NOVA DWARSVERBAND. Binden en betrekken

NOVA DWARSVERBAND NIEUWSBRIEF OPLEIDINGEN ZORG, WELZIJN EN LAB VAN ROC NOVA COLLEGE JAARGANG 4 – NUMMER 7 – JUNI 2014

Binden en betrekken Zorgaanbieder Zorgbalans ontwikkelde met Nova College een speciaal programma voor stagiairs van het eerste leerjaar. Studenten van verschillende op­leidingen en niveaus binnen de richting Zorg volgen gezamenlijk themabijeenkomsten op een locatie van Zorgbalans. Het programma sluit aan bij recente ontwikkelingen in de zorg, waar andere eisen aan toekomstige medewerkers worden gesteld.

‘In onze beleidsvisie staat dat we van en voor de regio zijn. Dan moet je dus zakendoen met het roc in deze regio’, aldus Sophie Kramer, manager opleidin­ gen bij Zorgbalans. Ze vertelt dat het idee voor nauwe samenwerking werd geboren om iets extra’s te doen voor studenten die de beroepsopleidende leerweg volgen. ‘Het is onze gezamen­ lijke verantwoordelijkheid studenten maximaal voor te bereiden op een beroep in de zorg. De moeilijkheid is dat wij niet de middelen en de mankracht hebben om stagiairs optimaal te begeleiden. Daarom hebben we ervoor gekozen gebruik te maken van de kracht van de verschillende niveaus binnen de opleiding.’ Zorgbalansklas Voor de niveau 2, 3 en 4 studenten is een gezamenlijk programma ontwikkeld

dat is overgoten met een Zorgbalans­ sausje. Studenten wordt verteld wat Zorgbalans is, wat werken bij de organisatie inhoudt en wat van toe­ komstige medewerkers wordt verwacht. ‘Wij zien dit experiment als een ideale manier om theorie en praktijk aan elkaar te koppelen. Zorgbalans en Nova organiseren samen activiteiten, leerdoelen en werkvormen. Wat ons betreft wordt de samenwerking geïn­ tensiveerd. De eerste stap is inmiddels gezet met de eigen Zorgbalansklas, die komend schooljaar start.’ Reëel beroepsbeeld Novadocente Joke Christiaans vertelt dat deze nieuwe manier van opleiden een antwoord is op de veranderingen in de zorg. ‘De nadruk ligt op het langer thuis wonen, alleen mensen met een hoog zorgzwaartepakket komen in

Foto Zorgbalans

3 De dag van Elles Pronk 4 Alternatieve stageplaatsen bij Wielewaal 6 Tekort stageplekken doktersassistenten 8 Samenwerken met hbo instelingen

aanmerking voor een verblijf in een verpleeg­ huis. Die veranderingen hebben impact op de totale organisatie en op de manier waarop studenten worden opgeleid. Bovendien kijkt een organisatie als Zorg­balans kritischer naar de studenten die ze een stageplek aanbieden. Binden en betrekken. Dat wil Zorgbalans. Via deze manier van opleidingsoverstijgend werken en de rol van Zorgbalans in het lesprogramma, krijgen studenten een beter beeld van de organisatie. Wij omarmen dit initiatief omdat het stageplekken creëert. Tevens krijgen onze studenten een reëel beroeps­ beeld. Anja Schouten, voorzitter Raad van Bestuur van Zorgbalans, heeft verteld wat werken in de zorg inhoudt en welke eisen Zorgbalans aan haar medewerkers stelt. Voor onze studenten zijn deze gezamenlijke themabijeenkomsten duidelijk een extraatje.’ Joost En hoe ervaren de eerstejaars studenten de andere leeromgeving, de stageplek bij Zorgbalans en het samenwerken met Novastudenten van verschillende niveaus? Priscilla Bruisschaart, opleiding Helpende Zorg niveau 2: ‘Het bevalt goed. Zeker het samenwerken met studenten van andere niveaus. We werken gezamenlijk aan opdrachten, daar leer ik veel van. Leren en werken, ik vind het een ideale combinatie’. Daar sluit Dimitri Porsul, opleiding Verzorgende-IG niveau 3, zich volledig bij aan. ‘Tijdens onze derde bijeenkomst moesten we gezamenlijk onderzoeken wat de cliënt wil. Ze hebben bij Zorgbalans een voorbeeldcliënt. Die noemen ze Joost. Wij hebben in groepjes met cliënten van verpleeghuis Velserduin Driehuis gesproken. Zorgbalans stelt de cliënt centraal. Wij hebben onderzocht of bewoners van Velserduin Driehuis dat ook zo ervaren’. ‘En dan komen de verschillende opleidingen en niveaus van de studenten goed van pas’, zegt Sonja Goedenmans, opleiding niveau 4 Mbo-Verpleegkundige. ‘Omdat elke student vanuit zijn eigen ervaring en theorie de vragen stelt. De een heeft het vooral over welzijn, gaat de kantine wel op tijd open bijvoorbeeld, de ander heeft het door zijn opleiding over dingen die met zorg te maken hebben. Verder komen we dankzij de medewerkers van Zorgbalans meer over de organisatie te weten. Zo worden werken en leren één geheel.’ Studenten Helpende en Verzorgende praten met bewoners van Velserduin in Driehuis over ‘de cliënt centraal’.

