Versie GNR 29 juni 2012
kenmerk: 12-6170-1.02.31
Notitie Vrijwilligerswerk Goois Natuurreservaat Vanuit de Klankbordgroep Gebruikers Goois Natuurreservaat (KBG) is aangeboden het vrijwilligersbeleid voor het Goois Natuurreservaat (GNR) op schrift vast te leggen. Hiertoe is een gelegenheidswerkgroep geformeerd bestaande uit mevr. Irene van Zon, mevr. Martina Evers, dhr. Jos Oude Elferink, onder voorzitterschap van de voorzitter van de KBG mevrouw Frieda van Diepen en bijgestaan door de coördinator vrijwilligerswerk dhr. Jaap Vlaanderen. In kort tijdsbestek is een Notitie Vrijwilligerswerk Goois Natuurreservaat opgesteld geïnspireerd door vergelijkbare notities van andere organisaties en voortbordurend op het onderzoek van dhr. Sjef Tielen (Vrijwilligerswerk bij het Goois Natuurreservaat, april 2011) waarin onder andere de aanbeveling is opgenomen de vrijwilligersinzet nader uit te werken. Onderhavige beleidsnotitie is gebaseerd op bovengenoemde notitie van de werkgroep. Deze is op enige punten aangepast en aangevuld om de situatie bij het GNR verder in te kleuren. Doel Notitie vrijwilligerswerk De Notitie vrijwilligerswerk beschrijft de manier waarop we: o een optimaal en prettig klimaat creëren voor vrijwilligers om bij te kunnen dragen aan de doelstelling van het GNR; o duidelijkheid verschaffen over de positie die vrijwilligers binnen het GNR innemen, aan de werknemers van het GNR, de vrijwilligers, bestuurders en andere betrokkenen zoals bijvoorbeeld Nationale Postcode Loterij en ten behoeve van CBF-keur; o duidelijkheid bieden over verantwoordelijkheden (rechten en plichten); o eenduidig omgaan met vrijwilligers (om wrijving, conflicten en ongelijke behandeling tussen vrijwilligers zoveel mogelijk te voorkomen). De notitie is gebaseerd op de praktijk tot nu toe. Doel GNR Het statutaire doel van de Stichting Gooisch Natuurreservaat is: a. de instandhouding van het natuurschoon in het Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dagen ongeschonden als natuurreservaat te behouden, en b. aan het publiek door vrije toegang tot die terreinen, onder eventueel te stellen bepalingen, het genot van dat natuurschoon te verzekeren. De activiteiten van het GNR richten zich op het in stand houden van de diverse terreintypen zoals bossen en heidevelden. De daarin voorkomende karakteristieke elementen, zowel van landschappelijke en geologische als van cultuurhistorische en archeologische waarde, worden zorgvuldig beheerd. Daarnaast vallen de in de terreinen aanwezige flora en fauna onder de zorg en verantwoordelijkheid van de Stichting. En ook zorgt de Stichting voor goede toegankelijkheid van de terreinen, door instandhouding en het beheer van een uitgebreid netwerk aan wandel-, ruiter- en fietspaden, diverse uitzichtpunten, recreatieterreinen en parkeervoorzieningen. De achtergronden van het beheer zijn in de ‘Beheervisie en beheerplan 2010-2019’ beschreven en toegelicht. Definitie vrijwilligerswerk Onder vrijwilligerswerk wordt volgens de Rijksoverheid verstaan: werk dat burgers onbetaald en onverplicht doen, voor anderen of voor de samenleving. Rol van vrijwilligerswerk bij het GNR Vrijwilligers spelen een belangrijke rol binnen het GNR. Vrijwilligers: o vervullen aanvullende taken binnen het GNR; o zijn een visitekaartje van het GNR o vormen een intermediair tussen het GNR en het brede publiek. Zij spelen een rol bij het verkrijgen en behouden van draagvlak en naamsbekendheid in het Gooi; o leveren kennis, specifieke ervaring, en ideeën. Een vrijwilliger hoeft geen begunstiger te zijn. Het vrijwilligersschap vangt aan zodra dit mondeling of schriftelijk is overeengekomen met de coördinator vrijwilligerswerk bij het GNR.
