8.922

-3.548

-3.068

-2.444

-3.801

4.404

3.188

2.883

2.883

2.883

2.883

-29.272

-30.013

-34.895

-31.875

-29.866

-30.149

3.335

3.001

2.888

2.780

2.673

2.673

-20.527

-23.716

-23.531

-23.772

-24.633

-24.474

5.009

4.947

5.037

5.037

5.037

5.037

-1.567

-2.081

-1.902

-1.844

-1.814

-1.805

932

694

646

646

646

646

-4.617

-3.865

-4.781

-4.734

-4.663

-4.662

977

683

683

683

683

683

-2.823

-2.802

-3.397

-3.415

-3.418

-3.432

6.454

0

0

0

0

0

510

-3.666

-3.721

-3.493

-3.465

-1.964

986

369

479

497

473

473

-3.284

-3.280

-3.078

-3.036

-2.970

-2.966

50.770

44.377

43.202

43.202

43.202

43.202

12.146

8.237

9.487

9.487

9.487

9.487

1.979

1.377

1.377

1.377

1.377

1.377

817

216

216

216

216

216

73.077

73.011

76.144

77.238

78.316

79.292

63.657

64.774

70.037

71.131

72.207

73.183

203.277

192.349

192.293

188.833

186.857

177.460

202.960

191.270

190.699

186.782

184.717

175.767

11.544

6.138

6.565

6.580

6.595

6.603

-3.706

-5.956

-7.144

-1.510

154

3.427

621.493

612.608

613.303

596.648

580.192

552.224

7.887

-8.367

-6.072

4.461

6.371

1.022

55.639

55.642

47.673

47.062

47.216

45.820

1.488

0

-545

-545

0

0

677.132

668.250

660.976

643.710

627.408

598.044

9.375

-8.367

-6.617

3.916

6.371

1.022

ONDERWERP

x € 1.000


x € 1.000

PAGINA

Exploitatieresultaat

265

Baten

266

PAGINA


ONDERWERP

Meerjarenprogrammabegroting 2012 - 2015 Toevoeging aan reserves x € 1.000

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Deelprogramma 170

0

0

0

0

0

91

0

0

0

0

0

431

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

929

0

6

4

4

4

0

0

0

0

0

0

1.409

0

0

0

0

0

442

0

0

0

0

0

1.304

221

213

205

197

197

901

0

0

0

0

0

27

0

0

0

0

0

0

5

5

5

5

5


4.040

0

3.862

3.863

319

397

07.2 Actief sporten

1.378

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

5.443

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

78

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

11.1 Naar een evenwichtiger gebruik van vervoermiddelen

3.543

3.356

2.539

2.479

2.578

2.740

12.1 Goede afstemming tussen vraag en aanbod woningmarkt

7.082

752

1.284

885

1.521

94


1.546

0

0

0

0

0


2.050

0

0

3.330

7.529

3.109


380

0

0

0

0

0


216

0

0

0

0

0


272

0

0

0

0

0

3.527

0

0

0

0

0

20

0

0

0

0

0

107

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

260

0

0

0

0

0

16.4 Algemene uitkeringen

4.477

44

0

0

0

0


4.098

856

7.320

1.255

770

778

44.221

5.234

15.229

12.026

12.923

7.324

280

0

0

0

0

0

44.501

5.234

15.229

12.026

12.923

7.324

01.1 Gemeenteraad 01.2 Versterken besturen op hoofdlijnen 02.1 Publieke dienstverlening 03.1 Voorschoolse ontwikkeling 03.2 Goed onderwijs 03.3 Volwasseneneducatie 04.1 Het verminderen van de afstand tot de arbeidsmarkt 04.2 Inkomensvoorziening en -ondersteuning als sociaal vangnet 05.1 Zorg voor lichamelijke en geestelijke gezondheidszorg 05.3 Wmo, lokaal beleid en individuele voorzieningen 06.1 Veiligheid bevorderen 06.2 Voorkomen en bestrijden van brand en rampen

08.1 Maatschappelijk actieve burgers 08.2 Samenleven in de buurt 08.3 Jeugd 08.4 Integratie 08.5 Ouderen en gehandicapten

15.2 Een goed milieubeheer 15.3 Een goede handhaving van de milieukwaliteit 16.1 Geldleningen 16.2 Verzekeringen en beleggingen 16.3 Belastingen en heffingen