2 DWARSVERBAND – JUNI 2014

De ouders van Elles Pronk (42) hadden een café in Warmenhuizen, het Bolletjescafé. Als Elles op de fiets stapte om naar school te gaan, keek ze eerst hoe de vlaggen op het bedrijfspand van Bejo Zaden wapperden. Dan wist ze of ze de wind in de rug of juist tegen had. Al zes jaar heeft Elles een vast contract bij Bejo Zaden. Sinds 2011 volgt ze via het Nova College de opleiding Biotechnologisch analist (Groene analist). Het aoc Clusius College verzorgt bij deze opleiding de ‘groene vakken’. Op dinsdag zit ze in de schoolbanken in Hoorn, op maandag, woensdag en donderdag werkt ze bij Bejo Zaden.

6.45 uur Ik heb drie kinderen (Ruben, Ramon en Sarah) die ik naar school help. Ontbijten en zorgen dat ze op tijd de deur uitgaan. 8.30 uur Ik woon op vijf minuten fietsen van mijn werk, lekker dichtbij. Ik ben bij Bejo Zaden begonnen als knopbestuiver voor de zaadproductie in de kassen. Ik wilde graag weten waar ik mee bezig was, het hoe en waarom van mijn werk. Ik ben nogal nieuwsgierig van aard. Om dat te weten te komen wilde ik weer gaan leren. In 2011 schreef ik mij in voor de nieuwe opleiding Groene analist van het Nova College en het Clusius College. 8.35 uur Ik werk op de afdeling Fytopathologie en inhoudsstoffen in het Research Centrum van Bejo Zaden. Één van de werkzaam­ heden op deze afdeling is het onderzoeken van planten op resistentie tegen ziektes. Veel verschillende gewassen worden op resistenties getest. 9.45 uur Even een kwartiertje pauze om koffie te drinken.

De dag van: 10.00 uur Ik zit in de laatste fase van mijn studie. Ik werk nu aan mijn proeve van bekwaam­ heid. Voor deze proeve onderzoek ik de mogelijkheid om op een andere manier een pathogene (ziekteverwekkende) bacterie op te kweken. Deze pathogene bacteriën worden bij onze proeven gebruikt. 12.30-13.30 uur Lunchpauze, vervolgens werkoverleg. 13.30 uur Ik ga verder met mijn proeve. Eerst groeimedium bereiden en steriliseren, waarna ik de bacterie kan overenten zodat deze zich in een hoog tempo kan vermeerderen. Op dinsdag heb ik school. De afgelopen jaren heb ik

veel baat gehad bij de theorie die ik heb geleerd tijdens de opleiding. Dat was echt geweldig. Aan de andere kant kon ik mijn medestudenten vertellen over de praktijk, hoe het er in een bedrijf als Bejo zaden aan toegaat en wat er van je wordt verwacht. Want elke praktijk is nu eenmaal anders. Zo vulden we elkaar goed aan. Ik ben blij dat ik deze keuze heb gemaakt. Het heeft mij veel extra’s gebracht. 16.30 uur Op naar huis, eten koken en met man en kinderen de dag doornemen. Na het eten met de jongste twee van mijn drie kinderen op pad. De vierde dag van de Wandelvier­ daagse van Warmenhuizen. We lopen (maar) vijf kilometer, want het moet natuurlijk wel leuk blijven! 3