1
Versie GNR 29 juni 2012
kenmerk: 12-6170-1.02.31
Soorten vrijwilligers De vrijwilligers die voor het GNR actief zijn, zijn te onderscheiden in vrijwilligers, die: o een taak/taken vervullen voor bepaalde of onbepaalde tijd; o voor een periode projectmatig werkzaam zijn (projectvrijwilligers); o incidenteel allerhande werkzaamheden verrichten (incidentele vrijwilligers). Soorten vrijwilligerswerkzaamheden Vrijwilligers zijn actief bij het beheer en onderhoud van terreinen op het vlak van natuur, begrazing, landschap, erfgoed en recreatieve voorzieningen onderzoek zoals het inventariseren van planten en dieren en erfgoed voorlichting, natuureducatie evenementen. (beleids)advisering administratieve taken. Werving Het GNR werft actief vrijwilligers door gericht geïnteresseerden te vragen en door vrijwilligerswerk aan te melden bij de vrijwilligerscentrales of via andere intermediaire organisaties. Registratie Alle (vaste) vrijwilligers die taken verrichten voor het GNR staan in een database geregistreerd. De coördinator vrijwilligerswerk van het GNR die afspraken heeft gemaakt met een nieuwe vrijwilliger draagt zorg voor registratie van de persoonlijke gegevens van de nieuwe vrijwilliger. Positie vrijwilligers Het vrijwilligerswerk wordt onverplicht verricht, dat wil zeggen dat de vrijwilliger zelf ervoor kiest om aan bepaalde activiteiten deel te nemen. Dit betekent overigens niet dat het vrijblijvend is. Door de coördinator vrijwilligers of door andere medewerkers/begeleiders bij het GNR worden afspraken met vrijwilligers gemaakt en deze afspraken brengen verplichtingen met zich mee. Profielschets vrijwilliger o Affiniteit met het werk alsmede met de aard en activiteiten van het GNR; o Motivatie en bereidheid om samen te werken en te overleggen; o Bereid zijn (bege)leiding te accepteren; o Bereid zijn afspraken na te komen; o Afhankelijk van de taak: (aantoonbaar) beschikken over specifieke kennis / vaardigheden of bereid zijn deze te verwerven. Begeleiding De vrijwilliger werkt onder begeleiding, dan wel coördinatie van een medewerker GNR of van een daartoe aangewezen vrijwilliger. In sommige gevallen is er geen directe begeleiding maar fungeert er wel een medewerker GNR als aanspreekpunt (denk bijv. aan inventarisatie flora en fauna). Taken begeleider o Zorgdragen voor een duidelijke taakomschrijving en daarover afspraken maken met de vrijwilliger; o Zorgen voor faciliteiten o Instructie over veiligheid en de Arbo-regelgeving; o Coördinatie en planning van de taken die vrijwilligers uitvoeren; o Bewaking van de kwaliteit, het resultaat van het werk en de veiligheidsomstandigheden; o Geven van (achtergrond)informatie over de te verrichten werkzaamheden; o Zorgdragen voor afspraken over de contactmomenten en de frequentie ervan alsmede de bereikbaarheid van de begeleider; o Na (laten) komen van werkafspraken; o Inwerken van nieuwe vrijwilligers.