Totaal

16.6 Facilitaire dienst / VastGoedbedrijf Arnhem (VGA)

Totaal generaal

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Rekening

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

Begroting

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

60

0

0

0

0

0

-2.708

-2.497

-2.505

-2.466

-2.466

-2.027

175

0

0

0

0

0

-11.641

-10.598

-11.029

-11.043

-11.043

-10.489

453

0

0

0

0

0

-4.652

-4.201

-4.122

-4.122

-3.962

-3.962

0

0

0

0

0

0

-898

-872

-785

-735

-735

-735

1.162

55

139

137

137

137

-31.986

-29.161

-30.585

-31.864

-31.765

-36.443

0

0

0

0

0

0

-381

-343

-349

-308

-308

-308

2.451

68

176

68

68

68

-9.067

-7.340

-7.415

-7.494

-7.171

-7.171

2.830

0

0

0

0

0

-19.300

-20.186

-22.698

-20.592

-18.240

-16.526

763

0

0

0

0

0

-16.489

-21.748

-20.727

-19.364

-19.353

-19.281

619

0

0

0

0

0

-25.484

-25.243

-24.647

-23.193

-23.193

-23.193

150

0

0

0

0

0

-1.303

281

-1.152

-1.102

-1.102

-1.102

111

0

0

0

0

0

-11.199

-10.863

-11.531

-11.431

-11.331

-11.131

591

0

0

0

0

0

-25.440

-24.534

-25.218

-25.162

-25.214

-25.210

1.000

0

75

75

75

75

-12.900

-12.215

-12.145

-12.230

-12.035

-11.734

0

0

0

0

0

0

-660

-674

-692

-642

-642

-642

2.917

16

16

16

16

16

-10.069

-6.171

-4.918

-4.340

-4.215

-4.090

0

0

0

0

0

0

-4.920

-4.380

-5.321

-5.093

-5.065

-5.065

208

0

0

0

0

0

-2.525

-2.780

-2.449

-2.426

-2.429

-2.432

0

0

0

0

0

0

-2.341

-2.704

-2.481

-2.506

-2.506

-2.506

2.174

2.710

910

1.400

1.900

1.650

-4.307

-3.067

-5.054

-5.155

-5.269

-5.155

829

1.908

1.342

1.242

1.242

1.242

-18.912

-7.766

-3.490

-2.711

-2.723

-2.653

3.328

3.188

2.423

2.423

2.423

2.423

-27.490

-26.825

-32.472

-29.452

-27.443

-27.726

2.261

4.295

16.187

2.204

691

691

-20.316

-19.421

-7.344

-24.898

-31.471

-26.892

10

100

0

0

0

0

-1.937

-1.981

-1.902

-1.844

-1.814

-1.805

420

161

18

0

0

0

-4.413

-3.704

-4.763

-4.734

-4.663

-4.662

221

0

0

0

0

0

-2.874

-2.802

-3.397

-3.415

-3.418

-3.432

910

0

0

0

0

0

-2.107

-3.666

-3.721

-3.493

-3.465

-1.964

0

0

0

0

0

0

-3.304

-3.280

-3.078

-3.036

-2.970

-2.966

2.000

0

0

0

0

0

14.039

8.237

9.487

9.487

9.487

9.487

0

0

0

0

0

0

817

216

216

216

216

216

118

0

0

0

0

0

63.515

64.774

70.037

71.131

72.207

73.183

8

1.100

15

0

0

0

198.491

192.326

190.714

186.782

184.717

175.767

3.683

0

0

0

0

0

-4.121

-6.812

-14.464

-2.765

-616

2.649

29.452

13.601

21.301

7.565

6.552

6.302

-6.882

0

0

0

0

0

49

0

545

545

0

0

1.257

0

0

0

0

0

29.501

13.601

21.846

8.110

6.552

6.302

-5.625

0

0

0

0

0

ONDERWERP

x € 1.000


x € 1.000

PAGINA

Saldo

267

Onttrekking aan reserves

268

PAGINA


ONDERWERP


ONDERWERP

Overzicht geraamde incidentele baten en lasten. Tot de incidentele baten en lasten worden de lasten en baten gerekend die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. Ook de post onvoorzien wordt tot de incidentele lasten gerekend.

PAGINA

OVERZICHT VAN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN

269

6

2013

2014

ONDERWERP

2012


Incidentele lasten en baten

PAGINA

Deelprogramma

270

Overzicht van incidentele baten en lasten 2015


Incidentele lasten 04.1

Pilot loondispensatie

108

0

0

0

04.1

Gemeentelijke GR-bijdrage Presikhaaf

642

321

0

0

05.1

Risico's Masterplan Minder Opvang

875

0

0

0

05.1

Doorlopende kosten De Boei

130

0

0

0

05.3

WMO Stijging kosten Hulp bij het Huishouden door hoger aanspraakniveau

250

0

0

0

05.3

WMO Tekort bezuinigingskaart dp 5.3 WMO rolstoelen vervoersvoorzieningen

140

0

0

0

07.1

Middelen (decentralisatieuitk.) cultuureducatie / cultuur participatie

283

253

253

253

08.3

Ombouw ambulant jongerenwerk

250

150

0

0

08.3

CJG / ZAT ROC jeugd

35

0

0

0

12.1

Exploitatielasten projecten

65.416

52.554

37.447

18.693

12.1

Crisis woningmarkt

12.1

Ontwikkelingsplan Presikhaaf

12.1

Project Schuytgraaf

13.1

Terugstorting aan BR GRP

13.3

Impuls herbestemming en herontwikkeling aandachtswijken

15.1

Klimaatprogramma 2009 t/m 2012 Rb 9-11-2011, Amendement 10', geef kleinschalige culturele initiatieven de ruimte om te bloeien, eenmalig terugdraaien verhoging tarieven APV-vergunningen

15.3

467

0

0

0

70

0

0

0

150

150

0

0

0

3.330

7.529

3.109

23

0

0

0

194

0

0

0

18

0 250

0 0

0 0

16.5

Onderhoudskosten park Lingezegen

16.5

Toevoeging aan de Algemene Reserve risico participatie

250 4500

0

0

0

16.5

Frictiekosten bezuinigingen en organisatieontwikkeling

4493

432

520

998

78.294

57.440

45.749

23.053

17

Totaal incidentele lasten Incidentele baten 04.1

Bijdrage presikhaaf dekken uit budget beschikbaar voor gemeentelijke GR-bijdrage

415

17

17

05.1

Doorlopende kosten boei dekken uit opbrengsten procedures

130

0

0

0

07.1

Middelen (decentralisatieuitk.) cultuureducatie / cultuur participatie

0

127

127

127

08.2

GSO 3 Voorzieningenhart St. Marten Dekking ombouw ambulant jongerenwerk, het vervallen van 4 fte's ambulant jongerenwerk in kracht en GSO-wijken

08.3 08.3

Dekking CJG / ZAT ROC jeugd binnen budget 'Jeugd'

12.1

Exploitatiebaten projecten

12.1

Dekking met BWS-middelen van Ontwikkelingsplan Presikhaaf

12.1

Dekking met BWS-middelen Project Schuytgraaf

13.1

Onttrekking aan BR GRP

14.1

Rb 9-11-2011, Amendement 10', geef kleinschalige culturele initiatieven de ruimte om te bloeien, onttrekking aan BR Evenementen

15.2 16.5

Arnhem energiestad Dekking in dienstbuffer Stadsontwikkeling Onttrekking DBR SB voor onderhoud park Lingezegen

16.5

Onttrekking aan DBR frictiekosten

16.5 16.5

500 250

150

0

0

35

0

0

0

65.541

52.554

38.205

18.024

70

0

0

0

150

150

0

0

13.968

0

0

0

18

0

0

0

45

0 250

0 0

0 0

250 2.000

0

0

0

Onvoorzien

272

272

272

272

Strikt onvermijdbaar

427

540

653

766

84.071

54.060

39.274

19.206

Totaal incidentele baten

271

PAGINA


ONDERWERP

7 FINANCIËLE STATEN In dit hoofdstuk zijn de volgende overzichten opgenomen: • De geprognosticeerde balans; • Overzicht van vaste activa; • Reserves en voorzieningen; • EMU-saldo 2011.

272

PAGINA


ONDERWERP

7.1

Geprognosticeerde balans

activa bedragen x € 1000 31-12-2011

31-12-2012

505.125

529.371

Vaste activa Materiële vaste activa: Investeringen met een economisch nut Investeringen in openbare ruimte met maatschappelijk nut

51.587

58.188

235.082

215.214

791.794

802.773

Onderhanden werk

63.672

74.726

Voorraden

30.872

31.381

Kortlopende vorderingen

80.000

75.000

4.000

4.000

178.544

185.107

970.338

987.880

Financiële vaste activa Immateriële vaste activa

Totaal vaste activa Vlottende activa

Liquide middelen Overlopende activa Totaal vlottende activa

TOTAAL

273

PAGINA


ONDERWERP

Gemeente Arnhem passiva bedragen x € 1000 31-12-2011

31-12-2012

Eigen vermogen Algemene reserves

30.476

35.633

Bestemmingsreserves

126.499

114.725

Totaal eigen vermogen

156.975

150.358

21.440

19.588

Langlopende schulden

645.551

676.553

Totaal vaste passiva

823.966

846.499

Kortlopende schulden

16.372

11.381

Liquide middelen

50.000

50.000

Overlopende passiva

80.000

80.000

146.372

141.381

970.338

987.880

Voorzieningen

Vlottende passiva

Totaal vlottende passiva

TOTAAL

274

PAGINA


ONDERWERP

7.2

Vaste activa

Vaste activa


Omschrijving

Immateriële vaste activa

Aanschafwaarde

Investering

Desinvestering

Aanschafwaarde

01-01-2012

2012

2012

31-12-2012

0

0

0

0

71.320

3.010

0

74.330

715

0

0

715

- Bedrijfsgebouwen

352.530

19.995

19

372.506

- Grond-, wegen waterbouwkundige werken

156.700

12.600

844

168.456

2.108

215

46

2.277

23.954

4.981

864

28.071

Materiële vaste activa: Investeringen met een economisch nut : - Gronden en terreinen - Woonruimten

- Vervoermiddelen - Machines, apparaten en installaties - Overige materiële vaste activa