Alternatieve stageplaatsen bij Wielewaal Nova College hecht belang aan het opdoen van praktijkervaring door studenten. Door het tekort aan stageplaatsen moet er soms naar alternatieven worden gezocht. Zoals een vervangend traject bij Stichting Wielewaal, die vakantiedag­ opvang, logeerweekenden, gezinsvakanties en groepsvakanties voor kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking organiseert. Stefanie Munnik, begeleider van de vrij­willigers bij Wielewaal, spreekt van een voor de hand liggende match met het Nova College. ‘Wij zoeken zorgvrijwilligers, Nova zoekt stageplaatsen. Voor ons is contact met scholen van groot belang om een continue instroom van vrijwilligers mogelijk te maken. In dat kader heb ik het Nova College benaderd.’ Flexibele opstelling Van de scholen wordt een flexibele opstelling gevraagd. Wielewaal clustert namelijk anders, vertelt Stefanie Munnik. ‘Veel scholen plannen bijvoorbeeld twaalf weken lang de woensdagmiddag vrij, zodat studenten of leerlingen die middag stage kunnen lopen. Wij zetten ze echter één keer per maand tijdens een weekeinde in. Niet alle scholen kunnen aan deze voorwaarde voldoen. Bij het Nova College lukt het wel.’ Instructiedagen Van zorgvrijwilligers wordt het nodige gevraagd. Daarom organiseert Stichting Wielewaal instructiedagen. ‘Onze vrijwil­ ligers worden goed getraind. Er wordt verteld wat Wielewaal is en waar wij voor staan. Maar ook met welke doelgroepen onze vrijwilligers te maken krijgen, hoe wij de cliënten bejegenen, hoe met autisme om te gaan. Het is een uitgebreide training. Bovendien hebben we voor ouders en

4 DWARSVERBAND – JUNI 2014

studenten van het Nova College een informatieavond georganiseerd en is er intensief contact met enkele docenten. De samenwerking bevalt uitstekend. Wij zijn tevreden, Nova is tevreden, een mooi voorbeeld dus van een win-winsituatie.’ Anticiperen Corrie Molenaar, coördinator beroepsprak­ tijkvorming voor de opleidingen Maatschap­ pelijke zorg en Sociaal maatschappelijke dienstverlening, spreekt van een groot succes. ‘Wielewaal benaderde ons in eerste instantie voor stageplekken. Onze studenten lopen gedurende een lange periode twee dagen in de week stage. Dat bleek moeilijk in te passen in het programma van Stichting Wielewaal. Toen in november bleek dat we onvoldoende stageplekken hadden voor onze eerstejaars studenten Maatschappe­ lijke zorg, hebben we opnieuw contact opgenomen. Onze studenten moeten immers praktijkervaring opdoen. Binnen Nova is het vervolgens snel opgepakt. Het heeft geresulteerd in een leuke, enthousiaste samenwerking. Wie weet wordt dit project met Stichting Wielewaal een vast onderdeel in het eerstejaars programma. Of studenten moeite hadden met een stageplek in het weekend? We hebben het al vroeg aan de ouders en studenten gecommuniceerd, zodat iedereen tijdig kon anticiperen. Dat is uitstekend gelukt.’