2
Versie GNR 29 juni 2012
kenmerk: 12-6170-1.02.31
Rechten en plichten o Het GNR houdt bij het toekennen van taken aan de vrijwilliger rekening met de wensen, mogelijkheden en kwaliteiten van de vrijwilliger; o De vrijwilliger wordt begeleid door een medewerker GNR of een daartoe gekwalificeerde/aangewezen vrijwilliger. Vorm, inhoud en frequentie van de begeleiding wordt per activiteit vastgesteld en is afhankelijk van het type werk; o Er zijn voldoende faciliteiten beschikbaar voor het uitvoeren van de taken; o De vrijwilliger is gedurende de uitvoering van de taken verzekerd voor ongevallen en wettelijke aansprakelijkheid. Zie ook paragraaf Verzekeringen. Het GNR biedt: o gezelligheid, teamgeest, en de mogelijkheden om kennis op te doen en vaardigheden te ontwikkelen; o de mogelijkheid om bezig te zijn in de natuur. Van vrijwilligers wordt verwacht dat zij: o een gemaakte afspraak nakomen; o zich op tijd afmelden bij verhindering; o de taken naar beste vermogen uitvoeren; o bij uitkeringsgerechtigdheid zelf, vooraf, contact opnemen met de uitkerende instantie. Waardering van vrijwilligers Tegenover het doen van vrijwilligerswerk staat geen salaris. Een vrijwilliger moet het vooral hebben van leuk werk, prettige werkomstandigheden, goede sfeer en waardering voor diens inzet. Voor met name de begeleider betekent dit een positieve houding, attent zijn en zorgvuldig communiceren met vrijwilligers. Dit betekent: o de vrijwilliger serieus nemen; o het geven van persoonlijke aandacht; o het bieden van afdoende faciliteiten; o Bewaken van de goede sfeer en intermediëren bij en actief trachten op te lossen van optredende spanningen in een vrijwilligersgroep o zorgvuldige afsluiting bij beëindiging van de relatie. Het GNR organiseert minstens één keer per jaar een bijeenkomst om haar dank te betuigen aan de vrijwilligers voor de ondersteuning bij haar werk. Financiële vergoedingen Het vrijwilligerswerk wordt onbetaald verricht, dat wil zeggen dat er niet betaald wordt voor verrichte taken. Onkostenvergoeding Voor een aantal (categorieën) vrijwilligers kan een vrijwilligersvergoeding aan de orde zijn, te weten: a. een basisonkostenvergoeding (anno 2012: € 1,= per gewerkt uur) b. een reiskostenvergoeding van woonhuis naar de specifieke vrijwilligerslocatie c. een vergoeding van vooraf afgesproken kosten die gemaakt worden om het werk uit te voeren. Landelijke vrijwilligersverzekering Gemeenten kunnen deelnemen aan een collectieve vrijwilligersverzekering. De rijksoverheid (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) heeft hiervoor de benodigde financiële middelen ter beschikking gesteld. De verzekering heeft o.a. betrekking op aansprakelijkheid, ongevallen en persoonlijke eigendommen. Meer informatie is verkrijgbaar bij de respectieve gemeenten. Verzekering wettelijke aansprakelijkheid Aanvullend op een mogelijke gemeentelijke vrijwilligersverzekering heeft het GNR een wettelijke aansprakelijkheidsverzekering afgesloten voor schade, ontstaan/veroorzaakt tijdens de uitvoering van de taken en/of activiteiten die geïnitieerd zijn door het GNR. Ook voor de reis vanaf diens woonadres
3
Versie GNR 29 juni 2012
kenmerk: 12-6170-1.02.31
tot de werklocatie, en vice versa, is de vrijwilliger via het GNR verzekerd. De dekking wettelijke aansprakelijkheid is maximaal: € 454.000 per gebeurtenis, alle verzekerden tezamen. Ongevallenverzekering Eveneens aanvullend op een mogelijke gemeentelijke vrijwilligersverzekering heeft het GNR een collectieve ongevallenverzekering afgesloten voor vrijwilligers die deelnemen aan door haar geïnitieerde activiteiten en werkzaamheden. Deze verzekering dekt de schade geleden bij de uitvoering van de vrijwilligerswerkzaamheden, mits de vrijwilliger aan het ontstaan van de schade geen verwijtbare schuld heeft. Ook verlies van het eigen risico van de ziektekostenverzekering is gedekt. - de schade wordt gedekt voor vrijwilligers tot de leeftijd van 85 