28.539

1.597

2.019

28.117

635.866

42.398

3.792

674.472

- Gronden en terreinen

0

0

0

0

- Woonruimten

0

0

0

0

- Bedrijfsgebouwen

0

0

0

0 70.531

Totaal investeringen met een economisch nut Investeringen openbare ruimte met maatschappelijk nut :

- Grond-, wegen waterbouwkundige werken

61.617

9.540

626

- Vervoermiddelen

0

0

0

0

- Machines, apparaten en installaties

0

0

0

0

- Overige materiële vaste activa Totaal investeringen openb. ruimte met maatschappelijk nut Totaal materiële vaste activa

2.889

0

0

2.889

64.505

9.540

626

73.419

700.372

51.938

4.418

747.892

Financiële vaste activa: Kapitaalverstrekkingen aan : -Deelnemingen

1.359

0

0

1.359

-Gemeenschappelijke regelingen

0

0

0

0

-Overige verbonden partijen

0

0

0

0

-Gemeentelijke diensten

0

0

0

0

1.359

0

0

1.359

Totaal kapitaalverstrekkingen Leningen aan : -Woningbouwcorporaties

184.740

0

18.260

166.480

-Deelnemingen

0

0

0

0

-Overige verbonden partijen

0

0

0

0

184.740

0

18.260

166.480

48.660

0

1.567

47.092

0

0

0

0

523

0

0

523

235.282

0

19.828

215.454

935.653

51.938

24.246

963.346

Totaal leningen aan Overige langlopende leningen Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of lan Bijdragen aan activa in eigendom van derden Totaal financiële vaste activa

Totaal vaste activa

275

PAGINA


ONDERWERP


Afschrijving

Afschrijving

Afschrijv. des-

Afschrijving

Boekwaarde

Boekwaarde

Rente 2012

01-01-2012

2012

invest. 2012

31-12-2012

01-01-2012

31-12-2012

5,25%

0

0

0

0

0

0

0

17.356

32

0

17.387

53.965

56.943

2.833

234

19

0

253

481

462

25

72.203

8.328

19

80.512

280.327

291.994

14.717

21.187

3.696

844

24.039

135.513

144.417

7.114

721

389

46

1.065

1.387

1.213

73

8.275

3.679

864

11.090

15.679

16.981

823

10.765

2.009

2.019

10.755

17.774

17.362

933

130.741

18.152

3.792

145.101

505.125

529.371

26.519

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

11.025

2.861

626

13.260

50.591

57.270

2.656

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1.893

78

0

1.972

996

917

52

12.919

2.939

626

15.232

51.587

58.188

2.708

143.660

21.091

4.418

160.333

556.712

587.559

29.227

0

0

0

0

1.359

1.359

71

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1.359

1.359

71

0

0

0

0

184.740

166.480

9.699

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

184.740

166.480

9.699

0

0

0

0

48.660

47.092

2.555

0

0

0

0

0

0

0

200

40

0

240

323

283

17

200

40

0

240

235.082

215.214

12.342

143.860

21.131

4.418

160.573

791.794

802.772

41.569

Totaal reserves en voorzieningen

150.913

15.921

134.992

Totaal reserves

Totaal voorzieningen

100.916

34.076

Totaal Algemene reserves

Bestemmingsreserves

30.012 4.064

1

mutaties 2011

MJPB 2011-2014

2

9.853

1.486

8.367

9.268

-901

-901 0

MJPB 2011-2014

begrote

(per saldo)

31-12-2011

geamendeerde

- Algemene Reserve (AR) - Dienstbedrijfsreserves (DBR)

Algemene reserves:

Omschrijving

Terugdraaien

Stand per

160.766

17.407

143.359

110.184

33.175

29.111 4.064

3 (1+2)

01-01-2011

4

43.731

24.161

19.570

16.221

3.349

2.028 1.321

01-01-2010

naar stand

Actualisatie 2010

Stand per

204.497

41.568

162.929

126.405

36.524

31.139 5.385

5 (3+4)

01-01-2010

Mutatie

6

1.825

-7.549

9.374

17.358

-7.984

-7.653 -331

Jaarverslag 2010

(per saldo)

206.322

34.019

172.303

143.763

28.540

23.486 5.054

7 (5+6)

01-01-2011

=

per 31-12-2010

Jaarverslag 2010

Stand

241

901 -660

-23.685

-7.322

-16.363

-16.604

8

(t/m verz.besl. 1)

mutaties 2011

(per saldo)

begrote

Geactualiseerde

9

1.035

-660

1.695

2.545 -850

-4.222

-5.257

2011

correcties

Aanvullende

178.415

21.440

156.975

126.499

30.476

26.932 3.544

10 (7+8+9)

01-01-2012

=

31-12-2011

Stand per

Gecorrigeerde

563

0

563

24

539

12

11

15.022

355

14.667

9.949

4.718

4.718 0

Overige

Rente

539 0

Toevoegingen

Begrote mutaties 2012

32.189 3.444 35.633

114.725

150.358

19.588

169.946

100

21.746

21.846

2.207

24.053

14 (10+11+12-13)

13

0 100

31-12-2012

Onttrekkingen

Stand per

bedragen x € 1000

ONDERWERP

Stand per

Gemeente Arnhem



PAGINA

Reserves en voorzieningen 276

Reserves en voorzieningen

7.3

277

PAGINA


ONDERWERP

7.4

Emu-saldo 2012

Sinds 1999 bestaat de Economische en Monetaire Unie (EMU), die in Europa verantwoordelijk is voor het gezamenlijke monetaire beleid van de deelnemende landen. Deze EMU-landen zijn gehouden aan de –met elkaar afgesproken- eis om het begrotingstekort van de overheid niet te laten stijgen boven de 3% van het bruto binnenlands product (BBP). Deze grens van 3% geldt voor de gehele overheid, dus inclusief de gemeenten, provincies en waterschappen. Het begrotingstekort wordt berekend op een manier die afwijkt van de manier waarop bij gemeenten het saldo wordt bepaald. Decentrale overheden zijn gehouden aan de regelgeving in het BBV, dat uitgaat van een stelsel van baten en lasten. Het zogenaamde EMU-saldo is een saldo van inkomsten en uitgaven (dus op kasbasis). In 2003 heeft de Nederlandse overheid (Rijk en decentrale overheden gezamenlijk) de grens van 3% kortstondig overschreden mede als gevolg van EMU-tekorten bij gemeenten, waar geen rekening mee was gehouden. Om soortgelijke onaangename verrassingen in het vervolg te vermijden zijn afspraken gemaakt die ertoe moeten leiden dat ook de lokale overheden zich bewust worden van hun aandeel in de beheersing van het EMU-saldo. Onderdeel daarvan is de vermelding van het zogenaamde EMU-saldo in de begroting. In het overzicht is het EMUsaldo berekend voor de jaren 2011 tot en met 2013, zoals dat voortvloeit uit deze begroting.