‘We hebben tevreden bedrijven nodig’ Gebrek aan stageplaatsen groot probleem Er is een landelijk tekort aan stageplaatsen voor mbostudenten. Zonder stageplaatsen kan een student die een beroepsopleiding volgt geen diploma halen. De nood is dus hoog. Daarom is Harrie Bemelmans, directeur Zorg, Welzijn en Lab, blij met instellingen die het probleem onderkennen, meedenken en oplossingen aandragen. Harrie Bemelmans erkent dat de liefde niet van één kant kan komen. Uit een recent tevredenheidsonderzoek onder beroeps­ praktijkvorming (bpv) bedrijven blijkt dat instellingsvertegen­ woordigers soms kritiek hebben, bijvoorbeeld als het om het contact met Nova gaat. ‘We werken hard aan verbeteringen. De juiste student op de juiste werkplek, korte lijnen en het regelen van stageplekken via het bpv bureau van het Nova College dat tevens het centrale aanspreekpunt voor bpv bedrijven is. Bovendien willen we de frequentie van de bezoeken van onze begeleiders aan de instellingen verhogen en de inhoud van de gesprekken verder verbeteren. Nogmaals, wij zijn van onze kant druk bezig met het maken van een verbeterslag.’ Tot achter de komma Harrie Bemelmans vertelt dat het lastig is de wensen van de bedrijven te achterhalen om vervolgens de juiste prioriteiten te stellen. Het ministerie verplicht mbo instellingen onder stage­ biedende bedrijven een landelijke enquête te houden. Tot nu toe hield Nova een dergelijke onderzoek op eigen initiatief. ‘Onze Adviesraad wil dat we instellingen bezoeken voor het afnemen van interviews. Dat is volgens mij effectiever dan een online enquête. Wij zijn echter verplicht die af te nemen, terwijl het onze voorkeur is tot een gesprek te komen om de lijn met het bedrijfsleven zo open mogelijk te houden. Daarom is er mij alles aan gelegen tot achter de komma aan de weet te komen hoe wij zaken moeten verbeteren, wat bedrijven van ons ver­ wachten. We hebben de instellingen en het bedrijfsleven hard nodig om de kwaliteit van ons onderwijs en de invulling van de stageplekken verder te verbeteren.’

Harrie Bemelmans

5

Landelijke aandacht voor tekort stageplekken doktersassistenten

Door de toenemende zorgvraag en een steeds grotere rol voor medewerkers in de eerstelijnszorg, zijn er in de toekomst meer doktersassistenten en praktijk­ ondersteuners nodig. Bovendien wordt hun takenpakket breder en intensiever. Het is van groot belang dat studenten ervaring in de praktijk opdoen. De jaarlijkse Dag van de Doktersassistent stond daarom deze keer in het teken van het tekort aan stageplaatsen. Stichting sociaal fonds huisartsen roept huisartsen op stageplaatsen aan te bieden. Dat is nodig, want ‘het water is bij de opleidingen tot Doktersassistent tot aan de lippen gestegen’, vertelt Ester van Slooten, docent aan de opleiding Doktersassistent van het Nova College. ‘Het is vooral moeilijk stageplaatsen voor onze eerstejaars studenten te vinden. Dat vertellen we tijdens de voorlichting. Toch zit onze opleiding elk jaar vol. We hebben helaas moeten besluiten de stages voor onze eerstejaars studenten te schrappen. Huisartspraktijken zeggen dat ze te weinig ervaring hebben. Ik vind dat geen goed argument. Het probleem wordt verschoven. Als studenten in hun eerste jaar geen ervaring kunnen opdoen in een stage, hebben tweedejaars straks om dezelfde reden moeite om een stageplek te vinden.’ Mindere ontwikkeling Laura van der Plas, tweedejaars dokters­ assistent in opleiding, moest lang naar een stageplek zoeken. Ze loopt momenteel stage in het Spaarne Ziekenhuis. ‘Ik had wat achterstand opgelopen. Met deze stageplaats hoop ik dat snel weg te werken. Ik vind deze opleiding erg leuk. Het is voor mij belangrijk dat ik patiënten goed kan helpen. De school biedt een alternatieve stage in de vorm van gastlessen en tria­ge­oefeningen. Maar je ontwikkelt je toch minder dan tijdens een echte stage. 6 DWARSVERBAND – JUNI 2014