jaar. - In geval een vrijwilliger bij de uitvoering van de vrijwilligerswerkzaamheden geheel of gedeeltelijke invalide wordt of zelfs mocht overlijden, wordt een eenmalige schadevergoeding toegekend. (boven de leeftijd van 70 jaar neemt de schadevergoeding snel in hoogte af). - Maximale dekking bij ongevallen bedraagt; o bij overlijden: € 4.500 o bij blijvende invaliditeit € 90.000 (indien vrijwilliger boven 70 jr.: € 9.000). Bij gedeeltelijke invaliditeit wordt een percentage van het genoemde bedrag bij volledige invaliditeit uitgekeerd, afhankelijk van het letsel; hiervoor bestaat een lijst met uitkeringspercentages. o geneeskundige kosten € 900. De verzekering gaat in bij het verlaten van de woning naar de plaats waar gewerkt wordt en eindigt bij terugkomst in de woning. Vergoeding persoonlijke eigendommen Indien schade aan persoonlijke eigendommen van de vrijwilliger die zijn gebruikt tijdens de werkzaamheden, niet door een verzekering zijn gedekt, wordt door het GNR van geval tot geval beoordeeld of de schade kan worden vergoed (op basis van coulance), mits de schade niet door eigen onachtzaamheid is ontstaan. Geschillen Een geschil wordt voorgelegd aan de begeleider. Indien dit niet tot een oplossing leidt, kan het geschil worden voorgelegd aan coördinator vrijwilligerswerk en uiteindelijk het management van het GNR. Beëindiging relatie De relatie tussen het GNR en een vrijwilliger, al dan niet vastgelegd in een overeenkomst, kan zonder opzegtermijn gemotiveerd worden opgezegd door de coördinator vrijwilligerswerk/begeleider of de vrijwilliger.
4
Versie GNR 29 juni 2012
kenmerk: 12-6170-1.02.31
Bijlage 1: beschrijving van de praktijk tot nu toe In de praktijk zijn circa 250 vrijwilligers actief voor het GNR, onder te verdelen naar de soort werkzaamheden: o Inventarisering / monitoring: 100; o Voorlichting / educatie: 50; o Natuurbeheer en onderhoud: 100; o Schaapskudde; 4 o Administratieve taken: incidenteel. De werkgroep Notitie vrijwilligerswerk constateert dat de vrijwilligers in verschillende groepen – soms in meerdere - actief zijn binnen het GNR. Elke groep is op zijn eigen wijze opgezet. De verschillen zijn te vinden op de gebieden begeleiding, locatie, soort werkzaamheden en dergelijke. In de praktijk ziet dit er thans als volgt uit: Natuurbeheer en onderhoud Er zijn vier vrijwilligersgroepen actief in het natuurbeheer en onderhoud. Het GNR maakt in overleg met de vrijwilligers een zogenoemde klussenlijst van de werkzaamheden die kunnen worden gedaan. o Dinsdagochtend 1 groep, in Huizen; o Woensdagochtend 1 groep, in Huizen; o Woensdagochtend 1 groep, bij ’t Laer; o Donderdagochtend 1 groep, diverse locaties onder leiding van een boswachter. Daarnaast zijn er nog andere onderhoudsvrijwilligersgroepen actief: o Woensdagmiddag 1 groep, de zogenoemde bosgroep Anna’s Hoeve; o Zwerfafvalopruimers op individuele basis. Overige taken die tot op heden worden verricht betreffen: o Kleinschalig natuurbeheer in bos en op de hei; o Onderhoud van archeologische monumenten, zoals grafheuvels, in samenspraak met de vrijwilligersorganisatie Naerdincklant - Archeologie Gooi- en Vechtstreek; o Onderhoud van wandel- en fietsroutemarkeringen; o Schoonhouden van informatieborden; o Diverse werkzaamheden, in overleg. Schaapskudde o Er zijn 4 personen actief bij het assisteren van het hoeden van de schaapskudde in de terreinen. Voorlichting/educatie Vrijwilligers zijn actief: o Elke zondagmiddag bij de schaapskooi op de Blaricummerheide; o Eén keer per maand op zondagochtend een rondleiding door de Laarder Wasmeergroep; o Op aanvraag bij de infoschuur naast de Natuurbrug Zanderij Crailoo; o Op aanvraag bij het groepsverblijf ’t Laer; o Op aanvraag voor overige excursies. Inventarisering en monitoring De inventariserings- en monitoringvrijwilligers verrichten hun taken in overleg, zowel: o Naar behoefte van het GNR; o Naar behoefte van de desbetreffende werkgroep; o Spontaan.
5