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves Afschrijvingen ten laste van de exploitatie Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

2011

2012

2013 x € 1.000

-8.367 21.162 432 73.279

-6.599 21.131 355 51.938

3.916 22.000

-37.051

-35.737

61.653

In mindering op de onder vraag 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs) Boekwinst op desinvesteringen Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs) Boekwinst op grondverkopen Betalingen ten laste van de voorzieningen Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en aandelen Betalingen die niet via de exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de andere genoemde posten Berekend EMU-saldo

70

-60.122

Voor de Nederlandse gemeenten in totaliteit is door de Rijksoverheid de zogenoemde macroreferentiewaarde vastgesteld op 0,38% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Deze macroreferentiewaarde betekent voor Arnhem een individuele referentiewaarde van € 27.650.000 (Septembercirculaire 2011). In de begroting voor 2011 wordt dit toegestane EMU-tekort overschreden als gevolg van investeringen aan de kadeconstructie langs de Rijn (€ 13,7 mln.), de OV-terminal Arnhem Centraal (€ 4,5 mln.) en herinrichtingen van Malburgen en Presikhaaf (samen € 4,5 mln.). In 2012 zorgen begrote investeringen in de onderwijshuisvesting voor de overschrijding van de EMU-norm en in 2013 zal het EMU-tekort hoger zijn dan de norm als gevolg van de investeringen in het kenniscluster van Cultuur in Rijnboog. Het MIP van deze MJPB 2012 – 2015 toont aan dat ook voor het jaar 2014 gerekend moet worden op een overschrijding van de referentiewaarde; in dat jaar zijn voor € 63 mln. nieuwe investeringen in de onderwijshuisvesting begroot. Of Arnhem als gevolg van de begrote overschrijdingen van de referentiewaarde geconfronteerd kan worden met strafmaatregelen is op basis van alleen deze MJPB niet te zeggen. De EU straft Nederland als het tekort van de Nederlandse overheid in totaliteit meer is dan 3% van het BBP, in welk geval de Rijksoverheid bekijkt of de gemeenten binnen de aan hen toegestane 0,38% zijn gebleven. Wanneer de gezamenlijke gemeenten deze macroreferentiewaarde hebben overschreden zal in overleg tussen het Rijk en de VNG worden bepaald of en zo ja, welke sancties worden opgelegd aan individuele gemeenten.

278

PAGINA


ONDERWERP

279

PAGINA


ONDERWERP

BIJLAGEN

280

PAGINA


ONDERWERP

2013

2014

2015


01.1

Amendement Nivon heeft meerwaarde voor arnhem, dekking digitalisering

0

19

19

19

01.1

Amendement Arnhemse kinderen verdienen het beste, dekking besparing digitalisering

0

20

20

20

01.1

Motie goed werkgeverschap

0

0

0

0

0

39

39

39 115

Bezuinigingen op deelprogramma 01.1 01.2

Korten op inwonerbijdrage Stadsregio (25%)

01.2

Amendement invulling beter in balans 2, geen geld naar vitesse

Bezuinigingen op deelprogramma 01.2

0

0

0

24

24

24

24

24

24

24

139

02.1

Stopzetten van bepaalde (niet verplichte) dienstverlening

41

41

41

41

02.1

Openingstijden aanpassen icm werken op afspraak

68

68

68

68

02.1

Verhogen leges

85

85

85

85

02.1

Failure demand reduceren

45

45

45

45

02.1

Stopzetten innovaties Publieke Dienstverlening

60

60

220

220

299

299

459

459

0

50

50

50

0

50

50

50 56


ONDERWERP

2012


Totaaloverzicht bezuinigingen

PAGINA

Deelprogramma

281

Totaaloverzicht bezuinigingen 2012-2015

Verlaging subsidie peuterspeelzalen + amendement peuterspeelzalen niet dubbel gepakt


Bezuiniging op specifieke projecten

56

56

56

03.2

Hanteren Londonorm ipv Arnhems model tav MFC's

0

0

0

53

03.2

Samenvoeging gem. org. Natuurcentrum en Bezoekerscentrum Sonsbeek

0

0

40

40

03.2

Coördinatie en activiteiten Onderwijsvoorrangsbeleid

100

100

100

100

03.2

Aanbesteding leerlingenvervoer

100

100

100

100

256

256

296

349


Stopzetten subsidie Volksuniversiteit

0

141

141

141

03.3

Amendement een leven lang leren voor iedereen, gedeeltelijk terugdraaien bezuiniging VU

0

-100

-100

-100

0

41

41

41 1.400


Optimaliseren Minimabeleid + Amendement arnhem card op peil houden

04.2

Renteverhoging leningen Stadsbank

04.2

Inzetten uitkeringsgerechtigden

04.2

Amendement geen als-dan dekking


0

400

900

400

400

400

400

0

350

875

1.300

0

0

0

0

400

1.150

2.175

3.100

05.1

Collectieve preventie en gezondheidszorg VGGM

0

100

100

100

05.1

Hera Vrouwenopvang (deels incidenteel)

0

0

0

103

0

100

100

203


Innovatie en versobering Hulp bij Huishouden

0

500

500

500

05.3

Rolstoelvoorzieningen

150

150

150

150

05.3

Vervoersvoorzieningen

400

400

400

400

550

1.050

1.050

1.050


Beleid Loverboys uit Beschermd en weerbaar

0

50

50

50

06.1

Amendement invulling beter in balans, 3 generieke taakstelling VGGM

0

100

200

400

0

150

250

450 100


MSSA: samenvoegen backoffice met andere podia

0

100

100

07.1

Verlagen subsidie aan Radio TV Arnhem

0

0

37

37

07.1

Verlagen gemeentelijke bijdrage Gelders Archief

0

105

105

105

07.1

Amendement Willemeen, middelen beschikbaar stellen (100.590)

-100

-100

-100

-100

-100

105

142

142


Sluiten 'Sport en spel-verhuur'

0

0

0

125

07.2

Taakstelling buitensportaccommodaties

0

0

0

130

07.2

Sluiten e/o verpachten horeca zwembaden

0

0

155

155

07.2

Arnhemse kinderen verdienen het beste, dekking verpachten horeca zwembaden

0

40

45

45

07.2

Uitbesteding schoonmaak zwembaden

0

0

20

20

07.2

Amendement Arnhems model bij realisatie van gymzalen, ASF-subsidie

0

0

0

39

0

40

220

514


2014

2015


Verlagen subsidie Maatschappelijke stage


Verlaging subsidie aan Stichting Rijnstad + amendement een oase voor participerende vrouwen…

08.2

Hart van de wijk

0

50

50

50

0

50

50

50

0

61

61

61

34

34

34

34

08.2

Algemeen (personeel) wijkgericht werken

130

130

130

130

08.2

Generieke taakstelling Hart van de Wijken

125

250

375

500

289

475

600

725


Niet opstarten 2 frontoffices CJG

0

100

100

100

08.3

Website Jong IN

0

18

36

36

08.3

Beëindiging ontwikkeling CJG

0

30

30

30

08.3

Beëindiging innovatiefonds jeugd

0

50

50

50

08.3

Vangnet bureau Jeugdzorg

0

35

35

35

08.3

Amendement zorgen voor de jeugd, reservering beconnected

0

-5

-5

-5

08.3

Monitoring en communicatie (anders en minder)

0

0

10

10

0

228

256

256


Verlaging subsidie Fonds Samenlevingsbeleid

30

30

30

30

08.4

Verminderen budget voor anti-discriminatieactiviteiten

24

24

24

24

08.4

Halveren bijdrage voor Multicultureel platform

26

26

26

26

08.4

Amendement Afbreken en compenseren AWBZ, bezuiniging op multicultureel platform verhogen