In het begin van mijn tweede jaar heb ik bij een huisarts stage gelopen. Dat ging best goed.’ Hard gelag Het is een hard gelag voor deze opleiding, die er alles aan doet om studenten aan een stageplek te helpen. Anna van Teeffelen, doktersassistent bij Medisch Centrum Zwanenburg en afgestudeerd Praktijk­ manager Eerstelijns- en Ketenzorg, betreurt de gang van zaken. ‘Voor dit beroep is het belangrijk dat een kandidaat over een goede basis beschikt, voldoende medische kennis in huis heeft en deze weet toe te passen. Ik vind het leuk stagiairs te begeleiden en te coachen. Je krijgt er veel voor terug: ik begeleid iemand met een frisse blik en actuele kennis. Zo blijf ik op de hoogte van recente ontwikkelingen.’ Behoefte aan samenwerking Wat moet er gebeuren? Esther van Slooten: ‘Het is een kleine vijver waarin je vist. Om het tekort aan stageplaatsen op te lossen is het van belang dat opleidingen regionaal meer samenwerken’. Doktersassistent Anna van Teeffelen vult aan: ‘Er moet intensievere afstemming komen tussen opleiding en praktijk. Het niveau van de stagebegeleiding vanuit de opleidingen verschilt bijvoorbeeld sterk. Het zou goed zijn als de kwaliteit van de begeleiding landelijk hetzelfde is.’

Kort nieuws bedrijfsscholing

Medewerkers SKOS volgen opleiding Pedagogisch werk niveau 4 Via een bbl maatwerktraject volgen 16 medewerkers van Stichting Kinder­opvang Spaarne (SKOS) de opleiding Pedagogisch werk niveau 4. In juni ronden ze de opleiding af.

TRAINING VOOREN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE VOOR KINDEROPVANG Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) is bedoeld voor jonge kinderen van circa 2 tot 6 jaar met een taal- en ontwikkelingsachterstand om hun kans op een goede schoolloop­ baan te vergroten. Vanaf komend schooljaar zit het programma VVE in het curriculum van de opleidingen Pedagogisch Werk niveau 3 en 4. Medewerkers in de kinderopvang met een PW diploma kunnen het VVE programma ook als losse training volgen.

NIEUWE SCHOLING HERREGISTRATIE BIG IN AANTOCHT Het ministerie van OCW en de MBO Raad ontwikkelen een nieuwe scholing Herre­ gistratie BIG. De informatie hierover staat binnenkort op novacollege.nl onder cursussen Gezondheidszorg.

Meer informatie: mail [email protected] of bel (023) 5 30 21 38.

Column ‘Education permanente’ Er verandert veel in de zorg. Heel veel en ook nog eens op hele korte termijn. Er komen allerlei technologische mogelijkheden beschikbaar die behandeling, verzorging en verpleging makkelijker en ook anders gaan maken. Tegelijkertijd zijn we bezig met grote systeemwijzigingen en daaraan gekoppelde bezuinigingen. Van mensen wordt verwacht dat ze veel meer eigen verantwoordelijkheid nemen, zelfredzaam blijven al dan niet met inschakeling van mantel­ zorgers en vrijwilligers en pas in tweede instantie een beroep doen op professionals. Bovendien zullen ze meer zelf moeten betalen terwijl de verantwoordelijkheden van financiers zoals gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren anders worden verdeeld. Kortom: er verandert van alles. Wat betekenen die veranderingen voor medewerkers en dus voor het opleidingsveld? ‘Een leven lang leren’ of ‘education permanente’ lijken in dat verband dooddoeners, maar daar komt het wel op neer. Medewerkers zullen flexibel inzetbaar moeten zijn, in wisselende teams kunnen samenwerken, in netwerkorganisaties kunnen werken, in staat zijn snel op veranderingen in te spelen, zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen, preventie en zelfredzaamheid kunnen bevorderen, sociale netwerken kunnen inzetten, nieuwe technologieën durven toepassen etc. Dat betekent dat je steeds moet blijven leren, jezelf verder ontwikkelen en dat vraagt dus ook om de nodige persoonlijke competenties en persoonlijke groei. Het vraagt om andere profielen, profielen voor de medewerker van de toekomst. Uiteraard speelt het onderwijs daarin een grote rol, maar zeker niet alleen. Naar mijn idee doe je dit soort vaardigheden vooral ook op in de praktijk van alle dag. De werkplek wordt veel meer de plek waar je van alles leert en leert toepassen. Zorginstellingen en het onderwijsveld werken daarom de laatste jaren steeds intensiever samen. Ik vind dat we best trots op die samenwerking in onze regio en de wisselwerking die dat oplevert kunnen zijn, ook qua resultaten. Wat mij betreft moeten we die samenwerking verder intensiveren, juist met het oog op de wat verdere toekomst waarin Nederland vergrijst en ontgroent. Op korte termijn komt er minder werkgelegenheid in de zorgsector, er vallen zelfs gedwongen ontslagen. We moeten niet de fout maken dan maar even minder mensen op te leiden want als we een paar jaar verder zijn hebben we die nieuwe medewerkers, met die nieuwe profielen en competenties hard nodig. Lucien van Ruth, voorzitter raad van bestuur Viva! Zorggroep, tevens voorzitter van de Stuurgroep Leren en Werken van de Vereniging Bedrijfstak Zorg 7