0

25

25

25

80

105

105

105

105

105

105

105

105

105

105

105

8

16

24

32

8

16

24

32


Stoppen subsidie SWOA activiteiten Schuytgraaf


ONDERWERP

2013


08.1

2012

PAGINA


282

Deelprogramma

Korten op investeringsbudget verkeersinfrastructuur


Innovaties bij stadsconferentie

9

9

9

9

12.1

Schrappen budget voor milieurapportagescan

53

53

53

53

12.1

Besparing op planschadebeoordelingscommissie

20

20

20

20

12.1

Proces- en systeeminnovatie bij Quick Scans

29

29

29

29

12.1

Afbouwen taken senior beleidsadviseur projectleiding

87

87

87

87

12.1

Besparing op wijkaccounts

19

19

19

19

217

217

217

217


Verwijderen civiele kunstwerken wegen

40

40

40

40

13.1

Deels laten vervallen landbouwwegenkrediet (MIP)

100

100

100

100

13.1

Amendement invulling beter in balans, 2 verlagen niveau van stadsreiniging

100

460

460

460

13.1

Verlagen ond.niveau onkruidbestrijding verharding van B naar C

0

70

70

70

13.1

Afschaffen hondenuitlaatplaatsen

55

65

65

65

13.1

Vereenvoudigen wisselperken groen

75

75

75

75

13.1

Stoppen plusprojecten BGB

135

135

135

135

13.1

Stoppen herinrichting BGB

100

100

100

100

13.1

Anders inrichten bewonersparticipatie BGB

31

31

31

31

13.1

Verlengen uitvoeringsperiode BGB

1.000

1.000

1.000

1.000

13.1

Werken met vaste projectteams BGB

31

31

31

31

13.1

Werken met raamcontracten BGB

31

31

31

31

13.1

Vergroten samenwerking tussen projecten BGB

16

16

16

16

13.1

Beperken speelvoorzieningen

160

160

160

160

13.1

Verlagen energieverbruik openbare verlichting

15

25

35

50

13.1

Verminderen onderhoud openbare verlichting

60

65

70

100

101

202

316

316

8

16

24

32

2.058

2.622

2.759

2.812

13.1

Vergroten efficiency Stadsingenieurs

13.1

Verminderen beleidscapaciteit Openbare Ruimte


2014

2015

13.2

Definitief niet invoeren chip afvalcontainers

428

413

398

400

13.2

Afschaffen gescheiden inzameling incontinentiemateriaal

22

22

22

22

13.2

Inkomsten textiel niet meer naar goed doel

45

45

45

45

13.2

Stoppen met wijkweddenschappen afval

35

35

35

35

13.2

Beperken advisering riolering

42

42

42

42

13.2

Verminderen onderzoeken riolering

50

50

50

50

13.2

Vergroten efficiency gemalen

125

125

125

125

13.2

Afschaffen Waterservicepunt

66

133

133

133

13.2

Verlagen niveau dagelijks beheer GRP

55

55

55

55

13.2

Amendement invulling beter in balans, 1 taakstelling op afvalverwerking

120

640

640

797

988

1.560

1.545

1.704


Beperken toezicht illegale bouw

13.3

Afronden inhaalslag beheerssysteem monumenten

0

0

21

21

32

32

32

32 25

13.3

Verminderen beleids- en onderzoeksbudget Monumenten

0

25

25

13.3

Verminderen beleidscapaciteit Monumenten

8

16

24

32

13.3

Grotendeels afschaffen stimuleringsbudget Erfgoedprojecten

100

100

100

100

13.3

Opnemen in leges advisering monumentenvergunningen


80

80

80

80

220

253

282

290

14.1

Verminderen inzet investeringsbevordering

0

0

70

70

14.1

Korten programmabudget SEF

30

30

30

30

14.1

Stoppen met deelname Provada

18

18

18

18

48

48

118

118


Verminderen beleidscapaciteit water en ecologie

15.1

Afschaffen krediet signalering, bemaling en watergangbeheer

15.1

Inkrimpen Groenfonds


8

16

24

32

55

55

55

55

225

225

225

225

288

296

304

312

15.2

Verminderen beleidscapaciteit Milieu

8

16

24

32

15.2

Verlagen budget extern advies Milieu

100

100

100

100

15.2

Verlagen budget voorbereidingskst sanering weg-en raillawaai

30

30

30

30

15.2

Verminderen beleidscapaciteit Bodem

16

32

47

63

154

178

201

225


Verminderen controles bodem

0

29

29

29

15.3

Verlagen budget overige goederen en diensten

20

20

20

20

15.3

Verminderen ondersteuning bij handhaving wildplakken

10

10

10

10

15.3

Efficiencymaatregel verwijderen fietsen

20

20

20

20

15.3

Vergroten efficiency uitvoering wet BIBOB

25

25

25

25

15.3

Verhogen tarieven APV-vergunningen

93

93

93

93

15.3

Dereguleren kapvergunning

0

0

62

62

15.3

Dereguleren APV-vergunning

7

7

7

7

15.3

Verminderen programmakosten Juridische Zaken

15

15

15

15

15.3

Verhogen tarief horecavergunning naar meer kostendekkend


Amendement een oase voor participerende vrouwen moet blijven, ophalen gemiste heffingen


35

35

35

35

225

254

316

316

0

26

26

26

0

26

26

26

16.5

Vastgoed: kwaliteitsverlaging

0

0

100

200

16.5

Vastgoedbedrijf: efficiencyslag

0

0

100

300

16.5

Vastgoedbedrijf: onderuitputting budget onderhoudskosten panden

0

300

200

0

16.5

Amendement 45a steun aan kinderen die het nodig hebben, taakstelling PM-posten

0

65

65

65

16.5

Amendement 29` loket zuid, dekking uit deregulering

0

55

130

130

16.5

Amendement 39´ zorgen voor de jeugd, prof inkoop

0

75

75

75

16.5

Amendement 45 ` Arnhemse kinderen verdienen het beste, dekking taakstelling inkoop

0

0

35

35

0

495

705

805


Diverse mogelijke bezuinigingen interne dienstverlening

778

1.238

1.554

2.875

16.6

Amendement invulling beter in balans 2, taakstelling ICT

117

117

117

117

16.6

Amendement “Met het gezicht naar de wijk 2” bezuinigen op drukwerk en PR

0

76

76

76

16.6

Organisatieontwikkeling en innovaties

1.000

2.000

4.500

7.000

16.6

Besparing gemeentebrede energiekosten

75

150

225

300


1.970

3.581

6.472

10.368

Totaal bezuinigingen in MJPB 2012-2015

8.079

13.813

18.931

25.001

ONDERWERP

2013


2012 bedragen x € 1.000

PAGINA


283

Deelprogramma

284

PAGINA


ONDERWERP

285

PAGINA


ONDERWERP

Profiel van Arnhem Arnhem

Wijkprofielen 2011

Gemeente Arnhem

Bevolkingssamenstelling Aantal inwoners Aantal huishoudens Gemiddelde huishoudengrootte

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 138.181 139.288 140.729 141.562 141.599 141.355 142.201 142.577 143.596 145.571 147.038 148.073 70.187 70.717 71.030 71.455 72.250 72.795 73.591 74.698 75.267 75.670 1,97 1,97 1,96 1,94 1,93 1,93 1,92 1,92 1,92 1,93

Leeftijd Groene druk (verhouding < 20jr op 20-64jr) Grijze druk (verhouding 65+ op 20-64jr)

32,9 20,7

33,1 20,3

33,1 20,0

33,3 19,7

33,6 19,7

33,3 19,5

33,3 19,5

33,2 19,3

33,1 19,2

33,4 19,2

33,7 19,4

33,6 19,5

Etniciteit % niet-westerse allochtonen % westerse allochtonen

14,1 11,4

14,9 11,4

15,7 11,5

16,3 11,5

16,7 11,4

16,9 11,4

17,2 11,3

17,3 11,3

17,6 11,3

17,7 11,5

17,8 11,5

18,0 11,5

21,7 6,3 26,6 45,4

21,5 6,5 26,5 45,6

21,3 6,7 25,9 46,1

21,0 6,8 25,6 46,6

20,8 6,8 25,4 47,0

20,6 6,8 25,3 47,4

20,6 6,7 25,0 47,7

20,5 6,8 24,9 47,7

20,7 6,8 24,7 47,7

20,9 6,9 24,5 47,7

6,5 6,2 7,7

6,0 6,3 7,5

6,1 6,6 9,2

7,0 6,7 9,5

6,9 7,1 8,8

7,1 6,8 8,5

7,7 6,8 8,9

7,0 6,5 8,3

6,8 6,6 7,3

2005 64.397

2006 64.932

2007 65.311

2008 66.538

2009 66.834

Woningvoorraad % corporatiebezit % particuliere huurwoningen % koopwoningen % onbekend

42,7 18,6 37,3 1,4

42,6 17,9 38,3 1,3

40,4 19,1 39,7 0,9

40,8 17,7 40,6 0,9

39,6 17,9 41,6 0,8

37,4 18,8 42,7 1,1

38,2 17,8 42,9 1,1

% ééngezinswoningen % meergezinswoningen % onbekend

51,5 45,9 2,6

51,3 45,1 3,6

51,9 45,3 2,8

52,3 44,8 2,9

52,6 44,5 2,9

52,9 44,1 2,9

52,8 44,2 2,9

2010

2011

10.040 10.790 11.180 99.750 101.100 101.230 8,3 7,5 7,7

7,3

% Huishoudens Gezin met kinderen Eenoudergezin Gezin zonder kinderen Alleenstaande Verhuisbewegingen % vestiging in de stad van buiten Arnhem (t.o.v. gemiddelde bevolking) % vertrek uit de stad (t.o.v. gemiddelde bevolking) % binnenverhuizingen (t.o.v. gemiddelde bevolking)

6,7 6,0 8,2

Fysieke woonomgeving Aantal woningen

2010 2011 67.396 67.909

Sociale woonomgeving Leefbaarheid en Veiligheid Rapportcijfer leefbaarheid Rapportcijfer veiligheid in uw buurt Rapportcijfer woonomgeving Rapportcijfer voorzieningen in uw buurt Buurtperspectief % dat vooruitgang ziet van de buurt % dat achteruitgang ziet van de buurt % dat vooruitgang verwacht van de buurt % dat achteruitgang verwacht van de buurt

2001

2003

2005

2007

2009

6,9 6,6 6,4

6,8 6,7 6,9 6,6

6,9 6,6 6,9 6,7

7,0 6,9 7,1 6,9

7,1 6,6 7,2 7,0

10 23

10 26

15 24

17 22

17 19

13 29

17 31

23 30

27 22

30 19

Participatie Werk Aantal bedrijfsvestigingen Aantal arbeidsplaatsen % Niet Werkende Werkzoekenden (NWW-ers)

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

7.700 96.210 8,5

7.970 95.930 8,6

8.120 95.540 9,3

8.210 95.320 10,4

8.440 93.950 11,0

8.770 94.280 10,6

9.390 97.140 9,7

6,1

6,2

6,7

6,6

6,3

5,9

5,4

21,3

21,8

2009

aantal NWW-ers perc. van de potentiële beroepsbevolking (15-64 jr)

% Wet Werk en Bijstand (WWB-ers)

4,9

4,9

5,1

16,7 19,3 0,9 11,0

10,5

aantal pers.WWB < 65 jr perc. van de potentiële beroepsbevolking (15-64 jr)

Inkomen Gemiddeld gestandaardiseerd besteedbaar huishoudenink. (*1.000 euro) % huishoudens minimuminkomen (tot 120% Wettelijk sociaal minimum) % minimakinderen (huishouden met inkomen tot 120% Wettelijk sociaal minimum) % schuldhulpaanvragen (t.o.v. potentiële beroepsbevolking) % Arnhem Card houders (t.o.v. potentiële beroepsbevolking)

0,9

0,9

Onderwijs Opleidingsniveau (nog niet beschikbaar) % voortijdig schoolverlaten Sport % inwoners dat aangeeft te sporten

4,7

60

64

61

Cultuur Cultuurparticipatie (nog niet beschikbaar) Vrijwilligerswerk % actief als vrijwilliger

33

Gezondheid Gezondheidsindicator (nog niet beschikbaar) Zorg % gebruik WMO voorzieningen - huishoudelijke hulp % gebruik WMO voorzieningen - collectief vervoer Voorzieningen Aantal gemeentelijke sportaccommodaties in de wijk (in Arnhem totaal 69) Aantal wijken buurtcentra (in Arnhem totaal 27) Aantal maatschappelijke hulpverlening instellingen (in Arnhem totaal 39)

2,3 5,2

69 27 39

286

PAGINA


ONDERWERP

Arnhem is de hoofdstad van Gelderland en de 14e gemeente van Nederland qua inwoneraantal. Arnhem bestaat uit 24 wijken. Bevolkingssamenstelling Op 1 januari 2011 wonen 148.073 mensen in Arnhem. Vergeleken met Nederland is er in Arnhem nog geen sprake van vergrijzing: de stad kent een duidelijke middengroep van 20-45 jarigen. Het inwoneraantal neemt toe.