Samenwerken met hbo instellingen

De eisen voor studenten die van de opleiding Onderwijsassistent naar de pabo willen doorstromen, worden verder verscherpt. Naast de toetsen rekenen en taal worden er in 2015 toelatingstoetsen voor aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek afgenomen. Aspirant pabo studenten moeten bewijzen dat ze deze vakken beheersen op havo 3 niveau. Zo niet, dan kunnen ze een streep door hun pabo plannen halen. De opleiding Onderwijsassistent is in principe eindonderwijs, de praktijk wijst anders uit. Ruim driekwart van de studenten stroomt door naar de pabo. In didactisch opzicht starten de doorstromers met een voorsprong. De hbo eisen zijn echter serieus verscherpt, het cognitieve wordt steeds belangrijker.

curriculum samen te stellen. We werken daarmee samen met de hbo instellingen. Het wordt gelukkig door alle betrokken partijen onderkend dat we stappen moeten zetten. Daarbij staat het belang van de student centraal. Hoe kunnen we ze een goede plek op de pabo geven? Daar gaat het om.’

Werk aan de winkel dus voor opleidings­ manager Danielle van Pelt. ‘Onderwijs­ assistent is een heel gedegen opleiding. We bieden onze studenten al meer cognitieve lessen aan. Door de nieuwe eisen hebben we de urgente opdracht voor onze studenten een passend

Zaakvakken De opleiding Onderwijsassistent werkt al samen met de Hogeschool Inholland en de iPabo. Studenten uit het derde leerjaar krijgen daar samen met studenten van andere mbo opleidingen een dag in de week extra onderwijs in rekenen en taal.

Fotografie: Hugo Schuitemaker, Wouter de Wit Dwarsverband is een uitgave van ROC Nova College en kun je downloaden op www.novacollege.nl/dwarsverband Reacties: [email protected] ROC Nova College unitbureau Zorg, Welzijn en Lab, Steve Bikostraat 75, Postbus 2110, 2002 CC Haarlem T: (023) 530 32 00 E: [email protected] Facebook: Facebook.com/NovaCollege Twitter: @NovaCollege 8 DWARSVERBAND – JUNI 2014

‘De resultaten van dit project zijn zeer positief. De meeste studenten die hieraan deelnemen, halen hun reken- en taaltoets in één keer. Het probleem met de vier zaakvakken is dat we tijdens het lesgeven op de pabo uitgaan van het didactische niveau van de groep 8 leerlingen. Een op­lossing zou zijn om met de hogescholen in deze regio het project rekenen en taal uit te breiden met extra onderwijs in de vier zaakvakken.’ Zelf oplossen Een andere optie is een interne oplossing via samenwerking met de havo van Nova College Vavo. ‘Het past bij Nova om te kijken of we het zelf kunnen oplossen zonder eerst naar een ander te kijken. De regering heeft een subsidie beschikbaar gesteld. Dat speelt natuurlijk mee. Alle oplossingen kosten geld. Het is nog even afwachten hoe de subsidiestromen gaan lopen. Daarom is het van essentieel belang dat de roc’s onderling, met hun vavo opleidingen en de pabo’s met elkaar in gesprek blijven.’