Arnhem

95 e.o. 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4

Nederland

overigwesterse 12%

Turks 5% Marokkaans 2% Surinaams 2%

nietwesterse 18%

Antilliaans 2% Nederlands 70%

6%

4% 2% mannen

0%

2% 4% vrouwen

overig nietwesterse 7%

6%

Het aandeel niet-westerse allochtonen in Arnhem is 18,0%. Dit aandeel is over de jaren heen toegenomen (was 14,1% in 2000). Het aandeel westerse allochtonen is stabiel en ligt op 11,5%. De gemiddelde huishoudengrootte is langzaam afgenomen en is nu 1,93. Het aandeel alleenstaande huishoudens is toegenomen, terwijl het aandeel huishoudens bestaande uit een gezin zonder kinderen is afgenomen. Het aandeel inwoners dat van buiten Arnhem komt en zich vestigt in de stad, vertoont geen grote schommelingen, wel een kleine toename in 2008. Het aandeel inwoners dat vertrekt uit de stad vertoont schommelingen. Het aandeel inwoners dat verhuist binnen de stad lijkt vanaf 2005 iets af te nemen. Fysieke woonomgeving De woningvoorraad in Arnhem is 67.909 woningen groot. De woningvoorraad bestaat voor 38% uit woningen in het bezit van corporaties, 18% uit particuliere huurwoningen en 43% uit koopwoningen. Het aandeel koopwoningen is gestegen (was 37% in 2005) en het aandeel corporatiewoningen afgenomen (was 43% in 2005). 53% van de woningvoorraad bestaat uit ééngezinswoningen. Sociale woonomgeving Het rapportcijfer voor leefbaarheid van de woonbuurt is licht gestegen en komt uit op een 7,1. Het rapportcijfer voor de veiligheid in de buurt was in 2007 toegenomen tot een 6,9 waarna het afneemt tot een 6,6. De waardering voor de woonomgeving scoort een iets gestegen 7,2. De waardering voor de voorzieningen in de wijk is gestegen en wordt beoordeeld met een 7,0. In Arnhem zien ongeveer evenveel mensen een achteruitgang als vooruitgang van hun buurt. Voorgaande jaren zagen juist meer mensen een achteruitgang dan vooruitgang. Voor de toekomst verwachten meer mensen een vooruitgang van de buurt dan achteruitgang. Participatie In 2010 kent Arnhem 11.180 bedrijfvestigingen. Vergeleken met 2001 is dit aantal met 3.480 bedrijfsvestigingen toegenomen, oftewel met 45%. Wat betreft de arbeidsplaatsen had Arnhem in 2010 101.230 arbeidsplaatsen. Vergeleken met 2001 is dit aantal toegenomen met 5.020, oftewel met 5%. Het aandeel niet-werkende werkzoekenden (NWW-ers) in Arnhem daalt vanaf 2005 tot 2009 waarna het licht toeneemt in 2010 en daalt in 2011 naar 7,3%. Het aandeel inwoners (tot 65 jaar) dat een beroep doet op de Wet Werk en Bijstand neemt af tussen 2004 en 2009, lijkt te stabiliseren maar neemt iets toe tot 5,1% in 2011. In 2008 was het gemiddeld gestandaardiseerd huishoudeninkomen in Arnhem € 21.800,-. In 2010 heeft 16,7% van de huishoudens in de stad een minimuminkomen, en 19,3% van de kinderen woont in een huishouden met een minimuminkomen. Het aandeel schuldhulpaanvragen (t.o.v. de potentiële beroepsbevolking) is 0,9% en vanaf 2006 stabiel. 10,5% van de inwoners (t.o.v. de potentiële beroepsbevolking) heeft een Arnhem Card, een vergelijkbaar aandeel met vorig jaar. Het aandeel leerlingen dat voortijdig de school verlaat in Arnhem is 4,7%. In 2008 gaf 61% van de inwoners in Arnhem aan te sporten. In 2009 is 33% van de inwoners actief als vrijwilliger. Van de inwoners maakt 2,3% gebruik van de WMO-voorziening huishoudelijk hulp en 5,2% van de WMO-voorziening collectief vervoer. Arnhem heeft 69 gemeentelijke sportaccommodaties, 27 wijken/of buurtcentra en 39 maatschappelijke hulpverlening instellingen.

APV AR ArtEZ ASF ASV ATC AU AWB AWBZ

B BAG Barim BBV

BDU-SIV BGB BGD BGV BIBOB BNG BOA BOS BR BUIG BVO BWS BWT BZK

C CAR CAK CASA CAZ CAO CBS CBKG Cebeon CG CIR CIZ CJG COC CPB CPI CPO CROW

Basisregistratie Adressen en Gebouwen Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer Besluit Begroting en verantwoording provincies en gemeenten Brede doeluitkering-sociaal, integratie en veiligheid Buiten Gewoon Beter Buiten Gewoon Doorgaan Buitengewoon Verder Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur Bank Nederlandse Gemeenten Buitengewoon Opsporingsambtenaar BuurtOnderwijsSport Bestemmingsreserve wet bundeling uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten Bruto vloeroppervlakte Besluit Woninggebonden Subsidies Bouw- en woningtoezicht Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Collectieve Arbeids Regeling Centraal Administratiekantoor Centrum voor (landschaps)architectuur en stedenbouw Arnhem Collectieve aanvullende ziektekostenverzekering Collectieve Arbeids Overeenkomst Centraal Bureau voor de Statistiek Centrum Beeldende Kunst Gelderland Centrum Beleidsadviserend Onderzoek Chronisch zieken en Gehandicapten Cultuur in Rijnboog Centrum Indicatieorgaan Zorg Centra voor Jeugd en Gezin Nederlandse Vereniging tot integratie van homosexualiteit Centraal Planbureau Consumenten Prijsindex Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Netwerk waar gemeentelijke professionals kennis etc. uitwisselen over openbare ruimten

Dienst bedrijfsreserves DIGItaal Arnhem Digitale monitor vrijwilligerswerk Digitaal Klantdossier Directie Programmasturing en Strategie Digitaal Reizigers Informatie Systeem Dienstverleningsovereenkomst

E EHS EMOVO EMT EMU ESF EZ

Ecologische hoofdstructuur Elektronische Monitor en Voorlichting Energie en Milieu Technologie Economische en Monetaire Unie Europees Sociaal Fonds Economische Zaken

F FF FIDO fte's Fuwa

Flora en Fauna Financiering Decentrale Overheden functies functiewaardering

G GA GANG GEM GFT GGZ GMA GMG GO GPP GPR GR GRP GSB GSF GSO GW H HAN HALT

HBO HGM HMA HOV I IBA ICT ID IK-scan ILG IPO ISD ISP ISV IZ J JGZ JOR JCO

Gelders Archief Platform voor beeldende kunst en publieke ruimte Grond Exploitatie Mij. Groente Fruit Geestelijke Gezondsheidszorg Gemeentemuseum Arnhem Grondbank Arnhem Gelderland Onderneemt; project stimulatie studenten om voor onderschap te kiezen geluidsproductieplafonds Gemeentelijke Praktijk Richtlijn Gemeenschappelijke Regeling Gemeentelijk rioleringsplan Grote Stedenbeleid Gelderse Sport Federatie Gelders Stedelijk Ontwikkelingsbeleid Gemeentewet

ONDERWERP

AmvB AMW AOW APCG

D DBR Diga Digimon DKD DPS DRIS DVO


ABC ABW AC AIS AMA AMB AMIS

Arnhem Aantrekkelijke Centrum (= 1 van de stadsprogramma's) Arbeidsbemiddelingscentrum Algemene Bijstands Wet Arnhem Card Arnhem International School Alleenstaande minderjarige asielzoeker Arnhem Mode Biënale Arnhemse Informatiesysteem voor monumenten & archeologie Algemene Maatregel van Bestuur Algemeen Maatschappelijk Werk Algemene Ouderdoms Wet Arnhems platform chronisch zieken en gehandicapten Algemeen Plaatselijke Verordening Algemene Reserve Hoge school voor de Kunst Arnhem Nijmegen Arnhemse Sport Federatie Algemene Subsidie Verordening Automotive Technology Centre Algemene Uitkering Gemeentefonds Algemene Wet Bestuursrecht Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

PAGINA

A AAC

Concernstaf Collectief Vraagafhankelijk Vervoer Centrum voor Werk en Inkomen

287

Afkortingenlijst

CS CVV CWI

Hogeschool Arnhem Nijmegen HetALTernatief= samenwerking tussen gemeenten en politie om kleine vergrijpen van jongeren af te doen met lichte straf Hoger Beroeops Onderwijs Hulpverleningsdienst Gelderland Midden Historisch Museum Arnhem Het Openbaar Vervoer

Individuele installaties voor de Behandeling van Afvalwater Informatie en communicatietechnologie Instroom en Doorstroombaan Integrale kwaliteitsscan Investeringsbudget landelijk gebied Inter Provinciaal Overleg Inrichting voor Stelselmatige Daders Instelling Stelselmatige Daders Investeringsbudget stedelijke vernieuwing Dienst Inwonerszaken

Jeugd Gezondheids Zorg Jongeren Ontmoetingsruimte Justitieel Casusoverleg (= overleg tussen Openbaar Ministerie, Politie en Raad voor de Kinde bescherming over jeugdige deliquenten

MFC MGBA MIP MJPB MMKA MO MOP MRA MSSA MVT N NASB NEN NGO NHM NICIS NIEGG NISB Nivon NOC/NSF NOM NRF NRW NSL NUP NWW O O&S OCW OG OGGZ OKA OKE OM OOR OPA ORRA OSJA OTO OTCO OV OVG OVS OZB OZO P PAS P&C PB

Mode- en vormgeving Make a difference day Meedoen allochtone jeugd door sport Management Buy Out Middelbaar Beroepsonderwijs organisatie die helpt bij vragen op het gebied van onderwijs, opvoeding, wonen etc. Multi Functionele Centra Modernisering Gemeentelijke Basisregistratie Meerjarig Investeringsplan Meerjaren Programmabegroting Museum voor Moderne Kunsten Arnhem Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Meerjaren Onderhoudsplanning Milieusamenwerking Regio Arnhem Musis Sacrum-Schouwburg Arnhem Meldpunt vrijwillige thuishulp

Nationaal actieplan sport en bewegen Nederlandse Norm Niet gouvernementele organisaties Nationaal Historisch Museum kenniscentrum steden Niet In Exploitatie Genomen Grond Ned. Instituut Sport en Bewegen ned. Instuut voor volksontwikkeling en natuurvriendenwerk Ned. Olympisch Comité/Nederlandse Sport Federatie Nederlands Openlucht Museum Nationaal Restauratie Fonds Noordrijn-Westfalen Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht Nationaal Uitvoeringsprogramma Niet-werkende werkzoekende

Onderzoek en Statistiek ministerie Onderwijs Cultuur en Welzijn Openbare GezondheidsZorg Openbare Geestelijke GezondheidsZorg Ondernemers Kontakt Arnhem Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie Openbaar Ministerie Objecten in de Openbare Ruimte Ontwerp Platform Arnhem Online Raadpleegbare Reisdocumenten Administratie afd. Onderzoek&Statistiek/Juridisch Advies Overlegraad toegankelijkheid openbare ruimte merknaam Ondergrondse containers Openbaar Vervoer Onderwijs Voorrangsgebieden Onderwijsvoorrang sociale vernieuwing Onroerende Zaak Belasting Overleg Zorg en Overlast

St. Primair onderwijs in Arnhem in Samenwerking Planning & Contrl Presikhaaf Bedrijven

RBT RGD RIEC RIOB RMC RO ROC RPB RPC RTV RU RUD RvR RWS S SB SBA SCP SDV SEF SHG SiA SKAR SMART SNOA SO SOFA SPA SSV St. Kiem STMG SUWI SVB SVMG SULO SW SWOA SZW

U UG UWV

V V&V VAT VAVO VBA VGB VGGM VIA VIRA VMBO VNG VO VRI VROM VSO VSV VVV VVE V&W VWS

Reflectie- en Actiegroep Aanpak kindermishandeling Regionaal Bureau voor Toerisma Rijks Gebouwen Dienst Regionaal Informatie- en Expertisecentrum Rioolbeheersysteem Regionaal Meldpunt en Coördinatiefunctie Ruimtelijke Ordening Regionaal opleidingscentrum Ruimtelijk Plan Burau Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Radio en TV Rijksuniversiteit Nijemgen Regionale Uitvoeringsdienst Ruimte voor de Rivier Rijkswaterstaat

Dienst Stadsbeheer St. Binnenstad Arnhem Sociaal Cultureel Planbureau Schulddienstverlening Sociaal Economisch Fonds Steunpunt Huiselijk Geweld Sporen in Arnhem St. Kinderopvang Arnhem Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden St. Noodopvang Asielzoekers Dienst Stadsontwikkeling St. Ondernemersfonds Arnhem St. Peuterspeelzalen Arnhem Sport- en Spelverhuur Kennisprogramma integratie van Nicis Stichting Thuiszorg Midden Gelderland Structuur uitvoering werk en inkomen Sportvoorrangsbeleid Stichting Vluchtelingenwerk Midden Gelderland merknaam Ondergrondse containers Sociale Werkvoorziening St. Welzijn Ouderen Arnhem Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Uitgezette gelden Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen

Volksgezondheid en verslavingszorg voorbereiding, advies, toezicht Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs Vastgoedbedrijf Arnhem Vastgoed Beheersplan Veiligheids- en Gezondheidsregio Gld. Midden Vrijwillige Inzet Arnhem Verwijsindex Risicojongeren regio Arnhem Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs Vereniging Nederlandse Gemeenten Voortgezet Onderwijs Verkeersregelinstallatie Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu Voortgezet Speciaal Onderwijs Voortijdig schoolverlaten Vereniging voor Vreemdelingenverker Voor- en vroegschoolse educatie Ministerie Verkeer&Waterstaat Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

ONDERWERP

M M&V MADD MAJDS MBO MBO MEE

R RAAK

Persoonsgebonden budget primair onderwijs Publiek Private samenwerking park&ride Plaatsgebonden risico Price Waterhouse Coopers Provinciale Werkgelegenheidsenquête


LVG

Langzaam rijden gaat sneller Ministerie van Landbouw, Natauur en Voedselkwaliteit Landelijke Vereniging Georganiseerde eerstelijn

PGB PO PPS P&R PR PWC PWE

PAGINA

L LARGAS LNV

Knooppunt Arnhem-Nijmegen Klein Chemisch afval Klantencontactcentrum Kennisinstituut Energie en Milieutechnologie Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten Kaderrichtlijn Water

288

K KAN KCA KCC KIEMT KING KRW

ONDERWERP

Zorg- en Adviesteam Zeer actieve veelplegers Zorgoverleg Risicojeugd Zorgverzekeringswet


Z ZAT ZAVP ZOR ZVW

WW WWB WWI

PAGINA

WWIK WWnV

Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Uitkering voor jonggehandicapten Wet Gemeenschappelijke Regelingen Werkgeverservicepunt Wet Investeren in Jongeren Wet inschakeling werkzoekenden Wet milieubeheer Wet Maatschappelijke Ontwikkeling wet Waardering Onroerende Zaken Wet ruimtelijke ordening woon, rolstoelen vervoersvoorzieningen Wet stedelijke vernieuwing Wet sociale werkvoorziening World Trade Center Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten Werkeloosheidswet Wet werk en bijstand Wonen, Wijken en Intergratie (onderdeel ministerie VROM) Wet Werk Inkomen kunstenaars Wetsvoorstel werken naar vermogen

289

W Wabo Wajongers WGR WGSP WIJ WIW Wm WMO WOZ WRO WRV Wsv Wsw WTC Wtcg

Meerjarenprogrammabegroting

Recommend Documents